Maatwerk voor de Afrikaanderwijk vanuit bewoners

Transcriptie

1 Maatwerk voor de Afrikaanderwijk vanuit bewoners

2 2

3 Inleiding Het pak van President Paul Kruger- voorheen Pact op Zuid -Concept Kansen in de Afrikaanderwijk Rotterdam Zuid heeft een hart en dat is de Afrikaanderwijk en heeft alles in zich om één van de mooiste en economisch krachtigste gebieden van de stad te zijn. De Afrikaanderwijk kent vele gezichten. De Afrikaanderwijk, grenzend aan de havens met aan de noord/westzijde uitzicht op havens en de Maas, aan de oostzijde gelegen dijklichaam van Waterstaat en aan de zuidzijde een doorgaande weg naar de richtingen van de A16 en de rondweg van de stad. De Afrikaanderwijk draagt de kracht van de jeugd in zich. Want daar waar andere delen van de wijk vergrijzen, heeft de Afrikaanderwijk gemiddeld steeds meer jonge inwoners. Tel daarbij de ondernemerszin - waarmee de haven groot geworden is- en je kunt niet anders dan tot de conclusie komen dat de Afrikaanderwijk een potentieel aan mogelijkheden in zich draagt. Kansen voor uitbreiding van bedrijvigheid en daarmee verbreding van de economie. Kansen voor betere woonomgeving die aan de bewoners bied. Kansen die, als ze gegrepen worden, voor een omslag in de Afrikaanderwijk kunnen zorgen. En die omslag is hard nodig. Op dit moment wordt de Afrikaanderwijk slecht gekend en krijgt het niet de hoge waardering die deze wijk in potentie in zich draagt. Ook de huidige bewoners van de Afrikaanderwijk vragen om een extra impuls zodat de kwaliteit van woningen en de woonomgeving beter wordt. Er gebeurt al veel in het kader van de lopende herstructureringsprojecten. Maar er is meer nodig. Woningcorporatie Vestia en het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam, Jeugd Onderwijs en Samenleving, Sport & Recreatie en de ds+v zijn eind 2005 en begin 2006 rond de tafel gegaan. Ze deelden het inzicht dat een integrale gezamenlijke aanpak voor de Afrikaanderwijk meer zal opleveren dan de som der delen. De makers van het Pak hebben de handen ineen geslagen en zijn het er unaniem over eens dat een daadkrachtige integrale aanpak in dit stadium niet alleen gewenst is, maar ronduit noodzakelijk: er liggen kansen in de Afrikaanderwijk Door de corporatie, de gemeente en de deelgemeenten wordt nu al intensief geïnvesteerd. Zo staan er voor de herstructureringswijken van de Afrikaanderwijk al zeker nieuwbouwwoningen op stapel. Maar daarnaast zijn extra investeringen nodig om de grote achterstanden in de wijk aan te pakken. Dit vraagt de gezamenlijke inzet van corporatie, de gemeente, deelgemeenten, schoolbesturen, bewonersorganisaties, ondernemers, bewoners welzijnsorganisaties, het Rijk, Waterschap en de Europese Unie. Ze hebben elkaar nodig om deze wijk groots aan te pakken. De wijze waarop die verenigde krachten elkaar versterken, is vastgelegd in dit Pak. Ook het Rijk is een partner. Het kabinet heeft met acht steden, waaronder Rotterdam, afspraken gemaakt om nieuwe bestuurlijke coalities te smeden die gezamenlijk de leefbaarheid moeten verbeteren. In acht pilotwijken komt een 'nieuwe vitale coalitie' met als doel obstakels en belemmeringen bij de realisering van beleid weg te nemen. Rotterdam Zuid is begin juni aangewezen als voorbeeldwijk binnen het Rijksprogramma Nieuwe coalities voor de wijk. Voor elke voorbeeldwijk zijn adoptieteams gevormd met een vertegenwoordiger namens het Rijk als adoptievader. Vanuit Brussel is dat Jules Maat. Voor Rotterdam zijn twee teams gevormd, die zich in eerste instantie richten op de particuliere woningvoorraad, respectievelijk op het thema jeugd, onderwijs en opvoeding. Daarnaast is er vanuit het ministerie van VROM aandacht voor 40 krachtwijken, waarvan de Afrikaanderwijk er één is. 3

4 Het pak in de Afrikaanderwijk is geen papieren bespiegeling over hoe het beter zou kunnen in de Afrikaanderwijk. Het is een gezamenlijk gedragen extra programma van de partijen die dagelijks in de wijk aan het werk zijn en vertoeven en die weten wat er onder de bewoners leeft. Dit programma bestaat uit concrete voorstellen, strategieën en prioriteiten met als doel om de potentie van de Wijk beter te benutten en te vergroten. Het Pak wil kansen versterken die de Wijk al in zich draagt. Niet door het wiel opnieuw uit te vinden. De succesvolle onderdelen van de bestaande aanpak moeten vooral worden uitgebreid. De makers van het Pak pleiten voor bijsturing, verbreding en intensivering van de opgave waarvoor bewoners en professionals in de Wijk zich gesteld zien. Voor krachtige en aantrekkelijke wijken en een sterke Afrikaanderwijk. 4

5 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Kansen in de Afrikaanderwijk... 3 Inhoudsopgave... 5 Hoofdstuk 1. Aanleiding tot het Pak Wat is het Pak, wat zijn de doelstellingen en wie zijn de doelgroepen De kansen voor het pak Waarom dit Pak: problemen en gevolgen Gebiedsafbakening... 7 Hoofdstuk 2. De maten van het Pak maatvoering van het Pak Krachtige buurt: perspectief bieden aan inwoners en ondernemers Aantrekkelijke buurten: een prettige woonomgeving voor iedereen Sterk Zuid: aansprekende stedelijke voorzieningen... 9 Hoofdstuk 3: Programma Pact op Zuid Krachtige buurten Succesvolle initiatieven versterken Investeren in onderwijs Investeren in bewegen Investeren in zorgvoorzieningen Economie: uitbreiding en verdieping economische Kansenzones Aansprekende bewoners- en ondernemersinitiatieven Aantrekkelijke buurten in de wijk Vernieuwen Variëren Verfraaien Verbinden Verkeer en Vervoer Sterk Afrikaanderwijk : aansprekende wijk voorzieningen Het sporthart van de wijk: sport- en vrijetijdscluster in het park en ala Neneto Knooppunt Medisch Centrum Rotterdam Zuid Eat en meet A-15 zone/stadshavens Hoofdstuk 4: Conclusies en aanbevelingen Bijlagen: Standpunten bewoners: verslag bewonersavond 29 oktober 2007 Bewonersraadpleging: Enquête vraagverkenning Voorbeelden van de genoemde projecten 5

