BINNEN MAGAZINE VOOR VERVOER OVER WATER oktober 2011 VAART km waterwegen voor het rapen. Joachim Coens

Transcriptie

1 BINNEN MAGAZINE VOOR VERVOER OVER WATER oktober 2011 VAART #53 Drijvende stock en gezond eigenbelang De beste binnenvaartargumenten De juiste prijs Hoe bereken je correcte vrachtprijzen? trimestrieel P Afgiftekantoor: Gent x PB nummer BC31383 Joachim Coens km waterwegen voor het rapen Kaart van alle PPS-kades, afvalinzamelpunten en veel meer # BINNENVAART 01

2 * Continuïteit als eerbetoon ( Filip Martens, voorzitter Promotie Binnenvaart Vlaanderen ) Het licht in onze vuurtoren is gedoofd. Voor Filip Martens, die op 1 juli op 48-jarige leeftijd overleed, was het een favoriete metafoor; hij vond het belangrijk om een duidelijk mikpunt voor ogen te hebben. De voorzitter is er niet meer, maar ook zonder zijn licht blijven de bakens die hij heeft uitgezet onze koers bepalen. De manier waarop Filip Martens aan de kar heeft getrokken, is een voorbeeld voor de volgende jaren: luisteren naar alle partners, overleggen tussen alle partijen, samenwerken met andere instanties, inschatten van de politieke gevoeligheden. Als onze vereniging vandaag een, door iedereen erkende meerwaarde biedt, dan is het omdat PBV een algemeen aanvaard forum is en een centraal aanspreekpunt voor zowel het middenveld als de Vlaamse regering. Verantwoordelijke uitgever: Vzw Promotie Binnenvaart Vlaanderen, Armand Hertzstraat 23, 3500 Hasselt. Het magazine Binnenvaart verschijnt 5 keer per jaar. Voor meer info of vragen over advertenties of een gratis abonnement: T , pbv@binnenvaart.be, Redactie en realisatie: Jansen & Janssen Uitgeverij, De meningen die derden in dit magazine vertolken, vallen buiten de verantwoordelijkheid van PBV. Scan deze QR-code met je smartphone en volg ons online Promotie Binnenvaart Vlaanderen gedenkt met waardering en veel genegenheid de persoon die de belangen van de binnenvaart in Vlaanderen op de kaart heeft gezet. Filip stond aan de wieg van onze vereniging en zonder zijn inzet en zijn wil tot doorzetten zou PBV niet in de huidige vorm bestaan. In de reacties op zijn overlijden kwamen telkens dezelfde appreciaties terug: grote werkkracht, gedreven, gepassioneerd, innemend, loyaal, humoristisch, gevoelig, sterk communicatief. Hij bruiste van ideeën en wist altijd te motiveren. Bij de oprichting van PBV in 1992 bestond er geen draaiboek; er was geen uitgestippelde weg. Roads are made by walking en dat is wat Filip Martens heeft gedaan. Hij heeft de weg gebaand en hij ruimde de moeilijkheden. Hij liep voorop. Hij was een leider. Hij wist dat de vrijmaking van de binnenvaart onvermijdelijk was en begeleidde en stuurde die ingrijpende verandering. Hij besefte dat een ruimere bekendheid van onze sector nodig was om een maatschappelijk draagvlak te creëren. Hij was overtuigd dat het imago moest afgestoft worden; dat de binnenvaart Europees naar buiten moest treden; dat er nood was aan vernieuwing, modernisering en opleiding; dat er meer aandacht moest komen voor technologie en voor een actieve benadering van de markt. En vooral: hij handelde naar dat inzicht, en met succes: in geen enkel opzicht is de binnenvaart in Vlaanderen vandaag nog te vergelijken met wat ze twintig jaar geleden was. An end is always a beginning. Het is de verdienste van Filip Martens dat hij de voorwaarden heeft gecreëerd voor continuïteit. De structuur van de vereniging is stevig uitgebouwd. De leden van de Raad van Bestuur zijn op elkaar ingespeeld. Jaak Tielens, ondervoorzitter namens het Vlaams gewest, vervult voorlopig de nodige formaliteiten. De missie is duidelijk omschreven, de opdracht ligt vast en is geactualiseerd in de Beleidsnota en in de Beleidsbrieven van de Vlaamse minister van Openbare Werken. Onze werking kan steunen op een breed draagvlak in het Vlaams Parlement, in de Vlaamse regering, en in de publieke opinie. Er is een Businessplan voor de volgende vier jaren en er is een ervaren team van stafleden. Aan oude en nieuwe uitdagingen is er geen gebrek. Grote infrastructuurwerken, zoals de Seine-Scheldeverbinding zullen de volgende jaren het binnenvaartlandschap veranderen. De aansluiting van de binnenvaart op onze zeehavens, groeipolen van onze welvaart, moet verbeterd worden. Om te groeien moet de binnenvaart nieuw bloed aantrekken en opleidingen uitbouwen. De vloot moet verder moderniseren en het beroep moet verder professionaliseren. En dat alles in een economisch klimaat van groeivertraging. Boven alles heeft onze samenleving meer dan ooit nood aan een vlottere mobiliteit en een milieuvriendelijk goederentransport. Het bevorderen van de binnenvaart is daarvoor essentieel. Als een eerbetoon aan onze betreurde eerste voorzitter willen wij deze boodschap straks verder naar buiten brengen, als we in 2012 het 20ste werkingsjaar van PBV aanvatten. 02 BINNENVAART #

3 IN DIT NUMMER MARKT 09 HAVEN VAN ZEEBRUGGE 06 INTERVIEW Joachim Coens over de binnenvaartplannen van de haven van Zeebrugge. 14 BEDRIJf met vaart Hoe Bruco Containers hout en glas recycleert met behulp van de binnenvaart. 18 visie en opinie Hoe overtuig je extra bedrijven om binnenvaart te gebruiken? De beste argumenten op een rij. BELEID 14 AFVALVERWERKER BRUCO 09 afval inzamelen De binnenvaart wordt alsmaar groener. Waar kun je heen met welke soorten afval? Vloot 10 kaart Overzicht van alle PPS-kaaimuren in Vlaanderen. 16 Jef Vrelust OVER HET MAS 12 kostprijsberekening Hoe bereken je een scherpe maar correcte vrachtprijs? En verder 04 Actueel en nieuwstelex Als je niet minstens een deel van je vaste kosten kunt meerekenen, doe je verlies. 16 jobspot 20 Mijn schip Marco Maes, Syntra-lesgever bedrijfsbeheer in de binnenvaart 12 # BINNENVAART 03

