WERK TOOLKIT WERK TOOLKIT. Competenties ontwikkelen voor optimale inzetbaarheid

Transcriptie

1 WERK TOOLKIT Competenties ontwikkelen voor optimale inzetbaarheid 1

2 Inhoudsopgave Pagina VOORWOORD.. 5 KORTE HANDLEIDING... 6 KORTE HANDLEIDING VOOR BEGELEIDERS Waarom je de EMPLOY Toolkit moet gebruiken Het gebruik van de EMPLOY Toolkit Hoofdstuk 1 - PLANNING. 13 Persoonlijke competentiekaart 14 Feedbackformulier. 16 Kaart met tips en trucs. 17 Kaart met tips voor sollicitatiegesprek 18 Hoofdstuk 2 - OEFENEN.. 19 Het ontwikkelen van competenties die het meest worden gevraagd door EU werkgevers 1. Positieve Houding Profiel.. 13 Portfolio Pagina.. 14 Activiteit 1 Leren van success in het verleden. 15 Activiteit 2 Passie en het behalen van doelen. 16 Activiteit 3 Het effect van positief taalgebruik. 17 Activiteit 4 Denk als een winnaar Probleemoplossing Profiel. 21 Portfolio Pagina 22 IJsbrekers Denk creatief/op een leuke manier problemen oplossen 23 Activiteit 1 Technieken voor probleemoplossing. 24 Techniek 1 Stap-voor-Stap probleemoplossing.. 27 Techniek 2 Brainstormen Techniek 3 Lateraal denken: de hoeden van de Bono. 29 Activiteit 2 Het oplossen van conflicten.. 30 Conflictmanagement stijlenquiz Gaan voor Win-Win Communicatievaardigheden Profiel Portfolio Pagina 39 Activiteit 1 Duidelijke communicatie. 40 Activiteit 2 Feedback Werken onder druk/veerkracht Profiel.. 46 Portfolio Pagina. 47 Activiteit 1 Werken onder druk Activiteit 2 Verschillende taken combineren

3 Veerkacht Profiel IJsbrekers Activiteit 3 Ervaringen van veerkracht: optimistisch denken. 55 Activiteit 4 Veerkracht Leren om te leren Profiel Portfolio Pagina IJsbrekers Brain Training Activiteit 1 Wat is mijn mindset?. 66 Activiteit 2 Mijn leerstijl Activiteit 3 Digitaal Leren.. 72 Activiteit 4 Gaan leren Flexibiliteit Profiel Portfolio Pagina Activiteit 1 Hoe flexible ben je?. 77 Activiteit 2 Mijn aanpassingsvermogen.. 79 Activiteit 3 Persoonlijk aanpassingsvermogen inventaris Zelfdiscipline Profiel Portfolio Pagina IJsbrekers Concentratie Activiteit 1 Zelfdisciplinetraining: SMART doelen. 87 Activiteit 2 Zelfdisciplinetraining: Wilskracht activeren 89 Activiteit 3 Regels en procedures volgen Tijdmanagement Profiel Portfolio Pagina Activiteit 1- De grote tijdsstenen Activiteit 2 To-do lijst en prioriteiten stellen. 98 Activiteit 3 Tijdverspillers Team Work Profiel Portfolio Pagina IJsbreker Effectief teamwork Activiteit 1 Ben ik een teamspeler? Activiteit 2 Team Building: De rivier oversteken Activiteit 3 Wat voor teamspeler ben ik? Verantwoordelijkheid Profiel Portfolio Pagina 114 3

4 IJsbreker Verantwoordelijkheid Activiteit 1 Verantwoordelijkheid en persoonlijke waarden. 116 Activiteit 2 Verantwoordelijkheid op het werk Activiteit 3 Verantwoordelijkheid oefenen Hoofdstuk 3 - PRESENTEREN Netwerken IJsbreker Netwerken Activiteit 1 Je eigen netwerk Activiteit 2 De verborgen banenmarkt Activiteit 3 Casestudy s Een CV opstellen Sollicitatiebrieven Activiteit 1 Schrijf je CV Activiteit 2 Video CVs Sollicitatiegesprekken Activiteit 1 Bereid je voor op een sollicitatiegesprek Voorbereiden voor Skype-interviews Activiteit 2 Het sollicitatiegesprek Slotcompetenties beoordeling sjabloon OPMERKING: Elke competentie begint met een profielkaart die de competentie beschrijft. De volgende pagina kan worden geprint op de achterkant van de profielkaart voor de student om in te vullen na het voltooien van één, twee of alle activiteiten voor het ontwikkelen van zijn competenties. Deze kaart kan direct worden toegevoegd aan het competentieportfolio. The EMPLOY toolkit is a product of EMPLOY project which has been funded with support from the European Commission. This product reflects the views only of the author. The Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein. LLP-Leonardo da Vinci TOI Project number: ES1-LEO

5 FOREWORD VET systems must be attractive, inclusive, accessible and flexible in order to provide young people with the skills they need in today s competitive job marketplace. High quality vocational education and training (VET) relevant to labour market needs is a policy priority for the European Union (EU) and central to Europe s economic recovery. The economic slowdown has led to worryingly high levels of unemployment and underemployment particularly among young people, which is over 50% in some countries. Improvements to VET can be better targeted and more effective if there is a clear understanding of labour market trends. The aim of the EMPLOY Toolkit and Methodology (training programme) is to help students, jobseekers and the unemployed to develop the major competences that employers throughout Europe expressed as most essential or desirable in a survey carried out at the start of 2013; having a Positive Attitude was top of the ten key transversal competences. EfVET is pleased to have been involved in the production of this Toolkit, aimed at teaching staff, careers advisors and employment service agents. The pilot, which ran in 4 countries, showed that the EMPLOY toolkit and methodology works best with students and those actively preparing for the job market and most suitable for those with an education level of EQF 4 and above. Experience with lower level educational attainment groups showed that the activities needed further adaptation if they were to be universally useable. We feel that jobseekers can be greatly supported towards employment through the EMPLOY competence building programme and wish all users of EMPLOY significant professional development and success. Peter Hodgson, President EfVET 5

6 Korte Handleiding 6

7 Korte handleiding voor BEGELEIDERS 1. WAAROM JE DE EMPLOY TOOLKIT MOET GEBRUIKEN? Als je docent, student, gediplomeerde, werkzoekende, beroepsadviseur, of werkcoach bent, heb je de EMPLOY / WERK toolkit misschien al gedownload. De toolkit kan je helpen om studenten en werkzoekenden te begeleiden in het krijgen van de baan die ze willen! De WERK toolkit is een 3-stappen programma en helpt jonge werkzoekenden op weg naar een sollicitatiegesprek en de beste kans op een mogelijke baan te plannen door het samenstellen van een competentie portfolio. Ze kunnen zo de vaardigheden ontwikkelen die het meest gevraagd worden door werkgevers en hierdoor hun zelfvertrouwen vergroten. De WERK toolkit biedt materiaal en instrumenten. De toolkit biedt: De trainer deze korte handleiding voor de instrumenten uit de toolkit, ter ondersteuning van de planning en hulp bij het werken aan de competenties door de deelnemer De deelnemer een 3-stappen programma om hun competenties tegenover werkgevers te benoemen, ontwikkelen en presenteren op basis van een goed portfolio Het uiteindelijke doel is om de nadruk te leggen op vaardigheden die bedrijven echt belangrijk vinden bij (toekomstige) werknemers en jonge werkzoekenden te motiveren om deze vaardigheden aan te leren of te verbeteren! Onderzoek wees uit dat werkzoekenden in staat moeten zijn om informatie via de nieuwe media te vinden, te selecteren en te gebruiken, vreemde talen moeten beheersen en dat essentiële vaardigheden en flexibiliteit van belang zijn om te kunnen inspelen op de steeds wisselende behoeftes van de werkvloer. Uit de bronnen bleek tevens dat het belangrijk is voor werkzoekenden om een balans op te stellen met betrekking tot psycho-sociale, organisatorische, werkgerelateerde vaardigheden en positieve waarden. Pilot ervaringen tonen dat de toolkit het best werkt bij studenten die zich al op de werkmarkt oriënteren en bij niveau 4 studenten. De instrumenten kunnen ook door deelnemers zelf van de website worden gedownload: Alle activiteiten zijn voorzien van instructies en handleidingen en sommige activiteiten kunnen zelfstandig worden uitgevoerd. Echter, de hulp van een coach kan deelnemers motiveren om goed aan het portfolio te werken en de juiste competenties op te bouwen. Bovendien is de coach dan paraat wanneer een deelnemer wordt overweldigd door de hoeveelheid activiteiten of competenties waaraan hij wil werken. De toolkit heeft drie ontwikkelingsfases. Iedere deelnemer, groep of klas kan bepalen aan welke delen of fases met wil werken. Hieronder volgen tips over hoe er met het programma gewerkt kan worden, maar men is vrij om het training programma anders samen te stellen. 2. Het gebruik van de EMPLOY Toolkit 2.1 Voordat je begint Introductie van EMPLOY Het is een goed idee om het WERK programma voordat je begint bij de deelnemers te introduceren. Je kunt starten door: A. Aan het begin van de Pilot worden de deelnemers aangemoedigd om zelf te ontdekken wat hun interesses, behoeftes en verwachtingen zijn. 7

8 B. Vervolgens kan er samen worden onderzocht welke voornaamste competenties volgens hen belangrijk zijn voor werkgevers. Deze zijn o.a. te vinden in de Toolkit INDEX. Wellicht kunnen zij dit ontdekken op een meer betrokken manier, binnen een echt bedrijf, HR afdeling, bedrijfswebsites en vacatures. De coach/praktijkbegeleider zal hen kennis laten maken met de bronnen en materialen uit de WERK Toolkit waarmee ze aan de slag kunnen gaan. Dit kan bijvoorbeeld met de volgende opdrachten: Identificeer deze competenties op een betrokken manier door contact met een echt bedrijf, afdeling personeelszaken of bedrijfswebsites en werkaanbiedingen. Doe een simpele activiteit in kleine groepen. Ze denken dat ze de eigenaren van een onderneming of beheerders van een instelling zijn. Aan één zijde van een vel, worden alle eigenschappen/houdingen genoteerd, vaardigheden die ze zouden willen zien in hun werknemers. Op de andere kant noteren ze welke eigenschappen, houdingen, gedrag ze niet zouden willen en nooit zouden kiezen om in dienst te nemen. Vervolgens bespreken ze de resultaten en hoe ze denken aantrekkelijke sollicitanten en werknemers te kunnen worden. Bekijk de resultaten van de Employ National Needs Analysis in hun eigen land en bespreek de competenties die werkgevers eisen dichtbij huis. Deze Behoeften Analyses zijn beschikbaar op de EMPLOY website. De introductie van de Toolkit Laat de gebruikers kennismaken met de middelen en materialen die beschikbaar zijn in de EMPLOY Toolkit. De eerste fase betreft PLANNING: welke competenties moeten worden ontwikkeld? Tijdens deze fase maken de deelnemers kennis met: De Persoonlijke Competentiekaart die moet worden ingevuld (eerste kolom). Ze kunnen twee extra competenties toevoegen die belangrijk worden geacht voor hun toekomstige werkomgeving. De competentie feedbackkaarten die ze kunnen laten invullen door drie personen (tutor/docent/vriend/leidinggevende/familielid). Ze kunnen vervolgens voor de volgende bijeenkomst de feedback verwerken in hun Persoonlijke Competentiekaart. De Tips en Trucs Kaart en Beste weg naar een sollicitatiegesprek, deze kunnen worden gebruikt in fase 2 om nuttige ideeën, opgedaan tijdens de sessies en activiteiten, te registreren. 2.2 Step 1 - PLANNING In deze sectie bepalen deelnemers de competenties die ze al bezitten en degene die ze mogelijk missen. Ze worden verzocht om een 360 graden competentie evaluatie uit te voeren en bepalen zo met welke competenties ze aan de slag gaan. (De Persoonlijke Competentie Kaart nodigt uit om 2 extra competenties te selecteren die specifiek in het betreffende werkveld worden gevraagd). De deelnemers maken kennis met de: Persoonlijke Competentie Kaart die moet worden ingevuld (zie Toolkit pag. 14). KOLOM 1: In de eerste kolom geven gebruikers hun mening op een schaal van 1 tot 5 over hoe belangrijk ze deze competenties vinden voor de wereld van werk. Ze kunnen twee extra competenties toevoegen waarvan zij denken dat ze in het bijzonder relevant zijn 8

