Een hemiknieprothese. Orthopedie. mca.nl

Transcriptie

1 Een hemiknieprothese Orthopedie mca.nl

2 Inhoudsopgave Wat is artrose? 3 Hoe ziet een kniegewricht eruit? 5 Wat is een hemi-knieprothese? 5 Uw voorbereiding 6 Uw opname 7 Tijdens de operatie 7 Na de operatie 9 Complicaties 9 Ontslag en naar huis 10 Leefregels voor thuis 11 Antibiotica als voorzorg 11 Wanneer neemt u contact op? 12 Controleafspraken 12 Uw vragen 13 Notities 14 2

3 Uw huisarts en de specialist hebben in overleg met u besloten dat u een prothese van de binnenkant van de knie krijgt. Dit is wegens slijtage (artrose). De operatie is geen kleinigheid. Daarnaast vraagt de revalidatie veel wilskracht en inspanning van u en uw omgeving. Het is daarom belangrijk dat u goed geïnformeerd bent over de opname en de operatie. U kunt zich dan beter voorbereiden. Wat is artrose? Artrose is slijtage (of aantasting) van het kraakbeen in het gewricht. In uw kniegewricht zitten drie botoppervlakten die bekleed zijn met kraakbeen. Dit kraakbeen is zachter dan bot en zorgt zo voor een soepel over elkaar heen glijden van de botten in het gewricht. Ook werkt het als schokbreker. Bij artrose zijn deze kraakbeenlagen dunner geworden. Dit kan in de hele knie voorkomen of in één helft van de knie. Op de foto is dan te zien dat er nauwelijks ruimte zit tussen het bot van het bovenbeen en het bot van het onderbeen. Als het kraakbeen is aangetast krijgt u last van pijn, verminderde beweging en zwelling van de knie. Pijn De pijn ontstaat doordat het bot meer belast wordt. De zachte laag die over het bot heen lag is immers weggesleten. Verminderde beweging De verminderde beweging ontstaat vaak doordat het gewricht niet meer mooi rond is. Als reactie op de slijtage vormt het lichaam nieuw bot om het gewricht heen, dit beperkt eveneens de bewegingsmogelijkheid. Zwelling De zwelling van de knie komt voort uit irritatie van het slijmvlies in de knie en overmatige vochtproductie in het gewricht. De afvoer van dit vocht gaat langzaam. Daardoor wordt de knie dikker. Als de knie wat rust krijgt, wordt de aanmaak van vocht minder en kan het lichaam het vocht opruimen. De knie wordt dan weer slanker. In het begin verlichten pijnstillers en fysiotherapie de klachten. Als dit allemaal onvoldoende helpt, wordt een operatie overwogen. 3

4 Een hemi-knieprothese Figuur 1 & 2: Artrose van de knie gezien van voren en van de zijkant. 4

5 Hoe ziet een kniegewricht er uit? Wat is een hemi-knieprothese? Het kniegewricht bestaat uit drie gewrichtsoppervlakten: de binnenzijde van de knie (mediale compartiment); de buitenzijde van de knie (laterale compartiment); het gewrichtsoppervlak tussen de knieschijf en het bovenbeen (patellofemoraalcompartiment). Deze drie oppervlakten kunnen afzonderlijk van elkaar versleten zijn. Verder bestaat het gewricht uit spieren, twee menisci (hoefijzervormige ringen van kraakbeen) en banden om het gewricht stabiliteit te geven. In onderstaand plaatje ziet u een rechterknie van de voorkant. De hemi-knieprothese is gemaakt van hoogwaardig metaal en vervangt de helft (hemi) van uw knie. Namelijk alleen de binnenste helft van uw knie. Deze helft bestaat uit de binnenzijde van uw bovenbeen (femur) en onderbeen (tibia). Tussen de metalen delen zit een vlak van zelfsmerend plastic (polyethyleen) om het gewricht vloeiend te laten bewegen. De prothesedelen worden met cement in uw botten vastgezet. Figuur 3: Anatomie van de knie. 5

