a Stekken is een vorm van ongeslachtelijke vermeerdering. Waarom heet dat zo: ongeslachtelijk?

Transcriptie

1 Opdrchten Een stekkist mken Doel N deze opdrcht kun je op de juiste mnier een stekkist mken. Benodigheden Bij deze opdrcht he je nodig: een stekkistje; stekgrond; een orstel en wter; een ndrukplnkje. Oriënttie Vegettieve vermeerdering Er is niet ltijd evruchting nodig om nieuwe plnten te kweken. Je kunt ook vermeerderen door een deel vn de plnt te hlen. Dt deel lt je dn uitgroeien tot een nieuwe plnt. Deze vorm vn vermeerderen heet vegettieve vermeerdering of ook wel ongeslchtelijke vermeerdering. Bij ongeslchtelijke vermeerdering he je dus geen stmpers en meeldrden nodig. Stekken is een vorm vn ongeslchtelijke vermeerdering. Wrom heet dt zo: ongeslchtelijk? Stekkist Je kunt nieuwe plnten krijgen door te stekken. De stekken zet je in een kist met grond. Wnneer de stekken zijn geworteld, zet je ze in een potje. De kist met stekken noem je stekkist. Het vullen doe je op een specile mnier. Zo zorg je er nmelijk voor dt de stekjes de meeste kns heen om uit te groeien tot een gezonde volwssen plnt. Figuur 5-1: Stekmteril moet gezond zin. Hoe zou jij een stekkist mken? Noteer dit in korte stppen.

2 c Lt je stppenpln controleren door de docent. Ps het n ls het nodig is. Uitvoering Je gt je stekkist mken. 1 Voer je stppenpln uit. 2 Lt je stekkist ter eoordeling n je docent zien. Je krijgt er een cijfer voor. 3 Noteer het cijfer vn de docent. Figuur 5-2: Vn een struikmrgriet kun je veel stekken hlen. Afsluiting Je gt de stekkist vn een medeleerling eoordelen. Mk een tweetl. Beoordeel de stekkist vn je medeleerling. Geruik hiervoor onderstnde tel. Geef voor elk onderdeel een cijfer. Je kunt een 4, 6 of 8 geven. Beoordeling stekkist vn: Beoordelingspunten Het kistje is schoongemkt Er zit voldoende grond in de stekkist De kluitjes zijn verwijderd De grond in het kistje is licht ngedrukt EINDCIJFER Cijfer c d e Tel de cijfers ij elkr op en deel door 4. Dt is het eindcijfer. Tel het cijfer vn de docent (zie uitvoering) en het eindcijfer ij elkr op en deel het door 2. Dit is het echte eindcijfer. Eindcijfer stekkist mken : Lt nu jouw stekkist op dezelfde mnier door de ndere leerling eoordelen.

3 f Noteer jouw eindcijfer. g Ruim de geruikte mterilen op. Stekken in een kistje Doel N deze opdrcht kun je stekken in een kistje. Benodigheden Bij deze opdrcht he je nodig: een stekkistje; stekgrond; een ndrukplnkje; een scherp mesje; moerplnten; een schltje; een plntenspuit; fdekfolie. Oriënttie Stekken Stekken is de ekendste vorm vn vegettief vermeerderen. Bijn ltijd snijd je stek vn een stengeldeel met ogen. Stek kun je mken vn: het uiteinde vn een scheut; het middendeel vn de stengel; het ld; okselknoppen. Figuur 5-3: Een goede stek is 5 tot 6 cm lng en heeft miniml één en mximl drie lderen. In figuur stt dt het elngrijk is dt er ldjes n de stek zitten. Wrom mogen er ook weer niet te veel ldjes n de stek zitten? Je ziet ij de enodigdheden dt je een scherp mesje moet geruiken. Wr moet je goed op letten ls je het mesje geruikt? Uitvoering Je gt stekken mken vn een moerplnt. 1 Mk een stekkist op de mnier zols je dt geleerd het. 2 Vrg n je docent vn welke moerplnt je stekken kunt hlen. 3 Je docent doet voor hoe je stek moet snijden. 4 Mk nu zelf stekken. Leg ze op het schltje. 5 Zet de stekjes in het stekkistje. Let op dt de ldjes elkr niet rken. 6 Als je klr ent, mk je de grond in de stekkist nt met de plntenspuit.