9 voor hun toekomstige professionele omgeving. Op pagina 6 worden ideeën weergegeven welke geprint kunnen worden op de achterkant van de Competentie Kaart. KOLOM 2: In deze kolom, evalueren gebruikers (van 1 tot 5) in hoeverre ze momenteel vinden dat ze de competenties demonstreren. Moedig de gebruikers aan om zo realistisch mogelijk te zijn. Als ze zichzelf een 5 geven op alles dan zou het betekenen dat ze zichzelf niet hoeven te verbeteren op welk gebied dan ook iets ongewoons. KOLOM 3-4-5: De gebruiker legt dan de competentie kaart weg en voert een mini 360º evaluatie uit over hun competenties (van 3 andere personen) om zo de kolommen compleet te maken. Om dit te doen zullen ze de Competentie Feedback Kaarten gebruiken. De Competentie feedback kaarten (p. 16) Deze kunnen worden aangeboden aan drie personen (tutor/leraar/vriend/ hoofd/ familielid) om in te vullen. Vervolgens zullen ze de feedback registreren in hun Persoonlijke Competentie Kaart voor de volgende meeting. Om dit gedeelte van het programma te voltooien kan een week de tijd gegeven worden. KOLOM 6: Bij de volgende meeting kunnen de 360º resultaten gedeeld worden en kan de volgende kolom worden voltooid. De deelnemers besluiten nu aan welke competenties ze willen/moeten werken. De begeleider zal groepssessies beleggen of individueel begeleiden. De laatste kolommen zullen niet worden ingevuld totdat de gebruiker Deel 2 en 3 van het programma heeft voltooid. Deze kolommen fungeren als een beoordeling en laatste evaluatie waar vooruitgang kan worden gezien. De Tips en Trucs en De beste weg naar een sollicitatiegesprek kaarten (zie blz ) kunnen nu ook worden verspreid. Bedoeld voor Stap 2: Oefenen, om goede ideeën die tijdens de werksessies of praktijk naar boven komen te noteren. 2.3 Stap 2 - OEFENEN Activiteiten om de 10 voornaamste competenties die door werkgevers zijn genoemd te oefenen, kunnen hier worden gevonden. De meeste activiteiten werken het best met kleine groepen. Er zijn steeds minstens 3 activiteiten voor iedere competentie (Zie tabel pag. 2-4) De 10 meest gevraagde competenties uit de toolkit zijn: 1. Positieve Houding 2. Probleemoplossend vermogen 3. Communicatieve vaardigheden 4. Werken onder druk 5. Lerenom teleren 6. Flexibiliteit 7. Discipline 8. Tijdmanagement 9. Teamwork 10.Verantwoordelijkheid Deelnemers kunnen kiezen om te werken aan competenties waarvan zij vinden dat ze verbeterd moeten worden of door aan alle tien te werken in een groep aangezien de begeleider en deelnemers besluiten. Alle deelnemers wordt echter aanbevolen te beginnen, met de competentie Positieve Houding, omdat dit de competentie is die gerangschikt was als nummer 1 door werkgevers in het Europees onderzoek uitgevoerd in

10 Er zijn minstens 3 activiteiten per competentie, maar de activiteiten kunnen op vele manieren worden uitgevoerd.. Aanwijzingen en Suggesties voor Competensie Ontwikkeling. Alle deelnemers hebben hun PersoonlijkeCompetentiekaart ingevuld waarop de competenties staan die ze willen verbeteren. Per10 meest gevraagde competenties zijn er 3 activiteiten. Jekunt er één, twee of drie uitkiezen. Alle deelnemers starten bij voorkeur met Positieve Houding, aangezien uit de Europese enquête (2013) naar voren kwam dat deze competentie als nummer 1 wordt beschouwd door werkgevers In detoolbox zijn de tien competenties of vaardigheden te vinden Iedereen begint met een profiel om de competentie of vaardigheid bij de deelnemer te introduceren. Alle Activiteiten beginnenmet een filmpje of een ijsbreker; U kunt hier gebruik van maken of de activiteit op uw eigen manier introduceren. De gemiddeldetijdsduur en benodigd materialen per activiteit staat aangegeven Deelnemers kunnen zo hun eigen vooruitgang van een competentie of vaardigheid ontwerpen In de volgende sessie kan feedback op activiteiten worden gegeven Feedback and Reflectie. Met behulp van de twee documenten Tips en Trucs en De beste weg naar een sollicitatiegesprek kan de deelnemer itemsverzamelen die hij/zijnodig heeft. De deelnemer beslist zelf wat hieronder wordt genoteerd. De lijsten zijn een praktische samenvatting van een goede werkwijze en kunnen worden gebruikt tijdens het zoekennaar een baan ofter voorbereiding opeen sollicitatiegesprek Als de deelnemer klaar is met het werken aan een competentie kan hij de achterkant van de Competentie Profielkaart invullen. In deze tabel geeft de deelnemer zijn vooruitgang weer of hij kan een demonstratie geven van bijvoorbeeld communicatie -of tijdmanagementcomptetenties Voorbereiding voor de Presentatie van Ontwikkelde Competenties Nadat het werken aan een competentie is voltooid, kan de deelnemer de Portfolio Pagina invullen. Op deze pagina wordt gereflecteerd en genoteerd hoe hij/zij verbeterd is en of hij/zij nu competenties zoals communicatie of tijdmanagement kan aantonen. Dit zou verklaringen en bewijzen moeten bevatten zoals Ik ben veerkrachtig of Ik heb mijn veerkracht verbeterd, want als ik een tegenslag ervaar, zeg ik tegen mezelf dat dit een onderdeel van het leven is en raap ik mezelf op en ga ik verder. Bijvoorbeeld, afgelopen maand wanneer De project website bevat ook overige vaardigheden met betrekking tot bepaalde competenties. Het pizza project (zie website), biedt mogelijkheden tot project werk aan diverse competenties uit het WERK progamma. 2.4 Stap 3 - PRESENTEREN Tijdens de laatste fase van het programma, heeft de deelnemer als doel zich voor te bereiden op een zelfverzekerd en succesvol sollicitatiegesprek. De presentatie fase bevat drie thema s om aan te werken. Netwerken 10

11 CV opstellen (inclusief Video CVs) Sollicitatievaardigheden (inclusief voorbereiding voor Skype gesprekken) Het Competentie Portfolio De laatste fase van het programma is ook gericht op het opbouwen van het Competentie Portfolio. Het Portfolio bestaat uit de eindbeoordeling van competenties/vaardigheden welke door de deelnemer gebruikt zijn als een index om het portfolio te organiseren. De laatste kolommen van de Persoonlijke Competentie Kaart kunnen nu worden ingevuld, omdat de gebruiker nu Deel 2 en 3 van het programma heeft voltooid. Deze dienen als een beoordeling en eindevaluatie waar vooruitgang gezien kan worden. Door deze zelfevaluatie kolommen in combinatie met het portfolio te gebruiken kan er een beoordeling plaatsvinden als de Toolkit gebruikt wordt als deel van een onderwijs module 1. Een tutor kan controleren of het portfolio vooruitgang laat zien zoals vermeld staat in de laatste kolommen van de Persoonlijke Competentie Kaart. De leraar of mentor kan dit samen met de deelnemer bespreken. Het is aan de deelnemer om te besluiten wat opgenomen moet worden in het portfolio. Documenten in het portfolio zouden kunnen bevatten: Persoonlijke Competentie Kaart (voltooid) De eindbeoordeling over de competenties/vaardigheden CV Competentie Profielen Portfolio Pagina s: Met aantekeningen over hoe de gebruiker deze competentie of vaardigheid bezit Bijgevoegd bewijs van activiteiten die deze competentie of vaardigheid aantonen. Andere bewijzen van professionele competenties, houding en kennis zoals kwalificaties/certificaten Het EMPLOY project Certificaat (ook beschikbaar op de website) Geniet van het gebruik van de Toolkit! 1 Verdere informatie en suggesties voor het beoordelen van transversale competenties zoals die in de EMPLOY Toolkit kunnen worden beoordeeld in het EMPLOY Internationale EQF Verslag welke ook verkrijgbaar is (in Engels) op de project website. ECVET punten kunnen worden beoordeeld door transversale werk competentie door de geïnvesteerde tijd als met andere modules en projecten. 11

12 EMPLOY TOOLKIT Verbeter je Inzetbaarheid 12

13 1. Planning 13

14 Hoe belangrijk zijn deze vaardighe den om een baan te krijgen? Hoe goed laat ik deze vaardighed en op het moment zien? Persoonlijke Competentiekaart Feedback nr. 1 van. Feedback nr. 2 van. Feedback nr. 3 van. Aan welke moet ik werken? Hoe goed zijn deze vaardigheden nadat ik eraan heb gewerkt? Positieve houding * O Heb ik mijn doel bereikt aangaande de competentie / vaardigheid? Mijn mening Communicatie O Probleemoplossing O Flexibiliteit O Werken onder druk O Leren te leren O Discipline O Teamwork O Verantwoordelijkheid O Tijdmanagement O ** O ** O Netwerkvaardigheden O Cv schrijven O Gespreksvaardigheden O * Omcirkel de score voor deze competentie of vaardigheid, ** kies een andere competentie (voorbeelden kunnen 1 = beetje / 5 = heel goed op de achterkant worden gevonden) 3: Minder dan 3 wordt in de arbeidswereld gezien als onvoldoende (PIAAC-Rapport) 14

15 15

16 Persoonlijk feedbackformulier Feedbackformulier voor:.. Competentie/ vaardigheid Hoe belangrijk zijn deze vaardigheden om een baan te krijgen? Heeft deze vaardigheden? Mening van (naam). Positieve houding * Communicatie Probleemoplossing Flexibiliteit Werken onder druk Leren te leren Discipline Teamwork Verantwoordelijkheid Tijdmanagement Netwerkvaardigheden Cv schrijven Gespreksvaardigheden (* Omcirkel de juiste score; 1 = beetje / 5 = veel) Persoonlijk feedbackformulier Feedbackformulier voor:. Competentie/ vaardigheid Hoe belangrijk zijn deze vaardigheden om een baan te krijgen? Heeft deze vaardigheden? Mening van (naam). Positieve houding * Communicatie Probleemoplossing Flexibiliteit Werken onder druk Leren te leren Discipline Teamwork Verantwoordelijkheid Tijdmanagement Netwerkvaardigheden Cv schrijven Gespreksvaardigheden (*Omcirkel de juiste score; 1 = beetje / 5 = veel) 16

17 Naam: MIJN TIPS EN TRUCS OM TE ONTHOUDEN Competentie Mijn eigen tips / trucs zijn 17

18 Naam: Competentie TIPS VOOR SOLLICITATIEGESPREKKEN Idee 18

19 2. Oefenen 19

20 1. Positieve houding Profiel Deze competentie stond bovenaan de lijst van alle werkgevers. Dat maakt dit tot een zeer belangrijke competentie om aan te werken voor mensen die een baan zoeken! Een positieve houding is: - proactief zijn - niet ontmoedigd zijn als problemen zich voordoen - een gezonde, positieve zelfwaardering - een innerlijke glimlach - uit de buurt blijven van negatieve gedachten/mensen - jezelf en anderen accepteren - je gedachten en emoties met anderen delen Het gaat over weten wat je wilt bereiken doelen zetten ervoor gaan (goede planning en kleine stappen nemen) gelukkig zijn met het bereiken van een deel van jouw doel. Als problemen zich voordoen, niet ontmoedigd raken of opgeven 20

21 COMPETENTIEPORTFOLIO: Positieve houding Ik kan bewijzen dat ik een positieve houding heb, omdat 21

22 ACTIVITEIT 1: Leer van je successen Duur: 30 minuten Materialen: Laptop, projector, papier Deze activiteit heeft 3 onderdelen: één in deze bijeenkomst, één individueel voor de deelnemer en een reflectieonderdeel in de volgende sessie (een korte evaluatie) INTRODUCTIE 1. Laat een YouTube filmpje zien TITEL: BOUNDIN OMSCHRIJVING: Kort Disneyfilmpje van een lammetje dat erachter komt dat je houding alles kan veranderen als je niet lekker in je vel zit. TAAL: Engels TIJD: 4,43 Film-Walt-Disney/ 2. Introduceer het Positieve houding profiel INDIVIDUEEL WERK 3. Vraag de deelnemers om te reageren op de volgende zaken: a. Maak een lijst van je laatste successen (coach/praktijkbegeleider: je kunt naar de video refereren) b. Waarom waren dit successen? c. Wat was je laatste fout/mislukking? d. Waarom was het een fout/mislukking? e. Hoe had je deze fout/mislukking kunnen voorkomen? f. Wat waren de les(sen) die je hebt geleerd? REFLECTIE 4. Bespreek met de deelnemers wat zij denken dat ze kunnen leren van successen en fouten/mislukkingen in het verleden? 5. Laat de deelnemer(s) hun ideeën invullen op hun lijst met tips en hints 22

23 ACTIVITEIT 2: Passie en het behalen van doelen Duur: Materialen: 30 min Papier, laptop, projector INTRODUCTIE TITEL: Steve Jobs Explains the Rules for Success OMSCHRIJVING: Waarom je moet houden van wat je doet TIJD: 1,29 TAAL: ENGELS 1. Laat het YouTube filmpje zien: 2. Bespreek het filmpje. Waardoor bereiken sommige mensen hun doelen gemakkelijker dan anderen? INDIVIDUEEL WERK 3. Vraag de deelnemers om een doel te kiezen waar ze zich gepassioneerd over voelen, dat ze willen bereiken in hun leven. Het kan iets zijn dat ze vanaf vandaag kunnen gebruiken en waar ze in elk geval een deel van kunnen voltooien voor de volgende bijeenkomst. 4. Laat hen stap voor stap omschrijven hoe ze dit doel plannen te bereiken (in kleine stappen). Een deel van dit plan is dat elke deelnemer elke stap die hij of zij heeft bereikt apart viert. Laat hen omschrijven hoe ze dit willen doen. REFLECTIE 5. Bespreek met de deelnemer(s) wat ze hebben geleerd van vrienden/kennissen met passie? 6. Hoe kun je enthousiasme en passie genereren als een doel uitdagender is (of is vastgesteld door anderen)? 7. Laat deelnemer(s) items op de lijst met tips en trucs invullen Moedig hen aan om hun plannen vanaf vandaag in de praktijk te brengen en om elke stap die ze bereiken te vieren. 23

24 ACTIVITEIT 3: Het effect van positief taalgebruik Duur: Materialen: 30 min Laptop, projector, voorwerpen die geluid maken (munten, klikkende pennen etc) INTRODUCTIE 1. Laat het YouTube filmpje zien goo.gl/xiykh8 TITEL: Leren om positief te denken OMSCHRIJVING: Een jong meisje geeft zichzelf een energieke en positieve peptalk in de spiegel (humoristisch),49 TAAL: ENGELS 2. Introduceer het positieve houding profiel als je dit nog niet hebt gebruikt. 3. Probeer de kracht van positieve woorden en formuleringen uit Vraag de deelnemer om te luisteren naar de verschillen tussen onderstaande zinnen en erop te reageren: - Ik kan het niet doen. Ik heb geen tijd - Ik ga het doen Ik moet er een uurtje voor vrijmaken. - OF Ik heb besloten weg te gaan tot ik er tijd voor kan vrijmaken - Ik kan niet uitgaan vanavond. Ik moet studeren. - Ik blijf thuis vanavond. Ik heb besloten/ervoor gekozen te studeren. IN TWEETALLEN 4. Om de effecten van positieve en negatieve formuleringen te ervaren, laat je de deelnemers gedetailleerd over de vorige dag en/of hun plannen voor deze week/maand vertellen. De partner probeert formuleringen op te sporen zoals: - kan niet, ga niet, niet mogelijk - Uitdrukking van schuld - Uitdrukking van verplichting - Niet benadrukken van positieve handelingen of gevolgen - Negatief in toon Als hij één van deze uitdrukkingen hoort, maakt hij een geluid (schudden met muntjes, pen klikken, etc.) 24

