Hoofdpijn huisartsen nascholing 10 sept 2013
|
|
- Elias Hendriks
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoofdpijn huisartsen nascholing 10 sept 2013 JCF van der Wielen-Jongen neuroloog
2 Indeling voordracht enkele statistieken de patient met hoofdpijn hoofdpijn anamnese neurologisch onderzoek indicatie beeldvorming hoofdpijnvormen adhv richtlijnen IHS en NHG per vorm de behandelingsopties niet medicamenteus medicamenteus discussie/vragen
3 Enkele statistieken. 80% heeft episodisch spanningshoofdpijn gewone hoofdpijn 40% heeft ooit in zijn leven een hoofdpijn probleem 15% volwassen populatie heeft migraine 2% medicatie overgebruiks-hoofdpijn 0,05% clusterhoofdpijn
4
5 Indeling voordracht enkele statistieken de patient met hoofdpijn hoofdpijn anamnese neurologisch onderzoek indicatie beeldvorming hoofdpijnvormen adhv richtlijnen IHS en NHG per vorm de behandelingsopties niet medicamenteus medicamenteus discussie/vragen
6 De patiënt met hoofdpijn: anamnese 1. Hoeveel verschillende hoofdpijntypes (gescheiden anamneses zijn noodzakelijk voor ieder hoofdpijn type) 2. Vragen over de tijd (episodisch, dagelijks en constant). 3. Welk soort hoofdpijn? (intensiteit, plaats, soort, begel. sympt) 4. Oorzaak? (uitlokkende fact, fam belasting) 5. Vragen over behandeling? (pijnstillergebruik, niet-medic behand) 6. Gezondheidstoestand tussen de aanvallen? (restversch, angst?)
7 De patiënt met hoofdpijn: neurologisch onderzoek nodig bij elke patiënt die zich met nieuwe hoofdpijn meldt! Doel: 1. uitsluiten focale uitval welke intracraniële oorzaak doet vermoeden 2. uitsluiten hypertensie 3. geruststelling van de patiënt/familie
8 De patiënt met hoofdpijn: beeldvorming? Patiënten presenterend met migraine of tension type headache én Geen afwijkingen bij neurologisch onderzoek: bij beeldvorming minder dan 0,5% relevante afwijkingen, gelijk aan de bevindingen bij beeldvorming bij mensen zonder klachten. casus
9 De patiënt met hoofdpijn: beeldvorming? De novo of ongebruikelijk hevige hoofdpijn, acuut begin (donderslag hoofdpijn). Veranderingen in frequentie, hevigheid of klinische kenmerken progressieve of nieuwe dagelijks aanhoudende hoofdpijn neurologische symptomen die niet voldoen aan de criteria voor migraine of die op zich zelf onderzoek vereisen. bij patiënten die kanker hebben of HIV positief zijn. debuut na de leeftijd van 50 jaar. insulten. Afwijkend neurologisch onderzoek. Gebruik van anticoagulantia.
10 Indeling voordracht enkele statistieken de patiënt met hoofdpijn hoofdpijn anamnese neurologisch onderzoek indicatie beeldvorming hoofdpijnvormen adhv richtlijnen IHS en NHG per vorm de behandelingsopties niet medicamenteus medicamenteus discussie/vragen
11 International Classification of Headache Disorders II
12 Hoofdpijn volgens NHG Spanningshoofdpijn Migraine Middelen geïnduceerde hoofdpijn Clusterhoofdpijn alarmsymptomen
13 Spanningshoofdpijn (Tension Type Headache) TTH not associated with pericranial tenderness TTH associated with pericranial tenderness infrequent episodic /frequent episodic chronic
14 Spanningshoofdpijn: prevalentie episodische spanningshoofdpijn van 63%; 56% bij mannen en 71% bij vrouwen; chronische spanningshoofdpijn van 3%; 2% voor mannen en 5% voor vrouwen prevalentie neemt af met het toenemen van de leeftijd. Slechts 16% van de mensen met spanningshoofdpijn consulteert ooit de huisarts, 4% de specialist
15 Spanningshoofdpijn: criteria bij uitsluiting van andere oorzaken (anamn/no) stress/spanning geen noodzakelijk criterium cervicomyogeen bepaald ( associated with pericranial tenderness ) soms geen aanwijsbare oorzaak NHG: drukkende, knellende, meestal tweezijdige hoofdpijn zonder misselijkheid of braken. Duur: minuten-dagen. Meestal geen licht- of geluidsovergevoeligheid; pijn is gering/matig; verergert niet bij inspanning.
16 Spanningshoofdpijn: behandeling niet medicamenteus ontspanningstraining biofeedback cognitieve gedragstherapie Cesartherapie
17 Spanningshoofdpijn: behandeling medicamenteus alleen wanneer uitleg, adviezen, geruststelling, verandering in levensstijl en niet-medicamenteuze behandeling faalt. amitriptyline: 1dd 25 mg àn, na 6 weken evalueren en zn ophogen. Na 6 mnd trachten te staken (bewijsklasse I) Alternatief: nortriptyline 2-3dd10 mg mirtazapine (bewijsklasse II)
18 Migraine
19 Migraine: Pathofysiologie Cortical spreading depression -ontregeling trigeminovasculaire systeem -verminderde stim 5HT receptoren in de pijnsensitieve intracraniele structuren (vaten, meningen) -retrograde release van neurotransmitters CGRP, substance P, met vasodilatatie tot gevolg -sensitisatie, waardoor aanhoudend pijn ondanks wegvallen stimulus; pijnmedicatie te laat niet zinvol.
