Nederlanders over werk en financiën. Rapportage Motivaction International B.V.

Transcriptie

1 Nederlanders over werk en financiën Rapportage Motivaction International B.V.

2 Inhoudsopgave Achtergrond, doel- en probleemstelling Conclusies en aanbevelingen Methode en opzet Resultaten Bijlage

3 Achtergrond, doel- en probleemstelling Das voert jaarlijks een onderzoek uit onder een representatieve steekproef Nederlanders om een beeld te krijgen hoe zij aankijken tegen een aantal maatschappelijke zaken. Dit jaar is in dit onderzoek ingezoomd op de werkbeleving enerzijds en copingmechanismen die Nederlanders hebben en gebruiken in het geval zij worden geconfronteerd met een substantiële inkomensachteruitgang, bijvoorbeeld bij (maar niet beperkt tot) ontslag. Hoewel er inmiddels weer sprake is van groei en toenemend optimisme, is de werkloosheid in Nederland hoog en is de verwachting dat deze het komende jaar nog zal stijgen. Daarnaast staan in een aantal sectoren de salarissen al enige tijd onder druk en is er in enkele sectoren zelfs sprake van demotie. Een toenemend aantal Nederlanders ziet zich daarom geconfronteerd met een verlaging van het inkomen. Centrale vraag is hoe zij met dit in het achterhoofd omgaan met hun werk en al dan niet anticiperen op of nadenken over inkomensverlies. 3

4 Conclusies Nederlanders gelukkig in hun werk Geheel in lijn met andere onderzoeken, komt de Nederlandse bevolking hier als (zeer) tevreden met hun werk naar voren. De motivatie om het werk goed te doen is zo mogelijk nog hoger, het overgrote deel van de werkzame bevolking gaat gemotiveerd naar zijn of haar werk. Belangrijke stimulansen in de motivatie en het werkplezier zijn zinvol werk, werken met anderen en een zekere mate van vrijheid om het werk te kunnen doen. Werkenden maken zich weinig zorgen als het gaat om werk, hooguit werkdruk wordt door een redelijk grote groep werkenden als zorgwekkend ervaren. Ook collega s zijn geen bron van ontevredenheid. Weliswaar kan de inzet soms wat hoger, en komen vooral mannen hier en daar een pesterijtje tegen, werkenden zijn tevreden over hun collega s. Kortom: gemotiveerd, zinvol werk, geen zorgen en fijne collega s maken dat Nederlanders over het algemeen gelukkig zijn in hun werk. Bijgevolg denkt ook slechts een minderheid vaker na over stoppen met hun baan. De dreiging van ontslag nog altijd aanwezig, maar leidt niet tot bescheidenheid Hoewel minder dan vorig jaar, 4 op de 10 Nederlanders maakt zich wel eens zorgen over mogelijk ontslag. Mocht het zover komen, dan hebben werkenden veel vertrouwen in begeleiding, hulp en ondersteuning van hun huidige werkgever. Misschien wel mede daarom denken werkenden na ontslag weer snel aan het werk te zijn: de helft gaat er vanuit dat dit binnen een half jaar voor elkaar is. Slechts een minderheid van de werkenden is bereid om op primaire of secundaire arbeidsvoorwaarden in te leveren als ze een nieuwe baan krijgen. Als er moet worden ingeleverd, dan komen bonussen, auto s van de zaak en zo nog het meest in aanmerking. Kortom: hoewel er nog steeds een reële ontslagdreiging wordt ervaren, zijn de Nederlanders niet bereid om in te leveren. Wellicht omdat ze denken dat het niet veel moeite kost om weer aan de slag te komen. 4

5 Conclusies Inkomensachteruitgang wordt zonder hulp opgevangen Nederlanders achten zichzelf in het algemeen goed in staat een inkomensachteruitgang op te vangen. Dat heeft enerzijds te maken met een groot vertrouwen dat ze niet met een inkomensachteruitgang geconfronteerd zullen worden, maar ook met een groot inzicht in waar er bezuinigd kan worden en waar niet. Deze zelfredzaamheid is aanzienlijk groter bij hoog opgeleiden (die niet alleen hogere inkomens hebben, maar doorgaans ook over meer abstractievermogen beschikken en beter zijn in zelfreflectie). Ook vrouwen achten zich zelfredzamer dan mannen. Laag opgeleiden zien relatief vaak weinig mogelijkheden een inkomensachteruitgang op te vangen. Er wordt niet snel bezuinigd op primaire levensbehoeften. De dagelijkse boodschappen komen pas aan bod na etentjes, vakanties, uitgaan en kleding. Woonlasten en kinderen zijn de minst populaire bezuinigingsdoelen. Nederlanders houden niet van schulden Nederlanders houden niet van schulden, sterker, de schaamte over schulden is nog iets groter dan vorig jaar. Schulden moeten worden voorkomen en, mocht het onverhoopt tóch zover komen, dan moeten ze zo snel mogelijk worden afgelost. Hypotheken zijn de meest voorkomende vorm van schuld (wij weten uit onderzoek dat Nederlanders daar wat anders tegenaan kijken, doordat er sprake is van een onderpand), op afstand gevolgd door rood staan of een doorlopend krediet. Ook als het gaat om het aflossen van schulden, vertrouwen Nederlanders sterk op zichzelf. Veruit de meeste Nederlanders gaan er vanuit dat ze zelf hun schulden zullen aflossen. Lukt dat niet, dan vertrouwen ze op familie of de overheid. Pas in derde instantie op de banken of zaken als budgetcoaches. 5

6 Methode en opzet Online kwantitatief onderzoek Het kwantitatieve onderzoek is afgenomen door middel van computergestuurde ondervraging via het internet (CAWI: Computer Assisted Web Interviewing). Bij deze methode vullen respondenten de vragenlijst in alle rust en in eigen tempo in achter de eigen computer. Daarnaast kunnen respondenten zelf het moment kiezen waarop ze de vragenlijst invullen en geven ze via internet minder snel sociaal wenselijke antwoorden. Vragenlijst De vragenlijst is in nauwe samenwerking met DAS opgesteld. De vragenlijst bestaat uit 35 vragen waarvan 3 open vragen. Voor een deel is de vragenlijst identiek aan die van vorig jaar. Veldwerk Het veldwerk vond plaats in week 22 van 2014 (van 17 t/m 22 mei 2014). Doelgroep Het onderzoek is uitgevoerd onder de Nederlandse bevolking (representatief voor geslacht, leeftijd, opleiding, regio en Mentality) van 18 t/m 70. De vragen met betrekking tot werk zijn alleen aan de Nederlandse beroepsbevolking gesteld. 6

