Jaarverslag Stichting Pensioenfonds UWV

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag 2009. Stichting Pensioenfonds UWV"

Transcriptie

1 Jaarverslag 2009 Stichting Pensioenfonds UWV

2 Profielschets Stichting Pensioenfonds UWV is een ondernemingspensioenfonds. Het pensioenfonds voert de pensioenregeling uit voor het personeel van UWV. Tevens biedt het pensioenfonds aan werkgever en werknemers de mogelijkheid tot het sluiten van vrijwillige overeenkomsten tot aanvulling op de rechten op pensioen. De pensioenregeling van het fonds is een (voorwaardelijk) geïndexeerde middelloonregeling (voorwaardelijk: voor zover de middelen van het fonds het toelaten en afhankelijk van de dekkingsgraad). De premie voor deze regeling wordt ingebracht door de werkgever. De werknemers dragen hun aandeel in de premie bij op basis van CAO-afspraken. Deelnemers aan de pensioenregeling zijn de werknemers die vallen onder de werkingssfeer van de CAO van UWV en de leden van de Raad van Bestuur. Ultimo boekjaar heeft het pensioenfonds ruim (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. De uitvoering van de pensioenregeling heeft het bestuur uitbesteed aan TKP Pensioen BV (TKP). De uitvoering van het vermogensbeheer heeft het bestuur uitbesteed aan diverse vermogensbeheerders. BNY Mellon treedt hierbij op als custodian. Voor de beleidsvoorbereiding en de aansturing en coördinatie van de uitvoering wordt het bestuur ondersteund door een Bestuursbureau. Daarnaast maakt het bestuur gebruik van de werkzaamheden van de externe actuaris, accountant en een investmentmanager. 2

3 Inhoudsopgave 1 Kerncijfers 4 2 Personalia 7 3 Verslag Verantwoordingsorgaan 10 Bestuursverslag 11 4 Woord van de voorzitter 14 5 Doelstelling Ontwikkelingen en beleid in Ontwikkelingen in Ontwikkeling vermogenspositie Dekkingsgraad Herstelplan Gestegen levensverwachting Beleid en beleidskeuzes Beleggingsbeleid Financieringsbeleid Toeslagbeleid Risicobeheer 25 7 Verslag van het vermogensbeheer Algemeen Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen Vastgoed Valutamarkten IPS regeling Pensioen en uitvoering Inleiding Pensioencommunicatie Pensioenadministratie Pensioenregeling Nieuwe wet- en regelgeving Organisatie pensioenfonds Algemeen Goed Pensioenfondsbestuur 43

4 9.3 Informatie vanuit toezicht van DNB en AFM Bestuursaangelegenheden Deskundigheids- en integriteitstoets en opleiding Gedragscode Commissie van Beroep Reactie bestuur op oordeel Verantwoordingsorgaan Visitatiecommissie Compliance met wet- en regelgeving Uitvoering en uitbesteding Deelnemersraad Statutenwijziging Verwachte gang van zaken 48 Jaarrekening Jaarrekening Balans Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de jaarrekening Algemeen Waarderings- en berekeningsgrondslagen Toelichting op de balans Toelichting op de staat van baten en lasten Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Verbonden partijen Actuariële toelichting 74 Overige gegevens Overige gegevens Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten 12.2 Gebeurtenissen na balansdatum Accountantsverklaring Actuariële verklaring Bijzondere statutaire zeggenschapsrechten 82 Bijlagen 85 Bijlage 1 Deelnemersbestand 86 Bijlage 2 Begrippenlijst 87

5 1 Kerncijfers Bedragen x 1,0 miljoen Aantal verzekerden Deelnemers, actief en voortgezet Gewezen deelnemers Ingegane pensioenen Totaal aantal verzekerden Premie Jaarpremie 173,6 135,4 143,0 141,5 149,6 Waardeoverdrachten Inkomend 2,3 11,9 68,5 2,0 4,2 Uitgaand 5,7 32,2 57,9 17,4 19,0 Uitkeringen 96,2 88,4 82,1 77,2 70,9 Uitvoeringskosten Pensioenbeheer 4,3 3,9 3,0 3,8 3,8 Vermogensbeheer 9,2 9,0 9,5 7,6 6,5 Reguliere toeslagverlening Niet-actieven 0,00% 1,19% 1,43% 1,5% 0,55% Ex-Cadans 2,82% 1,19% 1,43% 1,5% 0,55% Actieven 0,00% 3,22% 1,50% 0,00% 0,55% Vermogen (*) Rekenrente n.v.t. n.v.t. n.v.t. 4,0% 4,0% Eigen vermogen n.v.t. n.v.t. n.v.t. 701,6 649,6 5 Contante waarde opgebouwde rechten n.v.t. n.v.t. n.v.t , ,6 Dekkingsgraad n.v.t. n.v.t. n.v.t. 126,4% 126,6% Op basis van marktwaarde (rentetermijnstructuur) Marktrente bij duration 4,14% 4,00% 4,94% 4,33% 3,75% Eigen vermogen 301,2-15,2 919,3 814,5 538,5 Contante waarde opgebouwde rechten 3.311, , , , ,7 Dekkingsgraad (**) 109,1% 99,5% 136,4% 132,1% 121,1%

6 Bedragen x 1,0 miljoen Beleggingen Balanswaarde (inclusief liquide middelen en derivaten) 3.593, , , , ,7 Beleggingsopbrengsten 333,4-294,8 43,3 213,0 304,7 Beleggingsportefeuille voor risico pensioenfonds*** Aandelen 23,9% 18,5% 32,2% 32,5% 31,4% Commodities (grondstoffen) 1,8% 0,7% 0,9% 0,8% 0,8% Convertibles 2,4% 2,1% 2,4% 2,3% 2,3% Vastrentende waarden 58,2% 64,2% 47,7% 49,4% 52,9% Vastgoed 10,8% 13,0% 12,8% 12,5% 11,0% Liquide middelen **** 2,9% 1,5% 4,0% 2,5% 1,6% Rendement (total return) 10,9% -8,3% 1,6% 7,3% 11,9% * 2005 en 2006 is de grondslag voor de jaarrekening, met ingang van 2007 onder FTK is 4% niet meer relevant. ** De berekening van de dekkingsgraad is gelijk aan het eigen vermogen plus de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds waarbij de overige voorzieningen buiten beschouwing worden gelaten gedeeld door de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds waarbij de overige voorzieningen buiten beschouwing worden gelaten. *** De samenstelling van de beleggingsportefeuille in dit overzicht wijkt af van de samenstelling zoals deze wordt gepresenteerd in de jaarrekening, omdat in dit overzicht de economische samenstelling wordt getoond waarin de derivaten zijn toegerekend aan de verschillende beleggingscategorieën, terwijl in de jaarrekening op grond van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ610) de derivaten als aparte beleggingscategorie worden getoond (zie verder pagina 70). **** Inclusief overlopende posten en saldo vorderingen en kortlopende schulden. 6

7 2 Personalia Benoemd door werkgever (UWV): Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf Bestuurslid tot Functie/in dienst van Mr. drs. J.J.A. Hylkema Voorzitter directeur HRM Drs. J.A.M. de Kruijf Bestuurslid controller bij afd. Planning, Control en Analyse van de directie FEZ/ UWV Drs. J.H.M. van Raak Bestuurslid senior adviseur arbeidsvoorwaarden/ UWV Benoemd namens de (gewezen) deelnemers: Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf Bestuurslid tot Functie/in dienst van Drs. E.M. Berendsen RI Plv. bestuurslid senior kennisadviseur A. Hazekamp Secretaris vanaf register arbeidsdeskundige/ UWV J. de Kat BA CPC Bestuurslid beleidsadviseur HRM Adviesgroep/ UWV A dam T.H.J. Keunen Bestuurslid businesscontroller UWV Werkbedrijf Drs. F.J. Lemkes Plv. bestuurslid manager Planning Control & Analyse FEZ Drs. ing. J.H. Sengers Bestuurslid manager Claim AG Drs. T.J.G.J. Wentink Plv. voorzitter vanaf parttime bedrijfsarts, manager claim UWV Drs. F.J. Lemkes Plv. bestuurslid manager Planning Control & Analyse FEZ 7 Benoemd namens de pensioengerechtigden: Naam A.W.M. Geels A.W.M. Kok Functie in bestuur Secretaris en tijdelijk plv. voorzitter vanaf tot Bestuurslid en plv. secretaris vanaf Bestuurslid vanaf Bestuurslid tot Functie/in dienst van gepensioneerd gepensioneerd Drs. F.M. Koks Bestuurslid gepensioneerd J.H.E. Paffen Plv. bestuurslid gepensioneerd

8 Nevenfuncties van actieve bestuursleden op 31 december 2009: Naam Mr. drs. J.J.A. Hylkema Drs. J.A.M. de Kruijf Drs. J.H.M. van Raak Nevenfunctie(s) - voorzitter van het bestuur van Vut-fonds UWV. - plaatsvervangend bestuurslid van Vut-fonds UWV; - universitair docent bedrijfseconomie publieke sector, Universiteit Twente, (sinds 1999, hoofdfunctie); - lid Rekenkamercommissie Aalten, Oost Gelre, Winterswijk (sinds 2006); - penningmeester De Basis, stichting voor openbaar onderwijs Arnhem (sinds 2007). - plaatsvervangend voorzitter van Vut-fonds UWV. Drs. E.M. Berendsen RI - geen A. Hazekamp - secretaris van Vut-fonds UWV. J. de Kat BA CPC - secretaris van de Stichting Bijzonder Vakantiefonds UWV; - bestuurslid Vut-fonds UWV. T.H.J. Keunen - geen. Drs. F.J. Lemkes - penningmeester / voorzitter bestuur bibliotheek Langedijk (sinds 2006) - voorzitter werkgeversstichting bibliotheek Bergen / Heiloo / Langedijk (sinds 2007) Drs. Ing. J.H. Sengers - geen. Drs. T.J.G.J. Wentink - plaatsvervangend secretaris van Vut-fonds UWV; - regiocoördinator vrijwilligers Memisa; - arts Zonnebloem Rijncruises; - luchtvaartgeneeskundig adviseur. A.W.M. Geels - bestuurslid van de Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Zorgverzekeraars (SBZ) (sinds 2000). A.W.M. Kok - bestuurslid Gepensioneerdenvereniging UWV (sinds 2007). Drs. F.M. Koks - geen J.H.E. Paffen - lid van de externe bezwarencommissie Soza van de gemeente Echt-Susteren 8 Bestuursbureau C.C. van der Sluis RA, CPC, Directeur P. C. Molenaar RBA, ad interim Directeur (vanaf 1 april 2009) F. Hand, ad interim Investment Controller J.W.A. Nauts RBA, Chief Investment Officer H. Brouwer, beleidsmedewerker pensioenbeheer J.P.H. de Graaf, secretaresse Commissie van Beroep Mr. W. van der Lelie (tot 1 januari 2010) Drs. P. de Leeuw van Weenen Mr. C.R.J.A.M. Brent (tot 1 januari 2010) Beleggingscommissie A. Hazekamp J. de Kat BA CPC Drs. J.A.M. de Kruijf (voorzitter) Prof. dr. M. Damm (tot 11 februari 2009) Adviseur: Mercer Investment Consulting Verantwoordingsorgaan F. van Galen RA en drs. P. Ploegsma MBA, namens de werkgever B. van Eunen en H.W.J. de Groot RA, namens de actieve deelnemers Ing. M. Passieux, A.W.M. Kok (tot 1 juli 2009) en A.J. Slootweg (vanaf 1 december 2009), namens de pensioengerechtigden