4 ACTUEEL Mouterij Albert bedient Heineken via het water Project Leiedoordocht Wervik in startblokken In 2012 starten de werken voor de uitbouw van de Leie in Wervik. Het voorontwerp voor de vernieuwde doortocht in het kader van het Seine-Schelde-project is in april goedgekeurd. Momenteel schrijft Waterwegen & Zeekanaal NV de bestekken uit. De werkzaamheden zullen vermoedelijk tot 2015 duren. Zowel aan Franse als aan Vlaamse kant komen er nieuwe kaaimuren en tussen Wervik en Wervicq-Sud komt er een nieuwe brug. De vaarweg wordt verruimd zodat er ook schepen op kunnen varen tot klasse Vb (eenrichtingsverkeer) en er komt een kruisingsplaats voor die grote schepen. De EU betaalt twintig procent van de miljoeneninvestering. Recticel-proefvaart vanop kaaimuur Alpro Op 12 september voerde Recticel een proefvaart uit aan de nieuwe kaaimuur van Alpro in Wevelgem. De producent van isolatiematerialen voor de bouwsector vervoerde met een klasse IV-schip palletten isolatiematerialen van Wevelgem naar bouwmaterialendistribiteur Paesen in Houthalen. Dat Recticel gebruik kan maken van de kaaimuur van Alpro, is niet uitzonderlijk. Zolang het verenigbaar is met de activiteiten van de concessionaris, moet die binnen het PPS-programma andere bedrijven toelating geven op de kaaimuur. In het schip werden palletten van 1,2m x 1,2m x 2,6m groot vervoerd voor het equivalent van 28 vrachtwagenladingen. Het materiaal is echter heel licht: in totaal weegt het slechts 60 ton. Mouterij Albert uit Puurs heeft in juli voor de eerste maal een lading mout via de binnenwateren naar Heineken in Zoeterwoude nabij Leiden gebracht. Dat gebeurde op vraag van de Nederlandse bierproducent zelf. De proefvaart naar de grootste brouwerij van Heineken verliep succesvol. De bedoeling is om jaarlijks ton mout via het water naar Zoeterwoude te verschepen. Mouterij Albert en Heineken maken voor hun transport al langer gebruik van de binnenvaart. Er vonden al moutleveringen plaats naar een afdeling in s Hertogenbosch, goed voor ton per jaar. Europees fiat voor steun De Europese Commissie heeft de plannen van Vlaams minister Crevits voor een steunmaatregel voor palletvervoer via de binnenvaart goedgekeurd. Het kabinet trekt hiervoor ruim 1,5 miljoen euro uit. De maatregel omvat twee luiken: een luik investeringssteun als éénmalige tegemoetkoming uitbetaald volgens 80 (overheid)/20(privé)- regel tot maximaal euro. Akkoord over multi-modale platforms Seine-Nord In Frankrijk is er een akkoord voor de financiering en het beheer van vier multimodale platforms langs het nieuwe kanaal Seine-Nord. De vier platforms in Noyon, Nesles, Péronne en Marquion zullen tegen 2020 aan mensen werk verschaffen. De start van het project, met de bouw van de kaaimuren, verharding van de terreinen en aansluitingen, is gepland in 2016, het jaar waarin normaal gezien ook het kanaal in gebruik wordt genomen. Dat legden de Franse overheid, Voies navigables de France (VNF), lokale groeperingen en de vier grote havens Le Havre, Rouen, Duinkerke en Parijs vast in een protocolakkoord eind mei. 04 BINNENVAART #

5 palletvervoer Daarnaast is er exploitatiesteun: een degressieve ondersteuning op basis van operationele meerkosten (totale logistieke meerkost, door-to-door, dus inclusief voor- en natransport) ten opzichte van palletvervoer via de weg per overgeslagen pallet. De Agentschappen Waterwegen en Zeekanaal NV en nv De Scheepvaart kunnen nu een oproep lanceren. Kaaimuur ontsluit tankterminal G&V Roeselare Eind juni werd langs het kanaal Roeselare-Leie in Roeselare de laatste hand gelegd aan de kaaimuur van petroleumdistributeur G&V. Dankzij de kaaimuur voert het bedrijf via het water brandstoffen aan naar zijn nieuwe tankterminal. Onder andere de strategische brandstofvoorraad van de provincie West-Vlaanderen wordt vanuit de tankterminal beheerd. In het ontwerp werd de mogelijkheid voorzien om dwars op de bodem van het kanaal een luchtbellenscherm te plaatsen om te verhinderen dat het kanaal bij brandstofverlies verontreinigd zou raken. De bouw van de kaaimuur werd gerealiseerd binnen het Vlaamse Kaaimurenprogramma. Daardoor betaalde de Vlaamse overheid 80 procent van de kostprijs van euro en G&V de overige 20 procent. Telex In Antwerpen is vorig weekend de Kattendijksluis heropend. De oudste nog bestaande sluis van de Scheldestad was eind 1998 gesloten en onderging een grondige vernieuwing. Vanaf 25 september ontvangt ze weer plezier- en passagiersvaart. Midden juni is in Izegem de vernieuwde jachthaven ingehuldigd. Door de aanleg van een betonnen koker met voetpad is die nu ook toegankelijk voor grotere boten en kunnen watersporters op een veilige manier naar het kanaal. Eind mei is in Brugge de nieuwe Scheepsdalebrug in gebruik genomen. De rolbasculebrug, een nieuw concept dat uniek is door zijn bijzondere stand loodrecht op het water, is sneller en vlotter handelbaar. Zowel de doorvaarthoogte als -breedte werden groter. De Open Scheepvaartdagen van 9 tot 11 september waren opnieuw even boeiend als gezellig. Afscheid van Octaaf Parmentier Op 6 augustus is binnenvaartpionier Octaaf Parmentier (88) overleden. Hij was voorzitter van het Algemeen Actiecomité der Belgische Binnenvaartorganisaties en de Algemene Schippersbond, en was lid van de Raad van Bestuur van Promotie Binnenvaart Vlaanderen. De FOD Mobiliteit heeft aangekondigd dat alle pleziervaarders die over een Belgisch vaarbewijs beschikken binnenkort een internationaal vaarbewijs (ICC) kunnen aanvragen dat juridisch zowat overal wordt erkend. Zie # BINNENVAART 05

6 markt Joachim Coens Zeebrugge móet De haven van Zeebrugge doet het goed: in 7 jaar steeg het verhandelde tonnage van 30 miljoen naar 50 miljoen. Als Zeebrugge echter zijn sterke positie wil blijven behouden, dan moet de haven wel dringend aangesloten worden op het waterwegennet, zo waarschuwt CEO Joachim Coens. Heeft de haven van Zeebrugge de crisisjaren goed verteerd? Joachim Coens: Absoluut. De jongste jaren groeiden we sterk. Waar we in 2003 nog maar 30 miljoen ton verscheepten, liep dat vorig jaar al op tot 50 miljoen. De sterkste groeier is de diepzeecontainervaart. Daar zit onze uitstekende kustpositie wel voor iets tussen. De overzeese bestemmingen zijn makkelijk bereikbaar van hieruit en de haven is goed toegankelijk voor maritieme schepen. Daarnaast doen ook de shortsea en het inter-europese roroverkeer het goed. De Baltische staten bijvoorbeeld vormen een belangrijke groeimarkt. Ik verwacht ook een toename omdat productie die naar het Verre Oosten was verhuisd, terugkeert naar Europa. De levensstandaard stijgt in het Verre Oosten, en dus ook de productiekosten, waardoor het opnieuw interessant wordt om hier te produceren. De fabricage van faience bijvoorbeeld zie je al weer opduiken in Portugal, een land dat na de crisis in zijn kosten heeft gesnoeid. Tot slot blijven we ook een belangrijke hub voor het autotransport, een sector die na de ramp in Japan langzaam maar zeker herstelt. 06 BINNENVAART #

7 Joachim Coens: Door onze krachten te bundelen, kunnen we bepaalde bestemmingen in het verre hinterland, naar Duitsland bijvoorbeeld, voordeliger aanbieden. ontsloten worden En hoe doet de binnenvaart het in Zeebrugge? De cijfers voor 2011 zien er veelbelovend uit. De eerste maanden tekenden we een stijging van 12 % op. Maar de binnenvaart blijft voor de haven van Zeebrugge voorlopig vrij beperkt. Het aandeel in de totale modal split draait rond de 0,6 à 0,7 %. De estuaire vaart heeft een iets groter aandeel: 4,3 %. Het probleem is dat de binnenschepen naar Zeebrugge de Brugse Ringvaart moeten passeren, en die kan alleen schepen van maximum 1300 ton aan. De estuaire vaart vangt het probleem voor een deel op, maar de kostprijs van golfbestendige binnenschepen ligt vrij hoog; ze zijn alleen interessant voor grote vrachten. Ladingen tussen en ton kunnen we met andere woor- Rond de zeehaven ligt een netwerk van km waterwegen. Het is absurd om daar geen gebruik van te maken den niet op een competitieve manier vervoeren via het water. Komt er in de toekomst een oplossing voor dat probleem? Dat moet gewoon. Rond de zeehaven ligt een netwerk van kilometer waterwegen. Het is absurd om daar geen gebruik van te maken. Als er geen oplossing uit de bus komt, verzwakken we onze concurrentiepositie tegenover de andere havens die wel aangesloten zijn op het waternetwerk, zoals Rotterdam. Bovendien willen meer en meer logistieke spelers, Colruyt bijvoorbeeld, hun producten vervoeren op een duurzame manier. We moeten daar dringend op kunnen inspelen. De haven ontsluiten is natuurlijk niet evident. Een verbreding van de kanalen in Brugge lijkt me niet meteen haalbaar. En in het dossier rond de verbreding van het Schipdonkkanaal spelen allerlei andere factoren een rol, zoals de kostprijs en de maatschappelijke belangen. Het is aan de overheid om daar een beslissing in te nemen, het liefst zo snel mogelijk. Minister Crevits heeft in elk geval beloofd dat ze dit jaar nog stappen zou ondernemen. Over de vervanging van de Visartsluis bestaat minder onzekerheid? Dat de oude sluis verdwijnt, ligt inderdaad vast. Dat kan ook niet anders, want ze dateert al van 1905 en is hopeloos verouderd. De sluis wordt trouwens niet alleen vernieuwd, maar ook verplaatst. Ze komt een stuk zuidelijker, op de voormalige site van Carcoke. Door die nieuwe positie zal de achterhaven van een binnenhaven veranderen in een opengetijzone. De oude dokken worden volledig gedempt en gesaneerd. We willen er onze inter-europese shortsea-activiteiten met als belangrijkste bestemmingen Groot- Brittannië, Spanje, de Baltische staten en Scandinavië ontplooien. Vormt die shortseashipping een bedreiging voor de binnenvaart, of creëert ze net kansen? Het klopt dat de shortsea traditioneel vaak werkt met vrachtwagens; zelfs het spoor komt er meestal niet aan te pas. Die mentaliteit begint wel te veranderen. Evian-water bijvoorbeeld komt per trein naar Zeebrugge om # BINNENVAART 10