25 Probeer deze zinnen te vervangen door nieuwe formuleringen die één van de volgende zaken uitdrukken: - Mogelijkheden/suggesties - Stimuleren van handelingen die tot positief resultaat leiden - Persoonlijke keuze en besluit - Begrijpen van andere standpunten REFLECTIE 5. Bespreek met de deelnemer(s) hoe ze zich voelden tijdens het maken van de opdrachten, wat de effecten zijn (op henzelf en op anderen) van ander woordgebruik in hun leven en of er andere gedachten of woorden zijn die ze kunnen gebruiken om te zorgen dat ze zich sterk en gelukkig voelen en voelen alsof ze controle hebben over hun leven. Op welke manier zouden onze levens en relaties veranderen als we alleen positief taalgebruik zouden gebruiken? 6. Laat de deelnemer(s) handige ideeën en reflecties invullen in de lijst met tips en trucs. 25

26 ACTIVITEIT 4: Denk als een WINNAAR! Duur: Materialen: 30 tot 60 minuten Laptop, projector, print de hand-out op p.20 INTRODUCTIE 1. Laat het YouTube filmpje zien: TITEL: Leren om positief te denken OMSCHRIJVING: Een jong meisje geeft zichzelf een energieke en positieve peptalk in de spiegel (humoristisch) TIJD: 1,29 TAAL: ENGELS 2. Introduceer het positieve houding profiel als je dit nog niet hebt gebruikt. 3. Start een gesprek over positieve houding en winnaars/verliezers. 4. Om het belang van positief denken of een positieve houding te benadrukken, deel het A4 werkblad hieronder Denk als een WINNAAR van p.20 uit. GROEPSWERK 5. Laat de deelnemers het blad doorlezen en moedig hen om het te bespreken in kleine groepen. 6. Elke deelnemer dient na te denken en notities te maken over de volgende zaken: - Heb ik een positieve houding? - Zijn er situaties geweest waarin positief denken mij heeft geholpen? - Hoe kan ik mijn positieve houding verbeteren de komende maanden? - Wat is mijn eigen peptalk, als ik in de spiegel kijk? REFLECTIE 7. Bespreek de positieve effecten van positief denken en een positieve houding met de groep. 8. Moedig de deelnemer(s) aan om hun ideeën en reflecties in te vullen op de lijst met tips en trucs 26

27 Denk als een WINNAAR! Winnaars zijn mensen die bereiken wat ze willen bereiken, omdat ze deze regels voor succes respecteren Wat zijn mijn sterke punten? (Hier is mijn bewijs ) Interessante fouten zullen vóórkomen. (Ik ben niet bang om fouten te maken en ervan te leren) Geen moeite, geen resultaat! (Niemand bereikt iets belangrijks zonder hard werk en zelfdiscipline) Geef nooit op (nou, bijna nooit). (Zie obstakels als problemen die opgelost kunnen worden) Ethiek en eerlijkheid moeten de regel zijn (of het is het niet waard). Risico s nemen is soms nodig (maar denk eerst na, en wees voorbereid) 27

28 2. Probleemoplossing Profiel Probleemoplossing is één van de meest essentiële vaardigheden in het leven. Je zult obstakels en problemen tegenkomen die niet altijd kunnen worden genegeerd, ongeacht wie je bent of wat je doet. Problemen negeren is een inadequate reactie die vaak tot grotere problemen in de toekomst leidt. Problemen kunnen persoonlijk of professioneel zijn en kunnen veel verschillende vormen aannemen. Vaak bepaalt onze houding tegenover problemen hoe we de moeilijkheid ervan ervaren. Uiteindelijk gaat het erom hoe je omgaat met zulke uitdagingen wat bepaalt hoe succesvol je bent in je leven. Probleemoplossing omvat veel verschillende andere vaardigheden en competenties zoals analytisch denkvermogen, crisis- en conflictmanagement, emotionele intelligentie, tijdmanagement, communicatie en creativiteit. Het gaat over het onderzoeken en/of vinden van meerdere, originele, intuïtieve en realistische oplossingen. We moeten ongetwijfeld gebruikmaken van onze linker hersenhelft en ons rationele denkvermogen om problemen op te lossen (plannen, gebruik maken van modellen en strategieën etc.), maar we moeten onze rechter hersenhelft ook niet vergeten (creativiteit en intuïtie etc.) die vaak de beste oplossingen levert als we er natuurlijk naar luisteren. ONTHOUD: Problemen doen zich voor in veel verschillende vormen. Het kunnen alledaagse problemen zijn: Welke route neem ik naar mijn werk? Wat zal ik vanavond eten? OF het zijn grotere, complexere problemen: Hoe kan ik dat project oplossen dat achterloopt op schema? Hoe kan ik van een gewoon baantje veranderen naar een loopbaan waar ik gepassioneerd over ben? 28

29 COMPETENTIEPROFIEL: Probleemoplossing Ik kan bewijzen dat ik mijn probleemoplossingscompetentie heb verbeterd, omdat 29

30 PROBLEEM OPLOSSING IJSBREKERS: Geef de groepen van 3-4 mensen de volgende leuke problemen om op te lossen in een bepaalde tijd of als een wedstrijd tussen de groepen. A. CREATIVITEIT EN LATERAAL DENKEN Bedenk en schrijf 5 vragen op die hetzelfde antwoord hebben (3 minuten) B. OP EEN LEUKE MANIER PROBLEMEN OPLOSSEN IN TEAMS Blind een tent opzetten Materialen: - Eén tent met alle bijbehorende benodigdheden - Blinddoeken Het doel is om de tent met iedereen in de groep geblinddoekt zo snel mogelijk op te zetten 30

31 ACTIVITEIT 1: Technieken voor probleemoplossing Duur: minuten Materialen: Print het hulpmiddelenformulier op pp.33-35, post-its, pennen, papier, whiteboards, gekleurde stickers, gekleurde hoeden 1. Introductie REFLECTIE Wat maakt een probleem een probleem? Een probleem is het niet meteen en makkelijk kunnen bereiken van een doel. Misschien: - Weten we niet wat ons doel is (wat we willen bereiken gebrek aan een doel) - Weten we niet hoe we het doel kunnen bereiken (gebrek aan strategie, kennis, hulpmiddelen ) - Weten we wel wat we moeten doen maar is er sprake van een gebrek aan motivatie - Weten we niet wat het probleem heeft veroorzaakt of hebben we geen duidelijk beeld van alle elementen - Hebben we echt geen controle over een resultaat, waardoor het kan zijn dat we onze doelen moeten aanpassen of nieuwe middelen tot ondersteuning moeten vinden. Het is beter om ons te focussen op wat we KUNNEN en niet op wat we niet kunnen. GOUDEN REGEL: Hoe we een probleem zien (als concreet en oplosbaar of bedreigend en onmogelijk) beïnvloedt onze houding en aanpak. Laat de deelnemers hun gedachten hierover delen. Stimuleer deelnemers om actie te ondernemen en om op een positieve en creatieve manier met problemen om te gaan. 2. Leg de activiteit uit aan de deelnemers die in kleine groepen of alleen kunnen werken. Laat ze aan een probleem (A of B) van pagina 32 werken met één of meerdere veelgebruikte methodes om problemen aan te pakken. 31

32 Na afloop vertellen ze jou / de andere deelnemers hoe ze het hulpmiddel hebben gebruikt en of het heeft geholpen bij het vinden van een oplossing. Introduceer de methodes op pp Individueel werk / Groepswerk: Problemen 3. Kies een van de onderstaande problemen en werk op een constructieve manier in stappen om het op te lossen. A. OPENBAAR PROBLEEM: SPORTSCHOOL DREIGT TE SLUITEN De lokale, openbare sportschool waar je heengaat dreigt te sluiten. Het aantal leden is de laatste 3 jaar gedaald en mensen hebben geklaagd over de oude en slecht onderhouden faciliteiten (verwaarloosde kleedkamers geen haardrogers, kluisjes zonder sleutels..) (zwembad heeft geen banen en zwemmen is onmogelijk zonder aanmelding voor een les). Je kan nog meer problemen bedenken. Het inschrijfgeld is omhoog gegaan, maar de service is niet verbeterd. Als de sportschool sluit moet je 15km reizen naar de dichtstbijzijnde openbare faciliteiten in een andere stad of meer betalen voor privésportscholen zonder zwembad. Jij en de rest van je gezin gaat minstens twee keer per week naar de sportschool. B. PROBLEEM MET OPEN EINDE: MIJN probleem MIJN oplossing Eén van de beste manieren om je probleemoplossende competenties te ontwikkelen is om een echt probleem dat je momenteel ondervindt te identificeren en te werken aan een oplossing voor dat probleem. Om deze activiteit te doen, moet je de groep verdelen in kleine teams. Vervolgens vraag je hen om een werk gerelateerd probleem te kiezen waar ze mee worstelen en het op te lossen. Geef elke groep vijftien minuten om deze activiteit onderling te bespreken. Na deze tijd, moeten de groepsleden een presentatie geven over het probleem dat ze hebben opgelost, hoe ze dit hebben opgelost en wat de beste oplossing is. Deze activiteit bevordert ook leiderschapsvaardigheden. Gebruik de vaardigheden uit de methodes voor probleemoplossing en neem minuten om naar een positieve oplossing toe te werken. 32

33 REFLECTIE 4. Presenteer hoe je het gekozen probleem hebt opgelost. Heb je het opgelost? Hoe heeft je waarneming en benadering het proces en de uitkomst beïnvloedt? 5. Vul de lijst met tips en trucs aan met ideeën en reflecties Je kan ook toegang krijgen tot de Enhance your Problem Resource blad van lifehack.org op de website voor algemene tips over hoe problemen opgelost kunnen worden. 33

34 TECHNIEK 1: SYSTEMATISCH PROBLEEMOPLOSSING Dit is één van de meest voorkomende probleemoplossingstools die waren gebruikt. Het verdeelt het proces in 4 hoofdstappen. - Het probleem definiëren: vind het probleem en definieer het in zoveel mogelijk detail de feiten, de beperkingen, de belanghebbenden, de meningen - Ontwikkel mogelijke oplossingen: verzamel alle informatie, brainstorms, ontwikkel alternatieven - Test de verschillende oplossingen: weeg de alternatieven af de voors en tegens, stel prioriteiten, test vroeg. Schrijf op een vel papier/het whiteboard alle voors aan de ene kant en de tegens aan de andere kant. Geef met stickers een cijfer van 1, 2 of 3 aan elk item op de lijst. Sommigen wegen zwaarder dan anderen. Het totaal kan je helpen bij het nemen van een beslissing. - Implementeer de beste: wat is gepast en haalbaar. Informeer de belanghebbenden, evalueer en monitor resultaten. Herzie regelmatig. 34

35 TECHNIEK 2: BRAINSTORMEN in GROEPEN BRAINSTORMREGELS - Eén gesprek tegelijk - Moedig wilde ideeën aan - Ga voor kwantiteit - Wees visueel - Headline! - Blijf bij het onderwerp - Bouw voort op de ideeën van anderen - Oordeel niet - Blokkeer niet WAAROM BRAINSTORMEN Brainstormen is een geweldige manier om veel ideeën te bedenken die je niet zou kunnen bedenken door gewoonweg te gaan zitten met pen en papier. De bedoeling van brainstormen is om het collectieve denken van de groep samen te brengen, door met elkaar te praten, en te bouwen op elkaars ideeën. Een brainstorm uitvoeren creëert ook een uitgesproken tijdssegment als je bewust het generatieve gedeelte van je hersenen gebruikt en het evaluatiegedeelte even uit zet. Brainstormen kan worden gebruikt in een ontwerpproces (of probleemoplossingsproces) of als je probeert om ideeën te bedenken, zoals hoe je een baan kunt krijgen of persoonlijke of professionele doelen kunt bereiken, bijvoorbeeld. HOE BRAINSTORMEN Wees je bewust van het creëren van een tijdsperiode waarin je team in de brainstormmodus zal zitten als het doel is om zoveel mogelijk ideeën te bedenken, en als evaluatie van die ideeën niet onderdeel zal vormen van de discussie. Investeer energie in een korte periode, zoals 15 of 30 minuten van hoge productie. Maak gebruik van een whiteboard of ga rond een tafel zitten, maar zorg dat je een actieve houding hebt en rechtop staat of zit. Blijf dichtbij elkaar. Schrijf duidelijk op wat je brainstormt. Er zijn in elk geval twee manieren om de ideeën van een brainstorm vast te leggen: 1. Opschrijver: de opschrijver schrijft de ideeën op het bord die de teamleden roepen, op een leesbare manier. Het is zeer belangrijk om elk idee op te schrijven, ongeacht je eigen gevoelens over een idee. 2. All-in: Elke persoon schrijft zijn of haar ideeën op als deze naar boven komen, en ze delen deze verbaal met de groep. Het is handig om dit te doen met post-it notities, zodat je jouw ideeën op kunt schrijven en ze op het bord kunt plakken. Volg en leg de brainstormregels op (vriendelijk) ze zijn bedoeld om je creatieve input te vergroten. De Stepladder Brainstorm is elke person voort te bouwen op en verbetering van de ideeën van de persoon voor hen. Aangepast van het Design Thinking Handboek, beschikbaar op: 35