9 Visitatiecommissie Mr. W.F.E. Klaassen P.C. Molenaar RBA (tot 31 maart 2009) Ir. J.T. van Niekerk (voorzitter) Deelnemersraad Drs. F.A. Bal R. den Boer Drs. H.N. Bos J.J.M. van der Burg (secretaris) B. van Eunen Drs. J.W.A.M. Fraza mw. Drs. D.M.C. Garvels-Mulder H.W.J. de Groot RA Ing. A. Huizenga Drs. F. Janssen* N.A. Keijzer A.W.M. Kok (plv. secretaris tot 1 juli 2009) H. van Lith* (plv. secretaris vanaf 1 juli 2009) Mr. T. Meirink (voorzitter) Mr. P.H.C.M. Minkenberg* W.T. den Ouden Ing. M. Passieux (plv. voorzitter) R. Rijnaars* A.J. Slootweg Drs. A.B.J.M. Weijermars J.T. Wielinga T.P.M. van der Zee * Per 15 april 2009 benoemd door de OR UWV. Uitvoerders Het pensioenbeheer van het fonds is opgedragen aan TKP Pensioen BV. Het vermogensbeheer wordt uitgevoerd door diverse gespecialiseerde vermogensbeheerders. Certificeerders PricewaterhouseCoopers Accountants NV, externe accountant Towers Watson, externe actuaris 9

10 3 Verslag Verantwoordingsorgaan Statutaire opdracht Het bestuur van het pensioenfonds heeft in nauw overleg met de Deelnemersraad een Verantwoordingsorgaan ingesteld met ingang van 1 januari Het Verantwoordingsorgaan beoordeelt het door het bestuur gevoerde beleid, de gemaakte beleidskeuzes en de naleving van de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur, met als uitgangspunt de vraag of het bestuur bij de genomen besluiten op een evenwichtige wijze met de belangen van alle belanghebbenden rekening heeft gehouden bij het bepalen van het beleid en de genomen besluiten. De instelling, samenstelling en werkwijze van het Verantwoordingsorgaan is vastgesteld in de statuten van het fonds. Het Verantwoordingsorgaan heeft het recht advies uit te brengen over: het vaststellen en wijzigen van de vergoedingsregeling voor bestuursleden; het wijzigen van het beleid ten aanzien van het Verantwoordingsorgaan; de vorm, inrichting en samenstelling van het intern toezicht; het vaststellen en wijzigen van een interne klachten- en geschillenprocedure; het vaststellen en wijzigen van het communicatie- en voorlichtingsbeleid. 10 Verantwoording en werkwijze Als Verantwoordingsorgaan doen wij verslag over het boekjaar In 2009 is het Verantwoordingsorgaan meerdere malen bijeengekomen en heeft met het Bestuur overlegd. Onderwerp van gesprek waren o.a.: evaluatie taak en opzet Verantwoordingsorgaan in samenhang met de Deelnemersraad, het jaarverslag 2008 en de jaarplannen 2010 waaronder het communicatiebeleid. Over het onderwerp taak en opzet Verantwoordingsorgaan in samenhang met de Deelnemersraad heeft het Verantwoordingsorgaan een brief gestuurd aan het bestuur. Enkele leden hebben een of meerdere seminars bijgewoond. Bevindingen en aandachtspunten De aanpassing van de governance-structuur hangt samen met zowel de evaluatie van de huidige structuur als de in ontwikkeling zijnde wet- en regelgeving op dit terrein. Het Verantwoordingsorgaan adviseert het bestuur het tempo en de richting van de gewenste wijzigingen meer vanuit haar eigen verantwoordelijkheid vorm te geven. De keuze van het bestuur om het vermogensbeheer door één partij te laten coördineren heeft gevolgen voor de interne organisatie van het fonds. Het bestuur heeft deze gevolgen toegelicht. Het nauwer en meer vooraf betrekken van de huidige partijen in de governance-structuur zou het bestuur hierbij meer behulpzaam zijn. Wij constateren dat het achterblijven van de hoogte van de AOW niet wordt gecompenseerd in de pensioenregeling. Wij adviseren het bestuur ook aan dit onderdeel van het beleid, ondanks dat dit feitelijk valt onder de verantwoordelijkheid van CAO partijen, actief aandacht te besteden. Met inachtneming van de toelichting door het bestuur in de vorm van de attributieanalyse over de voorgaande jaren, blijft de performance van de beleggingen ten opzichte van de gekozen benchmark de aandacht vragen.

11 Oordeel Op basis van de beschreven werkzaamheden komt het Verantwoordingsorgaan tot het oordeel dat het bestuur met inachtneming van een voldoende mate van zorgvuldigheid en evenwichtige afweging van de belangen van de bij het pensioenfonds betrokken deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden en de werkgever, tot verantwoorde besluitvorming en beleidskeuzes is gekomen. Als gevolg van de beperkte stijging van de effectenbeurzen en RTS is het dekkingstekort opgeheven; wel is nog een reservetekort aanwezig. Op grond hiervan is per 1 januari 2010 een beperkte toeslag voor de actieve deelnemers toegekend. Amsterdam, 22 juni 2010 B. van Eunen F. van Galen RA H.W.J. de Groot RA Ing. M. Passieux drs. P. Ploegsma MBA A.J. Slootweg 11

12

13 Bestuursverslag

14 4 Woord van de voorzitter In dit jaarverslag legt het bestuur verantwoording af over het gevoerde beleid in 2009, de achterliggende overwegingen daarbij en de uitkomsten hiervan voor Pensioenfonds UWV. Het begin van het jaar heeft in het teken gestaan van te treffen maatregelen om de financiële positie van het fonds te verbeteren. De belangrijkste maatregelen uit het daartoe ingediende herstelplan behelzen dat gedurende de hersteltermijn de premie is vastgesteld op 19,1% van de salarissom en dat er niet wordt geïndexeerd zolang het fonds in onderdekking verkeert. Naar verwachting zou bij een niet slechter wordende markt de grens van een dekkingsgraad van 105% in 3 jaar worden bereikt (wat reeds eind 2009 het geval is). Alhoewel de uitvoeringsovereenkomst met UWV een premie van maximaal 20% toelaat is het vooralsnog niet nodig geweest de premie te verhogen en is deze op het huidige peil gehandhaafd. We hebben getracht, binnen onze mogelijkheden, de lasten van het herstel zo evenwichtig mogelijk te verdelen over alle partijen. De vaste, hoge premie draagt bij aan het herstel. Die premie komt voor rekening van de werkgever en de medewerkers. De medewerkers en de gepensioneerden dragen ook bij door de komende jaren hun pensioenen jaarlijks niet aan te passen aan de loon- en prijsstijgingen. Gemiddeld genomen dragen zij wat dit betreft op een naar de mening van het bestuur evenwichtige wijze bij aan het herstel. Over deze evenwichtige lastenverdeling hebben we overleg gevoerd met de Deelnemersraad. De Deelnemersraad heeft, na rijp beraad, een positief advies gegeven over het herstelplan. 14 Als gevolg van de positieve ontwikkelingen op de financiële markten bereikte de dekkingsgraad van het fonds medio 2009 weer het niveau van het minimaal vereiste vermogen van 105%. Het bestuur beschouwt dit herstel als broos en zeker niet stabiel. De crisis die zich op de markten hebben voorgedaan is nog niet voorbij. Ook andere ontwikkelingen zetten druk op de financiële positie van het fonds. De toegenomen levensverwachting heeft gevolgen voor de kosten van de pensioenregeling en vanuit het toezichtskader is de focus in toenemende mate gericht op het beperken van risico. Het jaar 2009 heeft voor het pensioenfonds UWV verder in het teken gestaan van de herijking van het beleggingsbeleid. De effecten van de crisis hebben de al eerder ingezette initiatieven op dit punt versterkt. Concrete stappen zijn gezet om de organisatie en de structuur van het vermogensbeheer verder te professionaliseren. Dit betreft zowel de herinrichting van het Bestuursbureau van het fonds als het voornemen de advisering en de uitvoering van het vermogensbeheer uit te besteden aan een daartoe gespecialiseerde externe partij. Gelijktijdig heeft het bestuur op basis van uitvoerige analyses de aanzet gegeven tot het verlagen van het risicoprofiel van de beleggingsportefeuille. De focus is daarbij gericht op nieuwe beleggingscategorieën die meer op (intrinsieke) waarde zijn gericht (zoals landbouw, infrastructuur, commodities/goud). Het Pensioenfondsbestuur onderkent dat een fundamentele bezinning op aard en inhoud van de (uitvoering) van de pensioentoezegging nodig is om zorg te kunnen dragen dat het doel van het fonds ook op de lange termijn kan worden gewaarborgd. Hoewel dit primair de aandacht vraagt van sociale partners, is ook het fonds daarin betrokken gelet op de uitvoerbaarheid van de pensioenregelingen. Onmiskenbaar is daarbij dat ook van het bestuur wordt verwacht dat zij

