RELATIES EN SEKSUALITEIT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "RELATIES EN SEKSUALITEIT"

Transcriptie

1 RELATIES EN SEKSUALITEIT door: GGD Hart voor Brabant

2 Relaties en seksualiteit De volgende pagina s in dit werkboek gaan over relaties en seksualiteit. We willen het hebben over zaken zoals; wat er verandert aan je lijf als je ouder wordt. Over de verschillen tussen meisjes en jongens. Over hoe jongens en meisjes met elkaar omgaan. En wat nu precies verliefd zijn en vrijen is en hoe dat aanvoelt? Op sommige vragen is niet eenvoudig een antwoord te geven omdat er ook heel verschillend over gedacht kan worden. Onderstaand stukje tekst laat dat zien Soms hoor je de grootst mogelijke kolder over de verschillen tussen jongens en meisjes. Zo wordt vaak beweerd dat jongens sterk zijn en meisjes zwak. Dat jongens slim zijn en meisjes dommig. Het enige wat boeiend is aan dit soort ideeën is (vooroordelen), wie ze toch bedacht heeft? Laten we eens kijken naar dat vooroordeel over slim of dom. In vroegere tijden waren het beslist de jongens die verder mochten leren of studeren. Zij moesten immers later geld verdienen om hun gezin te onderhouden. Meisjes leerden en of studeerden meestal niet omdat men er vaak vanuit ging dat meisjes gingen trouwen, kinderen kregen en het huishouden gingen doen. Dus waarom dan studeren? Zo dachten destijds veel ouders. Nu is het gelukkig anders. Meisjes krijgen net zoveel kans als jongens wanneer ze willen studeren. En dat meisjes net zo slim zijn als jongens, is bewezen: leg de rapportcijfers maar eens naast elkaar! Ook dat opscheppen over de lichaamskracht van jongens, meisjes zouden slapper zijn, klopt niet helemaal. Mannen hebben inderdaad vaak meer kracht omdat ze vaak groter en zwaarder zijn. Maar daar staat wel tegenover dat vrouwen vaak taaier zijn en meer uithoudingsvermogen hebben. Zo heeft iedereen zijn (of haar!) sterke kanten! 1

3 Opdracht 1 Vooroordelen Bedenk, net zoals het voorbeeld in bovenstaande tekst, een vooroordeel over jongens/mannen en meisjes/vrouwen Antwoord Samen staan we sterk!!!!! Er zijn natuurlijk wel verschillen tussen meisjes en jongens die heel duidelijk zijn, daar zullen we nog op terug komen. Jongens worden mannen Je lichaam groeit heel geleidelijk. Maar als je een jaar of dertien, veertien bent, gaat het ineens heel snel. Dat duurt ongeveer drie jaar en dat noemen we de puberteit. Je bent een jongen en je wordt een man. In de komende jaren krijg je baardgroei, haren onder je armen, op je benen en armen, om je penis (is een mooi woord voor piemel), en soms ook haren op je borstkas. Je stem wordt lager en je adamsappel (in je keel) gaat meer naar voren steken. Je penis wordt groter en je ballen daarachter worden ook groter. Een andere verandering zal zijn dat je sperma krijgt. Dat is een klodderig wit vocht dat uit je piemel komt. Daar zitten zaadcellen in die, als ze bij een eicel van een meisje of vrouw komen, haar zwanger kunnen maken. Vaak is de eerste keer dat er sperma uit je piemel komt onverwacht. De eerste keer dat je dat meemaakt, is meestal s nachts. Je wordt wakker en merkt dat je 2

4 onderbroek nat en kleverig is. Dan herinner je ineens dat je een opwindende droom had en dat je piemel stijf was. Opeens schoot er met vaart wat sperma uit. Dat noemen we een zaadlozing. Zo n droom met een zaadlozing noemen we een natte droom. Sommige jongens weten er de volgende ochtend niets meer van. Ze merken alleen dat ze vlekken in hun pyjamabroek of in het laken hebben gemaakt. Veel jongens en mannen vinden dat zo n zaadlozing een fijn gevoel geeft. Ze proberen dat gevoel vaker te krijgen door, als hun piemel stijf (erectie) is, er overheen te wrijven. Dit heet masturberen of zelfbevrediging. Ze merken dat hun hart sneller gaat kloppen en dat hun adem vlugger gaat. Op een gegeven moment is de opwinding zo groot, dat er sperma uit hun piemel schiet. Zo n zaadlozing word klaarkomen genoemd. Als je penis stijf wordt, wordt hij groter dan hij normaal is. De meeste erecties beginnen eigenlijk in je hoofd, omdat je ergens aan denkt. Bijvoorbeeld aan de persoon waar je verliefd op bent en bedenkt hoe je hem/haar aanraakt en zoent. Daardoor stroomt er extra veel bloed van andere delen van het lichaam naar je penis. Die wordt daardoor groter en stijver dan normaal. Maar een erectie kun je soms ook op de meest onmogelijke momenten krijgen, bijvoorbeeld in het zwembad of tijdens de gymles. Raak dan niet in paniek maar probeer gewoon aan iets anders te denken. Dan gaat de erectie vanzelf weer over. Meer over de geslachtsdelen Jongens en mannen hebben een penis en een balzak tussen de benen. De uiteinde van de penis noemen we de eikel. In de penis zitten geen botjes. De penis bestaat uit huid, bloedvaten, zwellichamen, spieren en zenuwen. In de penis ligt de urinebuis, waardoor mannen plassen. De opening van de urinebuis kun je als een klein gaatje in de eikel zien zitten. Om het gaatje te zien zitten moet je eerst een velletje terugtrekken. Dit velletje dat over de eikel zit noemen we de voorhuid. Onder de penis hangt de balzak, met daar binnen in twee zaadballen ook wel testikels genoemd. In de zaadballen worden zaadcellen geproduceerd. Daarna wordt het zaad in de bijballen opgeslagen. Die bijballen liggen als een soort 3 1. penis 2. eikel 3. voorhuid 4. zwellichamen 5. balzak 6. (zaad)ballen

5 eierdopjes over de zaadballen heen. Bij een zaadlozing gaan de zaadcellen vanuit de bijballen naar de zaadleiders en vervolgens via de urinebuis naar buiten. De melkwitte vloeistof met zaadcellen die dan naar buiten gespoten wordt noemen we sperma. Meisjes worden vrouwen Je lichaam groeit heel geleidelijk. Maar als je een jaar of elf, twaalf bent, gaat het ineens heel snel. Dat duurt ongeveer drie jaar en dat noemen we de puberteit. Je bent een meisje en wordt een vrouw. Je borsten beginnen te groeien. Je tepels worden groter en gaan meer naar voren staan. Het worden van die kleine zachte bobbeltjes. Soms zijn de borsten gevoelig als er tegenaan gestoten wordt. Iedere borst heeft een tepel waar vele zenuwuiteinden bij elkaar uitkomen, vandaar dat de huid van de tepel zo gevoelig is. Als een vrouw een baby heeft gekregen, produceren de borsten moedermelk. Deze melk kan door de baby uit de tepels worden gezogen. In de komende jaren krijg je naast borsten, bredere heupen, haren tussen je benen rondom je vagina (is een mooi woord voor spleetje of kut) en haren onder je oksels. Wanneer het allemaal begint, is niet precies te zeggen. Sommige meisjes beginnen al borsten te krijgen als ze negen zijn. Andere meisjes zijn al veertien en hebben nog geen borsten. Als je aan het uitgroeien bent, word je voor het eerst ongesteld. Ongesteld zijn heet ook wel menstruatie. Als je ongesteld bent, komt er gedurende een paar dagen bloed uit je vagina naar buiten. Dat gebeurt ongeveer iedere vier weken (28 dagen) weer. Sommige meisjes hebben last van hun menstruatie. Zo n drie tot vijf dagen kun je buikpijn of rugpijn hebben, moe of chagrijnig zijn. Dat is niet leuk, maar wel heel normaal. De eerste menstruatie kan heel onverwacht komen als je bijvoorbeeld in de bioscoop of in de klas zit of als je s ochtend wakker wordt. Om te voorkomen dat het bloed in je onderbroek komt, kun je tampons of maandverband gebruiken. Je hebt ze vast eens op de reclame gezien of bij je moeder. Tampons en maandverband zijn van watten gemaakt en kunnen veel bloed opzuigen. Veel vrouwen en meisjes vinden het fijn gevoel om over hun clitoris te wrijven. De clitoris is een klein bobbeltje bovenaan je spleetje. Je kunt het met je vinger voelen. Als je lang wrijft, wordt je heel opgewonden; je hart bonst snel, en op een gegeven moment gaat je lijf helemaal gloeien. Dat heet klaarkomen. Omdat je het met je eigen hand doet, noemen we het zelfbevrediging of masturberen. 4

6 Meer over de geslachtsdelen aan de buitenkant Een stukje onder de navel zit bij vrouwen en meisjes een heuveltje. Dit noemen de venusheuvel. Bij volwassen vrouwen kroest hierop het schaamhaar. Vlak hieronder liggen de grote schaamlippen; dit zijn twee huidplooien die tegen elkaar liggen. Tussen de grote schaamlippen liggen de kleine schaamlippen. Deze steken vaak een klein stukje buiten de grote schaamlippen uit. Aan de voorkant waar de kleine schaamlippen bij elkaar komen ligt de clitoris, ook wel kittelaar genoemd. Dit is voor de meeste vrouwen het meest gevoelige plekje van het lichaam. Achter de clitoris zit een klein gaatje, dat is de opening van de urinebuis; het plas gaatje. Achter de urine-uitgang zien we nog een opening, de vagina. 1. clitoris 2. vaginale ingang 3. plasgaatje 4. kleine schaamlippen 5. grote schaamlippen 6. schaamhaar Meer over de geslachtsdelen aan de binnenkant (kun je dus niet zien!) De vagina aan de binnenkant is een lange buis. Bovenaan de vagina ligt de baarmoedermond, met daarachter de baarmoeder, deze lijkt op een omgekeerde peer. De baarmoeder ligt tussen de navel en het begin van de schaamlippen. Bovenin de baarmoeder monden aan de rechterkant en linkerkant twee kleine buisjes uit; de eileiders. Aan het einde van de eileiders zitten twee hoedjes, de eierstokken. 7. vagina 8. baarmoederhals 9. baarmoeder 10. eileider 11. eierstok Hierin liggen al vanaf de geboorte de eicellen. Vanaf de puberteit komt 1x per 4 weken een eicel tot rijping. Dan springt de rijpe eicel vanuit de eierstok naar de eileider. 5

7 Dat heet de eisprong ook wel ovulatie genoemd. De rijpe eicel ligt in de eileider te wachten op een zaadcel om bevrucht te worden. Als de eicel niet bevrucht wordt door een zaadcel dan sterft deze af en wordt het af gestoten door het lichaam. Uit de vagina komt dan een mengsel van slijm en bloed. Dat is de menstruatie. De oude eicel maakt plaats voor een nieuwe en het hele proces begint van voor af aan. Dit duurt ongeveer 28 dagen en noemen we de menstruatiecyclus. 6

8 Opdracht 2 Een ander woord voor Bedenk voor onderstaande woorden zoveel mogelijk andere woorden en schrijf deze hieronder op. Penis... Vagina... Borsten... Testikels... Menstruatie... Clitoris... Erectie... Opdracht 3 Bloot of niet bloot? Je krijgt een verhaal van je leerkracht. Na het verhaal schrijf je voor jezelf een aantal situaties op waarin je het gewoon vindt om bloot te zijn. Daarna schrijf je een aantal situaties op waarin je nooit bloot durft of wilt zijn. Ik vind het gewoon om bloot te zijn als ik: 1)... 2)... 3)... Ik wil niet bloot zijn als ik: 1)... 2)... 3)... 7

9 8

10 Opdracht 4 Liefde Maak of schrijf iets over liefde en/of verliefd zijn. Liefde wat is dat eigenlijk? Dat is geen eenvoudige vraag. Liefde kent een heleboel ongelooflijk mooie, soms ook enge gevoelens, die je voor een ander kunt hebben. Liefde is niet alleen tussen mannen en vrouwen, hoewel het vaak wel zo gaat. Twee mannen of twee vrouwen kunnen ook verliefd worden op elkaar en van elkaar gaan houden. Die vorm van liefde noem je homoseksualiteit. Een man die van een man houdt, heet een homo(seksueel) en een vrouw die van een vrouw houdt noemen we een lesbienne (of ook homoseksueel genoemd). Sommige mensen kunnen zich zoiets helemaal niet voorstellen en maken er nare, kwetsende opmerkingen over. Dat slaat natuurlijk nergens op; liefde is liefde en als je homoseksueel bent, dan ben je dat gewoon. Verliefd zijn Als je verliefd bent, merken mensen om je heen dat vaak het eerst. Ineens heb je het nog maar over die jongen of dat meisje. Je doet voortdurend je best bij hem of haar in de buurt te zijn en je zou wel de hele dag naar hem of haar kunnen kijken. Je vraagt allerlei andere mensen naar je grote liefde en de rest van de wereld lijkt van geen belang. De leukste spelletjes en de spannendste tv-programma s kunnen je niet meer boeien. Als je het zo te pakken hebt, merk je ook nog andere dingen: je hart begint te bonken als je alleen al aan die ander denkt. Kom je hem of haar tegen, dan begin je van pure opwinding te bibberen en breng je nauwelijks een woord meer uit. Bovendien kan het je overkomen dat je elke nacht van je Grote Liefde droomt! Liefdesverdriet Het wordt akelig als de ander niet reageert op jouw signalen. Meestal betekent dit dat hij of zij niet geïnteresseerd is, of al iemand anders op het oog heeft. Als je verliefd bent en de ander is dat niet op jou dan is dat een naar pijnlijk gevoel. Jammer genoeg valt er niets tegen te doen en iedereen zal vroeg of laat eens een keer met liefdesverdriet te maken krijgen. Het is dan fijn als je er met iemand over kunt praten. Een vriend of vriendin misschien, een oudere broer of zus of misschien je ouders? 9

11 Opdracht 5 Versieren Hoe maak je duidelijk dat je hem/haar wel heel erg leuk vind? Je kunt gewoon op de persoon afstappen en zeggen: Ik ben hartstikke verliefd op jou! maar voor zoiets is bijzonder veel lef voor nodig. Misschien zijn er andere manieren om het te laten merken? Van de leerkracht krijg je een verhaal. Het verhaal gaat over een jongen (Remko) en een meisje (Nina) die elkaar heel aardig vinden. Tijdens de schaatsmiddag van school wil hij haar laten merken dat hij haar erg leuk vindt. Hoe moet hij dit aanleggen? Wat zou zij kunnen doen? De jongens bedenken voor Remko wat hij kan doen om dit duidelijk te maken. De meisjes bedenken voor Nina wat zij het beste kan doen. 1) Wat vind je dat Remko op de schaatsmiddag het beste kan doen? Antwoord:... 2) Wat vind je dat Nina het beste kan doen? Antwoord:... En dan verder Liefde gaat gepaard met het verlangen bij de ander te willen zijn. Je wilt zo dicht mogelijk bij hem of haar zijn. Je wilt alles over die ander weten, zien, horen, ruiken en voelen. Als je hem of haar aanraakt ervaar je een gevoel waar eigenlijk geen woorden voor zijn. Het heeft iets weg van een elektrische schok. Je voelt rare kriebels in je lijf en het voelt alsof je elk moment kunt omvallen. Hoe dichter je bij elkaar komt, hoe heftiger die gevoelens worden. Om je goed op deze gevoelens te kunnen concentreren, hebben verliefden rust en tijd nodig. Liefde en haast gaat niet samen. Je moet echt de tijd nemen alle stap voor stap te beleven. Zo leer je elkaar goed kennen. Als één van beiden te haastig is, is 10

12 dat geen echte uiting van liefde. Liefde houdt immers in dat je alleen dingen doet, die de ander óók wil. Voor de eerste keer De meest jongeren worden heel wat keren verliefd. Als je wat ouder wordt en een tijdje met iemand samen bent hebben jullie er op een zeker moment niet meer genoeg aan om elkaar te kussen en te strelen. Wat je voelt bij zo n echte kus (tongzoen; met je mond open en dan de tong van de ander verkennen) en heerlijk geknuffel is zo bijzonder dat je meer wilt ervaren. Jullie krijgen dan zin om je helemaal uit te kleden en elkaars lichaam van top tot teen te strelen, ook de geslachtsdelen. Wat er dan gebeurt is heel fijn, jullie raken seksueel opgewonden en aan je lichaam verandert iets. De jongen krijgt een erectie en bij het meisje wordt de vagina wat vochtig en de schaamlippen en clitoris wat groter. Het lichaam wordt voorbereid op de geslachtsdaad, het met elkaar naar bed gaan. Vaak willen jongens en meisjes nog niet met elkaar naar bed en is het voorlopig genoeg elkaar heerlijk te strelen en van dat fantastische gevoel te genieten. Met elkaar naar bed gaan Als je met elkaar wilt gaan vrijen schuift de man zijn penis in de vagina van de vrouw. Dit kan voor de man en vrouw zo heerlijk zijn en om dit steeds meer te voelen trekt de man zijn penis telkens een klein stukje terug en schuift hem er dan weer erin. Man en vrouw uiten hun blijdschap en genot in kreunen, lachen, giechelen, schreeuwen. Soms begint iemand van pure vreugde te huilen. Ten slotte komen de man en de vrouw op het hoogtepunt; ze komen klaar en krijgen een orgasme (niet altijd tegelijk, dat is een fabeltje). De man krijgt een zaadlozing; het sperma spuit uit de penis in de vagina van de vrouw. De zaadcellen uit het sperma zwemmen door de baarmoeder heen richting eileiders, driftig op zoek naar een eicel die ze kunnen bevruchten. Zodra de eicel ontdekt wordt, dringt de snelste zaadcel naar binnen en spreekt men van bevruchting. Het bevruchte eitje glijdt nu via de eileider de baarmoeder in en zal zich daar nestelen. Uit dit speldenprikje begint zich in ongeveer 9 maanden tijd een complete baby te ontwikkelen: de vrouw is zwanger. Veilig vrijen Als je met elkaar gaat vrijen (neuken) is het belangrijk dat je er samen over praat. Veilig vrijen is belangrijk, zodat je na het vrijen niet bang hoeft te zijn voor een (ongewenste) zwangerschap of een ziekte (soa: seksueel overdraagbare aandoening). Als je niet zwanger wilt worden kun je veilig vrijen door een voorbehoedmiddel te gebruiken. De Pil is een veilig voorbehoedmiddel tegen zwangerschap. Het condoom beschermt je tegen seksueel overdraagbare 11

13 aandoeningen (bv. Aids). Over verschillende voorbehoedmiddelen krijg je meer informatie. Seksueel misbruik Het komt soms voor dat volwassenen, meestal mannen, kinderen tot liefde dwingen. Zij willen dan dat je al die dingen doet, die een verliefd stel ook doet: strelen, aaien, kussen en met elkaar naar bed gaan. Maar dat gedrag heeft niets met liefde te maken! Als jij het niet wil, heeft niemand het recht om aan je te zitten of je beet te pakken, ook niet als het familieleden of bekenden zijn! Meisjes en vrouwen lopen in dit opzicht het meeste risico, hun overkomt het het meest dat een man hen dwingt tot seks. We noemen dat verkrachting of aanranding. Overigens zijn er ook jongens die op zo n manier misbruikt worden. Als iemand je op deze manier lastig valt moet je dat nooit verzwijgen, ook al vind je het moeilijk om er over te praten of schaam je je ervoor. Praat erover met je vriend, vriendin, ouders, opa, oma, leerkracht of met de schoolarts van de GGD. Iedereen zal je bij dit soort problemen willen helpen. 12

Samenvatting Biologie hf 5 par 1t/m 5

Samenvatting Biologie hf 5 par 1t/m 5 Samenvatting Biologie hf 5 par 1t/m 5 Samenvatting door Carlijn 1162 woorden 15 januari 2018 10 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 5.1 Je veranderd. Geslachtskenmerken zijn kenmerken

Nadere informatie

Enkele afspraken: We luisteren met respect naar elkaars verhaal. We lachen niet voortdurend met nieuwe woorden.