6 Hoofdstuk 1. Aanleiding tot het Pak 1.1 Wat is het Pak, wat zijn de doelstellingen en wie zijn de doelgroepen Het Pak van de Afrikaanderwijk is een gezamenlijk extra investeringsprogramma voor de Afrikaanderwijk op Rotterdam Zuid, opgesteld door de woningcorporaties, de gemeente en de deelgemeenten op Zuid. Het programma onderbouwt het grote belang van een extra aanpak in de Afrikaanderwijk en geeft aan welke investeringen van de diverse partijen noodzakelijk zijn. In de wijk lopen al tal van programma s en initiatieven zoals bijvoorbeeld de Eetwijk, het park en de markt inclusief de blackspots. Hierin zijn alle afspraken om de wijk weer vitaal te maken in één gebiedsprogramma opgenomen. Het Pak haakt aan bij bestaande initiatieven, maar zorgt ook voor bijsturing, afstemming en vooral intensivering van het beleid. Op diverse indicatoren zoals inkomen uit arbeid, het aantal uitkeringsgerechtigden en veiligheid scoort de wijk onder het Rotterdams gemiddelde, dit moet minimaal worden gelijk getrokken of misschien zelfs een onsje meer. Want alleen met de bestaande aanpak redt de wijk het niet Doelgroepen Afrikaanderwijk Het Pak zet zich in voor alle huidige en toekomstige Afrikaanderwijkers en ondernemers in de wijk. Het Pak wil de krachten bundelen van: het Rotterdamse college, corporaties, deelgemeenten, schoolbesturen, bewonersorganisaties, bewoners, ondernemersverenigingen, zorg- en welzijnsinstellingen, het Rijk, Waterschap en de Europese Unie. 1.2 De kansen voor het pak De Afrikaanderwijk heeft alles in zich om één van de mooiste en economisch krachtigste gebieden van de stad te zijn om in te wonen, te recreëren en in te werken. De Afrikaanderwijk draagt de kracht van de jeugd in zich. Want daar waar andere delen van de stad vergrijzen, heeft de wijk gemiddeld steeds meer jonge inwoners. De diversiteit aan culturen geeft een wereldse flair en durf. Tel daarbij nog eens de ondernemerszin op die Rotterdammers in de genen zit en die bijvoorbeeld de haven heeft groot gemaakt. Het ondernemerschap en de arbeidsmoraal handen uit de mouwen, geen woorden maar daden of niet lullen maar poetsen zijn in de wijk cultureel ingebed. De ligging aan het water zorgt voor extra kwaliteit. Er is een prachtig park, geweldige recreatieve mogelijkheden en de wijk ligt in een groene omgeving. De Kuip en Ahoy zijn stedelijke voorzieningen waar Rotterdam trots op is en de bereikbaarheid en infrastructuur is in het algemeen redelijk goed. Dan kun je niet anders dan tot de conclusie komen dat de wijk een potentieel aan mogelijkheden in zich draagt. Kansen voor meer bedrijvigheid, voor betere woonmilieus, maar die in de praktijk ondanks de herstructureringsinspanningen nog niet zorgen voor de zo broodnodige omslag in de wijk. 1.3 Waarom dit Pak: problemen en gevolgen Tevredenheid bij bewoners Uit de Grote Woontest komt naar voren dat de wijk haar aantrekkingskracht op de huidige en potentiële bewoners verliest. De inwoners die de wijk hard nodig heeft, de sociaal-economische stijgers, willen het liefst rustig en op wijkniveau wonen, in buurten met vooral eengezinswoningen en winkels. Daarbij vinden zij goede scholen en andere voorzieningen in de buurt belangrijk. De huidige plannen komen deze wensen onvoldoende tegemoet. Het grootste deel van de geplande woningen bestaat niet uit eengezinswoningen maar uit appartementen. Naast de fysieke tekortkomingen van de wijk vragen bewoners aandacht voor de sociale aspecten van wonen in de Afrikaanderwijk. Mensen hebben het gevoel langs elkaar heen te leven en elkaar niet meer te begrijpen. Het geringe contact en de beperkte mate van herkenning, leidt tot een groeiende vervreemding. Identiteit van de wijk 6

7 In de wijk onderscheiden de verschillende buurten zich onvoldoende van elkaar: ze hebben te weinig identiteit. Er is te weinig differentiatie in het woningaanbod van de woonwijk, veel gestapelde woningen met een relatief lage WOZ-waarde. Bewoners willen dat hun wijk een eigen gezicht heeft: een herkenbaar karakter, dat qua voorzieningen en uitstraling past bij de eigen leefstijl en specifieke behoeften. De bewoners in de wijk hebben behoefte aan diversiteit en aan kleuren die elkaar versterken. Vertrek van middeninkomens Bewoners met wie het economisch beter gaat, vertrekken naar andere delen van de stad of regio. Het zijn juist deze groepen die sociaal en economisch een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de wederopstanding van Zuid. Hoge werkloosheid/lage opleiding Doordat de mensen die economisch sterker worden uit de wijk vertrekken, blijft een relatief zwakke groep bewoners achter. De werkloosheid in de wijk neemt hierdoor toe met alle negatieve sociaal-economische gevolgen die daaruit volgen. Door een gezamenlijke integrale aanpak wil de wijk het tij nu nog keren. Samen met de bewoners in de wijk moeten de gezamenlijke partijen doortastend en in hoog tempo doorpakken. 1.4 Gebiedsafbakening Het Pak heeft betrekking op de Afrikaanderwijk. Daar waar het gaat om het woningbouwprogramma, zal de focus in het Pak vooral gericht zijn op de herstructurering van de buurten. Verder zal de aanpak per buurt verschillen: de ene buurt vraagt bijvoorbeeld om extra aandacht op het sociale vlak, terwijl in een ander deel de buitenruimte een extra impuls nodig heeft. 7

