Voorschoolse kinderopvang Stad Gent 2015

Transcriptie

1 Voorschoolse kinderopvang Stad Gent 2015 Rapport over het aanbod kinderopvang voor baby s en peuters in Gent. Uitgave:. Dienst Kinderopvang Stad Gent sept 2015 V.U. schepen Elke Decruynaere stadhuis Botermarkt Gent

2 Voorwoord Door Elke Decruynaere, Schepen van Onderwijs Opvoeding en Jeugd. Voor het negende jaar op rij stelt de Dienst Kinderopvang van Stad Gent het Rapport over het aanbod kinderopvang voor baby s en peuter in Gent voor. Dit rapport is een belangrijk instrument om na te gaan of er voldoende kinderopvang voor baby s en peuters is zodat elk kind in de buurt een opvangplaats heeft. Dit is de dekkingsgraad. En anderzijds om vinger aan de pols te houden over het aantal opvangplaatsen met een bijdrage aangepast aan het inkomen van de ouders. Hiervoor berekent de Dienst de Sociale Dekkingsgraad. Als Schepen van Opvoeding ben ik tevreden dat we opnieuw een stijging van de dekkingsgraad kennen. Meer nog: Gent haalt de Vlaamse doelstelling om tegen 2016 voor de helft van de kinderen een opvangplaats te voorzien. Opnieuw kunnen dus meer kinderen in de kinderopvang terecht. Er moet echter met enige voorzichtigheid met het aantal beschikbare opvangplaatsen omgegaan worden. Aangezien de capaciteit waarvoor een vergunning gegeven wordt, niet noodzakelijk overeenkomst met het effectieve aantal opvangplaatsen. Bovendien zijn dit de cijfers voor de ganse stad. In niet minder dan zeven Gentse wijken zien we nog steeds een tekort aan kinderopvangplaatsen. Het vinden van een opvang voor hun kindje blijft voor deze ouders een moeilijke zoektocht. Ook het vinden van betaalbare kinderopvang blijft een uitdaging. In Gent vraagt 78% van de opvangplaatsen een ouderbijdrage afhankelijk van het inkomen, wat in vergelijking met Vlaanderen een hoog percentage is. Toch kunnen slechts 38% van de baby s en peuters opgevangen worden in kinderopvang met een inkomensgerelateerde ouderbijdrage. In 12 wijken is er een duidelijk tekort aan dergelijke opvangplaatsen. We zijn op de goede weg, hier in Gent. Maar nog niet alle kinderen kunnen in de kinderopvang in hun buurt terecht. Bovendien zijn de geboortes in Gent sinds 2014 opnieuw aan het stijgen. Prognoses duiden erop dat deze stijging zich tot 2021 doorzet. En niet alle ouders kunnen van de kinderopvang gebruik maken door de hoge kostprijs ervan. Willen we in elke buurt voldoende en betaalbare kinderopvang in de toekomst, dan moeten we de inspanningen die we als stadsbestuur doen continueren. Als stad blijven we investeren in het inrichten van extra plaatsen in de inkomensgerelateerde kinderopvang. En ook private partners staan klaar om meer en betaalbare plaatsen te realiseren. Als lokaal bestuur nemen we ook onze regierol op. We zetten verder in op samenwerking en overleg met alle actoren. Want enkel samen kunnen we werk maken van een kwaliteitsvolle opvangplaats voor elke kind in Gent. Tot slot wil ik Dienst Kinderopvang, Dienst Data en Informatie Stad Gent en Kinderopvang West Kind en Gezin bedanken voor de goede samenwerking. Met als resultaat dit mooie rapport. Elke Decruynaere Schepen van Opvoeding Stad Gent 2

3 1. Aantal 0 2 jarigen in Gent Van 2011 tot 2013 was er voor het eerst in lange tijd een lichte daling van het geboortecijfer. Daaraan lijkt in 2014 een einde te komen, dat jaar was er opnieuw een stijging van het aantal geboortes. Deze stijging van het aantal geboortes is op zich geen vreemde evolutie aangezien ook het totale aantal inwoners in Gent toeneemt. Bron: Rapport Capaciteitsproblemen basisonderwijs 2015 van het LOP Gent Ondanks deze lichte stijging van het geboortecijfer is het totaal aantal kinderen tussen 0 en 3 jaar niet gestegen. De daling van het aantal geboortes in de twee vorige jaren en het migratiesaldo (gezinnen met jonge kinderen die buiten de stad gaan wonen) zorgde voor een daling van het totaal aantal kinderen in deze leeftijdscategorie. Bron: Rapport Capaciteitsproblemen basisonderwijs 2015 van het LOP Gent 3