36 TECHNIEK 3: LATERAAL DENKEN DE HOEDEN VAN DE BONO De 6 hoeden-methode van De Bono, ontwikkeld door Dr. Edward de Bono, is een nuttige manier om creatieve oplossingen voor een probleem te bedenken vanuit verschillende invalshoeken. Bij het dragen van elke hoed wordt er steeds een andere houding of denkwijze onderzocht. Het team kan om de beurt hoeden dragen om van denkwijze te veranderen of elk lid kan een gekleurde hoed krijgen en die positie innemen bij het discussiëren over oplossingen. The White Hat calls for information known or needed. "The facts, just the facts." The Yellow Hat symbolizes brightness and optimism. Under this hat you explore the positives and probe for value and benefit. The Black Hat is judgment - the devil's advocate or why something may not work. Spot the difficulties and dangers; where things might go wrong. Probably the most powerful and useful of the Hats but a problem if overused. The Red Hat signifies feelings, hunches and intuition. When using this hat you can express emotions and feelings and share fears, likes, dislikes, loves, and hates. The Green Hat focuses on creativity; the possibilities, alternatives, and new ideas. It's an opportunity to express new concepts and new perceptions. The Blue Hat is used to manage the thinking process. It's the control mechanism that ensures the Six Thinking Hats guidelines are observed. 36

37 ACTIVITEIT 2: HET OPLOSSEN VAN CONFLICTEN Duur: 60 minuten Materialen: Kopieën van de conflict management stijl quiz op p.34 Veel problemen bestaan niet alleen uit neutrale, rationele factoren die kunnen worden gedefinieerd en opgelost door middel van rationele methodes. Emotionele factoren zijn in het spel, die conflict veroorzaken, aangezien de belangen en behoeftes van een groep/persoon in het gedrang komen door die van anderen. De problemen kunnen oplopen en de betreffende issues vergroten. Het oplossen van dit soort problemen en spanningen vereist een ander soort vaardigheid: conflictoplossing. INDIVIDUEEL WERK 1. Nodig deelnemers uit om de Conflict Management Stijl Quiz te doen om uit te vinden hoe ze omgaan met conflicten met andere mensen. Bespreek de verschillende stijlen en de resultaten met deelnemers. Je zou het Thomas Kilman Model kunnen tekenen, waardoor gebruikers de verschillende stijlen kunnen visualiseren 37

38 GROEPSWERK 2. Nodig deelnemers uit om de Samenwerkende Stijl te proberen. Stephen Covey en anderen beschrijven deze stijl als een Ik win Jij wint -oplossing, het enige mogelijke resultaat dat uiteindelijk voldoende is. Lees de tips op de Win-Win hand-out op p.32 ROLLENSPEL 3. Verdeel de groep in kleinere groepjes van 4-6 en speel één van de volgende situaties. Je moet proberen om een win-win oplossing voor het probleem te bereiken (indien mogelijk). 3-4 leden van de groep spelen de onderstaande rollen. De rest van de groep observeert het dialoog en geeft feedback. SITUATION 1 ROL A Jullie zijn jonge studenten die bijna elke avond afspreken. Jullie vinden het leuk met vrienden te zijn, muziek te luisteren, spelletjes op de X box te spelen en iedereen die langskomt mag meedoen. De buren kijken jullie altijd wat boos aan en hebben de politie de afgelopen twee weekenden gebeld om te klagen over het lawaai. ROLE B Buur (buren) van de 1 ste verdieping. Er is veel lawaai na 10 uur s avonds, elke avond. Motoren die continue langsrijden en heel harde muziek die tot laat aanstaat in het weekend. Rotzooi dat voor de deur op straat is gegooid. 38

39 SITUATION 2 ROL A Je bent een werknemer in een klein kantoor/afdeling. Je moet elke avond op tijd weg om je kind op te halen van de opvang. Dit betekent dat je bijna nooit kunt helpen met het opruimen aan het eind van de dag, maar je werkt hard om je werk elke dag op tijd af te krijgen. Je hebt het gevoel dat anderen tijd verspillen overdag, waardoor jij mogelijk niet op tijd weg kunt. Soms kom je s ochtends iets te laat aan omdat het verkeer bij de opvang heel hectisch is. ROLE B Je hebt een collega die vaak te laat komt en altijd om 5 uur vertrekt, ongeacht wat er nog moet gebeuren. Je moet vaak een heleboel taken afmaken die je collega zelf niet af kan maken en je moet opruimen aan het eind van de dag, wat veel tijd kost. REFLECTIE 4. Nodig de groepen uit om te reflecteren op het volgende: - Wat waren de moeilijkheden in het positief oplossen van het conflict? - Waren ze duidelijk over wat ze echt nodig hadden in de situatie? Lukte het om dit goed uit te drukken? Waarom wel/niet? - Hoe kon de situatie worden opgelost tot WIN-WIN tevredenheid voor beide partijen? 5. Denk eraan om handige ideeën en reflecties aan je competentie portfolio toe te voegen. 39

40 TECHNIEK 1: Conflictmanagement Stijlen Quiz Wij hebben ieder onze eigen manier voor het omgaan me conflicten. De technieken die we gebruiken zijn gebaseerd op verschillende variabelen, zoals ons basis, onderliggend temperament, onze persoonlijkheid, onze omgeving en waar we ons bevinden in onze professionele carrière. Er zijn echter vijf algemene stijlen voor conflictmanagementtechnieken in onze tool box. Om met een conflict om te gaan kunnen we gebruik maken van een samenwerkende, concurrerende, vermijdende, harmonieuze of compromiserende management stijl. Geen van deze strategieën is beter dan een andere. Hoe effectief ze zijn is afhankelijk van de context waarin ze worden gebruikt. Elke zin hieronder levert een strategie voor het omgaan met een conflict. Geef elke zin een score van 1 tot 4 die aangeeft hoe vaak je deze strategie zou gebruiken. 1 = Zelden 2 = Soms 3 = Vaak 4 = Altijd Wees er zeker van dat je de vragen beantwoordt op basis van hoe je je gedraagt, en niet op basis van hoe je je zou moeten gedragen. 1. Ik onderzoek problemen samen met anderen om een oplossing te vinden die voor iedereen goed past. 2. Ik probeer een geven-en-nemen aanpak toe te passen en te bespreken voor probleemsituaties. 3. Ik probeer om aan de verwachtingen van anderen te voldoen. 4. Ik zou voor mijn eigen zaak pleiten en aandringen op de voordelen van mijn eigen standpunt. 5. Als er meningsverschillen zijn, dan verzamel ik zoveel mogelijk informatie zodat ik de communicatie open kan houden. 6. Als ik in een conflictsituatie zit, dan zeg ik vaak erg weinig en probeer zo snel mogelijk weg te gaan. 7. Ik probeer het conflict van beide kanten te zien. Wat heb ik nodig? Wat heeft de ander nodig? Wat zijn de betreffende problemen? 8. Ik geef de voorkeur aan het bereiken van een compromis bij het oplossen van problemen en daarna gewoon verdergaan. 9. Ik vind conflicten uitdagend en opwindend; ik houd van de battle of wits die vaak ontstaat. 10. In conflict zijn met anderen maakt me vaak ongemakkelijk en gespannen. 11. Ik probeer om de wensen van mijn vrienden en familie mee te nemen. 12. Ik kan bedenken wat er moet gebeuren en ik heb meestal gelijk. 13. Om een impasse op te lossen, kom ik vaak andere mensen tegemoet. 14. Ik krijg misschien niet wat ik wil, maar ik ben bereid om die prijs te betalen voor het bewaren van de vrede. 15. Ik vermijd harde gevoelens door het voor mezelf te houden als ik het niet eens ben met anderen. 40

41 Hoe moet je de Conflictmanagement quiz scoren? Zoals hierboven is aangegeven corresponderen de 15 zinnen met de vijf conflictoplossingsstijlen. Om jouw voorkeursstijl te vinden moet je de punten in de categorieën optellen. De categorie met de hoogste score is jouw meest gebruikte strategie. Degene met de laagste score is jouw minst gebruikte strategie. Als je echter een leider bent die elke dag moet omgaan met conflicten, kan het zijn dat jouw stijl een mix van stijlen is. Zinnen die corresponderen aan een stijl: Totaal: Samenwerkend: 1, 5, 7 Concurrerend: 4, 9, 12 Vermijdend: 6, 10, 15 Harmoniserend: 3, 11, 14 Compromiserend: 2, 8, 13 Korte omschrijvingen van de vijf conflictmanagementstijlen Samenwerkende stijl Problemen worden opgelost op een manier die een optimaal resultaat geeft voor alle betrokkenen. Beide kanten krijgen wat ze willen en negatieve gevoelens worden geminimaliseerd. Voordelen: Creëert onderling vertrouwen; behoudt positieve relaties; bouwt toewijding en verbondenheid. Nadelen: Tijdrovend; kost veel energie. Concurrerende stijl De autoritaire aanpak. Voordelen: Doelgericht; snel. Nadelen: Kan resulteren in vijandigheid. Vermijdende stijl De niet-confronterende aanpak. Voordelen: Het conflict escaleert niet; stelt moeilijkheden uit. Nadelen: Onaangepakte problemen; onopgeloste problemen. Harmoniserende stijl Toegeven om de relaties te behouden. Voordelen: Verminderd schade als we overtroffen worden; relaties worden behouden. Nadelen: Kan wrok tot gevolg hebben; buit de zwakken uit. Compromiserende stijl De aanpak van de gulden middenweg. Voordelen: Handig in complexe situaties die geen simpele oplossing hebben; alle partijen hebben evenveel macht. Nadelen: Niemand is echt tevreden; niet-optimale oplossingen worden geïmplementeerd. Bron: Reginald Adkins, PhD, Elemental Truths 41

42 TECHNIEK 2: Voor WIN, WIN gaan Door gebruik te maken van de juiste aanpak(ken) kun je op een effectieve manier omgaan met conflicten waardoor de problemen worden opgelost terwijl je positieve relaties behoudt. Dit begint met een duidelijk begrip van de problemen en de betrokken persoonlijkheden. Als je de verschillende stijlen van conflictoplossing begrijpt, dan kun je de dingen zien vanuit het oogpunt van een ander. Simpelweg empathie hebben voor het perspectief van een ander kan al heel veel oplossen in een conflict. 42

43 Stap 1: Heb een positieve houding. Je houding is essentieel voor de uitkomst. Je hebt een veel betere kans op het vinden van een oplossing waarbij meerdere belangen betrokken zijn, als je het conflict ziet als een leermogelijkheid en om een win-win uitkomst te bereiken. Stap 2: Spreek af op een prettige plek. Vind een prettige, comfortabele en handige ruimte om af te spreken. Spreek samen af waar je samenkomt en hoeveel tijd je aan het proces wil besteden. Als het mogelijk is, los het conflict dan face-to-face op. Stap 3: Doe je huiswerk. Maak een tijdsplanning. Je moet niet alleen de zorgen en motivaties van de ander begrijpen. Kijk ook naar het verleden of eerdere situaties die invloed kunnen hebben op de oplossing. Ken de must-haves (niet-bespreekbare items) en nice-to-haves (bespreekbare items). Bepaal de beste oplossing, een eerlijk en redelijk compromis, en een minimaal acceptabele uitkomst. Stap 4: Ga op zoek naar gedeelde belangen. Kom aan dezelfde kant te staan door overeenkomsten te vinden. Aangezien conflicten vaak de waargenomen verschillen vergroten en de overeenkomsten minimaliseren, is het belangrijk om te zoeken naar gedeelde doelen, bedoelingen of zelfs klachten die laten zien dat jullie hier samen in staan. Richt je op de toekomst, praat over wat er moet gebeuren, en pak het probleem samen aan. Stap 5: Handel op basis van feiten, niet emoties. Pak problemen aan, niet persoonlijkheden. Vermijd de neiging om andere mensen aan te vallen of ideeën en meningen te veroordelen. Richt je niet op het verleden en geef anderen niet de schuld. Handhaaf een rationele, doelgerichte denkwijze. Dit zal het conflict minder persoonlijk maken, de problemen van de betrokken personen scheiden en een defensieve houding voorkomen. Stap 6: Bied alternatieven en geef bewijs. Creëer opties en alternatieven die een bereidheid tot compromissen weergeven. Overweeg toegeven in gebieden die misschien erg belangrijk zijn voor anderen, maar die minder belangrijk zijn voor jou. Definieer opties in termen van de belangen van anderen en biedt bewijs voor jouw standpunt. Stap 7: Wees een communicatie-expert. Niets laat vastbeslotenheid voor het vinden van een goede oplossing voor beide kanten zo goed zien als uitstekende communicatievaardigheden. Stel vragen, luister, herformuleer wat je hebt gehoord om te controleren of je het hebt begrepen, en toon onvervalste interesse in de zorgen van de andere personen. Richt je op manieren waarop je tot een oplossing of compromis kunt komen. Stap 8: Sluit af met een positieve boodschap. Doe een win-win voorstel en controleer of iedereen weggaat met het gevoel te hebben gewonnen. Schud elkaar de hand en spreek af wat de actiestappen zijn, wie verantwoordelijk is voor elke stap, hoe succes zal worden gemeten, en hoe en wanneer de oplossing zal worden geavaleerd. Als er zich een impasse voordoet aangaande niet-essentiële zaken, accepteer dat jullie het niet eens zullen worden. 43

44 Stap 9: Geniet van het proces. Waardeer de voordelen van het leren van een anders perspectief. Mensen geven aan dat de relatie na het samen oplossen van een conflict sterker is geworden. Reflecteer en leer van elke ervaring. Bepaal de criteria om het proces en de oplossing te evalueren. SOURCE: 44