6 Een hemi-knieprothese Wanneer kunt u hemi-knieprothese krijgen? Om in aanmerking te komen voor een hemi-knieprothese moet u voldoen aan de volgende voorwaarden: u heeft alleen artrose aan de binnenkant van de knie; uw voorste kruisband is intact; u heeft geen last van reumatoïde artritis of andere vormen van artritis. De orthopedisch chirurg beoordeelt zelf of u in aanmerking komt voor een hemiknieprothese. Wat is het voordeel van een hemi-knieprothese? Een hemi-knieprothese heeft voordelen boven een totale knieprothese, namelijk: de operatie duurt korter; het litteken is kleiner omdat er minder ruimte nodig is om de hemiknieprothese te plaatsen; de voorste kruisband blijft intact; de bewegingsvrijheid van de knie na de operatie is groter; de revalidatieperiode is korter. Uw voorbereiding Anesthesie De operatie vindt plaats onder algehele anesthesie (narcose) of met een ruggenprik. Daarom brengt u een bezoek aan het inloopspreekuur van de polikliniek anesthesiologie. Hier bespreekt de anesthesioloog de volgende onderwerpen met u: uw gezondheidstoestand; welke vorm van verdoving voor u het meest geschikt is; het eventueel aanpassen van uw medicijnen rond de operatie; informatie over niet eten en drinken (nuchter zijn). Meer informatie vindt u in de brochure Anesthesie en operatieafdeling. Deze krijgt u van de medewerker van de polikliniek anesthesiologie. Indien noodzakelijk worden andere specialisten ingeschakeld. Aansluitend op uw bezoek aan de anesthesioloog gaat u naar het opnamebureau en wordt u op de wachtlijst geplaatst. Voorbereidingen voor uw thuiskomst U en uw naaste moeten zich goed voorbereiden. In de hoofdstukken ontslag en weer thuis en leefregels voor thuis 6

7 leest u meer hierover. De overige zaken bespreekt de verpleegkundige met u tijdens het opnamegesprek. Uw opname Op de dag voor de operatie wordt u opgenomen. U meldt zich die dag bij de receptie van het ziekenhuis. De portier verwijst u naar de verpleegafdeling orthopedie, waar een verpleegkundige u ontvangt. De verpleegkundige heeft dan een opnamegesprek met u. Er is dan ook tijd om uw eventuele vragen te stellen. Vervolgens bereidt de verpleegkundige u voor op de operatie. Op de verpleegafdeling staat voor u een bed klaar. U krijgt met verschillende disciplines te maken: orthopedisch chirurg, artsassistent, de verpleegkundigen, de fysiotherapeut, de voedingsassistente, de physician assistent, nurse practitioner en medewerkers van het laboratorium. Een nurse practitioner (NP) of een physician assistent (PA) zijn speciaal opgeleide verpleegkundigen of andere zorgverleners, die onder supervisie van de specialist bepaalde medische zorg mag verlenen. Het zal niet meevallen om ze uit elkaar te houden of te onthouden wat ze vertellen. Aarzelt u niet om iemand naar zijn naam en functie te vragen. Spreek een verpleegkundige aan als iets niet duidelijk is of als u zich ergens zorgen over maakt. Controlegesprek Tijdens de eerste dag van uw opname heeft u ook nog een controle met de artsassistent, de PA of NP, op de polikliniek orthopedie op het statusspreekuur. Deze neemt de operatie met u door en controleert uw medicijnen nog een keer. Tijdens de operatie Tijdens de operatie ligt u op uw rug op de operatietafel en wordt u verdoofd. De orthopeed maakt een kleine snee aan de binnenkant van uw knieschijf. Vervolgens maakt hij de botoppervlakken van uw onder- en bovenbeen klaar. Dit doet hij door het resterende kraakbeen en een deel van het onderliggende bot weg te halen. Daarna plaatst hij met botcement de twee metalen delen van de prothese. 7

8 Een hemi-knieprothese Er is een kleine kans dat pas tijdens de operatie duidelijk wordt dat: uw kraakbeenschade heeft aan de buitenzijde van uw knie; u een scheur heeft in uw voorste kruisband. Dan kan de orthopeed besluiten om een totale knieprothese te plaatsen. De operatie duurt ongeveer een uur. Figuur 4: Één van de door ons gebruikte protheses. Figuur 5 & 6: Geplaatste prothese gezien van de voorkant en van de zijkant. 8

