Vlaams Architectuurinstituut Beleidsplan

Transcriptie

1 Vlaams Architectuurinstituut Beleidsplan Pagina 1 van 47

2 Inhoudstafel 1. INLEIDING VOORGESCHIEDENIS SITUATIESCHETS...FOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD.2 2. BELEIDSPLAN MISSIE DOELPUBLIEKEN STERKTE ZWAKTEANALYSE VAI Intern sterk Intern zwak Bedreigingen Kansen BELEIDSOPTIES OF STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN Mensen interesseren in en sensibiliseren voor architectuur Een goede informatiedoorstroming en brede kennis inzake architectuur verzekeren Een klimaat creëren dat meer mogelijkheden biedt voor de realisatie van architectuur Vlaamse architectuur ook internationaal een uitstraling en bekendheid geven OPERATIONELE DOELSTELLINGEN Architectuur openstellen voor het publiek en bespreekbaar maken (1.1) Het debat over architectuur in de media brengen (1.2) Architectuureducatie initiëren en begeleiden (1.3) Informatieverzameling en verspreiding verzekeren (2.1) Het VAi als aanspreekpunt profileren en naambekendheid geven (2.2) Het verwerven van nieuwe ideeën en het verduidelijken en vergelijken van standpunten rond architectuur bevorderen (2.3) Onderzoek uitvoeren en kritische reflectie bewerkstelligen (2.4) Samenwerking tussen leden van het architectuurlandschap stimuleren (3.1) Een onderbouwd debat over architectuur op gang brengen (3.2) Een forum bieden aan jonge architecten (3.3) Beleidsondersteunend en adviserend optreden (3.4) Een internationaal netwerk creëren (4.1) Internationaal de eigen kwaliteit en culturele identiteit van de Vlaamse architecten specifiëren en promoten (4.2) HISTORIEK EN TIJDSPLANNING VAN DE RESULTATEN Historiek van de resultaten Tijdsplanning van de resultaten EVALUATIE PERSONEN BETROKKEN BIJ HET SAMENSTELLEN VAN HET BELEIDSPLAN SITUERING INFRASTRUCTUUR Kantoren en informatieopslagplaats Andere oplossingen De nieuwbouw voor het desingelcomplex zijn voor het VAi een troef PERSONEEL Intern, bestaande personeelsstructuur Extern personeel Aangroei personeel ORGANIGRAM FINANCIËLE MIDDELEN BEGROTING LEDENLIJST VAN DE RAAD VAN BESTUUR Pagina 2 van 47

3 INLEIDING 1.1. Voorgeschiedenis Het Vlaams Architectuurinstituut is opgericht op initiatief van de Vlaamse overheid in oktober 2001 en wordt omschreven als steunpunt voor de architectuursector. Reeds in het begin van de jaren negentig werd uit de gesprekken tussen de overheid en diverse personen uit het architectuurmilieu duidelijk dat er nood bestond aan een instituut of centrum dat de belangen van de architectuur in het culturele veld moest behartigen en/of een stimuleringsbeleid voor architectuur voeren. In de tweede editie van het Jaarboek Architectuur Vlaanderen wordt in een artikel van Pieter Uyttenhove hierop allusie gemaakt. Het artikel was overigens het resultaat van een eerste mogelijke omschrijving van de taak van een architectuurcentrum en het onderzoek naar verwachtingen en noden van het architectuurveld. De daadwerkelijke acties van de Vlaamse overheid voor de oprichting van het instituut kwamen pas een vijftal jaar later op gang. Inmiddels bestond er een Commissie voor Vormgeving en Architectuur die subsidiedossiers behandelde en de minister van Cultuur adviseerde inzake architectuur en cultuurbeleid. Daarnaast was ook het ambt van de Vlaams Bouwmeester in 1999 geïnstalleerd door Wivina Demeester, Minister van financiën en begroting, ook bevoegd voor de gebouwen van de Vlaamse Gemeenschap. Het aantreden van de Vlaams Bouwmeester heeft bijgedragen aan het feit dat er stilaan een groter belang wordt gehecht aan architectuur vanuit de overheid. Anderzijds volgde de Commissie voor Architectuur en Vormgeving het dossier omtrent het architectuurinstituut op. Op vraag van de toenmalige minister Luc Martens werd een werkgroep opgesteld die de voorbereiding van de oprichting van een instituut kon uittekenen. De werkgroep bestond uit Jan Vermassen, Monique Bucquoye, Jos Vandenbreeden, Yves Schoonjans, Lieven Dhaenens en Katrien