7 Profielen DAS Das kent een aantal klantprofielen of persona s. Hieronder staat een overzicht van deze profielen. De profielen worden in dit onderzoek verrijkt met thema s rondom betalen en werken. Marijke Ik heb het liefst dat alles blijft zoals het is Dit is een conformistische en moralistische groep, die sterk vasthoudt aan traditionele normen en waarden. Zij hebben moeite met de complexiteit van de samenleving, nemen weinig risico s en nemen weloverwogen beslissingen. Familie en vrienden spelen een belangrijke rol in het leven van deze groep. Boudewijn Hard werken is goed voor de mens Deze groep behoort tot de liberaal-conservatieve bovenlaag van de maatschappij. Ze zijn luxe gericht en zijn meer bereid te betalen voor meer kwaliteit, maar hebben ook veel traditionele opvattingen over normen en waarden. Zij leven zelfbewust, planmatig, risicomijdend en gedisciplineerd. Deze groep behoort tot de voorstanders van zelfredzaamheid. Hanneke De wereld binnen handbereik Dit is een open en maatschappijkritische groep, die waarden als ontplooien en beleven hoog in het vaandel hebben staan. Ze willen het liefst alles meemaken en zijn daarin heel impulsief en doen af en toe dingen die risicovol zijn. Ze vinden het belangrijk om verantwoord te leven: zonder verspilling en zonder aantasting van het milieu. Ze zijn zeer tolerant en vinden andersdenkenden een verrijking voor de samenleving. Paul Ervaren is belangrijker dan bezitten Deze groep leeft in het hier en nu en is nauwelijks bezig met de toekomst. Ze hebben een gehaaste, impulsieve en onregelmatige leefstijl. Het leven moet zo comfortabel mogelijk zijn, zonder al te veel verplichtingen en met veel vrijheid. Ze zijn zeer extravert en laten graag aan anderen, bijv. via sociale media, zien hoe zij hun leven vormgeven. In hun vrije tijd ondernemen ze veel buitenshuis. De ervaring is belangrijker dan het bezit van producten. 7

8 Resultaten Resultaten Werkbeleving Resultaten Stoppen met werken Resultaten Omgaan met minder inkomen / schulden 8

9 Nederlanders zeer gemotiveerd hun werk goed te doen Met gemiddeld een 7,3 zijn Nederlanders in het algemeen tevreden over hun werk. Evengoed geeft toch 10% een onvoldoende. Kunt u door middel van een rapportcijfer (van 1 tot 10) aangeven hoe tevreden u bent met uw huidige werk? (Basis - Is Werkzaam, n=721) 3% 4% 12% 29% 33% 14% 3% Nederlanders zijn ook zeer gemotiveerd hun werk goed te doen, 5% beoordeelt zijn eigen motivatie met een onvoldoende (5 of lager), bijna 70% met een 8 of hoger Gemiddeld 7,3 Hoog opgeleiden zijn zowel bovengemiddeld tevreden als bovengemiddeld gemotiveerd. 18 tot 24 jarigen en middelbaar opgeleiden blijven wat achter in hun motivatie. Kunt u door middel van een rapportcijfer (van 1 tot 10) aangeven hoe gemotiveerd u bent om uw werk op een goede manier te doen? (Basis - Is Werkzaam, n=721) 2% 2% 7% 18% 34% 25% 10% Gemiddeld 7,9 9

10 Nederlanders zeer gemotiveerd hun werk goed te doen Belangrijke stimulansen in het werk zijn zinvol werk, werken met anderen en een zekere mate van vrijheid (werktijden, zaken op een andere manier kunnen doen). In hoeverre passen onderstaande kenmerken bij u als werknemer? (n=721) Ik wil in mijn werk graag iets doen dat ertoe doet 3,3 1% 8% 56% Ik werk graag samen met mensen 3,2 2% 12% 49% Ik ben altijd op zoek naar verbeteringen in mijn manier van werken 3,0 2% 16% 60% Ik ben een echte teamplayer 2,9 4% 25% 50% 36% 37% 22% 20% Ik vind het belangrijk om mijn eigen werktijden te kunnen bepalen 2,9 10% 19% 46% 25% Meer dan een derde van de ondervraagden is het eens met de stelling dat hun werk hun leven is, daarnaast checkt bijna een derde s avonds zijn mail nog even. Aan de anderen kant kenmerkt een kwart van de Nederlanders zich door een 9 tot 5-mentaliteit en werkt meer dan de helft van de Nederlanders (toch) vooral voor het geld. Ik laat graag zien dat ik dingen beter kan 2,8 Ik zie geen reden om mijn manier van werken te veranderen 2,8 Ik ga conflicten met collega's niet uit de weg 2,8 Ik ben meestal de eerste met een creatieve oplossing voor een probleem 2,7 Als ik mijn doel heb bereikt, ga ik direct op zoek naar iets nieuws 2,6 Ik werk vooral voor het geld 2,6 Ik probeer zoveel mogelijk te sparren met mijn collega's 2,5 Ik vind flexibele werkplekken op kantoor belangrijk 2,4 Ik werk graag 's avonds langer door 2,2 Mijn werk is mijn leven 2,1 6% 26% 7% 26% 5% 28% 6% 27% 9% 33% 11% 32% 14% 29% 23% 25% 27% 31% 38% 38% 51% 49% 50% 55% 47% 42% 46% 34% 29% 28% 18% 19% 16% 12% 11% 15% 11% 13% 8% 7% Ik check thuis voor het slapen mijn werkmail nog even 2,0 45% 24% 21% 10% Ik werk van 9 tot 5 want daar word ik voor betaald 1,9 37% 38% 20% 6% Past niet Past meer niet dan wel Past meer wel dan niet Past wel 10

11 Vrouwen bescheidener dan mannen Opvallend is dat mannen veel aspecten op het gebied van zelfrealisatie sterker bij zichzelf vinden passen dan vrouwen. Je zou verwachten dat vrouwen het met name op de samenwerkingsaspecten beter doen dan mannen, maar zo beschouwen de vrouwen zichzelf niet. Vrouwen scoren op geen enkel aspect hoger dan mannen. Wat betreft leeftijd zijn er weinig verschillen. Jongeren zijn iets minder conflict vermijdend en hebben iets meer geldingsdrang. Ouderen hebben daarentegen wat meer behoefte aan betekenisvol werk. Wat betreft opleiding zien we dat laag opgeleiden op de meeste aspecten lager scoren dan hoger opgeleiden, maar aspecten als ik werk voor het geld scoren ze weer wat hoger. 11