15 zich, bij een toenemende complexiteit van bepalende factoren, verder blijft professionaliseren. Heldere communicatie met de belanghebbenden vindt het bestuur van groot belang. Om de communicatie verder te verbeteren is het beleid dienaangaande aangescherpt. Onderdeel daarvan vormt dat de communicatie-inspanningen meer worden toegespitst op onderscheiden doelgroepen. Daarnaast is voor de verdere invulling van de middelen een zogenaamde Klankbordgroep ingesteld waarmee de nadere concretisering van het beleid gestalte krijgt. Per 1 januari 2009 zijn, in het kader van de fusie tussen CWI en UWV, de CWI-werknemers als deelnemer in het pensioenfonds UWV opgenomen. Er heeft geen collectieve overdracht van aanspraken plaatsgevonden, wel worden de aan hen toegezegde voorwaardelijke pensioenaanspraken gerespecteerd. In samenspraak met de Deelnemersraad en het Verantwoordingsorgaan is hun rol in het door het bestuur ingerichte governance-model geëvalueerd. De uitkomst daarvan geeft het bestuur aanleiding na te gaan op welke wijze het model kan worden aangepast; en wel zodanig dat het bestuurlijk proces daardoor kan worden versterkt. Ook in 2010 ziet het bestuur de nodige uitdagingen tegemoet. Samen met de ontwikkelingen in de economie en op de financiële markten, zal het een jaar van belang worden voor zowel het fonds als alle belanghebbenden daarbij. Het centraal thema daarbij is en blijft solide risicomanagement. Aan het proces dat het bestuur de afgelopen periode heeft doorgemaakt, ontleent het bestuur ook het vertrouwen voor de toekomst. Amsterdam, 22 juni 2010 Mr. drs. J.J.A. Hylkema, voorzitter 15

16 5 Doelstelling Stichting Pensioenfonds UWV heeft ten doel het verstrekken of doen verstrekken van pensioenen en/of andere uitkeringen ter bescherming tegen geldelijke gevolgen van ouderdom, invaliditeit en overlijden van werknemers, gewezen werknemers en hun nabestaanden. Uit het doel vloeien onder meer de onderstaande doelstellingen voort die het fonds in opdracht van de CAO-partijen beoogt te bereiken: 1. Het op lange termijn verstrekken van de nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten, alsmede het streven naar het welvaartsvast houden van de opgebouwde pensioenen van de actieve deelnemers en het waardevast houden van de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken. De toeslagverlening is voorwaardelijk. Dat wil zeggen dat er geen recht op toeslagverlening is en het voor de langere termijn niet zeker is of en in hoeverre toeslagverlening zal plaatsvinden; 2. Het zorgdragen voor een duidelijke en klantgerichte communicatie met belanghebbenden, onder wie deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Om deze doelstellingen te bereiken, heeft het bestuur van Stichting Pensioenfonds UWV beleid ontwikkeld dat onderscheiden kan worden in financieringsbeleid, toeslagbeleid, beleggingsbeleid en communicatiebeleid. De eerste drie beleidsgebieden hebben invloed op de financiële positie van het fonds en worden nader toegelicht in hoofdstuk 6 en 7. In hoofdstuk 8 wordt nader ingegaan op het communicatiebeleid. 16 De aansturing van het fonds, het toezicht hierop en de wijze waarop door het bestuur verantwoording wordt afgelegd, kortweg de governance-structuur van het pensioenfonds, wordt toegelicht in hoofdstuk 9. In dit hoofdstuk komt ook de compliance met wet- en regelgeving aan de orde. In hoofdstuk 10 wordt tenslotte ingegaan op de verwachte gang van zaken.

17 6 Ontwikkelingen en beleid in Ontwikkelingen in Ontwikkeling vermogenspositie In 2009 is het eigen vermogen gestegen met 316,4 miljoen, nadat in 2008 het eigen vermogen was gedaald met 934,5 miljoen. Evenals in 2008 hebben de waardeverandering van de beleggingen en de verandering van de rentetermijnstructuur in belangrijke mate bijgedragen aan de verandering van het vermogen. Dankzij het herstel op de financiële markten en de stijging van de lange rente waren beide effecten in 2009 positief. De rente die qua looptijd hoort bij de gemiddelde looptijd van de verplichtingen is in 2009 gestegen van 4,00% tot 4,14%. Belangrijker in 2009 was echter de stijging van de rentetermijnstructuur (een groter verschil tussen de korte en lange rente) en de sterke stijging van de langere rente, waardoor het totale effect op de waardering van de verplichtingen nog gunstiger uitpakte. Aanpassing van de verplichtingen per ultimo 2009 aan de gestegen levensverwachtingen heeft er echter toe geleid dat een groot gedeelte van het rentevoordeel weer teniet is gedaan. De technische voorzieningen per 31 december 2009 bedragen 3.311,7 miljoen, waarvan 10,2 miljoen voor risico van de deelnemers valt, 69,4 miljoen herverzekerd is en 3.232,2 miljoen voor risico van het pensioenfonds valt. Per 31 december 2008 bedroegen de technische voorzieningen 3.219,3 miljoen, waarvan 8,4 miljoen voor risico van de deelnemers valt, 74,0 miljoen herverzekerd is en 3.136,9 miljoen voor risico van het pensioenfonds valt. Het belegd vermogen van het pensioenfonds nam in het verslagjaar toe van 3.139,7 miljoen tot 3.593,6 miljoen ultimo De grootste bijdrage aan de toename van het belegd vermogen werd geleverd door het herstel van de financiële markten en dan in het bijzonder de internationale aandelenmarkten Dekkingsgraad De dekkingsgraad is een maatstaf voor de financiële positie van een pensioenfonds. Het geeft het pensioenvermogen als percentage van de contante waarde van de pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds, waarbij de overige voorzieningen buiten beschouwing worden gelaten, weer. De dekkingsgraad kan wijzigen door diverse factoren, zoals de ontwikkeling van het beleggingsresultaat, verzekeringstechnische ontwikkelingen en de ontwikkeling van de marktrente. De dekkingsgraad van het pensioenfonds UWV per ultimo 2009 was 109,1%. Dit is een stijging met 9,6%-punt ten opzichte van ultimo De ontwikkeling van de dekkingsgraad van het pensioenfonds gedurende het jaar kan als volgt worden weergegeven:

18 Ontwikkeling dekkingsgraad % 75% 80% 85% 90% 95% 100% 105% 110% 115% 120% Dekkingsgraad ultimo ,5% Effect premies 1,2% Effect toeslagverlening -/- 0,1% Effect beleggingsresultaat 6,9% Effect rentetermijnstructuur 5,7% Effect aanpassing levensverwachting Effect overige oorzaken -/- 3,8% -/- 0,3% Dekkingsgraad ultimo ,1% Zoals bovenstaande figuur laat zien, veroorzaakten vooral de positieve beleggingsresultaten en de gestegen rentetermijnstructuur de stijging van de dekkingsgraad. De voorziening pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd op marktwaarde met behulp van de rentetermijnstructuur. De rentetermijnstructuur is variabel. Iedere maand wordt deze door De Nederlandsche Bank (DNB) gepubliceerd. Een lagere rentetermijnstructuur betekent een hogere voorziening en vice versa. De stijging van de rentetermijnstructuur leidde in 2009 tot een daling van de voorziening en dus tot een positief effect op de dekkingsgraad. Dit positieve effect werd beperkt door de strategische beslissing om het renterisico van de pensioenverplichtingen voor 60% af te dekken. De feitelijke afdekking ultimo boekjaar 2009 bedroeg 65%. Het verloop van de dekkingsgraad (inclusief deelvermogens) over de laatste vier jaar is hieronder weergegeven. Ter illustratie zijn daarbij tevens het behaalde beleggingsrendement en de relevante lange rente vermeld: Dekkingsgraad (rekenrente 4%) ,4% Dekkingsgraad (marktwaarde) 109,1% 99,5% 136,4% 132,1% Beleggingsrendement 10,9% -8,3% 1,6% 7,3% Relevante lange rente 4,14% 4,0% 4,9% 4,3% In 2006 is de dekkingsgraad gebaseerd op een voorziening berekend tegen een vaste rekenrente van maximaal 4%. Met ingang van 2007 is de voorziening berekend tegen marktwaarde. De vereiste dekkingsgraad op basis van het strategische beleggingsplan bedraagt 117,9%. De dekkingsgraad waarbij de indexatie-ambitie (80%) op lange termijn kan worden gerealiseerd bedraagt 142%. Hierbij is uitgegaan van op lange termijn een looninflatie van 3% en een prijsinflatie van 2%. Op basis van de werkelijke assetmix ultimo 2009 bedraagt de vereiste dekkingsgraad 114,8% Herstelplan Eind november 2008 is de dekkingsgraad onder de minimaal vereiste grens van 105% gedaald en daarmee ontstond een dekkingstekort. Dit is gemeld aan DNB. Het pensioenfonds heeft voor 1 april 2009 een herstelplan ingediend bij DNB, waarin wordt aangetoond hoe het pensioenfonds verwacht dat in vijf jaar tijd de dekkingsgraad herstelt tot boven de 105% (korte termijnherstelplan) en binnen een periode van vijftien jaar weer het vereist eigen vermogen bereikt (lange termijnherstelplan). DNB heeft op 18 juni 2009 het herstelplan goedgekeurd.

19 De belangrijkste maatregelen van het herstelplan behelzen dat de premie gedurende de hersteltermijn is vastgesteld op 19,1% van de salarissom en dat niet wordt geïndexeerd zolang het fonds in onderdekking verkeert. In 2009 heeft de dekkingsgraad zich positiever ontwikkeld dan waarvan in het herstelplan was uitgegaan. Onderstaand overzicht geeft dit weer in procent-punten van de dekkingsgraad: Verwacht in 2009 volgens herstelplan (in %) Dekkingsgraad per 31 december ,2 1 99,5 Premie 1,1 1,2 Sturings-middelen Indexatie 0,0-0,1 Beleggingen (inclusief swaps) 2,7 6,9 Rentetermijnstructuur 0,0 5,7 Overige Effect van uitkeringen, kosten, actuariële grondslagenkans- en waardeoverdrachten. -0,1-0,3 Subtotaal 100,9 112,9 Aanpassing gestegen levensverwachting 0,0-3,8 Dekkingsgraad per 31 december ,9 109,1 Werkelijk 2009 (in %) Bovenstaand overzicht laat zien dat vooral de gunstige ontwikkelingen op de aandelen- en rentemarkten zorgde voor de hoger dan verwachte dekkingsgraad. Het behaalde beleggingsrendement bedroeg 10,9%, terwijl het herstelplan uitging van een rendement van 4,0%. Daarnaast werd er in het herstelplan van uitgegaan dat de ontwikkeling van de rente geen effect zou hebben op de dekkingsgraad in In werkelijkheid steeg de rentetermijnstructuur in 2009, met als gevolg een positief effect op de dekkingsgraad van 5,7%-punt. Door het bestuur is de voorgeschreven jaarlijkse evaluatie van het herstelplan uitgevoerd. Deze evaluatie heeft niet geleid tot bijstelling van de oorspronkelijke uitgangspunten van het herstelplan. Op grond van de huidige situatie voorziet het herstelplan in herstel binnen de daarvoor geldende termijnen Gestegen levensverwachting Eind 2008 heeft het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) nieuwe sterftekansen gepubliceerd, samen met een herziene prognose tot en met Het fonds hanteert de prognosetafel van het Actuarieel Genootschap. De nieuwe levensverwachtingen zijn volgens de tafels van het CBS hoger dan de verwachtingen die zijn verwerkt in de prognosetafel van het Actuarieel Genootschap. 19 Dit betekent dat de levensverwachting sterker toeneemt dan waar het fonds tot op heden rekening mee heeft gehouden. De waargenomen toename van de levensverwachting is voor het Actuarieel Genootschap aanleiding voor een aanpassing van de eerder gepubliceerde prognosetafel Uiterlijk medio 2010 wordt de publicatie van een herziene AGprognosetafel verwacht. Het bestuur is van mening dat de gestegen levensverwachting moet worden meegenomen in de waardering van de technische voorzieningen. De gevolgen van de recente informatie is op basis 1 In het herstelplan is nog uitgegaan van een dekkingsgraad ultimo 2008 van 97,2%. Het verschil met de daadwerkelijke dekkingsgraad ultimo 2008 (99,5%) wordt voornamelijk veroorzaakt door de nadere registratie van arbeidsongeschikten en de definitieve vaststelling van de pensioenaanspraken en pensioenvoorziening voor deze groep. De dekkingsgraad van 97,2% betrof een schatting die mede is gebaseerd op prudente schatting van de hier bedoelde verplichtingen

