STUDIEDAG "FIETSSNELWEGEN EN STATIONSOMGEVINGEN" BRUSSEL - 17/02/2020

Transcriptie

1 STUDIEDAG "FIETSSNELWEGEN EN STATIONSOMGEVINGEN" BRUSSEL - 17/02/2020 Verslag en evaluatie Patrick Maes / Jris Willems

2 Inhud 1. Aanleiding, pzet en Del van de studiedag Aanleiding Opzet Del Samenvatting van de inleidingen Telichting ver typen statinsmgevingen... 4 Herkmststatin... 4 Bestemmingsstatin... 4 "Weide"-statin... 5 Overstapstatin Telichting ver de ntwerpprincipes en -standaarden vr fietssnelwegen in Vlaanderen Analyse van Nederlandse vrbeelden... 7 Etten-Leur... 7 Prinsenbeek... 7 Breda... 8 Lage Zwaluwe... 8 Drdrecht-Zuid... 8 Drdrecht... 8 Zwijndrecht... 9 Nijmegen... 9 Nijmegen-Lent... 9 Samenvattende cnclusies Nederlandse vrbeelden Resultaten van de wrkshp Vrbereidende vragen Uitgewerkte cases Statinsmgeving Aarscht (grep 1) Statinsmgeving Aarscht (grep 2) Leuven Sint-Katelijne-Waver Tngeren Vilvrde Evaluatie en aanbevelingen Bekijk de tracering van fietssnelwegen p diverse schaalniveaus Maak ruimte Hu rekening met de eigenheid en typering van de statins Benut de eigenheid van de twee kanten van een statin Deelnemende rganisaties pagina 2 van 19 Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief

3 1. AANLEIDING, OPZET EN DOEL VAN DE STUDIEDAG 1.1. AANLEIDING Diverse prjecten m in Vlaanderen fietssnelwegen p een veilige en duurzame manier dr f langs statinsmgevingen te leiden, hebben geleid tt sms fundamentele discussies ver de ntwerpprincipes in GBC's en prjectstuurgrepen. Cncreet stelden zich.a. de vlgende vragen: Wat is de gewenste vrrangsstatus van fietssnelwegen in statinsmgevingen? Meten ze abslute vrrang krijgen p andere verkeersdeelnemers, en zelfs p vetgangers? Of juist niet? He herkenbaar meten fietssnelwegen zijn in statinsmgevingen? He verhudt het tracé van fietssnelwegen zich tt b.v. de parkeerznes, lprutes, bushaltes,? Mgen fietssnelwegen b.v. (gemengd) ver parkeerterreinen lpen? Zijn er algemene ntwerpprincipes te destilleren vr fietssnelwegen in statinsmgevingen? 1.2. OPZET Daarm werd p initiatief van het Departement MOW en in samenwerking met de prvincies een studiedag gerganiseerd m gezamenlijk inzichten te verwerven rnd het ntwerp van nieuwe fietssnelwegen in f in de buurt van statinsmgevingen. De pzet vr de studiedag was als vlgt: Theretische uiteenzetting ver type statinsmgevingen Telichting ver de huidige ntwerpprincipes en -standaarden vr fietssnelwegen die dr de Vlaamse prvincies wrden gehanteerd. Analyse van enkele Nederlandse vrbeelden ver de tracering van fietspaden en snelfietsrutes in statinsmgevingen Een gezamenlijke wrkshp en ntwerpefening vr enkele cncrete statinsmgevingen in Vlaanderen Het Departement MOW zal vervlgens dit verslag van de studiedag vrleggen aan alle deelnemende partners. Alle pmerkingen hierp zijn welkm, zwel p de inhud als p mgelijke vervlgstappen m ng beter samen te werken rnd prjecten met fietssnelwegen in statinsmgevingen. 1 1 De pmerkingen p de eerste versie van dit verslag van de dag werden besprken via een Teams-verleg p 15 mei Het resultaat van dat verleg zijn deze definitieve versie van het verslag van de dag én afspraken ver een geïntegreerde visienta ver fietssnelwegen in statinsmgevingen (gebaseerd p de bestaande nta met inrichtingsprincipes van de prvincies, de wrkshp en de interne inrichtingsprincipes van NMBS) Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief pagina 3 van 19