4 Absolute aantallen en de evolutie van het aantal 0 2 jarigen naar wijk of deelgemeente. Tabel 1: 0-2 jarigen in Bevolkings- en Wachtregister [aantal] per wijk, 01/01/ /01/ Binnenstad Bloemekenswijk Brugse Poort - Rooigem Dampoort Drongen Saldo Elisabethbegijnhof - Papegaai Gentbrugge Kanaaldorpen en -zone Ledeberg Macharius - Heirnis Mariakerke Moscou - Vogelhoek Muide - Meulestede - Afrikalaan Nieuw Gent - UZ Oostakker Oud Gentbrugge Rabot - Blaisantvest Sint Amandsberg Sint Denijs Westrem Sluizeken - Tolhuis - Ham Stationsbuurt Noord Stationsbuurt Zuid Watersportbaan - Ekkergem Wondelgem Zwijnaarde Totaal Bron: Bevolkings- en Wachtregister Stad Gent De deelgebieden met het grootste aantal 0-2 jarigen zijn Brugse Poort/Rooigem, Sint Amandsberg, Wondelgem en Dampoort. Wanneer we de evolutie over de jaren bekijken is er een gestage groei van het aantal kinderen in de wijk Watersportbaan/Ekkergem en in deelgemeenten Mariakerke, Wondelgem en Zwijnaarde Kaart 1: 0 2 jarigen [aantal] per wijk, op 01/01/2015 Bron: Bevolkings- en Wachtregister Stad Gent * In het kader van de gebiedsgerichte werking werd in 2006 Gent-Centrum en deelgemeenten opgedeeld in 25 deelgebieden. 4

5 Prognose voor het aantal 0-2 jarigen tot De studiedienst van de Vlaamse regering voerde onderstaande prognose uit. Voor 2014 zijn de effectieve cijfers van het aantal 0 jarigen lager dan wat in de prognose voorspeld werd. De prognose gaat er van uit dat het aantal geboortes zal blijven stijgen tot Deze prognose duidt op het blijvende belang om in voldoende opvangplaatsen te voorzien. Bron: Rapport Capaciteitsproblemen basisonderwijs 2015 van het LOP Gent 5

6 2. Het opvang aanbod in Gent. Op 1 april 2015 waren er in Gent opvangplaatsen voor kinderen tot 3 jaar. Dit is een stijging met 152 plaatsen. Dit lijkt de grootste toename van het aantal plaatsen zijn sedert Een vergelijking met het aantal plaatsen in vorige jaren is echter niet evident gezien de wijziging in de definiëring van het aantal plaatsen. Vergunde plaatsen vs erkende plaatsen. Met de invoering van het nieuwe decreet op de opvang van baby s en peuters op 1 april 2014 veranderde heel wat in de organisatie en regelgeving op de kinderopvang. Met dit decreet werd de kinderopvang eenvoudiger en duidelijker voor ouders. Voorheen bestonden in Vlaanderen heel wat verschillende opvangsoorten, elk met hun eigen regels en aparte subsidiëring. Dit was niet alleen verwarrend. Er werden geen algemene minimumvoorwaarden aan de kinderopvang gesteld. De formele kinderopvang kent nu nog 2 soorten opvang: de gezinsopvang met maximaal 8 tegelijk aanwezige kinderen (de huidige onthaalouders) en de groepsopvang met minimaal 9 tegelijk aanwezige kinderen (de huidige kinderdagverblijven). Elke groepsopvang heeft nu dezelfde vergunnings- en kwaliteitsvoorwaarden, net als elke gezinsopvang. De formele erkenning en de maximale capaciteit van elke opvanglocatie werd in vorige jaren vastgesteld door K&G via een attest van toezicht. Sedert 1 april 2014 werd dit attest omgezet in een vergunning. Initiatiefnemers die aan de infrastructurele vereisten voldeden kregen hierbij de mogelijkheid om hun vergunde capaciteit uit te breiden. Vooral bij de onthaalouders, die nu tot maximaal 8 kinderen tegelijk mogen opvangen is hier op ingegaan. Het aantal vergunde plaatsen bij onthaalouders aangesloten bij een Dienst voor onthaalouders is daardoor gevoelig gestegen. Of bij deze onthaalouders ook effectief meer kinderen worden opgevangen is niet aan te tonen. Waar in de vorige edities van dit rapport werd uitgegaan van de capaciteit van de initiatieven zoals vermeld op het attest van toezicht, werd dit jaar in dit rapport uitgegaan van de vergunde capaciteiten. De evolutie van het aantal plaatsen dient dus gerelativeerd te worden in het licht van deze wijziging in de bepaling van de capaciteit. Gezien vanaf dit jaar de vergunde capaciteiten per opvanglocatie objectief en eenvoudig beschikbaar zullen zijn kunnen we de gegevens voor dit jaar wel beschouwen als nieuw ijkpunt voor dit rapport in de komende jaren. Aandeel van de Dienst Kinderopvang Stad Gent. Het aantal kinderopvangplaatsen georganiseerd door de Dienst Kinderopvang Stad Gent bleef ongewijzigd op Het stadsbestuur van Gent staat daarmee in voor de inrichting van 1/4 e van het totaal aantal plaatsen. 6