8 markt van hieruit via zeeschepen te vertrekken naar Groot-Brittannië. Waarom zouden de flessen niet hier kunnen raken via binnenschepen? Sowieso zal het transport in de toekomst meer en meer multimodaal worden. Wil een ondernemer nog winst maken, dan zal hij voor elk stuk traject het meest efficiënte transportmiddel moeten inzetten. Dat betekent dat de routes waar vandaag geen water aan te pas komt, morgen voor een deel met het schip zullen gebeuren. Ik denk daarbij in de eerste plaats aan het intra-europese verkeer. Vrachtwagens van Parijs naar Zuid-Europa laten rijden is niet ecologisch, niet goedkoop en niet praktisch. De binnenvaart kan hier een oplossing bieden. Zijn er nog andere evoluties op gebied van transport in Europa? De druk op het transport groeit. De wegen zitten vol, en de belasting voor het milieu bereikt zijn limiet. Nieuwe transportlijnen kanalen, autosnelwegen of spoorwegen creëren ligt maatschappelijk moeilijk, voor welk vervoermiddel je ook kiest. We moeten de bestaande transportroutes in de toekomst dus zo efficiënt mogelijk benutten. Dat kan alleen als de vervoerstromen volledig gedigitaliseerd worden, zodat je de hele flow goed kunt beheren. Op die manier kun je aangeven waar zich de langste wachttijden voordoen. En bedrijven kunnen hun ladingen op één punt samenbrengen om ze zo voordelig naar Italië te brengen bijvoorbeeld. De hele papierwinkel moet dan wel volgen: alles moet zo veel mogelijk paperless worden om zo weinig mogelijk tijd te verliezen. Het transport zal in de toekomst sowieso meer en meer multimodaal verlopen Wat doen jullie om die digitalisering te stimuleren? We zitten om de drie maanden samen met de andere Vlaamse havens. Tijdens die vergaderingen bespreken onder andere de informatisering van de goederenstromen. We werken bijvoorbeeld goed samen met de haven van Antwerpen, de trekker op gebied van cargo community systems (een ICT-platform dat uitwisseling van transportgegevens tussen de verschillende spelers makkelijker moet maken, red). Het heeft geen zin dat elke haven dat op zijn eentje zit uit te dokteren, want schaalvergroting en uniformisering zijn heel belangrijk in dit soort dossiers. Sowieso vind ik het een goed idee om met de andere havens samen te werken. Door onze krachten te bundelen, kunnen we bepaalde bestemmingen in het verre hinterland, naar Duitsland bijvoorbeeld, voordeliger aanbieden. Een win-winsituatie waar we allemaal sterker uitkomen. APZI en Voka eisen voortzetting studies over ontsluiting Zeebrugge De aansluiting van Zeebrugge op het waterwegennet moet een topprioriteit blijven voor de overheid, vinden Voka en APZI, de Association Port of Zeebrugge Interests. Guy Depauw, secretaris-generaal APZI: Om de concurrentie met de andere havens aan te kunnen, heeft Zeebrugge een volwaardig binnenvaartkanaal nodig. En dat kan alleen door het Schipdonkkanaal te verbreden. We begrijpen dat mensen de landschappelijke waarde van het kanaal willen behouden. We vragen ook niet dat het kanaal één grote industriezone zou worden. Maar net zoals dat bij het Rhein-Main-Donaukanaal is gelukt, denk ik ook dat we in dit dossier een compromis kunnen bereiken waarin alle belangengroepen zich kunnen vinden. Steven Pauwels van Group Van Moer 08 BINNENVAART #

9 beleid Waarheen met welk afval? De binnenvaart draagt het milieu hoog in het vaandel en blijft voort vergroenen. Via het afvalstoffenverdrag werden de richtlijnen om afval in te zamelen strenger en de afvalinzamelpunten breiden uit. Waar kun je als binnenvaartondernemer of als verlader terecht met welke soorten afval? 1 2 Olie en vethoudend scheepsbedrijfafval Er zijn verscheidene punten waar de binnen vaart olie- en vethoudend bedrijfsafval met uitzondering van bilgewater, kan afgeven. Er is het veelbezochte afvalpark Evergem aan de Westbekesluis (T ). Nv De Scheepvaart is van plan om in de nabije toekomst twee afvalolietanks te openen. In de haven van Antwerpen zijn er drie locaties (alle drie via T ): het Noordkasteelpark (kaai 75 RO), het Lillopark (kaai 534 RO), het Kallopark (kaai 1103 LO), en de bilge boten van Van Gansewinkel (via ). Met het Havenbedrijf Gent mag je rechtstreeks contact opnemen (via T ) en in het Havengebied van Zeebrugge zijn er enkel privéontvangstinrichtingen. Huisvuil, glas en kga De waterweg- en havenbeheerders organiseren de inzameling van huisvuil en in sommige gevallen van klein gevaarlijk afval (kga). Langs de waterwegen van nv De Scheepvaart staan rolcontainers voor de inzameling van huisvuil en/of glas. Waterwegen en Zeekanaal onderzoekt de mogelijkheid om naast het bestaande containerpark in Evergem ook andere afvalparken voor huishoudelijk afval op te richten. In de haven van Antwerpen kun je in de hierboven vermelde afvalparken en bij de bilgeboten terecht. In de haven van Gent mag huisvuil na melding aan de Havenkapiteinsdienst gewoon op de kaai worden geplaatst, terwijl er in Zeebrugge geen publieke ontvangstinrichtingen zijn. INFO Download ook de adressenlijst (met alle rolcontainers) op of surf naar afvalbeleid > Vlaams afvalbeheersplan voor de binnenvaart 3 Afval van de lading, restlading en overslagresten REGIO ANTWERPEN Reiniging van ladingtanks met vloeibare lading BELGIAN OIL SERVI CES Blauwe Weg 7, haven Antwerpen T CLEANING MASTERS Westkaai Merksem T HYDRO CLEANING INTERNATIONAL Starrenhoflaan Kapellen T KAYAK Sint-Laureiskaai Antwerpen T MARITIME ANTWERP CLEANING Industrieweg 11, haven Antwerpen T MARPOBEL NV Blauwe Weg 7, haven Antwerpen T MIC NV INDUSTRIËLE REINIGINGEN Industriestraat 2, 2500 Lier T MOURIK NV Groenendaallaan Antwerpen T REGIO GENT Tankreiniging, afvalverwerking, havenontvangst-installatie, overbrenger van afvalstoffen TWZ Durmakker Evergem T # BINNENVAART 09

10 Beleid Nieuwe laad- en losinstallaties op de Vlaamse Waterwegen 10 BINNENVAART #

11 Situatie juli 2011 Legende Klasse I 300 T Klasse II 600 T Klasse IV 1350 T Klasse V 2000 T Klasse VI > 2000 T Verbod door te varen Sluis Containers Vloeibare producten Bulk Stukgoed Afval Ondeelbare stukken Aangevraagd In bedrijf INFO Meer weten over PPS: surf naar > steunprogramma's

12 VLOOT De juiste Wat is een te lage vrachtprijs? Als verlader heb je er waarschijnlijk een ander idee van dan als varend ondernemer. Dat bleek ook uit de lezersreactie van ms Rubicon op een bedrijfsreportage in de vorige editie van Binnenvaart. Naar aanleiding van die lezersbrief gaan we op zoek naar de juiste verhouding tussen vaste en variabele kosten en een vrachtprijs. In Binnenvaart 51 toonden we hoe voor werkzaamheden aan de haventoegang van Oostende zo n ton stenen via de binnenvaart werden aangevoerd. In de reportage liet de woordvoerder van de projectvennootschap THV Stene Twins zich ontvallen dat hij te weinig schepen vond voor stenen zwaarder dan 1 ton. Een uitspraak die binnenvaartondernemer Pascal Vispoel van ms Rubicon niet kon smaken en onder meer beantwoordde met: Als een schipper betaald wordt voor zijn werk en de risico's die hij moet nemen, zal hij bereid worden gevonden om bepaalde transporten te doen. Onze vergoeding moet nu eenmaal bedrijfseconomisch haalbaar zijn. Een vaak gehoord en terecht argument, dat iedereen echter op een andere manier naar een vrachtprijs vertaalt. Het blijft een heikele vraag: vanaf wanneer blijf je beter aan de kant liggen? Grenzen trekken De vraag zorgt steevast voor verhitte discussies: hoe laag mag een vrachtprijs zijn vooraleer je beter aan de kant blijft liggen? Het is een heikele binnenvaartkwestie die zich tijdens de economische crisis al te vaak heeft gesteld. Het is onmogelijk om er een bedrag op te plakken omdat ieder schip andere kosten heeft, maar de basisregel is voor iedereen gelijk. Zodra je, naast de variabele kosten eigen aan de reis, niet minstens een deel van je vaste kosten kunt meerekenen, blijf je beter stilliggen, zegt Marco Maes, die bij Syntra de cursus Bedrijfsbeheer in de binnenvaart geeft. Anders zit je onder de grens en help je jezelf en de sector niet vooruit. Varende ondernemers weten doorgaans goed hoeveel vaarkosten met een mogelijke reis gepaard gaan. Bij die reiskosten tellen de meesten ook een vaste dagprijs, waarin ze hun jaarlijkse vaste kosten ver rekenen, zegt Marco. Maar onder druk van de crisis laten sommigen die te ver zakken, of ze gebruiken een onnauwkeurige schatting van hun kosten. Bijvoorbeeld zonder afschrijvingen. Ik ga niemand zeggen wat hij moet doen, maar in onze lessen maken we de oefening met volgende posten: de afbetaling van het schip en alle toebehoren, de loonkosten met sociale bijdragen, de verzekeringen voor casco, burgerlijke aansprakelijkheid, lading en dergelijke, en het jaarlijks onderhoud met de bijhorende administratieve kosten. Daarbij komt de slijtage van het schip, die we zoals bij andere boekhoudkundige afschrijvingen als percentage van de aankoopprijs uitdrukken. Voor een lening op 20 jaar is dat bijvoorbeeld 5 procent, voor een lening op 25 jaar 4 procent. Cijfers en letters Ook Rudi Cox van het in binnenvaart gespe cialiseerde boekhoudkantoor Coxulting gelooft dat varende ondernemers veel meer uit hun bedrijfseconomische cijfers kunnen halen. De meeste binnenvaartondernemers houden nauwkeurig bij wat binnenkomt en buitengaat, en 12 BINNENVAART #

13 prijs ze hebben op basis daarvan een dagprijs voor hun schip in hun hoofd. Dat laat hen toe om een redelijke schatting te maken, maar in veranderde omstandigheden zoals in crisistijd, is het zeer moeilijk om bij te sturen. Als je jaarlijkse vaste kosten over een kleiner aantal vaardagen moet spreiden, is je dagkost hoger. Daarom gebruiken wij een andere manier van rekenen. Wij gaan ervan uit dat een verhouding van 27 à 30 procent directe reiskosten in je bruto vrachtprijs ok is en minder natuurlijk nog beter. Met directe kosten bedoel ik de bevrachtercommissies, vaart- en havenrechten, gasolie en smeermiddelen die aan een reis verbonden zijn. De indirecte kosten zijn alle andere uitgaven, zoals verzekeringen, intresten en afbetalingen, kosten van klopbrieven, bondsbijdragen, sociale bijdragen als zelfstandige, je personeelskosten (inclusief RSZ), telefoonkosten, kosten voor je exploitatievergunning, herstellingen aan het schip en scheepsbenodigdheden. Die indirecte kosten vergelijk je het best met je jaarlijks te verwachten vracht, verminderd met je directe kosten. Hiervoor kun je gerust je boekhouder om raad en daad vragen. bepaalde prijsgrens, zegt Marco Maes. Dan moet de bevrachter of verlader de verschillende voordelen die de binnenvaart hem biedt correct waarderen door een hogere vrachtprijs te aanvaarden. Als je als binnenvaartondernemer niet minstens een deel van je reële vaste kosten kunt meerekenen, doe je eigenlijk gewoon verlies. Zelfs al snak je naar een opdracht, dan nog mag je niet toehappen. Om bij onderhandelingen de nodige nuchterheid te bewaren, raad ik mijn studenten aan om voor iedere reis een korte berekening op papier te zetten of in te vullen in een Excel-bestand op computer. Dat helpt om de zaken van op een afstand te bekijken en de juiste beslissing te nemen. Nuchter beslissen Als de prijzen onder druk staan, kun je bepaalde posten uit je vaste kosten trachten te beperken of schrappen, zoals je eigen loon of leefgeld maar dat maakt iedereen het best voor zichzelf uit. Zoals Pascal Vispoel van ms Rubicon schreef, is het geen goed idee om ook zaken zoals bijkomende verzekeringen of te verwachten slijtage niet mee te rekenen. Een stap verder is dat varende ondernemers met de bank gaan praten om tijdelijk alleen intresten af te betalen en dus geen kapitaalsaflossing meer te doen. Rudi Cox: Op die manier wordt de kostenpost afbetaling van het schip tijdelijk minder, maar lang kan die situatie niet duren. We horen wel dat de transportvraag opnieuw aantrekt, maar de periode van voor de crisis lijkt nog een eind weg. Soms moeten we durven toe te geven dat de binnenvaart een transport gewoon niet kan uitvoeren onder een # BINNENVAART 13

