BEWIJS IN STRAFZAKEN. Docent Mr W. Römelingh. Datum 22 augustus Plaats Haagrecht Advocaten. Punten 2 PO Juridisch

Transcriptie

1 BEWIJS IN STRAFZAKEN Docent Mr W. Römelingh Datum 22 augustus 2008 Plaats Haagrecht Advocaten Punten 2 PO Juridisch

2 BEWIJS IN STRAFZAKEN Tekenen bij aankomst Tekenen bij vertrek Evaluatie

3 BEWIJS IN STRAFZAKEN College Cursus Aanmelden Annuleren Cursusaanbod Cursusmateriaal /aankondiging-0039.pdf /deelnemers-0039.pdf /sheets-0039.pdf

4 BEWIJS IN STRAFZAKEN Leidse verhoormethode Bewijsmiddelen en bewijsminima Gissende getuige Verklaring de auditu Verklaring medeverdachte Zwijgende verdachte Bekennende verdachte Motiveringseisen Rondvraag

5 LEIDSE VERHOORMETHODE Bas en Wim (gecertificeerde rechercheurs) 1 Geen emotie 2 Dus psychopaat 3 Kinderen niet meer zien 4 Geen trainer voetbalclub meer 5 Buurtonderzoek (en passant buurt waarschuwen) 6 Ouders vriendjes en vriendinnetjes kinderen 7 Studio-opname op zitting vertonen 8 Persoonlijkheidsonderzoek naar stoornissen 9 Langdurige opname in TBS-kliniek

6 LEIDSE VERHOORMETHODE terwijl bij bekentenis... binnen twee weken hulp door De Waag Twee processenverhaal Verhoor Bevindingen

7 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA De bewijsmiddelen. De rechter grond zijn overtuiging dat de verdachte het bewezenverklaarde heeft begaan op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat en die reden geven tot de bewezenverklaring. In die gevallen waarin de wet aanvulling van de uitspraak vereist met de bewijsmiddelen, zal zulks plaatsvinden in een aanvulling die als bijlage aan deze uitspraak is gehecht.

8 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA De bewezenverklaring. Door de voormelde inhoud van vorenstaande bewijsmiddelen staan de daarin genoemde feiten en omstandigheden vast. Op grond daarvan is de rechter tot de overtuiging gekomen en acht de rechter wettig bewezen, dat de verdachte het tenlastegelegde heeft begaan, zulks met verbetering van eventueel in de tenlastelegging voorkomende type- en taalfouten.

9 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Waarheidsvinding versus redelijke termijn Complexiteit zaak Houding Openbaar Ministerie Houding verdachte EVRM Waarborg procedure Nationaal recht Sv

10 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA 338 Sv overtuiging door bewijsmiddelen Niet subjectief, maar objectief Beyond reasonable doubt 2 tegen 1 meerderheid voldoende

11 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Vrij bewijsstelsel Negatief wettelijk bewijsstelsel Positief wettelijk bewijsstelsel Een overtuigende verklaring en zelfs een zeer overtuigende verklaring doet niet af aan negatief wettelijk bewijsstelsel Corstens bladzijde 666 (zesde druk) Voldoende bewijs, maar geen overtuiging?

12 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA 339 Sv bewijsmiddelen 1 Eigen waarneming rechter 2 Verklaring verdachte 3 Verklaring getuige 4 Verklaring deskundige 5 Schriftelijk(e) bescheid(en)

13 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA 1 Eigen waarneming rechter 2 Verklaring verdachte (op zitting gehoord) Een bewijsmiddel of twee bewijsmiddelen? 1 Eigen waarneming rechter 3 Verklaring getuige (op zitting gehoord) Een bewijsmiddel of twee bewijsmiddelen?

14 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Onderscheid bewijsmiddelen - niet altijd scherp - wel altijd maken Bewijsminima worden anders illusie Corstens bladzijde 672 (zesde druk) Het regenereren van een bewijsmiddel levert geen tweede bewijsmiddel op

15 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA 3 Verklaring getuige 4 Verklaring deskundige Onderzoek deskundige naar betrouwbaarheid verklaring aangever (getuigenverklaring) levert geen tweede bewijsmiddel op

16 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA 3 Verklaring getuige 5 Schriftelijk(e) bescheid(en) Getuige verklaart tegenover politie Politie maakt procesverbaal Getuige verklaart vervolgens tegenover rechter Bewijsminimumregel naar strekking verstaan Regel wordt miskend als bewezenverklaring wordt gefundeerd op dezelfde getuige Corstens bladzijde 672 (zesde druk)

17 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA 344 Sv schriftelijke bescheiden 1 Rechterlijke uitspraken 2 Rechterlijke processenverbaal 3 Ambtelijke processenverbaal 4 Procesverbaal opsporingsambtenaar 5 Deskundige berichten 6 Andere schriftelijke bescheiden Opsomming verouderd?