20 Migraine: Prevalentie - 6-8% bij mannen en 15-18% bij vrouwen - meer dan diabetes en astma tezamen - vooral volwassenen tussen 15 en 55 jaar -> onevenredige impact op de beroepsbevolking. - circa 75% van de migrainepatiënten heeft één of meer aanvallen per maand.
21 Migraine: kenmerken - halfzijdige bonkende hoofdpijn -foto- en fonofobie, misselijkheid en braken -duur 4-72 uur -15% van de patiënten heeft aura s min voorafgaand - 20% heeft prodromale kenmerken (prikkelbaarheid, depressiviteit, geeuwen, overgevoeligheid voor geuren, hyper- of hypoactiviteit, trek hebben in bepaald voedsel (meestal zoet), een stijve nek, en vochtretentie met gezwollen borsten, vingers en voeten) - meer dan helft moet activiteit (werk/huish/sociaal) staken
22 Migraine aura
23 Migraine: niet medicamenteuze behandeling - als bij spanningshoofdpijn: ontspanningstraining cognitieve gedragstherapie -geen plek voor acupunctuur, mogelijk heeft MT/chiropractie een bijdragende rol -Rust, Reinheid, Regelmaat -vermijden luxerende factoren
24 Migraine: medicamenteuze behandeling Aanvalsbehandeling 1.NSAID met of zonder prokinetisch anti-emeticum 2.idem parenteraal 3.triptanen (ergotamine) 4. triptan+nsaid 5. onder medisch toezicht: diclofenac im met chloorpromazine supp mg of metoclopramide 10 mg im of iv
25 Migraine: medicamenteuze behandeling Profylaxe (bij meer dan 2 aanvallen per maand) 1.beta-blokker - propranolol 1x80 mg ret (max 240 mg) 2. topiramaat valproaat Tweedelijns (bijw!) 3. flunarizine - metoprolol 4. Methysergide, elke 6 mnd 1 mnd pauze 5. pizotifeen
26 Clusterhoofdpijn
27 ICHD-II: Clusterhoofdpijn en andere trigeminale autonome cephalgieën ernstige eenzijdige hoofdpijn in combinatie met een duidelijke functieverandering van de craniale sympathische organisatie ten tijde van het optreden van de hoofdpijn -overwegend mannen, veelal (ex-) rokers -prevalentie 1:10.000
28 Clusterhoofdpijn: kenmerken - meestal aan dezelfde zijde van het hoofd. -in of rond de orbita, gepaard met traansecretie, loopneus en conjunctivale vaatinjectie. -unilaterale ptosis en miosis -circadiaan ritme; hypothalamus betrokken
29 Clusterhoofdpijn: behandeling
30 Clusterhoofdpijn: andere trigeminale autonome cephalgieën -Paroxysmale hemicrania (2-30 min, indomethacine) -SUNCT syndroom (5 sec-2 min, dd) Shortlasting Unilateral Neuralgiform headache attacks with Conjunctival injection and Tearing -Hemicrania continua (>3mnd, exacerbaties met autonome verschijnselen, indomethacine)
31 Medicatie overgebruiks hoofdpijn
32 Medicatie overgebruiks hoofdpijn -Sterk onderschat (neg medicatie anamnese!) -Bij >15 dagen per maand medicatiegebruik gedurende >3mnd -Triptanen >10 dagen - verergert na onttrekking -Na 1-2 maanden over -> definitieve diagnose DAN HERBEOORDELEN OORSPRONKELIJK HOOFDPIJNPATROON!
33 Casus 37-jarige vrouw, 2 jonge kinderen, baan migraine Toenemend klachten, 6x per maand triptan Hoofdpijnvrije episodes niet hoofdpijnvrij Bij NO gevoelige nekmusculatuur/occipitale aanhechtingen WAT WILT U NOG MEER WETEN?
34 component niet! cervicomyogene Vergeet de Take home messages Vaak meer hoofdpijnvormen - >stappenplan!!
35 Dank!
Verschillende soorten hoofdpijn
VGV OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE_BSL_148 x 210 2-2 14-12-11 09:39 Pagina 13 Verschillende soorten hoofdpijn HOOFDSTUK Hoe kan de patiënt met chronische hoofdpijn het beste worden benaderd? Heel veel patiënten
Nadere informatieKinderen met hoofdpijn
Kinderen met hoofdpijn 01-12-2016 M. Flohil, kinderneuroloog Inleiding Hoofdpijn bij kinderen is gek Prevalentie 53% Classificatie conform ICHD-3 (2013) Primair versus secundair Angst voor hersentumor
Nadere informatieOorzaken en diagnose
Oorzaken en diagnose Op grond van anamnese en oriënterend neurologisch onderzoek, met inachtneming van mogelijke alarmsymptomen bij acuut ontstane hoofdpijn, kan de arts in de meeste gevallen tot een diagnose
Nadere informatieClusterhoofdpijn. Een overzicht van de aktuele internationale adviezen met betrekking tot behandeling met medicijnen
Clusterhoofdpijn. Een overzicht van de aktuele internationale adviezen met betrekking tot behandeling met medicijnen 1 De klachten en mate van vóórkomen in de Nederlandse bevolking Clusterhoofdpijn is
Nadere informatieSymptomen bij hoofdpijn
1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M19 van juli 2004. Een klassieke migraine met eenzijdige en een aura lijkt gemakkelijk te diagnosticeren. Migraine heeft echter
Nadere informatieThursday, March 29, 2018
Thursday, March 29, 2018 Chronische hoofdpijn Hoofdpijn! Van jong tot oud Migraine! van jong tot oud Hoogste prevalentie vrouwen 18e - 44e jaar Inleiding Pathofysiologie Praktijk Take home messages Disclosures:
Nadere informatieHoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli
Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Inhoud Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn
Nadere informatieVoorlichtingsavond CWZ 9 juli Cluster hoofdpijn. Een bijzondere vorm van hoofdpijn. J. Poelen Neuroloog CWZ
Voorlichtingsavond CWZ 9 juli 2018 Cluster hoofdpijn Een bijzondere vorm van hoofdpijn J. Poelen Neuroloog CWZ Klachten en verschijnselen Aanvalsgewijze hoofdpijn 15-180 minuten 1 tot 8 maal per dag Eén
Nadere informatieHoe vaak komt SUNCT voor bij kinderen? SUNCT komt zelden voor op kinderleeftijd, het komt vaker voor bij volwassenen.