12 Het ego neemt weer toe in het werk Vergeleken met vorig jaar hebben minder mensen moeite met een avond doorwerken. Daar tegenover staat dat zij zich minder opstellen als een echte teamplayer. Nederlanders lijken dit jaar minder gemotiveerd te zijn om op zoek te gaan naar verbeteringen in de eigen manier van werken. Wel gaan werknemers na het bereiken van hun doel, dit jaar vaker opzoek naar iets nieuws (n=721) 2, (n=872) 2, (n=721) 2, (n=872) 2, (n=721) 2, (n=872) 2, (n=721) 2, (n=721) 2, (n=872) 2, (n=721) 2, (n=872) 2, (n=721) 2, (n=872) 1, (n=721) 1, (n=872) 2,1 In hoeverre passen onderstaande kenmerken bij u als werknemer Als ik mijn doel heb bereikt, ga ik direct op zoek naar iets nieuws 9% 8% 33% 39% 47% 44% Ik werk vooral voor het geld 11% 32% 6% 35% Ik vind flexibele werkplekken op kantoor belangrijk 23% 31% Ik werk graag 's avonds langer door 25% 29% Mijn werk is mijn leven 27% 26% 38% 41% 38% 43% Ik check thuis voor het slapen mijn werkmail nog even 45% 24% 44% 27% 42% 44% Ik probeer zoveel mogelijk te sparren met mijn collega's 14% 12% 29% 33% 46% 47% 34% 29% 23% 28% 26% 21% 21% Ik werk van 9 tot 5 want daar word ik voor betaald 37% 38% 20% 31% 39% 22% Past niet Past meer niet dan wel Past meer wel dan niet Past wel 11% 8% 15% 15% 11% 8% 13% 8% 7% 7% 5% 10% 9% 6% 8% Ik wil in mijn werk graag iets doen dat ertoe doet 2014 (n=721) 3,3 1% 8% 56% 2013 (n=872) 3,2 2% 7% 59% 2014 (n=721) 3, (n=872) 3, (n=721) 3, (n=872) 3, (n=721) 2, (n=872) 3, (n=721) 2, (n=721) 2, (n=872) 2, (n=721) 2, (n=872) 2, (n=721) 2, (n=872) 2, (n=721) 2, (n=872) 2,7 In hoeverre passen onderstaande kenmerken bij u als werknemer? Ik werk graag samen met mensen 2% 12% 1% 9% Ik ben altijd op zoek naar verbeteringen in mijn manier van werken 2% 2% 16% 12% 60% 67% Ik ben een echte teamplayer 4% 25% 4% 19% 49% 54% Ik vind het belangrijk om mijn eigen werktijden te kunnen bepalen 10% 19% 46% Ik laat graag zien dat ik dingen beter kan 6% 26% 4% 28% Ik zie geen reden om mijn manier van werken te veranderen 7% 3% 26% 28% 49% 54% Ik ga conflicten met collega's niet uit de weg 5% 28% 3% 31% 50% 56% 51% 53% 50% 51% Ik ben meestal de eerste met een creatieve oplossing voor een probleem 6% 3% 27% 31% 55% 56% 36% 33% 37% 35% 22% 20% 20% 22% 25% Past niet Past meer niet dan wel Past meer wel dan niet Past wel 18% 14% 19% 15% 16% 15% 12% 11% 12

13 De profielen en hun werkmoraal Marijke Boudewijn Hanneke Paul Werkt liever niet s avonds door Niet sterk op collega s gericht: sparren is niets voor Marijke, ze is ook geen teamplayer Het gaat goed zoals het gaat, is minder vaak op zoek verbeteringen in haar werk, geen creatieve werknemer, geen werknemer met de drang om zichzelf te overstijgen Springt er eigenlijk op geen enkel punt uit Betekenisvol werk en werken met mensen belangrijk. Werkt niet voor het geld maar voor zichzelf, haar werk is haar leven. Probeert zoveel mogelijk te sparren met collega s. Checkt s avond nog even haar werkmail. Creatief en vernieuwend, maar ook kritisch op zichzelf. Ze vind het belangrijk dat haar werk betekenis heeft Voorstander van flexplekken Werkt vooral voor het geld Maar is dan ook bereid s avonds langer door te werken Laat graag zien dat hij goed is in bepaalde dingen en is altijd op zoek naar iets nieuws 13

14 De helft van de werkenden over 5 jaar bij andere werkgever Een derde van de werkzame Nederlanders heeft geen idee hoe de eigen carrière er over 5 jaar voor staat. Hoe denkt u dat uw carrière zich over vijf jaar heeft ontwikkeld, ik denk dat ik dan: (Basis - Is Werkzaam, n=721) Promotie heb gemaakt bij mijn huidige werkgever 18% De helft gaat er ondanks de slechte economische omstandigheden van de afgelopen jaren vanuit dat ze in ieder geval niet meer bij de huidige werkgever werkzaam zijn. Voor zover ze nog wel bij dezelfde werkgever werken, denkt een meerderheid promotie te hebben gemaakt. Ambities vinden we vooral bij (hoog opgeleide) jarigen en jarigen. Werknemers met een lage opleiding hebben vaak geen idee. Een vergelijkbare functie heb bij een andere werkgever Een hele andere functie heb bij een andere werkgever Gestopt ben met werken Zelfstandig ondernemer ben Een studie heb afgrond (Weer) een studie volg Werkloos ben Een baan in het buitenland heb Anders, namelijk: 15% 14% 10% 9% 5% 4% 2% 2% 9% Boudewijn heeft promotie gemaakt bij zijn huidige werkgever, Hanneke en Paul hebben een heel andere functie bij een andere werkgever. Marijke weet het niet. Ik heb geen idee 32% 14

15 Werkdruk grootste bedreiging Werkdruk is de grootste zorg van de Nederlanders, op korte afstand gevolgd door langer moeten doorwerken en de balans werk-privé. Thuiswerken (Invoeren) flexwerken Arbeidsongeschiktheid In hoeverre maakt u zich in uw werk zorgen over de volgende zaken? (n=721) 87% 11% 1% 75% 20% 4% 64% 29% 7% Echt ingrijpende wijzigingen als ontslag of arbeidsongeschiktheid, speelt geen grote rol in de zorgen van werkend Nederland. Persoonlijke ontwikkeling in uw werk Werksfeer 53% 58% 39% 35% 8% 8% Salarisverlaging 63% 28% 8% Balans tussen werk en privé 51% 40% 9% Ontslag 58% 32% 11% Langer moeten doorwerken 52% 35% 13% Werkdruk 39% 43% 18% Helemaal geen zorgen Enigszins zorgen Veel zorgen 15

16 Jongeren maken zich vooral zorgen over langer doorwerken Jongeren, maar ook de groep jaar maken zich meer zorgen over langer doorwerken. De oudste groep maakt zich weinig zorgen over mogelijk ontslag, de balans werk-privé en persoonlijke ontwikkeling. Dat laatste is bij jarigen het hoogst. Laag opgeleiden maken zich meer zorgen over zaken als ontslag en arbeidsongeschiktheid, maar ook over flexwerken. Medewerkers maken zich dit jaar in mindere mate zorgen over mogelijk ontslag. Ook de angst voor salarisverlaging is kleiner geworden. Boudewijn maakt zich geen zorgen over salarisverlaging, Hanneke maakt zich redelijk veel zorgen over arbeidsongeschiktheid en Paul vind thuiswerken toch wel wat zorgelijk. In hoeverre maakt u zich in uw werk zorgen over de volgende zaken? Thuiswerken 2014 (n=721) 87% 11% (Invoeren) flexwerken 2014 (n=721) Arbeidsongeschiktheid 2014 (n=721) Arbeidsongeschiktheid 2013 (n=872) Persoonlijke ontwikk. in uw werk 2014 (n=721) Persoonlijke ontwikk. in uw werk 2013 (n=872) Werksfeer 2014 (n=721) Salarisverlaging 2014 (n=721) Salarisverlaging 2013 (n=872) Balans tussen werk en privé 2014 (n=721) Balans tussen werk en privé 2013 (n=872) Ontslag 2014 (n=721) Ontslag 2013 (n=872) Langer moeten doorwerken 2014 (n=721) Langer moeten doorwerken 2013 (n=872) 75% 64% 63% 58% 58% 53% 63% 55% 51% 52% 58% 52% 52% 49% 20% 29% 32% 35% 36% 39% 28% 36% 40% 42% 32% 36% 35% 37% 4% 7% 5% 8% 6% 8% 8% 9% 9% 6% 11% 12% 13% 14% Werkdruk 2014 (n=721) Werkdruk 2013 (n=872) 39% 40% 43% 48% 18% 12% Helemaal geen zorgen Enigszins zorgen Veel zorgen 16