18 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Voldoende zonder aanvulling Ambtelijke processenverbaal Procesverbaal opsporingsambtenaar Deskundige berichten

19 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA

20 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Niet gewaarmerkt procesverbaal HR 10/03/1987 NJ 1988, 25 Kopieën van processenverbaal zijn aan te merken als andere schriftelijke bescheiden nu niet blijkt dat ze gewaarmerkt zijn Rb Den Haag 30/08/2006 LJN AY7232

21 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Onvoldoende zonder aanvulling 341 lid 4 Sv enkel bekentenis 342 lid 2 Sv enkel getuige 341 lid 3 Sv verklaring medeverdachte 344 lid 1 Sv enkel ander schriftelijk bescheid

22 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA 341 lid 4 Sv enkel bekentenis Ratio: vermijden risico valse bekentenis Corstens bladzijde 677 (zesde druk)

23 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Druk politie Druk omgeving Ander vervolging besparen (rijbevoegdheid) Geestelijke stoornis (van niet geestelijk gestoorde) Voorkomen ongeoorloofde verhoorpressie

24 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA 342 lid 2 Sv enkel getuige Corstens bladzijde 695 (zesde druk) Niet in oorspronkelijk ontwerp Toegevoegd wegens vrees veroordeling onschuldigen

25 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA HR 13/09/2005 LJN AT5721 Feit 1 - Arnhem 25 januari 2003 om uur Ruk aan handtas Klap in gezicht Ik wil geld! Tenminste 1.500! Ik wil pincode! Meegetrokken naar geldautomaat

26 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Feit 2 - Arnhem 25 januari 2003 om uur Ik stond bij bushalte Man komt aanlopen "Geef me geld!" Ik zei: "Nee!" Vuistslag

27 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Bewijsmiddelen voor Feit 1 Procesverbaal (eerste) aangifte Procesverbaal spiegelconfrontatie Bewijsmiddelen voor Feit 2 Procesverbaal (tweede) aangifte Procesverbaal spiegelconfrontatie Aangever: ik herken de man voor 100% Aangever: ik schrik enorm van de man Verbalisant: aangever reageert zeer emotioneel

28 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Middel Bewijs volgt uitsluitend uit in processenverbaal van politie vervatte verklaringen van een getuige Dit geldt voor zowel feit 1 als feit 2 Hoge Raad Wel of niet casseren?

29 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Ratio: wat geldt voor verdachte geldt sterker voor getuige Onder ede - niet bij politie - wel bij rechter U spreekt over getuigenverklaring! Hoezo getuigenverklaring?

30 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Bewust onjuist verklaren Rol ander aandikken (eigen vervolging voorkomen) Druk omgeving Onbewust onjuist verklaren Gekleurd waargenomen Gekleurd verklaard Niet goed waargenomen Niet goed onthouden Afwezigheid zelfbescherming

31 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA HR 10/03/1992 NJ 1992, 792 De wijze waarop de herkenningsprocedure in deze zaak heeft plaatsgevonden, staat bekend als spiegelconfrontatie. Deze methode mag blijkens de gangbare opvattingen in de literatuur alleen dan nog gebruikt worden in die gevallen waarin de identificatie als formaliteit beschouwd kan worden

32 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Relativering bewijsminima Bewijsmiddelen hoeven elkaar niet af te dekken Eerste deel tenlastelegging wegnemen gedekt door eerste bewijsmiddel Tweede deel tenlastelegging ander toebehorend gedekt door tweede bewijsmiddel

33 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Voorbeeld met verdachte Verdachte Ik heb een schilderij weggenomen "Getuige" Het schilderij is van mij Bezwaar is dat daderschap enkel uit verklaring verdachte blijkt