7 Tabel 2: Opvangcapaciteit voor baby s en peuters in Gent naar deelgebied en het aandeel van de Dienst Kinderopvang Stad Gent in de totale opvangcapaciteit Aantal opvangplaatsen voorschoolse opvang De opvangcapaciteit van de Dienst Kinderopvang Stad Gent (incl Dienst voor Onthaalouders (DVO)) Binnenstad Bloemekenswijk Brugse Poort - Rooigem Dampoort Drongen Elisabethbegijnhof - Papegaai Gentbrugge Kanaaldorpen en -zone Ledeberg Macharius - Heirnis Mariakerke Moscou - Vogelhoek Muide - Meulestede - Afrikalaan Nieuw Gent - UZ Oostakker Oud Gentbrugge Rabot - Blaisantvest Sint Amandsberg Sint Denijs Westrem Sluizeken - Tolhuis - Ham Stationsbuurt Noord Stationsbuurt Zuid Watersportbaan - Ekkergem Wondelgem Zwijnaarde Totaal Bron: Stad Gent, departement Onderwijs en Opvoeding 1 De voorschoolse opvangcapaciteit van de Dienst Kinderopvang Stad Gent (DIKO) omvat de capaciteiten van: - De onthaalouders verbonden aan de dienst voor onthaalouders van Stad Gent (DIKO) - De kinderdagverblijven van de Stad Gent De totale voorschoolse opvangcapaciteit omvat de capaciteiten van: - De dienst kinderopvang van Stad Gent (zie voorgaande opsomming) - De kinderdagverblijven georganiseerd door private organisatoren. - De onthaalouders verbonden aan de private diensten voor onthaalouders - De zelfstandige onthaalouders 7

8 Evolutie van het opvangaanbod. Zoals eerder geduid dient, gezien de gewijzigde definiëring van de capaciteit van de initiatieven, de evolutie tussen 2015 en vorige jaren te worden gerelativeerd. Tabel 3: Evolutie van het opvangaanbod sedert 2007, Gent Totaal Bron: Stad Gent, departement Onderwijs en Opvoeding Grafiek 2: evolutie van het opvangaanbod 2007/2015, Gent Bron: Stad Gent, departement Onderwijs en Opvoeding 8

9 Aanbod aan opvangplaatsen naar aard van de opvang. In onderstaande tabel geven we de verdeling van het aantal opvangplaatsen volgens de nieuwe indeling conform het decreet voor de opvang van baby s en peuters. Bij gezinsopvang gaat om de opvang door onthaalouders van maximaal 8 tegelijk aanwezige kinderen; de groepsopvang zijn locaties met een vergunning voor meer dan 8 kinderen. De indeling in Trappen heeft te maken met het subsidieniveau en de betaalde ouderbijdragen. In opvanglocaties op Trap 0 of 1 betalen ouders een vrije bijdrage, in deze op Trap 2 of 3 betalen ouders een inkomensgerelateerde bijdrage. Tabel 4: Verdeling opvangaanbod naar aard van de opvang. Groepsopvang Trap 2 en 3 Groepsopvang Trap 0/1 Groepsopvang totaal (Trappen 1,2 en 3 ) Gezinsopvang Trap 2 en 3 Gezinsopvang Trap 0/1 Gezinsopvang totaal (Trappen 1,2 en 3 ) Binnenstad Bloemekenswijk Brugse Poort - Rooigem Dampoort Drongen Elisabethbegijnhof - Papegaai Gentbrugge Kanaaldorpen en - zone Ledeberg Macharius - Heirnis Mariakerke Moscou - Vogelhoek Muide - Meulestede - Afrikalaan Nieuw Gent - UZ Oostakker Oud Gentbrugge Rabot - Blaisantvest Sint Amandsberg Sint Denijs Westrem Sluizeken - Tolhuis - Ham Stationsbuurt Noord Stationsbuurt Zuid Watersportbaan - Ekkergem Wondelgem Zwijnaarde Totaal Bron: Stad Gent, departement Onderwijs en Opvoeding 9