8 Hoofdstuk 2. De maten van het Pak 2.1 maatvoering van het Pak Het Pak rust op drie pijlers, die tezamen de sociale, de economische en de fysieke kwaliteiten van de Afrikaanderwijk moeten vergroten. In dit hoofdstuk worden deze pijlers kort beschreven: Krachtige buurten, Aantrekkelijke parken en buitengebieden en Sterk Afrikaanderwijk. Hoofdstuk 3 gaat dieper in op de maatregelen die bij deze pijlers horen Krachtige buurt: perspectief bieden aan inwoners en ondernemers Het vergroten van de aantrekkingskracht van de Afrikaanderwijk begint bij het helpen versterken van de mogelijkheden van de huidige bewoners. Uiteindelijk zijn zij degenen die het gebied weer economisch bruisend, sociaal aansprekend en veilig kunnen maken. Daarvoor is een flinke positieve duw in de rug nodig van lokale overheden, instellingen en organisaties. Op sociaal vlak betekent dat investeren in projecten die ertoe bijdragen dat mensen weer meer met elkaar in contact komen. Ook op economisch gebied moeten overheid en marktpartijen de problemen, zoals de hoge werkloosheid en de leegstand van bedrijfsruimten krachtig samen aanpakken. Onder meer door het ondernemersschap van de relatief grote groep jonge allochtonen te stimuleren. Een goede gezondheid is voorwaarde voor het goed functioneren op andere terreinen. Het investeren in zorg en gezondheid maakt bewoners van de Afrikaanderwijk krachtiger zodat zij hun gezondheids- en opvoedingsproblemen beter zelf de baas zijn en anderen daarbij kunnen steunen. Het gaat daarbij vooral om ouders en kinderen, gezonde leefstijl en toeleiding naar zorg. Het versterken van de onderwijs-, sport en recreatie en zorgvoorzieningen is cruciaal bij het vergroten van de veerkracht en het scheppen van kansen voor de huidige én toekomstige bewoners van de Afrikaanderwijk. Immers, in tegenstelling tot de rest van Nederland, vergroent en ontgrijst de bevolking van Rotterdam. Wel laat de Rotterdamse bevolkingsprognose een terugloop zien, waardoor gerichte (vervangings)investeringen voor het onderwijs noodzakelijk zijn. Er is momenteel een impuls nodig voor goed Havo/VWO en beroepsonderwijs op de zuidoever. Gericht wordt op het beperken van de uitstroom van leerlingen naar andere locaties dan de Zuidoever. Het Vmbo onderwijs is beter vertegenwoordigd, maar de koppeling tussen scholing en bedrijfsleven moet verbeterd worden, zodat onderwijs en economie elkaar versterken. Ook moet extra geïnvesteerd worden in de kwaliteit van het onderwijs wat betreft de doorlopende leerlijnen tot en met het HBO. Hierbij is van belang dat de praktijkgerichte opleidingen beter aansluiten op de vraag vanuit het bedrijfsleven. Doelstellingen: Hoger aandeel midden en hogere inkomens Hogere arbeidsparticipatie Hoger opleidingsniveau Lager uitval in het beroepsonderwijs Aantrekkelijke buurten: een prettige woonomgeving voor iedereen Minder appartementen, meer eengezinswoningen De huidige woonomgeving op Zuid sluit niet goed aan bij de wensen van huidige en potentiële bewoners. Er is vooral behoefte aan rustig stedelijk wonen in grondgebonden eengezinswoningen. Maar als het huidige nieuwbouwprogramma volgens planning wordt uitgevoerd, bestaan de nieuwe woningen in de Zuidelijke Tuinsteden voor 60% uit appartementen en voor 40% uit grondgebonden woningen. In Oud Zuid zijn weinig grondgebonden woningen. 8

9 Daarom is het noodzakelijk om het bouwprogramma structureel aan te passen. Het streven is om in de Zuidelijke Tuinsteden te komen tot een verhouding van 60% grondgebonden woningen en 40 % appartementen. In Oud Zuid is deze sleutel niet haalbaar, omdat deze wijken meer het karakter van een stadswijk hebben met een relatief hoog percentage appartementen. Het streven is wel om bij de nog op te starten bouwprojecten tot een percentage te komen van 80% grondgebonden woningen en 20% appartementen. Meer en mooier water en groen Naast het creëren van meer eengezinswoningen is het van belang om de wijken op Zuid, meer dan nu het geval is, een eigen gezicht te geven. Een hogere kwaliteit groen en water biedt de mogelijkheid de variatie tussen de wijken te versterken. De komende jaren moet het probleem van de extra waterberging opgelost worden, zodat de bevolking op Zuid ook in de toekomst droge voeten houdt. Dit biedt kansen om meer water in de woonomgeving te integreren. Door dit op een aantrekkelijke manier te doen, snijdt het mes aan twee kanten: meer water verrijkt de kwaliteit van de woonmilieus en lost het waterprobleem op. Behouden van ouderen Aantrekkelijke faciliteiten om te spelen, te sporten en te recreëren zijn eveneens essentieel voor het creëren van een woonmilieu waar mensen graag wonen. Ouderen hebben een sterke binding met hun wijk. Gezondheidsproblemen zouden geen reden moeten zijn om uit de wijk te moeten vertrekken. Het realiseren van kleinschalig aanbod van wonen met zorg is hiervoor een oplossing, zoals een verpleegunit met daaromheen zelfstandig wonen met domotica en verspreid over de wijk enkele gecombineerde wooneenheden waar mantelzorg voor ouder of kind mogelijk is. Welkom op Zuid De aantrekkingskracht van Zuid groeit verder door het verbeteren van de entrees van Zuid, die ook de verbindingen vormen tussen Zuid en het achterland. Kort gezegd, de eerste klap is een daalder waard: wie nu Zuid in komt rijden, krijgt niet bepaald de indruk van een bruisende mooie wereldstad. Straks moet Zuid niet meer de weg richting centrum zijn. Op Zuid begint het hart van de stad! Doelstellingen: Hoger aantal woningen met toekomstwaarde Stijging van de waarde van de woningen Bewoners gaan hun buurt meer waarderen Sterk Zuid: aansprekende stedelijke voorzieningen Er zijn vijf locaties die een essentiële positie innemen bij de ontwikkeling van de Afrikaanderwijk en daaromheen. Het zijn gebiedsontwikkelingen die integrale kansen bieden: ze dragen bij aan de economische, fysieke en sociale groei van Afrikaanderwijk en omgeving. Bewoners kunnen nu, maar vooral in de toekomst trots zijn op deze voorzieningen. Deze aansprekende ontwikkelingen hebben een positieve uitstraling op de wijk en tot ver over de grenzen van de Afrikaanderwijk : Sporthart Afrikaanderwijk : Het park en het aangrenzende gebied, boksschool, sporthal, zwembad wordt het sporthart van de wijk. Een combinatie van ontwikkelingen op gebied van sport, vrije tijd, scholen en grootschalige detailhandel brengt hier een enorme economische en culturele potentie met zich mee. Het is de ambitie om in de toekomst hier sportcarriere te maken. Ontspanningscluster het park en de markt: 9