34 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Voorbeeld met getuige Eerste getuige Ik zag de verdachte een schilderij wegnemen Tweede "getuige" Het schilderij is van mij Bezwaar is dat daderschap enkel uit verklaring getuige blijkt

35 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Bewijsmiddelen moeten samen wel afdekken Voorbeeld heling HR 08/04/2008 LJN BC5957 en NJ 2008, 228 Ontbreken van fabriekswege aangebracht slot

36 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Aangifte diefstal fiets Relaas verbalisanten Verklaring verdachte tegenover verbalisanten Afstandverklaring verdachte Verklaring aangever Verklaring verdachte tegenover rechter

37 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Amsterdamse rechters maken schuldverwijt Ontbreken van fabriekswege aangebracht slot Nalaten stellen vragen herkomst Niet weten van wie geleend Hoge Raad Waaruit blijkt (wat dekt af) dat verdachte redelijkerwijze had moeten vermoeden dat fiets door misdrijf was verkregen?

38 BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Bewijsmiddelen mogen niet worden gedenatureerd Huiselijk geweld Vrouw: mijn man heeft mij geslagen Man: ik was thuis (en niets misdaan)

39 GISSENDE GETUIGE Getuige neemt woordenwisseling tussen A en B waar. Getuige vertrekt. Getuige keert terug. Getuige ziet dat de neus van A bloedt. Getuige hoort A zeggen dat B hem heeft geslagen. Geen onwaarschijnlijke loop gebeurtenissen Corstens bladzijde 679 (zesde druk)

40 GISSENDE GETUIGE Saïd bij moeder en dochter over de vloer Onderdeel meubilair Moeder en dochter gaan even naar boven Moeder en dochter komen terug Saïd verdwenen Mobiele telefoons verdwenen Saïd zwijgt

41 GISSENDE GETUIGE HR 17/02/1987 NJ 1988, 120 (Kiekeboe)

42 GISSENDE GETUIGE Middel Mr A.L.C.M. Oomen: Verklaring van de heer H verdient geen geloof - is amoreel - is veroordeeld wegens incest - heeft onder bedreiging van geweld de administratie weggenomen - heeft belastende documenten van hemzelf weggemaakt - heeft bevrijdende documenten voor verdachte weggemaakt

43 GISSENDE GETUIGE Kortom: De heer H heeft met Vrouwe Justitia het spel van kiekeboe gespeeld! Advocaat-Generaal: Selectie en waardering van bewijs is zaak feitenrechter

44 GISSENDE GETUIGE Hoge Raad: Verklaring van H steunt niet op deskundig oordeel en kan evenmin worden aangemerkt als door die H gedane mededeling van door hemzelf waargenomen feiten, voor zover die inhoudt dat verdachte op dezelfde wijze meer gelden heeft verduisterd, zoals hij begrepen heeft uit reacties van schuldeiser X, schuldeiser Y en schuldeiser Z.

45 GISSENDE GETUIGE 1 Getuige mag niet gissen 2 Getuige mag geen conclusie trekken 3 Getuige moet reden wetenschap geven Getuige mag feilbaarheid menselijke waarneming en geheugen uitdrukken

46 GISSENDE GETUIGE Bijvoorbeeld "dacht ik" "naar mijn mening" "voor zover ik weet" Corstens bladzijde 680 (zesde druk)

47 VERKLARING DE AUDITU HR 20/12/1926 NJ 1927, 85 (De auditu) Souteneur te Heerlen Twee kamers Café Central Getuige E hoort van getuige F dat "zij met ontucht de kost verdient en slaag krijgt van de verdachte wanneer zij niet genoeg verdient"

48 VERKLARING DE AUDITU Getuige "van horen zeggen" is gewone (bruikbare) getuige Getuigenverklaring over "van horen zeggen" is gewone (bruikbare) getuigenverklaring Gehoorsindruk is eigen waarneming Waarneming reikt niet verder dan gehoorsindruk Getuige zou anders gaan gissen

49 VERKLARING DE AUDITU Verklaring minderjarige Over wat er zou zijn gebeurd Verklaring ouders minderjarige Over wat minderjarige zegt wat er zou zijn gebeurd

50 VERKLARING DE AUDITU Bewijs kan door politie worden geproduceerd Bewijs hoeft niet op zitting te worden geproduceerd Bewijs moet wel op zitting getoetst kunnen worden HR 01/02/1994 NJ 1994, 427 Onzekerheid over wat wel en niet zou mogen