17 Stress meest ervaren negatieve emotie In welke mate ervaart u in uw huidige werk: (Basis: werkzaam n=721) Stress is de meest genoemde vervelende emotie. Ongeveer een derde van de ondervraagden ervaart ten minste regelmatig stress. Irritatie 12% 64% 17% 7% Frustratie en irritatie worden minder genoemd, maar ongeveer een kwart van de werkenden ervaart tenminste regelmatig frustratie en/of irritatie. Frustratie Stress 15% 16% 59% 53% 22% 20% 7% 9% Ouderen (55+) ervaren minder stress. Middelbaar opgeleiden lopen het meest tegen irritatie en frustratie aan. Nooit Soms Regelmatig Vaak Dit jaar ervaren werknemers meer stress op het werk dan vorig jaar. In welke mate ervaart u in uw huidige werk: (Basis: werkzaam) Stress 2014 (n=721) 16% 53% 22% 9% Marijke ervaart bovengemiddeld vaak stress, maar ook bovengemiddeld nooit stress. Paul ervaart wat vaker frustratie. Stress 2013 (n=872) 15% 61% 19% 5% Nooit Soms Regelmatig Vaak 17

18 De helft van de werkenden heeft zich niet ziek gemeld Griep is de meest voorkomende reden om zich ziek te melden, maar ten opzichte van vorig jaar is deze reden minder vaak genoemd. Hoeveel dagen heeft u zich de afgelopen 12 maanden in totaal ziek gemeld? (Basis - Is Werkzaam, n=721) 1% 47% 10% 26% 8% 2% 4% 2% Vrouwen melden zich iets vaker één dagje ziek. Mannen melden zich vaker ziek door doktersbezoek of operaties. 0 werkdagen 1 werkdag 2 tot 5 werkdagen 5 tot 10 werkdagen Om welke redenen heeft u zich de afgelopen 12 maanden ziek gemeld? (Basis - Heeft zich de afgelopen 12 maanden ziek gemeld, n=365) Laag opgeleiden melden zich ook wat vaker ziek dan middelbaar- en hoger opgeleiden. Dat zit hem vooral in verkoudheden. Griep Verkoudheid Doktersbezoek 14% 12% 57% Leeftijd laat vrijwel weinig verschillen zien, maar opvallend is dat jongeren zich vaker ziekmelden voor dokter-bezoek. Dat laatste geldt ook voor Hanneke. Operatie Stress Conflict met werkgever Financiële situatie 2% 1% 8% 8% Anders, namelijk: 20% Zeg ik liever niet 3% 18

19 Één op de vijf werkenden heeft wel eens een burn-out gehad Heeft u weleens een burn-out gehad? (Basis - Is Werkzaam, n=721) Werkdruk is veruit de belangrijkste redenen die betrokkenen noemen als oorzaak van de burn-out. Veel respondenten geven ook aan dat er vaak sprake is van privéomstandigheden in combinatie met werk(druk). Ja, bij mijn huidige werkgever; 8% Ja, bij een eerdere werkgever; 10% Andere situatie; 2% Ouderen hebben vaker een burn-out gehad dan jongeren, maar dat is gezien de levensloop ook wel erg logisch. Nee; 81% Hanneke heeft iets vaker een burn-out gehad. 19

20 Weinig negatief gedrag op de werkvloer Geheel in lijn met de hoge arbeidsmotivatie en de inzet die de respondenten tonen, komen ze ook weinig negatieve gedragingen van collega s tegen op de werkvloer. In 13% van de gevallen is er vaak sprake van collega s die te weinig inzet tonen, in 10% is er vaak sprake van een negatieve houding van collega s. Er wordt geen inzet getoond Negatieve houding en tegendraads Er wordt over mij gelachen Beledigende en spottende opmerkingen Er wordt tegen mij geschreeuwd Hoe vaak zijn onderstaande gedragingen of situaties u overkomen in de laatste 12 maanden (door collega's in de werksituatie)? (n=721) 42% 48% 67% 71% 79% 35% 32% 25% 10% 23% 10% 16% 9% 4% 8% 2% 3% 3% 3% 2% 3% 2% Er wordt wat meer over mannen gelachen dan over vrouwen en er worden met mannen ook meer grappen uitgehaald, maar mannen worden ook meer uitgesloten van activiteiten. Daarnaast rapporteren mannen vaker een negatieve houding en het ontbreken aan inzet van collega s. Grappen bij mij uithalen / mij onaangename verrassingen bezorgen Discriminatie Uitgesloten worden van groepsactiviteiten Lichamelijk geweld (Seksuele) intimidatie 75% 83% 79% 21% 12% 18% 94% 93% Nooit Zelden Maandelijks Wekelijks Dagelijks 3% 3% 3% 5% 6% De groep 25 tot 34 jarigen rapporteert discriminatie wat vaker dan de overige groepen. De jongste groep geeft wat minder dan gemiddeld aan dat ze wel eens worden uitgesloten. 20

21 Één op de vijf werkenden heeft wel eens een conflict gehad Één op de vijf werknemers (relatief vaak mannen en 55 plussers) heeft wel eens een conflict gehad met de werkgever. Dit betreft vaak een verschil in inzicht (vaak bij mannen), maar in 17% van de gevallen gaat het om een vertrouwensbreuk (relatief vaak bij vrouwen) Bent u weleens in conflict geweest met uw huidige werkgever? 2013 (Basis - Heeft zich niet vanwege een conflict met de werkgever ziekgemeld, n=714) Ja; 23% Ja; 19% Nee; 77% Ziekte is dit jaar minder vaak reden tot conflict dan vorig jaar. Reorganisaties daarentegen zijn wel vaker aanleiding van conflict.* Nee; 81% Verschil van inzicht Vertrouwensbreuk Wat was de aanleiding voor dat conflict? (Basis - Heeft weleens een conflict met de werkgever gehad (wel of niet hiervoor ziekgemeld), n=140) 17% 58% Hoogte van mijn salaris 17% Reorganisatie 15% Overtreding van de gedragsregels 7% Ziekte 4% *Antwoordcategorie hoogte van mijn salaris vorig jaar niet voorgelegd. Overtreding van de wet Uitingen op sociale media Anders, namelijk: 3% 1% 7% Zeg ik liever niet 6% 21