4 7 Dek de stekkist f met folie. Vrg n de docent wr je de kist kunt neerzetten. Figuur 5-4: De stekken stn in de stekkist. Afsluiting Je het nu op één mnier stekken gemkt. Vn welk deel vn de plnt zijn die stekken? Wrom noem je stekken een ongeslchtelijke vermeerdering? c Hoe is jouw stekk met stekken geworden? Vul de tel in. Je kunt de volgende eoordeling geven: G: goed; V: voldoende; M: mtig; O: onvoldoende. Beoordeling Stekken in een kistje Beoordeling Stekkist mken Stekken snijden Stekverdeling in de kist Veilig gewerkt G V M O Bldstek mken (heel ld) Doel N deze opdrcht kun je op de juiste mnier ldstek vn een heel ld mken. Benodigheden Bij deze opdrcht he je nodig: vklden; een computer met internet; lijm; een stekk; potgrond; een zeef; een ndrukplnkje; fdekmteril; een stekmesje; een moerplnt; stekpoeder (Rhizopon); een gieter met een fijne roes.

5 Oriënttie Bldstek Bldstek wordt voornmelijk in de loementeelt geruikt. Bij ldstekken groeit het ld (of een gedeelte ervn) uit tot een nieuwe plnt. Bldstekken neem je vn plnten die gemkkelijk knoppen vormen. Deze knoppen ontstn op pltsen wr het ld of de ldsteel is doorgesneden. Op de wonden ontstt wondweefsel of cllus. Dt lijkt op een wondkorstje zols mensen heen. Het korstje sluit de wond f. Uit het cllus komen de nieuwe worteltjes te voorschijn. Hierop verschijnen de ldknoppen. Er zijn drie mnieren wrop je ldstek kunt mken: vn een heel ld; vn een hlf ld; vn kleine stukjes ld. Figuur 5-5: Bldstek vn een heel ld Vn het Kps viooltje mk je stekken met een heel ld. Zoek in vklden of op internet een feelding vn het Kps viooltje. Kopieer de feelding of print hem uit. Plk hem vervolgens op. Uitvoering Je gt ldstek mken vn een heel ld. 1 Mk op de juiste wijze een stekkist.

6 2 Neem vn de moerplnt ldstekjes. Dit doe je ls volgt. Neem jonge, fris uitziende lderen en snij deze met een scherp mesje vn de moerplnt f. Zorg er drij voor dt je ongeveer 3 centimeter ldsteel n het ld lt zitten. 3 Doop het snijvlk vn de ldsteel in het stekpoeder. 4 Steek de ldstek dkpnsgewijs in de stekkist. Figuur 5-6: Zo zet je stekken dkpnsgewijs in de kist. 5 Herhl nu stp 2, 3 en 4 tot je voldoende ldstekken het. Lt voldoende lderen n de moerplnt zitten, zodt deze verder kn groeien. 6 Geef de plntjes wter met een gieter met een fijne roes. Begin nst de k en eindig nst de k. 7 Dek de plntjes f met fdekfolie. 8 Zet de stekk op de juiste plts weg. 9 Mk het geruikte mteril schoon en ruim dit op. Afsluiting Je he stek gesneden vn een heel ld. Lt je stekkist zien n je docent. Noteer de opmerkingen. Stekpoeder Als je stekken snijdt, mk je een wondje op de plnt. Op deze plek kunnen ziekteverwekkers gemkkelijk het plntje innendringen. Op het snijvlk kun je stekpoeder nrengen. Bijvooreeld Rhizopon. Stekpoeder vermindert de kns op infectie. Bovendien zorgt het voor een prikkel tot het vormen vn wortels.