14 BEDRIJF MET VAART Bruco Recyclagebedrijf met groen hart Ecologie ligt de firma Bruco na aan het hart. Zo liet de container- en recyclageonderneming uit Wijnegem maar liefst zonnepanelen installeren op zijn nieuwe gebouwen. Geen wonder dus dat het bedrijf waar mogelijk ook kiest voor het meest milieuvriendelijke transportmiddel: de binnenvaart. Op de site van Bruco liggen bergen lege frisdrankflessen en stukken vensterglas te blinken in de zon, naast stapels oude paletten en hopen bouwafval. Oorspronkelijk was Bruco een klein bedrijf dat containers verhuurde, vertelt algemeen manager Martin Ooms. Maar intussen zijn we uitgegroeid tot een heus recylagebedrijf voor hout, glas en bouwpuin. Naast de recyclageactiviteiten verhuurt Bruco ook nog overslagcapaciteit. In oktober beginnen we met de overslag van ton pvc. Een activiteit die we in de toekomst nog verder willen ontwikkelen. Bruco werd 20 jaar geleden opgericht, maar de onderneming kwam pas goed uit de startblokken toen Eric Electeur de onderneming in 2004 overnam. Het bedrijf is in enkele jaren behoorlijk uit zijn voegen gebarsten. Waar we in 2007 nog met 2 vrachtwagens reden en 14 BINNENVAART #

15 Martin Ooms: Om de drie weken vaart een schip van ton houtsnippers van Wijnegem naar Oostrozebeke, waar ze tot vezelplaten worden verwerkt. 7 mensen tewerkstelden, rijden we vandaag met 9 vrachtwagens en tellen we 22 medewerkers. Er zijn intussen ook zo n 500 containers bijgekomen en in januari kochten we een nieuwe installatie om het glas optisch te scheiden. Groen hart Als gevolg van de expansie was het bedrijf in 2007 genoodzaakt om te verhuizen naar een groter terrein. Een terrein aan het water. We hebben er bewust voor gekozen om onze nieuwe gebouwen te vestigen langs het Albertkanaal, zegt Martin Ooms. Vroeger vervoerden we alles via vrachtwagens, maar daar is nu verandering in gekomen: sinds de verhuizing werken we ook samen met de binnenvaart. Transport over water biedt een aantal voordelen. Een schip laden gaat sneller dan vrachtwagens vullen. Bovendien veroorzaakt het laden van een schip een pak minder stof. Bulldozers moeten hun lading van grote hoogte laten vallen in de laadbak van een truck, terwijl de kranen van een schip de houtsnippers netjes in het ruim deponeren. Op die manier beperken we dus ook de overlast voor onze buren. Spelen er ook economische redenen mee in de keuze voor de binnenvaart? Martin Ooms: Niet echt. In de crisisjaren, toen de prijs van het vervoer over de weg gezakt was, betaalden we zelfs meer voor het transport per schip. Als recyclagebedrijf willen we vooral onze verantwoordelijkheid nemen op gebied van ecologie. De afvalsector kampt met een negatief imago. Wij tonen dat het ook anders kan. Wij werken strikt volgens de regels, houden alles heel netjes: we vegen het terrein 2 à 3 keer per week. En waar we kunnen, kiezen we voor milieuvriendelijk transport. Ecologie ligt Bruco na aan het hart. Zo hebben we zonnepanelen laten installeren. Met de opbrengst daarvan compenseren we de CO 2 - uitstoot van onze vrachtwagens. We maken er ook een punt van om het afval zoveel mogelijk te hergebruiken. Zowel het hout, als het glas en de stenen breken we af tot nieuwe grondstoffen: houtvezels voor platen, glasstukjes voor nieuwe flessen en vensterruiten, en steengranulaat voor wegenwerken. Zuiver transport Ondanks de sterke voorkeur voor de binnenvaart, verloopt het transport maar voor 20 à 25 % via het water. Martin Ooms: De aanvoer gebeurt nog volledig met vrachtwagens. Onze materialen komen van verschillende bronnen die meestal niet aan het water liggen: recyclageparken, bedrijven, particulieren die hun huis verbouwen De aangeleverde hoeveel- heden zijn bovendien niet groot genoeg om per schip te vervoeren. Ook het steengranulaat wordt afgevoerd met vrachtwagens: de stenen worden gebruikt bij wegenwerken verspreid over het hele land. Waar Bruco wel schepen voor inzet, is de afvoer van het vermalen hout. De houtsnippers gaan per schip naar bedrijven in Oostrozebeke die ze verwerken tot vezelplaten. Om de drie weken laden we een schip van zo n ton, waarmee we 60 vrachtwagens Een schip laden gaat sneller dan vrachtwagens vullen en het veroorzaakt minder stof. van de weg houden. Ook de afvoer van de glasstukjes naar de glasverwerkende bedrijven zou in principe via het water kunnen, al is dat in de praktijk nog niet mogelijk. Het vermalen glas wordt gerecycleerd om er nieuwe flessen mee te maken. Maar daarvoor moet het glas wel heel zuiver zijn. Als er toch nog steentjes in zitten, dan lopen we het risico dat de hele lading wordt afgekeurd. En een volledige scheepslading die wordt afgekeurd, dat kunnen we ons financieel niet permitteren. Wat we wel overwegen, is om het vlak glas dat we zelf niet kunnen bewerken omdat we er de juiste machines niet voor hebben per schip te vervoeren naar een gespecialiseerde firma in Duitsland. Sowieso denken we na over verdere mogelijkheden om het transport over het water uit te breiden. We hebben een mooie ligging langs het Albertkanaal en onze kaaimuren zijn pas volledig vernieuwd. Het zou zonde zijn om niet optimaal gebruik te maken van die mogelijkheden. # BINNENVAART 15

