Raadsvoorstel Zaak :

Transcriptie

1 Zaak : Onderwerp Portefeuillehouder Dhr. dr. M.G.M. van der Poel Datum raadsvergadering 12 juli 2016 Samenvatting Hierbij treft u het plan van aanpak aan voor het streven naar de doelstelling om het energieverbruik van de gemeentelijke organisatie met 15% terug te dringen. Deze doelstelling staat in het coalitieprogramma Het plan van aanpak is, in overleg met de gemeente, opgesteld door de lokale energiecoöperatie Energiek Heusden. Het energieverbruik (zowel elektriciteits- als gasverbruik) van de gemeentelijke organisatie in het jaar 2014 is als nulsituatie bepaald. Alle categorieën waarvoor onze gemeente de energierekening betaalt, zoals openbare verlichting (OV), (sport)gebouwen, rioolaansluitingen, vervoer en evenementen, zijn betrokken. Verder is de reductie van CO2-uitstoot is als meeteenheid gekozen om besparingen op energieverbruik en duurzame opwekking in/bij de gemeentelijke eigendommen aan te geven. In 2014 was het resultaat een uitstoot van 2,5 miljoen kg CO2. Sinds 2014 zijn al energiebesparende maatregelen genomen of in uitvoering/voorbereiding. Deze leiden samen tot een besparing van ruim kg, ofwel 9,1% van de uitstoot in Daarnaast is gezocht naar de grootste energieverbruikers met de meeste technische mogelijkheden om, op relatief korte termijn, de besparingsdoelstelling te kunnen bereiken. Dat heeft geresulteerd in een verkennend onderzoek naar de mogelijkheden binnen de openbare verlichting en negen gemeentelijke (sport)gebouwen. Hierbij zijn mogelijkheden gevonden om in totaal kg extra CO2-reductie ten opzichte van de gemeentelijke uitstoot in 2014 te realiseren: openbare verlichting 4,6%, gemeentegebouwen 5,3% en sportgebouwen 9,3%. Het totale besparingspotentieel ligt hiermee op ruim 28% reductie ten opzichte van de CO2-uitstoot in Dit is fors meer dan de doelstelling, maar geeft een richting aan naar een verdergaande energiebesparing na De kosten van deze extra maatregelen, die dus leiden tot ruim 28% CO2-reductie, bedragen naar verwachting ca , ofwel ca. drie euro per minder uitgestoten kg CO2 per jaar. Voor zover het meerkosten betreft bovenop de reguliere (vervangings)investeringen worden de hieruit voortvloeiende jaarlijkse kapitaallasten, minus de gerealiseerde besparing, ten laste gebracht van het in de voorjaarsnota opgenomen bedrag van dat zal worden opgenomen in de begroting Met de realisatie van een reductie van stroomverbruik en CO2-uitstoot in de openbare verlichting kan bij het actualiseren van het beleidsplan Openbare Verlichting (gereed eind 2016) rekening worden gehouden. Bij de vervanging wordt, voor zover mogelijk, rekening wordt gehouden met investeringen die vanwege de leeftijd van de apparatuur toch al de komende jaren moeten worden gedaan. Aanleiding Het coalitieprogramma zet in op realisering van een energiebesparing van 15%, onder andere bij gemeentelijke gebouwen. Dit voorstel betreft een plan van aanpak met energiebesparende maatregelen en de bijbehorende financiële gevolgen om deze doelstelling te bereiken. Ook zijn daarin de al genomen en in uitvoering/voorbereiding zijnde maatregelen opgenomen.