45 3. Communicatie Profiel Communicatie is één van de meest belangrijke vaardigheden die vereist zijn op het werk. Er zijn altijd minstens twee partijen in communicatie. Iemand verzendt een bericht en iemand ontvangt een bericht. Hoe eenvoudig dat ook klinkt, ontzettend veel dingen kunnen misgaan en gaan ook mis. Voor de ander is het het belangrijkste om te begrijpen wat er gecommuniceerd wordt (dit gaat soms verder dan het gesproken woord), dus het is belangrijk om je bericht zo duidelijk mogelijk te formuleren en te controleren of je bericht op de juiste manier is ontvangen. Ben je bewust van hinderlijke factoren zoals een radio die hard aanstaat; het gebruiken van de verkeerde of ongeschikte woorden; te lang aan het woord blijven (of niet duidelijk genoeg zijn); niet vragen of de ander heeft begrepen wat je hebt gezegd De andere persoon (de toehoorder) moet zijn aandacht richten op de spreker. Op dezelfde manier moet de communicerende persoon gebaren observeren en goed luisteren naar de feedback van de ander. Sommige items die tot deze vaardigheid behoren zijn: Empathie tonen Luisteren Feedback geven en ontvangen Vermogen om te blijven communiceren als problemen zich voordoen Excuses aanbieden Complimenten geven en ontvangen De andere partij en zijn/hun meningen respecteren Je bewust zijn van de lichaamstaal van anderen Denken aan je eigen lichaamstaal Er is een verschil tussen zakelijke communicatie en informele communicatie. In deze toolkit is het persoonlijke sollicitatiegesprek de belangrijkste test. 45

46 COMPETENTIEPROFIEL: Communicatie Ik kan bewijzen dat ik mijn communcatiecompetentie heb verbeterd, omdat 46

47 ACTIVITEIT 1: Duidelijke communicatie Duur: 45 minuten. Materialen: Laptop, projector. IJsbrekers 1. Laat het YouTube filmpje of plaatje zien TITEL: Monty Python: Slechte communicatie OMSCHRIJVING: Sommige wachters hebben ernstige communicatieproblemen met hun leidinggevende TIJD: 2,10 TAAL: Engels 2. Introduceer het Communicatieprofiel 3. Chinese doorfluisteroefening Het belang van het controleren van de informatie die we ontvangen van anderen wordt benadrukt in deze opdracht. Er zijn minstens vier personen voor nodig. Het doel van deze opdracht is om de ontvangen informatie met zo min mogelijk wijzigingen door te geven aan een andere persoon. Setup Verdeel de groep in teams van 4 of 5 personen. Deelnemers moeten in een cirkel gaan zitten, met de gezichten naar elkaar toe. Een lid uit elk team krijgt een dichtgevouwen vel papier waar een zin op staat. De person met het papier wordt gevraagd om de zin in het oor van de persoon rechts van hem/haar te fluisteren. De tweede person fluistert wat hij gehoord heeft in het oor van de person rechts van hem. Dit proces wordt herhaald en de laatste person in de cirkel schrijft op een leeg vel papier wat hij heeft gehoord. Hij vouwt het papier op en houdt het vast. Aan het einde van de opdracht lezen de personen die de zin hebben opgeschreven het resultaat voor. De uiteindelijke zinnen worden met de originele zinnen vergeleken. 4. Bespreek de verschillen tussen dagelijkse, normale communicatie en zakelijke communicatie (formele en informele communicatie). Voor meer informatie over Formele en Informele communicatie, kun je de website bezoeken: 47

48 5. Laat de deelnemer andere voorbeelden van slechte communicatie verzinnen. Wat gaat er mis in slechte communicatie? Wat zou de oplossing zijn? GROEPSWERK Communicatie oefenen in groepen 1. Vorm groepen van drie mensen en geef elk groepslid een observatiekaart (zie hieronder). Persoon A krijgt een rollenkaart (suggesties op p.38) en begint het gesprek. Hij/zij kan bijvoorbeeld over zijn/haar droombaan praten, over een sollicitatiegesprek dat hij/zij ooit heeft gehad, zijn/haar laatste project (max. 4 minuten per item). Persoon A stelt een vraag, B, die een andere rollenkaart heeft, luistert; ze houden een gesprek. De derde persoon (C) is de observant die het gesprek volgt en opschrijft wat er goed of slecht gaat. De observant wordt gevraagd om commentaar te geven op de observatiekaart, waarbij hij op de volgende punten let: Lichaamstaal Afstand tussen persoon A en B Actieve reactie van A en B Kijken ze elkaar aan tijdens het praten Begrijpen ze elkaar 2. Laat de groepen van rol wisselen totdat iedereen een nieuwe A- en B-rol heeft gehad. 3. Laat de groepen vervolgens de uitkomsten bespreken. 4. Bespreek als groep wat effectieve communicatie is. 5. Laat de deelnemer handige ideeën en reflecties invullen op de lijst met tips en trucs 48

49 ROLLENKAARTEN (uitprinten en uitknippen voor deelnemers) Stil en verlegen Met te veel gebaren Alleen geïnteresseerd in zichzelf Geen zelfvertrouwen De hele tijd onderbreken Luistert niet naar anderen Iemand die te persoonlijk wordt Gaat met iemand anders praten Afmaken van iemands zinnen Sms en 49

50 OBSERVATIEKAART: Communicatie Activiteit Lichaamstaal + OK - Opmerkingen Afstand tussen A/B Actieve reactie van A Actieve reactie van B Visueel contact Begrip OBSERVATIEKAART: Communicatie Activiteit Lichaamstaal + OK - Opmerkingen Afstand tussen A/B Actieve reactie van A Actieve reactie van B Visueel contact Begrip 50

51 ACTIVITEIT 2: Feedback Duur: 30 minuten 1 uur Materialen: Voorgaande communicatie materialen Feedback geven 1. Laat het YouTube filmpje zien: age Activiteit 2: Feedback Nederlandse vertaling van YouTube filmpje: Feedback geven Feedback krijgen Wat is feedback? Feedback = (opmerkingen om gedrag te sturen om iemands doel te bereiken) Feedback kritiek of een oordeel Het doel is niet om iemand te af te branden Er zijn twee manieren om feedback te geven Positief bevestiging en aanmoediging van positief gedrag Negatief bekritiserend, om gedrag te veranderen Waarom feedback? Om als team te leren om op een effectieve manier samen te werken om betere resultaten te bereiken Voor gezonde discussies op het werk En om iets over jezelf te leren Feedback helpt blinde vlekken te minimaliseren Hoe geef je effectieve feedback? Effectieve feedback is feedback die kan worden gehoord, begrepen en geaccepteerd 7 tips: 1. Laat resultaten je doel zijn 2. Begin met positieve feedback. Door dit te doen zal de negatieve feedback gemakkelijker te accepteren zijn. Maar wees alleen positief als je het meent! 3. Geef alleen je eigen feedback (wat ik lastig vind, voor mij betekent dit, dit geeft me het gevoel dat ) Gedraag je niet als iemand die alles beter weet 4. Richt je op gedrag of acties 5. Wees specifiek en concreet 6. Controleer of de ontvanger je feedback begrijpt 7. Geef de ander tijd om te reageren Hoe ga je om met feedback? Luister met interesse Neem de tijd, je hoeft niet meteen te reageren Stel vragen als je het niet begrijpt En zeg het als je het wel begrijpt Bespreek manieren om te verbeteren Hoe kunnen anderen jou helpen? En tot slot: Feedback is een zaak van geven en nemen en het helpt om de organisatie te verbeteren 2. Introduceer een oefening waarin de deelnemers in tweetallen werken. 51

52 3. Persoon A moet persoon B één minuut lang zoveel mogelijk positieve feedback geven, terwijl hij/zij hem/haar aankijkt. (Geef een aantal voorbeelden om mee te beginnen, zoals: sterke punten die je ziet in de ander) 4. Laat de tweetallen van rol wisselen 5. Laat de tweetallen nu de resultaten bespreken 6. Bespreek de resultaten in het algemeen: wat heb je geleerd van deze opdracht? 7. Wat betekent dit voor iedereen? 8. Laat elke deelnemer opschrijven hoe hij/zij deze feedbackcompetentie gaat verbeteren (geven en nemen) 9. Laat de deelnemer dit invullen op zijn lijst met tips en trucs 52

53 4. Werken onder druk en veerkracht Profiel Werken onder druk omvat het omgaan met moeilijke situatie die lastig zijn op te lossen. De moeilijkheid van de situatie kan het resultaat zijn van tijdsbeperkingen, complexe problemen, onrealistische verwachtingen, tegenstrijdige vragen, beperkte hulpmiddelen, beperkte controle of een combinatie van deze moeilijkheden. Om effectief onder druk te werken, moet je rustig en beheerst blijven in veeleisende situaties en je zo goed mogelijk richten op het voltooien van je taak. De intensieve snelheid van de hedendaagse werkomgeving zorgt vaak voor zeer veeleisende situaties en stress. Om in deze omgeving te slagen, moeten mensen leren om deze eisen te beheren en om te gaan met mogelijk stressvolle situaties terwijl ze professioneel en effectief blijven. Er zijn een paar tips die zullen helpen bij het omgaan met druk: Blijf rustig en behoud de controle in lastige situaties. Laat je emoties niet in de weg staan van je denkvermogen of je focus op de situatie. Evalueer en neem de tijd om de situaties te beoordelen en de hoofdfactoren en de mogelijke oplossingen rationeel te identificeren. Plan en ontwikkel een logisch en realistisch plan, onderverdeeld in beheersbare taken. Herken voor jezelf dat je je gestrest voelt en neem effectieve stappen om deze druk te verlichten. Overmatige stress zal een negatieve impact hebben op je prestatie en je gezondheid, dus leer om dit goed te identificeren en te beheersen. 53

54 COMPETENTIEPROFIEL: Werken onder druk EN veerkracht Ik kan bewijzen dat ik mijn vermogen om onder druk te werken en mijn veerkracht heb verbeterd, omdat 54

55 Activiteit 1: Werken onder druk - Reflectie Duur: 45 minuten Materialen: Print hand-outs van de onderstaande tabel INTRODUCTIE Werken onder druk betekent je houden aan strakke deadlines en omgaan met meer dan één deadline je hebt vaak het gevoel dat je verschillende taken moet combineren. Tijdmanagement is belangrijk (lees hier ook apart over). INDIVIDUEEL WERK 1. In een sollicitatiegesprek zal je waarschijnlijk worden gevraagd hoe je hiermee omgaat, dus het nadenken over en voltooien van de vragen hieronder zullen je voorbereiden. Deze activiteit volgt de STAR-METHODE die erg nuttig is voor interviews. Om een voorbeeld van je competentie te geven beschrijf je een SITUATIE, de TAKEN/dingen die je deed in die situatie, de ACTIES die je hebt ondernomen en de RESULTATEN. Werken onder druk 1. Het beste voorbeeld dat ik heb van goed werken onder druk. 2. Context: korte details van de omstandigheden die de druk of strakke deadline creëerden. 3. Verantwoordelijkheidsniveau in dit geval. De schaal en breedte van het werk of de gebeurtenis. 4. Persoonlijke bijdrage: wat ik deed. 5. Welke actie ik ondernam om om te gaan met druk en stress. 55

56 6. Wie er nog meer bij betrokken waren en wat zij deden. Hoe ik anderen hierbij betrok of met hen samenwerkte. 7. Bewijs van het vermogen om met anderen samen te werken onder druk. 8. De resultaten. In hoeverre heb ik de deadlines gehaald of het werk afgerond. 9. Wat werkte goed in dit voorbeeld? 10. Wat heb ik geleerd van deze situatie? 11. Wat zou ik de volgende keer anders doen? 12. Hoe typisch is dit voorbeeld voor mij (komt dit dagelijks/ wekelijks/ soms/zelden voor? 2. Neem ideeën en reflecties op in de lijst van tips en trucs 56

57 Activiteit 2: Verschillende taken combineren Duur: 30 minuten Materialen: Minimaal 5 anders gevormde ballen per team. INTRODUCTIE Dit is een handige en niet-bedreigende manier om de effecten van stress en verwarring te laten zien, zeker in teams, en daarmee om de effecten van stress op productiviteit, organisatorische prestatie en gezond werken te laten zien. GROEPSACTIVITEIT 1. Het spel: Deze activiteit wordt bij voorkeur uitgevoerd door teams van acht tot tien mensen. Verdeel de grotere groepen in teams van 8-10 mensen en wijs voor elk team een coach/praktijkbegeleider aan. Je zult voor elk team vijf ballen van verschillende groottes, samenstellen, gewicht, vorm, etc., nodig hebben afhankelijk van de teamgrootte en het gemak waarmee het team de ballen overgooit. Vijf ballen zijn waarschijnlijk genoeg voor de meeste teams van acht mensen. De opdracht werkt beter met zeer verschillende ballen (bijvoorbeeld, een tennisbal, een strandbal, een rugbybal, een tafeltennisbal, etc. gebruik je verbeelding). Zet elk team in een cirkel neer. Het doel is dat de teamleden de bal (elke bal vertegenwoordigt een werktaak/-doel) overgooien en vangen in elke volgorde of richting. De bal moet in beweging blijven (de coach/praktijkbegeleider kan dit gelijkstellen aan het verwerken van een taak in een werksituatie). Laat het team hun eigen methode/patroon ontwikkelen voor het gooien van de bal als ze dit handig vinden. 57