16 JOBSPOT Vloot De Vlaamse Havendag lokte op 25 juni zo n kijklustigen naar de havens van Antwerpen, Gent, Oostende en Zeebrugge. Ook de binnenvaart stond er in de kijker: op vraag van PBV stelden verscheidene ondernemers hun schip open voor het publiek. Vier deelnemers blikken terug. NAAM Jef Vrelust JOB Curator ORGANISATIE Museum aan de Stroom (MAS) afdeling Antwerpen Wereldhaven Een fascinatie voor schepen en kunst Al van kleinsaf aan had ik een fascinatie voor schepen. Het voormalige Scheepvaartmuseum was trouwens als kind mijn favoriete museum. Na mijn opleiding als kunsthistoricus was ik in de wolken toen ik hoorde dat ik voor het MAS kon gaan werken. Als curator heb ik de volledige collectie van het Nationaal Scheepvaartmuseum geïnventariseerd en gezocht hoe we die in het MAS konden integreren. We hebben daarbij gekozen voor een thematische aanpak, die heel wat perspectieven biedt om samen te werken met andere musea die scheepvaartcollecties hebben, of verenigingen die schepen beheren. Zowel bezoekers zonder voorkennis als die met een gespecialiseerde achtergrond kunnen in onze collectie hun hart ophalen. De honderd maquettes van historische scheepsmodellen zijn erg populair bij de bezoekers: ze getuigen van vakmanschap en je ziet heel precies hoe de schepen in elkaar zitten. Hoewel we heel veel doen voor het maritieme erfgoed, stellen we soms mensen teleur. Het is bijvoorbeeld de taak van de overheid om te voorkomen dat een historisch schip gesloopt wordt, niet die van het MAS. Een project van deze omvang, is iets unieks. Weet je dat ik elf jaar geleden al aan de voorbereiding ben begonnen van Antwerpen Wereldhaven, een van de vier thema s in het museum? Maar we kunnen hier nog zoveel meer bereiken. Ik kijk ernaar uit om de toekomst verder vorm te geven. Vlaa Erik Gasten van estuair schip MS Euroports Antwerpen We lagen wat verdoken aan het Kattendijkdok in Antwerpen, maar toch kregen we zo n 550 nieuwsgierigen over de vloer. Ons nieuwe schip is dan ook bijzonder: het is een estuair schip, wat wil zeggen dat het ook langs de kustlijn van België en tussen Nederland en België op de Schelde kan varen. Door zijn lage kruiphoogte kan het toch onder de bruggen van bijvoorbeeld het Albertkanaal door. Heel wat bezoekers waren onder de indruk van de woonruimte van 220 m². Niet te geloven hoeveel mensen nog steeds op zoek gaan naar het roer wanneer ze op een schip komen. Ze staan dan ook enorm te kijken van de technologische hoogstandjes in zo n modern schip. Onze sector is onbekend bij het grote publiek en dus onbemind. Daarom vind ik initiatieven zoals de Vlaamse Havendag broodnodig. 16 BINNENVAART #

17 mse Havendag Walther Peleman van MS Sayonara Gent Ons schip was als enige binnenschip te bezichtigen in Gent. Alles samen kregen we ongeveer 75 bezoekers over de vloer. De meeste reacties waren erg positief. We gaven uitleg over de binnenvaart, en toonden de apparatuur waarmee we dagelijks werken, zoals de radars, motoren, gps, AIS Sommige mensen bleken echt goed op de hoogte en hadden veel interesse in wat we doen. Het helpt om het imago van de binnenvaart positiever te maken. Mochten ze het vragen en ik heb tijd om in Gent aan te meren, zou ik zeker opnieuw meewerken. Iemand vroeg me welk deel van het schip nu precies de voorkant en achterkant is Jean De Keersmaeker van MS Hortensia Gent Ons schip lag niet in de haven zelf, maar aan de sluis boven Evergem. Met een pendelbus konden bezoekers onder meer bij ons afstappen. We verwelkomden een zeventigtal mensen aan boord, een succes gezien de weergoden ons die dag écht niet goedgezind waren. De meeste bezoekers hadden nog nooit een binnenvaartschip van dichtbij gezien. Dat leidde tot grappige taferelen. Zo vroeg iemand welk deel van het schip nu precies de voorkant en achterkant is Tijd om zelf op ontdekking te gaan bij collegaschippers hadden we jammer genoeg niet. Als onze agenda het toelaat, zijn we volgend jaar wel voor de tweede keer op de afspraak. Al kan het dan meteen de laatste keer zijn. Na veertig jaar achter het roer te staan, wil ik binnenkort weer vaste grond onder de voeten. Stephaan De Roeck van estuair schip MS Tripoli Zeebrugge We waren op de Havendag toch in Zeebrugge en wilden ons schip weleens tonen aan nieuwsgierigen van buiten de sector. De meesten weten niet wat ze zich moeten voorstellen bij een estuair schip, of kennen het zelfs niet. In totaal kregen we zo n 300 à 400 bezoekers over de vloer. De commentaren waren lovend en verrassend: mensen staan ervan te kijken dat het schip en de machinekamer zo proper zijn, terwijl die netheid voor ons een evidentie is. Ook keken sommigen ervan op dat we met onze relatief kleine oppervlakte tot 450 containers kunnen vervoeren. De Vlaamse Havendag is interessant, omdat je eens buiten je normale leefwereld stapt. Ik ben zelf een kijkje gaan nemen aan de vismijn, waar ik anders nooit kom. Dat was voor mij een bijzondere ervaring. Ik moet zeggen: ook de organisatie was top. # BINNENVAART 17

18 Visie & opinie Hoe breng je bedrijven Zo mo De binnenvaart moet meer nieuwe potentiële verladers aanspreken, klinkt het. Maar hoe doe je dat? Met welke argumenten overtuig je het best nieuwe bedrijven? We vroegen het aan een binnenvaartondernemer, een verlader en aan de werkgevers organisaties VOKA en Unizo. 18 BINNENVAART #