Vandermarliere. De werkgroep stelde samen met twee externen de architecten Leo Van Broeck en Koen Van Synghel, een nota op. Hierin werden mogelijke modellen van instellingen, een analyse van de noden en commentaren uit de sector en de mogelijke taken van de instelling verduidelijkt. Deze voorbereidingsfase nam een negental maanden in 2000 in beslag. De nota werd aan de volgende Minister van Cultuur Bert Anciaux voorgelegd die na verloop van een zestal maanden een uitspraak deed over de nota naar aanleiding van de opening van de tentoonstelling Jonge Architecten in Vlaanderen in desingel in Antwerpen in De Minister stelde voor om het VAi in de gebouwen van desingel te huisvesten en de archiefwerking van het architecturale erfgoed toe te vertrouwen aan het Sint-Lukasarchief in Brussel. Kort daarop stelde de minister een raad van bestuur samen bestaande uit volgende personen: Geert Bekaert, (voorzitter), Piet Van Cauwenberghe (vice-voorzitter), Christian Dugardyn (penningmeester), Hilde Heynen (secretaris), Jan Vermassen, Paul Van Lindt, Bob van Reeth, Anne-Mie Devolder, Rob Timmermans, Koen Van Synghel en André Loeckx. De raad van bestuur schrijft een selectieprocedure voor een directeur uit. De kandidatuur van Katrien Vandermarliere wordt eind januari 2002 voorgesteld. Het instituut vat zijn werking aan met de aanwerving van directeur op 16 mei Pagina 3 van 47

4 1.2. Situatieschets Deze situatieschets illustreert op beknopte wijze de producenten van architectuurcultuur van dit moment in Vlaanderen. Deze schets beperkt zich tot een beschrijving en is geen beoordeling of doorlichting. Ze is er ten behoeve van de lezer die op deze manier beter de plaats en de opdracht van het VAi kan inschatten. Het institutionele kader waar hedendaagse architectuurcultuur in de Vlaamse overheid aan bod komt berust in hoofdzaak op twee pijlers. 1. De administratie cultuur en meer bepaald de Afdeling Beeldende Kunst en Musea is verantwoordelijk voor het architectuurbeleid en beschikt over twee instrumenten om het architectuurbeleid uit te voeren. - Vooreerst beschikt deze overheid over een jaarlijks subsidiebedrag voor architectuurprojecten ( Bef). De Commissie en Beoordelingscommissie Architectuur en Vormgeving, opgericht eind 1998 bestaande uit experten uit deze domeinen adviseert de minister betreffende het te voeren beleid en de subsidiedossiers. Deze subsidies resulteren in allerhande projecten die de architectuur en vormgeving onder de aandacht brengen. - Daarnaast vertegenwoordigt de administratie cultuur de overheid en treedt zij op als opdrachtgever voor de overeenkomst met het Vlaams Architectuurinstituut, opgericht in 2001, in werking sinds juni In voorliggend document wordt het beleidsplan van het VAi uitgewerkt. De archiefcoördinatie is in het najaar van 2003 eveneens aan het VAi opgedragen. De archiefcoördinatie maakt deel uit van een afzonderlijke overeenkomst met de Vlaamse overheid en valt onder het archiefdecreet. 2. Het ambt van Vlaams Bouwmeester werd in 1999 geïnstalleerd en inmiddels is er met een team van een twintigtal mensen een effectief architectuurbeleid in werking.de Vlaams Bouwmeester stelde een architectuurbeleid op voor overheidsgebouwen die geconcretiseerd zijn in een actieprogramma voor vijf jaar. Het beleid steunt enerzijds op de voorbeeldfunctie van de Vlaamse overheid inzake goede opdrachtgeverschap voor de eigen huisvesting van ambtenaren. Daarnaast worden alle bouwopdrachten die door de overheid worden gesubsidieerd op vraag van de bouwheer begeleid inzake opmaak van het programma en de projectdefinitie en keuze van de architect. Dit behelst een voorbeeldfunctie inzake kwaliteitspraktijk. De acties van de Vlaams Bouwmeester zijn te uitgebreid om binnen dit bestek te presenteren. We vermelden slechts de hoofdtaken: onderzoek, adviseren, selecteren, informeren, stimuleren, profileren en een selectie van acties: de open oproep: begeleiding en advies inzake architectenkeuze voor publieke