Enkele afspraken: We luisteren met respect naar elkaars verhaal. We lachen niet voortdurend met nieuwe woorden. Enkele afspraken: We luisteren met respect naar elkaars verhaal. We lachen niet voortdurend met nieuwe woorden. We reageren volwassen op wat er verteld wordt. Heb je het moeilijk met dit onderwerp? Dan

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 4: Voortplanting

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 4: Voortplanting Samenvatting Biologie Hoofdstuk 4: Voortplanting Samenvatting door een scholier 445 woorden 14 maart 2015 7,2 13 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Doelstelling 1: Wat zijn geslachtskenmerken?

Nadere informatie

kleuter 4 6 jaar Veters strikken. Zijn vaak al zindelijk. (Maar er kunnen ook andere dingen genoemd worden)

kleuter 4 6 jaar Veters strikken. Zijn vaak al zindelijk. (Maar er kunnen ook andere dingen genoemd worden) NAKIJKBLAD Opdracht 1 Iedere levensfase heeft bepaalde kenmerken. Zet bij elke levensfase van wanneer tot wanneer hij ongeveer duurt. Zet er ook bij wat er in die levensfase gebeurt (kies steeds 2 dingen.)

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Thema 3: Voortplanting en ontwikkeling

Samenvatting Biologie Thema 3: Voortplanting en ontwikkeling Samenvatting Biologie Thema 3: Voortplanting en ontwikkeling Samenvatting door een scholier 1708 woorden 10 mei 2012 4,9 14 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1. Voorplanting en bevruchting

Nadere informatie

zweet stinkt schaam haar ongesteld brede heupen borst groei schaamlippen groeien groeispurt

zweet stinkt schaam haar ongesteld brede heupen borst groei schaamlippen groeien groeispurt Samenvatting door L. 623 woorden 5 maart 2016 0 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou pubertijd Dit is wanneer je hypofyse gaat werken de hypofyse is een hormoonklier hypofyse is de belangrijkste

Nadere informatie

werkboek Bij deze lessen kan je ook Het Grote Voortplantingsspel gebruiken. ISBN

werkboek Bij deze lessen kan je ook Het Grote Voortplantingsspel gebruiken. ISBN go G ed el ge ez ke en ur en d do or werkboek Bij deze lessen kan je ook Het Grote Voortplantingsspel gebruiken. ISBN 978-90-301-2711-6 9 789030 127116 Puberteit 1 Duid met een boogje de periode aan en

Nadere informatie

Liefde? Naam: Datum: Seksuele opvoeding. Van wie kan je allemaal houden? Wat doe jij voor iemand die je graag ziet?

Liefde? Naam: Datum: Seksuele opvoeding. Van wie kan je allemaal houden? Wat doe jij voor iemand die je graag ziet? Liefde? Van wie kan je allemaal houden? Wat doe jij voor iemand die je graag ziet? Vind jij verliefd zijn hetzelfde als liefde? Is vriendschap ook liefde? Ben jij al verliefd geweest? Kan je verliefd zijn

Nadere informatie

Paragraaf 6.1 Primaire en secundaire geslachtskenmerken

Paragraaf 6.1 Primaire en secundaire geslachtskenmerken H6 Voortplanting Vragen en antwoorden Paragraaf 6.1 Primaire en secundaire geslachtskenmerken 1. Wat zijn geslachtskenmerken? Kenmerken waaraan we kunnen zien of iemand een man of een vrouw is. 2. Wat

Nadere informatie

Seks en relaties Woordenlijst

Seks en relaties Woordenlijst Seks en relaties Woordenlijst Inhoud Vriendschappen en relaties 3 Lichaamsdelen 4 Seksualiteit 6 Seks en masturbatie 8 Veilige seks en voorbehoedsmiddelen 10 Misbruik 12 2 Vriendschappen en relaties Vriendje

Nadere informatie

Over het MEISJESLICHAAM op www.sense.info

Over het MEISJESLICHAAM op www.sense.info Over het MEISJESLICHAAM op www.sense.info Op Sense.info vind je allemaal informatie over seks, relaties en hulp bij problemen. Ga naar www.sense.info. In het menu zie je alle onderwerpen. -Klik op MEISJESLICHAAM

Nadere informatie

DEEL 3 THEMA 1 RELATIES EN SEKSUALITEIT BASISSTOF 1

DEEL 3 THEMA 1 RELATIES EN SEKSUALITEIT BASISSTOF 1 BASISSTOF 1 Puberteit: periode van ongeveer 12 tot 18 jaar waarin kinderen snel veranderen. In de puberteit verander je lichamelijk, geestelijk en sociaal. Pubers: kinderen in de puberteit. Geestelijke

Nadere informatie

Bevruchting : het versmelten van de kern van een eicel + zaadcel - door bevruchting ontstaat een bevruchte eicel : nieuw individu

Bevruchting : het versmelten van de kern van een eicel + zaadcel - door bevruchting ontstaat een bevruchte eicel : nieuw individu Thema 3. Voortplanting en ontwikkeling 1. Voorplanting en bevruchting Voorplanting begint bij de bevruchting Bevruchting : het versmelten van de kern van een eicel + zaadcel - door bevruchting ontstaat

Nadere informatie

Kinderen groeien op tot volwassenen in verschillende fasen. Iedereen groeit. Maar ons lichaam maakt heel ons leven kleine of grote veranderingen mee.

Kinderen groeien op tot volwassenen in verschillende fasen. Iedereen groeit. Maar ons lichaam maakt heel ons leven kleine of grote veranderingen mee. Groei en ontwikkeling Kinderen groeien op tot volwassenen in verschillende fasen. Iedereen groeit tot maximaal tot hij of zij 18 jaar is. Maar ons lichaam maakt heel ons leven kleine of grote veranderingen

Nadere informatie

7,3. Samenvatting door een scholier 1948 woorden 9 juni keer beoordeeld. Biologie voor jou

7,3. Samenvatting door een scholier 1948 woorden 9 juni keer beoordeeld. Biologie voor jou Samenvatting door een scholier 1948 woorden 9 juni 2011 7,3 179 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou H5.1 Je verandert Geslachtskenmerken zijn kenmerken waaraan je het geslacht kunt herkennen

Nadere informatie

BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek.

BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek. BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek. De gedachten alleen al dat mijn kleine meid seks zou

Nadere informatie

Werkvormen k Zag 2 beren over lichamelijkheid

Werkvormen k Zag 2 beren over lichamelijkheid Werkvormen k Zag 2 beren over lichamelijkheid Werkbladen over lichamelijke verandering (4.4) Onderbroekenspel Werkbladen over lichamelijke verschillen (4.3) Max en Maxima Werkbladen over man-vrouw verschillen

Nadere informatie

Voortplanting. Hoofdstuk 6

Voortplanting. Hoofdstuk 6 Voortplanting Hoofdstuk 6 6.1 Primaire en secundaire Leerdoelen geslachtskenmerken Je kunt primaire en secundaire geslachtskenmerken noemen bij jongens en meisjes Voortplanting Intro filmpje (geluidsfragment)

Nadere informatie

Benodigheden. Lesdoelen. Puberteit. Begrippen

Benodigheden. Lesdoelen. Puberteit. Begrippen Kriebels in je buik Puberteit 1 Puberteit Groep 8 130 min Begrippen Puberteit, lichamelijke ontwikkeling, menstruatie, ongesteld, borsten, vrouwelijk geslachtsdeel, groeispurt, vagina, maandverband, tampon,

Nadere informatie

keer beoordeeld 4 maart 2018

keer beoordeeld 4 maart 2018 0 Samenvatting door Syb 870 woorden keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Biologie Biologie H8 Samenvatting PARAGRAAF 8.1 Een jongen maakt zaadcellen door hormonen uit de hypofyse. Via het bloed komen die hormonn

Nadere informatie

Alles over de puberteit. puberteit

Alles over de puberteit. puberteit Alles over de puberteit seks puber Hormonen puberteit Sperma Experimenteren Zaadlozing verliefd seks puber Hormonen puberteit sperma Experimenteren Zaadlozing verliefd Wat gebeurt er met je tussen je 10

Nadere informatie

7,1. Antwoorden door Een scholier 1903 woorden 23 mei keer beoordeeld. Biologie voor jou. Biologie Samenvatting Thema 4 Voortplanting

7,1. Antwoorden door Een scholier 1903 woorden 23 mei keer beoordeeld. Biologie voor jou. Biologie Samenvatting Thema 4 Voortplanting Antwoorden door Een scholier 1903 woorden 23 mei 2004 7,1 324 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie Samenvatting Thema 4 Voortplanting Je moet primaire en secundaire geslachtskenmerken

Nadere informatie

Biologie 2HAVO/VWO VOORTPLANTING Thema 4

Biologie 2HAVO/VWO VOORTPLANTING Thema 4 Biologie 2HAVO/VWO VOORTPLANTING Thema 4 Basisstof 1 Je verandert... Als een kind geboren wordt, kun je meteen zien of het een jongen of een meisje is. Dat zie je aan de geslachtskenmerken. Geslachtskenmerken

Nadere informatie

Primaire geslachtskenmerken

Primaire geslachtskenmerken Puberteit Primaire geslachtskenmerken -Secundaire geslachtskenmerken -Puberteit -Hormonen -Hypofyse -Groeispurt Wat is het?: Geslachtskenmerken die je vanaf je geboorte hebt. Voorbeelden: Vagina en Penis

Nadere informatie

Zorg goed voor jezelf

Zorg goed voor jezelf Zorg goed voor jezelf EXTRA WERKBLAD Zorg goed voor jezelf Je zit in de puberteit en je lichaam verandert. Je gaat meer zweten. Je kan puistjes krijgen. Het is prettig als je schoon bent en lekker ruikt.

Nadere informatie

samenvatting doelstelling 1. doelstelling 3. doelstelling 2. doelstelling 4.

samenvatting doelstelling 1. doelstelling 3. doelstelling 2. doelstelling 4. Samenvatting doelstelling 1. Je moet primaire en secundaire geslachtskenmerken kunnen noemen bij jongens en bij meisjes. Geslachtskenmerken: kenmerken waaraan we het geslacht (man of vrouw) herkennen.

Nadere informatie

pag Je eerste zaadlozing Over veranderende gevoelens In deze folder: pag 8 Wat gebeurt er met je lichaam? pag 4

pag Je eerste zaadlozing Over veranderende gevoelens In deze folder: pag 8 Wat gebeurt er met je lichaam? pag 4 De puberteit komt eraan! Als je 10 bent, begint je puberteit. Maar wat is dat nou eigenlijk? Je verandert van een jongen in een man. Je gaat je ook anders voelen en gedragen. Dat gebeurt niet van de ene

Nadere informatie

Voorbehoedsmiddelen. Wat voel je? Tampons of maandverband?

Voorbehoedsmiddelen. Wat voel je? Tampons of maandverband? Wat is het? Om te kunnen begrijpen wat ongesteld zijn precies is moet je eerst weten welke lichaamsdelen hierbij een rol spelen. Meisjes hebben 2 eierstokken, 2 eileiders, een baarmoeder en een vagina

Nadere informatie

VOORTPLANTING BIJ DE MENS

VOORTPLANTING BIJ DE MENS VOORTPLANTING BIJ DE MENS 1 Vruchtbaarheid Alle levende wezens planten zich voort om niet uit te sterven. Mensen ook. Dat is één van de redenen waarom we voortplantingsorganen en seksuele gevoelens hebben.

Nadere informatie

Biologie Samenvatting H11+12

Biologie Samenvatting H11+12 Biologie Samenvatting H11+12 11.1 Puberteit Hoe noem je de verschillen tussen jongens en meisjes? Alle kenmerken waarin jongens en meisjes verschillen, heten geslachtskenmerken. Primaire geslachtskenmerken:

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: De komende weken gaan we het hebben over de verschillende veranderingen die jongens en meisjes in de puberteit doormaken. Het is een periode die ongeveer drie jaar

Nadere informatie

Een man kan vanaf de puberteit tot op hoge leeftijd zaadcellen maken.

Een man kan vanaf de puberteit tot op hoge leeftijd zaadcellen maken. Samenvatting door M. 1724 woorden 26 januari 2014 5,6 20 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Voortplantingsstelsel van de man Zaadlozingen en orgasme (ander woord klaarkomen) De voortplantingsorganen

Nadere informatie

pag voor het eerst ongesteld Over veranderende gevoelens In deze folder: pag 8 Wat gebeurt er met je lichaam? pag 4

pag voor het eerst ongesteld Over veranderende gevoelens In deze folder: pag 8 Wat gebeurt er met je lichaam? pag 4 De puberteit komt eraan! Als je 10 bent, begint je puberteit. Maar wat is dat nou eigenlijk? Je verandert van een meisje in een vrouw. Je gaat je ook anders voelen en gedragen. Dat gebeurt niet van de

Nadere informatie

Samenvatting door een scholier 1790 woorden 8 maart keer beoordeeld

Samenvatting door een scholier 1790 woorden 8 maart keer beoordeeld Samenvatting door een scholier 1790 woorden 8 maart 2003 6 84 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie overal Vrouwen hebben XX-chromosomen. Mannen hebben XY-chromosomen. De spermacel bevat een Y-chromosoon

Nadere informatie

BIJLAGEN. Het lichaam en vruchtbaarheid

BIJLAGEN. Het lichaam en vruchtbaarheid BIJLAGEN Het lichaam en vruchtbaarheid 28 - WERKBLAD - LANG LEVE DE LIEFDE - Entreeopleidingen in het mbo Het lichaam en vruchtbaarheid BIJLAGE 1 Opdracht 1: Quizvragen VRAGEN OVER ZWANGER WORDEN Vul hier

Nadere informatie

Waar alle onderdelen van het voortplantingsorgaan van de man en de vrouw zitten:

Waar alle onderdelen van het voortplantingsorgaan van de man en de vrouw zitten: Samenvatting door Maud 2635 woorden 24 juni 2017 10 1 keer beoordeeld Vak Biologie Samenvatting biologie 12.1 bronnen: 2,3,5,6,7,9,10 Waar alle onderdelen van het voortplantingsorgaan van de man en de

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Wat gebeurt er met je als je een leuk meisje of jongen tegenkomt. Je vindt de ander leuk en misschien word je wel verliefd. Dan wil je heel vaak bij hem of bij

Nadere informatie

6,6. Werkstuk door een scholier 1905 woorden 13 juli keer beoordeeld

6,6. Werkstuk door een scholier 1905 woorden 13 juli keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1905 woorden 13 juli 2002 6,6 234 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoud 1. Inleiding 2. Wat verandert er bij jongens lichamelijk 3. Wat verandert er bij meisjes lichamelijk 4.

Nadere informatie

Het ontstaan en de geboorte van een baby

Het ontstaan en de geboorte van een baby Kriebels in je buik Het ontstaan en de geboorte van een baby 1 Het ontstaan en de geboorte van een baby Groep 5 50 min Begrippen Voortplanting, zwangerschap, geboorte, eicel, zaadcel, zaadballen, piemel,

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

thema 3 Voortplanting en ontwikkeling basisstof basisstof 1 Het voortplantingsstelsel van een man

thema 3 Voortplanting en ontwikkeling basisstof basisstof 1 Het voortplantingsstelsel van een man basisstof 1 Het voortplantingsstelsel van een man De voortplantingsorganen bij een man liggen in de balzak, de onderbuik en de penis. Balzak: hierin liggen twee teelballen en twee bijballen. Teelballen:

Nadere informatie

Geslachtelijke voortplanting: de kernen van twee geslachtscellen (eicel en zaadcel) versmelten. Dat het bevruchting. Ze vormen samen een nieuwe cel.

Geslachtelijke voortplanting: de kernen van twee geslachtscellen (eicel en zaadcel) versmelten. Dat het bevruchting. Ze vormen samen een nieuwe cel. Samenvatting Voortplanting en ontwikkeling Geslachtelijke voortplanting: de kernen van twee geslachtscellen (eicel en zaadcel) versmelten. Dat het bevruchting. Ze vormen samen een nieuwe cel. Geslachtscellen

Nadere informatie

Liefde is hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Liefde is hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 25 October 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62562 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Voortplanting en ontwikkeling

Voortplanting en ontwikkeling Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Ivis Cambungo 11 June 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61033 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste twee bijeenkomsten over seksualiteit hebben we al besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders

Nadere informatie

BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek.

BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek. BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek. De gedachten alleen al dat mijn kleine meid seks zou

Nadere informatie

Sexual Education for Adults with Disabilities

Sexual Education for Adults with Disabilities Sexual Education for Adults with Disabilities Tool 3 De inhoud en vormgeving van het kaartspel per thema The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement

Nadere informatie

Samenvatting Biologie voor Jou VMBO 3 Thema 3 Voortplanting

Samenvatting Biologie voor Jou VMBO 3 Thema 3 Voortplanting Samenvatting Biologie voor Jou VMBO 3 Thema 3 Voortplanting 3.1 Bevruchting = kernen van twee geslachtscellen smelten samen Mitose = gewone celdeling beide dochtercellen evenveel chromosomen als moedercel

Nadere informatie

Huiswerkopdrachten. over seks, SOA en anticonceptie. love-control.nl. Opdracht 1

Huiswerkopdrachten. over seks, SOA en anticonceptie. love-control.nl. Opdracht 1 Huiswerkopdrachten Opdracht 1 In de afbeelding worden onder andere enkele delen van het voortplantingsstelsel van de man weergegeven. Enkele organen zijn in de afbeelding aangegeven met letters. Deze organen

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste bijeenkomsten hebben we besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders en vrienden. Maar er gebeurt

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Vandaag gaat het voor de tweede keer over de puberteit. Dit is een periode die ongeveer drie jaar duurt bij zowel jongens als meisjes. Het is een periode waarin

Nadere informatie

Verslag Biologie Biologie dossier

Verslag Biologie Biologie dossier Verslag Biologie Biologie dossier Verslag door Z. 1608 woorden 16 juni 2015 6,2 8 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Om dit verslag volledig te kunnen begrijpen, heb je de afbeeldingen uit het

Nadere informatie

Zo tussen je 16e en 25e jaar verandert er veel in je leven. Je gaat misschien studeren, werken, uit huis, je ontmoet nieuwe mensen en krijgt nieuwe

Zo tussen je 16e en 25e jaar verandert er veel in je leven. Je gaat misschien studeren, werken, uit huis, je ontmoet nieuwe mensen en krijgt nieuwe jijzelf 9 Zo tussen je 16e en 25e jaar verandert er veel in je leven. Je gaat misschien studeren, werken, uit huis, je ontmoet nieuwe mensen en krijgt nieuwe vrienden. Je hele toekomst ligt nog open en

Nadere informatie

Wijzer in de Liefde LES 3

Wijzer in de Liefde LES 3 Wijzer in de Liefde Draaiboek voor het geven van seksuele voorlichting aan en seksuele vorming van jeugdige asielzoekers en nieuwkomers LES 3 - Seksuele ontwikkeling Les 3a: puberteit, bouw en functie

Nadere informatie

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit

Nadere informatie

De geslachtsontwikkeling, zoals het meestal gaat 1

De geslachtsontwikkeling, zoals het meestal gaat 1 De geslachtsontwikkeling, zoals het meestal gaat Je bent zo mooi anders dan ik, natuurlijk niet meer of minder maar zo mooi anders, ik zou je nooit Deze infobrochure heeft als doel om de ontwikkeling uit

Nadere informatie

Voortplanting bij dieren

Voortplanting bij dieren Voortplanting bij dieren Opdracht 1 Geef aan of de beweringen juist of onjuist zijn: 1. De primaire geslachtskenmerken heb je vanaf je puberteit 2. Geslachtshormonen zorgen voor veranderingen in de puberteit

Nadere informatie

www.sense.info 1. Informatie over seks 1. Een eerste uitleg Veel jongeren hebben vragen over seks. Jij ook?

www.sense.info 1. Informatie over seks 1. Een eerste uitleg Veel jongeren hebben vragen over seks. Jij ook? www.sense.info 1. Een eerste uitleg 1. Informatie over seks Veel jongeren hebben vragen over seks. Jij ook? Op de site www.sense.info kun je alles vinden wat je wilt weten over seks. Ook kun je via Sense.info

Nadere informatie

Tussen de trofoblast en de kiemschijf wordt de navelstreng gevormd.

Tussen de trofoblast en de kiemschijf wordt de navelstreng gevormd. Biologie SE4 Hoofdstuk 6 Paragraaf 1 Tijdens de ovulatie komt een eicel vrij uit een van de beide ovaria. Deze eicel komt terecht in een eileider. Een van de zaadcellen die de tocht van de vagina naar

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Niet alleen de buitenkant van je lichaam veranderd in de puberteit. Binnen in je lichaam vinden er ook veranderingen plaats, die je niet kan zien. Mannen merken

Nadere informatie

en ook een beetje voor meisjes

en ook een beetje voor meisjes en ook een beetje voor meisjes Een folder vol informatie over de puberteit waarmee je alle kanten op kan. hij gaat namelijk over jongens én meisjes. Draai hem maar eens om! Maar nu eerst even over jou:

Nadere informatie

en ook een beetje voor meisjes

en ook een beetje voor meisjes en ook een beetje voor meisjes Een folder vol informatie over de puberteit waarmee je alle kanten op kan. hij gaat namelijk over jongens én meisjes. Draai hem maar eens om! Maar nu eerst even over jou:

Nadere informatie

Sjabloon webkwestie Pabo Arnhem - kopie 1 - kopie 1 - kopie 1 - kopie 1

Sjabloon webkwestie Pabo Arnhem - kopie 1 - kopie 1 - kopie 1 - kopie 1 Sjabloon webkwestie Pabo Arnhem - kopie 1 - kopie 1 - kopie 1 - kopie 1 Auteur Bovie Pruijn Laatst gewijzigd Licentie Webadres 07 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/79126

Nadere informatie

Praten met je kind over seksualiteit

Praten met je kind over seksualiteit Informatie voor ouders van kinderen van 10 tot 14 jaar Praten met je kind over seksualiteit Lastig en spannend! Seks? Is mijn kind daar al aan toe? Wanneer begin je erover? Wacht je vragen af? Hoe breng

Nadere informatie

van een muskiet weer? Leg je antwoord uit.

van een muskiet weer? Leg je antwoord uit. 30 3 VMBO KGT A BEANTWOORD DE VOLGENDE VRAGEN. Afbeelding 1 Bij een muskiet is het aantal chromosomen in een lichaamscel 6. In afbeelding 1 geven beide tekeningen schematisch een delende cel van een muskiet

Nadere informatie

EN OOK EEN BEETJE VOOR MEIS

EN OOK EEN BEETJE VOOR MEIS JES EN OOK EEN BEETJE VOOR MEIS EEN FOLDER VOL INFORMATIE OVER DE PUBERTEIT WAAR- MEE JE ALLE KANTEN OP KAN. HIJ GAAT NAMELIJK OVER JONGENS ÉN MEISJES. DRAAI HEM MAAR EENS OM! MAAR NU EERST EVEN OVER JOU:

Nadere informatie

Antwoorden Biologie Thema 4

Antwoorden Biologie Thema 4 Antwoorden Biologie Thema 4 Antwoorden door een scholier 1657 woorden 24 maart 2001 7,4 690 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Voortplanting, thema 4. Inhoudsopgave: Basisstoffen t/m:.

Nadere informatie

Aantekeningen Hoofdstuk 3 Voortplanting 3 VMBO KGT

Aantekeningen Hoofdstuk 3 Voortplanting 3 VMBO KGT Aantekeningen Hoofdstuk 3 Voortplanting 3 VMBO KGT 3.1, zwanger en bevallen 1. Wanneer ben je vruchtbaar? Naam Functie 1 Eileider Hierin vindt de bevruchting plaats. Brengt de bevruchte eicel naar de baarmoeder.

Nadere informatie

LICHAMELIJKE EN EMOTIONELE ONTWIKKELING groep per

LICHAMELIJKE EN EMOTIONELE ONTWIKKELING groep per LICHAMELIJKE EN EMOTIONELE ONTWIKKELING groep per 5 prior 5 per 6 prior 6 per 7 prior 7 per 8 prior 8 A. ANATOMIE EN FYSIOLOGIE B. VOORTPLANTING elk lichaamsdeel heeft een naam en een functie de geslachtsdelen,

Nadere informatie

LANG LEVE DE LIEFDE MBO - JE LIJF EN ZO - 5. Je lijf en zo

LANG LEVE DE LIEFDE MBO - JE LIJF EN ZO - 5. Je lijf en zo LANG LEVE DE LIEFDE MBO - JE LIJF EN ZO - 5 Programma Benodigdheden Introductie Opdracht 1 Geslachtsorganen Opdracht 2 Menstruatiecyclus en vruchtbaarheid Afronding van de les Bijlage 1 t/m 6 6 - JE LIJF

Nadere informatie

Sekswoordenboek. Doelen. Duur. Materialen. Instructies

Sekswoordenboek. Doelen. Duur. Materialen. Instructies Sekswoordenboek De deelnemers brainstormen alle mogelijke woorden die met seks te maken hebben. In de groep wordt nagegaan wat elk woord betekent en wat voor type woord het is (formeel, informeel, schuttingtaal,

Nadere informatie

TIEN GOUDEN REGELS. 1 Luister naar elkaar. 2 Accepteer elkaars mening.

TIEN GOUDEN REGELS. 1 Luister naar elkaar. 2 Accepteer elkaars mening. Les 1 Tien gouden regels TIEN GOUDEN REGELS 1 Luister naar elkaar. 2 Accepteer elkaars mening. 3 Veroordeel de ander niet, ook al ben je het er niet mee eens of vind je het vreemd. 4 Lach elkaar niet uit.

Nadere informatie

Voortplanting. Hoofdstuk 6

Voortplanting. Hoofdstuk 6 Voortplanting Hoofdstuk 6 Leerdoelen Je kunt de delen van een baarmoeder met embryo kunnen noemen met hun functies en kenmerken Je kunt beschrijven hoe de geboorte van een kind plaatsvindt Bevruchting

Nadere informatie

Werkvormen: Lesdoelen: Benodigdheden: Kinderboeken: Filmpje: Les 2: Ik verander in de puberteit (meisje) Lesoverzicht

Werkvormen: Lesdoelen: Benodigdheden: Kinderboeken: Filmpje: Les 2: Ik verander in de puberteit (meisje) Lesoverzicht Les 2: Ik verander in de puberteit (meisje) Lesoverzicht Werkvormen: Lesdoelen: Kinderen weten welke lichamelijke en emotionele veranderingen zich bij meisjes voordoen in de puberteit. Kinderen weten dat

Nadere informatie

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Platform Smith Magenis syndroom 15 november 2014 - Leusden Yvonne Stoots Vanmiddag Seksualiteit Seksuele ontwikkeling Begeleiding bij seksuele ontwikkeling Seksualiteit

Nadere informatie

H2.1 voortplantingsstelsel van de man

H2.1 voortplantingsstelsel van de man H2.1 voortplantingsstelsel van de man Inwendige geslachtsorganen In de balzak liggen de teelballen. In de teelballen worden elke dag miljoenen zaadcellen geproduceerd. Dit begint vanaf de puberteit. In

Nadere informatie

Inhoud. De puberteit: nu gaat het beginnen 4. Iets heel bijzonders: het vrouwelijk lichaam 14. Elke maand weer: ongesteld 24

Inhoud. De puberteit: nu gaat het beginnen 4. Iets heel bijzonders: het vrouwelijk lichaam 14. Elke maand weer: ongesteld 24 Inhoud 4 Lichamelijke veranderingen en uiterlijk 6 Dagboek, vriendinnen en stemmingen 10 Zelfvertrouwen, geheimen en pesten 12 Iets heel bijzonders: het vrouwelijk lichaam 14 De vrouwelijke geslachtsorganen

Nadere informatie

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy Reality Reeks Verwerkingsopdrachten Mooi meisje Verliefd op een loverboy Lees blz. 3. Woont Laura in de stad of op het platteland? Hoe weet je dat? Lees blz. 5 en 7. Woont Laura s oma al lang op de boerderij?

Nadere informatie

Ongesteld. www.rutgersnissogroep.nl. vijfde druk, januari 2009 Rutgers Nisso Groep Alle rechten voorbehouden

Ongesteld. www.rutgersnissogroep.nl. vijfde druk, januari 2009 Rutgers Nisso Groep Alle rechten voorbehouden Sense Heb je nog vragen over seksualiteit, anticonceptie, soa of onbedoelde zwangerschap? Je kunt hiervoor altijd naar je huisarts gaan. Maar je kunt hiervoor ook terecht op de Sense-spreekuren van je

Nadere informatie

Thema's per klas die aangeboden worden in de methode:

Thema's per klas die aangeboden worden in de methode: Thema's per klas die aangeboden worden in de methode: Groep 1-2 Hierbij zijn de kinderen bezig met specifieke lichaamskenmerken van zichzelf en van anderen. Ook gaan ze op zoek naar onderlinge overeenkomsten.

Nadere informatie

Aantekeningen hoofdstuk 3 Voortplanting BBL

Aantekeningen hoofdstuk 3 Voortplanting BBL Aantekeningen hoofdstuk 3 Voortplanting BBL 3.1 Zwanger 1. Wanneer ben je vruchtbaar? Vruchtbaar zijn: de. van een jongen kunnen een.. van een meisje bevruchten. Jongens zodra ze. vormen. Meisjes zodra

Nadere informatie

TRIXY Expertisecentrum

TRIXY Expertisecentrum Ik heb een extra X (47,XXX) Voor wie is deze folder? Voor jou, als jij een meisje bent die een extra X chromosoom heeft! In deze folder vindt je allerlei informatie over Trisomie X: zo heet het als je

Nadere informatie

Thema 3b Voortplanting. Wereldoriëntatie L6

Thema 3b Voortplanting. Wereldoriëntatie L6 Wereldoriëntatie L6 Les 1 Instandhouding van de soort. p. 3 1. Alle levende wezens zijn opgebouwd uit cellen. Vul de woorden celkern, celvloeistof en celwand correct aan. 2. Vul de tekst aan. In elke

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Veel jongens en mannen masturberen. Er zijn minder meisjes en vrouwen die masturberen. Sommigen jongens doen het elke dag, anderen misschien maar eens per week

Nadere informatie

Samenvatting Biologie voortplanting

Samenvatting Biologie voortplanting Samenvatting Biologie voortplanting Samenvatting door een scholier 1162 woorden 6 november 2012 5 1 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Voortplantingsstelsel man Thema 2 samenvatting

Nadere informatie

Seksuele ontwikkeling van kinderen. 0-18 jaar. Kenniscentrum seksualiteit

Seksuele ontwikkeling van kinderen. 0-18 jaar. Kenniscentrum seksualiteit Seksuele ontwikkeling van kinderen 0-18 jaar Kenniscentrum seksualiteit 02 03 Als mijn kind doktertje speelt, moet ik me dan zorgen maken? Is het normaal dat mijn puber op internet op zoek gaat naar seks?

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 11: Wat is seks? Lesoverzicht

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 11: Wat is seks? Lesoverzicht Les 11: Wat is seks? Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen kunnen verschillende betekenissen geven aan seksualiteit. Kinderen zijn zich ervan bewust dat iedereen seksuele gevoelens heeft, en dat je je daarvoor

Nadere informatie

Het lichaam en vruchtbaarheid

Het lichaam en vruchtbaarheid 20 - HET LICHAAM EN VRUCHTBAARHEID - LANG LEVE DE LIEFDE - Entreeopleidingen in het mbo Het lichaam en vruchtbaarheid Programma Doelen Benodigdheden Introductie Opdracht 1 Geslachtsorganen en vruchtbaarheid

Nadere informatie

BIJLAGEN. Veilig en prettig vrijen

BIJLAGEN. Veilig en prettig vrijen BIJLAGEN Veilig en prettig vrijen 40 - ACHTERGRONDINFORMATIE VOOR DOCENT - Opdracht 1 WAT IS VEILIGE/ ONVEILIGE SEKS? Hoe voorkom je een zwangerschap? LANG LEVE DE LIEFDE - Entreeopleidingen in het mbo

Nadere informatie

De leraar legt dit eerst uit, daarna maken de leerlingen deze vragen

De leraar legt dit eerst uit, daarna maken de leerlingen deze vragen ANTWOORDEN SEKSUALITEIT A3 Opdracht Anticonceptiepil 1,3,5 Test jezelf tijdens de les! De leraar legt dit eerst uit, daarna maken de leerlingen deze vragen OPDRACHTEN 1 tijdens de les 4 B 2 D 3 C 5 C 6

Nadere informatie

Sanderijn van der Doef KLEINE MENSEN, GROTE GEVOELENS

Sanderijn van der Doef KLEINE MENSEN, GROTE GEVOELENS Doef-Kleine mensen grote gevoelens(06)-cor.qxd 06-05-2014 10:39 Sanderijn van der Doef KLEINE MENSEN, GROTE GEVOELENS De seksuele opvoeding van kinderen van 0 tot 12 jaar Uitgeverij Ploegsma Amsterdam

Nadere informatie

De geslachtsdelen. Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen

De geslachtsdelen. Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen Kriebels in je buik De geslachtsdelen 1 De geslachtsdelen Groep 6 50 min Begrippen Lichaamskenmerken, lichaamsdelen, verschillen, bloot, geslachtdelen, borsten, vagina, binnenste en buitenste schaamlippen,

Nadere informatie

praten met je kind over relaties & seksualiteit

praten met je kind over relaties & seksualiteit hoofdstuktitel tips voor ouders met kinderen van 0 tot en met 12 jaar 1 praten met je kind over relaties & seksualiteit + tips voor ouders met kinderen van 0 tot en met 12 jaar 2 inhoudsopgave praten met

Nadere informatie

Vruchtbaarheidsstoornissen. Als zwanger worden niet vanzelf gaat

Vruchtbaarheidsstoornissen. Als zwanger worden niet vanzelf gaat Vruchtbaarheidsstoornissen Als zwanger worden niet vanzelf gaat 2 U heeft besloten een oriënterend vruchtbaarheids (fertiliteits) onderzoek te laten verrichten. In deze folder vindt u informatie over het

Nadere informatie