10 Het park en omgeving markt vormen nu al een aantrekkelijk centrum voor winkelen, uitgaan en vrije tijd. Deze functies zullen verder worden versterkt, onder meer met de aanleg van een sporten evenemententerrein op parkstad. Zorgknoop MCRZ Het Medisch Centrum Rotterdam Zuid (MCRZ) nabij station Lombardijen komt op de kaart van Rotterdam te staan als cluster voor zorg, educatie, gezondheid en beweging en wonen. Een dergelijk zorgknooppunt geeft een positieve impuls aan de groeiende markt van zorg en welzijn. Daarbij heeft het een aanzuigende werking op medisch gerelateerde bedrijvigheid en werkgelegenheid en kan een extra functie voor de wijk eromheen ingebouwd worden. In de Afrikaanderwijik is op dit moment één gezondheidscentrum met daarin 4 huisartsen en 1 fysiotherapeut/leefstijladviseur. Daarnaast is er nog een huisarts, een fysiotherapiepraktijk, een tandartsenpraktijk en een logopedist. Eat en meet: De strook langs de Maashaven en Rijnhaven is uitermate geschikt als bruisend en sfeervol uitgaangsgebied, zeker in combinatie met de Eetwijk Afrikaanderwijk. Het gaat om het totale gebied in de Afrikaanderwijk en de omgeving. A-15 zone/stadshavens De ontwikkeling van de A-15 zone/stadshavens biedt kansen voor de economische ontwikkeling, maar ook voor wonen in een aantrekkelijk woonmilieu, waarbij de kwaliteit van het water volledig kan worden. Doelstelling: Toename van de bedrijvigheid en werkgelegenheid Sterke stijging van de bedrijfsinvesteringen Wonen op het water 10

11 11

12 Hoofdstuk 3: Programma Pact op Zuid Het voorgaande hoofdstuk beschreef de drie pijlers onder het Pak: Krachtige buurten, aantrekkelijke parken en buitengebieden en Sterk Afrikaanderwijk. Dit hoofdstuk volgt deze hoofdthema s en werkt waar mogelijk in dit stadium programmaonderdelen uit. 3.1 Krachtige buurten De bewoners in de wijk zijn gebaat bij een totaalaanpak waarin zorg, wonen, werken, leren en sociale maatregelen hand in hand gaan. De makers van het Pak staan dan ook een ketenaanpak voor: een breed scala aan maatregelen, gericht op het creëren en oppakken van kansen, dan wel op het aanpakken van problemen Succesvolle initiatieven versterken Stimuleringsfondsen, zoals de economische Kansenzone en het gemeentelijke stimuleringsproject Groeibriljanten, leveren een positieve bijdrage aan de economische en sociale impulsen in buurten van de wijk. Daarnaast investeren corporaties al veel om de sociale structuur in de wijk te versterken. De komende 10 jaar ( ) investeren de corporaties gezamenlijk 35 miljoen in de sociale kansen in de wijk en op Zuid; Vestia investeert een gedeelte hiervan. De Afrikaanderwijk is aangewezen als pilotgebied van de aanpak De Sprong Vooruit of in het diepe van het Sociaal Platform Rotterdam (SPR). De kern van het voorstel is om, tezamen met het veiligheidsbeleid, de komende jaren meer te investeren in kansgedreven buurtbeleid. Dit betekent het faciliteren en stimuleren van zelfinitiatief en participatie door bewoners en andere private belanghebbenden. Dit gebeurt in samenwerking met democratische instituties en andere sociale spelers zoals woningcorporaties, sportverenigingen, scholen en zorgaanbieders. In de Afrikaanderwijk zal een versterkte gebiedsgerichte aanpak plaatsvinden, waarin de ervaringen van de Rotterdam Zet door aanpak en de Sprong Vooruit of in het diepe zullen worden geïntegreerd. Naast woningbouw en veiligheid richt de aanpak zich ook op onderwijs, werk, inkomen, opvoeding, schooluitval en economische ontwikkelingen van het midden en kleinbedrijf. Deze aanpak wordt de komende jaren toegepast op de Afrikaanderwijk Investeren in onderwijs Om meer mensen in wijk vast te houden of voor de wijk te doen kiezen, zijn sterkere onderwijsvoorzieningen noodzakelijk. Goed onderwijs is een belangrijke en waardevolle investering in de kinderen van de Afrikaanderwijk. Het basisonderwijs In de wijk moeten meer Brede Scholen in Multifunctionele Accommodaties (MFA s) komen. Binnen een Brede School werkt de onderwijsinstelling nauw samen met andere maatschappelijke organisaties. Hierdoor worden, naast het traditionele onderwijs, meer mogelijkheden geboden voor kinderen. Denk bijvoorbeeld aan voor- en naschoolse opvang. Het doel in de wijk is niet om nieuwe basisscholen te stichten, maar eerder het clusteren en versterken van bestaande scholen in nieuwe gebouwen die aansluiten bij de vereisten van de steeds bredere activiteiten (zoals sport en cultuur). Om een impuls te geven aan de bouw van MFA s adopteren de corporaties ieder minimaal één Brede School. Er zijn 2 MFA s gepland in de Afrikaanderwijk. 12

13 Het voortgezet onderwijs Volgens de makers van het Pak is de aanwezigheid van kwalitatief goed voortgezet onderwijs een belangrijke voorwaarde om de sociale stijgers in de wijk vast te houden. Concrete plannen zijn er voor het vinden van een goede locatie voor een school op de strook van parkstad Daarnaast wordt de haalbaarheid in kaart gebracht van de realisatie van een goede HAVO/VWO School op Parkstad of een HAVO/VWO school met sportsignatuur op de zelfde strook van parkstad, met uitbreiding van het CIOS (Albeda mbo) en de eventuele vestiging van een Rotterdamse academie voor lichamelijk opvoeding. Ook de realisatie van een internationale school wordt onderzocht. In de wijk zijn het VMBO en het MBO niet vertegenwoordigd. De kansen om dit te doen is groot in de strook van parkstad ook het aangaan van samenwerking tussen VMBO, MBO en het bedrijfsleven. De concentratie van die samenwerking moet plaatsvinden rondom economische clusters van bedrijvigheid. Door leerlingen tijdens stages met de praktische kant van hun vak kennis te laten maken, krijgen ze een concreet toekomstperspectief te zien. Een cluster (V)MBO in combinatie met bedrijvigheid zorgt voor doorlopende leerlijnen en wil het schooluitval bij het beroepsonderwijs tegengaan. In de wijk zijn extra investeringen in leer-werk combinaties mogelijk bij: Campus parkstad nieuwbouw en woningen in de wijk via Vestia in combinatie van MBO en VMBO Het bedrijfsleven in de wijk en de omliggende wijken met name SS Rotterdam op Katendrecht. En de bestaande leegstaande scholen te inventariseren en mogelijk hergebruiken Investeren in bewegen Goede sport- en recreatiemogelijkheden bieden de bewoners in de wijk perspectief. Daarbij is de kwaliteit van deze voorzieningen een belangrijke beslisfactor voor potentiële bewoners van de wijk: hoe meer hoogwaardige sport- en recreatiefaciliteiten, hoe aantrekkelijker het woonmilieu. Voor gezinnen zijn sport- en recreatie voorzieningen in de directe woonomgeving belangrijk, mede in relatie tot de grote tijdsdruk in deze levensfase. Deze voorzieningen dienen ook van goede kwaliteit te zijn. Sportvoorzieningen in de woonomgeving bieden daarnaast voorwaarde voor een gezonde ontwikkeling van kinderen. Dit is niet alleen voor hun motorische ontwikkeling van belang, maar even zo voor de sociale en cognitieve ontwikkeling. Het Pak in de wijk kiest voor investeringen in: Realisatie van sportcluster parkstad ala nenijto complex in blijdorp. Aanpak van voetbalvelden in het kader van Visie Voetbal Vitaal, mogelijkheid onderzoeken naar velden in parkstad of in combinatie met ala nenijto. Renovatie en nieuwbouw van lokale activiteitencentra, lokale cultuurcentra en lokale dienstencentra (modernisering wijkgebouwen) Realisatie van twee hoogwaardige grootschalige sportieve vernieuwingsplekken in of nabij de dichtbebouwde wijken van Feijenoord en Charlois (Zuiderpark in aansluiting op het sport- en evenemententerrein).een mogelijk hiervoor is het Afrikaanderpark Het realiseren van een 50 meterbad; Renovatie van het Afrikaanderbad ala Crooswijk met een boksschool of iets dergelijks er in. Een mogelijkheid is ook het verplaatsen naar Parkstad Hoogwaardige ontmoetingsplekken voor sport en spel; grote openbare sport- en spelplekken voor alle leeftijden waar ook buurtbewoners en ouders elkaar kunnen ontmoeten, afripark. De aanleg van kunstgrasveldjes, medewerking van oa Cruyff foundation Renovatie van gymzalen. 13

14 Transformeren van schoolpleinen naar sportpleinen, ook het leegstaande marktoppervlakte. Het versterken van multifunctionele accommodaties (zie onderwijs) met sportieve, recreatieve en culturele faciliteiten Investeren in zorgvoorzieningen Er wordt onderzocht welke van onderstaande activiteiten kunnen uitgebreid en/of gestart. Centrum voor jeugd en gezin: JONG XL: De verschillende zorgvoorzieningen voor jeugd en gezin komen onder één dak samen, zodat er een samenhangend hulpaanbod is voor een goede start in het leven. Het gaat hierbij niet alleen om lichamelijke ontwikkeling, maar ook om opvoeding, leren en gedrag. Door uitbreiding van de doelgroepleeftijd van maximaal 19 jaar naar maximaal 23 jaar wordt de brug gevormd naar werk en op eigen benen staan. Inzet is in elke deelgemeente een JONG te vestigen, te beginnen in de Afrikaanderwijk. Hierbij worden ook het maatschappelijk werk en een DOSA regisseur ingezet. Van klacht naar kracht: Patiënten met een hoog risico voor een aantal veel voorkomende chronische ziekten en een ongezonde leefstijl worden door de huisarts doorverwezen naar een leefstijltraject binnen het gezondheidscentrum. Met professionele begeleiding wordt de eigen kracht aangesproken en hun leefstijl omgebogen. Het traject start met fysiek en mentaal in beweging komen. Inzet is om 75 extra patiënten in de wijk te kunnen helpen. Zorgloketten en steunpunt voor informele zorg Bewoners met een zorgvraag voor zichzelf of een naaste kunnen bij een zorgloket terecht voor informatie over zorgvoorzieningen en maatschappelijke ondersteuning. Ook worden bewoners geholpen bij het uitzoeken welke vorm van zorg gewenst is en ondersteund bij het aanvragen van deze zorg. Een steunpunt met vergaderruimte, vraagbaakfunctie en werkbegeleiding zorgt voor herkenbaarheid en een betere positie in de wijk. Gezondheidscentra: De gemeente ondersteunt de vorming van eerstelijnscentra. Voor de bouw van nieuwe centra is versnelling mogelijk als betrokken hulpverleners een beroep op de economische kansenzones kunnen doen. Het is de bedoeling om een dekkend aanbod van 7 eerstelijns gezondheidszorgcentra te realiseren. In de deelgemeente Feijenoord heeft een aantal betrokkenen bij de zorg in die wijk zich verenigd in de werkgroep 1e lijn Feijenoord. Ondersteuning bij de ontwikkeling van woon -zorg- units, bestaande uit 3 kleine verpleegunits met daaromheen woningen met elektronische hulpmiddelen (domotica) en extra wooneenheid voor verzorgen ouders of kind (kangaroewoningen); Wandelroutes in elke wijk, bevorderen gebruik door gidsjes en de vorming van vrienden - gebruiksgroepen Economie: uitbreiding en verdieping economische Kansenzones De infrastructuur voor ondernemerschap is in de Afrikaanderwijk aanwezig. Het accent van de economie ligt op innovatieve productie en dienstverlening. De bevolking is jong en voor een groot deel van allochtone afkomst. Vooral Turken en Surinamers beschikken over een sterke ondernemersgeest. Het aantal starters in de wijk is dan groot. Echter, het midden- en kleinbedrijf staat onder druk. Winkels verdwijnen en de oude winkelverzorgingsstructuur brokkelt af. Om de economie en daarmee ook het woon- en leefklimaat een impuls te geven, is de Afrikaanderwijk aangewezen als Economische Kansenzone. Hierin staat de gemeente, vastgoedeigenaren en ondernemers bij, als ze investeren in hun pand of bedrijf. Een belangrijk instrument om investeringen uit de markt uit de lokken is de OndernemersKredietRegeling (OKR). Middels de 14

15 OKR krijgen ondernemers, tot een bepaald maximum, 50% van hun investering in hun onderneming vergoed. Enige ondernemers hebben al gebruik gemaakt van deze regeling. Het is de bedoeling om de kansenzones uit te breiden over nog toe te wijzen gebieden met als doel 20 miljoen aan investeringen uit te lokken en om 75 startende bedrijven onder te brengen in vastgoedpilots. Daarnaast wordt onderzocht of in het kader van de Kansenzone meer fiscale- en werkgelegenheidsinstrumenten moeten worden toegevoegd. Dit naar Frans ( frankrijk ja) voorbeeld. Denk hierbij aan vrijstellingen op het gebied van de inkomstenheffing over winsten en sociale lasten voor nieuw gevestigde bedrijven en vrijstelling. Dit gaat gepaard met de nodige randvoorwaarden, zoals het aannemen van werklozen uit de betreffende gebieden. Voor deze maatregel is toestemming nodig vanuit het Rijk. Het concept BedrijvenVerbetergebied (voorloper van de Business Improvement Districts) zal voor de Afrikaanderwijk worden uitgewerkt en in diverse buurten worden geïntroduceerd. De kern van een Business Improvement District is dat ondernemers gezamenlijk bepalen welke maatregelen moeten worden uitgevoerd boven op de diensten die de gemeente al levert om het winkelgebied of bedrijfsterrein nog aantrekkelijker te maken voor de klanten en zo de winstgevendheid te vergroten. OndernemersNetwerk 010 gaat de regie voeren met betrekking tot het beoordelen van aanvragen (van ondernemers- resp. winkeliersverenigingen) en uitgeven van het BVG-budget. Een bruisende wijkeconomie, door het versterken van de werkfunctie in woonwijken, kan de buurten in de Afrikaanderwijk levendiger maken. Extra inzet op betere dienstverlening levert niet alleen betere voorzieningen op zoals goede zorg, kwalitatief aantrekkelijk onderwijs en goede winkelvoorzieningen. Nieuwe en kwalitatief sterke bedrijvigheid en meer werkgelegenheid verhoogt de aantrekkelijkheid van de woonwijken en geeft meer perspectief aan de bewoners van de wijk. De dienstverlenende en in op wijkniveau consumptie gerichte sectoren, zijn de belangrijkste motor voor de groei van de werkgelegenheid. Daarbij zijn ze bepalend voor de aantrekkelijkheid van de wijk als woongebied. Stageplekken De corporatie in de wijk geeft het goede voorbeeld, zij leveren een aanbod van 40 stageplekken per jaar voor jongeren uit de wijk. Maar er zijn meer stageplekken nodig. Ook andere ondernemers zal worden gevraagd een extra inspanning te plegen om tot meer stageplekken te komen Aansprekende bewoners- en ondernemersinitiatieven Bewoners en ondernemers in de wijk zijn de ambassadeurs van de Afrikaanderwijk. De aanpak van het Pak slaagt pas echt als de tevredenheid van bewoners in de wijk toeneemt. Het is daarom belangrijk bewoners en ondernemers te informeren over en te betrekken bij het Pak in de Afrikaanderwijk. Hierbij wordt in de eerste plaats aangesloten op de huidige kanalen en werkwijzen op het niveau van wijk en buurt. Na de startbijeenkomst van het Pak in de wijk wordt een traject van bewonersparticipatie gestart. Daarbij staat de vraag centraal hoe het pluspakket van het Pak het beste kan worden ingezet. Hierbij moet gedacht worden aan: inventarisatie en bundeling van bestaande initiatieven op wijknivo, uitproberen van nieuwe vormen van bewonersparticipatie, bekendheid geven aan goede bewonersinitiatieven. 3.2 Aantrekkelijke buurten in de wijk Om van de Afrikaanderwijk een aantrekkelijke woongebied en kindvriendelijke buurten te maken, zijn de volgende maatregelen nodig: Vernieuwen, Variëren, Verfraaien en Verbinden Vernieuwen Nieuwe ontwikkellocaties De totale herstructurering in de wijk, met daarin meegenomen de omzettingen van de woningbouwopgave in dit Pak, vraagt om ruimte voor goede betaalbare sociale woningbouw en betaalbare koop. De corporaties en de gemeente Rotterdam zoeken naar nieuwe 15