9 Na de operatie Na de operatie krijgt u een drukverband om uw been. Uw knie zal de eerste dag op een gemotoriseerde steun liggen om de beweeglijkheid te oefenen. Fysiotherapie tijdens uw opname Op de dag van de operatie begint u al met oefeningen onder leiding van een fysiotherapeut. Ook mag u uw been gestrekt heffen. Zodra u uw knie 90 graden kunt buigen en helemaal recht kunt maken, hoeft u niet meer op de gemotoriseerde steun te oefenen. Dit gebeurt op advies van de fysiotherapeut. De eerste dag na de operatie komt u uit bed in de stoel en start de looptraining onder leiding van de fysiotherapeut. U leert hoe u met twee krukken kunt lopen en hoe u uw been slechts 50% kunt belasten. De dagen erna leert u veilig in en uit bed te gaan en op te staan uit de stoel. Ook leert u traplopen met krukken. Voorkomen van trombose Trombose is een afsluiting van een bloedvat in het been door een bloedprop. Hierdoor wordt de bloedafvoer van het been bemoeilijkt en kan er pijn en zwelling van de kuit ontstaan. Om dit probleem te voorkomen krijgt u bloedverdunners. Dit zijn de fraxiparineprikjes die u uzelf tot zes weken na de operatie toedient. U oefent dit al in het ziekenhuis. Ook krijgt u een folder met instructies mee. Na gemiddeld vier dagen mag u weer naar huis. Complicaties De operatie en de periode erna verlopen in de meeste gevallen zonder problemen. Toch is het ook voor u van belang te weten welke complicaties er voor kunnen komen: Infecties van de geopereerde knie direct na de operatie, maar ook nog jaren daarna. In het laatste geval kan een infectie elders in uw lichaam zich verplaatsen naar de knieprothese. Om een infectie te voorkomen krijgt u antibiotica tijdens de operatie. Trombose: ondanks de prikken tegen trombose is er een zeer kleine kans op trombose. U krijgt dan pijn in uw (onder) been, gecombineerd met zwelling. Wilt u dan contact opnemen met de polikliniek orthopedie, telefoonnummer (072)

10 Een hemi-knieprothese Zenuwletsel: tijdens of vlak na de operatie kunnen uitvalsverschijnselen optreden door rek of druk op een zenuw. Meestal herstelt dit weer vanzelf na enkele maanden. Het kan wel betekenen dat de revalidatie langer duurt. Ontslag en weer thuis Zolang u met twee krukken loopt, kunt u uw huishoudelijke bezigheden verminderd uitvoeren. Als u thuis niet voldoende hulp heeft of kunt inroepen, dan is een tijdelijke opname in een verzorgingshuis of verpleeghuis mogelijk. Tijdens het opnamegesprek bespreekt de verpleegkundige deze zaken uitgebreid met u. Neem vooral de eerste zes weken na de operatie voldoende rust. Zo krijgt uw knie de gelegenheid te genezen. Het is belangrijk dat u voorzichtig omgaat met uw nieuwe knie: het is en blijft immers een kunstknie (zie ook bij leefregels voor thuis). Na het ontslag uit het ziekenhuis neemt de fysiotherapeut uit uw eigen omgeving de behandeling weer over. U krijgt een verwijzing voor de fysiotherapeut mee. Fysiotherapie na ontslag Met fysiotherapie werkt u thuis aan de verbetering van de soepelheid, spierkracht en stabiliteit van uw been. Ook traint u het lopen. Na vier weken hoeft u niet meer met twee krukken te lopen. U gebruikt buitenshuis nog één kruk. Vier weken later mag u helemaal zonder krukken lopen. Hechtingen Twaalf tot veertien dagen na de operatie verwijdert uw huisarts de hechtingen. Het is mogelijk dat uw knie de eerste maanden wat rood is, warm aanvoelt en iets dikker is. Hierover hoeft u zich in principe geen zorgen te maken. In de loop van de tijd verdwijnt dit vanzelf. Het is belangrijk om contact op te nemen met de polikliniek orthopedie als u: twijfelt over uw knie; pijn ervaart; u een temperatuur van boven de 38,5 C heeft. 10