opdrachten, de Meesterproef: begeleiding van een jong ontwerper in het realiseren van een eerste publieke opdracht, kunstintegratie in overheidsgebouwen, ondersteuning van lokale architectuurprojecten, de prijs voor de bouwheer,. Architectuurcultuur werd en wordt ook bewerkstelligd door vele diverse actoren in het culturele veld. In de jaren negentig speelde het Kunstcentrum desingel inzake architectuurtentoonstellingen een voortrekkersrol. Inmiddels staat architectuur op het programma van divers culturele - en kunstencentra: De Beursschouwburg, het STUK, Netwerk, CC. Turnhout, CC.Dilbeek,..., Het programma betreft tentoonstellingen, lezingen, wedstrijden naar aanleiding van verbouwingen van de eigen infrastructuur. Ook de hogescholen en universitaire opleidingen voor architectuur en stedenbouw werken dmv. allerlei activiteiten voor onderwijzend personeel en studenten aan een dynamisch architectuurklimaat. Alhoewel een publiekswerking vanuit de onderwijsopdracht geen evidentie is, slagen veel instellingen erin om relevant onderzoek te vertalen naar interessante publicaties, tentoonstellingen, debatten. De docenten van de instellingen zijn vaak adviseur, of verbonden met de werking van de institutionele en culturele partners. Pagina 4 van 47

5 In het voorbije decennium zijn heel wat lokale architectuurinitiatieven ontstaan naar aanleiding van uitzonderlijke evenementen. Ze blijken een bewustwordingsproces op gang te trekken die soms jarenlang doorwerkt. Evenementen genereren slechts een enkele maal middelen en personeel. Na afloop van het evenement leidt dit gebrek aan financiële middelen jammer genoeg tot het ontbinden of langzaamaan doodbloeden van de initiatieven. (Anno 02, CAD, Architectuur als Buur, Stad aan de Stroom, StudioOpenstad...) Sommige overleven door samenwerkingen aan te gaan met beroepsorganisaties, stadsadministraties, onderwijsinstellingen. Meestal blijven de initiatieven enkel overleven door belangeloos engagement. Een uitzondering op lokaal niveau is de Stichting Stad en Architectuur uit Leuven. Deze vzw opgericht door de Stad Leuven, de Provincie Vlaams Brabant en de KULeuven bestaat sinds 2001 en vervult een volwaardige taak van lokaal architectuurcentrum. Ook de Orde van Architecten -subsidiënt van het tijdschrift A+, en talloze beroepsverenigingen werken mee aan het architectuurklimaat. Al naar gelang hun mogelijkheden en keuzes verzorgen zij om. publicaties, studiedagen, rondleidingen, ontmoetingen, websites edm. Tot slot zijn er in Vlaanderen diverse overheden, verenigingen, instellingen en individuen die onrechtstreeks ijveren voor kwalitatieve hedendaagse architectuur. Zij benaderen het domein via andere thema's als leefmilieu, stedenbeleid, huisvesting, erfgoed en landschap. Alhoewel architectuurkwaliteit bevorderen niet direct hun directe opdracht is, werken zij mee aan het bewustzijn van de maatschappelijke relevantie van architectuur. Pagina 5 van 47

6 2. BELEIDSPLAN 2.1. Missie Een goed uitgewerkte missie is een essentiële voorwaarde voor het bereiken van de doelstellingen van het VAi. Bij het uitwerken van de missie werd er immers nagedacht over waar we in grote lijnen met het VAi naartoe willen, m.a.w. hoe de ideale organisatie er zou uitzien, wat de organisatie wil worden en wat ze nastreeft. De missie van het VAi werd als volgt in het regeerakkoord van de Vlaamse Regering opgenomen: " De culturele betekenis van hedendaagse architectuur is onvoldoende bekend. Nochtans hangt de algemene levenskwaliteit in hoge mate af van de manier waarop de leefomgeving vorm wordt gegeven. Er is een grote nood aan een actueel denk- en referentiekader. Een Centrum voor architectuur kan bijdragen tot het promoten van kwaliteitsvolle architectuur, tot reflectie en debat. Het kan tevens fungeren als een netwerk-centrum dat synergieën bewerkstelligt tussen de verschillende initiatieven en instellingen." De vzw tracht deze missie te herformuleren om hierin de antwoorden op te nemen op de vragen Wat doet het VAi?, Voor wie doet het VAi dit? en Wat wil het VAi daarmee realiseren?. Hiermee zorgt de vzw ervoor dat de missie: - een bron van inspiratie is voor al de personeelsleden naar de toekomst toe; - helpt bij het leggen van consistentie in de acties, plannen en beleid van het VAi; - een focus biedt om het VAi te richten op duidelijk afgelijnde prioriteiten waarover consensus bestaat. De missie van het VAi formuleert de vzw als volgt: "Het VAi wil zowel het brede publiek als professionelen, onderzoekers, de media en de overheid interesseren in en sensibiliseren voor de culturele en maatschappelijke aspecten van kwalitatieve eigentijdse architectuur en haar impact op de leefomgeving. Hiervoor wil het VAi hét aanspreekpunt worden voor iedere geïnteresseerde of betrokkene in de architectuur om - de kennis over architectuur in Vlaanderen te bevorderen; - de ontwikkeling van het architectuurbeleid en -gebeuren te initiëren, te coördineren en te stimuleren. Interesseren en sensibiliseren: Het VAi streeft ernaar dat de verschillende doelgroepen zich interesseren in en bewust zijn van architectuur en van de impact van architectuur op de kwaliteit van de leefomgeving. Zowel het brede publiek als de andere doelgroepen moeten de eigentijdse architectuur, die tenslotte een perceptie is van de hedendaagse realiteit, kennen en evident vinden. Hierbij benadert het VAi architectuur niet enkel vanuit het culturele aspect maar ook vanuit maatschappelijke aspecten zoals de duurzaamheid en flexibiliteit van gebouwen, de niet onuitputbaarheid van grondstoffen, het gebruik van belastingsgelden, het promoten van jonge vooruitstrevende architecten, enz. Het VAi wil de architectuur meer evident inzetbaar maken in het totstandkomen van een kwalitatieve omgeving. Pagina 6 van 47

7 Aanspreekpunt: Het VAi wil hét aanspreekpunt worden voor iedere geïnteresseerde of betrokkene in de architectuur. Het VAi is het adres, het gezicht, het geheugen van de architectuur in Vlaanderen. Vlaanderen mag dan wel beschikken over een reeks architectuuropleidingen en culturele verenigingen, geen enkele instelling kan aanspraak maken op een centrale en representatieve positie zoals die van het VAi. Hierbij is het belangrijk op te merken dat architectuur voor het VAi een containerbegrip is. Dit betekent dat het zich toelegt op alle vaktypische, wetenschappelijke, maar ook de maatschappelijke gevolgen van architectuur. Architectuur is geen afgebakend begrip. Ze interfereert met disciplines als infrastructuurwerken, landschapsarchitectuur, stedenbouw, monumentenzorg, vormgeving, beeldende kunst, scenografie. Maar ook literatuur, filosofie, geschiedenis, geografie, statistiek... kunnen bijdragen tot een beter begrip van de betekenis van architectuur. Vanuit verwante praktijken als bovenvermelde, ontleent en ontwikkelt architectuur voortdurend nieuwe betekenissen en vervult ze een brede maatschappelijke rol. Het is vanuit dit ruime kader dat het VAi zal opereren en standpunten innemen over architectuur. Het VAi wil als steunpunt architectuur in Vlaanderen stimuleren door een klimaat te creëren en te versterken waarbinnen kwaliteitsvolle architectuur kansen krijgt. Het VAi zal als tussenpersoon, katalysator en communicator fungeren tussen beleid en werkveld, tussen universiteiten en publiek, tussen informatie en educatie, tussen overheid en praktijk en tussen de maatschappij en de cultuurpraktijk. Op deze wijze herdefinieert en het VAi architectuur steeds opnieuw vanuit de vakinhoudelijke kennis en introduceert het VAi architectuur binnen de brede maatschappelijke discussies over de kwaliteit van onze leefomgeving. Daarbij is zowel de particulier als opdrachtgever, maar ook als gebruiker de eerste doelgroep. Daarnaast wijst het VAi de overheden op hun verantwoordelijkheid met betrekking tot de noodzakelijkheid van een architectuurbeleid. Dit laatste is complementair aan de reeds ingezette werking van de Vlaams Bouwmeester en de Commissie voor Architectuur en Vormgeving. Kennis bevorderen: Het VAi wil voor de professionelen de informatiedoorstroming en kennis rond de eigentijdse architectuur in Vlaanderen bevorderen, alsook het geïnteresseerde brede publiek de kans geven kennis hieromtrent op te doen. In deze context neemt het VAi zowel een verzamelfunctie als een stimulerende functie op: enerzijds zal het VAi zorgen voor het opslaan en verwerken van alle mogelijke gegevens over het werkveld, anderzijds zal het VAi de activiteiten en initiatieven die de kennis over de sector bevorderen stimuleren, onder meer door bekendmaking bij zowel professionelen als bij het grote publiek, stimulering van reflectie en discussie en internationale uitstraling. Het spreekt voor zich dat de archiefcoördinatie van het VAi de kennisbevordering mee ondersteunt en erop specifieke en doeltreffende wijze toe zal bijdragen. Ontwikkeling van architectuurbeleid en -gebeuren initiëren, coördineren en stimuleren: a) Architectuurbeleid Architectuur is zowel een cultuurproduct, als een producent van cultuur. Ze is de vertaling van het leven in ruimte, tijd en materie, terwijl ze tegelijk de conditionerende factor is van dat leven zelf. Vandaar dat architectuur onmiskenbaar een zaak is van iedereen. De maatschappelijke betekenis van architectuur kan derhalve niet genoeg worden onderlijnd, gezien het immense effect van een gebouw of de gebouwde omgeving op de samenleving. Het is dan ook de taak van de overheid om architectuur de plaats te geven die ze verdient. Dit betekent architectuur opnemen in een integraal kwaliteitsbeleid van duurzame ontwikkeling, solidariteit en culturele innovatie. b) Architectuurgebeuren Pagina 7 van 47

8 Het VAi levert na zijn opstart een noodzakelijke onderbouw voor een algemeen en toekomstig architectuurbeleid. Daarvoor is het noodzakelijk dat het instituut beroep kan doen op de bestaande expertise en de krachten die nu verspreid en versnipperd in het veld aanwezig zijn. Als open en onafhankelijk instituut zal het VAi samenwerkingen organiseren met partners in het veld: culturele instellingen, onderwijs, administraties en het team van de Vlaamse Bouwmeester, stedenbeleid, beleidsmakers, beroepsorganisaties. Het VAi zal de identiteit van de verschillende actoren in het Vlaamse architectuurveld respecteren en met hen samen of in specifieke werkverbanden opereren. Het VAi neemt in deze context enerzijds een begeleidende functie op via onder meer dienstverlening en ondersteuning van het desbetreffende domein en bevordering van deskundigheid. Het VAi biedt, door de ervaring en de centrumfunctie, aan de partners in het veld aan hun werking te professionaliseren en hun activiteiten aan bredere en andere publieken door te geven. Het VAi pleit ervoor de actoren in het veld te subsidiëren, zodat een verdieping en continuïteit voor samenwerking kan worden uitgebouwd. Op langere termijn moet dit in een vast subsidiekader (kunstendecreet) opgenomen worden. Anderzijds neemt het VAi hier een onderzoeksfunctie op via onderzoek en analyse van de sector en ontwikkeling van projecten: een architectuurbeleid vraagt om overzicht en inzicht ondersteund door een ernstig wetenschappelijk én cultureel denkkader. Het VAi moet een dergelijk kader onderbouwen. Gezien het institutioneel fragiele architectuurlandschap in Vlaanderen, heeft het VAi een dubbele rol. Enerzijds zal het synergieën bewerkstelligen tussen de bestaande instellingen en verenigingen en zodoende het kennisareaal ontsluiten en inzetten via netwerking. Anderzijds zal het instituut zelf ook een brede en diepgaande kennis moeten ontwikkelen. Vertrekkend vanuit deze overtuiging zal het VAi projecten organiseren die deze visie verduidelijken, die processen in gang zetten. Dit zal resulteren in een meer kwalitatieve architectuur en in een groter bewustzijn over architectuur. Pagina 8 van 47