10 Ongeveer drie kwart van het totale opvangaanbod in Gent wordt gerealiseerd in kinderdagverblijven (groepsopvang), 1/4 e van de plaatsen gaat door bij onthaalouders (gezinsopvang). Het aandeel van gezinsopvang is in Gent dus lager dan het Vlaams gemiddelde. Dit is een trend die vermoedelijk algemeen is vast te stellen in stedelijke gebieden. Op het totale aanbod van plaatsen zijn er in Gent 1039 plaatsen waar de organisator een vrije ouderbijdrage hanteert. Dit is ongeveer 22% van het aanbod. Opvangaanbod naar type organisator. In onderstaande tabel geven we de evolutie naargelang het type van organisator. Opmerkelijk is de toename van het aantal plaatsen bij de Diensten voor Onthaalouders tegenover vorig jaar. Van de totale toename van 152 plaatsen werden er 129 plaatsen bijkomend gerealiseerd bij onthaalouders aangesloten bij een Dienst voor Onthaalouders. Bij de zelfstandige onthaalouders is er nog wel een lichte daling (4 plaatsen) maar minder dan in de voorgaande jaren. Zoals reeds aangehaald moet de capaciteit aan plaatsen bij onthaalouders enigszins gerelativeerd worden en heeft dit vooral te maken met de wijzigingen in de vergunde capaciteit. Tabel 5: Verdeling en evolutie van de totale voorschoolse opvangcapaciteit naar type organisator De opvangcapaciteit groep- en gezinsopvang van de Dienst Kinderopvang Stad Gent De opvangcapaciteit groepsopvang - overige organisatoren. De opvangcapaciteit bij de diensten voor onthaalouders De opvangcapaciteit bij de overige onthaalouders Totaal Bron: Stad Gent, departement Onderwijs en Opvoeding Grafiek 3: evolutie van het aanbod volgens organisator De opvangcapaciteit groepen gezinsopvang van de Dienst Kinderopvang Stad Gent De opvangcapaciteit groepsopvang - overige organisatoren. De opvangcapaciteit bij de diensten voor onthaalouders Bron: Stad Gent, departement Onderwijs en Opvoeding 10

11 3. Dekkingsgraad opvangplaatsen voor baby s en peuters in Gent. Met de dekkingsgraad geven we de verhouding weer tussen het totaal aantal 0-2jarigen en de totale opvangcapaciteit (bevolkingsgegevens op 01/01/2015 capaciteit aanbod kinderopvang op 1 april 2015). Tabel 6 geeft het overzicht van de dekkingsgraad per deelgebied en totaal voor Gent. Naar analogie van de vorige jaren, nemen we de Barcelona norm als minimumnorm. Deze stelt dat er voor 33% van de 0-2 jarigen een opvangplaats voorzien moet zijn. Onderzoek van Kind & Gezin heeft echter uitgewezen dat 64% van de 0-2 jarigen regelmatig gebruik maakt van de formele kinderopvang. Vermoedelijk is dit gebruik in grotere steden nog hoger. De Barcelonanorm kan in de methodiek om de spreiding van de nieuwe plaatsen te bepalen dus hoogstens als indicator worden aangewend. Het is noodzakelijk om te nuanceren op basis van de specifieke elementen die in de stad aanwezig zijn en de specifieke stedelijke problematiek aangeven. Binnen een stad verschillen de tewerkstellingsfuncties, kansarmoede-indicatoren, aanwezigheid van activerings- en opleidingscentra, noden om de sociale functie in te vullen, enz en die allemaal samen bepalen de werkelijke en absolute vraag naar opvang. Het mag duidelijk zijn dat een stedelijke problematiek inzake kinderopvang bovendien veel verschilt van de situatie in een landelijke omgeving. De totale dekkingsgraad van Stad Gent is dit jaar terug toegenomen van 47 naar 50%, de Stad Gent behaalt globaal dus ruim de Barcelona- norm. Maar er is een ongelijke spreiding van de opvangplaatsen, met grote tekorten in zeven wijken. Door de grote diversiteit tussen de deelgebieden, zijn er wel gerichte investeringen nodig in een aantal gebieden om in iedere wijk of deelgemeente voldoende opvangplaatsen zou hebben. Een aantal deelgebieden scoren immers nog onder de norm van 33% en vragen dus prioritaire aandacht. Dit zijn in opklimmende volgorde: Macharius-Heinis (24%), Dampoort (24 %), Ledeberg (25%), Oud Gentbrugge (26%), Rabot- Blaisantvest (28%), Brugse Poort Rooigem (29%), Muide-Meulestede-Afrikalaan (32%) De deelgebieden met de sterkste stijging in dekkingsgraad zijn Bloemekenswijk, Stationsbuurt Zuid, Sint Denijs Westrem en Zwijnaarde. Eveneens opvallend is de bijzonder hoge dekkingsgraad in de deelgemeenten St. Denijs Westrem (171%) en Gentbrugge (101%). Deze zijn uiteraard mede sterk bepalend voor de globaal goede score van de Stad Gent. Toch is het niet onwaarschijnlijk om aan te nemen dat ook ouders van buiten de stad Gent (woon-werkverplaatsing) gebruik maken van de opvangcapaciteit in deze deelgemeenten. 11