22 Resultaten Resultaten Werkbeleving Resultaten Stoppen met werken Resultaten Omgaan met minder inkomen / schulden 22

23 Stoppen met werken bij een kwart niet aan de orde 13% van de werkenden denkt (zeer) vaak aan stoppen met werken. Bij een kwart van de werkenden komt dit idee nooit op. Veelal denken werkenden aan het zoeken van ander werk bij een andere organisatie, maar ook hetzelfde werk bij een anderen organisatie of zelf starten worden veel genoemd. Motieven liggen vooral in de sfeer van salaris, uitdaging, werkdruk en het management. Naarmate werkenden ouder worden verdwijnt de gedachte om te stoppen met hun huidige werk naar de achtergrond. Echter, als ze er toch aan denken, dan betreft het vaak helemaal stoppen met werken. Hoe vaak komt de gedachte bij u op om met uw huidige werk te stoppen? (Basis - Is Werkzaam, n=721) 24% 32% 31% 9% 4% Wat overweegt u dan? (Basis - Heeft soms of (zeer) vaak de gedachte om met het huidige werk te stoppen, n=318) Ander werk zoeken bij een andere organisatie Hetzelfde werk zoeken bij een andere organisatie Voor mezelf beginnen (Tijdelijk) stoppen met werken Ander werk zoeken bij mijn huidige werkgever 14% Nooit Zelden Soms Vaak Zeer vaak 18% 17% 33% 56% Wat is de reden dat u er (soms) over denkt om met uw huidige werk te stoppen? (Basis - Heeft soms of (zeer) vaak de gedachte om met het huidige werk te stoppen, n=318) Een beter salaris Meer inhoudelijke uitdaging Minder hoge werkdruk Ander management Betere doorgroeimogelijkheden Meer vrijheid/zelfstandigheid Betere overige arbeidsvoorwaarden Minder regels of procedures Kortere reistijd Andere collega's 12% 11% 19% 18% 16% 23% 22% 27% 26% 34% Paul denkt vaak aan stoppen met werken, Boudewijn doet dat nou juist weinig. Als Marijke er al aan denkt (en dat is niet zo veel), dan is het vanwege werk- of de regeldruk. Iets anders, namelijk: 7% Betere thuiswerkmogelijkheden Iets anders, namelijk: Weet niet/geen mening 5% 7% 15% 23

24 Veel Nederlanders maken zich zorgen over mogelijk ontslag Ruim 40% van de werkzame Nederlanders maakt zich wel eens zorgen over ontslag. In 2013 lag dat percentage iets hoger (48%). Mensen die zich veel zorgen maken zijn vaker: Laag opgeleid Carrièregericht Stel u krijgt uw ontslag aangezegd, wat zou u dan doen? (Basis - Is Werkzaam, n=721) Solliciteren 59% Vacatures zoeken 51% Juridische hulp zoeken bij mijn rechtsbijstandverzekering 30% Netwerken 25% Voor Hanneke is ontslag een reden om actief te gaan netwerken, daarnaast schakelt ze de vakbond in. Dit jaar is men minder afwachtend wanneer een ontslag boven het hoofd hangt. Echter, bij ontslag lijken werknemers dit jaar minder geneigd om te gaan netwerken.* *Vraag was vorig jaar anders geformuleerd en omvatte minder antwoordcategorieën. Juridische hulp zoeken bij de vakbond Afwachten tot er meer duidelijkheid is Juridische hulp zoeken bij een advocaat Juridische hulp zoeken op het internet Anders, namelijk: 12% 9% 7% 16% 19% In hoeverre maakt u zich in uw werk zorgen over de volgende zaken: Ontslag? Basis: werkzaam (n=721) Enigszins zorgen; 32% Veel zorgen; 11% Helemaal geen zorgen; 58% 24

25 Driekwart weet spontaan niet hoe inkomensterugval op te vangen Bijna twee derde van de Nederlanders weet niet hoe ze een eventuele inkomensterugval als gevolg van ontslag moeten opvangen. Hoog opgeleiden beschikken in het algemeen over een breder scala aan mogelijkheden om een inkomensterugval op te vangen. Dat heeft uiteraard met hogere inkomens te maken, maar waarschijnlijk ook met een grotere flexibiliteit en weerbaarheid. Vrouwen vertrouwen relatief vaak op het inkomen van de partner. Hoe zou u deze eventuele inkomensterugval opvangen? Open vraag (Basis - Is Werkzaam, n=721) Met mijn spaargeld 15% Een (bij)baan zoeken 11% Bezuinigen (algemeen) 6% Uitkering aanvragen 6% Kan ik niet opvangen 3% Inkomen van partner 3% Geld lenen van familie/vrienden 1% Bezuinigen op luxe uitgaven 1% Met pensioen gaan 0% Geen auto meer 0% Verhuizen naar een goedkopere woning 0% Kinderopvang bij familie/kennis i.p.v. professioneel Tweede auto er uit Rekeningen op allerlaatste moment betalen Overige antwoorden 6% Weet niet/geen antwoord 58% Laag opgeleiden zien vaak geen mogelijkheden. 25

26 Van werkgevers wordt een actieve rol verwacht Als er sprake is van ontslag om bedrijfseconomische omstandigheden, verwacht de helft van de werkenden een intensieve rol van de werkgever. Begeleiding naar een andere baan of een ontslagvergoeding voeren daarin de boventoon. Wat verwacht u van uw werkgever als u om bedrijfseconomische redenen ontslagen wordt? (Basis - Is Werkzaam, n=721) Begeleiding bij het vinden van een nieuwe baan 49% Een kleine minderheid ziet ontslag als definitieve breuk en verwacht niets meer van de werkgever. Vergoeding om de periode van het zoeken naar een nieuwe baan te overbruggen Begeleiding bij het aanvragen van een uitkering 23% 48% Vooral mannen en midden-opgeleiden verwachten dat hun werkgever hen begeleidt bij het vinden van een nieuwe baan. Hoogopgeleiden rekenen op een vergoeding om de werkloze periode te overbruggen. Een andere baan bij dezelfde werkgever Hulp bij mijn financiële planning (door mijn terugval in inkomen) Niets, ik regel het liever zelf 19% 17% 16% Laagopgeleiden zouden hulp bij hun financiële planning op prijs stellen. Vooral Boudewijn verwacht dat de werkgever financieel bijspringt, Hanneke hoopt op een ander baan bij dezelfde werkgever. Niets, ik wil dan niets meer met mijn werkgever te maken hebben Anders, namelijk: 2% 6% 26

27 Nederlanders niet bereid veel in te leveren bij nieuwe baan De bereidheid om in te leveren bij baanverlies is gering. Ruim 60% is nog wel bereid in te leveren op het gebied van bonussen (als ze die al hebben) en de helft van de werkenden is bereid een functieniveau te aanvaarden dat onder hun niveau is. De bereidheid om salaris of vakantiedagen in te leveren is het geringst. Stel, u verliest uw huidige baan. In hoeverre bent u in dat geval bereid om bij een volgende baan in te leveren op onderstaande aspecten? (Basis: werkzaam, n=721) Dertiende maand/auto van de zaak/bonussen Functie die onder mijn niveau is Arbeidstijd 14% 14% 16% 25% 37% 37% 39% 38% 37% 22% 11% 10% Vrouwen zijn het minst geneigd om hun vakantiedagen in te leveren. Mannen zijn gesteld op de extraatjes, zoals een bonus of auto van de zaak. Dat leveren ze liever niet in. Wel zijn mannen bereid wat verder te reizen bij een volgende baan. Reistijd (meer woon-werk verkeer) Functie die ik minder leuk vind Vakantiedagen 18% 19% 23% 35% 45% 40% 36% 29% 31% 10% 7% 6% Ouderen zijn over het algemeen minder bereid offers te maken dan jongeren. Salaris 26% 45% 25% Niet Meer niet dan wel Meer wel dan niet Wel 5% Paul en Marijke zijn niet bereid in te leveren op salaris en vakantiedagen en ze hebben ook niet veel zin in een minder leuke functie. Daarnaast heeft Marijke moeite met inleveren op arbeidstijden 27