2 Feitelijke informatie Voorgeschiedenis/feiten De Trias Energetica De Trias Energetica is de meest toegepaste strategie om energiebesparende maatregelen te nemen. De drie stappen van de Trias Energetica zijn gericht op 1) het zo energiezuinig mogelijk zijn; 2) het zoveel mogelijk gebruiken van duurzame bronnen en 3) het efficiënt gebruik van fossiele energiebronnen. Het principe van de Trias Energetica is dat stap 1 de meest duurzame is en stap 3 de minst duurzame. De stappen worden opeenvolgend genomen, zodanig dat eerst de maatregelen uit stap 1 worden genomen. Deze maatregelen reduceren de energievraag in belangrijke mate. In het ideale eindbeeld wordt de verkleinde energievraag vervolgens in stap 2 geheel door duurzame bronnen gedekt (energieneutrale situatie). Dat is vaak niet mogelijk en dan resteert de laatste stap (3): gebruik fossiele energie zo zuinig en efficiënt mogelijk. Maatregelen in stap 2 kunnen in de tijd vooruitlopen op stap 1 zolang er geen overcapaciteit in het eindbeeld ontstaat. Daarom is het van belang om een goede strategie te hanteren. Wanneer zonder goed begrip van de samenhang van de maatregelen aan de slag wordt gegaan, kan onbedoeld een (te kostbaar) niet optimaal systeem worden geïnstalleerd. Ranken van de energiebron De Trias Energetica is gericht op het verduurzamen van de energiehuishouding. De gemeente en Energiek Heusden willen nog een stap verder gaan en het actuele aanbod aan duurzame energiebronnen ranken naar CO2-uitstoot. Evenals het besparen op ons energieverbruik vinden wij het ook belangrijk om te besparen op onze lokale CO2-uitstoot. Of anders gezegd, kan de productie van de nabijgelegen kolencentrale omlaag, en kan de CO2-uitstoot van onze eigen organisatie omlaag. Op basis van onderstaande tabel hebben wij de duurzaamheidsdriehoek getekend. Hoe dichter bij preventie hoe beter wij de energiebron beoordelen. Technische ontwikkelingen beïnvloeden de driehoek: dat betekent dat in de toekomst wijzigingen kunnen optreden. Dit houdt de discussie gaande en houdt ons scherp bij de keuze van de meest gewenste energiebron. Rangorde Actie/Bron Lokale kolencentrale Lokale CO2 uitstoot Eigen verbruik 1 Energie besparen Omlaag Omlaag Omlaag 2 Procesenergie (zonnepanelen, wind) 3 Grondstofenergie (Biomassa) 4 CO 2-compensatie fossiele energiedrager Omlaag Omlaag Ongewijzigd Omlaag Neutraal Ongewijzigd Ongewijzigd Ongewijzigd Ongewijzigd De bovenstaande tabel resulteert in de ranking van energiebronnen op de volgende bladzijde. Zaak:

3 CO2 besparen CO2 neutrale gemeente Energie besparen CONCEPT De gemeentelijke ambitie Op basis van de duurzaamheidsdriehoek kan nu op eenvoudige wijze de gemeentelijke ambitie worden afgeleid. Deze ambitie is gericht op het besparen van energie (blauw) en op het besparen van CO2 (blauw, groen en geel). Naar energie- en CO2-reductie zal genuanceerd moeten worden gekeken. Met behulp van groencertificaten (oranje deel) kan het energieverbruik van de gemeentelijke organisatie eenvoudig worden gecompenseerd. Een duurzamere aanpak betreft echter een verschuiving van het oranje en rode deel naar het blauwe, groene en gele deel. Vandaar dat de ambitie van de gemeente voor 15% energiebesparing en het plan van aanpak van Energiek Heusden zich richten op het blauwe, groene en gele deel, ofwel energieen CO2-reductie. Kaders (beleid en wettelijk) De Nederlandse overheid heeft zich, op basis van Europese regelgeving, ten doel gesteld om in % energie te besparen en 15% CO2-reductie te realiseren. De doelstelling uit het coalitieprogramma om 15% energie te besparen past hier dan ook naadloos in; het coalitieprogramma loopt immers tot Met de CO2-reducties van de voorgestelde maatregelen, zoals u die verderop in dit voorstel kunt lezen, conformeert onze gemeente zich aan de doelstelling van de Nederlandse overheid in Overige informatie Gedetailleerde informatie over de maatregelen en de bijbehorende reducties van de CO2-uitstoot treft u aan in het plan van aanpak en de bijbehorende bijlagen. Het plan van aanpak gaat alleen in op technische maatregelen. Ook gedragsmaatregelen kunnen leiden tot energiebesparing. Deze maatregelen zullen, los van het plan van aanpak, waar mogelijk worden ingezet. Daarnaast zijn er in de openbare verlichting ook besparingen mogelijk door het op bepaalde tijden uitzetten van verlichting. Het plan van aanpak gaat alleen in op 1-op-1 vervanging van verlichting; het beleidsplan Zaak:

4 openbare verlichting zal ook ingaan op het uitzetten van verlichting, naast dynamische verlichting en andere mogelijkheden. Windenergie maakt geen onderdeel uit van dit raadsvoorstel omdat het realiseren van windenergie een complex en tijdrovend traject is. De focus in het plan van aanpak ligt op maatregelen die binnen de nog resterende coalitieperiode een bijdrage kunnen leveren aan de doelstelling van 15% energiebesparing. Wel biedt het raadsbesluit van 10 november 2009 nog steeds een goed uitgangspunt. In de toen vastgestelde kadernotitie staat dat de gemeente in principe actief meewerkt aan de realisatie wanneer initiatiefnemers medewerking vragen voor windenergieprojecten. Daaraan geven we waar mogelijk invulling. Verder gebruiken we onze relaties met andere overheden (gemeente Waalwijk, gemeente Oss, provincie Noord-Brabant) actief om kennis uit te wisselen en de mogelijkheden voor de ontwikkeling van windenergie te onderzoeken. In het huidige beleid van de provincie is vastgelegd dat per project in principe minimaal drie windmolens moeten worden geplaatst. Dit kan een belemmerende bepaling zijn bij de uitwerking van initiatieven, zeker ook omdat onze gemeente buiten het door de provincie aangewezen zoekgebied voor windenergie valt. De provincie is bezig om een beleidswijziging voor te bereiden die het voor initiatiefnemers makkelijker moet maken. Besluitvorming hierover verwachten we in Afweging De totale CO2-reductie van alle in het plan van aanpak beschreven energiebesparende maatregelen komt uit op ruim 28%. Zie onderstaande tabel. Voorbeelden van maatregelen die in 2015 zijn uitgevoerd, en die hebben geleid tot een CO2-reductie 1 van 3%, zijn de ingebruikname van een nieuw gebouwbeheerssysteem voor de klimaatregeling van de gemeentehuizen, het eerder uitschakelen van de verlichting in de gemeentehuizen, het waar mogelijk vervangen van verlichting door LED-verlichting, het actief beheren van de warmte-installaties in de 1 De gemiddelde temperatuur in 2015 was 10,9 C. In 2014 was de gemiddelde temperatuur 11,7 C (bron: KNMI). Ondanks dat het in 2015 dus kouder was dan in 2014, is toch energie bespaard en een CO 2-reductie gerealiseerd. Zaak:

5 gemeentehuizen en het efficiënter inregelen van de werking van de screens voor de ramen. Daarnaast zijn in 2015 en 2016 maatregelen ingezet waarvan zeker is dat ze leiden tot een reductie van de CO2-uitstoot. Hoeveel reductie deze maatregelen opleveren, is echter nog niet bekend. Uit de tabel blijkt dat er meer maatregelen zijn beschreven dan nodig om de doelstelling van 15% te halen. Om de doelstelling van 15% te kunnen realiseren hebben wij in de voorjaarsnota 2016 extra middelen opgenomen. Alle genoemde maatregelen zijn echter uitvoerbaar en bieden besparingspotentieel. Zij geven een richting aan voor een verdergaande energiebesparing na 2018 naar een energieneutrale organisatie. Wij stellen u daarom voor het plan van aanpak vast te stellen en in ieder geval die maatregelen te gaan uitvoeren die in 2018 leiden tot een CO2-reductie van 15% ten opzichte van Conform advies van Energiek Heusden is het voorstel om daarbij te beginnen met de drie gemeentelijke gebouwen met de meeste en snelst renderende besparingsmogelijkheden, namelijk zwembad Die Heygrave en beide gemeentehuizen. Uitgaande van de hiervoor genoemde richting stellen wij u daarnaast voor om ons ook de overige maatregelen in het plan van aanpak in praktische en financiële zin te laten uitwerken en deze op geschikte momenten, eventueel gefaseerd, te laten uitvoeren. Daarbij geldt uiteraard als voorwaarde dat de middelen hiervoor beschikbaar zijn. Inzet van middelen Dekking De in dit voorstel genoemde kosten voor energiebesparende maatregelen zullen uiteindelijk leiden tot een totaalbesparing van naar verwachting 28%. Zoals hiervoor in de tabel is weergegeven gaat het daarbij om een geraamde investering van voor de maatregelen die al in voorbereiding zijn en de maatregelen als genoemd in het voorliggende plan van aanpak. De kosten (ca ) voor de plaatsing van een deel van de zonnepanelen (het aantal dat nodig is om de EPC-waarde op basis van het Bouwbesluit te halen) op de nieuw te bouwen sporthal Dillenburg maken ook onderdeel deel uit van deze raming. Deze kosten komen echter ten laste van het project Dillenburg. Dit betekent dat er dus naar schatting nog een bedrag van nodig is. Het genoemde investeringsbedrag is een eerste raming op basis van het nu voorliggende plan van aanpak. Uit de nog op te stellen uitvoeringsprogramma s en het in 2016 nog te actualiseren beleidsplan Openbare Verlichting zullen concrete investeringsbehoeften volgen. Voor zover het meerkosten betreft bovenop de reguliere (vervangings)investeringen worden de hieruit voortvloeiende jaarlijkse kapitaallasten, minus de gerealiseerde besparing, ten laste gebracht van het in de voorjaarsnota opgenomen investeringsbedrag van dat zal worden opgenomen in de begroting Mocht bij het uitwerken van de plannen blijken dat de beschikbare middelen niet toereikend zijn voor het realiseren van de doelstelling van 15% energiebesparing, dan wordt hiervoor een apart voorstel aan u voorgelegd. Als met de beschikbare middelen een hogere doelstelling kan worden gerealiseerd, dan zullen wij meer maatregelen uitvoeren. Subsidiemogelijkheden Waar mogelijk zullen wij subsidies aanvragen voor de uit te voeren energiebesparende maatregelen. Voor enkele gebouwen zijn al subsidies aangevraagd bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) voor de warmtewinning en de toepassing van zonnepanelen. Bij de toepassing van zonnepanelen is aan de hand van business cases, die zijn opgesteld door een externe deskundige, het beste moment van indiening van de aanvraag bepaald. Daarbij ging aandacht uit naar de te verwachten hoeveelheid aanvragen Zaak:

6 in heel Nederland en de variabele hoogte van subsidiebedragen. Samen met Energiek Heusden is hiervoor, in de voorbereidingen van het plan van aanpak, een voorselectie gemaakt van kansrijk geachte gebouwen. De te ontvangen subsidies zullen evenals de te verwachten energiebesparing worden ingezet om de structurele lasten van de investeringen te verminderen. Risico's Dit voorstel heeft geen risico s. Procedure / vervolgstappen Als u volgens dit voorstel besluit, zullen wij allereerst voor zwembad Die Heygrave en beide gemeentehuizen een totaal verbeterplan per gebouw opstellen, waarbij we de nu genoemde besparingsmaatregelen diepgaander laten onderzoeken. Vervolgens werken wij de in het plan van aanpak genoemde maatregelen, die verder gaan dan de doelstelling van 15% energiebesparing, in praktische en financiële zin uit en voeren deze op geschikte momenten uit, mits hiervoor de middelen beschikbaar zijn. Voor openbare verlichting zal met de maatregelen uit het plan van aanpak, voor zover mogelijk, rekening worden gehouden bij het beleidsplan Openbare Verlichting, dat eind 2016 wordt herzien. Hierin past ook de uitwerking van aanbevolen innovaties in de openbare verlichting zoals toepassing van LED-verlichting en dynamische verlichting in het door ons vastgestelde memo d.d. 8 september Voor de uitvoering van de maatregelen zullen de van toepassing zijnde aanbestedingsprocedures worden doorlopen. Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. Het college van Heusden, de secretaris, de burgemeester, mr. J.T.A.J. van der Ven drs. J. Hamming Zaak:

7 De raad van Heusden in zijn openbare vergadering van 12 juli 2016; gezien het voorstel van het college van 31 mei 2016; gelet op de beraadslaging; b e s l u i t : het plan van aanpak energiebesparing en vermindering van de CO2-uitstoot vast te stellen; de te bereiken CO2-reductie van ruim 28% door alle genoemde maatregelen in het plan van aanpak, als denkrichting te beschouwen naar een verdergaande energiebesparing en een op termijn te realiseren CO2-neutrale gemeentelijke organisatie; te starten met uitvoering van de maatregelen uit het plan van aanpak waarmee in 2018 een CO2- reductie van 15% ten opzichte van 2014 resulteert; het college ook de overige maatregelen in het plan van aanpak in praktische en financiële zin te laten uitwerken en deze op geschikte momenten te laten uitvoeren, voor zover de middelen beschikbaar zijn. de griffier, mw. drs. E.J.M. de Graaf Zaak: