Pedagogisch plan van aanpak BSO Boemerang. ontdekken en groeien

Transcriptie

1 Pedagogisch plan van aanpak BSO Boemerang ontdekken en groeien 7 oktober

2 Inhoudsopgave Inleiding Pagina 3-4 BSO/VSO Boemerang Pagina 4 Visie Pagina 6 Basis van de visie BSO/VSO Boemerang Pagina 7 Bieden van Emotionele veiligheid Pagina 8 Bevorderen van de persoonlijke competentie Pagina 9 Bevorderen van de sociale competentie Pagina 10 Kinderen helpen bij het eigen maken van normen en waarden Pagina 11 2

3 INLEIDING Voor u ligt het Pedagogisch Plan van Aanpak van BSO Boemerang. De SRK kent 3 belangrijke pedagogische beleidsdocumenten: 1. Pedagogische visie Hierin wordt beschreven hoe de SRK kinderen kwalitatief goede opvang en opvoeding wil bieden. 2. Kwaliteitsboeken deze handboeken zijn een naslagwerk voor de groepsleiding. Ze zijn te vinden op een voor alle Pedagogisch medewerkers toegankelijke gedeelte netwerk van de SRK. Pedagogisch medewerkers kunnen zo lezen op welke manieren de pedagogische doelstellingen bereikt kunnen worden. 3. Pedagogisch Plan van Aanpak Om de eigenheid van de verschillende locaties te benadrukken is per locatie een PPA ontwikkeld. Binnen het kader van de pedagogische visie van de SRK worden hierin de pedagogische richtlijnen vertaald naar locatiespecifieke afspraken en instructies. Dit gebeurt aan de hand van een voor elke locatie passend thema. Het thema van de BSO is Ontdekken en Groeien. Het PPA is gemaakt door het team zelf aan de hand van de vier doelstellingen uit de pedagogische visie. Wij willen kinderen: 1. Begeleiden in een klimaat van emotionele veiligheid 2. Helpen zichzelf te kennen en een positief zelfbeeld te hebben of krijgen (= persoonlijke competentie) 3. Helpen te profiteren van het samenspelen in een groep (= sociale competentie) 4. Kinderen helpen bij het zich eigen maken van normen, waarden en helpen respect te hebben voor anderen ongeacht achtergrond, leeftijd, nationaliteit. 3

4 Bij het samenstellen van dit PPA is rekening gehouden met de volgende voorwaarden: - Het PPA is tot stand gekomen door deelname van het gehele team. - De Oudercommissie van BSO Rembrandtkwartier is bij de samenstelling van dit PPA betrokken. - Het PPA bevat duidelijke instructies en werkafspraken voor de pedagogisch medewerkers. - De afspraken moeten praktisch uitvoerbaar zijn en ook zichtbaar uitgevoerd kunnen worden. - (Nieuwe) pedagogisch medewerkers moeten zich op de hoogte kunnen stellen van de instructies/werkafspraken BSO/VSO Boemerang De medewerkers zijn gekoppeld aan een basisschool. Ze halen de kinderen op bij die basisschool en gaan vervolgens met deze kinderen naar de BSO locatie. Daar gaan ze met deze kinderen in kleine groepen/aparte groepen eten, ze doen dit in een vast lokaal. De medewerkers die de kinderen ophaalt eet met de kinderen en bespreekt de middag. Op dit moment worden ook de sleutelhangers aan de ring gedaan, de bolletjeslijst ingevuld en eventuele nieuwe medewerkers of kinderen voorgesteld. De kinderen die mee willen doen aan een workshop geven dit tijdens het eten en drinken aan. Op deze manier weten kinderen welke medewerker ze kunnen aanspreken en weten medewerkers voor welke kinderen ze verantwoordelijk zijn. Het eetmoment is een rustig moment waarop de kinderen in hun eigen tempo de omschakeling kunnen maken van school naar bso. Kinderen worden niet verplicht om lang aan tafel te blijven zitten. Ze eten en drinken iets en mogen daarna gaan spelen in een van de domeinen. Voor kinderen die nog wel willen praten aan tafel is er die mogelijkheid. Als de medewerkers gegeten hebben met de kinderen wordt er opgeruimd. Daarna houdt de medewerkers toezicht op de domeinen. Per dag wordt gekeken in welke domeinen de kinderen mogen spelen (afhankelijk van het aantal aanwezige medewerkers). De domeinen beneden en het knutseldomein is altijd open. Ook krijgen kinderen altijd de mogelijkheid om naar buiten te gaan. Het handvaardigheiddomein is bijvoorbeeld alleen geopend als er daar toezicht gehouden kan worden (in verband met de veiligheid). Per dag zijn er in een aantal domeinen begeleide activiteiten. Er zijn altijd medewerkers die geen activiteit verzorgen en toezicht kunnen houden op het vrij spel van de kinderen. Tijdens het aanbieden van de activiteiten wordt rekening gehouden met de interesse en de leeftijd van de kinderen. De domeinen zijn op dit moment al ingedeeld in domeinen. Hiervoor is gebruik gemaakt van het aanwezige materiaal. Op dit moment is er een aanvraag ingediend bij het management team om extra (spel)materialen aan te schaffen om de ruimtes goed in te richten. Binnen een stamgroep worden kleinere mentorgroepen gemaakt, zo worden observaties en oudergesprekken verdeeld onder de medewerkers. Er is dus een stamgroep per school en per pmw worden de kinderen verdeeld zodat er mentorschap ontstaan. Groepen Binnen het Rembrandtkwartier vind u vier locaties waar wij buitenschoolse opvang (BSO) verzorgen te weten BSO Boemerang (6-12 jaar). Op deze locatie worden kinderen opgevangen van Basisschool t Prisma, Prins Mauritsschool, Godfried Bomansschool, J.H.Snijdersschool en Rehobot (speciaal basissonderwijs) BSO libellen (4-6 jaar, Carrousel), 1 basisgroep voor 20 kinderen. Op deze locatie worden kinderen opgevangen van Basisschool t Prisma, Prins Mauritsschool, Godfried Bomansschool, en J.H.Snijdersschool BSO Krekels (4-6 jaar Snijdersschool) 1 basisgroep voor 20 kinderen. Op deze locatie worden kinderen opgevangen van de J.H.Snijdersschool en de Godfried Bomansschool BSO Jolly Jumper. Op deze locatie worden kinderen opgevangen van basisschool t Prisma en de Godfried Bomansschool. Er is 1 basisgroep voor 20 kinderen van 4-12 jaar. Naast BSO verzorgen wij ook op twee locaties voorschoolse opvang (VSO) 4

5 VSO Vroege Vlinders( t Prisma) (6-12 jaar) 1 basisgroep van 20 kinderen. VSO Vroege Krekels (snijdersschool)(6-12 jaar) 1 basisgroep van 20 kinderen. De kinderen die naar onze BSO/VSO gaan, komen van basisscholen Prins Mauritsschool, Godfried Bohmansschool, Snijdersschool, t Prisma en de Rehoboth school. Openingstijden Onze buitenschoolse opvang is op schooldagen geopend van uur. Op de woensdag zijn we geopend van uur. En tijdens de vakantie en schoolvrije dagen van uur. Op officiële feestdagen is de BSO gesloten. Ook vindt u bij ons voorschoolse opvang. De voorschoolse opvang wordt gehouden in de Snijdersschool en Basisschool t Prisma. De voorschoolse opvang is op schooldagen geopend van uur. Tijdens de vakanties en uitstapjes worden soms locaties samengevoegd. Dit is afhankelijk van het aantal kinderen op elke locatie en het betreffende uitstapje. Bij het samenvoegen van locaties wordt er rekening gehouden met het inroosteren van bekende pedagogisch medewerkers. Op deze manier willen we kinderen die op een andere locatie opgevangen worden een veilig gevoel geven. Soms wordt er een gezamenlijke activiteit ondernomen waarbij de groep groter is dan 30 kinderen. De pedagogische medewerkers splitsen de kinderen in dit geval op in kleinere groepen waardoor iedere pedagogische medewerker een vast groepje met kinderen onder haar hoede heeft. De kinderen zullen ten alle tijden onder begeleiding van de pedagogisch medewerkers zijn en er zullen met de oudere kinderen, indien nodig, afspraken gemaakt worden over de zelfstandigheid tijdens de uitstapjes. Achterwacht De achterwachtregeling is getroffen binnen het cluster van de locatie. Binnen het cluster vallen; Kindercentrum Knus, Kindercentrum Bij ONS, Kindercentrum Carrousel en Kindercentrum Boemerang. De locatiehoofden van het cluster dragen zorg voor de achterwacht, zij hebben overzicht op de planning, mede omdat zij voor alle locaties binnen het cluster de roosters zorgen. Afhankelijk van het aantal kinderen worden BSO Boemerang en BSO t Prisma samengevoegd in vakanties en op margedagen. De opvang vindt dan plaats op BSO Boemerang. In deze gevallen staat op het rooster aangegeven welke PMW deze dag werkt en welke PMW er als achterwacht is ingeroosterd. De PMW die achterwacht is heeft een aanrijtijd van maximaal 15 minuten. Ook BSO Krekels en BSO Libellen kunnen worden samengevoegd in de vakanties en op margedagen. De opvang vindt plaats op kindercentrum de Carrousel. In deze locatie is ook een kinderdagverblijf gevestigd waardoor medewerkers niet alleen staan op de locatie en elkaars achterwacht zijn. Ondersteuning Bij SRK wordt het proces welbevinden en ontwikkeling van kinderen uit het Handboek Kwaliteit gehanteerd. Pedagogisch medewerkers zijn opgeleid om kinderen en hun ontwikkeling te begeleiden. Wanneer een afwijking in de ontwikkeling wordt gesignaleerd wordt dit geobserveerd en besproken door de pedagogisch medewerkers met het locatiehoofd. De pedagogische staf van SRK kan altijd geraadpleegd worden voor ondersteuning. Een ondersteunend document ontwikkelingsproblemen bij kinderen, is aanwezig in de Documentenwijzer Pedagogisch Werken. Bij SRK is ook een proces indicatie en plaatsing met bijbehorende werkinstructie als een kwetsbaar kind aangemeld wordt of als blijkt dat de ontwikkeling van een kind stagneert, waardoor de plaats in de opvang niet gegarandeerd kan zijn. Pedagogisch medewerkers zijn toegerust door hun opleiding om kinderen te begeleiden in hun welbevinden en ontwikkeling bij de opvang. Tijdens werkoverleggen, teamvergaderingen en individuele gesprekken worden pedagogisch medewerkers gestimuleerd in hun functioneren. Pedagogisch medewerkers kunnen ouders adviseren in externe instanties (fysiotherapie, logopedie, e.d.). Doorverwijzing naar externe instanties zoals jeugdzorg e.d. geschiedt door tussenkomst van leidinggevende en/of pedagogische staf. 5

6 Overig Wennen gebeurt op maat, in goed overleg met de ouders. De medewerkers van BSO Boemerang houden zich hierbij aan de SRK werkinstructie wennen, deze werkinstructie is te vinden in het kwaliteitsboek van SRK. Het is mogelijk dat kinderen voor een korte of langere periode extra dagen naar BSO Boemerang komen. Deze extra opvang vindt plaats op de eigen locatie en wordt vast gelegd in een aanvullend plaatsingcontract waarbij de begin en einddatum zijn opgenomen. Het kan gebeuren dat een kind op twee stamgroepen geplaatst wordt, wanneer dit het geval is wordt dit ook aangegeven op het plaatsingscontract en moeten ouders hiervoor toestemming geven. 6

7 Visie De afgelopen jaren is gewerkt binnen het pedagogisch thema Ontdekken. De pedagogisch medewerkers helpen kinderen hun verschillende talenten te ontdekken. Om dit te kunnen doen bieden we diverse activiteiten aan die allemaal een ander talent van kinderen aanspreekt. Omdat we met deze activiteiten ook kinderen helpen om te groeien, hebben we het thema uitgebreid. We willen kinderen niet alleen stimuleren om hun talenten te ontdekken maar willen ook een bijdrage leveren aan hun groei. Nu werken we met het thema Ontdekken en groeien. We laten kinderen binnen de veilige omgeving van onze BSO hun talenten ontdekken door middel van de activiteiten en door de contacten met elkaar. We vinden het belangrijk dat kinderen veel zelfstandigheid krijgen bij het ontdekken van hun talenten. Wij als pedagogisch medewerkers begeleiden de kinderen bij het ontdekken. Als het is gelukt vragen we de kinderen achteraf wat er zo goed ging. Maar ook als het niet gelukt is vinden we het belangrijk om daar bij stil te staan. Van hun eigen ervaringen kunnen ze op deze manier leren en groeien. 7

8 Basis van de visie BSO/VSO Boemerang De visie en werkwijze van de medewerkers van BSO/VSO Boemerang is gebaseerd op de gedachtes van Janusz Korczak ( ). Dit is een Pools-Joodse arts die bekend is geworden als pedagoog en directeur van een weeshuis voor Joodse kinderen in Warschau. Hij leefde en werkte met kinderen vanuit de gedachte dat elk kind recht heeft op respect en probeerde dat in zijn omgang met kinderen waar te maken. Het team van BSO/VSO Rembrandtkwartier kan zich goed vinden in de gedachtes van Janusz Korczak, met name op zijn ideeën voor de rechten van elk kind. Hij noemde naast het recht op respect drie grondrechten voor ieder kind. Deze rechten voor het kind zijn in de werkwijze van het team van BSO/VSO Boemerang verweven. Korczak was goed in het observeren van kinderen. Hij had oog voor hun gevoelens, hun verschillen en hoe zij samen leefden, speelden, ruzie maakten en oplossingen wisten te vinden. Het team van BSO/VSO Rembrandtkwartier vindt dit ook erg belangrijk. Daarnaast willen zij hun eigen persoonlijkheid en interesses gebruiken om kinderen een fijne en nuttige tijd te laten ervaren op de BSO/VSO. Veel persoonlijk en individueel contact om de kinderen een veilig gevoel te geven. De kinderen krijgen veel eigen verantwoordelijkheid en initiatief, op deze manier hopen we dat kinderen beseffen dat ze er mogen zijn, iets betekenen als individu maar ook hun aandeel hebben in de groep. We willen dat kinderen met plezier terugkijken naar hun tijd op de BSO/VSO. Korczak kwam als één van de eersten op voor de rechten van kinderen. 1.Het recht op de dag van vandaag. De zin van het bestaan voor ieder kind ligt in het hier en nu. In hun spel gaat het om de ervaringen van vandaag. Wanneer een kind in het hier en nu tot zijn recht kan komen wordt het ook goed voorbereid op zijn toekomst. We willen kinderen laten genieten van hun tijd op de BSO/VSO en bijdragen aan hun toekomst. Dit alles in het eigen tempo van het kind. 2. Het recht van het kind zo te zijn als het is. We accepteren elk kind zoals het is, met al zijn talenten, gebreken en andere eigenschappen. Wij kunnen een kind niet maken, we kunnen wel zorgen dat het tot zijn recht kan komen en zijn talenten kan ontwikkelen door het te respecteren zoals het is.we zijn daarom niet teleurgesteld als het kind niet aan onze verwachtingen en de standaardnorm voldoet; we bieden het kind dan op een andere manier de kans om zich te ontwikkelen en een fijne tijd te hebben op de BSO/VSO. 3. Het recht op een eigen leven Met de beste bedoelingen zijn we vaak geneigd om alle risico s voor kinderen weg te nemen door voor hen te beslissen en alles te bepalen. Dat willen we bij BSO/VSO Rembrandtkwartier niet doen. Kinderen moeten vooral ruimte krijgen om zelf te leven en (on)mogelijkheden en risico s te ontdekken, vanzelfsprekend binnen veilige grenzen. We besteden dan ook aandacht aan deze veilige grenzen, maar geven kinderen daarbinnen de ruimte om zelf te ontdekken wat wel en niet kan. Kinderen leren op deze manier van fouten, blauwe plekkenen spannende ervaringen en leren omgaan met risico s. We hebben respect voor de fouten van kinderen, we bespreken met kinderen wat ze de volgende keer anders kunnen doen. Op deze manier groeien kinderen. 8

9 Bieden van emotionele veiligheid Emotionele veiligheid vormt de basis voor een goede ontwikkeling van een kind. Een vertrouwensrelatie met de pmw s is hierbij onmisbaar. We willen dat kinderen zichzelf durven te zijn op de BSO/VSO en op deze manier de ruimte hebben om te ontwikkelen en groeien. Hieronder staat beschreven hoe we ervoor zorgen dat kinderen zich emotioneel veilig voelen op de BSO/VSO. - We vinden kinderparticipatie in de BSO om meerdere redenen erg belangrijk. Een van de redenen dat we kinderen zoveel mogelijk laten meebeslissen over de gang van zaken op de BSO is omdat we ze willen leren dat ze voor zichzelf op mogen komen en we willen ze stimuleren hun mening te geven. - Wij geloven dat kinderen vanaf hun geboorte uit zijn op het maken van contact en dat ze dit doen op veel verschillende manieren. Niet alle kinderen kunnen zich even goed uiten via gesproken taal. We hebben oog en oor voor alle talen van kinderen, ook als ze non verbaal iets willen vertellen. We proberen in te schatten wat kinderen dan nodig hebben (sensitief) en hier op een passende manier op te reageren (responsief). Door het benoemen van gevoelens van kinderen stimuleren we kinderen om zelf hun gevoelens onder woorden te brengen. - We geven kinderen de ruimte om zelf te onderzoeken en te experimenteren. Hierdoor leert het kind zich te uiten. Buiten laten we kinderen de natuur ontdekken (met bladeren spelen of met boomstronken spelen), we laten kinderen in het atelier zelf dingen ontwerpen en alle materialen gebruiken. - Een kind heeft behoefte aan ruimte, vrijheid en een plekje voor zichzelf. Kinderen krijgen veel ruimte om buiten het zicht van de pmw te spelen. Pmw s houden uiteraard in de gaten wat de kinderen aan het doen zijn maar zijn niet altijd in dezelfde ruimte. Dit geeft kinderen een gevoel van vrijheid. Kinderen kunnen zich alleen of in een groepje terugtrekken op verschillende plekken(bijvoorbeeld op het podium, de chillhoek of in het raamkozijn). - We begroeten alle kinderen individueel bij binnenkomst. We bieden alle kinderen de ruimte om individueel iets te vertellen aan de pmw. We vinden het belangrijk om oprecht geïnteresseerd te zijn in de kinderen, in te spelen op datgene wat hen bezig houdt en dat kinderen weten dat ze altijd terecht kunnen bij ons. - Wanneer kinderen aan het eind van de dag worden opgehaald moeten de kinderen de pmw van hun groep gedag zeggen. We maken dan tijd om even te vragen of het kind het naar zijn/haar zin heeft gehad en we zorgen ervoor dat het kind met een fijn gevoel naar huis gaat. We doen dit het liefst in de aanwezigheid van ouders. - Als we merken dat een kind een probleem heeft en wat te maken heeft met andere kinderen of wat in de hele groep speelt maken we dit bespreekbaar in de groep. We bespreken dit wel altijd eerste met het kind zelf. Zo ervaart een kind dat hij/zij niet de enige is met problemen en samen met leeftijdsgenootjes kan praten om een oplossing te zoeken. Als dit wenselijk is wordt de pedagoog van de organisatie betrokken om ons te adviseren. - Om kinderen zich veilig te laten voelen op de BSO/VSO is het belangrijk dat ze weten dat ze op de pmw s kunnen rekenen. Daarom zorgen we dat we op tijd op school zijn om de kinderen op te halen en houden we ons aan afspraken die we met kinderen gemaakt hebben. - Als de kinderen binnenkomen op de BSO/VSO creëren we een rustmoment. We zorgen dat een kind zich welkom voelt, daarom kunnen kinderen na schooltijd bij een pmw aan tafel iets eten en drinken. Tijdens een groepsmoment bespreken we het dagprogramma. Kinderen kunnen dan een keuze maken of ze een activiteit willen doen. We zorgen zoveel mogelijk voor vaste routines, dit geeft houvast voor alle kinderen maar voornamelijk voor de jongste kinderen op de BSO/VSO. - We geven complimenten aan kinderen als ze iets goeds gedaan hebben of als ze iets moeilijks geprobeerd hebben. 9

10 Bevorderen van persoonlijke competentie We willen kinderen leren wie ze zijn, wat ze kunnen, welke interesses hij of zij heeft en welke vaardigheden belangrijk zijn. We helpen kinderen om een positief zelfbeeld te ontwikkelen en zichzelf te leren kennen. We vinden de onderstaande punten hierbij het belangrijkste. - We leren kinderen om zelf problemen op te lossen. Het is beter voor het zelfvertrouwen van een kind dat hij of zij iets uit zichzelf leert. Daarom geven we kinderen veel ruimte om zelf oplossingen te bedenken en uit te proberen. De pmw s begeleiden de kinderen maar geven niet direct het antwoord. - We bevorderen de zelfstandigheid van kinderen. We laten kinderen onder begeleiding eerst dingen zelf ervaren en proberen en ondersteunen we op zo n manier dat kinderen in staat zijn om het zelf te doen. Dit zie je onder andere terug in onze inrichting; veel materialen staan op kindhoogte waardoor ze het zelf kunnen pakken en pmw s niet nodig hebben om tot spel te komen. Bij de oudere kinderen is het soms wel weggeborgen, maar het is duidelijk welke materialen ze zelf mogen pakken. Daarnaast laten we kinderen ook bij het eten en drinken zoveel mogelijk zelf doen en mogen ze, na toestemming van ouders, ook zelf van school naar de BSO of van BSO naar huis toe. In hoeverre kinderen dingen zelfstandig mogen wordt opgenomen in de zelfstandigheidovereenkomst. - Ieder kind is uniek en draagt een individuele kern van mogelijkheden in zich. Dit zie je terug in onze activiteiten. We houden rekening met alle ontwikkelingsgebieden en interesses van kinderen. Kinderen krijgen de mogelijkheid om ideeën en wensen naar voren te brengen en wordt behandeld naar zijn/haar kunnen. - Er is veel kosteloos materiaal om mee te bouwen en te knutselen. Zo stimuleren we de fantasie van kinderen en leren we ze om oog te hebben voor de eigenschappen van materiaal en de verschillende mogelijkheden. - We bieden de kinderen naast vrij spel in de groep ook activiteiten aan om zichzelf te kunnen ontwikkelen. We bieden de activiteiten aan op diverse gebieden: koken, creativiteit, sport, cultuur en natuur. We bieden deze activiteiten aan in een thema en bieden bij elk thema een start of afsluiting met de hele BSO. - We vinden het belangrijk dat kinderen kunnen spelen. We begeleiden het vrij spel van kinderen door aanwezig te zijn als begeleider. De pmw sluit aan bij de ideeën van het kind en stuurt bij waar nodig is. We willen op deze manier kinderen helpen om te (leren) spelen. - Kinderen die huiswerk hebben krijgen op de BSO de mogelijkheid om dit huiswerk te maken. Pmw s zijn aanwezig om het maken van huiswerk te begeleiden, het initiatief om het huiswerk te maken ligt bij het kind en de ouders. 10

11 Bevorderen van sociale competentie We laten kinderen ontdekken hoe is het is om deel uit te maken van een groep, deel te nemen aan groepsgebeurtenissen en samen te spelen. We willen de sociale competentie van kinderen bevorderen door de nadruk te leggen op onderstaande werkafspraken. - We vieren de verjaardagen van kinderen en we organiseren een afscheid als ze de BSO verlaten. Op deze manier zetten we de individuele kinderen in de groep centraal en besteden we aandacht aan de groepssamenstelling. - We hebben oog voor de groep als geheel. We willen voorkomen dat kinderen buitengesloten worden. We stimuleren kinderen gezamenlijk conflicten op te lossen. We laten kinderen in gesprek gaan met elkaar en stimuleren kinderen om naar elkaar te luisteren. Samen met de kinderen bedenken we een oplossing, de pmw is de begeleider van het gesprek en neemt het gesprek niet over. - We maken kinderen bewust van zichzelf, elkaar en hun omgeving. We stimuleren de weerbaarheid van kinderen en geven ze zelfvertrouwen. Daarnaast betrekken we andere kinderen bij het oplossen van problemen. - We leren kinderen om samen te spelen. We richten de ruimte zo in dat er voldoende plekken zijn waar kinderen in kleine groepjes samen kunnen spelen, eventueel met begeleiding van een pmw. We stimuleren kinderen om onderling afspraken te maken over hun spel, goed om te gaan met hun verlies en elkaar ruimte te geven om dingen te leren. We vinden dat ieder kind mee mag doen, ook als het bijvoorbeeld een spel niet kan. We sluiten niemand buiten. - Tijdens de eetmomenten, voornamelijk de lunch, creëren we een gezamenlijk moment. We zorgen dat kinderen in kleine groepjes kunnen eten (maximaal 10 kinderen) en creëren op deze manier gesprekken tussen kinderen. Kinderen krijgen hier een stuk eigen verantwoordelijkheid om samen de tafel te dekken, te lunchen en af te ruimen. - We geven als team zelf het goede voorbeeld door ons sociaal op te stellen. - We stimuleren kinderen om elkaar te helpen, bijvoorbeeld bij het strikken van veters of iets voor een ander pakken. We koppelen op sommige momenten kinderen aan elkaar. Bijvoorbeeld een nieuw kind op de BSO/VSO aan een kind die al langer op de groep is. Zo kunnen kinderen elkaar wegwijs maken op de locatie. 11

12 Kinderen helpen bij het eigen maken van normen en waarden Om goed in de samenleving te kunnen functioneren is het belangrijk dat kinderen kennis maken met normen en waarden van de maatschappij waarin ze leven. We helpen kinderen te ontdekken wat normen en waarden zijn door de volgende punten in de praktijk te brengen. - We vinden het belangrijk dat wij en de kinderen netjes met het materiaal op de BSO/VSO omgaan. Kinderen mogen zelfstandig materiaal pakken, mits ze dit ook weer netjes en compleet opbergen. We geven kinderen de ruimte om met hun fantasie zelf een spel te bedenken en hiervoor verschillend materiaal te gebruiken. Het is dan niet erg als er diverse materialen gebruikt worden, maar ook hier is het belangrijk dat het na afloop weer netjes opgeborgen wordt. Zo houden we ons materiaal netjes en compleet. - We vinden kinderparticipatie op de BSO/VSO erg belangrijk. We willen kinderen leren omgaan met verantwoordelijkheden en ze de ruimte geven om zelf te beslissen wat ze doen in hun vrije tijd. - De pmw heeft op alle gebieden een voorbeeldrol. Zo praat de pmw rustig tegen de kinderen en brengt geduld op bij het luisteren omdat we dit van kinderen ook verwachten. - We hebben oog voor de culturen van onze kinderen en medewerkers. We zijn geïnteresseerd in de cultuur en de daarbij horende gewoontes van onze kinderen en medewerkers. We geven voor het eten aan degene die dat willen ruimte om te bidden maar verplichten niemand om mee te doen. - We tolereren geen pestgedrag. Wanneer dit speelt in de groep gaan we hierover in gesprek met de betreffende kinderen en als dat noodzakelijk is met de hele groep. - We begroeten elkaar als we elkaar tegen komen en nemen bewust afscheid van elkaar. - Er zijn regels op de BSO/VSO die samen met de kinderen zijn opgesteld. Deze regels worden aan de (nieuwe) kinderen op een speelse manier verteld en herhaald. 12