28 Één op de zes werkenden wil even niets doen na ontslag Als er sprake is van ontslag, dan is solliciteren veruit de eerst genoemde reactie, maar één op de zes werkenden geeft ook aan dat ze even niets gaan doen. Een even groot aantal ziet ontslag als een mogelijkheid om voor zichzelf te beginnen. Stel u wordt ontslagen en komt zonder werk te zitten, wat gaat u dan doen? (Basis - Is Werkzaam, n=721) Direct solliciteren Flex werken Vrijwilligerswerk 18% 17% 74% Bij ontslag overwegen 25 t/m 34-jarigen vaker om ZZP er te worden. Ook geeft deze leeftijdsgroep het vaakst aan direct verder te solliciteren. 55-plussers gaan in plaats van solliciteren opzoek naar vrijwilligers werk. Ik word zelfstandig ondernemer/zzp-er Eerst een paar maanden niets Mijn partner wordt kostwinner (rolwisseling) Anders, namelijk: 15% 14% 6% 5% Laagopgeleiden doen het liefst even niets na ontslag. Hoogopgeleiden denken te gaan flexwerken of worden ZZP er. Weet niet/geen mening 8% Hanneke gaat vaak vrijwilligerswerk doen of begint voor zichzelf. 28

29 Helft verwacht binnen half jaar een nieuwe baan te hebben Het optimisme van de werkenden om weer aan werk te komen is groot. 8% verwacht al binnen één maand weer aan de slag te zijn, een kwart denkt dat dit binnen 3 maanden lukt. 10% is ronduit pessimistisch en verwacht niet meer aan de slag te komen. Hoe snel denkt u weer een baan gevonden te hebben? (Basis - Is Werkzaam, n=721) Weet niet/geen mening; 20% Binnen één maand; 8% Mannen verwachten iets eerder aan een baan te komen dan vrouwen. Ook leeftijd lijkt hierop van invloed. Hoe ouder men is, hoe langer men denkt dat het duurt om een baan te vinden. Hetzelfde geldt voor opleidingsniveau: hoe hoger opgeleid, hoe sneller men weer aan een baan denkt te komen. Nvt, ik zal niet meer op zoek gaan naar een baan; 3% Ik denk dat ik helemaal geen baan meer zal vinden; 10% Binnen 1 tot 3 maanden; 26% Na één jaar of later; 4% Binnen 6 tot 12 maanden; 10% Binnen 3 tot 6 maanden; 19% 29

30 Één op de vijf heeft daadwerkelijk ervaring met ontslag 18% van de Nederlanders is ooit om bedrijfseconomische redenen ontslagen. Dat brengt in het algemeen veel spanningen met zich mee en leidt vaak ook tot financiële problemen, maar in een vijfde van de gevallen bracht ontslag ook een gevoel van opluchting en bevrijding (dit zien we vooral bij Hanneke). Bent u ooit ontslagen om bedrijfseconomische redenen? (n=1.304) Ja; 18% Wat was/is de impact van uw ontslag op uw persoonlijke omstandigheden? (Basis - Is weleens om bedrijfeconomische redenen ontslagen, n=239) Stress 33% Mannen hebben vaker met ontslag te maken gehad dan vrouwen. Dat verschil kan niet alleen verklaard worden doordat mannen wat vaker betaald werk hebben dan vrouwen. Nee; 82% Rusteloosheid Spanning gezin Een bevrijding Mislukt gevoel 20% 20% 24% 29% Depressief 19% Minder sociale contacten 15% Brengt nieuwe dimensie in mijn leven 14% Anders, namelijk: 14% Weet niet/geen mening 15% 30

31 40% kreeg geen ontslagvergoeding 40% van de werkenden die ooit zijn ontslagen, hebben toen geen vergoeding mee gekregen. Is er wel sprake van een vergoeding, dan is die in bijna de helft van de gevallen beperkt tot 1 tot 3 maandsalarissen. Een enkeling krijgt meer dan 2 jaarsalarissen mee. Hoe hoog was uw ontslagvergoeding (indien u meerdere keren met deze situatie te maken hebt gehad, neem dan de laatste keer)? maal mijn maandsalaris (Basis - Is weleens om bedrijfeconomische redenen ontslagen, n=239) Geen 1 t/m 3 4 t/m 6 6% 15% 40% Voor 38% voldeed de vergoeding aan de verwachtingen, maar ruim een derde waren teleurgesteld. Slechts een enkeling geeft aan dat de vergoeding boven verwachting hoog was. 6 t/m t/m 24 meer dan 24 Wil ik niet zeggen 6% 3% 3% 27% In hoeverre was de hoogte van uw ontslagvergoeding volgens verwachting? (Basis - Is weleens om bedrijfeconomische redenen ontslagen, n=239) 35% 38% 4% 23% Beneden verwachting Naar verwachting Boven verwachting Weet niet/geen mening 31

32 Nederlanders zeer gemotiveerd hun werk goed te doen Mannen hebben over het algemeen een hogere ontslagvergoeding gekregen dan vrouwen. Blijkbaar hebben vrouwen lagere verwachtingen, want zij geven niet meer of minder vaak aan dat de vergoeding niet aan de verwachtingen voldeed. Ook leeftijd is een factor die meespeelt. Hoe ouder men is, hoe hoger de procentuele ontslagvergoedingen. Opvallend is dat laag opgeleiden hogere ontslagvergoedingen krijgen dan midden en hoog opgeleiden. 32

33 Resultaten Resultaten Werkbeleving Resultaten Stoppen met werken Resultaten Omgaan met minder inkomen / schulden 33

34 Ruim een derde verwacht moeilijk te kunnen bezuinigen Bijna twee derde van de Nederlanders verwacht geen of niet al te veel problemen in het bezuinigen, maar een derde verwacht juist dat het veel moeite zal gaan kosten In de groep die weinig moeite verwacht, vinden we relatief veel mannen, 55- plussers en hoog opgeleiden. Veel moeite; 28% In hoeverre denkt u dat het u veel of weinig moeite kost om substantieel op uw uitgaven te bezuinigen, als dat nodig mocht zijn? (n=1.304) Zeer veel moeite; 4% Geen moeite; 13% In de groep die zeer veel moeite verwacht zitten veel laag opgeleiden en veel mensen met een wat zorgeloze levensinstelling. Weinig moeite; 55% 34

35 Er wordt vrij luchtig tegen bezuinigen aangekeken Mensen die verwachten dat bezuinigen moeilijk wordt, geven duidelijk aan dat er geen rek in zit. Er zijn maar weinigen die zeggen moeite te hebben om een stapje terug te doen. Vrouwen en hoog opgeleiden zien minder bezuinigings-barrières dan mannen en ze hebben meer vertrouwen in hun eigen capaciteiten. Boudewijn verwacht weinig problemen, omdat hij nu al royaal leeft. Ik leef nu al zuinig/kan niet meer bezuinigen Ben gewend aan huidige leefstijl/uitgavepatroon Alles wordt duurder Het is moeilijk/vergt discipline Vaste lasten zijn hoog Het is niet leuk/doet pijn Overige antwoorden Weet niet/geen antwoord Kunt u uw antwoord toelichten? Veel moeite (n=367) 3% 7% 3% 6% 3% 1% 4% 14% 13% Heel veel moeite (n=48) 18% 24% 33% 40% 63% Ik ben goed in bezuinigen/kan goed met geld omgaan Ik heb hier ervaring mee/heb dit eerder gedaan Als het moet dan moet het Prioriteiten stellen/niets kopen wat je niet nodig hebt Ik leef nu al zuinig/heb al weinig inkomen Kunt u uw antwoord toelichten? Geen moeite (n=170) Ik heb niet veel nodig Weinig moeite (n=720) 14% 14% 12% 12% 10% 13% 10% 12% 12% 9% 7% 9% Ik ben creatief/bezuinigen kan op veel manieren We leven nu royaal Ik heb voldoende (spaar)geld Ik heb niet veel kosten Overige antwoorden 6% 6% 4% 7% 4% 3% 1% 1% 7% 3% Weet niet/geen antwoord 36% 36% 35

36 Bezuinigen vooral op vrijetijdsactiviteiten Als Nederlanders moeten bezuinigen, doen ze dat vooral op de leuke zaken in het leven, zoals etentjes, vakanties en uitgaan. Stel dat u op uw uitgaven moet besparen, waar gaat u dan minder aan uitgeven? (n=1.304) Uit eten Vakantie 56% 61% Uitgaan (theater en/of bioscoop) 56% Vrouwen bezuinigen meer op boodschappen en kleding, mannen doen dat meer op verzekeringen, woonlasten en de auto. Kleding Boodschappen Cafébezoek Kopen van boeken 34% 41% 41% 51% Vervoermiddel 28% Ouderen bezuinigen meer op huisdieren en boeken, Nederlanders van middelbare leeftijd doen dat meer op boodschappen en kleding. Sporten en hobby's Telefoonkosten Verjaardagen familie Verzekeringen 11% 23% 21% 28% Huisdieren 10% Verjaardagen kinderen 7% Woonlasten 6% Zakgeld voor de kinderen 6% Anders, namelijk: 2% Geen van bovenstaande 6% 36

37 of door anders prioriteren van betalingen Daarnaast maken mensen duidelijk onderscheid tussen primaire levensbehoeften en extraatjes, wonen krijgt hierbij de hoogste prioriteit, de postorderbedrijven de laagste. Welke van onderstaande rekeningen betaalt u het eerst en welke het laatst, wanneer u deze ontvangt? (n=1.304) Hypotheek 34% 3% 63% Huur 28% 3% 69% Aanmaning van een deurwaarder 12% 5% 83% De verschillen tussen de doelgroepen hebben meer met de woonomstandigheden te maken dan met de instelling van de doelgroepen. Hoog opgeleiden zetten de hypotheek op de eerste plaats, laag opgeleiden de huur. Rekening zorgverzekeraar Aanmaning van een incassobureau Rekening leverancier (Bijv. telefoon-, internet of energierekening) 10% 8% 6% 8% 5% 7% 82% 87% 88% Rekening van loodgieter/aannemer/tuinman/elektricien 2% 12% 86% Rekening van de gemeente 2% 19% 80% Rekening van een webshop/postorder bedrijf 1% 36% 63% Eerst Laatst Niet als 'eerst' of als 'laatst' genoemd 37

38 Nederlanders houden niet van schulden Nederlanders houden niet van schulden. Een groot gedeelte van de Nederlanders probeert sowieso te voorkomen dat ze schulden oplopen. Een nóg groter deel probeert er zo snel mogelijk weer af te komen. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? (n=1.304) Ik probeer schulden te allen tijde te voorkomen Als ik schulden heb, probeer ik die zo snel mogelijk af te lossen 1% 3% 11% 1% 2% 11% 42% 52% 44% 34% Schulden geven onrust en brengen voor velen een schaamtegevoel met zich mee: de helft van de Nederlanders houdt schulden het liefst verborgen. Vooral Marijke ligt wakker van schulden en zet alles op alles om schulden te voorkomen. Marijke schaamt zich ook het meest als ze schulden heeft. Hanneke heeft vooral een grote drive om schulden zo snel mogelijk af te lossen en maakt liever schulden bij familie en vrienden. Dat laatste geldt ook voor Paul, die verder vrij ontspannen met schulden om gaat. Paul kan echter niet zo goed met geld overweg. Ik lig er wakker van als ik schulden heb Als ik schulden heb, houd ik dat het liefst verborgen voor anderen Het is heel normaal om hulp te zoeken om van je schulden af te komen Ik heb liever schulden bij familie of vrienden dan bij een bedrijf of financiële instelling Een betalingsachterstand bij een grote organisatie is minder erg dan bij een kleine organisatie 9% 3% 13% 3% 7% Zeer oneens Oneens Niet eens, niet oneens Eens Zeer eens 14% 10% 16% 30% 23% 25% 34% 28% 25% 39% 50% 34% 40% 30% 22% 13% 10% 10% 8% 3% 38

39 Schulden nog groter taboe geworden Vrouwen hebben aanzienlijk meer moeite met schulden dan mannen, ze liggen er vaak wakker van, doen meer moeite om schulden te voorkomen en lossen ook sneller af. Ze zijn er ook minder openlijk mee, maar hebben ook minder moeite hulp in te schakelen bij het oplossen. 45-plussers hebben liever schulden bij (anonieme) bedrijven. Jongeren hebben liever schulden bij familie. Jongeren geven ook vaker toe dat er een zekere laksheid ten grondslag licht aan schulden, zij hebben ook vaker moeite hun spaargeld aan te spreken om de schulden af te lossen. Traditioneel (conservatief) ingestelde Nederlanders zijn het meest uitgesproken: zij proberen meer dan de anderen schulden te vermijden en het hebben van schulden heeft een negatieve impact. Ze hebben ook het meest een schaamtegevoel. Opleiding laat niet een eenduidig beeld zien, hooguit dat lager opgeleiden schulden wat vaker aan eigen laksheid wijten dan hoger opgeleiden en dat schulden bij hen wat vaker een negatieve emotionele impact hebben. 39

40 Nederlanders houden niet van schulden De helft van de Nederlanders houden hun schulden het liefst verborgen voor anderen. Vorig jaar gaf 44% dit aan. Hulp zoeken bij schulden vindt men dit jaar dan ook minder normaal. En dit jaar vindt men schulden bij een grote organisatie erger dan bij een kleine organisatie. 40