9 2.2. Doelpublieken In de missie wordt een antwoord gegeven op de vragen Wat doet het VAi?, Voor wie doet het VAi dit? en Wat wil het VAi daarmee realiseren?. Met betrekking tot de tweede vraag, de doelpublieken van het VAi, wordt in dit deel een meer gedetailleerde categorisering weergegeven. Het VAi moet de kennis en de belangstelling voor architectuur vergroten bij vele diverse doelpublieken. Daarnaast zullen bepaalde groepen beroep doen op de diensten van het VAi. Alle doelgroepen zijn voor het VAi belangrijk. Soms zal voor een bepaalde activiteit een breed publiek gezocht worden, voor andere activiteiten zal een meer specifieke doelgroep voor ogen staan. Het VAi wenst daar geen hiërarchie of prioriteiten aan vast te koppelen. De doelgroepen zijn in verscheidene categorieën onder te brengen: 1. Het grote publiek: de brede groep die met architectuur en architectuurcultuur in aanraking komt. Ook jongeren en kinderen moeten in onderwijs en vrijetijdsactiviteiten in aanraking komen met de architectuurwereld. 2. Ontwerpers (architecten, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten, interieurontwerpers, studenten in die disciplines): het VAi moet voor hen een discussieplatform aanbieden en kennisverbreding- en uitwisseling mogelijk maken. 3. Actoren die actief in het bouwproces aanwezig zijn: overheden, projectontwikkelaars, opdrachtgevers, bedrijfswereld, investeerders, Binnenlandse en buitenlandse partners die op een of andere manier met architectuur betrokken zijn. Het VAi moet voor buitenlandse actoren het aanspreekpunt zijn voor informatieverstrekking over de Vlaamse architectuurwereld. Omgekeerd moet het VAi aanvragen voor participatie aan tentoonstellingen, debatten, wedstrijden e.a. manifestaties doorspelen aan administraties, locale actoren, onderwijsinstellingen, personen. Het VAi moet een stimulerende en coördinerende rol spelen in het bewerkstelligen van deze landelijke en internationale contacten en uitwisselingen. 5. Het VAi heeft een goede relatie met de landelijke en internationale (architectuur) pers. Het VAi is voor de pers in Vlaanderen hét informatiepunt over architectuur. Het VAi informeert de pers via de nieuwsbrief, via persberichten en het doorgeven van informatie over eigen activiteiten en activiteiten van derden. 6. Architectuurcritici en de academische architectuurwereld die op professionele basis studies en analyses maken. Het is van belang dat het VAi nieuwe informatie, nieuwe bevindingen over architectuur kent en vertaalt naar het grote publiek, het beleid dmv acties. Op die manier vervult het VAi zijn werkelijke rol. Pagina 9 van 47

10 2.3. Sterkte zwakteanalyse VAi Alvorens vanuit de missiebepaling van het VAi de strategische en operationele doelstellingen af te leiden, werd eerst nog een tussenstap uitgevoerd: een sterkte-zwakteanalyse van het VAi. Deze tussenstap bepaalt enerzijds de drijvende krachten (de factoren die het VAi drijven in de richting van de realisatie van de missie) en anderzijds de tegenwerkende krachten (de factoren die de realisatie van de missie bemoeilijken). Het realiseren van de missie kan namelijk beduidend vlotter verlopen door het versterken van de drijvende, sterke kanten en/of het verzwakken van de tegenwerkende, zwakke kanten. Het resultaat van de sterkte-zwakteanalyse wordt hieronder ter informatie weergegeven en werd gebruikt als aanknopingspunt om vanuit de missie de strategische en operationele doelstellingen te bepalen Intern sterk - Het VAi beschikt over ervaring en deskundigheid op diverse vlakken. Het team heeft kennis van de ontwerppraktijk. Het VAi kan procesmatig werken, kan publieksevenementen opzetten, heeft kennis van het maken van publicaties, heeft ervaring met beleidsadvies. Het team is vertrouwd met het onderzoek in de academische wereld en heeft ervaring met educatie. - Binnen het VAi is de kennis van de internationale architectuurcultuur groot. - Het VAi heeft nauwe contacten en goede relaties met architecten, studenten, academici en het culturele netwerk. - Het VAi heeft een pioniersmentaliteit. Daarom is de organisatie flexibel, kunnen er vlug beslissingen worden genomen, kan het vlug anticiperen en vrij vlug inpikken op aanbod, vragen en problemen Intern zwak - Het VAi beschikt voor bepaalde aspecten van haar opdracht over onvoldoende expertise, die bovendien niet altijd in te huren is. Met name de informatie- en documentatieopdracht vereist specifieke kennis die onvoldoende in huis is. De communicatie rond publieksevenementen is te omvattend om intern op te volgen. Bepaalde aspecten in verband met zakelijke leiding (sponsoring, fondsen...) vereisen een juridische kennis die ontbreekt. - Het VAi heeft een te beperkte relatie met de bouwsector, de beroepsverenigingen en de Orde van Architecten en is in de optiek van deze groep geen vanzelfsprekende partner. Nochtans hebben het VAi en deze sector één gemeenschappelijke drijfveer, namelijk de deskundigheid van de architect verduidelijken en promoten. - Binnen de hoeveelheid aan evenementen, in het bijzonder binnen de architectuursector, moet het VAi een identiteit kunnen profileren en de specificiteit van zijn werking kunnen aantonen. - De middelen waarover het VAi vandaag beschikt, volstaan niet om de ruime opdracht uit te voeren. De torenhoge verwachtingen van het veld en de sector zijn niet onmiddellijk inlosbaar Bedreigingen - Bouwen en architectuur zijn zeer afhankelijk van processen en beslissingsmechanismen die met louter economische en commerciële belangen te maken hebben. De culturele dimensie van architectuur is in die wereld en bij het publiek in het algemeen niet sterk aanwezig. - Er is geen goede landelijke verspreiding van partners waarmee het VAi een zogenaamd professioneel netwerk kan opbouwen. Pagina 10 van 47

11 - De aandacht voor kwalitatieve architectuur is jong en onvoldoende doorgedrongen in alle sectoren (sociale huisvesting, ruimtelijke ordening, monumentenzorg, onderwijs, economie, milieu...). Dit betekent dat betrokkenen er zich niet van bewust zijn dat zij in hun professionele activiteit keuzes moeten maken over architectuur. Alle overheden hebben hier een voorbeeldfunctie te vervullen. Een integrale visie en aanpak van architectuur op Vlaams niveau is nog niet realiseerbaar. Dit geldt ook voor de lokale en provinciale overheden. - Er is een gebrek aan traditie en bestuurscultuur inzake kwalitatieve architectuur en de manier waarop kansen kunnen worden geschapen om die tot stand te laten komen. - Het VAi is afhankelijk van één subsidiërende overheid, die zich op dit ogenblik slechts op basis van één jaarwerking engageert Kansen - De doelstellingen die de overheid via de beheersovereenkomst aan het VAi meegaf, zijn zeer ruim. Dit biedt vele mogelijkheden en maakt de mogelijke actieradius van het VAi zeer breed. Het VAi kan bijgevolg vele diverse richtingen uit en met zeer verschillende partners werken. - Het VAi heeft de mogelijkheid en de vrijheid om zelf strategieën en operaties te bedenken voor het vervullen van zijn opdracht. Het VAi kan hiervoor autonoom de meeste geschikte partners kiezen. - De locatie van de kantoren in de gebouwen van het complex van desingel biedt het VAi diverse voordelen. Het Internationaal Kunstcentrum desingel heeft reeds 15 jaar lang in binnen- en buitenland gereputeerde architectuurtentoonstellingen. Professionelen en publiek verbinden architectuurwerking aan de site van desingel. Bovendien biedt de infrastructuur naast de kantoren tal van mogelijkheden: vergaderruimte, publiekszalen, tentoonstellingsruimte... - Bepaalde onderwerpen met betrekking tot architectuur en ruimtelijke ordening leven bij het middenveld en het grote publiek (bouwgrondschaarste, onbetaalbare woonhuizen in de stad, nieuwe wooncultuur, implementering van het RSV, Europese wetgeving voor architecten en het onderwijs,...). Dit betekent dat er wel degelijk een maatschappelijk debat aan de gang is over architectuur en kwaliteit, maar dat het niet op die manier gepercipieerd wordt. Dit betekent eveneens dat publiek en politici op crisismomenten behoefte hebben