Innovaties in Zorg en Wonen in Het Groene Woud

Transcriptie

1 FARO Advies Innovaties in Zorg en Wonen in Het Groene Woud Eindrapport Mei

2 Inhoudsopgave Leeswijzer Inleiding en achtergrond project Projectvoorstel De Business cases 3.1 Inleiding De cases 1) Zorgpension de KoningInn Gemma de Koning, Oostelbeers...9 2) Dorpsdeelauto Vught Dianne Schellekens, Vught ) Burgerparticipatie en 55+ aan de slag door dienstverlening aan huis in de gemeente Haaren Tiny Vermeer ) De Belvertshoeve - Ron Klaassen, Oisterwijk ) Familiezorg Hart van Brabant Hennie van Schooten, Moergestel ) Campus Westenwind Coby en Rene Westerlaken, Best ) Dienstencooperatie Ban de Geranium, Vught, Haaren, Lennisheuvel Dianne Schellekens en Tiny Vermeer ) Zorg voor elkaar in Lennisheuvel Cocky Beckers, Lennisheuvel ) Vitaliteit ontmoet kwetsbaarheid in Vught: elkaar wat te bieden hebben Jeanne Heesels en Regy van den Brand ) Sociaal ondernemen: inclusie in uitvoering Frans Dix en Vincent Snel, Stichting Schone Paden/Minos & Twisk ) Nieuwe economische dragers voor landgoed de Denneboom Pauline van Rijckevorsel Praktijkkringen (in samenwerking met Dianne Schellekens, Schellekens Proces & Project) 4.1 Inleiding Invulling en terugkoppeling van de kringen per avond Overzicht praktijkkringavonden (maart mei 2014) Voortraject en voorbereiding Uitvoering Terugkoppeling praktijkkringen per avond Reacties van deelnemers Het vervolg: Van idee naar uitvoering 5.1 Inleiding Zorgpension de KoningInn Gemma de Koning, Oostelbeers: Ondernemersplan Burgerparticipatie en 55+ aan de slag: leer- en actiepunten Sociaal ondernemen: inclusie in uitvoering Vincent Snels en Frans Dix: vervolgstappen en Plan van Aanpak Dorpsdeelauto Dianne Schellekens vervolgstappen en Plan van Aanpak Conclusies en vervolgtraject 6.1 Leerpunten t.a.v. de inhoud Leerpunten t.a.v. de organisatie Leerpunten t.a.v. de aanpak Waardevolle bijvangst Vervolg...69 Bijlagen 1 Deelnemerslijst praktijkkringen en contactgegevens 2 Powerpoint presentatie Prof. Dr. Anja Declerq (KU Leuven) 2

3 Leeswijzer Dit rapport is de neerslag van het project Innovaties in zorg en wonen, dat in de periode april 2013 tot en met mei 2014 werd uitgevoerd. Door de lange tijdspanne van het project kent het rapport een aantal duidelijk te onderscheiden hoofdstukken, die los van elkaar te lezen zijn. Zo zijn alle geïnventariseerde projecten, rijp en groen, verwoord en beschreven in een daartoe ontwikkeld project format en als zodanig opgenomen in Hoofdstuk 3: de Business cases. Een aantal van deze projecten is geselecteerd voor verdere bespreking in een Praktijkkring. Deze nieuwe procesaanpak en de toepassing ervan in de bespreking van de geselecteerde projecten is verder uitgewerkt in Hoofdstuk 4. Een klein aantal van de in de praktijkkring besproken casussen is binnen de gestelde termijn van dit project verder ontwikkeld naar een meer uitvoeringsgereed stadium of hebben anderszins een verdere ontwikkeling doorgemaakt. De nadere uitwerking van deze projecten is beschreven in Hoofdstuk 5: Nadere uitwerking van geselecteerde Business cases. Hier omheen is in Hoofdstuk 1: Inleiding, de achtergrond, de aanpak en filosofie van het project als geheel beschreven, in Hoofdstuk 2 het oorspronkelijke projectvoorstel uit april 2013 van waaruit gestart werd. Ten slotte wordt in hoofdstuk 6 ingegaan op een aantal algemene conclusies van dit onderzoek, uitmondend in aanbevelingen en voorstellen voor een vervolgtraject. 3

4 1 Inleiding en achtergrond project Het project Innovaties in zorg en wonen in Het Groene Woud kent een lange aanlooptijd en borduurt feitelijk voort op het onderzoek dat in 2010 in opdracht van de Kamer van Koophandel werd uitgevoerd 1. In dit onderzoek stonden drie thema s, gekoppeld aan de status van Nationaal Landschap centraal: a) versterking van recreatie en toerisme, b) maakindustrie en duurzaam ondernemen, c) zorg en wonen. Er bleek bij de Streekorganisatie behoefte om een operationeel kader te scheppen voor innovaties op het gebied van zorg en wonen. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in dit onderzoeksproject dat financieel ondersteund werd door de Provincie Noord-Brabant vanuit het Programma Leefbaarheid en in de uitvoering door de Streekorganisatie Het Groene Woud en het EU Interreg programma Rural Alliances. Het project is organisch tot stand gekomen en startte met de zoektocht naar initiatiefnemers. Dit vond in nauwe samenspraak en medewerking plaats met de medewerkers van het Streekhuis. Halverwege het project werd besloten om Praktijkkringen toe te voegen als middel om de verzamelde casussen verder van idee naar uitvoering te brengen. Deze aanpak werd samen uitgevoerd met Dianne Schellekens (Schellekens Proces en Project). De karakteristiek van het project is als volgt te duiden: o het opsporen van initiatieven en initiatiefnemers op het gebied van zorg, welzijn en burgerparticipatie in de regio; o het samen verder brengen van initiatieven van idee naar uitvoering; o het versterken van het netwerk op dit terrein; o een onderzoeksmatige aanpak zowel procesmatig als inhoudelijk. Drie kernelementen stonden centraal in het project: 1 Een bottom up aanpak van projectontwikkeling Binnen het terrein van zorg, wonen en burgerparticipatie is een aanpak van onderop onontbeerlijk, zo niet de enig gangbare weg. Dat wil zeggen het in gesprek gaan met mensen die energie op een bepaald thema hebben en iets willen ontwikkelen of ondernemen. Soms waren de projectideeën al in een rijp of vergevorderd stadium, andere keren nog slechts een voornemen. De gekozen aanpak, het met elkaar van gedachten wisselen en kritisch bespreken van ideeën, resulteerde vaak in een versnelling in ontwikkeling richting concretisering of uitvoeringsgereedheid. Dat varieerde van het samen met anderen een project verder te verkennen en/of te starten, het bestaande projectidee verder te ontwikkelen of het bestaande projectidee in een bredere context te plaatsen. In alle gevallen werd de initiatiefnemer de vraag gesteld om het idee, de uitwerking of de ervaring met anderen te delen. Niet iedereen was hiertoe bereid, soms omdat men zelf eerst uit wilde broeden, soms omdat men bang was dat het idee zou worden gekopieerd of anderszins voor eigen gebruik benut zou worden door anderen. In de zoektocht viel het mij ook op dat er in het gebied een buitengewoon groot aantal initiatieven of ideeën leven, en dat een groot aantal mensen met veel energie nieuwe kansen op wil pakken. Daartegenover is er ook een groot aantal gedeelde vragen die niet samen lijken te komen of in synergie wordt opgepakt. Overal is de adem van de op handen zijnde veranderingen in het kader van de Wmo voelbaar, veranderingen waar nog niemand echt integraal de juiste antwoorden op weet. 2 Netwerkbenadering en het delen van kennis Juist door het grote aantal rijpe en groene initiatieven is het stroomlijnen, verbinden en versterken ervan van eminent belang. De praktijkkringen gaven hiertoe een eerste aanzet die duidelijk in een behoefte voorzag. Mensen bij elkaar brengen, het delen van kennis en inspiratie of het toevoegen van 1 Economische kansen in het Groene Woud Nationaal Landschap Het Groene Woud: het Groene hart van Brabantstad (2010, Grontmij Nederland, auteur: Peter Laan) 4