7 Figuur 5-7: De stektellen vn Rhizopon zijn erg mkkelijk ls je gt stekken. Wt vond je het moeilijkste onderdeel vn deze opdrcht? c Wt vond je mkkelijk? Bldstek mken (hlf ld) Doel N deze opdrcht kun je op de juiste mnier ldstek mken vn een hlf ld. Benodigheden Voor deze opdrcht edenk je zelf wt je nodig het. Oriënttie Bldstek met hlf ld Bldstek vn een hlf ld wordt toegepst ij ijvooreeld Streptocrpus. Bij dit plntje snij je eerst een ld f. Uit dit ld snij je de hoofdnerf weg. Beide ldhelften geruik je ls stek. Op de wonden vn de zijnerven ontstt cllus. Hierop komen de knoppen wruit de jonge plntjes groeien.

8 Figuur 5-8: De Streptocrpus Bekijk de foto in figuur. Op welke plts verwcht je dt er nieuwe plntjes zullen ontstn? Figuur 5-9: Een stekkist met Streptocrpus Je het l eerder geoefend in het mken vn een ldstek. Mk voor deze opdrcht nu zelf een overzicht vn de enodigdheden.

9 c d Lt je lijst met enodigdheden n de docent zien. Als je dingen vergeten ent, voeg die dn toe n je lijst. Lees de opdrcht door. Bij welke stp is veiligheid vn elng? Uitvoering Je gt in deze opdrcht ldstek mken vn een hlf ld. 1 Leg de enodigdheden ij je neer. 2 Mk op de juiste wijze een stekkist. 3 Snij een volgroeid ld vn een moerplnt. Leg deze voor je op de werktfel. 4 Snij met het mesje de hoofdnerf uit het ld. Figuur 5-10: De hoofdnerf snij je er uit. Die he je niet nodig. 5 Plts de twee helften in de stekkist, met de snijknt in de grond. 6 Druk de grond lichtjes n tegen de stek. 7 Herhl nu stp 3, 4, 5 en 6 tot je voldoende ldstekken het. Let op: er moeten wel voldoende lderen n de moerplnt lijven zitten, zodt deze verder kn groeien. 8 Geef de stekjes wter met een gieter met een fijne roes. 9 Bedek de stekk en zet hem op de juiste plts weg. 10 Mk het geruikte mteril schoon en ruim dit op. Figuur 5-11: N verloop vn tijd ontstn op het wondvlk kleine worteltjes. Afsluiting Je het nu op twee mnieren stek vn een ld gesneden. Welke methode levert meer nkomelingen: de stekmethode met heel ld of die met een hlf ld?

10 Welke methode vind je mkkelijker? Leg je ntwoord uit. Bldstek mken (gedeelten vn ld) Doel N deze opdrcht kun je op de juiste mnier ldstek vn gedeelten vn ld mken. Benodigheden Bij deze opdrcht he je nodig: een stekkist; fdekmteril; een stekmedium; een stekmesje; een ndrukplnkje; een moerplnt; een gieter met een fijne roes. Oriënttie Bldstek vn een gedeelte vn het ld Bldstek vn gedeelten vn het ld wordt ijvooreeld gedn ij ldegoni (Begoni Rex). Hierij snij je het ld in stukjes vn ongeveer 1,5 1,5 centimeter. Op ieder stukje ld moet een nerf zitten. Op de wonden vn de zijnerven ontstt cllus. Hieruit groeien uiteindelijk weer nieuwe plntjes. Bekijk de foto in figuur. Hoeveel stekjes denk je vn deze plnt te kunnen hlen?

11 Figuur 5-12: Bldegoni Lees de uitvoering door. Bij welke stp komt de veiligheid voorl nr voren? Leg je ntwoord uit. Uitvoering In deze opdrcht g je ldstek mken vn gedeelten vn ld. 1 Leg de enodigdheden ij je neer. 2 Mk op de juiste wijze een stekkist. 3 Neem de moerplnt. Snij er een volgroeid ld vnf en leg deze voor je op de werktfel. 4 Neem het mes en snij het ld in vierknte stukjes vn ongeveer 1,5 centimeter lng en 1,5 centimeter reed. Zorg ervoor dt in elk stukje ld een stukje nerf nwezig is. Figuur 5-13: In elk stukje ld moet een stukje nerf zitten. 5 Leg de stukjes ld op de grond met de ovenzijde nr oven. 6 Geef de stekjes wter met een gieter met een fijne roes.