51 VERKLARING DE AUDITU 1 Belastende verklaring procesverbaal Niet zonder meer onverenigbaar met EVRM 2 Van onverenigbaarheid EVRM geen sprake Verdediging belastende verklaring kan toetsen of voldoende steun andere bewijsmiddelen Geen gelegenheid tot toetsen of onvoldoende steun andere bewijsmiddelen, dan uitsluiting belastende verklaring procesverbaal

52 VERKLARENDE MEDEVERDACHTE 341 lid 3 Sv "Zijne opgave kunnen alleen te zijnen aanzien gelden." Zwijgrecht wordt anders illusie Corstens bladzijde 675 (zesde druk) Verklaringen (mede)verdachten zijn onbetrouwbaar Belang om in eigen voordeel te spreken Staan niet onder ede

53 VERKLARENDE MEDEVERDACHTE Feit waarover verdachte wenst te zwijgen, wordt door medeverdachte onthult Zwijgrecht verdachte mag niet door spreekrecht medeverdachte worden gefrustreerd Spreekrecht medeverdachte mag niet door zwijgrecht verdachte worden gefrustreerd

54 VERKLARENDE MEDEVERDACHTE Geldt niet alleen voor verklaringen op zitting, maar ook voor "buitengerechtelijke" verklaringen HR 21/11/1978 NJ 1979, 92 Vermelden dat "opgaven" van elk van hen, alleen tot bewijs tegen elk van henzelf zijn gebruikt Corstens bladzijde 675 (zesde druk)

55 VERKLARENDE MEDEVERDACHTE HR 29/10/1974 NJ 1979, 169 Artikel 341 lid 3 Sv ziet niet op een elders dan ter terechtzitting gedane opgave van een verdachte wiens zaak niet met die van een andere verdachte gevoegd ter terechtzitting is of wordt behandeld. Representatieve uitspraak?

56 VERKLARENDE MEDEVERDACHTE Folkert W. en Margarethe B. Inbraak radio en televisiezaak te Hoofddorp Arrest niet volledig gepubliceerd Verklaring in procesverbaal Andere klachten Ander bewijs

57 VERKLARENDE MEDEVERDACHTE Niet voegen, maar gelijktijdig behandelen Processuele foef Corstens bladzijde 676 (zesde druk)

58 VERKLARENDE MEDEVERDACHTE Wat is gevoegd? 1 Zelfde dossier 2 Zelfde feit of feiten 3 Vorm van deelneming 4 Gelijktijdige behandeling 5 Geconfronteerd met verklaring medeverdachte uit dossier 6 Geconfronteerd met verklaring medeverdacht ter zitting 7 Gelijktijdige uitspraak

59 VERKLARENDE MEDEVERDACHTE Parketnummer? 1 Geen wettelijk begrip 2 Onder een parketnummer kunnen verschillende feiten staan 3 Wanneer zaken worden gevoegd dan niet ander/nieuw parketnummer

60 VERKLARENDE MEDEVERDACHTE Overigens Verklaring medeverdachte mag niet gebruikt worden voor bewijs maar mag wel gebruikt worden voor overtuiging

61 ZWIJGENDE VERDACHTE Alleen mondelinge verklaring of ook andere vormen medewerking? EHRM 17/12/1996 NJ 1997, 699 (Saunders) Guinness en Argyll bieden op Distillers Aandelenruil Koers aandeel Guinness opgedreven 1 Vergoeding bij verlies 2 Beloning bij winst Spreekplicht versus zwijgrecht

62 ZWIJGENDE VERDACHTE Afgedwongen bewijs: 1 Documenten 2 Adem (blaasproef) 3 Bloedmonster 4 Urinemonster 5 Lichaamsweefsel

63 ZWIJGENDE VERDACHTE Weigering om te verklaren mag alleen gevolg hebben voor Meer-en-Vaart-verweer Want bij Meer-en-Vaart-verweer mag toelichting worden verwacht Corstens bladzijde 671 (zesde druk) EHRM 08/02/1996 NJ 1996, 725 (Murray)

64 ZWIJGENDE VERDACHTE HR 12/03/1996, NJ (Gereedskist) Gestolen auto Gereedschap in kofferbak Gereedschap in woonhuis Geen verklaring, althans weigering verklaring