41 De helft zegt dan ook geen schulden te hebben Bijna de helft van de Nederlanders zegt geen schulden te hebben. Bijna een derde van de Nederlanders geeft aan een hypotheek te hebben. 10% staat rood op de betaalrekening en een bijna even groot percentage heeft een doorlopend krediet. Heeft u schulden en/of leningen? (n=1.304) Ja, een hypotheekschuld 28% Ja, ik sta rood op mijn betaalrekening 10% Ja, ik heb een doorlopend krediet 9% Hypotheekschulden zien we relatief veel bij hoog opgeleiden. Studieschulden zien we niet alleen bij hoog, maar ook bij midden opgeleiden. Dit jaar heeft men ten opzichte van vorig jaar nog minder producten op krediet waarvan de afbetaling nog niet rond is. Marijke heeft vaak geen schulden, Hanneke en Boudewijn een hypotheekschuld en Paul heeft vaak een studieschuld. Ja, een studieschuld Ja, ik heb producten op krediet gekocht die nog niet zijn afbetaald Ja, bij familie / vrienden Ja, maar geen van bovenstaande Ja, een betalingsachterstand (anders dan voor huur/hypotheek) Ja, een betalingsachterstand voor de huur/hypotheek van mijn woning Nee, ik heb geen schulden en/of leningen 7% 5% 5% 3% 2% 1% 47% 41

42 Schulden ontstaan vaak uit overmacht Als er al sprake is van schulden, dan is er (haast) altijd sprake van overmacht. Noodzakelijke uitgaven zijn vaak de reden, laksheid of onmacht is voor slechts weinigen een reden om in de schulden te komen. Mijn schulden zijn ontstaan doordat ik noodzakelijke uitgaven moest doen Ik heb voldoende spaargeld om mijn schulden af te lossen Mijn schulden hebben een negatieve invloed op mijn gezinssituatie In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? (Basis: heeft schulden, n=688) 15% 20% 18% 19% 28% 27% 26% 22% 31% 32% 21% 19% 8% 8% 5% Schulden geven misschien slapeloze nachten, maar hebben niet vaak een negatieve weerslag op gezondheid, gezin of werk. Ik vind het zonde om spaargeld te gebruiken om mijn schulden af te lossen Mijn schulden hebben invloed op mijn gezondheid Mijn schulden hebben invloed op mijn werk 19% 18% 23% 31% 35% 37% 20% 28% 28% 21% 5% 19% 4% 11% 1% Nederlanders hebben dit jaar minder spaargeld om hun schulden af te lossen. Vorig jaar dacht 35% hun schulden af te kunnen lossen met spaargeld. Dit jaar is dat gedaald naar 30%. Mijn schulden zijn ontstaan door laksheid in het betalen van rekeningen Ik heb schulden omdat ik het moeilijk vind om mijn uitgaven te beperken Zeer oneens Oneens Niet eens, niet oneens Eens Zeer eens 36% 46% 37% 33% 18% 15% 6% 1% 8% 1% 42

43 Helft lost schuldproblemen zelf op Bijna de helft van de Nederlanders verwacht zelf eventuele financiële problemen op te kunnen lossen. Voor de rest is familie de eerste tot wie ze zich wenden, op afstand gevolgd door de overheid. Wanneer u in financiële moeilijkheden verkeert, van wie verwacht u dan hulp? (n=1.304) Familie Overheid 16% 36% Waar mannen van veel kanten hulp verwachten, denken vrouwen vaak dat ze er zelf wel uitkomen. Bank Vrienden/collega's 10% 9% Jongeren (onder 35) verwachten veel van familie en vrienden, maar ook van de overheid (evenals jarigen). 35 tot 44 jarigen geloven daarnaast nog veel in banken en budgetcoaches. Werkgever Budgetcoach Voedselbank 7% 6% 6% Hanneke en Boudewijn roepen geen hulp in, zij komen er zelf wel uit. Paul wendt zich vaak tot familie of banken en Hanneke vertrouwt op vrienden en collega s voor hulp. Kinderen Anders, namelijk: Niemand, ik kom er zelf wel uit 5% 3% 45% 43

44 Werkgever liever niet op de hoogte stellen van schulden De werkgever wordt bij voorkeur niet op de hoogte gesteld over financiële problemen. Verreweg de meeste Nederlanders zitten ook niet te wachten op een vertrouwenspersoon op hun werk. Dat betekent dus ook dat werkgevers niet om hulp wordt gevraagd, mochten de problemen zich toch voordoen. Hanneke vindt de financiële arbo-arts meer dan de anderen een goed idee en Hanneke zal haar werkgever niet snel vertellen als ze in de financiële problemen zit. In hoeverre bent u het eens met onderstaande stellingen? (n=1.304) Als ik financiële problemen heb vraag ik mijn werkgever om salaris/vakantiegeld/bonus eerder te betalen Het zou goed zijn als mijn werkgever een vertrouwenspersoon aanwijst waar ik mijn financiële problemen kan bespreken (financiële arbo-arts) Ik vertel mijn werkgever niet dat ik financiële problemen heb 9% 18% 5% 13% Zeer oneens Oneens Niet eens, niet oneens Eens Zeer eens 19% 35% 31% 36% 32% 38% 31% 14% 5% 13% 44

45 Bijlage 45

46 Onderzoekstechnische informatie - kwantitatief Methode respondentenselectie Uit het StemPunt-panel van Motivaction Incentives De respondenten hebben als dank voor deelname aan het onderzoek een kleine vergoeding ontvangen Weging De onderzoeksdata zijn gewogen (zie ook bijlage gewogen en ongewogen data), daarbij fungeerde het Mentality-ijkbestand als herwegingskader. Dit ijkbestand is wat betreft sociodemografische gegevens gewogen naar de Gouden Standaard van het CBS Responsverantwoording online onderzoek In de veldwerkperiode is aan 5633 personen een uitnodigingsmail verstuurd. Op de slotdatum van het veldwerk was het gewenste aantal vragenlijsten ingevuld en is de toegang tot de vragenlijst op internet afgesloten Bewaartermijn primaire onderzoeksbestanden Primaire onderzoeksbestanden, zoals ingevulde schriftelijke vragenlijsten, notulen, beeld - en geluidsopnames worden door Motivaction tot 12 maanden na het afronden van het onderzoek bewaard Overige onderzoekstechnische informatie Overige onderzoekstechnische informatie en een exemplaar van de bij dit onderzoek gehanteerde vragenlijst is op aanvraag beschikbaar voor de opdrachtgever 46

47 Auteursrecht Auteursrecht Het auteursrecht op dit rapport ligt bij de opdrachtgever. Voor het vermelden van de naam Motivaction in publicaties op basis van deze rapportage anders dan integrale publicatie is echter schriftelijke toestemming vereist van Motivaction International B.V. Beeldmateriaal Motivaction heeft datgene gedaan wat redelijkerwijs van ons verwacht kan worden om de rechthebbenden op beeldmateriaal te achterhalen. Mocht u desondanks menen recht te kunnen doen gelden op gebruikt beeldmateriaal, neem dan contact op met Motivaction. 47