SUNCT Wat is SUNCT? SUNCT is een vorm van hoofdpijn waarbij kinderen en volwassenen last hebben van een kortdurende felle hoofdpijn aan een kant van gezicht in combinatie met een rood en tranend oog aan
Nadere informatieKarakteristieken hoofdpijn in aanvallen in aanvallen duur 4-72 uur 15 minuten-3 uur frequentie 6-8/maand 8/dag
Hoofdpijn/migraine Drs. E.G.M. Couturier De belangrijkste vormen van hoofdpijn, te weten migraine, spanningshoofdpijn, clusterhoofdpijn en hoofdpijn veroorzaakt door overgebruik van medicatie, worden in
Nadere informatieHoofdpijn voor de huisarts
Hoofdpijn voor de huisarts Hans Carpay, neuroloog, hoofdpijnspecialist Tergooiziekenhuizen, locatie Blaricum/Hilversum Starterscafe 15 mei 1 Diagnose bij hoofdpijn: ooit door een dokter gezien? Diagnose
Nadere informatieMigraine. klinische gegevens pathofysiologie behandeling /ontwikkelingen. Paul Bouma
Migraine klinische gegevens pathofysiologie behandeling /ontwikkelingen Paul Bouma Blaricum, 5 april 2018 Disclaimer / disclosures Contacten met, onderzoek gedaan voor of vergoedingen ontvangen van Astra
Nadere informatieRICHTLIJNEN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING CHRONISCH RECIDIVERENDE HOOFDPIJN ZONDER NEUROLOGISCHE AFWIJKINGEN 1 ste herziening, 2007
RICHTLIJNEN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING CHRONISCH RECIDIVERENDE HOOFDPIJN ZONDER NEUROLOGISCHE AFWIJKINGEN 1 ste herziening, 2007 Commissie Kwaliteit van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie Werkgroep
Nadere informatieSpanningshoofdpijn. Afdeling neurologie
Spanningshoofdpijn Afdeling neurologie Veel mensen hebben wel eens hoofdpijn. Vaak is dit spanningshoofdpijn. Dit is een onschuldige vorm van hoofdpijn. Komt deze hoofdpijn regelmatig voor en houdt deze
Nadere informatieHoofdpijn Casus-schetsen Schets 1 jan98 7 pag
Casus-schetsen Schets 1 jan98 7 pag Een 17-jarige vrouw, MAVO-leerlinge. Moeder lijdt aan een cyclus-gebonden migraine. Anderhalf jaar hoofdpijn Soort hoofdpijn: Steeds 1 x / maand, laatste tijd 2x / maand.
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 11. 1. Verschillende soorten hoofdpijn 13. 2. Epidemiologie 19
VGV OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE_BSL_148 x 210 2-2 14-12-11 09:38 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1. Verschillende soorten hoofdpijn 13 Hoe kan de patiënt met chronische hoofdpijn het beste worden benaderd? 13
Nadere informatieParamedisch OnderzoekCentrum
Cefalalgiafobie: een nieuwe loot aan de boom?. Prof.dr. Rob Oostendorp Kinesiophobia Phonophobia Photophobia Cefalalgiaphobia Phobia: excessive, irrational fear resulting from a feeling of vulnerability
Nadere informatieMigraine met aura. Migraine 31-1-2013. Tension-type headache: 1 jaar prevalentie Tension-Type Headache. flimpje 1. filmpje 2.
Hoofdpijn: classificatie en behandeling Waarom is het kunnen classificeren van hoofdpijn van belang voor de FT/MT februari 2013 René Castien, manueel therapeut, Master SPT, PhD i.o. Regelmatig voorkomend
Nadere informatieHoofdpijn bij kinderen: Dokter, het is toch geen tumor? Katrien Vanrykel Symposium Kindergeneeskunde in de praktijk GZA 7 maart 2015
Hoofdpijn bij kinderen: Dokter, het is toch geen tumor? Katrien Vanrykel Symposium Kindergeneeskunde in de praktijk GZA 7 maart 2015 Seppe, 8 jaar Sinds kerstvakantie hoofdpijn gekregen, ook nachtelijke
Nadere informatieSymptomen De algemene kenmerken van migraine zijn:
Hoofdpijn In het algemeen wordt onder hoofdpijn het volgende verstaan: Pijn in en rondom het hoofd, inclusief pijn achter de ogen en pijn in het gebied tussen de nek en het achterhoofd. Omdat de meeste
Nadere informatieVerdenking clusterhoofdpijn of andere TAC
Auteurs: S.A. Zylicz, Dr. J.L.M. Jongen Datum: april 2010 (te reviseren: april 2014), ongewijzigd verlengd in 2015 Verdenking clusterhoofdpijn of andere TAC Specifieke anamnese met normaal neurologisch
Nadere informatieSpanningshoofdpijn. Afdeling neurologie Locatie Eindhoven
Spanningshoofdpijn Afdeling neurologie Locatie Eindhoven Veel mensen hebben wel eens hoofdpijn. Vaak is dit spanningshoofdpijn. De pijn kan een uur tot een paar dagen duren. De hevigheid van de pijn wisselt
Nadere informatieHoofdpijn, in het bijzonder migraine. Diagnose volgens de classificatie van de International Headache Society (IHS)
Observaties Hoofdpijn, in het bijzonder migraine. Diagnose volgens de classificatie van de International Headache Society (IHS) Auteur A. Valkenburg, neuroloog Samenvatting Hoofdpijn is een symptoom. Als
Nadere informatiePraktijk. Pijn mechanisme 15-01-2012! Martini Hospital Groningen - innovation in desig! 1! Multidisciplinaire behandeling van hoofdpijn
Multidisciplinaire behandeling van hoofdpijn Marielle Padberg (Hoofd)pijn pathofysiologie Hoofdpijndiagnose Multidisciplinaire behandeling Praktijk Pijn mechanisme 18-jarige man met ernstige hoofdpijn
Nadere informatieWat is clusterhoofdpijn
Wat is clusterhoofdpijn Meest pijnlijke syndromen waar een mens aan kan lijden. Zelfmoordhoofdpijn Dag- en nachtritme ontregeld door een gebied in de hersenen (hypothalamus) Verhoogde hersenactiviteit
Nadere informatieHoofdpijn Achtergronden bij casusschetsen Inleiding
okt98 I n l e i d i n g De hoofdpijnkaart is tot stand gekomen dankzij het enthousiasme van de neurologie-werkgroep, die eerder de TIA/CVA werkafspraak maakte. Er is voor dit onderwerp gekozen omdat hoofdpijn
Nadere informatieHerkennen en behandelen MIGRAINE
Herkennen en behandelen MIGRAINE MIGRAINE Is meer dan gewoon hoofdpijn Wat is migraine? Een migraineaanval is veel meer dan gewoon hoofdpijn, het is een hele verzameling verschijnselen waaronder zeer ernstige
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Chapter 11
Nederlandse samenvatting Chapter 11 Chapter 11 Samenvatting Dit proefschrift beschrijft de resultaten van een groot vragenlijstonderzoek over de epidemiologie van chronisch frequente hoofdpijn in de Nederlandse
Nadere informatieGevalsbespreking 39-jarige vrouw. migraine zonder aura vanaf de menarche. progressieve toename in hoofdpijn frekwentie sedert 1 jaar
Therapie in neurologie: hoofdpijn Gevalsbespreking 39-jarige vrouw migraine zonder aura vanaf de menarche voorgeschiedenis: depressie middelengebruik: geen Dr.L.Herroelen dienst neurologie Pentalfa - 13
Nadere informatieFlowchart chronische hoofdpijn. 1)Medicatie afhankelijkehoofdpijn (MAH) 2)Chronische migraine (CM) 3)Hemicrania continua (HC)
Flowchart chronische hoofdpijn Chronische hoofdpijn Analgetica 15 dgn/maand 3 mnd 1)Medicatie afhankelijkehoofdpijn (MAH) Zie toelichting Richtlijn MAH Triptanen 10 dgn/maand 3 mnd Eenzijdig, kloppend/
Nadere informatiein de huisartsenpraktijk
VOOR GOEDE MEDISCHE PRAKTIJKVOERING Aanpak van migraine in de huisartsenpraktijk Gevalideerd door CEBAM in januari 2010 AUTEURS E. van Leeuwen, K. Paemeleire, P. Van Royen, M. Goossens, K. Dirven Uitgave
Nadere informatieChronische migraine. Afdeling neurologie
Chronische migraine Afdeling neurologie Wat is migraine? Migraine is een veelvoorkomende hersenziekte. Ongeveer 15% van de Nederlandse bevolking heeft migraine. Bij een migraine aanval hebben patiënten
Nadere informatie01 07 SEPT 2014. MIGRAINE IS MEER DAN HOOFDPIJN. Adviseer uw klanten.
01 07 SEPT 2014? MIGRAINE IS MEER DAN HOOFDPIJN. Adviseer uw klanten. Migraine of Migraine of hoofdpijn? hoofdpijn? 1 op de 5 Nederlanders krijgt in zijn leven te maken met migraine.* Maar weten uw klanten
Nadere informatieMigraine. Hersenstichting Nederland
Migraine Hersenstichting Nederland 1 Migraine Iedereen heeft wel eens last van hoofdpijn; soms erg vervelend voor het dagelijks leven, maar meestal gaat het snel weer over. Er bestaat echter ook een hersenaandoening
Nadere informatieOm een goede indruk te krijgen van uw hoofdpijn is het wenselijk om enkele maanden een hoofdpijndagboek bij te houden.
Hoofdpijndagboek 1 2 HOOFDPIJNDAGBOEK Om een goede indruk te krijgen van uw hoofdpijn is het wenselijk om enkele maanden een hoofdpijndagboek bij te houden. De gegevens uit het hoofdpijndagboek worden
Nadere informatieM I G R A I N E A P OT H E E K. N L
MIGRAINE EN CLUSTER- HOOFDPIJN WAT IS MIGRAINE WAT IS CLUSTERHOOFD- PIJN MEDICIJNEN BIJ MIGRAINE MEDICIJNEN BIJ CLUSTERHOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK
Nadere informatieMigraine en clusterhoofdpijn
Hoofdpijn polikliniek Migraine en clusterhoofdpijn Migraine en clusterhoofdpijn zijn twee verschillende vormen van hoofdpijn. De kenmerken verschillen, evenals de behandeling. Voor beide vormen geldt dat
Nadere informatieSamenvatting van de standaard Hoofdpijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap
voor de praktijk Samenvatting van de standaard Hoofdpijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap M.H.Grol, A.Knuistingh Neven, L.Pijnenborg en A.N.Goudswaard Zie ook de artikelen op bl. 289 en 291. De
Nadere informatiede hoofdpijn van kinderen Onno Graafland, kinderarts Pjotr Carbaat, neuroloog Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht
de hoofdpijn van kinderen Onno Graafland, kinderarts Pjotr Carbaat, neuroloog Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht Dordrecht, oudste stad van Nederland de kinderarts Leerdoelen: als de klacht hoofdpijn
Nadere informatieHet cluster-tic-syndroom en andere tic-tac-combinaties
2 Het cluster-tic-syndroom en andere tic-tac-combinaties The cluster tic syndrome and other tic-tac combinations J. Haan, L.A. Wilbrink, R. Haan, M.D. Ferrari Samenvatting Het cluster-tic-syndroom bestaat
Nadere informatieMigraine en andere hoofdpijn
Migraine en andere hoofdpijn WAT IS HOOFDPIJN MEDICIJNEN TEGEN MIGRAINE EN ANDERE HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN
Nadere informatieE.G.M. Couturier J.A. Carpay VEEL GESTELDE VRAGEN OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE
E.G.M. Couturier J.A. Carpay VEEL GESTELDE VRAGEN OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE VEEL GESTELDE VRAGEN OVER Hoofdpijn-migraine VEEL GESTELDE VRAGEN OVER Hoofdpijn-migraine E.G.M. Couturier dr. J.A. Carpay 2011
Nadere informatieR.I.Z.I.V. - I.N.A.M.I. Info spot. Geneesmiddelen bij migraine. April Mei Juni 2013
R.I.Z.I.V. - I.N.A.M.I. Info spot Geneesmiddelen bij migraine April Mei Juni 2013 Geneesmiddelen bij migraine Migraine is een vaak voorkomende oorzaak van hoofdpijn. Deze aandoening gaat gepaard met een
Nadere informatieNHG-Standaard Hoofdpijn
M19 NHG-Standaard Hoofdpijn Derde herziening Dekker F, Van Duijn NP, Ongering JEP, Bartelink MEL, Boelman L, Burgers JS, Bouma M, Kurver MJ Huisarts Wet 2014;57(1):20-31. De NHG-Standaard Hoofdpijn is
Nadere informatieCrash Course Migraine
Crash Course Migraine Prof. Dr. Koen Paemeleire Dienst Neurologie Universitair Ziekenhuis Gent De Pintelaan 185 B-9000 Gent T 09/332.45.39 F 09/332.49.71 E koen.paemeleire@uzgent.be De term migraine is
Nadere informatieMedisch Huis Haaltert
Migraine Migraine In dit artikel - Migraine - Klachten - Aura - Oorzaken - Mogelijke uitlokkende factoren - Menstruatie - Diagnostische criteria van migraine zonder aura - Diagnostische criteria van migraine
Nadere informatiehuisartsennascholing 10 sept 2013
huisartsennascholing 10 sept 2013 -polyneuropathie -restless legs syndrome Joost van Oostrom Afdeling Neurologie Rijnstate Programma (2x) WAAROM moeten we hier iets over weten WAT moeten we hierover weten
Nadere informatieLUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM
INTERLINE LUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM maart 2017 Inleiding Zie de werkafspraak Lumbaal radiculair syndroom De huidige werkgroep bestaat uit: Huisartsen: Annemiek Meutstege Martin Olieman Bonne Rik Wesseler
Nadere informatieHoofdpijnklachten Soorten hoofdpijn Oorzaken van hoofdpijn Symptomen van hoofdpijn
Hoofdpijnklachten Hoofdpijnklachten komen veel voor en kunnen u ernstig belemmeren in uw dagelijks functioneren. Soms is het een vervelende, zeurende pijn die op de achtergrond aanwezig is, maar er zijn
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29646 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dekker, François (Frans) Title: Patients preference in migraine Issue Date: 2014-11-05
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Hypnic headache. www.kinderneurologie.eu
Hypnic headache Wat is hypnic headache? Hypnic headache is een hoofdpijnaandoening waarbij mensen tijdens hun slaap last krijgen van hoofdpijn en hierdoor wakker worden uit hun slaap. Hoe wordt hypnic
Nadere informatieSamenvatting richtlijn Diagnostiek en behandeling chronisch recidiverende hoofdpijn zonder neurologische afwijkingen
Samenvatting richtlijn Diagnostiek en behandeling chronisch recidiverende hoofdpijn zonder neurologische afwijkingen E.G.M. Couturier Namens de werkgroep Richtlijnen Hoofdpijn van de Nederlandse Vereniging
Nadere informatieMigrainemiddelen. Opbouw Aanvalsmiddelen sumatriptan overige triptanen. Profylactica. Nieuwe ontwikkelingen. Geurt van den Brink
Migrainemiddelen Geurt van den Brink Afdeling Farmacoepidemiologie & Klinische Farmacologie Departement Farmaceutische Wetenschappen, Bèta-faculteit Opbouw 2 Aanvalsmiddelen sumatriptan overige triptanen
Nadere informatieFTO-module. Migraine. Werkmateriaal voor een FTO-bijeenkomst
FTO-module Migraine Werkmateriaal voor een FTO-bijeenkomst 3 4 4 4 4 5 6 7 10 13 16 17 24 Inleiding Een FTO-bijeenkomst over migraine Doelstelling van dit FTO Toelichting Voorbeeldprogramma Uitvoering
Nadere informatieHoofdpijncentrum. Neurologie
Hoofdpijncentrum Neurologie U bent door uw huisarts doorverwezen naar het Hoofdpijncentrum van Orbis Medisch Centrum. In deze folder treft u informatie aan over de praktische gang van zaken. Hoofdpijn
Nadere informatieWelkom. Publiekslezing Migraine. 5 februari 2019
Welkom Publiekslezing Migraine 5 februari 2019 Voorstellen Esther Visser Hoofdpijnnet Avondvoorzitter/moderator Programma 19.05 uur Lezing I: Diagnose en behandeling van migraine Door: Dr. Madelon Dane
Nadere informatieAls een donderslag bij heldere hemel
Als een donderslag bij heldere hemel Ruud van der Kruijk, neuroloog Slingeland Ziekenhuis Doetinchem Mede namens Sarah Vermeer, neuroloog Rijnstate, Peter Coppens huisarts te Ulft en Rik van Dijk huisarts
Nadere informatieBijvoegsel bij de Folia Pharmacotherapeutica. Transparantiefiche. Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie. Geneesmiddelen bij migraine
Bijvoegsel bij de Folia Pharmacotherapeutica Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie Transparantiefiche Geneesmiddelen bij migraine Mei 2012 DE TRANSPARANTIEFICHES Doel De Transparantiefiches
Nadere informatieHeleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn
Heleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn eerste lijn MZH De twee hoofd vragen: Waarom de nek behandelen
Nadere informatieNHG-Standaard Hoofdpijn (derde herziening)
Hoofdpijn (derde herziening) Frans Dekker, Nico Van Duijn, Jan Ongering, Marie-Louise Bartelink, Lia Boelman, Jako Burgers, Margriet Bouma, Miranda Kurver NHG-Standaard M19 Belangrijkste wijzigingen In
Nadere informatieNiets aan de hand toch
Niets aan de hand toch (Kinder-) Manuele Therapie Psychologie Nek- en hoofdpijn bij kinderen en jongeren met NAH Presentatie BAW 'Niets aan de hand toch' Opbouw van de Presentatie Verzoek aan jullie Vraagstelling
Nadere informatiemigraine of hoofdpijn Week van de 27 mei 01 juni 2013 Belgian Headache Society
Week van de MIGRAINE 27 mei 01 juni 2013 migraine of hoofdpijn? VU: Novartis Consumer Health, Guido Van Hoeck, Medialaan 40, 1800 Vilvoorde - PQC 2013-117 BHS Belgian Headache Society OFFICE DES PHARMACIES
Nadere informatieTrigeminusneuralgie Multidisciplinaire aanpak en behandeling
Trigeminusneuralgie Multidisciplinaire aanpak en behandeling Dr Olivier Deryck Ter inleiding Incidentie 4-5/100000/jaar Middelbare tot oudere leeftijd (60-70 jaar, 90% ouder dan 40 jaar) zz adolescenten
Nadere informatieNieuwe migraine medicatie vanuit de CGRP hoek
Nieuwe migraine medicatie vanuit de CGRP hoek Peter van den Berg, neuroloog Belangenconflicten LY2951742: EVOLVE-2, REGAIN Telcagepant: MK0974-031, MK-00974-065, MK-0462-086-01, MK- 0462-082-00 BI 44370
Nadere informatieAstrid Kodde, huisarts VU mei 2015. Met dank aan NHG, Casper Zwetsloot en Amstelland ziekenhuis
Astrid Kodde, huisarts VU mei 2015 Met dank aan NHG, Casper Zwetsloot en Amstelland ziekenhuis "eerste of ergste hoofdpijn" Abrupt begin ernstige hoofdpijn of kort bestaande klachten Verandering in
Nadere informatieHoofdpijn TOH de Jongh A Knuistingh Neven EGM Couturier
Diagnostiek Hoofdpijn TOH de Jongh A Knuistingh Neven EGM Couturier Van klacht naar probleem Hoofdpijn komt vaak voor. Bij onderzoek onder de Nederlandse bevolking meldde 29% van de respondenten de afgelopen
Nadere informatiePDPH: overzicht en analyse van 9 maand registratie. Vrijdag 19 april 2013 Co-assistent: Astrid Barbé Promotor: Dr. Johan De Coster
PDPH: overzicht en analyse van 9 maand registratie Vrijdag 19 april 2013 Co-assistent: Astrid Barbé Promotor: Dr. Johan De Coster Definitie Pathogenese Kliniek PDPH: een overzicht Incidentie en risicofactoren
Nadere informatieDe geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie
De geriatrische patiënt op de SEH SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie Relevante onderwerpen Delier Symptoomverarming Medicatie op de SEH Duur aanwezigheid patiënt op de SEH Delier
Nadere informatieLumbaal radiculair syndroom ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE Lumbaal radiculair syndroom Inleiding maart 2017 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Zie de werkafspraak Lumbaal radiculair syndroom De huidige werkgroep bestaat
Nadere informatieWorkshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007
Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers
Nadere informatieHoofdpijn bij kinderen
N E U R O L O G I E Hoofdpijn bij kinderen L.A.E.M. Laan Hoofdpijn is een frequent voorkomende aandoening op de kinderleeftijd. De anamnese is met name bepalend voor het stellen van de juiste diagnose.