5 nieuwe elementen en ervaringen brengt veel nieuw elan en nieuwe netwerken tot stand. Zo n netwerkbenadering past enerzijds goed bij het Groene Woud, waar veel gebeurt maar niet altijd even gestructureerd en afgestemd, anderzijds bij de huidige tijdgeest van top-down via een bottom-up projectontwikkeling naar een netwerkbenadering. 3 Het Rijnlandse denken als leidraad Buitengewoon belangrijk en leidend in dit project zijn de volgende basisprincipes, die stoelen op de basisprincipes uit het Rijnlandse denken: o De gepresenteerde casussen moeten een duidelijke probleemeigenaar kennen. Eigenaarschap is het belangrijkste kenmerk om helder te krijgen wie uiteindelijk verantwoordelijkheid neemt voor het project en de voortgang er van. Gekoppeld aan het begrip eigenaarschap is dus eigenlijk belang. Immers, er moet iemand zijn die een belang heeft om zaken op te pakken, anders is het sowieso gedoemd te mislukken. o Daarmee samenhangend dient verantwoordelijkheid te worden genomen voor handelingen en beslissingen. Verantwoordelijkheid en de duiding ervan, zowel in de ontwikkeling van een casus als tijdens discussies in de praktijkkringen schept duidelijkheid voor allen over positie en verwachtingenpatroon. o Het hele proces, van idee naar uitvoering en de discussie over het vallen en opstaan in het ontwikkelen van een project, is een kwetsbaar gegeven waar zorgvuldig mee dient te worden omgegaan. Vertrouwen in elkaar en de ander is daarin dan ook buitengewoon belangrijk. Wij hebben geprobeerd juist hieraan veel aandacht te schenken: vertrouwen te kweken bij de initiatiefnemers, bewaken en begeleiden van het kwetsbare ontwikkelingsproces bij de reflectanten. Deze elementen sluiten aan bij de tijdgeest waarin de transitie van zorg en wonen naar burgerschap en burgerparticipatie plaatsvindt, passend bij de zogenoemde participatiemaatschappij. 5

6 2 Projectvoorstel Onderzoek naar innovaties in zorg en wonen in Nationaal Landschap Het Groene Woud: Plan van Aanpak (april 2013) 1 Projectbeschrijving algemeen Inleiding Een van de doelstellingen van het Nationaal Landschap is om de sociaal-economische ontwikkeling van het gebied te stimuleren en ruimte te scheppen voor zachte economische functies en kwaliteitsimpulsen, d.w.z. functies die horen bij het karakter van de streek en het imago van het Groene Woud kunnen versterken. De uitdagingen in de toekomstige zorgvraag en de daaraan gekoppelde woonopgaven passen uitstekend in deze opgave; en de urgentie ervan is hoog omdat op het terrein van zorg en wonen enorme veranderingen voor de deur staan die om rigide aanpassingen en maatregelen vragen. Nationaal Landschap Het Groene Woud kent vanuit de Charitas een oorspronkelijk karakter van zorgzaamheid en zorgen voor elkaar. Dit komt tot uiting in een zeer hoog aantal aan zowel institutionele zorginstellingen als zzp-activiteiten waarin maatwerk en nieuwe vormen van zorg worden geboden: hospice-faciliteiten, kleinschalige zorg en mantelzorg. De ontwikkelingen op dit terrein zijn samen te vatten in een drietal hoofdelementen: a) de organisatie en financiering van de zorg in Nederland veranderen in rap tempo en dreigen onbetaalbaar en onbestuurbaar te worden. Enerzijds vindt er een herijking plaats van de organisatie en betalingsstructuur van de reguliere zorg via de AWBZ, anderzijds is er een steeds grotere vraag naar verschillende vormen van zorg, welke heeft geleid tot een verbreding van het zorgaanbod. Binnen deze laatste categorie vallen allerlei vormen van zorghotels, zorgboerderijen of tijdelijke woonzorg bij revalidatie. Hoewel de steeds sterker gedifferentieerde zorgvraag handreikingen biedt voor innovatieve ondernemers om een nieuw bedrijf te starten of een bestaand bedrijf een nieuwe impuls te geven door verbreding, blijven de mogelijkheden voor creatieve vernieuwing beperkt omdat de zorg in toenemende mate te maken heeft met een strak financieringskeurslijf vanuit de AWBZ (PGB pakketten gebaseerd op ZZP-indicaties) b) de toenemende vergrijzing in combinatie met de roep om langer zelfstandig te blijven wonen werpt zijn schaduw vooruit op de woon- en zorgopgave. Vergrijzing biedt kansen voor (hoogwaardig) wonen inclusief nieuwe woonvormen (bijv. gemeenschappelijk eigendom) of gecombineerde vormen (wonen in combinatie met sport, wellness, natuur- en landschapsonderhoud, bezinning en zorg). De komende jaren zal de aandacht voor het wonen in combinatie met het verlenen van zorg en welzijnsdiensten sterk (moeten) toenemen. De Provincie Noord-Brabant geeft aan dat tot 2015 zeker plaatsen extra moeten worden gerealiseerd in de categorie 'beschermd wonen'. Daarnaast zullen voor het 'verzorgd wonen' en het 'geschikt wonen' tussen de (basisvariant) en (plusvariant) woningen beschikbaar moeten komen (bron: Wonen + zorg en welzijn = een hele opgave'. Beschermd, verzorgd en geschikt wonen in Noord-Brabant ; Provincie Noord-Brabant, 2004). De vergrijzing speelt hierbij een centrale rol, maar ook ontwikkelingen als de vermaatschappelijking van de zorg en de extramuralisering afbouwen van (intramurale) capaciteit in instellingen en tehuizen zijn van belang. Het gaat erom dat er voldoende passende woonruimte beschikbaar komt voor ouderen, gehandicapten en mensen met een psychische beperking, die graag zelfstandig en liefst in de eigen omgeving willen blijven wonen en/of verblijven (permanent of tijdelijk). Gelijktijdig zien we de laatste jaren dat de exploitatie van zorggebouwen dermate stringent wordt bewaakt door banken, dat ze bedreigend kunnen worden voor de continuïteit van de zorginstelling. Dit wordt mede veroorzaakt door de eenzijdige gebruiksmogelijkheden van de gebouwen. Dergelijke ontwikkelingen werken twee zaken in de hand: a) niche zorg op decentrale locaties, b) verbreding, c.q. de roep om multifunctionele inrichting en dito focus. 6