20 van fondsspecifieke kenmerken geschat op 4% van de technische voorziening. Het bestuur heeft besloten om de voorziening pensioenverplichtingen per 31 december 2009 hiermee te verhogen. Dit heeft geleid tot een verhoging van de voorziening met circa 127 miljoen, met als gevolg een daling van de dekkingsgraad met 3,8%-punt. Na de publicatie van de nieuwe AG-prognosetafels zullen de gevolgen van de gestegen levensverwachting worden bekeken in relatie tot het gehele stelsel van actuariële grondslagen. Pensioenregeling Financiële positie Beleggingsbeleid Toeslagbeleid Financieringsbeleid 6.2 Beleid en beleidskeuzes Een belangrijk risico van het pensioenfonds is het niet kunnen beschikken over voldoende vermogen om de pensioenverplichtingen na te kunnen komen, ook wel het solvabiliteitsrisico genoemd. Als de solvabiliteit zich negatief ontwikkelt, bestaat de kans dat het pensioenfonds de premie moet verhogen en dat er geen ruimte is voor (volledige) toeslagverlening. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds de verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen. 20 De solvabiliteit van een pensioenfonds kan worden gemeten op basis van de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds. De dekkingsgraad is een maatstaf voor de financiële positie van een pensioenfonds en geeft het pensioenvermogen aan als percentage van de contante waarde van de pensioenverplichtingen. De dekkingsgraad kan wijzigen door talrijke invloeden, zoals de ontwikkeling van het beleggingsresultaat, verzekeringstechnische ontwikkelingen en de ontwikkeling van de marktrente. Naast het solvabiliteitsrisico loopt het pensioenfonds nog diverse andere risico s, zoals risico s samenhangend met de beleggingen, verzekeringstechnische risico s en niet-financiële risico s, die in paragraaf 6.3 en in de risicoparagraaf van de jaarrekening worden behandeld. Het bestuur heeft beleid ontwikkeld op het gebied van financiering, beleggingen en toeslagen om de risico s en de financiële positie van het pensioenfonds te beheersen. Bij het maken van beleidskeuzes worden de belangen van alle belanghebbenden afgewogen. Het beleid moet worden uitgevoerd binnen de kaders van de pensioenregeling zoals die overeengekomen is door de CAO-partijen. Dit wordt visueel toegelicht aan de hand van onderstaande figuur: In deze paragraaf wordt een toelichting gegeven op het gevoerde beleid van het pensioenfonds en het risicobeheer.

21 6.2.1 Beleggingsbeleid Strategisch beleggingsbeleid 2009 Het beleggingsbeleid van het fonds is gericht op het beheren van een breed gespreide portefeuille die op zowel korte als lange termijn onder uiteenlopende economische omstandigheden ertoe leidt dat aan de verplichtingen van het fonds kan worden voldaan. Het strategische beleggingsbeleid is gebaseerd op een ALM-studie, waarin normwegingen van diverse beleggingscategorieën worden afgeleid. Voor het kortere termijnbeleid wordt ook gebruik gemaakt van een voor beleggingen beschikbaar risicobudget, waarmee de feitelijke portefeuillesamenstelling kan worden afgestemd op meer actuele ontwikkelingen in markten en beleggingsproducten. Jaarlijks wordt door het fonds een nieuw Strategisch Beleidsplan Beleggingen vastgesteld. De kredietcrisis heeft nieuwe inzichten opgeleverd omtrent de technieken die gebruikt worden bij het vaststellen van een strategisch beleggingsbeleid. Dit heeft ertoe geleid dat het vaststellen van het nieuwe strategische beleid voor 2009 en verder vertraging heeft opgelopen. Door het Bestuur is daarom besloten in 2009 het beleggingsbeleid conform het Strategische Beleggingsplan 2008 voort te zetten. In het najaar van 2009 is het nieuwe Beleidsplan Beleggingen 2010 en verder door het Bestuur goedgekeurd. Volgens het Strategische Beleidsplan Beleggingen 2008 wordt 54% van de normportefeuille gevormd door vastrentende waarden. Een belangrijk deel van deze portefeuille bestaat uit staatsleningen van solide Europese overheden, inclusief lange termijn interest rate swaps, en dient om wijzigingen in de waarde van de verplichtingen ten gevolge van fluctuaties in de kapitaalmarktrente af te dekken. Hierdoor wordt stabiliteit in de (nominale) dekkingsgraad verkregen. Op die manier streeft het fonds ernaar circa 60% van het renterisico van de verplichtingen afgedekt te hebben. Een ander deel van de vastrentende portefeuille wordt aangewend om extra rendement te behalen, o.a. door bedrijfsleningen, hypotheken en schuldpapier van overheden uit minder ontwikkelde landen (emerging market debt). Verder wordt gestreefd naar een lange termijn extra rendement boven de groeivoet van de verplichtingen door te beleggen in zakelijke waarden. Een belangrijk deel hiervan wordt gevormd door de aandelenportefeuille. Daarnaast wordt belegd in de beleggingscategorie vastgoed, grotendeels via directe belangen in Nederland en (niet-) beursgenoteerde fondsen in het buitenland. Verder worden ten behoeve van de diversificatie kleine belangen in goederentermijnmarkten en convertibles aangehouden. Belangen in buitenlandse valuta (met name US dollar, Britse pond en Japanse yen) zijn strategisch voor ongeveer 50% afgedekt, voor zover dit de zakelijke waarden betreft. Vastrentende waarden, niet luidende in euro s, worden strategisch voor 100% afgedekt. 21 Uitvoering Strategisch Beleggingsbeleid in 2009 In het beleggingsplan 2008 werd een aantal aandachtspunten geformuleerd ten aanzien van beleid en uitvoering van de beleggingen. Van de uitwerking van de vier expliciet genoemde onderwerpen in het beleggingsplan wordt hier verslag gedaan. Financiële positie, asset allocatie en beheerders Het pensioenfonds begon 2009 met een dekkingsgraad die lager was dan de minimaal vereiste dekkingsgraad. Als gevolg van de toegenomen beweeglijkheid van financiële markten was de Tracking Error ten opzichte van de verplichtingen (de risicomaatstaf die door het fonds gebruikt wordt om de afwijkingen van het rendement van de beleggingen ten opzichte van de ontwikkeling van de verplichtingen te meten) fors opgelopen. De lage dekkingsgraad in combinatie met een opgelopen gerealiseerd risico gaven het bestuur geen mogelijkheid de relatieve onderweging van zakelijke waarden ten opzichte van de normportefeuille aan te passen. Bovendien waren de vooruitzichten aan het begin van het jaar nog dusdanig onzeker dat het bestuur geen (extra) risico s wilde nemen.

22 Na maart 2009 herstelden financiële markten zich krachtig, als gevolg waarvan ook de dekkingsgraad van het fonds zich herstelde. Desalniettemin heeft het bestuur, mede op advies van de Beleggingscommissie, een afwachtende houding ingenomen ten aanzien van het herbalanceren naar de strategische norm. Het rendement van het fonds is mede daardoor in 2009 achtergebleven bij het rendement van de strategische normportefeuille. Ook in 2009 is kritisch gekeken naar de prestaties van de individuele beheerders. Dit heeft geleid tot een wijziging in het vastrentende mandaat van een van de beheerders. Daarbij is het fonds overgegaan van deelname in beleggingspools naar individueel beheerde portefeuilles. De maatregelen die in 2008 waren ingezet ter beheersing van de kredietrisico s in de verschillende portefeuilles (inclusief het onderpand van securities lending) zijn in 2009 gecontinueerd. Inflatierisico s Inflatie was in 2009 geen thema. De prijsindex is nauwelijks veranderd over het jaar. Het risico van inflatie is echter wel fors toegenomen, reden waarom bij het vaststellen van het Strategische Beleggingsbeleid 2010 hier nadrukkelijker aandacht aan gegeven is. Het fonds is door een aantal beleggingen al in bepaalde mate gewapend tegen inflatierisico s, onder andere via een belang in indexleningen en vastgoed. Maatschappelijk verantwoord beleggen Vaststelling van beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen (MVB) en de implementatie ervan blijven een relevant thema voor het bestuur van het fonds. Omdat bij de aandelenbeleggingen het accent meer op passieve beleggingen in gepoolde structuren is komen te liggen wordt het extra complex om beleid goed uit te voeren. Door het bestuur is besloten definitief beleid op dit thema en de implementatie ervan op te schorten tot de aanstelling van een integrale vermogensbeheerder in MVB, of ESG (Environment, Social & Governance) beleid maakt daarbij een belangrijk onderdeel van het selectieproces voor deze beheerder. Door het bestuursbureau wordt wel geregeld een screening uitgevoerd van de portefeuille op algemeen ongewenst geachte beleggingen in bedrijven. 22 Alternatieve beleggingen In 2009 zijn geen andere beleggingscategorieën aan de portefeuille toegevoegd. Wel heeft het bestuur uitgebreid stil gestaan bij diverse alternatieven en een aantal nieuwe categorieën opgenomen in het Strategische Beleggingsbeleid Strategisch Beleggingsbeleid 2010 In 2009 is door de Beleggingscommissie en het Bestuursbureau, in samenwerking met TKP (ALM adviseur) en Mercer (Investment Consultant) gewerkt aan een nieuwe Strategisch Beleidsplan Beleggingen. Onder andere de financiële crisis heeft het besef versterkt dat het strategische beleggingsbeleid niet langer meer gebaseerd kan zijn op een traditionele ALM analyse waarin één gemiddeld verwacht scenario centraal staat. Bij het vaststellen van het beleid dient vooral aandacht gegeven te worden aan meerdere scenario s en vooral die scenario s die extra risico s met zich meebrengen. Daarnaast is het fondsbestuur van mening dat het voor de komende jaren minder risico wil lopen en minder afhankelijk wil zijn van een op aandeelhouderswaarde gerichte economie. De belangrijkste uitgangspunten in het nieuwe strategische beleggingsbeleid zijn: - Strategisch houdt het fonds vast aan een verdeling van 54% vastrentende waarden en 46% zakelijke waarden. - risicodragende obligaties als kredietobligaties, hoogrentende obligaties van minder goede debiteuren ( high yield ) en emerging market debt worden gezien het risicoprofiel voortaan onder zakelijke waarden gerangschikt.

23 - Middels overlay-strategieën blijft ongeveer 60% van het renterisico van de verplichtingen afgedekt. Tevens zal worden onderzocht op welke wijze de nadelige gevolgen van een slecht economisch scenario verder kunnen worden verminderd. - Er worden een aantal nieuwe beleggingscategorieën aan de portefeuille toegevoegd. Deze nieuwe categorieën betreffen vooral beleggingen die meer op waarde gericht zijn zoals infrastructuur, landbouwgrond en goud. In overleg met de nieuw aan te stellen (coördinerende) vermogensbeheerder zal de definitieve verdeling en invulling van de strategische portefeuille in de loop van 2010 verder worden ingevuld. Volledige realisatie van de illiquide portefeuille vergt naar verwachting een langere doorlooptijd Financieringsbeleid Begin 2009 is een herstelplan opgesteld. In dit herstelplan is opgenomen dat gedurende de herstelperiode de premie wordt gesteld op 19,1% van de bruto salarissom. Door deze premie, die meer dan kostendekkend is, en het niet dan wel beperkt toekennen van toeslagen aan actieve en inactieve deelnemers van het fonds, meent het bestuur op evenwichtige wijze de belangen van alle betrokkenen zorgvuldig te hebben afgewogen. Financieringssysteem en ABTN In het premiebeleid wordt in beginsel uitgegaan van een actuariële premie, op basis van een dynamisch financieringssysteem, die alle toekomstige uitkeringslasten dekt alsmede de pensioenuitvoeringskosten van het fonds. De premie bedraagt minimaal de actuariële premie betaald door de werkgever. Tot mei 2010 is de maximaal te betalen premie in de CAOonderhandelingen bepaald en in de CAO vastgesteld op 20%. Voor 2009 en voor zolang de herstelperiode duurt, heeft het bestuur de feitelijke premie vastgesteld op 19,1% van het salaris. In de actuariële premie wordt rekening gehouden met het risico van arbeidsongeschiktheid (premievrijstelling en arbeidsongeschiktheidspensioen), en een opslag ter dekking van de administratie- en uitvoeringskosten van 2%. Tevens zijn de lasten bij overlijden voor de pensioendatum meegenomen, daar deze op risicobasis zijn verzekerd. De totale toekomstige lasten worden bovendien vermeerderd met een opslag van 1% ter dekking van excassokosten. Jaarlijks wordt geanalyseerd of genoemde opslagen nog voldoende zijn. De premie wordt jaarlijks uitgedrukt in een percentage van de loonsom van de deelnemers. De premie zal niet meer bedragen dan 20% van de loonsom van de deelnemers. Voor wat betreft de hoogte van het premiepercentage is als randvoorwaarde gesteld dat dit niet lager mag zijn dan nul procent (er vindt geen onttrekking van middelen uit het fonds plaats). 23 Actuariële en Bedrijfstechnische Nota Vanaf 1 januari 2007 geldt de huidige Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN). De ABTN bevat onder andere informatie over de inhoud van de pensioenregeling, de technische grondslagen, het financieringsbeleid, het premie- en toeslagbeleid, het beleggingsbeleid en de administratieve organisatie. In 2008 is de ABTN aangepast aan de voorschriften ten aanzien van de toeslagenmatrix en is een Verklaring Beleggingsbeginselen opgenomen. Voor de financieringsnormen wordt de omvang van het weerstandsvermogen als sturingsmiddel genomen. Aan de hand van scenarioanalyses wordt berekend hoeveel middelen benodigd zijn om de verplichtingen met een bepaalde mate van zekerheid te kunnen afwikkelen over een periode van 15 jaar. De hieruit resulterende benodigde buffers kunnen dan vergeleken worden met het werkelijke weerstandsvermogen. In de ABTN zijn de volgende grenzen voor het weerstandsvermogen gedefinieerd:

24 Minimaal vereist eigen vermogen De dekkingsgraad behorend bij het minimaal vereist eigen vermogen is gelijk aan 104,2% van de voorziening pensioenverplichtingen voor risico voor het pensioenfonds. In de ABTN is opgenomen dat het minimaal vereist eigen vermogen is gesteld op een dekkingsgraad van 105,0%. Vereist eigen vermogen Het vereist eigen vermogen is het vermogen dat nodig is om te bewerkstelligen dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat het weerstandsvermogen na één jaar negatief wordt. De bepaling van dit vermogen geschiedt conform de standaardtoets van DNB. Gewenst eigen vermogen Het gewenst eigen vermogen is het vermogen dat boven de voorziening pensioenverplichtingen nodig is om de toeslagambitie ook op de lange termijn na te komen. Het gewenst eigen vermogen is minimaal gelijk aan het vereist eigen vermogen. Ultimo 2009 bedraagt de dekkingsgraad behorend bij het vereist eigen vermogen 117,9% (2008: 117,6%) en de dekkingsgraad behorend bij het gewenste eigen vermogen is 142% (2008: 142%). Premiestelling Pensioenfonds UWV heeft een financieringsovereenkomst met de werkgever UWV afgesloten. Daarnaast hanteert Pensioenfonds UWV het dynamisch financieringssysteem. Dit houdt in dat op basis van een prognosemodel de actuariële premie over een horizon van vijftien jaar wordt bepaald. De pensioenpremie voor 2009 is bepaald op 19,1% van de loonsom. De franchise bedraagt voor 2009 (vanaf 1 maart) ,70 voor de pensioenregeling 2005 en ,= voor de pensioenregeling De feitelijke premie (inclusief premiebijdrage risico deelnemers) over 2009 is hoger dan de kostendekkende premie. De feitelijke premie (inclusief premiebijdrage risico deelnemers) bedraagt 173,6 miljoen (2008: 135,4 miljoen). De kostendekkende premie bedraagt 156,5 miljoen (2008: 102,9 miljoen). De verschillen in premie-inkomsten tussen 2008 en 2009 worden vooral verklaard door de toetreding van de voormalige CWI medewerkers tot het fonds per 1 januari De feitelijke premie is gebaseerd op het dynamische financieringssysteem. De kostendekkende premie is bepaald met de RTS van 31 december 2008 (2008: RTS van 31 december 2007). Er is geen gedempte premie in de zin van de Pensioenwet vastgesteld. FVP-bijdrage regeling Het bestuur van de Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering (FVP) heeft in 2009 besloten de FVP-bijdrageregeling definitief te beëindigen op 1 januari Dit betekent dat de werknemers van 40 jaar en ouder die vóór 1 januari 2011 WW-gerechtigd worden, onder voorwaarden nog aanspraak op een FVP-bijdrage kunnen maken. Vanaf 1 januari 2011 komt de financiering en opbouw van pensioen voor de hier bedoelde werknemers te vervallen. Voor de financiële positie van het pensioenfonds heeft dit geen gevolgen. De beslissing van het FVP-bestuur is gebaseerd op de meest recente ramingen van de toekomstige vermogensontwikkeling van Stichting FVP. Deze ramingen laten zien dat de geraamde vermogensontwikkeling onvoldoende ruimte laat om de FVP-regeling te verlengen. Het FVP-bestuur heeft in 2009 tevens besloten, als voorzorgsmaatregel tegen een eventueel vermogenstekort, de betalingen van de FVP-bijdrage van werknemers die in 2010 werkloos worden, op te schorten tot uiterlijk 1 januari 2014 en mogelijk te korten. Werknemers die vóór 1 januari 2010 werkloos zijn geworden, worden in principe niet door deze maatregel getroffen.

25 6.2.3 Toeslagbeleid De hoogte van de toeslag van pensioenen is reglementair gekoppeld aan: - voor actieve deelnemers de algemene loonontwikkeling binnen de UWV-CAO; - voor slapers en pensioengerechtigden de Consumenten Prijsindex (CPI) Alle Huishoudens afgeleid; - de aanwezige middelen van het fonds; - het advies van de actuaris. Als de middelen van het fonds, naar het oordeel van het bestuur, het toelaten zal het bestuur overgaan tot het verstrekken van toeslagen. Het betreft een voorwaardelijke toeslag. Dit betekent dat er geen recht op toeslag is en het is ook op lange termijn niet zeker of en in welke mate toeslagverlening zal plaatsvinden. Het fonds heeft geen middelen gereserveerd voor toeslagen. Voor de pensioengerechtigden van ex-cadans die voor 1 januari 1996 met pensioen zijn gegaan, geldt een onvoorwaardelijke aanpassing van hun pensioen op basis van de CPI Alle huishoudens, afgeleid. Het fonds heeft hiervoor een afzonderlijke reservering op de balans opgenomen. Over het jaar 2008 konden, gelet op de financiële situatie van het fonds per einde 2008 waarbij de dekkingsgraad van het fonds daalde tot onder de 105%, per 1 januari 2009 geen toeslagen worden verleend. De pensioenuitkeringen van de ex-cadans pensioengerechtigden die voor 1 januari 1996 met pensioen zijn gegaan zijn per 1 januari 2009 verhoogd met 2,82%. Gelet op de financiële positie van het fonds heeft het bestuur besloten per 1 januari 2010 aanspraken van de actieve deelnemers in het fonds beperkt te verhogen met 0,2%. De pensioenen en premievrije rechten voor slapers en pensioengerechtigden worden niet verhoogd als gevolg van een nauwelijks toegenomen stijging van de consumentenprijsindex alle huishoudens, afgeleid. Zoals vermeld onder punt geldt voor ex-cadans pensioengerechtigden die voor 1 januari 1996 met pensioen zijn gegaan, de toezegging dat jaarlijks de pensioenen worden aangepast met de stijging van de consumentenprijsindex alle huishoudens, afgeleid. Deze zijn per 1 januari 2010 verhoogd met 0,07%. 6.3 Risicobeheer Onderstaand wordt een nadere toelichting gegeven op de voornaamste risico s die door het bestuur zijn onderkend, alsmede het beleid van het bestuur voor het beheersen van deze risico s. 25 Solvabiliteitsrisico Een belangrijk risico voor het pensioenfonds is dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen om de pensioenverplichtingen na te kunnen komen, ook wel het solvabiliteitsrisico genoemd. Als de solvabiliteit zich langere tijd onvoldoende ontwikkelt of negatief wordt, zal het pensioenfonds eventueel de premie moeten verhogen en is er geen of minder ruimte voor toeslagverlening. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds de verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen (afstempelen). De solvabiliteit van een pensioenfonds wordt gemeten op basis van de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds. Beleggingsrisico s De belangrijkste beleggingsrisico s betreffen het markt- en het kredietrisico. Het marktrisico is uit te splitsen in renterisico, valutarisico en prijs(koers)risico. Marktrisico wordt gelopen op de verschillende beleggingsmarkten waarin het pensioenfonds op basis van het vastgestelde strategische beleggingsbeleid actief is. De beheersing van het risico is geïntegreerd in het beleggingsproces.