16 ontwikkellocaties voor extra woningen in nieuwe woonmilieus. Enkele potentiële ontwikkellocaties zijn Maashaven-Rijnhaven en Parkstad Verbeteraanpak voor de bestaande particuliere voorraad In Rotterdam Zuid zijn er in 2002 negen hot spots aangewezen die in de periode moeten worden aangepakt. Het gaat om gebieden in de deelgemeenten Charlois, Feijenoord en Delfshaven. Voor de aanpak van de negen hot spots heeft de gemeente een bedrag van bijna 33 miljoen euro beschikbaar gesteld. Dit budget wordt via het programma Hot Spots ingezet. In 2004 heeft het ministerie van VROM ten behoeve van de aanpak 'Aan twee kanten van de voordeur' - in vier van de negen hot spots - dit bedrag met vijf miljoen euro verhoogd. Naast andere maatregelen is particuliere woningverbetering een belangrijk instrument om de ingezette verpaupering in de aangewezen hot spots tegen te gaan. De aanpak gaat onder andere via aanschrijving, al dan niet met subsidie. Daarnaast worden soms ook panden aangekocht en na verbetering door een corporatie weer verkocht aan een toekomstige eigenaar-bewoner. Ook is enkele malen gekozen voor een experimentele aanpak zoals het Wallisblok in spangen, waarbij de woningen om niet aan de nieuwe eigenaars ter beschikking zijn gesteld maar wel met de verplichting om ingrijpend te renoveren. De partijen (gemeente, corporaties) komen voor 1 januari 2007 met een plan van aanpak, waarin zo n 1500 woningen volgens deze aanpak worden verbeterd. Bereikbaarheid koopwoningen vergroten en het vergroten van huurwoningen De consument inde wijk is best bereid een middeldure woning te kopen, maar dit is maar voor een deel van de inwoners te betalen. Aangepaste financieringsconstructies kunnen de betaalbaarheid voor grotere groepen bewoners verbeteren. Zo heeft de gemeente een regeling ontworpen waarmee voor een aantal woningen een starterslening mogelijk is. Daarnaast hebben marktpartijen en corporaties verschillende financieringsconstructies ontwikkeld zoals Koop- Goedkoop en Te Woon. De meerderheid van de corporaties gaan deze bestaande constructies vaker toepassen. De huurwoningen kunnen verdeeld worden in bereikbare- en midden huur woningen Variëren Omzettingen van appartementen naar grondgebonden woningen Veel mensen die op Rotterdam-Zuid wonen en willen verhuizen zijn op zoek naar een huis met een tuin of en terras. Hiervan zijn er nu te weinig. De corporaties en de gemeente Rotterdam onderzoeken of (gedeeltelijke) omzetting van appartementen naar eengezinswoningen mogelijk is Het uitgangspunt is meer grondgebonden woningen in plaats van appartementen in een nieuwbouwprogramma voor de wijk moet een onderzoek voorafgaan naar de haalbaarheid van dit program. Investeren in identiteit Van belang is het versterken van identiteit en profielen van de verschillende woonmilieus in de wijk en dat te ondersteunen met een aantal architectonisch of cultureel in het oog springende bouwwerken, ofwel iconen. Aansprekende iconen kunnen een belangrijke rol spelen bij het positief op de kaart zetten van de wijk en het werven van potentiële kopers van nieuwe woningen huur of koop. Dit kunnen zowel huidige bewoners als nieuwe bewoners uit de wijk zijn. In wijk zijn iconen aanwezig en zichtbaar, die de identiteit van die wijk versterken Verfraaien Water als kans De wijk is een waterrijk gebied, dankzij de havens en de ligging aan de Maas. Toch kan water beter worden benut en biedt het maken van nieuw water kansen. 16

17 Er is een noodzakelijke behoefte aan extra waterbergingsmogelijkheden in de wijk. Door temperatuursverhoging stijgt de zeespiegel. De winters worden natter, de droge periodes in de zomer worden langer. Ook het aantal zeer heftige regenbuien zal toenemen. Het watersysteem kan deze veranderingen niet zonder meer verwerken. De grenzen zijn nu al bereikt. De Afrikaanderwijk zal zich daarom nu moeten voorbereiden op haar waterhuishoudkundige toekomst. Er zal meer water in de wijk gerealiseerd moeten worden. De wateropgave kan als katalysator werken voor de kwaliteit van leven in de stad. Water biedt een kans voor het maken van een aantrekkelijke woongebied. Deze opgave wordt momenteel uitgewerkt in verschillende visies en plannen zoals: - Waterplan Rotterdam (in voorbereiding) - Meerjaren Investeringsprogramma Buitenruimte (in voorbereiding) In het waterplan Afrikaanderwijk staan concrete projecten die de komende jaren worden uitgevoerd. In al deze visies en plannen staat het idee centraal de benodigde hoeveelheid extra water een kans is om de woonkwaliteit te verbeteren. Het benutten van water als kans, betekent enerzijds het fundamenteel ingrijpen in het stedelijk gebied. Water kan op zuid op verschillende wijzen worden ingezet: - het versterken van bestaande en creëren van nieuwe singels in de oude stadswijken - het maken van nieuw water voor (nieuwe) woonmilieus - het verbinden van zuid met het ommeland. Mogelijke studies en uitvoerbare projecten: Maashaven/ Rijnhaven, bv wonen op het water Buitenruimte als kans Het uitgangspunt van het Pak is om aansluiting te zoeken bij het Meerjaren Investeringsprogramma Buitenruimte (MIB) van de gemeente Rotterdam. Het MIB kent de volgende doelen: 1. Betere kwaliteit van de imagobepalende plekken; dit zijn de meest intensief gebruikte plekken die belangrijk zijn voor het imago van de wijk: de gebieden langs de rivier, de verbindingen in het centrum, de markt en het park. 2. Meer eenduidige en aansprekende standaardkwaliteit voor de hele wijk; een betere kwaliteit van materialen, meubilair en inrichting heeft een positief effect op de uitstraling voor de gehele wijk. 3. Attractievere buitenruimte in de woonbuurten; de gemeente heeft de ambitie om meer aantrekkelijke woonmilieus te ontwikkelen. De buitenruimte is daar een belangrijk onderdeel van. Thema s voor de woonwijken zijn onder andere: singels?; de wijkpark en de pleinen; hoofd- en verzamelwegen; en de omgeving van metrostations. 17

18 Investeringen in de buitenruimte Om meer lucht en ruimte in dichtbevolkte buurten te creëren, vindt er verdunning plaats op nader te bepalen locaties. Ook het opstellen en goed inrichten van schoolpleinen geeft een positieve impuls aan de beleving van de buitenruimte. Daarnaast moet een echte kwaliteitsslag worden gemaakt, dit betekent dat er een Rotterdamse stijlstandaard voor buitenruimte wordt ingevoerd. Voorbeeld is het Dahliakwartier (Bloemhof), In de Roos (Bloemhof) of de nog te ontwikkelen Krugerstandaard Verbinden Er zijn elementen nodig die de buurten verbinden, door goede knooppunten te realiseren, maar ook door duidelijke entrees en verbindende routes. Investeringen in de buitenruimte Als het gaat om investeringen in de buitenruimte die een verbindend effect moeten hebben, worden de volgende projecten genoemd. Oud Zuid Uitvoeren aanpak Metrostation Maashaven en Rijnhaven. Een deel van dit plan is nog nodig. De inzet is een integrale aanpak van de metrostations, de omgeving en de aansluiting met de doorgaande wegen. Het European Chinese Centre bij de Rijnhaven is nu in ontwikkeling Verkeer en Vervoer Een goede bereikbaarheid en doorstroming is belangrijk voor het gebied, zo zullen recreatieve fietsroutes worden doorgetrokken. Het verbeteren van de leefomgeving in de buurt van scholen, waardoor de verkeersveiligheid voor de kinderen wordt verbeterd. Op het Afrikaanderplein wordt in 2008 een verkeersplein gerealiseerd Sterk Afrikaanderwijk : aansprekende wijk voorzieningen 5 gebieden nemen een essentiële positie in bij de ontwikkeling van de wijk en de regio daaromheen. Het zijn gebiedsontwikkelingen die integrale kansen bieden: ze dragen bij aan de economische, fysieke en sociale groei van de wijk en omgeving Het sporthart van de wijk: sport- en vrijetijdscluster in het park en ala Neneto De locatie is kansrijk en aantrekkelijk voor diverse ontwikkelingen vanwege de goede bereikbaarheid. De makers van het Pak streven naar een goede sportaccommodatie die het gebied kan versterken. Er liggen legio kansen om met extra investeringen het sportieve profiel van het gebied te versterken, waarbij ook gedacht wordt aan het vestigen zodat het mogelijk wordt om sportcarrière te maken Het ontspanningscluster het park: in omgeving van park en water genieten van cultuur, evenementen en de groene omgeving De makers van het Pak willen meer halen uit de potentiële kwaliteiten van het park. Dat zal ook het woonklimaat in de omliggende buurten verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan een aansprekend museum of een bezoekerscentrum. Ook de vestiging van festivals en evenementen zorgt voor een grotere aantrekkingskracht van het park. Het Dunyafestival past bijvoorbeeld uitstekend in het park, maar ook voor evenementen, kan het park een podium zijn. Door bijvoorbeeld een deel van het North Sea Jazzfestival in de openlucht te houden, krijgt het park een positieve impuls en kan het park ook buiten de wijk grotere bekendheid krijgen, als icoon voor de Afrikaanderwijk. Vanwege de ligging van de markt is dit gebied nu ook aantrekkelijk om te winkelen. Al deze functies zullen verder worden versterkt, onder meer met de aanleg van een sport- en evenemententerrein. 18

19 3.3.3 Knooppunt Medisch Centrum Rotterdam Zuid Deze locatie komt op de kaart van Zuid als cluster voor zorg, educatie, gezondheid en beweging en wonen. Het nieuwe medische cluster geeft een impuls aan de groeiende markt voor zorg en welzijn. Bovendien heeft het een aanzuigende kracht op medisch gerelateerde bedrijvigheid en stimuleert het daarmee de groei van de werkgelegenheid. Het gebied rondom het station Lombardijen profiteert nu al sterk van de in de omgeving gevestigde beroepsopleidingen. De uitbreiding van bestaande opleidingen en het aantrekken van één of meer nieuwe opleidingsinstanties versterkt deze ontwikkeling. De stationslocatie is bij uitstek geschikt als woongebied, in het bijzonder voor een doelgroep die werkt in het ziekenhuis of in het opleidingsinstituut. De locatie leent zich uitstekend voor een hogere woningdichtheid Eat en meet De strook langs Maashaven en Rijnhaven, is uitermate geschikt als bruisend en sfeervol uitgaansgebied in combinatie met de Eetwijk (Afrikaanderwijk ). Deze pols van Katendrecht vormt de verbinding tussen de Kop van Zuid en de Afrikaanderwijk. Behalve met de bestaande voorzieningen zoals de Now en Wow en de Queen of the South, de entree van Katendrecht (stoomschip Rotterdam), de vele Chinese ondernemingen die dit gebied ook wel tot het Chinatown van Rotterdam maken (het ECC gebied) en met aanvullende attractieve uitgaansgelegenheden voor Rotterdammers en toeristen A-15 zone/stadshavens Er liggen kansen voor meer werkgelegenheid in de A15 zone en in de Stadshavens. De komende periode zullen studies worden uitgevoerd naar de mogelijkheden voor werkgelegenheid in combinatie met wonen en water (vooral in de Stadshavens). 19

20 Hoofdstuk 4: Conclusies en aanbevelingen Het principe is dat gehanteerd is bij de verdeling van de investeringen over de partijen is als volgt: - de gemeente is verantwoordelijk voor de buitenruimte en de voorzieningen en draagt bij aan de particuliere woningverbetering - corporaties zijn verantwoordelijk voor aanpassing woningbouwprogramma, wijkontwikkeling en voorzieningen - het Rijk en de Europese Unie voor investeringen in grootstedelijke problematiek - Waterschappen, grondeigenaren en Rijk: waterberging. In de periode hebben de woningcorporaties concrete gebiedsafspraken gemaakt met het College. Deze investeringen zijn niet meegenomen in het Pak. Het gaat hier om de extra investeringen ten opzichte van de reeds gemaakte afspraken. De Afrikaanderwijk wil graag de bestaande investeringen zien. Het college heeft voor het Pact op Zuid een extra bedrag van 170 miljoen gereserveerd, te besteden scholen, buitenruimte, sport en recreatie, zorg en particuliere woningverbetering. Het budget voor sociaal zit hier nog niet in. Voor de economische kansenzones is een budget van 40 miljoen beschikbaar. De woningcorporaties investeren 800 miljoen extra de komende 10 jaar, zodat in totaal ongeveer 1 miljard euro extra wordt geïnvesteerd op Zuid. Voor de periode 2010 en verder moeten de plannen nog worden uitgewerkt. Dit kan leiden tot extra investering van zowel het College als de woningcorporaties Woonbron, de Nieuwe Unie, WBR, Vestia en Comwonen. Financiële bijdragen van andere partners, zoals het Rijk (Vogelaargelden), de Waterschappen en de Europese Unie zijn noodzakelijk om de ambities waar te kunnen maken. Hoeveel de investering in de Afrikaanderwijk is is nog niet bekend waarschijnlijk een zoveelste gedeelte van het genoemde bedrag, maar volgens mij is geld minder belangrijk dan de gestelde doelen. Frans Haast Voorzitter van de Bewoners Organisatie Afrikaanderwijk. 20