65 BEKENNENDE VERDACHTE EHRM 06/06/ /97 (Averill) Niet in Nederlandse Jurisprudentie opgenomen 24/04/1994 Noord-Ierland 6.15 pm Bungalow Murphy Family 6.25 pm Aanslag vanuit auto (2 doden) 7.20 pm Aanhouding verdachte

66 BEKENNENDE VERDACHTE Verdachte zwijgt Confrontatie met sporen Verdachte blijft zwijgen Klacht EVRM Eerste 24 uur geen toegang advocaat Verhoor onverwijld na aanhouding Verweer Verenigd Koninkrijk Redelijke termijn Geen nadeel verdachte

67 BEKENNENDE VERDACHTE Niet 1 klacht, maar 3 klachten Eerste klacht 6 tegen 1 verworpen Tweede klacht 6 tegen 1 verworpen Derde klacht unaniem aangenomen In EHRM 06/06/ /97 (Averill) heeft het EHRM beslist dat een verdachte voorafgaande het eerste verhoor in de gelegenheid moet worden gesteld om een raads-man te spreken teneinde zijn proceshouding te kunnen bepalen.

68 BEKENNENDE VERDACHTE Hof 's-gravenhage 03/04/2007 LJN BA2127 Verdachte maakt afspraak met advocaat Telefoon getapt Verdachte voorafgaande afspraak aangehouden Bekentenis Niet-ontvankelijkheid Openbaar Ministerie

69 BEKENNENDE VERDACHTE

70 MOTIVERINGSEISEN 359 lid 3 Sv Regel: 1 Opgave bewijsmiddelen 2 Opgave redengevende feiten en omstandigheden Bewijsmiddelen Streep Bewezenverklaring

71 MOTIVERINGSEISEN Uitzondering: Bekentenis, tenzij: 1 Bekentenis wordt ingetrokken 2 Vrijspraak wordt bepleit Gat bewijsvoering 4 Term tenastelegging 5 Onrechtmatige bewijsgaring 6 Betrouwbaarheidsverweer

72 MOTIVERINGSEISEN 3 Gat bewijsvoering HR 01/02/1972 NJ 1974, 450 (Meer en Vaart) Kruising met middenberm Midden op kruising

73 MOTIVERINGSEISEN 4 Term tenlastelegging HR 16/02/1982 NJ 1982, 411 (Dakdekker) Werknemer of zelfstandige? "Manurenstaat" Wat is een "manurenstaat"? Waartoe dient een "manurenstaat"? Wat is een vervalste "manurenstaat"?

74 MOTIVERINGSEISEN 5 Onrechtmatige bewijsgaring HR 18/04/1978 NJ 1978, 365 (Erwtenpistool) Overval Algemeen Service Bedrijf Uitzendbureau Laan van Meerdervoort 266 Huiszoeking hoofdagent Jasje, shawl, plastic tasje (met geld) Hoofdagent bevoegd tot "huiszoeking"? Procesverbaal hoofdagent bewijsmiddel?

75 MOTIVERINGSEISEN 6 Betrouwbaarheidsverweer a Vertaalverweer (telefoongesprek in Roma/Sinti) b Afgeschermde getuige, anonieme getuige en kroongetuige

76 MOTIVERINGSEISEN c Gemotiveerde betwisting verklaring deskundige - Strekt deskundigheid zich tot onderzoek uit? - Welke methode gebruikt? - Waarom methode betrouwbaar? - Deskundige in staat om methode (betrouwbaar) toe te passen?

77 AFSLUITING College Cursus Aanmelden Annuleren Cursusaanbod Cursusmateriaal /aankondiging-0039.pdf /deelnemers-0039.pdf /sheets-0039.pdf

78 AFSLUITING 26/09/2008 Jeugdstrafrecht /10/2008 Jeugdstrafrecht 2008 (herhaling) Wie de zoekterm "jeugdstrafrecht" intoetst op krijgt ruim tachtig treffers. In de Nederlandse Jurisprudentie zijn op deze wijze ruim twintig uitspraken te vinden. Alle treffers passeren de revue. Zowel formeel als materieel jeugdstrafrecht komt aan bod. Er wordt daarbij telkens de vraag gesteld in hoeverre het kinderstrafrecht verschilt van het strafrecht voor volwassenen.