58 Als de bal valt, staat dit gelijk aan een mislukte taak (wat de coach/praktijkbegeleider gelijk kan stellen aan een specifiek, relevant doel). Een bal die op dezelfde plek blijft staat gelijk aan een vertraagde taak. Als het team de eerste bal goed rond kan gooien, dan introduceert de coach/praktijkbegeleider een tweede bal die ook moet worden overgegooid en gevangen terwijl de eerste bal ook rond blijft gaan. Vergelijk de tweede bal met een extra taak, of een typische werkcomplicatie, zoals een vakantie, of een extra eis van een klant. Introduceer telkens een extra bal (één voor één en niet te snel), en stel dit elke keer gelijk aan een werksituatie en complicatie. Het zal natuurlijk niet lang duren voordat het team er niet meer in slaagt om alle ballen te beheersen, en het wordt een chaos. Zorg ervoor dat je deze chaos niet te snel creëert, door niet teveel ballen te snel te introduceren in het spel. Zorg dat het gevoel van de groeiende stress en verwarring opbouwt, in overeenstemming met het vermogen van het team om de ballen over te gooien. Als je nieuwe ballen te snel introduceert, dan zal de stress niet opbouwen. REFLECTIE 2. Verbind de ervaringen uit het spel met de arbeidswereld, met name effectief teamwork en communicatie. Nodig de deelnemers uit om over de volgende zaken te reflecteren. Hoe voelt te veel druk en mislukking? Zijn deze gevoelens hetzelfde voor iedereen? Weten we hoe anderen zich voelen en hoe zij het beste met stress en verwarring om kunnen gaan tenzij we dit vragen?? Hoe kunnen we deze effecten op het werk anticiperen, beheersen en vermijden? (Niet gemakkelijk, zeker als het druk van bovenaf is, wat het meestal zal zijn maar het begrijpen van de oorzaken en effecten van stress en verwarring is de eerste stap in het oplossen ervan). Wat helpt ons om te gaan met deze druk en wat maakt de situatie moeilijker? Relateer dit aan werksituaties, en daarna aan mogelijke verbeteringen en veranderingen. 3. Neem ideeën en reflecties op in de lijst van tips en trucs 58

59 VEERKRACHT Profiel Iedereen krijgt in zijn leven te maken met tegenslagen en moeilijkheden en overwint deze hopelijk. Dit is lastig voor veel jonge mensen, met name in hun zoektocht naar een baan. Ze besteden uren aan het goed voorbereiden van sollicitatiebrieven, om uiteindelijk een afwijzing te ontvangen, of zelfs helemaal geen reactie te krijgen. Ze kunnen worden uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek voor een baan die ze heel graag willen, maar ze zijn niet succesvol. En dit kan meer dan eens gebeuren. Ze kunnen er neerslachtig van worden en zelfs de moed verliezen en opgeven of genoegen nemen met minder dan ze kunnen. Het vermogen om terug te veren en te blijven proberen is daarom essentieel in het opbouwen en behouden van een succesvolle carrière. Wat bedoelen we met veerkracht? Hoe helpt veerkracht ons in het vinden van werk en in ons privéleven? Wat zijn een aantal hoofdkenmerken van veerkrachtige mensen? Wat zijn dingen die we kunnen doen om onze eigen veerkracht te ontwikkelen? Waarom is veerkracht belangrijk? Iedereen heeft obstakels om te overwinnen. We komen allemaal moeilijkheden tegen op ons pad: Falen in examens Ziekte Relatieproblemen Teleurstellingen Oneerlijkheden Uitdagingen Die baan, dat sollicitatiegesprek, die promotie mislopen Negatieve gevoelens kunnen maken dat we het niet meer zin zitten en opgeven of we kunnen ervan herstellen, doorgaan en succesvol zijn. Het goede nieuws is dat we vaardigheden en strategieën kunnen leren die ons kunnen helpen om veerkrachtig te zijn in lastige tijden en situaties. 59

60 Veerkrachtige mensen worden geleid door persoonlijke waarden zoals eerlijkheid, integriteit, respect, correctheid, verantwoordelijkheid, vriendelijkheid en inclusie. Veerkrachtige mensen kunnen omgaan met hun lastige emoties zodat ze hier niet door worden overweldigd, en gebruiken positieve emoties om stress te verminderen en ervoor te zorgen dat ze het gevoel hebben controle te hebben over lastige situaties. In een situatie kan je het resultaat op twee manier bekijken. Bijvoorbeeld, voor de derde keer je rijbewijs niet halen. Hierdoor kun je het gevoel hebben dat je altijd faalt en het opgeven OF je kunt er op een andere manier naar kijken en tegen jezelf zeggen dat dit je niet klein zal krijgen en het de volgende keer zal halen. Je perceptie en mentaliteit is van invloed op hoe je een situatie emotioneel ervaart Veerkrachtige mensen en positief denken Veerkrachtige mensen zien de positieve kant in van situaties en hopen op een goede uitkomst, zelfs als het er niet zo goed uit ziet. Optimisme kan ons helpen om uitdagingen te overwinnen en om te gaan met moeilijkheden in het leven. Veerkrachtige mensen en realiteitscontroles Veerkrachtige mensen vermijden slechte gedachten die niet zijn gebaseerd op feiten. Ze controleren hun gedachten tegen het bewijs om een goed beeld van de situatie te krijgen. Slechte gedachten maken je overstuur en minder hoopvol. Ook kun je hierdoor problemen minder goed oplossen. En ze zijn niet gebaseerd op feiten. Goede gedachten maken je rustiger en hoopvoller. Ze helpen je om problemen goed op te lossen. Ze zijn gebaseerd op wat echt en bekend is. 60

61 IJSBREKERS 1. Maak de zin af Deel je ideeën over wat het woord veerkracht voor jou betekent met een partner. Maak de zin Veerkracht is af op de post-its die jouw tutor je zal geven en plak deze daarna op de muur. Bespreek de reacties in een groep. Een aantal definities: Veerkracht is normale ontwikkeling onder moeilijke omstandigheden (Fonaghy, 1994) kwaliteiten die een person helpen om de negatieve effecten van tegenslag te weerstaan (Gilligan, 2000) 1. Veerkrachtige mensen Kan je iemand bedenken die je gekend hebt waarbij het leek alsof die persoon alles tegen haar/hem had, maar waarmee het nu toch goed lijkt te gaan? Wat hielp deze persoon om zijn/haar moeilijke situatie te boven te komen? Deel het verhaal van die persoon en andere factoren die deze persoon hebben geholpen met een partner en daarna met de groep. 61

62 Activiteit 3: Ervaren van veerkracht Optimistisch denken Duur: minuten Materialen: Maar en print een versie van de lijn zodat deelnemers erop kunnen staan. Print ook de veerkracht- en kwetsbaarheidskaarten en de kaart (pp.64-67) (grote afdruk beter) INTRODUCTIE De veerkracht- en kwetsbaarheidsactiviteit benadrukt hoe levensgebeurtenissen je gedachten en gevoelens beïnvloeden; ook wordt ermee onderzocht hoe de reactie op deze gebeurtenissen varieert tussen individuen. Hierdoor wordt het makkelijker om te discussiëren en je standpunten en meningen te uiten en wordt de acceptatie van het feit dat we allemaal tegenslagen en teleurstellingen kunnen meemaken, net als successen en plezier, gestimuleerd. 1. De coach verdeelt de veerkracht- en kwetsbaarheidskaarten (één voor ieder groepslid), waarbij hij vertelt dat er op de kaarten levensgebeurtenissen staan. De deelnemers moeten op de Lijn van Veerkacht en Kwetsbaarheid (hand-out) gaan staan al naargelang hun gevoel. De coach kan een voorbeeld geven, zoals Waar zou je staan aan het begin van een nieuwe baan? om er zeker van te zijn dat alle deelnemers de taak begrijpen. Het is leuk om hier een fysieke activiteit van te maken. 2. De coach krijgt feedback van de deelnemers, die moeten aangeven waarom ze op een bepaalde positie op de lijn zijn gaan staan. Dit is ook een mooie mogelijkheid om de discussie met elkaar aan te gaan, omdat anderen op de lijn een ander gevoel kunnen hebben. Ze moeten worden gestimuleerd om hun meningen en andere standpunten te uiten, waarbij moet worden benadrukt dat reacties op eenzelfde situatie zijn gebaseerd op onderliggende geloofsovertuigingen en gedachten, net als eerdere ervaringen, die uiteindelijk bepalen waar mensen gaan staan. 3. Als er sprake is van een goede relatie tussen deelnemers, dan kunnen ze in paren of kleine groepen samenwerken en elkaar feedback geven over waarom ze hun positie op de lijn hebben gekozen. Ze kunnen ook een levenslijn-werkblad invullen, (zie de Mijn leven tot nu toe hand-out) waarin ze reflecteren op de gebeurtenissen in hun leven tot nu toe en hoe ze zich daarbij voelden. 62

63 De deelnemers zouden hun eigen scenario s kunnen bedenken om een andere lijn te maken. 63

64 Veerkracht- en Kwetsbaarheidskaarten Verhuizen Nieuwe baan Morgen sollicitatie Geen vertrouwen Afspreken met vrienden Een opleiding succesvol afsluiten Verliefd worden Rijbewijs halen Een compliment krijgen Bekritiseerd worden Naar een yoga-les gaan Van school veranderen Uit eten gaan Bezoek aan het ziekenhuis 64

65 Kerst met je familie Ouderavond Muziek luisteren Het oneens zijn Op vakantie gaan Een cadeau krijgen 65

66 Mijn leven tot nu toe 66

67 Hand-out: Lijn van Veerkracht en Kwetsbaarheid Veerkracht Geluk & Tevredenheid Gezond Zelfvertrouwen Kwetsbaarheid Bedroefdheid - Onenigheid Gestresst Onwel 67

68 Activiteit 4: Terugveren Duur: minutes Materialen: Projector, print kopieën van de Bounce Back Resource en Case Scenarios en video van de Bouncing sheep GROEPSWERK/INDIVIDUEEL WERK 1. Lees het acroniem over het terugveren. Bespreek als je akkoord gaat met de ideeën. 2. Lees de 2 scenario s hieronder door. Moeilijke tijden zijn niet blijvend. Blijf optimistich. Andere mensen kunnen je helpen als je met ze praat. Krijg een realiteitscontrole. Slechte gedachten maken de zaak alleen maar erger. Niemand is perfect, jij niet en anderen ook niet. Richt je op de positieve kant, hoe klein die ook is, en vergeet niet te lachen. Iedereen krijgt te maken met verdriet, pijn, mislukking, afwijzing en tegenslag, niet alleen jij. Dit is onderdeel van het leven. Probeer het niet te persoonlijk op te vatten. Wees eerlijk in het beschuldigen. Hoeveel van wat er gebeurde kwam door jou, hoeveel door anderen en wat was gewoon pech of was te wijten aan de omstandigheden? Accepteer wat je niet kunt veranderen (maar probeer te veranderen wat je wel kunt veranderen). Catastroferen vergroot je angsten. Geloof niet altijd het slechtste. Zie de dingen in perspectief. Het hoort gewoon bij het leven. Veerkrachtige mensen gebruiken BOUNCE BACK om terug te veren! Uit: Bounce Back. Helen McGrath en Toni Noble, Bespreek aan de hand van het BOUNCE BACK (terugveren) acroniem (hieronder) in kleine groepjes hoe de personages in de scenario s veerkrachtig kunnen zijn in deze moeilijke situaties. 68

69 Scenario 1: Het was zo gênant! Mario is normal gesproken opgewerkt en gezellig, maar ze is de laatste tijd stil en teruggetrokken na een gênant voorval een week geleden tijdens een sollicitatiegesprek voor een baan die ze erg graag wilde hebben. Ze had haar presentatie goed voorbereid, maar aan het begin vergat ze de naam van het bedrijf en ze werd helemaal rood. Eén van de ondervragers zei haar dat ze door moest gaan en ze hersteld zich, maar toen ze weg wilde gaan koos ze de verkeerde deur en liep ze bijna een kast in. Ze kon de ondervragers achter zich horen lachen toen ze wegging. Scenario 2: Crash landing Tom werkte heel hard aan een eindopdracht voor een vak en hoopte op een 10. Maar de dag voordat zijn opdracht moest worden ingeleverd, crashte zijn computer en was hij een groot deel van zijn werk kwijt. Van zijn docent mocht hij de opdracht later inleveren, maar dan zou hij slechts de laagste voldoende halen een 6. Een 10 had veel beter gestaan op zijn cv en zou zijn kans op het vinden van het werk dat hij wilde hebben vergroten. 4. Vul ideeën en reflecties in op de lijst met tips en trucs 69

70 5. Leren om te leren WERK TOOLKIT Profiel Leren, of dit nu formeel of informeel gebeurt, is iets dat we op een natuurlijke manier doen, ons hele leven lang. Een levendig mens is iemand die nieuwsgierig blijft, en actief blijft in het leren, zowel in zijn hobby s als in zijn professionele leven, zijn hele leven lang. Leren als competentie is de wens om meer te weten en te begrijpen (we kunnen uitkijken naar het feit dat we nooit alles kunnen weten van een bepaald gebied!). het vereist ook een positief zelfbeeld over het vermogen om te leren. Wat volgt is het leerproces (individueel of in groepen) dat doorzettingsvermogen, discipline en het organiseren van leren wat aansluit bij jouw leerstijl en informatie of digitale geletterdheid (het vermogen om met informatie van meerdere bronnen om te gaan) omvat. Een succesvolle student is zich bewust van zijn/haar voorkeursleerstijlen en behoeftes; hij/zij kan beschikbare leer- en begeleidingsmogelijkheden identificeren en is in staat om obstakels te overwinnen om een leerdoel te bereiken. Leren is het verkrijgen, verwerken en assimileren van nieuwe kennis en vaardigheden. Leren te leren is het bouwen op bestaande leer- en levenservaringen om kennis en vaardigheden toe te kunnen passen in verschillende contexten: thuis, op het werk, op school en in trainingen. Motivatie en vertrouwen zijn cruciaal voor een succesvolle leercompetentie. Volgens onderzoek zijn mensen die hun hele leven lang leren vaak gezonder, leven ze langer en halen ze meer uit het leven. 70

71 COMPETENTIEPROFIEL: Leren om te leren Ik kan bewijzen dat ik mijn leercompetentie heb verbeterd, omdat 71

72 IJSBREKERS: Hersentraining INTRODUCTIE Onderdeel van het leren is ongetwijfeld om onze hersenen effectief te gebruiken. Op het moment gebruiken we slechts een klein deel van het potentieel van onze hersenen en neurale verbindingen. We kunnen allemaal plezier hebben in het trainen van onze hersenen om meer (en beter) te onthouden van de dingen waar we mee in contact komen. GROEPSSPEL Elk groepslid introduceert zichzelf op een willekeurige volgorde naam en achternaam, en vertelt een leuk detail over zichzelf (wat wel of geen volgorde aan kan nemen) VOORBEELD: Ik ben Robert Grey en vandaag heb ik artisjokken gekocht Vandaag, toen ik ging winkelen, heb ik Robert Grey ontmoet, die artisjokken aan het kopen was. Ik ben Peter Lowe en ik kocht een tros bananen Etc. Ieder volgend groepslid moet alle vorige groepsleden onthouden en zichzelf en een nieuw item introduceren. Dit spel is goed voor het onthouden van namen, een handige vaardigheid voor netwerken. REFLECTIE - Welke technieken zijn het beste voor het leren van verschillende soorten informatie? - Welke andere leertechnieken ken je als hulpmiddel bij het leren? Voor tips voor versnelt leren, bezoek de website 72

73 ACTIVITEIT 1: WAT IS MIJN MINDSET? Duur: minuten Materials: Geprinte kopieën van de Mindset vragenlijst INTRODUCTIE Jouw mindset of houding zal bepalen of je ervoor kiest om actief te leren of niet. Carol Dwecks belangrijke onderzoek naar cognitief leren laat zien dat wat we over onze eigen vermogens en vaardigheden denken, een dramatisch effect kan hebben op onze leervaardigheid, prestatie en motivatie. Haar onderzoek kijkt naar twee verschillende mindsets, of manieren waarop we denken over onze vermogens en vaardigheden vaste mindsets en groei mindsets. 1. Leg in het kort het verschil tussen een vaste en groei mindset uit aan de deelnemers. EEN VASTE MINDSET Als een person een vaste mindset heeft, heeft hij de neighing om te geloven dat intelligentie en vermogens niet veranderen. Hij richt zich op prestatie. EEN GROEI MINDSET Een persoon met een groei mindset gelooft dat hij zijn vermogens kan ontwikkelen en richt zich daarom op leren. INDIVIDUEEL WERK 2. Laat de deelnemers de mindset-vragenlijst (p.65) invullen om te zien welke mindset ze hebben en vraag ze vervolgens om de tabel in te vullen op p.66, waarbij wordt beschreven hoe een groei mindset eruit ziet. Er staat een ingevuld exemplaar op p

74 Vragenlijst: TEST JOUW MINDSET Sterk mee eens Mee eens Mee oneens Sterk mee oneens 1 Ik houd ervan om nieuwe dingen te leren of te doen, zelfs als ik veel fouten maak. 2 Het is belangrijk dat mensen denken dat ik goed ben in wat ik doe. 3 Ik voel me goed als ik de enige ben die iets kan doen. 4 Wat mij motiveert om te studeren of mijn werk te doen is dat ik het leuk vind. 5 De reden dat ik doorga met mijn werk, is zodat andere mensen mij niet incompetent vinden. 6 Ik vind het leuk als dingen me uitdagen of maken dat ik na ga denken. 7 Het is belangrijk dat ik niet dom overkom of iets gênants doe als andere studenten of collega s het kunnen zien. 8 Ik ben gemotiveerd om te leren zodat ik mijn persoonlijke prestaties kan verbeteren. 9 De reden dat ik nieuwe dingen leer is om beter te worden in wat ik doe. 10 Ik ben graag beter in wat ik doe dan andere mensen en ik presteer graag beter dan zij VOUW HIER Als je het voornamelijk eens bent met zin 1, 4, 6, 8 en 9, die interne motivatie benadrukken, dan ben je gericht op leren. Je persoonlijke ontwikkeling en groei zijn de kernmotivaties voor jouw leren en werk. Je ziet fouten als mogelijkheden om feedback te verkrijgen, wat je gebruikt om te verbeteren. Als je het voornamelijk eens bent met zin 2, 3, 5, 7 en 10, die externe motivatie benadrukken, dan ben je gericht op presteren. Het is belangrijk voor jou hoe anderen op het werk jou zien, jou waarderen en evalueren. Dit kan negatieve gevolgen hebben als het gaat om leren, aangezien fouten die je maakt jouw vertrouwen en prestatie ondermijnen. Dit zorgt ervoor dat je geneigd bent om uitdagingen en mogelijkheden die je kunnen helpen groeien uit de weg te gaan. Hoe vaak heb je iemand horen zeggen dat ze niet goed zijn in wiskunde? Hebben zij misschien een vaste mindset? Recent onderzoek door de Campaign for Learning and Get On (UK) toont aan dat mensen die hun wiskundevaardigheden als benedengemiddeld of slecht zien vaker denken dat goede wiskundevaardigheden een aangeboren vaardigheid zijn, terwijl mensen die denken dat ze bovengemiddelde wiskundevaardigheden hebben dat niet denken. 74

75 Hoe ziet een Groei Mindset eruit? Vul de tweede kolom in VASTE MINDSET GROEI MINDSET Ik geloof dat mijn vaardigheden vast staan en dat succes afhangt van die vaardigheden die ik al wel of niet heb Ik hou me bezig met de behoefte om te laten zien en te bewijzen wat ik kan Ik hou me bezig met goed presteren zoals dat is gedefinieerd door andere mensen Ik vermijd nieuwe uitdagingen of geef op als er een barrière is waardoor ik mogelijk zal falen, aangezien dit mijn vaardigheden in twijfel trekt Als een taak moeilijk is, dan kan ik opgeven omdat ik het gevoel heb dat ik niet de vaardigheden bezit om het uit te voeren (hulpeloosheid) Ik vind het moeilijk om feedback te accepteren over mijn werk, aangezien ik dit als kritiek zie Als ik niet goed heb gepresteerd dan denk ik dat het komt omdat ik niet de benodigde vaardigheden bezit en dit kan mijn werk negatief beïnvloeden Ik presteer graag beter dan anderen BRON: rner.pdf 75

76 (Exemplaar voor coach/praktijkbegeleider) VASTE MINDSET Ik geloof dat mijn vaardigheden vast staan en dat succes afhangt van die vaardigheden die ik al wel of niet heb Ik hou me bezig met de behoefte om te laten zien en te bewijzen wat ik kan Ik hou me bezig met goed presteren zoals dat is gedefinieerd door andere mensen Ik vermijd nieuwe uitdagingen of geef op als er een barrière is waardoor ik mogelijk zal falen, aangezien dit mijn vaardigheden in twijfel trekt Als een taak moeilijk is, dan kan ik opgeven omdat ik het gevoel heb dat ik niet de vaardigheden bezit om het uit te voeren (hulpeloosheid) Ik vind het moeilijk om feedback te accepteren over mijn werk, aangezien ik dit als kritiek zie Als ik niet goed heb gepresteerd dan denk ik dat het komt omdat ik niet de benodigde vaardigheden bezit en dit kan mijn werk negatief beïnvloeden Ik presteer graag beter dan anderen GROEI MINDSET Ik geloof dat ik kan groeien in mijn vaardigheden door middel van inzet en dat dit tot succes zal leiden. Ik hou me bezig met het ontwikkelen en verbeteren van mijn vaardigheden Ik haal voldoening uit het behalen van mijn eigen doelen Ik hou van nieuwe uitdagingen, aangezien deze mij de mogelijkheid bieden om nieuwe dingen te leren. Als een taak moeilijk is, dan denk ik na over hoe ik de dingen anders kan doen of ik probeer uit te zoeken wie me kan helpen zodat ik kan leren hoe anderen het doen Ik krijg graag feedback over mijn werk aangezien dit mij de mogelijkheid biedt om uit te zoeken hoe ik mezelf kan verbeteren Als ik niet goed heb gepresteerd, dan denk ik dat het komt omdat ik mijn vaardigheden moet verbeteren en dit geeft mij een focus op mijn werk Ik presteer graag beter dan mezelf Vul ideeën en reflecties in op de lijst met tips en trucs Voor extra informatie over de 5 R s (Bereidheid, Vindingrijkheid, Reflectie, Verantwoordelijkheid en Veerkracht) nodig voor succesvol leren, bezoek de website: 76

77 ACTIVITEIT 2: MIJN LEERSTIJL Duur: 60 minuten Materialen: Toegang tot het internet voor online quizzen INTRODUCTIE Een andere belangrijke component van succesvol leren is het kennen van je eigen leerstijl. De theorie van meervoudige intelligenties (H. Gardner 1983) en de leerstijlen zoals gedefinieerd door Kolb (1984) hebben duidelijk gemaakt dat we allemaal onze voorkeuren hebben aangaande wat we het beste leren (wat natuurlijk voor ons is) en hoe we het beste leren. Of we nu het beste leren door middel van visuele stimuli, luisteren of beweging, Kolb en anderen zijn het erover eens dat we het beste kunnen leren door een mix van alle verschillende leermodi. INDIVIDUEEL SPEL/GROEPSSPEL 1. Howard Gardner s Theory of Multiple Intelligences Kan je deze beroemde mensen aan hun natuurlijke intelligentie koppelen? Wie karakteriseert welke intelligentie? 1.Naturalist 2.Interpersoonlijke relaties 3.Intrapersoonlijke competentie 4.Ruimtelijk/Visueel 5.Taalkundig 6.Lichaam - kinesthesie 7.Muziek 8.Logica/Wiskunde Neymar Lucian Freud Nelson Mandela David Attenborough PiNK Fibonacci Noam Chomski Paulo Coelho Weet jij waar jouw natuurlijke talenten liggen? 2. Ontdek je natuurlijke intelligentie en de leerstijl van jouw voorkeur 77

78 Er zijn vele ONLINE QUIZZEN (ENG) om je te helpen jouw voorkeuren te overwegen en analyseren. Om jouw natuurlijke intelligentievoorkeur te vinden, doe de quiz op edutopia: Om uit te vinden of je visuele, auditieve, geschreven of kinesthetische/tast (beweging) input voor leren prefereert, doe de VARK Quiz: Deze pagina heeft ook een leergids voor jouw voorkeursleerstijl REFLECTIE 3. Laat de deelnemers opschrijven hoe ze het beste leren en wat ze hebben ontdekt over hun natuurlijke talenten. 4. Stimuleer ze om hun ideeën en reflecties toe te voegen aan de lijst van tips en trucs Voor meer informatie over Auditieve, Visuele en Tactiele Leerlingen, bezoek de website 78

79 ACTIVITEIT 3: DIGITAAL LEREN Duur: minuten Materialen: Toegang tot internet 1. INTRODUCTIE Tegenwoordig is het leren om gebruik te maken van digitale technologie en deze kennis bij te houden een must. Gadgets en applicaties worden continue ontwikkeld en zijn essentieel voor de meeste banen. Deze staan ons toe om informatie sneller dan ooit te vinden, beheren en manipuleren, maar de eindeloze mogelijkheden kunnen ook overweldigend zijn. Er zijn een aantal hoofdgebieden die kunnen worden toegepast in digitale technologie. Werkgevers willen werknemers die deze ontwikkelingen bij kunnen houden en effectief kunnen gebruiken. E-learning platforms Sociale platforms, zoals Facebook, Linkedin, Orkut Wordverwerkers, Spreadsheets, databases Mobile technologies Online deeltools en documentenopslag Software presentatietools (prezi etc.) Blogging tools Videobewerking tools ICT-Communicatie tools Mobiele technologie Apps (vinden/installeren) Zoekmachines Toegevoegde realiteit tools 2. INDIVIDUELE ACTIVITEIT/GROEPSACTIVITEIT Beeld je in dat jouw werkgever heeft gevraagd om een YouTube videohandleiding te bewerken die het bedrijf volgende week nodig heeft. Het filmpje is in het Chinees. Hoe kun je leren hoe je het material op tijd kunt bewerken? 3. REFLECTIE Hoe heb je de taak uitgevoerd? Wat/wie heeft je geholpen om de benodigde vaardigheden te leren? Welke digitale competenties moet je op korte termijn leren? Wat is de beste strategie voor het leren van een digitale competentie? Nodig deelnemers uit om hun ideeën en reflecties toe te voegen aan de lijst van tips en trucs 79

80 ACTIVITEIT 4: GA LEREN Duur: Persoonlijke keuze Materialen: Hangt af van het leerdoel INDIVIDUELE ACTIVITEIT Nodig de deelnemers uit om iets uitdagends te kiezen om volgende WEEK te leren. Het kan iets van hun studie zijn, één van hun hobby s, of iets wat zij altijd al wilden weten Als het onderdeel is van een groter project, adviseer hen dan om een uitdagend gedeelte uit te kiezen voor deze week. Vraag deelnemers hun leerdoel te noteren Moedig hen aan hun leerstijl te gebruiken en ook om andere technieken te integreren MIJN leerdoel is REFLECTIE Moedig hen aan hun leerstijl te gebruiken en ook om andere technieken te integreren Vraag hen om terug te rapporteren aan de groep hoe ze het hebben gedaan; geef een demonstratie van wat zij geleerd hebben, maar wel op de manier die bij hen en hun stijl past. Vraag hen te reflecteren over HOE ze deze vaardigheid / proces / informatie etc. hebben geleerd, met wie of welke bronnen ze hebben gewerkt, hoe ze discipline hebben uitgeoefend etc. Nodig deelnemers uit om hun ideeën en reflecties toe te voegen aan de lijst van tips en trucs 80

81 6. Flexibiliteit Profiel Aanpassingsvermogen is letterlijk het vermogen om aan te passen om op de best mogelijke manier om te gaan met veranderlijke omstandigheden. Het leven evolueert en verandert continue; niets is helemaal voorspelbaar. We kunnen niet voorspellen hoe onze relaties, belangen of persoonlijke omgeving zal evolueren over de komende 20 jaar, of zelfs in de komende 6 maanden. Dit is de aard van het universum, maar het kan er wel toe leiden dat mensen zich kwetsbaar voelen. Verandering is een constante (de seizoenen, ons lichaam, onze houding zijn allemaal onderhevig aan noodzakelijke of onvermijdelijke veranderingen). Mensen die zowel persoonlijk als professioneel succesvol zijn, zijn mensen met een positieve houding tegenover verandering en die actief op verandering kunnen reageren als voorvechters van persoonlijke groei. Ze zijn goed voorbereid deze voorbereiding omvat het open staan voor nieuwe omstandigheden en bereid zijn om te reageren. Ze herkennen dat tegenslagen onderdeel van de weg zijn en dat dit leermogelijkheden zijn; ze herkennen dat ze hulp en hulpmiddelen nodig hebben en kunnen met anderen samenwerken om een uitdaging te overwinnen. Het goede nieuws is dat we allemaal al over aanpassingsvermogen beschikken. 81

82 We dragen geen slippers in de sneeuw we bereiden ons voor op de winter en hebben waarschijnlijk onze snowboots al van zolder gehaald; en als het dan gaat sneeuwen, schatten we de meteorologische situatie in, evalueren we onze hulpbronnen, maken de beste keuzen en nemen gepaste actie. En dat alles in een paar seconden Je kunt de wind niet sturen, maar je kan je zeilen wel aanpassen 82

83 COMPETENTIEPROFIEL: Flexibiliteit Ik kan bewijzen dat ik mijn flexibiliteit heb verbeterd, omdat 83

84 ACTIVITEIT 1: HOE FLEXIBEL BEN JIJ? GROEPSSPEL 1. Verdeel de deelnemers in groepen van 2-4 personen. Kies 8-10 van de Levenssituatiekaarten op p.79 uit en knip ze uit. - De groep zal in 4 teams spelen - Een kaart met een levensgebeurtenis moet worden voorgelezen zie Werkblad (Kaarten Levensgebeurtenissen) - Het team moet de meest creatieve en flexibele reacties op de situaties geven - De coach/praktijkbegeleider en andere teams geven 0 5 punten, afhankelijk van de flexibiliteit in de reactie - Alle teams reageren omstebeurt op een levensgebeurtenis - Het team met de meeste punten wint - Het winnende team krijgt een prijs REFLECTIE 2. Brainstorm wat de meest flexibele reacties karakteriseerde Hoe zou jij Aanpassingsvermogen/Flexibiliteit definiëren? Typische karaktereigenschappen van flexibele mensen zijn Positieve houding tegenover de situatie Duidelijk analystisch denken Probleemoplossingsvermogen Vermogen om gebruik te maken van gepaste steun en hulpmiddelen Actieve reactie Neiging tot beslisvaardigheid als de analyse is voltooid Openheid Bereidheid om te improviseren Emotionele intelligentie (kan eigen emoties herkennen, accepteren en beheersen, met name de negatieve emoties) Bereidheid om naar anderen te luisteren Wens om te leren van situaties 3. Nodig deelnemers uit om hun ideeën en reflecties toe te voegen aan de lijst van tips en trucs 84

85 KAARTEN LEVENSGEBEURTENISSEN Je auto wil niet starten en je hebt over een uur een belangrijk sollicitatiegesprek Je vriendin wil in Madrid gaan studeren, maar jij werkt hier. Je wilt je baan niet opgeven, maar je wilt ook niet dat je vriendin naar Madrid verhuist. Je bent 35, een man en je doet het goed op je werk. Je moet je vaardigheden updaten en meedoen aan een training, maar je krijgt bijna een baby Je hebt een projectdeadline voor morgen, maar je computer is stuk gegaan. Je bent bestolen; geen geld, mobiele telefoon, paspoort en je moet naar huis. De stroom valt uit en je koelkast zit vol met eten voor een feestje. Een aantal van je vrienden willen op vakantie in Alicante, maar jij hebt een hekel aan strandvakanties. Je stoot je koffie om over je speech over flexibiliteit. Je moet de speech over 5 minuten geven. Je krijgt een lekke band en hebt geen idee hoe je dit moet repareren. Je mobiel is leeg. Je gaat naar een bruiloft; je hak breekt als je onderweg bent naar de ceremonie. Je bent een student die heel graag wil gaan interrailen: jouw familie kan dit niet betalen, want je vader heeft geen werk. Je hebt zojuist een regionale kapperswedstrijd voor jonge kapsters gewonnen. Je hebt een medaille, maar de lokale banken willen jouw idee voor een nieuwe kapperszaak niet financieren. Je hebt de eindopdracht verkeerd gelezen. Het is 50% van je cijfer. Vandaag moet je de opdracht presenteren voor je klas en tutor. Je lokale markt voor txakoli (een lokaal product) is aan het krimpen en de winst daalt. Het bedrijf kan nog 6 maanden overleven. Er is dit weekend een super concert, maar je hebt beloofd om op je zusje van 12 te passen. Je bent s nachts buitengesloten uit je hotelkamer. Je gaat op de verkeerde dag naar een sollicitatiegesprek. Je geeft thuis een feestje, en je ouders bellen om te zeggen dat ze onverwachts over een half uur thuiskomen. Je krijgt te horen dat je plotseling op zakenreis moet, maar je bent morgen jarig en er is een feestje gepland. Je verliest al je contacten in je telefoon en je moet iemand dringend bellen. Je verliest bijna je geduld met iemand die je niet aardig vindt, maar die wel jouw meerdere is. Je krijgt gasten voor het eten, maar je ziet dat de hond aan de kip likt. Je zit in het laatste jaar van je opleiding. Je ben gezakt vorig jaar gezakt voor een aantal vakken en hebt het heel druk, maar je wordt gevraagd om een tijdschrift te produceren voor jonge mensen over een lokale rock scene. Je speelt basgitaar in een band. Je bent gevraagd om een presentatie te geven over jouw Centrum en jouw studieprogramma aan een groep van bezoekers in het Engels vanmiddag. De tutor vindt dat jij de beste persoon bent voor dit klusje. Zie het Werkblad Aanpassingsvermogen op de website voor meer ideeën. 85

86 ACTIVITEIT 2: MIJN AANPASSINGSVERMOGEN Duur: 30 minuten Materialen: Print de Persoonlijk aanpassingsvermogen vragenlijst uit INDIVIDUELE ACTIVITEIT 1. Laat de deelnemers hun eigen flexibiliteit beoordelen door de vragenlijst in te vullen. Als ze de vragenlijst hebben ingevuld, laat je ze in discussie gaan met een partner over de vraag wanneer en hoe ze zich flexibel/nietflexibel voelden in situaties vergelijkbaar met de situaties beschreven in de vragenlijst. Als je de quiz wil doen en feedback wil ontvangen (ENG), ga dan naar: REFLECTIE 2. Vraag de deelnemers om over de volgende zaken na te denken: Wanneer en hoe heb je je aangepast (of kon je dat juist niet) in de situaties die omschreven zijn in de vragenlijst? Hoe denk je dat het is om een positief aanpassingsvermogen te hebben? Hoe denk je dat aanpassen jouw leven gemakkelijker of succesvoller kan maken? Welk advies zou je iemand geven die een verandering meemaakt of iets meemaakt waar ze bang voor zijn? 3. Nodig deelnemers uit om hun ideeën en reflecties toe te voegen aan de lijst van tips en trucs 86

87 PERSOONLIJK AANPASSINGSVERMOGEN VRAGENLIJST WERK TOOLKIT a b c d e Deze zin is helemaal waar over mij Deze zin is voornamelijk waar over mij Deze zin is soms waar en soms niet waar over mij Deze zin is voornamelijk onwaar over mij Deze zin is helemaal onwaar over mij STATEMENTS 1. Ik ga graag naar verschillende plekken en ontmoet graag nieuwe mensen 2. Over het algemeen, pas ik me snel aan aan nieuwe omgevingen 3. Ik leer en respecteer de diversiteit in mensen, culturen en waarden snel 4. Ik ben van nature flexibel 5. Ik kijk altijd naar de positieve kant, ook in moeilijke situaties 6. Ik ben niet erg wilskrachtig 7. Ik ben niet koppig 8. Als mijn vrienden besluiten om te gaan winkelen in plaats van, zoals afgesproken, naar de film gaan, dan zou ik graag met ze mee gaan. 9. Als mijn hond/kat/huisdier mijn favoriete outfit vies maakt vlak voordat ik naar een feestje ga, dan ga ik gewon in die outfit naar het feest 10. Als mijn favoriete plek in de klas bezet is, dan ga ik gewoon ergens anders zitten 11. Ook al ken ik de meeste mensen op een feestje niet, ik ga niet weg, maar probeer het naar mijn zin te hebben 12. Ik probeer het altijd naar mijn zin te hebben en mee te gaan in situaties 13. Ik hou me meer bezig met het volgen van anderen, dan het volgen van mijn eigen instinct 14. Ik ben spontaan en flexibel met mijn tijdsindeling, en ik hou niet heel krampachtig vast aan vaste schema s 15. Mijn vrienden krijgen het vaak voor elkaar om mij dingen te laten doen die ik niet wil doen 16. Ik accepteer verandering als onderdeel van het leven 17. Ik ben positief over veranderingen in mijn leven en begrijp dat ik hier winst uit kan halen 18. Ik accepteer veranderingen aangebracht door anderen om hen tegemoet te komen, zelfs als dit betekent dat ik moet inleveren op mijn eigen idealen en waarden 19. Ik pas mijn denkwijze gemakkelijk aan om het beter aan te laten sluiten bij mijn huidige of toekomstige omgeving 20. Ik pas mijn houding gemakkelijk aan om het beter aan te laten sluiten bij mijn huidige of toekomstige omgeving 21. Ik maak me geen zorgen als de dingen niet gaan zoals ik dat wil 22. Ik kan mijn gedrag aanpassen om het beter aan te laten sluiten bij mijn huidige of toekomstige omgeving 23. Ik heb vaak het gevoel dat ik te zwak ben om in te gaan tegen situaties die mij tegen mijn zin in worden opgelegd 24. Mensen om me heen vinden vaak dat ik een meeloper en jaknikker ben a b c d e 87

88 25. Ik pas me vaak snel aan aan veranderingen, zonder dat ik terug wil naar vroegere methodes of ideeën 88

89 ACTIVITEIT 3: PAI MIJN PERSOONLIJKE AANPASSINGEN- INVENTARIS Duur: 30 minuten Materialen: Print versies van de PAI INDIVIDUELE ACTIVITEIT 1. Laat de deelnemers de PAI-tabel invullen. Vraag hen om aan een grote verandering te denken die ze in het afgelopen jaar/ de afgelopen 6 maanden hebben meegemaakt. Dit kan in hun persoonlijke, onderwijs- of professionele leven zijn. Vul het PAI-formulier in op de pagina hiernaast door de vakjes met gedrag en houdingen aan te vinken die tijdens die verandering op jou van toepassing waren. Deze activiteit volgt de STAR METHODE die erg nuttig is voor interviews. Om een voorbeeld van je competentie te geven beschrijf je een SITUATIE, de TAKEN/dingen die je deed in die situatie, de ACTIES die je hebt ondernomen en de RESULTATEN. REFLECTIE 2. Vraag deelnemers om te noteren welke veranderlijke eigenschappen zij het makkelijkste lieten zien en met welke eigenschappen ze de meeste moeite hadden 3. Laat deelnemers hun ideeën en reflecties op de lijst met tips en trucs zetten 89

90 Persoonlijk Aanpassingsvermogen Inventaris Eigenschap Optimistisch Zelfverzekerd Gefocust Veerkrachtig Openstaan voor ideeën Omschrijving Ik geloofde dat de verandering positieve uitkomsten tot gevolg zou hebben Ik legde het probleem aan mezelf uit op een hoopvolle manier Ik geloofde dat ik het vermogen had om met de verandering om te gaan Ik had het gevoel dat ik controle had over mijn reactie op de verandering, in plaats van andersom Ik kon prioriteiten stellen over wat wanneer te doen Ik streefde mijn doel na (ook toen het moeilijk werd) Ik was bereid om in het onbekende te stappen Ik maakte een lijst met alternatieve ideeën en oplossingen Ik luisterde naar de alternatieve ideeën en oplossingen van anderen Hulp zoeken Gestructureerd Proactief Ik maakte gebruik van één of meer van deze ideeën Ik vroeg actief om hulp van anderen Ik zag waarde in de standpunten van anderen Ik maakte een veranderingsplan voor mezelf of om om te gaan met de nieuwe omstandigheid Ik was bereid om flexibel met het plan om te gaan Ik was actief gedurende de hele periode Ik ondernam de noodzakelijke stap(pen) om het plan uit te voeren 90

91 7. Zelfdiscipline Profiel Discipline wordt vaak als synoniem gezien van hard werken en opoffering. Het impliceert constante inzet en doorzettingsvermogen om doelen te bereiken en is de persoonlijke vastbeslotenheid (wilskracht) om alles te doen om die doelen te bereiken. De resultaten leiden echter tot prestaties en tevredenheid. Soms worden doelen en routines door ons gesteld en soms door anderen. Het lijkt gemakkelijker om ze te accepteren en te volgen als deze door onszelf zijn gesteld, maar de verantwoordelijkheid waar we voor kiezen (verwijs naar activiteiten over verantwoordelijkheid en persoonlijke vrijheid) in een situatie is de motivatie van discipline. Dit wordt ook wel zelfleiding genoemd. Op het werk kan discipline betekenen dat je je aan de regels en routines houdt en autoriteit accepteert. In je privé en professionele leven, omvat discipline het vaststellen van doelen en goed plannen, gevolgd door ACTIE. In alle gevallen betekent discipline een goede inschatting maken, respectvol zijn, zelfcontrole en dingen volhouden om een doel te bereiken. 91