7 Tenslotte zien we meer en meer leegstand in karakteristieke of anderszins waardevolle gebouwen (karakteristieke boerenhoeves, abdijen, kloosters en landhuizen) die vragen om een herbestemming. c) De kwaliteit van zorgverlening hangt sterk af van vraag (soort en hoeveelheid zorgvraag) en aanbod (personeel, vrijwilligers) en de bovengenoemde financieringsstructuur. Quality of life voor iedereen is hier de slogan. In de toekomstige ontwikkeling in de zorg dient niet alleen aan de vraag, maar misschien meer nog aan de aanbodkant aandacht te worden besteed. Immers, er is voorspeld dat het personeelstekort in de zorg sterk zal doorzetten en in de nabije toekomst tot 40% zal oplopen. Opleidingen en een versterking van de arbeidsproductiviteit spelen dan ook een belangrijke rol in de innovatieopgaven en de koppeling met het (nieuwe) werkveld. Aan de andere kant dienen we nieuwe concepten op het gebied van maatschappelijke inbedding van zorg en vrijwilligersinzet te ontwikkelen, waarbij het gebruik van domotica een oplossing kan zijn in specifieke situaties. In het in 2010 verschenen rapport Economische kansen in het Groene Woud (geschreven door schrijver dezes, in opdracht van de Kamer van Koophandel Brabant) wordt het thema Zorg en Wonen als een van de kernthema s voor ontwikkeling van het gebied genoemd. Ook de provincie Noord-Brabant herkent bovengenoemde problematiek en erkent deze als urgent. Zij wil zich profileren in de brede health sector als zgn. slimme zorgregio. De Brainport-agenda vormt daar de basis voor (bron: Advies Versnellingsagenda Zorgeconomie: SER Brabant en Provinciale Gezondheidsraad, april 2012). 2 Doorvertaling naar het Groene Woud Doelen en doelgroepen Het primaire doel van het project is: a) Om bovenstaande problematiek aan te pakken door het verbinden van lokale en regionale stakeholders (burgers, MKB-ondernemers, maatschappelijke organisaties) in nieuwe zelforganiserende gemeenschappen; b) Om via innovatieve pilots business cases te inventariseren en te ontwikkelen die zicht geven op oplossingen voor bovengenoemde probleemvelden, en passen binnen de kernkwaliteiten van het Nationaal Landschap. Hierbij gaat het er dus om op lokaal en regionaal niveau het zelforganiserend vermogen van de gemeenschap te organiseren en te ontwikkelen, een bottom up proces waarbij expliciet de gemeenschap en burgerinitiatieven als basis en uitgangspunt genomen worden. Hierbij bogen we op een groot bestaand netwerk vanuit het Streekhuis, LEADER-groepen en initiatieven vanuit bijv. het programma Rural Alliances. De hiertoe georganiseerde streekbijeenkomsten staan dan ook in het teken om vanuit de burgers en de lokale gemeenschap te zoeken naar maatwerk-innovaties : ideeënvorming over nieuwe woonzorgconcepten en gemeenschapsvorming ( community building ), burgerinitiatieven benutten door opschaling en verbreding, het bevorderen van cross-overs tussen verschillende organisaties en het tot stand brengen van slimme combinaties van professionele en vrijwilligersinzet. Kansrijk hierin zijn vooral nieuwe combinaties van actoren en stakeholders: samenwerking tussen burgers en burgerinitiatieven, zorgondernemers en ondernemers in food, domotica, recreatie en toerisme, wellness en sport. Vanuit de woon- en zorgopgave worden natuurlijk primair gemeenten, woningbouwcorporaties en zorginstellingen in het proces betrokken. En m.b.t. de kwaliteit van de zorgverlening en de personeelsinzet zullen regionale opleidingen worden betrokken in de ontwikkeling van pilot projecten. Aanpak en fasering In het voorgestelde project zijn vier fasen te onderscheiden: Fase 1: een onderzoek naar bestaande innovatieve projecten op het gebied van nieuwe vormen van zorg en wonen en nieuwe zorgconcepten. Op basis van deze analyse worden via een tweetal streekbijeenkomsten met een breed palet aan stakeholders ca. 6 innovatieve voorbeeldprojecten ontwikkeld, die nader zullen worden uitgewerkt op hun haalbaarheid, In 7

8 dit onderzoek worden expliciet burgerwensen en -initiatieven als basis en uitgangspunt genomen om het proces op gang te brengen; Resultaat: - Een nieuw netwerk van stakeholders en betrokkenen op het terrein van zorg en wonen in Het Groene Woud - Nieuwe projectideeën op het gebied van zorg en wonen, geconcretiseerd in ca. 6 potentiële pilot projecten Fase 2: het nader uitwerken van de voorbeeldprojecten die kansrijk worden geacht om succesvol tot uitvoering te worden gebracht. M.a.w. het operationaliseren van ca. 3 a 4 businesscases, inclusief het opstellen van een investerings- en exploitatiebegroting. Tevens zorg dragen voor verslaglegging, zodat de resultaten kunnen worden gedeeld en regionaal kunnen worden uitgerold. Resultaat: - Uitwerken van 3 businesscases: projectplannen waarin aanvrager en betrokken actoren zijn benoemd, waarin de toegevoegde en innovatieve waarde van het project is uitgewerkt en waarin een eerste schatting is gemaakt voor de benodigde investeringen en exploitatie van het project; - Rapportage waarin resultaten, bevindingen en leerpunten zijn vastgelegd t.b.v. disseminatie en kennisdeling Fase 3: Schrijven projectplan bij in ieder geval 2 business cases: t.b.v. investering, het zoeken naar financieringsbronnen (vertalen in format beoogde financier(s)), verkrijgen van benodigde vergunningen etc. Resultaat: - Twee indieningsgerede uitvoeringsprojecten voor tenminste twee businesscases, d.w.z. een nadere uitwerking van de meest kansrijke initiatieven uit fase 2 - Achterbanbijeenkomst voor het Regionaal Netwerk Het Groene Woud t.b.v. kennisdeling, georganiseerd door Streekhuis en FARO Advies Fase 4: Daadwerkelijke uitvoering van beide businesscases, vastleggen van resultaten en kennisdeling. Resultaat: - Twee uitgevoerde pilots en kennisdeling over resultaten - Bijwonen van en informeren tijdens kennisdelingsbijeenkomsten, georganiseerd door andere regio s als de provincie, door zowel FARO Advies als het Streekhuis HGW Uiterste afronding van dit project (fase 1 en 2): December 2013 Uitvoering van de geïnitieerde projecten: vanaf Projectorganisatie Projectleider: Peter Laan (FARO Advies) Projectuitvoerders: FARO Advies, studenten Helicon Opleiding Streekhuis Het Groene Woud De rol van Streekhuis Het Groene Woud in dit project bestaat uit de volgende zaken: - Faciliterend voor het ter beschikking stellen van ruimte voor bijeenkomsten, overleg, werkplek etc., - Koppeling aan lopende initiatieven in de streek vanuit de Leefbaarheidsagenda, - Verbinding met netwerkpartners verbonden aan het Streekhuis, o.a. HAS Den Bosch die projecten uitvoert in het kader van Gezondheid en gebiedsontwikkeling en Netwerkvorming, - Ondersteuning van de initiatieven vanuit de rol als formeel aanvrager van dit project. 8

9 3 De business cases Hieronder zijn de cases beschreven die in de afgelopen maanden werden verzameld. Een aantal van deze cases werd na de eerste beschrijving niet verder ontwikkeld of opgepakt in dit kader. Dat werd vaak veroorzaakt doordat de planning van de praktijkkringen niet overeen kwam met de timing en ontwikkeling van de ingebrachte case; soms echter was er ook geen behoefte van de indiener om de case te willen delen met anderen middels een praktijkkring. Een aantal van de beschreven cases werd wel besproken in een praktijkkring en daarmee verder gebracht in de ontwikkeling naar een business case, c.q. uitvoeringsgereed gemaakt. Zoals verwacht bleek het ontwikkelen van een case van idee naar uitvoering binnen het gegeven tijdbestek niet volledig mogelijk. Echter, versterking van de case, bedding in een professioneel netwerk, waarop teruggevallen kan worden en zicht op daadwerkelijke uitvoering was er voor een aantal van de cases zeker. De nader uitgewerkte cases, middels een ondernemersplan, een leer- en actiepuntenlijst of een Plan van Aanpak worden in hoofdstuk 5 verder besproken. 3.1 Zorgpension de Hanenberg, Oostelbeers Gemma de Koning Aanleiding / probleem Ouderen met een beperking en gehandicapten vormen een groeiende doelgroep die steeds langer thuis moeten blijven wonen, thuis hun zorg ontvangen m.b.v. mantelzorg of door professionals. Een groot deel van deze doelgroep, die eerst naar verzorgingscentra verhuisden en onder de AWBZ vielen, komt per onder de Gemeentelijke WMO. Hieronder zal ook het kortdurend verblijf (herstel en respijtzorg) vallen. De druk/overbelasting/time-out van mantelzorgers maar ook van de cliënt zal steeds meer toenemen (= respijtzorg). Met andere woorden, er is een grote behoefte aan tijdelijke opvang van diegenen die na afloop van een ziekenhuisopname naar huis moeten, (waar ze vaak alleen zijn). Voor hen biedt het Zorgpension een oplossing, waar verder herstel plaats kan vinden en waar men zelf kan kiezen voor een zorgaanbieder (thuiszorg) die de verpleging/verzorging komt verrichten. Doel Opzetten van een Zorgpension, specifiek voor ouderen en eventueel gehandicapten. Activiteiten Het Zorgpension levert 24 uur per dag, 7 dagen in de week begeleiding, toezicht, structuur aan 1-6 gasten. De persoonlijke verzorging en/of verpleging word geleverd in de ochtend/avond door thuiszorgorganisaties, die door de gast zelf gekozen wordt. Resultaten Een voltijdse opvang en dagbesteding voor 1-6 personen die: - Stadium 1 en 2 van een dementiebeeld hebben. - Met een chronisch ziektebeeld leven. - Rolstoel al dan niet elektrisch, scootmobiel, rollator, afhankelijk zijn. - Begeleiding of toezicht nodig hebben. - Geestelijke, lichamelijke, auditieve, visuele beperkingen of achteruitgang hebben. - Uitbehandeld zijn e/o terminaal Innovatieve kracht van het project / wat is vernieuwend aan het initiatief? 9

10 Het project is vernieuwend omdat het inspeelt op de behoefte van mensen die tijdelijke zorg nodig hebben om dit te doen in hun eigen, vaak vertrouwde omgeving. Hierbij staan de begrippen kleinschaligheid en huiselijkheid centraal, factoren die ook van belang zijn in de mens-tot-mens benadering en het bevorderen van de sociale uitwisseling en ondersteuning tussen de gasten. Hierdoor ontstaat een omgeving waarin mensen worden gestimuleerd om de eigen regie over het leven te behouden en te versterken, iets wat nodig is om na revalidatie terug te kunnen keren naar huis en daar de draad weer op te pakken om zelfstandig en met eigen regie het leven verder te leven. De uitwisseling en samenwerking van de gasten onderling kan hier een belangrijke rol in spelen. Door het wegvallen van de zgn. kortdurend verblijf kamers en door de voorziene sluiting van ca. 80 zorgcentra (zie bijlage 1 hieronder) is het initiatief een pilot die een gat in de markt kan zijn voor tijdelijke opvang van doelgroepen. Het initiatief past in de invulling van de nieuwe maatschappelijke verhoudingen, waarin het WMO Zorgloket aan de vooravond staat van de uitdaging om met behoud van kwaliteit en verminderde financiële inzet zorg voor iedereen te waarborgen. Verder is het initiatief vernieuwend voor zorgverleners, waaronder thuiszorg en huisartsen. Er ontstaat een nieuwe manier van samenwerken tussen enerzijds professionele hulpverleners en anderzijds vrijwilligers van de KBO s. Samenwerkingsverband Met wie ga je dit initiatief samen uitvoeren? In nauw overleg met de gemeente, Joris thuiszorg, Zuidzorg, Buurtzorg, Amaliazorg, maar niet in een samenwerkingsverband. Mogelijkheden tot verbreding en verdieping van het project Op welke manier en hoe zou het initiatief in zijn opzet reeds versterkt kunnen worden of breder kunnen worden ingezet? (bijv. met domotica, met andere partners, gekoppeld aan andere initiatieven, bijv. vervoer etc.). Wat is de uitstraling van het project naar anderen en naar de regio? Vragen die hier spelen zijn: WMO kent haar toekomstige budget nog niet, maar het is nu al te voorzien dat er een eigen bijdrage van de gast gevraagd zal moeten worden. Immers, nu is de financiering geregeld via Zorgverzekering / aanvullende verzekering gecombineerd met een eigen bijdrage vanuit CAK. -> hoe dient dit geregeld te worden c.q. hoe pak ik dit aan? Hoe ga ik de samenwerking met de thuiszorg organisaties organiseren? Hoe ga ik Transferbureaus benaderen? Is te verwachten dat ik dit project alleen zal kunnen runnen of moet ik t.z.t. personeel inzetten? Hoe dient in dit kleinschalige project om gegaan te worden met de samenstelling van de gasten? Dient hier een voorschrift of selectie op plaats te vinden? Is de toepassing van domotica te overwegen? Wat zijn voor- en nadelen hiervan? Kosten / begroting - marktonderzoek 1 :... (1 e schatting) - ontwerp- en verbouwingskosten :... (1 e schatting) - inrichtingskosten :... (1 e schatting) Financiering - subsidie, - bank, - eigen middelen etc. 1 Cruciale vraag is: Is hier vraag naar? Vanwaar komen de klanten? Welke doelgroep? Kun je dat hard maken? Daarvoor is een marktonderzoek nodig. 10