Nadere informatieManuele therapie en hoofdpijnklachten
Whitepaper Manuele therapie en hoofdpijnklachten Marieke Wichers - Schreur Algemeen fysiotherapeut & manueel therapeut Inhoud Inleiding Soorten hoofdpijn Welke hoofdpijnen zijn te behandelen middels manuele
Nadere informatieGendersensitief basaal onderzoek: zoeken naar een oplossing voor migraine. Dr. A. Maassen van den Brink Erasmus MC Rotterdam
Gendersensitief basaal onderzoek: zoeken naar een oplossing voor migraine Dr. A. Maassen van den Brink Erasmus MC Rotterdam Corrie Hermans Prijs 2015 Jeanine Roeters van Lennep Jeanine zoals we haar kennen:
Nadere informatieHoofdpijn. Hoofdpijn MIGRAINE
Hoofdpijn Hoofdpijn is een van de meest voorkomende pijnklachten. Het overgrote deel van de Nederlandse bevolking (naar schatting 90 procent) heeft af en toe hoofdpijn. Hoofdpijn is in de meeste gevallen
Nadere informatieAstma. Chronos, 14 juni 2016. Regien Kievits, kaderarts astma/copd
Astma Chronos, 14 juni 2016 Regien Kievits, kaderarts astma/copd Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieInformatiefolder Hoofdpijn
Informatiefolder Hoofdpijn Inhoudsopgave Soorten hoofdpijn 3 Migraine (Spier)spanningshoofdpijn Medicatieafhankelijke hoofdpijn Chronisch dagelijkse hoofdpijn Clusterhoofdpijn Kinderen Wanneer moet u een
Nadere informatieHands on 2014 Duizeligheid
Hands on 2014 Duizeligheid Hoe blijven we in evenwicht (zoals een vliegtuig)? Doelen: 1. Awareness creëren 2. Hoe blijven we in evenwicht? 3. Anamnese is key 3. Onderzoek zelf doen 4. Duizeligheid er is
Nadere informatieHoofdpijn? Wat je moet weten en wat je kan doen. Voor meer info: www.pijnstiller.be
Hoofdpijn? Wat je moet weten en wat je kan doen. Voor meer info: www.pijnstiller.be H eb je soms of regelmatig last van hoofdpijn? Je bent niet alleen! Hoofdpijn is één van de meest voorkomende pijnklachten.
Nadere informatieVermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht
Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Helen Dowling Instituut: Begeleiding bij kanker voor (ex-) kankerpatienten en hun naasten: Onder andere: Individuele begeleiding Lotgenotengroepen
Nadere informatieNHG-standaard Migraine (eerste herziening) De eerste migrainestandaard van het Nederlands. Huisartsen Genootschap dateert van 1991.
NHG-standaard Migraine (eerste herziening) Alleen geschikt voor ouder dan 18 jaar De eerste migrainestandaard van het Nederlands Huisartsen Genootschap dateert van 1991. Sinds die tijd zijn de inzichten
Nadere informatieSymptomen bij hartfalen 24 november M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist
Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele
Nadere informatieHet piepende kind. Nascholing huisartsen. 20 mei 2014. Annejet Plaisier. kinderarts
Het piepende kind Nascholing huisartsen 20 mei 2014 Annejet Plaisier kinderarts Incidentie van wheezing bij kinderen 18 16 Kinderen in % 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 MAS-90 Leeftijd
Nadere informatieSTAPPENPLAN PIJN IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN PIJN IN DE EERSTE LIJN Doel Optimale behandeling van pijn in de eerste lijn. STAP 1: Screenen op pijn. Bepalen of patiënt numerieke beoordelingsschaal begrijpt: Geef een voorbeeld: - Kunt u
Nadere informatieLifting. The Burden. De mondiale campagne ter vermindering van de belasting door hoofdpijn wereldwijd
Lifting The Burden De mondiale campagne ter vermindering van de belasting door hoofdpijn wereldwijd Een actief samenwerkingsverband tussen de Wereldgezondheidsorganisatie, de World Headache Alliance, de
Nadere informatieEen kind met een insult De stuipen op het lijf! Jolanda Schieving, kinderneuroloog Ties Eikendal, SEH arts
Een kind met een insult De stuipen op het lijf! Jolanda Schieving, kinderneuroloog Ties Eikendal, SEH arts (potentiële) belangenverstrengeling Geen Disclosure belangenverstrengeling van de sprekers van
Nadere informatieKoortsconvulsies: hoe zat het ook al weer? Oebo Brouwer, kinderneuroloog UMCG
Koortsconvulsies: hoe zat het ook al weer? Oebo Brouwer, kinderneuroloog UMCG Definitie (Epileptische) aanvallen bij koorts zonder infectie van het centrale zenuwstelsel of een andere specifieke oorzaak
Nadere informatieDoelstellingen basisstage neurologie
Doelstellingen basisstage neurologie Zoals voor elke basisstage wordt het accent gelegd op vaak voorkomende problemen en op urgente problemen waarbij het van belang is ze tijdig te herkennen. Het is de
Nadere informatieHoofd, hart en handen klinisch redeneren. Aletta M van der Veen, MSc, MANP Verpleegkundig Specialist
Hoofd, hart en handen klinisch redeneren Aletta M van der Veen, MSc, MANP Verpleegkundig Specialist Klinisch redeneren omvat het proces van het koppelen van de eigen observaties en interpretaties aan de
Nadere informatieStappenplan: Pijn in de eerste lijn
Stappenplan: Pijn in de eerste lijn Doel Optimale behandeling van pijn in de eerste lijn Stap 1: Screenen op pijn Bepalen of patiënt numerieke beoordelingsschaal begrijpt: Geef een voorbeeld: - Kunt u
Nadere informatieCasuïstiek voor workshop SAFE-dag
Casuïstiek voor workshop SAFE-dag CASUS 1 Mevrouw van Breukelen, 70 jaar, heeft onlangs een nieuwe heup gekregen en is sinds kort terug uit het revalidatiecentrum. U vindt dit een mooi moment om haar medicatie
Nadere informatieCover Page. Author: Smelt, Antonette Title: Treatment of migraine : from clinical trial to general practice Issue Date: 2014-05-14
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25761 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Smelt, Antonette Title: Treatment of migraine : from clinical trial to general
Nadere informatieMIGRAINE OF HOOFDPIJN MIGRAINE IS MEER DAN HOOFDPIJN.
MIGRAINE OF HOOFDPIJN? MIGRAINE IS MEER DAN HOOFDPIJN. Adviseer uw klanten. 07 13 SEPT 2015 Novartis Consumer Health a GSK Consumer Healthcare company MIGRAINE OF HOOFDPIJN? 1 OP DE 5 NEDERLANDERS KRIJGT
Nadere informatieKennislacunes NHG-Standaard Buikpijn bij kinderen
Kennislacunes Buikpijn bij kinderen Kennislacunes 1. Prevalentie prikkelbare darm syndroom bij kinderen met chronische buikpijn (noot 5, 15). 2. Verschil in prognose van kinderen met prikkelbare darm syndroom
Nadere informatieColofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid
Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)
Nadere informatieMisselijkheid en braken. Ellen de Nijs, verpleegkundig specialist palliatieve zorg Alexander de Graeff, internist-oncoloog, consulent PTMN
Misselijkheid en braken Ellen de Nijs, verpleegkundig specialist palliatieve zorg Alexander de Graeff, internist-oncoloog, consulent PTMN Voorkomen van misselijkheid en braken bij patiënten met vergevorderde
Nadere informatieHOGESCHOOL VAN AMSTERDAM. Adviesrapport. Implementatie in de beroepspraktijk Chronische spanningshoofdpijn 07-06-2013
HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM Adviesrapport Implementatie in de beroepspraktijk Chronische spanningshoofdpijn 07-06-2013 Studenten Coach Opdrachtgever Stephanie Hak Renee Pastoors Gregory Sprenger Donne Lek
Nadere informatieRICHTLIJNEN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING CHRONISCH RECIDIVERENDE HOOFDPIJN ZONDER NEUROLOGISCHE AFWIJKINGEN. Commissie Kwaliteitsbewaking van de
RICHTLIJNEN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING CHRONISCH RECIDIVERENDE HOOFDPIJN ZONDER NEUROLOGISCHE AFWIJKINGEN Commissie Kwaliteitsbewaking van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie Werkgroep Richtlijnen
Nadere informatieTe verrichten door Arts: Medicatie voorschrijven Verpleegkundige: Pijnobservaties uitvoeren, pijnscores uitvoeren en medicatie toedienen
Te verrichten door Arts: Medicatie voorschrijven Verpleegkundige: Pijnobservaties uitvoeren, pijnscores uitvoeren en medicatie toedienen Doel Adequate pijnbestrijding Stappenplan bij pijnbestrijding (zie
Nadere informatieAanknopingspunten vanuit de pathosfysiologie van migraine. Verklaringsmodel voor de behandeling. Opzet onderzoek en resultaten van de pilotstudie
Introductie Aanleidingen tot het onderzoek Aanknopingspunten vanuit de pathosfysiologie van migraine Verklaringsmodel voor de behandeling Opzet onderzoek en resultaten van de pilotstudie Prof dr. H. E.
Nadere informatieTransient neurological attacks. Schoppen tegen een heilig huisje?
Transient neurological attacks Schoppen tegen een heilig huisje? Frank van Rooij 18 april 2019 Transient ischemic attack (TIA) Transient ischemic attack (TIA) Transient ischemic attack (TIA) TIA? TIA?
Nadere informatie