12 7 Herhl nu stp 3, 4, 5 en 6 tot je voldoende ldstekken het gekregen. Let op: lt wel voldoende lderen n de moerplnt zitten, zodt deze verder kn groeien. 8 Dek de stekk f en zet hem op een vochtige, wrme plts weg. 9 Mk het geruikte mteril schoon en ruim dit op. Figuur 5-14: N verloop vn tijd ontstn hier kleine worteltjes. Afsluiting Je het nu op drie verschillende mnieren ldstek gemkt. Welke ldstekmethode levert de meeste nkomelingen op? Wr moet je op letten ij het wter geven? c Wt vond je mkkelijk n deze opdrcht? d Wt vond je moeilijk n deze opdrcht? Stekken oppotten Doel N deze opdrcht kun je stekken oppotten. Benodigheden Bij deze opdrcht he je nodig: gewortelde stekken; potgrond; potten; een schltje. Oriënttie Oppotten Gestekte plntjes die in een stekkist stn, moet je n een tijdje verpotten. Bij oppotten hl je gewortelde stekken uit de stekkist en zet die in een grotere pot. Zo vernieuw je de groeifctoren. De stek krijgt nieuwe grond, nieuwe voeding, meer ruimte et ceter.

13 Figuur 5-15: Een stekk met uxus De stekk in figuur ziet er vol uit. Wt is het gevolg ls je deze stekken niet oppot? Je docent doet voor hoe je moet oppotten. Let goed op wt je moet doen. Uitvoering Je gt stekken oppotten. 1 Leg de enodigdheden ij je neer. 2 Hl de stekken heel voorzichtig uit de stekk en zet die over in een eigen potje. Dit is oppotten. Figuur 5-16: Zo zet je het plntje in het potje. 3 Zet de opgepotte plnten op een plek die de docent nwijst. 4 Geef de stekken, wnneer je klr ent met oppotten, wter.

14 Figuur 5-17: Boven deze stektfel is een nevelleiding gepltst. 5 Mk het geruikte mteril schoon en ruim het op. Afsluiting Je het stekjes opgepot. In de tel stn de stppen vn het oppotten. Geef de goede volgorde n. Zet de nummers in de eerste kolom. Nr. Stppen oppotten Schep grond in de pot. Vul met de ndere hnd de pot verder n met potgrond. Pk voorzichtig een stekje vn het schltje en houd deze oven de pot. Neem een lege pot in de ene hnd en houd deze vst met twee vingers in de pot. Lt de stek zo ver zkken dt lle wortels edekt worden. Druk de grond licht n en met je duimen nr de stek toe. Druk nu met de ndere hnd de grond in de pot n. Wt vond je mkkelijk n deze opdrcht? Noem één ding. c Wt vond je moeilijk n deze opdrcht? Noem één ding. Plnten scheuren Doel N deze opdrcht kun je plnten scheuren. Benodigheden Bij deze opdrcht he je nodig: een schop; vste plnten; een mes; een kistje; potten; potgrond.

15 Oriënttie Scheuren Sommige plnten kun je gewoon doormidden scheuren, reken of snijden. Deze methode heet scheuren. Het is een idele methode ls je snel grote, nieuwe plnten wilt heen. Veel vste plnten in de tuin kun je op deze mnier vermeerderen, ijvooreeld vrouwenmntel, gerniums en sters. Figuur 5-18: De grslelie kun je ook goed scheuren. Het scheuren vn plnten moet zo geeuren dt elk deel weer kn uitgroeien tot een nieuwe plnt. Niet iedere plnt is hiervoor geschikt. De plnten die je kunt scheuren moeten meer dn één groeipunt heen. Elk nieuw deel moet vervolgens voldoende wortels heen of kunnen vormen. Bij oudere plnten geruik je lleen de uitenste delen. Hierop evinden zich de jonge ogen die gemkkelijk uitlopen. Bij jonge plnten kun je de hele plnt nemen. Kun je lle plnten scheuren? Leg je ntwoord uit. In sommige gevllen mg je een mes geruiken om te scheuren. Wnneer is dt, denk je?

16 Figuur 5-19: Zo scheur je plnten. Je mg in sommige gevllen ook een mes geruiken. c Hoe heten de plnten wrvn je de nieuwe scheurt? Uitvoering Je gt plnten scheuren. 1 Rooi de moerplnten en schud er de overtollige grond f. 2 Verwijder oud en dood ld. 3 Scheur voorzichtig de plnt. Dit doe je ls volgt: pk de plnt met eide hnden vst; houd je duimen zo dicht mogelijk ij het reukvlk; reek de stukken f. 4 Herhl dit met de kluiten, totdt je meerdere kluiten het die ongeveer even groot zijn. 5 Leg de fgescheurde plnten in het kistje. 6 Plnt de gescheurde delen in potten. Doe dt zo snel mogelijk, nders drogen ze uit. 7 Geef de plnten wter. Afsluiting Bentwoord de volgende vrgen. Wnneer kies je er ls plntenteler voor om plnten te scheuren?

17 In de tel stn eweringen. Geef n of ze juist of onjuist zijn. Bewering Als je een mes geruikt, eschdig je snel de wortels. Scheuren vn plnten levert sneller nieuwe plnten op dn stekken. Alle plnten kun je scheuren. Bij oudere plnten kun je lleen de innenste delen geruiken. Bij jongere plnten kun je lleen de uitenste delen geruiken. Juist / Onjuist Nog meer vegettieve vermeerdering Doel N deze opdrcht kun je verschillende methoden noemen vn vegettieve vermeerdering. Benodigheden Bij deze opdrcht he je nodig: een computer met internet en Word; vklden en oeken; mterilen om een werkstuk te mken. Oriënttie Vegettieve vermeerderingsmethoden Stekken en scheuren zijn vegettieve, of ongeslchtelijke vermeerderingsmethoden. Er zijn nog ndere ongeslchtelijke vermeerderingsmethoden zols enten en oculeren. Enten kun je tegenkomen ij ijvooreeld fruitomen en sommige groentes. Oculeren kun je tegenkomen in ijvooreeld de rozenteelt. Figuur 5-20: De verschillende stppen ij enten

18 Figuur 5-21: De verschillende stppen ij oculeren Surf op internet nr de site G nr het infolok rozeninformtie. Welke vermeerderingsmethode wordt hier toegepst? Bekijk de fotoserie op de site. Geef voor iedere foto in eigen woorden een kort pssend onderschrift. Zet dit in de tel. Foto Bijschrift Nog meer methoden Minder ekende, mr ook elngrijke vegettieve vermeerderingsmethoden zijn: hielstek; wortelstokken; fleggen; weefselkweek; klisteren.

19 Figuur 5-22: Het lelietje-vn-dlen vermeerdert zich door wortelstokken te vormen. c Mk een tweetl. d Lees de opdrcht door. e Mk goede fsprken met elkr wie wt doet. Noteer deze fsprken in de tel. Nr. Wt moet er geeuren? Wie doet het? Uitvoering Je gt een werkstuk mken over een vn de vegettieve vermeerderingsmethoden. Stekken en scheuren kun je niet kiezen. Je mkt dit werkstuk smen met iemnd nders. 1 Kies een vermeerderingsmethode wrover jullie een werkstuk willen mken. Schrijf de methode op. 2 Zoek informtie over de methode. Jullie kunnen zoeken op internet, in vklden of in oeken. 3 Orden de informtie in hoofd- en ijzken. 4 Zoek ook feeldingen die pssen ij jullie onderwerp. 5 Mk het werkstuk. Doe dt volgens de richtlijnen die jullie vn de docent heen gekregen. 6 Lever het werkstuk in ij de docent.

20 Figuur 5-23: Bollen vermeerder je door ze te kruisen of te hollen. Afsluiting Jullie heen smen een werkstuk gemkt over vermeerderingsmethoden. Wr heen jullie de informtie over het werkstuk vndg gehld? Hoe is deze opdrcht gegn? Vul de tel in. Onderdelen We wren het snel eens over de keus vn het onderwerp. We hdden een goede tkverdeling. We konden voldoende informtie vinden. We heen ons goed n de richtlijnen voor het werkstuk gehouden. We heen ons goed n de tkverdeling gehouden. J / Nee c Wt zou je een volgende keer nders doen? Noem minstens één ding.