11 In het project worden eigen middelen ingezet: het pand is in eigendom, eigen geld, afsluiten van de hypotheek op een zodanige manier dat er geen liquiditeitsproblemen ontstaan. Dit wordt gedekt door inkomsten partner. Mogelijke subsidies: coöperatie VGZ, Coöperatie RABO bank, en (investering) -> er is inmiddels een ondernemersplan voor dit project gemaakt, die is doorgesproken met de bank. Ook is er contact met de provincie (Programma Leefbaarheid) en BOVO (Peter Princen) Exploitatie 5-jarige exploitatie en dekkingsplan is meestal nodig om zicht te krijgen op de haalbaarheid en liquiditeit van het initiatief. Vragen: hoeveel klanten heb je nodig om in ieder geval neutraal te draaien? Wat kost dit per klant en waar komt dat geld vandaan? Het is op dit moment zeer lastig om een goede inschatting van de bezetting te kunnen geven. Immers, je kunt 3 weken een volle bezetting hebben (6 pers) en daarna een week 2 gasten of 4 of zelfs een week geen gasten. Daarom is een gemiddelde bezetting van 3 personen, oplopend naar 4 personen gekozen voor de komende 5 jaar, uitgaande van een gelijkblijvend basistarief per overnachting. Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Prijs per overnachting (excl BTW) Bezetting - totaal aantal dagen aantal personen bezetting bedden (dagen) Bruto opbrengst (in ) Openstaande vragen voor de praktijkkring 1 Wat is nog niet goed of optimaal geregeld? -> Het vergoedingsplaatje voor de WMO, evt. de Eigen bijdrage, het opstarten van een kookgroep, de Boekhouding. 2 Hoe zeker is de dekking (gezien alle veranderingen in de AWBZ)? -> het is voor de initiatiefnemer niet duidelijk hoe het precies zit met de overlapping / aansluiting van AWBZ en WMO 3 Hoe verzeker je jezelf van voldoende aanbod? C.q. is de exploitatie voldoende realistisch? -> door benadering van huisartsen in de regio, verpleeghuizen (tussentijdse opvang), ziekenhuizen (herstel), thuiszorgorganisaties, transferbureaus, WMO, Mantelzorgorganisaties, familiezorg, Stichting welzijn. Peter Laan en Gemma de Koning, 14 maart

12 Bijlage 1 Onrust door sluiting verzorgingshuizen (News Team, 1 maart 2014) Ach..hoe tragisch dit. Duizenden ouderen krijgen de komende tijd te horen dat ze het verzorgingstehuis waar ze in wonen,moeten verlaten. Dat meldt de NOS op basis van eigen onderzoek. Volgens de nieuwsomroep zijn zeker 13 verzorgingstehuizen al dicht en is van 80 tehuizen de sluiting aangekondigd. Volgens de NOS veroorzaakt het sluiten van de tehuizen veel onrust bij de bewoners. Ze moeten verhuizen naar een ander tehuis of weer zelfstandig gaan wonen. De komende vijf jaar verdwijnen zo n 800 van de 2000 tehuizen, verwacht de NOS. Oorzaak is onder meer dat ouderen langer zelfstandig wonen. 12

13 3.2 Dorpsdeelauto Dianne Schellekens Aanleiding / probleem Leefbaarheid in Het Groene Woud is een werkwoord. Leefbaarheid organiseren mensen samen en daarvoor zet je beschikbare mogelijkheden in. Op het platteland zijn veel auto s in allerlei vormen en maten en vaak meerdere per gezin. Een belangrijk kenmerk van deze auto s is dat ze het grootste deel van de tijd stil staan. Kleine kernen vergrijzen en voor een grotere groep mensen wordt mobiliteit een probleem. Dat kan fysiek zijn en/of financieel. Tegelijkertijd staan de OV voorzieningen bussen, buurtbussen en deeltaxi s onder druk omdat de betaalbaarheid van het systeem in het geding komt. Een dorpsdeelauto is een auto die door meerdere personen gebruikt wordt. Er zijn verschillende mogelijkheden om het onderling te regelen. Een auto boeken kan tegenwoordig hip via internetplatforms gecombineerd met apps. De dorpsdeelauto kan ingezet worden als een sociaal bindmiddel. Het biedt kansen om met de beschikbare auto s en door onderlinge samenwerking van burgers invulling te geven aan persoonlijke mobiliteit. Het biedt mogelijkheden op zorggebied, om sociale contacten in stand te houden, voor recreatie, voor vakantie etc. In Nederland zijn al een aantal goede voorbeelden beschikbaar, zoals in Hoonhorst (Ov.), waar een elektrische dorpsbus wordt ingezet als deelauto. Door de beschikbaarheid van een paar deelauto s per dorp kan het mobiliteitsprobleem voor kwetsbare groepen voor een groot deel worden opgelost en komt tegemoet aan de volgende zaken: o Gezamenlijk boodschappen doen! o Jong rijdt voor oud! o Auto kan eruit waardoor middelen beschikbaar zijn om op andere terreinen zelfredzaam te zijn. Eind 2011 is het project MyWheels in Het Groene Woud in gemeente Vught en Haaren uitgevoerd. Een project dat vooral gericht was om bekendheid te geven aan de mogelijkheid om de particuliere auto in te zetten als deelauto: auto s werven en mensen werven. Hoe je een auto deelt is hier door diverse partijen helemaal uitgewerkt en afgedekt ( Doel De dorpsdeelauto als sluitstuk voor het persoonlijk vervoer op een sociale manier dichtbij de gebruiker georganiseerd op een wijze die bijdraagt aan het realiseren van een circulaire economie met als uiteindelijk doel: Een sociale en flexibele vorm van lokaal vervoer gebaseerd op het principe: individueel als het moet en samen als het kan Het vaker inzetten van beschikbare auto s waardoor deze voor de eigenaar betaalbaarder wordt en voor deler het gebruik van een auto of vervoerd dichtbij, bekend en betaalbaar is. Activiteiten - in kaart brengen van alle vervoersmogelijkheden in Het Groene Woud: wat is er al, wat kan verbonden worden? - promotie van het concept dorpsdeelauto: op basis van de vervoerskaart pilot uitvoeren in het Groene Woud - onderzoeken of een van de bestaande platforms voor autodelen geschikt is om de dorpsdeelauto te faciliteren of dat de commerciële taxicentrales juist in huis hebben wat nodig is om het logistiek goed aan te pakken - in de pilots op een paar plaatsen in Het Groen Woud. Gedacht kan worden aan Vught en Haaren, waar relatief veel bijzondere doelgroepen zijn (naast ouderen zijn er instellingen voor diversen soorten handicaps) inventariseren wat er op dit ogenblik aan vervoer is, 13

14 Resultaten o o o wat hiaten en knelpunten zijn om van daaruit te bezien hoe het deelauto-concept een oplossing kan bieden Hiertoe dienen de volgende activiteiten te worden ondernomen: a) Opzetten Pool van chauffeurs b) Aanschaf van dorpsbusje dat gezamenlijk betaald wordt uit opbrengst deelautoritten c) Meldpunt installeren en logistiek regelen contactpersoon aanstellen d) Uitvoeren pilot gedurende bijv 3 maanden, te starten in voorjaar 2014 e) Evaluatie en rapportage om meerwaarde en doorvertaling in kaart te brengen. vervoerskarakteristieken van het Groene Woud: aanbod, vervoersbewegingen,mogelijkheden tot delen etc. uitvoering en evaluatie van de pilots in Vught en Haaren advies over het concept deelauto: mogelijkheden, overdraagbaarheid, kosten en exploitatie etc. Innovatieve kracht van het project / wat is vernieuwend aan het initiatief? Organiseren van doelgroepen vervoer op zich is niet innovatief. Daar zijn voorbeelden te over van. Het opzetten van een vervoersvorm die voor zoveel mogelijk doelgroepen bruikbaar en betaalbaar is, is de uitdaging. Gebruik maken van het enorme potentieel aan stilstaande auto s. De innovatie is vorm geven aan de deeleconomie op gebied van persoonlijk vervoer op een wijze die een bijdrage levert aan de sociale cohesie in dorpen en wijken. Autodelen inzetten om de sociale band sterker te maken en samen de persoonlijke mobiliteit vorm te geven. Innovatief is de sociale factor toevoegen aan de dienst autodelen. Samenwerkingsverband Voorwaarde voor subsidie is dat de subsidieaanvrager deelnemer is van een samenwerkingsverband dat bestaat uit een groep georganiseerde burgers en ten minste uit een of meer van de volgende organisaties: 1. maatschappelijke organisatie; ouderen samen Vught, SIL 2. zorginstelling of medisch centrum; instelling visueel/motorisch gehandicapten 3. een onderzoeksorganisatie; ZET of PON of UvT of Fontys 4. een commerciële onderneming; Schellekens Proces & Project, bureau Albatros, XTNT experts of FORSETI 5. een overheidsinstelling: enkele gemeenten Het Groene Woud Mogelijkheden tot verbreding en verdieping van het project Aansluiting zoeken op de onderkant van het OV. De dorpsdeelauto sluit het net en zorgt er voor dat er altijd een vorm van vervoer op maat beschikbaar is. samenwerking met MyWheels, Op welke manier en hoe zou het initiatief in zijn opzet reeds versterkt kunnen worden of breder kunnen worden ingezet? (bijv. met domotica, met andere partners, gekoppeld aan andere initiatieven, bijv. vervoer etc.). Wat is de uitstraling van het project naar anderen en naar de regio? uitbreiding van het concept naar andere gemeenten Kosten / begroting Dorpsdeelauto s worden haalbaar en betaalbaar als ze voor verschillende doeleinden en doelgroepen gebruikt worden. Wanneer een burger zijn auto aanbiedt als deelauto kan hiermee een bijdrage geleverd worden aan de kosten. Wanneer een bedrijf een auto aanbiedt kan dit onderdeel zijn van MVO-beleid en kan het zijn dat hiermee een lokale investering wordt gedaan of dat het voldoende is als de auto kosten dekkend is. Dorpsdeelauto als invulling regionaal WMO-vervoer. Keuze bij de burger van hoe je vervoerd wil worden. 14

15 vraag: behoort aanschaf elektrische auto tot de mogelijkheden? Leren van Hoonhorst? (= uitnodigen in onze praktijkkring) antwoord: Het is voor mij de uitdaging om auto s die aanwezig zijn in een gemeenschap in te gaan zetten voor deelvervoer. Deze auto s zijn al gefinancierd en als deelauto worden ze economisch beter benut. Voor mij is aanschaf van auto s de tweede stap, komt in zicht wanneer auto s niet beschikbaar zijn in het lokale netwerk. Vraag: is rekening gehouden met noodzakelijke aanpassingen in een auto voor betreffende doelgroepen (instapmogelijkheden, voorzieningen voor mensen met beperking etc.)! Antwoord: Er zijn ook steeds meer aangepaste auto s in privé-bezit, ook hier ligt de vraag van de betaalbaarheid, de uitdaging is om het beschikbare privé/zakelijk auto s en busjes in te gaan zetten, er zijn ook veel taxibedrijven en autobedrijven met aangepaste vervoersmiddelen, mooi zou zijn als het ook hier mogelijk wordt deze in te zetten als deelauto, ook hier zijn al voor beelden van in den lande. Vraag:- marktonderzoek: (... (1 e schatting) Antwoord: Schatting is lastig en ik kan me voorstellen dat we gebruik maken van NHTV en Delft. In Delft is al iemand gepromoveerd op autodelen. AgentschapNL en KpVV zijn ook interessante partijen. Er zijn trendonderzoeken en marktonderzoeken beschikbaar. Goed om die toe te passen op regionale situatie. Goed om contact te leggen met NHTV in Breda en studenten inzetten voor onderzoek. Financiering : - subsidie Programma Leefbaarheid 1 Kleinschalige vervoersoplossingen - bank - eigen middelen -... Exploitatie 5-jarige exploitatie en dekkingsplan is meestal nodig om zicht te krijgen op de haalbaarheid en liquiditeit van het initiatief. Vragen: hoeveel klanten heb je nodig om in ieder geval neutraal te draaien? Wat kost dit per klant en waar komt dat geld vandaan? Het gaat hier om het opzetten van een sociale onderneming en het zou goed zijn als er middelen beschikbaar gesteld worden vanuit een revolving fund voor leefbaarheid. Maar zo werkt de regeling niet toch? Cruciale vraag is: Is hier vraag naar? Ja, er is altijd vraag naar vervoer en met name de zgn onderkant van de OV-markt is waar dit over gaat, wordt het succesvol dan zal het voor een deel het regiotaxi gaan vervangen: kan groot financieel voordeel inzitten voor gemeenten. Vervoer wordt geregeld door een sociale onderneming i.p.v. commerciële bedrijven zoals nu Vanwaar komen de klanten? Welke doelgroep? Alle doelgroepen die om wat voor reden dan ook niet zelfstandig hun vervoer kunnen organiseren: ouderen, gehandicapten, jongeren met rijbewijs zonder auto, minima Kun je dat hard maken? Daarvoor is een marktonderzoek nodig en bekend raken met aanpak nodig via pilotprojecten. Bronnen: 1 Het totale budget voor de periode van 1 november 2013 tot en met 31 december 2013 is ,- Maximale subsidie: ,- per project. 15

16 Projectvoorstel albatros voor noordoost Onderzoek XTNT Regeling kleinschalig vervoer met inspiratiewaaier Pitch Kennis Platform Verkeer en Vervoer KpVV NCDO Onderzoek Nederlanders en deeleconomie PS. Het is beter om het in breder verband aan te pakken, wanneer je gebruik wilt maken van de subsidie van de provincie. Deze kent nl. de voorwaarde van het uitvoeren van een initiatief in een samenwerkingsverband 1. Peter Laan 13 januari 2014 Dianne Schellekens 30 januari Voorwaarde voor subsidie is dat de subsidieaanvrager deelnemer is van een samenwerkingsverband dat bestaat uit een groep georganiseerde burgers en ten minste uit een of meer van de volgende organisaties: - maatschappelijke organisatie; - zorginstelling of medisch centrum; - een onderzoeksorganisatie; - een commerciële onderneming; - een overheidsinstelling. 16

17 3.3 Burgerparticipatie en 55+ aan de slag door dienstverlening aan huis in de gemeente Haaren Tiny Vermeer Aanleiding/probleem Ontwikkelingen Door aanpassingen in de wetgeving zal er de komende tijd minder geld vanuit de overheid beschikbaar komen en zullen taken naar gemeenten worden verlegd. Dit vraagt meer van de burgers ( participatiemaatschappij ). Daarnaast komen er steeds meer ouderen, die een lange levensverwachting hebben, maar vaak ook te kampen hebben met beperkingen. Aangezien de zorg duurder wordt en voor sommigen zelfs onbetaalbaar dreigt te worden (bijv. voorzieningen als bejaardenhuizen verdwijnen langzamerhand), zal langer zelfredzaam zijn een must worden. Grosso modo bevinden we ons in een transitiemaatschappij waarbij door burgerparticipatie / inbreng ondersteuning wordt gegeven dan wel bevorderd bij de Algemene Dagelijkse Levens (ADL)- behoeften, in concreto: - een huishouden te voeren. - zich te verplaatsen in en om de woning. - zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel. - medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan. De overheid stimuleert burgers in het nemen van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid en vraagt steeds vaker om een wederdienst van degenen die een sociale uitkering ontvangen. De gemeente Haaren heeft een pilot opgezet om vrijwilligers en professionals met elkaar in contact te brengen en te laten nadenken over hoe we er samen voor kunnen zorgen dat de kwaliteit van welzijn en zorg (betaalbaar) overeind gehouden kan worden. Vraag en aanbod Bij senioren bestaat een groeiende behoefte aan diensten aan huis, voornamelijk doordat ouderen langer zelfstandig willen of soms moeten wonen. Het probleem dat hierbij speelt is enerzijds dat de vragers van dergelijke diensten een drempel hebben hierom te vragen ( vraagverlegenheid ), anderzijds dat diensten vaak betaald zijn en daardoor niet voor iedereen bereikbaar. Aan de andere kant zijn er de actieve 55-plussers die werkloos zijn geworden: met of zonder uitkering. Zij ervaren de problemen van de crisis met name door de lage kansen om hernieuwd betaald in het arbeidsproces te kunnen participeren en een passende baan te vinden. Daarnaast worden zij ook nog eens ontmoedigd om ander, tijdelijk werk te gaan oppakken met behoud van uitkering door de complexe regels van het UWV. Dit werkt negatief op het zelfrespect en de eigenwaarde en leidt tot onzekerheid van werk en bestaan. Een koppeling van vraag en aanbod zou voor beide groepen een heel positieve uitwerking kunnen hebben. Dit dient nader onderzocht en uitgeprobeerd te worden. Doel Het opzetten van een systeem dat voorziet in de koppeling van vraag en aanbod in diensten-aanhuis, voor eenieder die daaraan behoefte heeft. Dit werk kan als maatschappelijk zinvol werk uitgevoerd worden door werklozen van 55 jaar en ouder, afkomstig uit de eigen woonkern of regio. Doel is daarbij te onderzoeken hoe zij deze diensten met behoud van uitkering en perspectief op betaald werk kunnen uitvoeren. De idee is om hiertoe te onderzoeken in hoeverre de coöperatiegedachte hierin een geschikt middel is. Deze businesscase sluit daarmee aan bij / is een uitwerking van de case over de Dienstencooperatie (Tiny Vermeer en Dianne Schellekens, praktijkkring 17 maart 2014) 17

18 Activiteiten Het uit te voeren onderzoek past in de doelstellingen van KBO Haaren en wordt begeleid door leden van de initiatiefgroep, te weten: Tiny Vermeer, Jacques van Hest en Jo Latijnhouwers als bestuurslid. Uitgangspunt bij het onderzoek is dat 20 % van de Haarense burgers lid is van KBO Haaren waardoor deze Vereniging al een breed netwerk heeft t.a.v. burgerparticipatie. Echter, het is niet duidelijk in welke vorm dit netwerk ingezet en georganiseerd dient te worden. Dit is een van de doelstellingen van het onderzoek. Algemeen Het uitvoeren van een onderzoek naar: de vraag naar / de markt voor diensten-aan-huis in kern en de gemeente Haaren (inventarisatie kwalitatief en kwantitatief) de mogelijkheden die de Belastingdienst en het UWV bieden voor dergelijke activiteiten, inclusief de juridische grondslag en de financiële, fiscale, uitkering- en pensioeneffecten en consequenties de vraag of een coöperatie hierin de juiste vorm is om dit vraagstuk aan te pakken 2 Uitvoering van een pilot-project in Haaren om de bevindingen te vertalen en operationeel te maken (2014) 3 Evaluatie project, rapportage en PR/communicatie naar regio, provincie, landelijk Uitwerking De case bestaat uit twee deelonderzoeken die zullen worden uitgevoerd, te weten: a) Onderzoek/doelstelling 1: Uitgaande van de huidige dienstverlening van KBO Haaren, de huidige structuur evalueren op kwantiteit, kwaliteit, beschikbaarheid vrijwilligers, transparantie voorwaarden, klantgerichtheid enz. Ook dient in het onderzoek te worden meegenomen of de bestaande dienstverlening nog past in het tijdsbeeld van heden, gelet op de technologische ontwikkelingen. Randvoorwaarde bij het onderzoek is dat een eventuele aanpassing van de structuur moet passen in de lijn van de gemeentelijke pilot en beschikbaar moet zijn voor alle inwoners. Het onderzoek zal zich richten op het in kaart brengen van de behoeften van KBO leden en andere senioren in Haaren, zodat tijdig nieuwe diensten of voorzieningen opgezet kunnen worden (door KBO en of pilot partners). Daarnaast zal er een inventarisatie worden uitgevoerd naar alle beschikbare diensten en voorzieningen op het gebied van welzijn en zorg in Haaren met als oogmerk om meer lijn en transparantie te brengen in het oerwoud aan organisaties, uiteindelijk om het geheel transparanter en toegankelijker te maken, o.a. door gebruikmaking van moderne (geautomatiseerde) systemen. In het verlengde van dit onderzoek past onderstaande uitwerking, c.q. vervolgonderzoek. Deze komt voort uit het een prijsvraag, die door KBO-lid Tiny Vermeer gewonnen werd. b) Onderzoek/doelstelling 2: Participatie van particuliere burgers stimuleren en faciliteren, vrijwillig en betaald door inpassing uitvoering winnend idee 55+ ers aan de slag. Kern Haaren wordt hiervoor een proeftuin met als start de pilot tuinhulp start 1 april Tiny Vermeer coördineert dit project en voert het uit daar zij de prijs gewonnen heeft (geldbedrag voor verder brengen idee) en terugkoppeling moet geven qua resultaten. Daar beide onderzoeken met elkaar matchen is KBO Haaren op verzoek van KBO Brabant de bestuurlijke basis voor uitvoering van beide ideeën. Vanuit KBO Brabant is Wim Kop betrokken bij de uitvoering. Resultaten Voorbeeldproject voor: het zichtbaar maken van de groeiende (maar latente) behoefte van ouderen (en andere doelgroepen zoals alleenstaande ouders, drukke twee-verdieners gezinnen enz.) voor hulp aan huis en het vertalen 18