19 aan de binnenvaart? et dat! Sonja De Wolf, Eternit Voor bedrijven die duurzaam willen ondernemen, is het interessant om te onderzoeken of een gedeelte van hun goederenstromen via de waterweg zou kunnen verlopen. Duurzaamheid is vaak de aanzet voor dit soort onderzoek, maar om dan effectief ook de stap naar het water te zetten, is het noodzakelijk dat de oplossing via water een betere oplossing is. Prijs is en blijft vaak een doorslaggevende factor bij een beslissing. Goederen over het water zijn ook vaak iets langer onderweg, maar de stromen zijn betrouwbaar in te plannen. Het laden en lossen en de administratie die ermee samenhangt verloopt meer gebundeld en kan dus mogelijk efficiënter. Om nieuwe bedrijven aan te trekken of bijkomende uitgaande goederen naar het water te krijgen, is het erg belangrijk dat bedrijven de nodige bijstand krijgen bij het onderzoek naar hun transportmogelijkheden. Karel Van Eetvelt, Unizo Vanuit maatschappelijk oogpunt is binnenvaart een transportmodus met zeer lage externe kosten. Inzake ongelukken, lawaai, vervuiling, klimaatkosten, infrastructuur en congestie moeten alle andere modi het afleggen tegen het vervoer over water. De sector verdient dus zeker een duwtje in de rug. Daarom bieden wij onze leden de mogelijkheid om hun goederenstromen door een transportdeskundige te laten onderzoeken. De mensen op het terrein merken dat lang niet alle bedrijven vertrouwd zijn met de binnenvaarttroeven. Vervoer per schip is innovatief en polyvalent. De sector investeert zeer veel in nieuwe technologie en vervoerstechnieken. Voor iedere soort goederen zijn er specifieke schepen, die beschikken over moderne apparatuur waardoor vrachten makkelijk op te volgen zijn. Schippers zijn ook hoogopgeleide dienstverleners die weten hoe ze vrachten moeten behandelen. Voorts hebben we in Vlaanderen een zeer dicht waterwegennet. Binnenvaart is in veel gevallen dan ook relatief goedkoop te organiseren, is vaak sneller dan verwacht en is zeer goed in te plannen. Koen Daes, ms Nautiek Een troef die vaak over het hoofd wordt gezien, is dat de binnenvaart veilig transport is. De kans op diefstal of schade ligt op het water een stuk lager dan op de weg. De binnenvaart is ook milieuvriendelijk, maar dat weten de meeste bedrijven. Vooral in vergelijking met het spoor zijn we bovendien snel. En binnenvaart is relatief goedkoop, zeker als je alleen de echte transportkost bekijkt. Er wordt wel promotie gemaakt, maar ik weet niet of we voldoende potentiële verladers bereiken. De overheid zou eigenlijk budget moeten vrijmaken om eens een echt grootschalige campagne op te zetten. Als varend ondernemer kunnen we dat niet zelf organiseren. Wat ik ook goed vind, is dat transportspecialisten echt de baan op gaan en bedrijven aanspreken en begeleiden. Zowel schippers als verladers hebben er baat bij om minder afhankelijk te zijn van tussenpersonen. Jo Libeer, gedelegeerd bestuurder Voka Ik heb twee sterke argumenten om bedrijven te overtuigen. Het eerste is dat het federaal Planbureau tegen 2020 een transportgroei voorspelt van 60 procent. Als onderneming moet je er uit gezond eigenbelang op anticiperen dat we die goederen via de weg nooit op hun plaats krijgen. We moeten dus inzetten op alle modi en bij uitstek op de binnenvaart. Het tweede is dat je als onderneming economisch voordeel haalt uit de hogere efficiëntie die met binnenvaart gepaard gaat. Als je twee modi vergelijkt, mag je niet alleen de kost per kilometer bekijken, maar moet je ook de interne winst meetellen die je met een overstap realiseert. Als je 1 schip lost in plaats van 40 vrachtwagens, beperk je ook je te behandelen vrachtbrieven en andere administratie. Tegelijk vereenvoudig je je interne processen omdat je minder vrachtbewegingen moet managen. Als je het slim aanpakt, spring je ook efficiënter om met je magazijnruimte. Je kunt er namelijk voor zorgen dat een deel van je voorraad zich op het water bevindt en erop betrouwen dat die voorraad op het afgesproken tijdstip arriveert. # BINNENVAART 19

20 MIJN SCHIP Naam Eigenaar Vrachten Afmetingen Capaciteit ms ONDERNEMING IV JOHAN DE KORTE STAAL, GRIND en Zand ,45 3,39 meter 4131 ton 1STERKE PUNTEN? Ons schip is betrouwbaar en erg milieuvriendelijk. Wij vervoeren ondertussen al 30 jaar plaatstaal voor ArcelorMittal, van Gent naar Bazel in Zwitserland. Tijdens de terugreis is dat zand en grind. Dit jaar startten we met het project The Green Line. Alleen schepen die zich duidelijk onderscheiden op het vlak van milieuprestatie, kunnen ervoor varen. Voorlopig zijn dat enkel de ms Onderneming en de ms Onderneming IV, die in juni een Nauticlean-katalysator en een SCR-roetfilter kregen. Daarmee reduceren we de uitstoot van stikstofoxiden aanzienlijk. De schepen behoren absoluut tot de schoonste van Europa. 2TOEKOMSTVISIE? Het zijn geen makkelijke tijden geweest voor onze sector, en de vrachtprijzen zijn ondermaats doordat er overcapaciteit is. Toch moeten we als collega s blijven samen werken, en handelen in belang van de sector. We kunnen met ons relatief goedkoop en milieuvriendelijk vervoer een tegengewicht bieden voor vrachtverkeer over de weg. Het ecologische aspect zal steeds belangrijker worden. Als de economie evolueert in de goede richting, denk ik dat we door de positieve uitstraling van de sector een mooie toekomst tegemoet gaan. 3PASSIE EN PLEZIER? Voordat de Onderneming IV in gebruik werd genomen, voer ik met een kleiner schip van ons bedrijf. Ik vaar al sinds mijn zeventiende. Het begon bij mijn grootvader, die begon te varen in Ondertussen runnen we het bedrijf nog steeds met de familie. Met de jaren breidden we onze vloot uit en werden we een grotere speler. Ik vaar altijd samen met mijn vrouw en vier bemanningsleden. Het allermooiste aan ons beroep is de vrijheid. Elke ochtend als je wakker wordt, heb je een ander uitzicht, en het water is een prachtige omgeving om te vertoeven.