SPNG. veranderingen. was voor. een jaar van grote. Verkort jaarverslag 2013 >

SPNG. veranderingen. was voor. een jaar van grote. Verkort jaarverslag 2013 > 2013 was voor SPNG een jaar van grote veranderingen. Verkort jaarverslag 2013 > 2013 was voor SPNG een jaar van grote veranderingen. Eind 2012 liep het herverzekeringscontract met Nationale-Nederlanden

Nadere informatie

Herstelplan 2015 Compartiment SPDHV

Herstelplan 2015 Compartiment SPDHV Herstelplan 2015 Compartiment SPDHV Versie 1.0 17 juni 2015 Auteur: Corné van Bokhoven Status: vastgesteld door bestuur Inleiding Nadat Stichting Pensioenfonds DHV in 2008 in dekkingstekort kwam heeft

Nadere informatie

Geef pensioen de aandacht die het verdient. Jaarbericht Stichting Pensioenfonds

Geef pensioen de aandacht die het verdient. Jaarbericht Stichting Pensioenfonds Geef pensioen de aandacht die het verdient Jaarbericht Stichting Pensioenfonds Vijf mythes over pensioen Over pensioenen zijn meerdere mythes in omloop. Het is belangrijk om te weten hoe het wel zit. De

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2013

Verkort jaarverslag 2013 Verkort jaarverslag 2013 Wat waren in 2013 de belangrijkste feiten en gebeurtenissen voor GE Pensioen? U leest het in deze verkorte versie van het jaarverslag 2013. Naast deze bondige versie treft u ook

Nadere informatie

2013 verkort in beeld. Ontwikkelingen. Pensioenen Beleggingen Organogram

2013 verkort in beeld. Ontwikkelingen. Pensioenen Beleggingen Organogram 02 verkort in beeld 03 Ontwikkelingen 05 08 10 Pensioenen Beleggingen Organogram Aantal deelnemers dat pensioen opbouwt Aantal personen dat een ouderdomspensioen ontvangt Aantal deelnemers met slapende

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland

Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland Papendorpseweg 100 3528 BJ Utrecht Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer 41184467

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds SABIC Innovative Plastics. Verkort Jaarverslag 2009

Stichting Pensioenfonds SABIC Innovative Plastics. Verkort Jaarverslag 2009 Stichting Pensioenfonds SABIC Innovative Plastics Verkort Jaarverslag 2009 Inleiding 2009 is voor de Stichting Pensioenfonds SABIC Innovative Plastics (hierna Pensioenfonds SABIC-IP) weer een bijzonder

Nadere informatie

In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van:

In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van: Financieel Crisisplan 1. Elementen crisisplan In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van: vereist eigen vermogen (ultimo 2011

Nadere informatie

2010: Pensioen wereld volop in de schijnwerpers

2010: Pensioen wereld volop in de schijnwerpers Verkort jaarverslag 2010 nr 13 - januari 2009 Stichting Pensioen fonds KPN 2010: Pensioen wereld volop in de schijnwerpers Inleiding Het jaar 2010 is wederom een enerverend jaar geweest voor de pensioenwereld.

Nadere informatie

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Kwartaalbericht 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015 Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Dekkingsgraad: 111,5% Beleidsdekkingsgraad: 112,6% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2014: 27,6%

Nadere informatie

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Persbericht Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Hoofdpunten: Dekkingsgraad van 94% is te laag: aanvullende maatregelen nodig Beschikbaar vermogen stijgt met ruim 11 miljard Door gedaalde rente nemen

Nadere informatie

Terugblik 2011 in cijfers

Terugblik 2011 in cijfers Terugblik 2011 in cijfers U vindt hier een samenvatting van het jaarverslag 2011. Het volledige jaarverslag kunt u downloaden via www.pensioenfondsricohnederland.nl. Financiële situatie Door de kredietcrisis

Nadere informatie

VERKORT JAARVERSLAG 2017

VERKORT JAARVERSLAG 2017 VERKORT JAARVERSLAG 2017 De belangrijkste ontwikkelingen in 2017 bij Pensioenfonds TNT Express op een rij in deze verkorte en vereenvoudigde versie van het jaarverslag. Het volledige jaarverslag vindt

Nadere informatie

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Dit financieel crisisplan is geschreven in het kader van artikel 145 van de Pensioenwet. Het crisisplan maakt deel uit van de beschrijving van de beheerste en integere

Nadere informatie

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Dit financieel crisisplan is geschreven in het kader van artikel 145 van de Pensioenwet. Het crisisplan maakt deel uit van de beschrijving van de beheerste en integere

Nadere informatie

J A A R V E R S L A G 2016 ( F I N A N C I E E L ) S T I C H T I N G P E N S I O E N F O N D S M E R C E R. 16 juni 2017

J A A R V E R S L A G 2016 ( F I N A N C I E E L ) S T I C H T I N G P E N S I O E N F O N D S M E R C E R. 16 juni 2017 H E A L T H W E A L T H C A R E E R J A A R V E R S L A G 2016 ( F I N A N C I E E L ) S T I C H T I N G P E N S I O E N F O N D S M E R C E R 16 juni 2017 Bestuur Stichting Pensioenfonds Mercer F I N

Nadere informatie

VERKORT JAARVERSLAG 2016

VERKORT JAARVERSLAG 2016 VERKORT JAARVERSLAG 2016 2016: wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen van 2016 bij Pensioenfonds TNT Express? U leest het in deze verkorte en vereenvoudigde versie van het jaarverslag. Het volledige

Nadere informatie

Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux

Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux Beleggingen Het totaal rendement over het afgelopen boekjaar 2010 is uitgekomen op 15,6%. Als we naar de onderverdeling kijken zien we het

Nadere informatie

De Nederlandsche Bank NV T.a.v. de heer S. Keereweer AA Postbus 98 1000 AB AMSTERDAM

De Nederlandsche Bank NV T.a.v. de heer S. Keereweer AA Postbus 98 1000 AB AMSTERDAM De Nederlandsche Bank NV T.a.v. de heer S. Keereweer AA Postbus 98 1000 AB AMSTERDAM Wormerveer, 12 december 2011 Betreft: Herstelplan Stichting Pensioenfonds De Fracties Geachte heer Keereweer, De dekkingsgraad

Nadere informatie

Buitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010

Buitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010 Buitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010 Agenda 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Pensioenregeling uitgevoerd door BNPF 3. Vergelijking andere pensioenfondsen 4. Herstelplan

Nadere informatie

1.1 Datum in herstel (dd.mm.jj) 31.12.14 1.2 Gekozen hersteltermijn (in jaren) 10

1.1 Datum in herstel (dd.mm.jj) 31.12.14 1.2 Gekozen hersteltermijn (in jaren) 10 Staat/formulier K0 blad 2 Datum in herstel (ddmmjj) 2 2 Gekozen hersteltermijn (in jaren) 0 Onderbouwing gekozen hersteltermijn Er is voor een termijn van 0 jaar gekozen omdat een relatief lange termijn

Nadere informatie

Extra informatie pensioenverlaging

Extra informatie pensioenverlaging Extra informatie pensioenverlaging Wat is de invloed van de verlaging op mijn netto pensioen? Als u nog niet met pensioen bent, kunnen we u nu niet zeggen hoe uw netto pensioen

Nadere informatie

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014 Pensioenfonds Robeco Populair Jaarverslag 2014 2014 was een bewogen jaar voor Pensioenfonds Robeco door de sterk dalende rente en de veranderende wet- en regelgeving. In het jaarverslag blikken wij als

Nadere informatie

Datum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630

Datum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630 Pensioenfonds Productschappen Bezoekadres Laan van Zuid Hoorn 165 2289 DD Rijswijk Postadres Postbus 3042 2280 GA Rijswijk Telefoon 070 4138630 Fax 070 4138650 E-mail info@pbodnl Website wwwpbodnl KvK

Nadere informatie

Deelnemersvergadering. Haarlem 26 juni 2017 Boxmeer 29 juni 2017 Oss 29 juni 2017

Deelnemersvergadering. Haarlem 26 juni 2017 Boxmeer 29 juni 2017 Oss 29 juni 2017 Deelnemersvergadering Haarlem 26 juni 2017 Boxmeer 29 juni 2017 Oss 29 juni 2017 Agenda Opening, mededelingen Toelichting organisatie van het fonds Verantwoording en jaarverslag 2016: beleggingen en pensioenaanspraken

Nadere informatie

Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008

Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008 Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008 blad 1 van 7 Het Metro Pensioenfonds Hieronder eerst een aantal bijzonderheden over het Metro Pensioenfonds. Het Metro Pensioenfonds is opgericht

Nadere informatie

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het jaarverslag legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Overige. Wijziging rente. Rendement. Toeslagen. Uitkeringen. Premies

Overige. Wijziging rente. Rendement. Toeslagen. Uitkeringen. Premies Memo Aan : Het bestuur van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Meubelindustrie en de Meubileringsbedrijven Van : Remco Dijkstra Datum : 08 maart 2019 Betreft : Herstelplan 2019 Kenmerk : SV-2019-0379

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan Inleiding In Artikel 145 van de Pensioenwet wordt voorgeschreven dat de ABTN een financieel crisisplan moet bevatten. Artikel 29b van het besluit FTK geeft hier een nadere uitwerking

Nadere informatie

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfspensioenfonds AVH 1. Introductie 1.1 Inleiding Deze verklaring inzake de beleggingsbeginselen geeft beknopt de uitgangspunten weer van het

Nadere informatie

Brochure Toeslagverlening

Brochure Toeslagverlening Brochure Toeslagverlening Toeslagverlening Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook wel indexatie genoemd. Door pensioenen

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur

Nadere informatie

Marktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013.

Marktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013. Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement

Nadere informatie

Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016

Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Op woensdagmiddag 9 maart, aansluitend aan de jaarbijeenkomst van de Vereniging Gepensioneerden Getronics (VGG), organiseerde Stichting Voorzieningsfonds Getronics

Nadere informatie

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2013 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012.

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Kwartaalbericht 2012 Samenvatting 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Meer informatie over de dekkingsgraad vindt u op de website. Beleggingsrendement 4,2%

Nadere informatie

4e kwartaal 2015 Den Haag, 21 januari 2016

4e kwartaal 2015 Den Haag, 21 januari 2016 Kwartaalbericht 4e kwartaal 2015 Den Haag, 21 januari 2016 Samenvatting cijfers per 31 december 2015 Dekkingsgraad (UFR): 100,5% Beleidsdekkingsgraad: 104,4% Belegd vermogen: 19,9 miljard Rendement 4 e

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Oegstgeest, 3 september 2018

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Oegstgeest, 3 september 2018 Stichting Pensioenfonds Avery Dennison Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Oegstgeest, 3 september 2018 Agenda 1. Opening 2. Vaststelling notulen jaarvergadering 4 september 2017 3.

Nadere informatie

Belanghebbendenvergadering. 24 september 2015

Belanghebbendenvergadering. 24 september 2015 Belanghebbendenvergadering 24 september 2015 Agenda 1. Opening 2. Actuele ontwikkelingen Ballast Nedam N.V. 3. Jaarverslag 2014 4. Nieuwe pensioenregelgeving en herstelplan 5. Toekomst pensioenfonds 6.

Nadere informatie

Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw Herstelplan per 31 augustus 2011 Naam pensioenfonds: Bedrijfspensioenfonds Nummer fonds: 10565 Dekkingsgraad per 31-8-2011: Dekkingsgraad per ultimo augustus 2011 is 102,5%. Status financiële positie (reservetekort,

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2016

Verkort jaarverslag 2016 Verkort jaarverslag 2016 Wat waren in 2016 de belangrijkste feiten en gebeurtenissen voor GE Pensioen? U leest het in deze verkorte versie van het jaarverslag. Naast deze bondige versie treft u ook het

Nadere informatie

Jaarverslag 2010. Stichting Pensioenfonds UWV

Jaarverslag 2010. Stichting Pensioenfonds UWV Jaarverslag 2010 Stichting Pensioenfonds UWV Datum rapport 26 mei 2011 Nummer/versie Definitief Auteur Bestuur Telefoon 050-5821990 Inhoudsopgave Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen 3 Bestuursverslag

Nadere informatie

Persbericht. ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende

Persbericht. ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende Persbericht ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende Hoofdpunten: Verlaging pensioen met 0,5% per 1 april 2013 definitief Mogelijk aanvullende

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind maart 2017 is 112,6% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

Herstelplan ultimo 2016

Herstelplan ultimo 2016 Stichting Pensioenfonds NIBC Herstelplan ultimo 2016 16 juni 2017 - samenvatting (1) - Het Pensioenfonds NIBC (PF NIBC) verkeert sinds 30 juni 2015 in een tekort situatie en daarom dient jaarlijks het

Nadere informatie

Beleggingsrendement 3% over het vierde kwartaal van 2012 (14,4% over geheel 2012); waarde van de beleggingen gestegen naar miljoen.

Beleggingsrendement 3% over het vierde kwartaal van 2012 (14,4% over geheel 2012); waarde van de beleggingen gestegen naar miljoen. Kwartaalbericht 2012 Samenvatting DNB-dekkingsgraad 125,2% per 31 december 2012, toename van 3,6%-punt ten opzichte van 30 september 2012. Meer informatie over de dekkingsgraad vindt u op de website Beleggingsrendement

Nadere informatie

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013.

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Kwartaalbericht 2013 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 september 2013 122,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement

Nadere informatie

BIJLAGE 7: Financieel crisisplan Stichting Jan Huysman Wz. Fonds

BIJLAGE 7: Financieel crisisplan Stichting Jan Huysman Wz. Fonds BIJLAGE 7: Financieel crisisplan Stichting Jan Huysman Wz. Fonds Inleiding In hoofdstuk 9 van deze Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) (Het weerstandsvermogen van het fonds, inzet van sturingsmiddelen)

Nadere informatie

Toeslagverlening Uitgave mei 2015

Toeslagverlening Uitgave mei 2015 Toeslagverlening Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds Sabic, gevestigd te Sittard (het pensioenfonds ) is van algemene aard, uitsluitend indicatief

Nadere informatie

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2012 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Toeslagverlening. Versie

Toeslagverlening. Versie Toeslagverlening Versie 23-02-2017 Versie 23-02-2017 Toeslagverlening Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook wel indexatie

Nadere informatie

1.1 Datum in herstel (dd.mm.jj) Gekozen hersteltermijn (in jaren) 10

1.1 Datum in herstel (dd.mm.jj) Gekozen hersteltermijn (in jaren) 10 Staat/formulier K50 blad 2 Datum in herstel (ddmmjj) 324 2 Gekozen hersteltermijn (in jaren) 0 Onderbouwing gekozen hersteltermijn 3 Het bestuur heeft, na consultatie met de achterbannen (werkgever, werknemers

Nadere informatie

Samenvatting: positief sentiment en gewijzigde rekenrente (UFR) stuwen dekkingsgraad

Samenvatting: positief sentiment en gewijzigde rekenrente (UFR) stuwen dekkingsgraad Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2012-1 juli 2012 t/m 30 september 2012 Samenvatting: positief sentiment en gewijzigde rekenrente (UFR) stuwen dekkingsgraad Nominale dekkingsgraad

Nadere informatie

Pensioenbijeenkomst. 22 maart 2018

Pensioenbijeenkomst. 22 maart 2018 Pensioenbijeenkomst 22 maart 2018 Programma Welkom! Het fonds - mensen en cijfers* Financiële positie en beleid* Pensioenregeling en keuzes Actualiteiten 5 minuten 15 minuten 10 minuten 5 minuten Vragen?

Nadere informatie

Voor mensen die het naadje van de kous willen weten.

Voor mensen die het naadje van de kous willen weten. Voor iedereen interessant. Voor mensen die het naadje van de kous willen weten. 26 september 2011 Voor iedereen interessant. Voor mensen die het naadje van de kous willen weten. In het jaarverslag legt

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland

Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland Papendorpseweg 100 3528 BJ Utrecht Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer 41184467

Nadere informatie

delta lloyd pensioenfonds Over het jaar 2012

delta lloyd pensioenfonds Over het jaar 2012 delta lloyd pensioenfonds Over het jaar 2012 XY 13996-0513 In dit Jaarbericht leest u wat er in 2012 bij ons pensioenfonds gebeurde. We gaan wat dieper in op onze beleggingen en andere financiële zaken.

Nadere informatie

NOTULEN DEELNEMERSVERGADERING VAN DE STICHTING JAN HUYSMAN WZ. FONDS 25 september 2012 Datum : 25 september 2012 Steller : D.W. Slok-Uittenbogaard

NOTULEN DEELNEMERSVERGADERING VAN DE STICHTING JAN HUYSMAN WZ. FONDS 25 september 2012 Datum : 25 september 2012 Steller : D.W. Slok-Uittenbogaard Datum : 25 september 2012 Steller : D.W. Slok-Uittenbogaard Voorzitter: R.J.P. Siebesma AGENDA: 1. Opening 2. Notulen deelnemersvergadering d.d. 20 september 2011 3. Samenstelling bestuur en verantwoordingsorgaan

Nadere informatie

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 9 maart Stand van zaken SVG. 1 van 21

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 9 maart Stand van zaken SVG. 1 van 21 Stichting Voorzieningsfonds Getronics 9 maart 2016 Stand van zaken SVG 1 van 21 Programma Pensioenfonds SVG Financiële positie SVG Terugblik 2015 Vooruitblik 2016 Derivaten Vragen 2 van 21 Pensioenfonds

Nadere informatie

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015. Stand van zaken SVG. 1 van 19

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015. Stand van zaken SVG. 1 van 19 Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015 Stand van zaken SVG 1 van 19 Programma Pensioenfonds SVG Financiële positie SVG Terugblik 2014 Vooruitblik 2015 Vragen 2 van 19 Pensioenfonds SVG

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot

Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot Positie 2018 Gebaseerd op het jaarverslag over 2018 en recente ontwikkelingen Hoe werkt ons pensioenfonds voor jou? Financiële positie Waardevastheid pensioen 1

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2014. In de verkorte versie van het jaarverslag leest u op hoofdlijnen hoe het jaar 2014 voor het pensioenfonds is verlopen.

Verkort jaarverslag 2014. In de verkorte versie van het jaarverslag leest u op hoofdlijnen hoe het jaar 2014 voor het pensioenfonds is verlopen. Verkort jaarverslag 2014 In de verkorte versie van het jaarverslag leest u op hoofdlijnen hoe het jaar 2014 voor het pensioenfonds is verlopen. U kunt het volledige jaarverslag downloaden op www.bpfmedewerkersnotariaat.nl.

Nadere informatie

Marktwaarde van de pensioenverplichtingen in het tweede kwartaal gestegen van 15.941 miljoen naar 16.893 miljoen ( 15.008 miljoen ultimo Q4 2013).

Marktwaarde van de pensioenverplichtingen in het tweede kwartaal gestegen van 15.941 miljoen naar 16.893 miljoen ( 15.008 miljoen ultimo Q4 2013). Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 juni 2014 129,5%, een toename van 0,9%-punt ten opzichte van 31 maart 2014. Over de eerste zes maanden steeg de marktwaardedekkingsgraad

Nadere informatie

Brochure. Toeslagverlening

Brochure. Toeslagverlening Brochure Toeslagverlening Toeslagverlening Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook wel indexatie genoemd. Door pensioenen

Nadere informatie

Herstelplan PME 2015. Vastgesteld door het algemeen bestuur op 25 juni 2015

Herstelplan PME 2015. Vastgesteld door het algemeen bestuur op 25 juni 2015 Herstelplan PME 2015 Vastgesteld door het algemeen bestuur op 25 juni 2015 1 PME Herstelplan 2015 dekkingraadsjabloon inclusief onderbouwing Dit document bevat het dekkingsgraadsjabloon dat deel uitmaakt

Nadere informatie

Toeslagverlening. Versie

Toeslagverlening. Versie Toeslagverlening Versie 25-02-2016 Versie 25-02-2016 Toeslagverlening (indexatie) Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook

Nadere informatie

Veel veranderingen in druk pensioenjaar 2015

Veel veranderingen in druk pensioenjaar 2015 Verkort jaarverslag 2015 Elk jaar legt Metro Pensioenfonds in het jaarverslag verantwoording af over het gevoerde beleid van het afgelopen jaar. Voor degenen die liever een overzicht willen lezen van de

Nadere informatie

Herstelplan. Stichting Personeelspensioenfonds APG

Herstelplan. Stichting Personeelspensioenfonds APG Herstelplan Stichting Personeelspensioenfonds APG PPF APG Herstelplan versie: juni 2015 Herstelplan PPF APG 2015 juni 2015 1. Inleiding In dit herstelplan 2015 voor PPF APG leest u eerst welke uitgangspunten

Nadere informatie

2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen

2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen Verkort jaarverslag 2009 2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen Het jaar 2009 stond in het teken van het treffen van maatregelen om de financiële positie van het fonds weer op het gewenste

Nadere informatie

Nieuws. Gezond maar alert. Pensioenfonds IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag. De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017.