12 Tabel 6: De verhouding tussen de totale opvangcapaciteit voor baby s en peuters en het aantal 0-2jarigen (= dekkingsgraad) 0-2 jarigen uit het bevolkings- en wachtregister Aantal opvangplaatsen voorschoolse opvang [aantal] Dekkingsgraad kinderopvang [%] Binnenstad % 79% 73% Bloemekenswijk % 42% 45% Brugse Poort - Rooigem % 26% 27% Dampoort % 26% 24% Drongen % 49% 56% Elisabethbegijnhof - Papegaai % 43% 44% Gentbrugge % 97% 101% Kanaaldorpen en - zone % 49% 56% Ledeberg % 21% 25% Macharius - Heirnis % 19% 22% Mariakerke % 50% 50% Moscou - Vogelhoek Muide - Meulestede - Afrikalaan % 37% 43% % 36% 32% Nieuw Gent - UZ % 69% 65% Oostakker % 51% 58% Oud Gentbrugge % 23% 24% Rabot - Blaisantvest % 28% 27% Sint Amandsberg % 42% 42% Sint Denijs Westrem Sluizeken - Tolhuis - Ham Stationsbuurt Noord % 160% 182% % 82% 87% % 69% 70% Stationsbuurt Zuid % 65% 80% Watersportbaan - Ekkergem % 51% 52% Wondelgem % 34% 40% Zwijnaarde % 65% 70% Totalen % 47% 50% Bron: Stad Gent, departement Onderwijs en Opvoeding 12

13 Kaart 2: Dekkingsgraad (%) naar wijk, Gent, Bron: Stad Gent, departement Onderwijs en Opvoeding 4. Dekkingsgraad van de inkomensgerelateerde opvangplaatsen voor baby s en peuters in Gent. Om een indicatie te krijgen van de toegankelijkheid van opvangplaatsen in de diverse wijken, berekenen we de inkomensgerelateerde dekkingsgraad. Dit is de verhouding van het aantal opvangplaatsen met een inkomensgerelateerde ouderbijdrage ten aanzien van het totaal aantal 0-2jarigen. Onder impuls van extra financiële ondersteuning van de Vlaamse overheid (IKG-systeem en huidige subsidiëring op trap 2) is het aantal inkomensgerelateerde plaatsen de voorbije jaren sterk gestegen: van 3032 in 2012 tot 3574 in De inkomensgerelateerde dekkingsgraad in 2015 in Gent is 38%, dit is een stijging met 3%. Wanneer we de Barcelona norm op deelgebiedniveau bekijken voor de inkomensgerelateerde plaatsen vallen 12 van de 25 deelgebieden onder de minimumnorm van 33%: 13

14 Ledeberg (17%), Oud Gentbrugge (17%), Dampoort (17%), Macharius Heirnis (20%), Drongen (21%), Kanaalzone (23%), Moscou Vogelhoek (27%), Brugse Poort Rooigem (25%), Rabot Blaisantvest (28%), Mariakerke (32%), Muide-Meulestede-Afrikalaan (32%), Sint-Amandsberg (32%) Tabel 7: het gemiddelde inkomen, het aandeel inkomensgerelateerde opvangplaatsen en de sociale dekkingsgraad. Gemiddeld netto inkomen per belastingsplichtige (2012) [euro] 0-2 jarigen uit het bevolkings- en wachtregister (01/01/2015) Aantal opvangplaatsen met een inkomensgerelateerde ouderbijdrage [aantal] Sociale dekkingsgraad [%] euro Binnenstad % 73% Bloemekenswijk % 45% Brugse Poort - Rooigem % 23% Dampoort % 17% Drongen % 21% Elisabethbegijnhof - Papegaai % 44% Gentbrugge % 93% Kanaaldorpen en -zone % 23% Ledeberg % 17% Macharius - Heirnis % 18% Mariakerke % 32% Moscou - Vogelhoek % 27% Muide - Meulestede - Afrikalaan % 32% Nieuw Gent - UZ % 61% Oostakker % 38% Oud Gentbrugge % 15% Rabot - Blaisantvest % 27% Sint Amandsberg % 32% Sint Denijs Westrem % 70% Sluizeken - Tolhuis - Ham % 87% Stationsbuurt Noord % 38% Stationsbuurt Zuid % 67% Watersportbaan - Ekkergem % 42% Wondelgem % 32% Zwijnaarde % 46% Totalen % 38% Bronnen, ADS, Stad Gent, Bevolkings- en Wachtregister, departement Onderwijs en Opvoeding 14

15 5. Toegankelijkheid van de kinderopvang voor gezinnen met minder kansen. In het rapport over Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaamse Gewest 11/2013 van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin besluiten de redacteurs ondermeer het volgende: In vergelijking met voorgaande onderzoeken is het regelmatig gebruik van de opvang bij kansarme kinderen nauwelijks gewijzigd en dit gebruik ligt nog steeds aanzienlijk onder het gebruikspercentage van niet-kansarme groep (23% versus 68%). Ook het schoolbezoek bij kinderen onder de drie jaar is opvallend lager bij de kansarme groep (9% versus 20%). Deze trends gaan ook in mindere mate op voor de gezinnen met een moeder van niet-belgische afkomst. De verschillen kunnen niet volledig verklaard worden door verschillen in werkstatus tussen de niet-kansarme groep respectievelijk de groep met een moeder van Belgische origine en de kansarme groep respectievelijk de groep met een moeder van niet-belgische origine. Hieruit is duidelijk dat het Mattheus-effect ook in de kinderopvang nog steeds geldend is. Binnen een gelijke- kansenbeleid is het dus belangrijk om extra inspanningen te blijven leveren om deze bevolkingsgroep te bereiken. Als we in de inkomensgerelateerde dekkingsgraad per deelgebied vergelijken met het gemiddelde netto inkomen van de gezinnen in het deelgebied (tabel 7) is geen correlatie te merken. Om te stellen dat hiermede het Mattheüs-effect duidelijk wordt aangetoond is voorbarig. Het is van belang om naast het gemiddeld inkomen ook andere armoede-indicatoren te onderzoeken die gezien worden als voornaamste risico-indicatoren. In Tabel 8 geven de voornaamste indicatoren : niet werkende werkzoekenden, werkloosheidsdruk, aantal leefloners, aantal éénouder-gezinnen en het aandeel etnisch culturele minderheden. Globaal kunnen we hieruit besluiten dat in vier deelgebieden, gelegen in de 19-eeuwse gordel rond het centrum van Gent sprake is van armoede voor een groot deel van de daar wonende gezinnen: Brugsepoort-Rooigem, Rabot-Blaisantvest, Muide-Meulestede-Afrikalaan, Sluizeken-Tolhuis-Ham Daarnaast zijn er evenwel ook meerdere indicatoren voor kansarmoede vast te stellen in deelgebieden: Nieuw Gent-UZ en Gent Binnenstad. Ook bij verdere uitbouw van de opvang voor baby en peuters zal er bijzondere aandacht moeten zijn voor de precaire situatie van deze deelgebieden. 15

16 Tabel 8: kansarmoedeindicatoren (hoogste 5 worden in oranje aangeduid), Gent Totaal aantal inwoners (2014) [aantal] Aantal nietwerkende werkzoekenden (2014) [aantal] Werkloosheidsdruk (2014) [%] Aantal rechthebbenden op een leefloon of levensminimum bij het OCMW Gent (2013) [aantal] Aantal rechthebbenden op een leefloon of levensminimum bij het OCMW Gent per 1000 inwoners (2013) [/1000inwoners] Aantal eenoudergezinnen (2014) [aantal] Percentage eenoudergezinnen (2014) [%] Binnenstad , ,6 18,6 Bloemekenswijk , ,9 35,1 Brugse Poort - Rooigem , ,1 35,2 Dampoort , ,4 31,4 Drongen , ,5 2,8 Elisabethbegijnhof - Papegaai , ,3 Gentbrugge , ,7 Kanaaldorpen en -zone ,1 Ledeberg , ,9 30,6 Macharius - Heirnis , ,5 25,7 Mariakerke , ,3 7,3 Moscou - Vogelhoek , ,1 11,8 Muide - Meulestede - Afrikalaan , ,9 Nieuw Gent - UZ , ,9 28,9 Oostakker , ,2 5,6 Oud Gentbrugge , ,5 Rabot - Blaisantvest ,4 51,3 Sint Amandsberg , ,4 14,9 Sint Denijs Westrem , ,4 4,9 Sluizeken - Tolhuis - Ham , ,8 44,4 Stationsbuurt Noord , ,9 14,2 Stationsbuurt Zuid , ,8 11,9 Watersportbaan - Ekkergem , ,3 16,6 Wondelgem ,8 11,9 Zwijnaarde , ,9 5,3 Totaal , ,7 20,1 Bronnen: Stad Gent, Bevolkings- en Wachtregister, OCMW Gent, VDAB *Werkloosheidsdruk: is de verhouding van het aantal niet-werkende werkzoekenden t.o.v. de potentiële beroeps bevolking", nl de 18 tot 65 jarigen uit de bevolkingscijfers % ECM totaal (2014) [%] 16