11 Leefregels voor thuis In het ziekenhuis bent u zo goed mogelijk voorbereid op uw terugkeer naar huis. Toch is het belangrijk om de volgende punten in acht te nemen: U loopt de eerste vier weken na de operatie met twee elleboogkrukken. Het tempo van de revalidatie wisselt in de praktijk van patiënt tot patiënt. Dit is niet goed te voorspellen. De fysiotherapeut past zo nodig het oefenprogramma aan (vertragen of versnellen) aan uw vorderingen. Als u voldoende controle heeft over uw geopereerde been mag u ongeveer zes weken na de operatie weer autorijden, fietsen en zwemmen. Verder is het belangrijk de voorwaarden van uw verzekering te lezen. Let daarbij op of u bent verzekerd als u krukken gebruikt en zelf autorijdt. Heeft u last van zwelling? Leg dan uw benen omhoog wanneer u zit of ligt. Wat mag u wel of niet doen met de prothese? Met de prothese kunt u uw dagelijkse activiteiten comfortabel uit voeren. Het gaat hierbij om lopen, fietsen, zwemmen, etc. Ook mag u af en toe uw been meer belasten: bijvoorbeeld lange wandelingen maken, veel traplopen, tuinieren en tillen. Het is niet de bedoeling om met uw prothese te sporten. Schokbelastingen (hardlopen en springen) dient u te vermijden. Als u jong en actief bent of als u zwaar gebouwd bent, zal de belasting van de prothese veel groter zijn. Dit kan de levensduur van de prothese bekorten. Mocht uw hemi-knieprothese in de toekomst loslaten van het bot of anderszins falen dan kan deze vervangen worden door een totale knieprothese. Antibiotica als voorzorg Uw prothese kan ook jaren later nog geïnfecteerd raken. Om dit te voorkomen is het belangrijk dat u bij bepaalde behandelingen van tevoren antibiotica inneemt. Ook bij bepaalde ziekten geldt deze regel. Voorbeelden hiervan zijn: het trekken van een kies of tand; een wortelkanaalbehandeling, het inzetten van een implantaat; het openmaken van een zweer; ingreep van maag-darmkanaal of urinewegen; een ingegroeide teennagel, steenpuist of wondroos. 11

12 Een hemi-knieprothese Is het voorafgaande bij u van toepassing? Neemt u dan direct contact op met de huisarts, specialist of tandarts die u behandelt. U meldt dan dat u een prothese heeft en als voorzorg antibiotica nodig heeft. U krijgt van ons hiervoor een klein kaartje mee, dat u altijd bij zich heeft: bijvoorbeeld in uw portemonnee of bij uw afsprakenkaart. Op dit kaartje staat uitleg over waar uw zorgverlener informatie over de antibiotica vindt. Overhandig dit kaartje aan uw huisarts, specialist of tandarts. Deze zorgverlener kan op de MCA-website kijken welke antibiotica u nodig heeft: (Nederlandstalig) (Engelstalig) Wanneer neemt u contact op? Uw nieuwe knie blijft een kunstproduct. Gebruik uw knie dan ook met enige voorzichtigheid, zodat u er jarenlang plezier van heeft. Het is daarom belangrijk dat u bij onderstaande klachten contact opneemt met uw huisarts of met de polikliniek orthopedie. Neem contact op met: uw huisarts, tandarts of specialist waarbij u onder behandeling bent voor een ontsteking of behandeling. Meer informatie hierover vindt u onder het kopje antibiotica als voorzorg, zie pagina 9. de polikliniek orthopedie, wanneer u een toename bemerkt van de pijn in het operatiegebied in combinatie met toename van roodheid, vochtverlies uit de wond en eventueel koorts. Ook wanneer er een dik, glanzend en pijnlijk onderbeen ontstaat, neemt u contact op met de polikliniek. Controleafspraken Als u met ontslag gaat, regelt de verpleegkundige een controleafspraak voor u. Deze is over zes weken bij de operateur. U krijgt gelijk een aanvraagformulier mee voor het maken van een röntgenfoto bij de afdeling radiologie (huisnummer 131). Deze foto laat u veelal een half uur voor uw afspraak met de orthopedisch chirurg maken. Overzicht van poliklinische controles: 6 weken na de operatie met röntgencontrole (belaste opname) bij orthopedie; 12

13 op indicatie: 12 weken na de operatie functiecontrole; 1, 3 en 5 jaar na de operatie met röntgencontrole bij orthopedie. Uw vragen Met deze folder informeren wij u zo goed mogelijk. Helaas kunnen we niet alles vermelden. Het is echter niet nodig om met allerlei vragen, twijfels en/of angsten te blijven rondlopen. Dus als u nog vragen of opmerkingen heeft over de operatie en/of de behandeling, stel deze dan gerust aan uw specialist. U kunt ook contact opnemen met de afdeling orthopedie. Andere vragen kunt u natuurlijk ook stellen tijdens de opname. Reguliere opname (072) (huisnummer 249) of (072) (huisnummer 240) Polikliniek orthopedie (072) (huisnummer 038) Bereikbaar op werkdagen van 8.30 tot uur 13

14 Een hemi-knieprothese Notities 14

15 Colofon Redactie: polikliniek orthopedie afdeling marketing & communicatie Oplage: 100/ 2e druk 2011 Druk: Ricoh Artikelnummer: Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van het MCA van toepassing, zie of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 15

16 Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan JD Alkmaar tel. (072) mca.nl