Nieuws. Gezond maar alert. Pensioenfonds IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag. De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017. Pensioenfonds Verkort jaarverslag Gezond maar alert De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017. Nieuws IN DIT NUMMER: Augustus 2018 Hierdoor was het mogelijk de opgebouwde pensioenen

Nadere informatie

Toeslag- verlening Uitgave mei 2015

Toeslag- verlening Uitgave mei 2015 Toeslagverlening Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland, gevestigd te Heerlen (het pensioenfonds ) is van algemene aard, uitsluitend

Nadere informatie

Toeslagverlening. Versie

Toeslagverlening. Versie Toeslagverlening Versie 07-10-2016 Versie 07-10-2016 Toeslagverlening (indexatie) Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook

Nadere informatie

Deelnemersvergadering Stichting Pensioenfonds Thales Nederland. 20 juni 2013

Deelnemersvergadering Stichting Pensioenfonds Thales Nederland. 20 juni 2013 Deelnemersvergadering Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 20 juni 2013 1. Agenda 1. Opening 2. Notulen van de vergadering van 26 juni 2012 3. Financiële gegevens uit Verslag en jaarrekening 2012 4.

Nadere informatie

Kwartaalbericht. 2e kwartaal 2015 Den Haag, 14 juli 2015. Samenvatting cijfers per 30 juni 2015

Kwartaalbericht. 2e kwartaal 2015 Den Haag, 14 juli 2015. Samenvatting cijfers per 30 juni 2015 Kwartaalbericht 2e kwartaal 2015 Den Haag, 14 juli 2015 Samenvatting cijfers per 30 juni 2015 Dekkingsgraad (UFR): 108,3% Beleidsdekkingsgraad: 110,0% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2015 1 e halfjaar:

Nadere informatie

HERSTELPLAN 31 maart 2009

HERSTELPLAN 31 maart 2009 HERSTELPLAN 31 maart 2009 Naam pensioenfonds: Stichting Pensioenfonds Akzo Nobel Nummer fonds: 07781 Dekkingsgraad per 31 december 2008: 95,6% Status financiële positie (reservetekort, dekkingstekort):

Nadere informatie

Deelnemersvergadering 29 september 2011

Deelnemersvergadering 29 september 2011 Deelnemersvergadering 29 september 2011 Agenda 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Notulen van de vergadering van 30 september 2010 en 22 november 2010 3. Jaarverslag 2010 goedkeuring en decharge

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2012. 2012: Voortzetting koers 2011 en op naar herstel. Stichting Pensioenfonds PostNL. Meer weten? www.pensioenpostnl.

Verkort jaarverslag 2012. 2012: Voortzetting koers 2011 en op naar herstel. Stichting Pensioenfonds PostNL. Meer weten? www.pensioenpostnl. Verkort jaarverslag 2012 Stichting Pensioenfonds PostNL 2012: Voortzetting koers 2011 en op naar herstel Pensioenfondsen en pensioenen stonden ook in 2012 weer in het middelpunt van de belangstelling.

Nadere informatie

Jaarverslag 2011. Stichting Pensioenfonds UWV

Jaarverslag 2011. Stichting Pensioenfonds UWV Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds UWV Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds UWV 2 Inhoud Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen 5 Bestuursverslag 9 1 Woord van de voorzitter 10 2 Algemene

Nadere informatie

1. Organisatie BIJLAGE I: VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS ACHMEA. ABTN 2014 versie 21-3-2014 1. Stichting Pensioenfonds Achmea

1. Organisatie BIJLAGE I: VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS ACHMEA. ABTN 2014 versie 21-3-2014 1. Stichting Pensioenfonds Achmea BIJLAGE I: VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN Introductie Deze Verklaring inzake beleggingsbeginselen (hierna: Verklaring) beschrijft op beknopte wijze de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van SPA.

Nadere informatie

2e kwartaal 2016 Den Haag, juli 2016

2e kwartaal 2016 Den Haag, juli 2016 Kwartaalbericht 2e kwartaal 2016 Den Haag, juli 2016 Samenvatting cijfers per 30 juni 2016 Dekkingsgraad (UFR): 99,0% Beleidsdekkingsgraad: 99,6% Belegd vermogen: 23,3 miljard Rendement 1 e halfjaar 2016:

Nadere informatie

1e kwartaal 2017 Den Haag, april 2017

1e kwartaal 2017 Den Haag, april 2017 Kwartaalbericht 1e kwartaal 2017 Den Haag, april 2017 Samenvatting cijfers per 31 maart 2017 Dekkingsgraad (UFR): 103,3% Beleidsdekkingsgraad: 100,4% Belegd vermogen: 23,5 miljard Rendement 2017 t/m maart:

Nadere informatie

Goed jaar Metro Pensioenfonds, toch geen verhoging pensioenen

Goed jaar Metro Pensioenfonds, toch geen verhoging pensioenen Verkort jaarverslag 2014 In dit verkorte jaarverslag 2014 zetten we de hoofdpunten uit het volledige jaarverslag van Metro Pensioenfonds voor u op een rij: we blikken terug op het pensioenjaar 2014 en

Nadere informatie

Een overzicht van de kerncijfers vindt u op <pagina 8 en 9> van het volledige jaarverslag.

Een overzicht van de kerncijfers vindt u op <pagina 8 en 9> van het volledige jaarverslag. 12 vragen over het jaarverslag 2013 De hoofdpunten uit het jaarverslag van Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen (SPV) behandelen we aan de hand van 12 vragen en antwoorden. Een volledig exemplaar

Nadere informatie

Actuariële richtlijnen

Actuariële richtlijnen Actuariële richtlijnen II.3 Actuariële richtlijnen Op grond van artikel 10, vijfde lid van de Landsverordening ondernemingspensioenfondsen (Lop) (A.B. 1998 no. GT 17 en zoals gewijzigd A.B. 2001 no. 91)

Nadere informatie

Pensioenen... Herstelplan 2017

Pensioenen... Herstelplan 2017 Pensioenen.............................................. Herstelplan 2017 30 maart 2017 HERSTELPLAN Stichting Pensioenfonds Vopak (hierna: het pensioenfonds) verkeert sinds 1 januari 2016 in een situatie

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Tweede kwartaal april 2012 t/m 30 juni Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Tweede kwartaal april 2012 t/m 30 juni Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2012-1 april 2012 t/m 30 juni 2012 Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad Nominale dekkingsgraad is gedaald van 110,0% naar 105,1% Beleggingsrendement

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015 De maandelijkse nominale dekkingsgraad ultimo september is gedaald ten opzichte van eind juni; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal 2017-1 oktober 2017 t/m 31 december 2017 Samenvatting: De (12 maands)beleidsdekkingsgraad is gestegen van 112,7% eind september 2017 naar 115,3%

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds SABIC

Stichting Pensioenfonds SABIC Stichting Pensioenfonds SABIC Presentatie SPF tijdens algemene ledenvergadering VGSE 15 april 2010 Jan van den Berg, voorzitter SPF 1 Programma 1. Algemeen 2. Situatie SPF eind 2008 3. Ontwikkelingen SPF

Nadere informatie

Verder in deze nieuwsbrief een samenvatting van het rapport van de visitatiecommissie.

Verder in deze nieuwsbrief een samenvatting van het rapport van de visitatiecommissie. Van het SPAN bestuur De maand mei staat in het teken van het afronden van het SPAN jaarverslag over 2012. Eind deze maand verwachten we dat het verslag wordt goedgekeurd door actuaris en accountant. Het

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam. Financieel crisisplan 2015

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam. Financieel crisisplan 2015 Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Financieel crisisplan 2015 1 Inhoudsopgave 1.1 Inleiding en onderdelen financieel crisisplan... 3 1.1.1 Inleiding... 3 1.1.2 Relatie financieel crisisplan met de doelstelling

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2017-1 juli 2017 t/m 30 september 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind september 2017 is 117,8% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring RBS 2017 Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring RBS 2017 Hoofdstukindeling Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring RBS 2017 Hoofdstukindeling Het financieel crisisplan van Centraal Beheer APF Collectiviteitskring RBS bevat de volgende hoofdstukken: 1. Inleiding

Nadere informatie

Welkom namens. Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK. AMSTERDAM, 25 juni 2015

Welkom namens. Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK. AMSTERDAM, 25 juni 2015 Welkom namens Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK AMSTERDAM, 25 juni 2015 AGENDA 1. Opening en voorstellen leden van het bestuur 2. Mededelingen van de voorzitter 3. Notulen deelnemersvergadering 26

Nadere informatie

VERKORT JAARVERSLAG 2015

VERKORT JAARVERSLAG 2015 VERKORT JAARVERSLAG 2015 Belangrijkste ontwikkelingen in 2015 De in 2014 opgerichte Stichting Pensioenfonds TNT Express beleefde in 2015 het eerste volledige jaar. Dit verkort jaarverslag is een samenvatting

Nadere informatie

De wereld verandert. SPH Jaarbericht. Highlights van 2015

De wereld verandert. SPH Jaarbericht. Highlights van 2015 De wereld verandert. SPH Jaarbericht Highlights van 2015 Veranderingen vragen om wendbaarheid Vooraf De wereld om ons heen verandert, dat hebben we ook in 2015 ondervonden. De financiële markten bleven

Nadere informatie

Welkom namens. Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK. AMSTERDAM, 27 juni 2013

Welkom namens. Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK. AMSTERDAM, 27 juni 2013 Welkom namens Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK AMSTERDAM, 27 juni 2013 AGENDA 1. Opening en voorstellen leden van het bestuur 2. Mededelingen van de voorzitter 3. Notulen deelnemersvergadering 5

Nadere informatie