17 7. Berekening van het nodige aantal opvangplaatsen. Om na te gaan of het bestaande aanbod aan kinderopvangplaatsen voldoet aan de behoefte wordt een specifieke berekeningswijze gehanteerd, gebaseerd op het gemiddeld gebruik van de kinderopvang in Vlaanderen: - 64 % van de 0-2 jarigen maakt gebruik van formele kinderopvang 1 - de kind/plaats-ratio 2012: 1 opvangplaats wordt gebruikt door 1,29 kinderen (onderzoeksmateriaal van Kind en Gezin 2 ) Uitgaande van de parameters van de Vlaamse overheid zou dit globaal voor de stad Gent betekenen dat het tekort aan plaatsen nagenoeg is opgelost. Enige voorzichtigheid is aangewezen omwille van de wijzigingen in de bepaling van de opvangcapaciteit. Bovendien gaat het over evoluerende parameters,die in grootsteden kunnen afwijken van de rest van Vlaanderen.. Het bekomen resultaat bij deze berekening moet gerelativeerd worden, gezien: - de tewerkstellingsgraad in grotere steden is hoger dan in meer landelijke gebieden; - werknemers zijn ook steeds langer aan het werk waardoor de opvang door grootouders sterk afneemt; - het aandeel éénouder-gezinnen is beduidend hoger in een stedelijke omgeving; - als tewerkstellings- en onderwijscentrum lokt de stedelijke opvang ook ouders aan van buiten Gent, maar die in stad werken of studeren, aan. Hoewel er op stadsniveau nagenoeg voor elk kind een opvangplaats is gerealiseerd, zien we per deelgebied-niveau (tabel 9) grote verschillen. In 12 deelgebieden is nog een duidelijk tekort aan plaatsen te merken. 1 Minstens één ononderbroken periode van minstens 5 uur per week (7 dagen) voor niet-schoolgaande kinderen en minstens één maal per week (7 dagen) voor kinderen tussen 2,5 jaar en 3 jaar die volledig naar de kleuterschool gaan. 2 Kind en Gezin, Enquêtes inzake het gebruik van opvang voor kinderen onder de 3 jaar, gepubliceerd in 'Het kind in Vlaanderen 2012' - Kind en Gezin. 17

18 Tabel 9: De opvangcapaciteit x de kindratio (1,29), 64% van het aantal 0-2jarigen; het verschil tussen beide cijfers en het saldo aan opvangplaatsen (= het verschil / 1,29). Aantal opvangplaatsen voorschoolse opvang (2015) 1,29 x de opvangcapaciteit (2015) 0-2 jarigen uit het bevolkings- en wachtregister (2015) 0-2 jarigen x 64,00% (2015) Verschil (2015) Saldo (2015) Binnenstad Bloemekenswijk Brugse Poort - Rooigem Dampoort Drongen Elisabethbegijnhof - Papegaai Gentbrugge Kanaaldorpen en - zone Ledeberg Macharius - Heirnis Mariakerke Moscou - Vogelhoek Muide - Meulestede - Afrikalaan Nieuw Gent - UZ Oostakker Oud Gentbrugge Rabot - Blaisantvest Sint Amandsberg Sint Denijs Westrem Sluizeken - Tolhuis - Ham Stationsbuurt Noord Stationsbuurt Zuid Watersportbaan - Ekkergem Wondelgem Zwijnaarde Totalen Bronnen: Stad Gent, Bevolkings- en Wachtregister, departement Onderwijs en Opvoeding Stad Gent 18

19 Kaart 3: het saldo aan opvangplaatsen per wijk, Gent, 2015 Bron: Stad Gent, departement Onderwijs en Opvoeding Stad Gent Grafiek 4: Evolutie van het opvangtekort (aantal plaatsen) Bron: Stad Gent, departement Onderwijs en Opvoeding 19

20 Tekort aan plaatsen inkomensgerelateerde kinderopvang. In het decreet van 20 april 2012 houdende de organisatie van kinderopvang van baby s en peuters stelde de Vlaamse Regering een ambitieuze doelstelling voorop: De kinderopvang wordt in de Vlaamse gemeenschap uitgebouwd met als doel aan alle gezinnen die behoefte hebben aan kinderopvang binnen een redelijke termijn en op een redelijke afstand een kwaliteitsvolle en betaalbare opvangplaats te kunnen aanbieden. Binnen het beschikbare aanbod aan kinderopvang heeft elk gezin met een behoefte aan kinderopvang, recht op kinderopvang. De Vlaamse Gemeenschap beoogt tegen 2016 een aanbod voor minstens de helft van de kinderen jonger dan drie jaar, en vanaf 2020 voor alle gezinnen met een behoefte aan kinderopvang, binnen een afgesproken budgettair kader. Tabel 10 geeft het tekort aan plaatsen weer in Gent uitgaande van de doelstelling dat er 50% van de kinderen een inkomensgerelateerde plaats moet zijn in Daarin zien we in Gent nog een totaal tekort aan 89 inkomensgerelateerde plaatsen, te situeren in vijftien wijken in Gent. Aantal IKG opvangplaatsen voorschoolse opvang (2015) 1,29 x de opvangcapaciteit (2015) 0-2 jarigen uit het bevolkings- en wachtregister (01/01/2015) 0-2 jarigen x 50,00% (2015) Verschil (2015) Binnenstad Bloemekenswijk Brugse Poort - Rooigem Saldo (2015) Dampoort Drongen Elisabethbegijnhof - Papegaai Gentbrugge Kanaaldorpen en - zone Ledeberg Macharius - Heirnis Mariakerke Moscou - Vogelhoek Muide - Meulestede - Afrikalaan Nieuw Gent - UZ Oostakker Oud Gentbrugge Rabot - Blaisantvest Sint Amandsberg Sint Denijs Westrem Sluizeken - Tolhuis - Ham Stationsbuurt Noord Stationsbuurt Zuid Watersportbaan - Ekkergem

21 Wondelgem Zwijnaarde Totaal Bronnen: Stad Gent, Bevolkings- en Wachtregister, departement Onderwijs en Opvoeding Stad Gent 7. Besluiten voor het aanbod aan opvangplaatsen voor baby s en peuters in 2015 in Gent. Uitgaande van het gemiddeld gebruik van kinderopvang in Vlaanderen kan men stellen dat het tekort aan opvangplaatsen globaal voor Gent door het beleid in de voorbije jaren is teruggedrongen. Dit resultaat dient echter gerelativeerd te worden om volgende redenen: - De nieuwe definiëring van de opvangcapaciteit per opvanglocatie kan een vertekend beeld geven van de realiteit, wel is het nuttig om de vergunde capaciteit vanaf dit jaar als nieuw ijkpunt te aanschouwen voor komende jaren; - Het vermoeden is dat in een centrumstad als Gent de potentiële vraag naar formele opvang groter is dan het gemiddelde van 64% in Vlaanderen door onder meer: het vaker beroepsactief zijn van beide ouders; een mindere beschikbaarheid van grootouders (langer werken) of andere familieleden; een toenemend aantal alleenstaande gezinnen, ; - In 2014 werd terug een stijgend aantal geboortes geteld in Gent, prognoses voorspellen dat daardoor het aantal kinderen tussen 0 en 3 jaar zal blijven toenemen tot In een aantal deelgebieden van Gent is er wel degelijk nog een nood aan bijkomende kinderopvang. Bovendien voorspellen prognoses een nieuw toename van de vraag naar kinderopvang. Tevens moet bijzondere aandacht blijven besteedt worden aan de kinderopvang in deelgebieden met een aanzienlijk aantal gezinnen in een zeer precaire situatie. Voor de ontwikkelingskanse van de kinderen uit kwestbaren gezinnen is toegankelijke en betaalbare kinderopvang een belangrijke voorwaarde. Het stads bestuur van Gent heeft in de voorbije jaren zware inspanning geleverd om de grote noden aan kinderopvang mee te helpen oplossen. Naast de uitbouw van de eigen locaties, beheerd door de Dienst Kinderopvang van de Stad Gent, heeft het stadsbestuur een stimulerende rol gespeeld naar alle organisatoren van kinderopvang. Ook in de toekomst blijft de Stad dergelijk beleid uitvoeren en werkt ze samen met de andere organisatoren verder aan een betaalbare en toegankelijke kinderopvang voor elk kind in onze stad. 21

22 Bijlagen: 22

23 23