19 hiervan naar een professionele match met het beschikbare 55+ arbeidskrachtpotentieel in Haaren en aangrenzende gemeenten in het Groene Woud nieuwe banen voor 55+-ers doordat dienstverlening aan huis zichtbaar en wit wordt gemaakt. versterking van de sociale cohesie in kleine kernen op het platteland mogelijkheden voor dynamisering op de arbeidsmarkt toepassing van dienstencheques het verbinden van generaties Innovatieve kracht van het project / wat is vernieuwend aan het initiatief? Dit project is uniek in Nederland omdat het een oplossing kan bieden voor zowel de vastzittende arbeidsmarkt voor 55+-ers (dynamisering arbeidsmarkt en creatie nieuwe banen) als de toenemende vraag van o.a. ouderen naar maatschappelijke diensten. Dit kan resulteren in een nieuw model voor werk voor de betreffende groep, bijdragen aan de sociale cohesie in gemeenschappen en zwarte diensten wit maken. Samenwerkingsverband (met wie ga je dit initiatief samen uitvoeren?) Het initiatief wordt getrokken door Tiny Vermeer met ondersteuning van de staf van KBO Brabant, KBO Haaren, de projectgroep burgerparticipatie Haaren en ZET uit Tilburg. Er spelen vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, arbeidsrecht, arbeidsvoorwaarden, fiscale, uitkering-, aansprakelijkheid- en pensioenvraagstukken. Mogelijkheden tot verbreding en verdieping van het project De idee is om het project op kleine schaal in de gemeente Haaren uit te gaan voeren (proefproject), de resultaten hiervan te evalueren om vervolgens de succes- en faalfactoren in kaart te brengen. Dat vormt de basis om een vervolg in andere gemeenten in het Groene Woud te starten. Kosten / begroting 1 Onderzoek naar: o de vraag naar / de markt voor diensten-aan-huis in Haaren en overige gemeenten in het Groene Woud (inventarisatie kwalitatief en kwantitatief) o de mogelijkheden die de Belastingdienst en het UWV bieden voor dergelijke activiteiten, inclusief de juridische grondslag en de financiële, fiscale, arbeidsrechtelijke, uitkering-, aansprakelijkheid- en pensioeneffecten en consequenties. o de vraag of een coöperatie hierin de juiste vorm is om dit vraagstuk aan te pakken 2 Uitvoering van een proefproject in Haaren om de bevindingen te vertalen en operationeel te maken (2014) 3 Evaluatie project, rapportage en PR/communicatie naar regio, provincie, landelijk Financiering - subsidie Programma Leefbaarheid 1 : ,- : voor opzet van onderzoek en begeleiding. 1 Het project dient in samenwerking met een aantal partijen uitgevoerd te worden om in aanmerking te komen voor een subsidie uit het programma Leefbaarheid: Voorwaarde voor subsidie is dat de subsidieaanvrager deelnemer is van een samenwerkingsverband dat bestaat uit een groep georganiseerde burgers en ten minste uit een of meer van de volgende organisaties: - maatschappelijke organisatie; - zorginstelling of medisch centrum; - een onderzoeksorganisatie; - een commerciële onderneming; - een overheidsinstelling. 19

20 - KBO: ,- N.B. Project 55+ en project meer burgerparticipatie in Haaren zijn samengevoegd en worden beiden betaald uit het beschikbare prijzengeld. KBO-Brabant, KBO Haaren en de genoemde projectgroep sluiten een tripartite overeenkomst en Tiny Vermeer is werkt als vrijwilliger aan het geïntegreerde project. Exploitatie 5-jarige exploitatie en dekkingsplan is meestal nodig om zicht te krijgen op de haalbaarheid en liquiditeit van het initiatief. Vragen: hoeveel klanten heb je nodig om in ieder geval neutraal te draaien? Wat kost dit per klant en waar komt dat geld vandaan? Niet van toepassing in deze casus. Vervolgproject vraagt om nieuwe opzet en financiering. Openstaande vragen en aandachtspunten ter bespreking in de Praktijkkring Antwoorden zoeken op: Zijn werkzoekenden met een uitkering bereid om dienstverlening aan huis te gaan verlenen? Het gaat om laag geschoold werk, zonder loondienstverband, zonder opbouw van ww- / pensioenrechten, enz. enz. Zo ja, wat is hun motivatie? Zo nee, waarom niet en onder welke voorwaarden zouden ze eventueel wel bereid zijn? Hoe sporen we vraag op? Hoe komen we aan aanbod? Kunnen en willen uitkerende instanties hier een rol in spelen? Is dit wenselijk gezien vraag 1? Hoe reageren particulieren die hulp aan huis zoeken op het aanbieden van oudere werkzoekenden? Zijn opdrachtgevers bereid mee te werken aan de eis dat dit werk wit gedaan moet worden? N.B. het uurtarief bedraagt minimaal 12,50 per uur, er worden afspraken gemaakt over wettelijke arbeidsvoorwaarden en een overeenkomst ondertekend (optie = een model van de FNV). Betaling via de bank. In hoeverre bevordert dit werk - het welbevinden van de werkzoekende? - het zoeken en vinden van regulier werk? Wat gebeurt er wanneer de werkzoekende een reguliere baan vindt? Stopt hij/zij dan met de dienstverlening aan huis of niet? Wat voor effect hebben deze inkomsten op de uitkeringen? Dit is vaak niet op voorhand te zeggen. Is hiervoor een handleiding te ontwikkelen? Samenwerking UWV / Sociale Zaken en Fiscus. Hoe vaak moet er bij de dienstvrager gewerkt worden om het (fiscaal gezien) een dienst aan huis te laten zijn? Waar ligt de grens met de ZZP er / hovenier in geval van tuinhulp? Kunnen we hiervoor een profiel ontwikkelen om vragen mbt verdringing van ondernemers en vrijwilligers uit te sluiten? Bijv. wel/niet meenemen van eigen gereedschap. Enz. enz. Hoe creeer je draagvlak onder concurrerende dienstverleners van KBO Haaren? Gepensioneerden werken namelijk ook als tuinhulp, voor 4,50 per uur (of voor meer, buiten de KBO om). Moeten vragerns en aanbieders W.A. verzekerd zijn? Wat voor risico loopt Tiny Vermeer als bemiddelaar? Hoe te voorkomen? Peter Laan (FARO Advies) en Tiny Vermeer, 14 maart