aan informatie, duiding en visie omtrent dit soort problematieken. - Op lokaal niveau bestaat een soort van embryonale architectuurwerking. Er zijn een aantal lokale beroepsorganisaties, individuen, stadsbesturen die een startpunt kunnen zijn voor een professionele en permanente opvolging van een lokale architectuurwerking. Dit netwerk kan door activiteiten van het VAi ontstaan, professionaliseren, actief worden. - De lokale architectuurinitiatieven kunnen juist door hun lokale verankering beroep doen op middelen, werkkracht en infrastructuur die ter plekke aanwezig zijn. Bijgevolg moet de Vlaamse overheid niet steeds aangesproken worden om activiteiten die het lokale niet overstijgen te subsidiëren. - Enerzijds is door de welvaart en het economische draagvlak van heel wat inwoners in Vlaanderen een discussie over kwaliteit met betrekking tot architectuur mogelijk. Anderzijds moet die discussie worden verbreed naar de hoofdthema's van het toekomstig ruimtegebruik en het betaalbaar en waardevol wonen voor alle lagen van de bevolking. Pagina 11 van 47

12 2.4. Beleidsopties of strategische doelstellingen Met behulp van de sterkte-zwakteanalyse werd er bepaald wat er concreet op lange termijn moet gedaan worden om de beoogde doelstellingen, zoals bepaald in de missie, te realiseren. Zo werden een aantal leidende richtlijnen opgesteld die een doorslaggevende invloed zullen hebben op de toekomstige operationele activiteiten van het VAi. Gezien de uitgebreidheid van het domein waarop het VAi wil werken, werd er voor dit beleidsplan een destillatie gemaakt van de meest prioritaire doelstellingen van het VAi. Deze strategische doelstellingen worden hieronder opgesomd en uitgelegd. Missie VAi Strategische doelstellingen Het VAi wil zowel het brede publiek als professionelen, onderzoekers, de media en de overheid sensibiliseren voor de culturele en maatschappelijke aspecten van kwalitatieve eigentijdse architectuur en haar impact op de leefomgeving. Hiervoor wil het VAi hét aanspreekpunt worden voor iedere geïnteresseerde of betrokkene in de architectuur om - de kennis over architectuur in Vlaanderen te bevorderen; - de ontwikkeling van het architectuurgebeuren en -beleid te initiëren, te coördineren en te stimuleren. 1. Mensen interesseren in en sensibiliseren voor architectuur. 2. Een goede informatiedoorstroming en brede kennis inzake architectuur verzekeren. 3. Een klimaat creëren dat meer mogelijkheden biedt voor de realisatie van architectuur 4. Vlaamse architectuur ook internationaal een uitstraling en bekendheid geven Mensen interesseren in en sensibiliseren voor architectuur. Met deze doelstelling wil het VAi publieken die niet vertrouwd zijn met architectuur of niet direct zelf met een concrete vraag naar architectuur leven interesseren en sensibiliseren. Het is noodzakelijk om op een laagdrempelige manier precies te verduidelijken wat de betekenis, de meerwaarde van architectuur is. Daarenboven is het even onmisbaar om te spreken over hoe architectuur tot stand komt, wat van belang is in een ontwerpproces en realisatie van een gebouw Een goede informatiedoorstroming en brede kennis inzake architectuur verzekeren. Het VAi wil via het verzamelen, verwerken en beschikbaar stellen van alle mogelijke actuele kennis en informatie over het architectuurgebeuren in Vlaanderen komen tot een betere informatiedoorstroming, een betere bekendmaking en bredere kennis van allerlei aspecten die te maken hebben met architectuur. De informatie en het niveau van kennisverzameling zijn in de eerste plaats bedoeld voor de professionele wereld. Geïnteresseerden kunnen er ook gebruik van maken. De kennis, de beschikbaarheid en de verspreiding van informatie zullen eveneens leiden tot een grotere deskundigheid van de professionele architectuursector. Het VAi wil immers de plek zijn waar men terecht kan voor specifieke vragen en waar men concrete informatie vindt of wordt doorverwezen voor gerichte informatie. Pagina 12 van 47