4 1.3. DOEL De afdeling Beleid van het Departement MOW wil met deze studiedag en het bijhrende verslag: Kennis en ervaringen bundelen en bezrgen aan AWV als input vr het Vademecum fietsvrzieningen. Een aantal ntwerpprincipes en aandachtspunten vr fietssnelwegen in statinsmgevingen vr heel Vlaanderen bundelen en nder de aandacht brengen bij alle betrkken partners. Bij alle partners de reflex aanwakkeren m vreger in het prces na te denken ver deze ntwerpprincipes. De mgelijkheid aftetsen m nderling beter af te stemmen welke statinsmgevingen priritair zijn en welke functie ze vervullen in het mbiliteitsnetwerk. 2. SAMENVATTING VAN DE INLEIDINGEN 2.1. TOELICHTING OVER TYPEN STATIONSOMGEVINGEN Statins en statinsmgevingen zijn er in verschillende srten. Elk statin heeft zijn eigen kenmerken waarbij de fiets k telkens een specifieke plaats inneemt. Een klassiek verversplanlgisch cncept gaat uit van 4 typen, met de bijbehrende kenmerken: Herkmststatin Ligging in f krtbij grtere wngemeenten met uitgaande pendel Eigen fiets als belangrijk(ste) vrtransprt Zeer hge piekcncentraties, vral 's mrgens Difuse herkmstpatrnen Grte interferentie tussen bus- en fietsverkeer Aandachtspunten vr het fietsverkeer: vltte tegang tt vldende en kwalitatieve fietsstallingen ndzakelijk Vrbeelden: Beveren-Waas, Herentals, Tienen, Bestemmingsstatin Ligging in f nabij grte werk- en schllcaties met ingaande pendel Vetganger en O.V. als belangrijkste natransprt, gebruik eigen fiets relatief beperkt Wel kansen vr deelfietsen Hge piekcncentraties, zwel 's mrgens als 's avnds Vnl. vetgangerszne Aandachtsputnen vr het fietsverkeer: vaak k aankmstpunt vr de lange afstandsfietser, ruimte ndig vr randactviteiten (fietsverhuur en -herstel, hreca, ), verblijfskwaliteit primeert. Vrbeelden: Brussel N-C-Z, Antwerpen-C. pagina 4 van 19 Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief

5 "Weide"-statin Ligging tussen wn- en werkgebieden Aut als belangrijkste vrtransprtmiddel, dan lange afstandsfietser, O.V. relatief beperkt Relatieve spreiding van verkeersstrmen ver tijd en ruimte Aandachtspunten vr fietsverkeer: gede en ruime P+R en B+R, drgang van snelle fietsers en fietsrutes, diefstalveilige fietsstallingen met sciale cntrle, grte interferentie tussen parkeren en drgaande fietsers Vrbeeld: Nrderkempen Overstapstatin Ligging tussen wn- en werkgebieden Kruising van sprlijnen, sms buiten de stedelijke kernen Overstap tussen treinen f tussen treinen en belangrijke buslijnen Hge piekcncentraties, zwel 's mrgens als 's avnds Aandachtspunten vr het fietsverkeer: grte ptentie vr de (lange afstands-) fietser als vrtransprt, vltte tegang tt vldende en kwalitatieve fietsstallingen. Vrbeelden: Denderleeuw, Mechelen Vrijwel alle statins zijn een cmbinatie van de bvenstaande typen, maar meestal is er wel één type dminant. Z is b.v. Leuven f Gent-Sint-Pieters een redelijk evenwichtige cmbinatie van een herkmsten bestemmingsstatin TOELICHTING OVER DE ONTWERPPRINCIPES EN -STANDAARDEN VOOR FIETSSNELWEGEN IN VLAANDEREN Gelet p de maatschappelijke uitdagingen (gezndheid, cngestie, klimaat, ) is er de laatste jaren veel aandacht besteed aan het verduurzamen van de mdal split en met name het verhgen van het fietsgebruik. Vr het faciliteren van functinele verplaatsingen ver langere afstand zijn fietssnelwegen een uitstekend middel. Het functineel fietsnetwerk (FF) is pgebuwd uit drie niveaus: 1. De fietssnelwegen vrmen de hfdrutes van het FF en verbinden belangrijke steden en gemeenten 2. Het bvenlkaal functineel fietsrutenetwerk (BFF) verbindt steden en gemeenten met de deelgemeenten en belangrijke attractieplen. Het vrmt een breedmazig net tussen de fietssnelwegen en mvat dus de aanverrutes vr de fietssnelwegen. 3. Het lkaal functineel fietsrutenetwerk (LFF) is een fijnmazig net bedeld vr lkale verplaatsingen naar lkale attractieplen binnen de gemeenten. Aangezien de Vlaamse prvincies vanaf het begin een sleutelrl hebben vervuld bij de pmaak en uitrl van het functineel fietsrutenetwerk, hebben ze de laatste jaren gaandeweg k een ntwerpstandaard ntwikkeld vr fietssnelwegen. De principes vr de uitbuw en ntwerp van fietssnelwegen zijn universeel: Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief pagina 5 van 19

6 Direct in afstand en tijd Veilig Samenhangend qua rute, netwerk en gebruik Zeker en vrspelbaar Herkenbaar Kwaliteitsvl Naar inrichting vertaalt zich dit in.a.: Cmfrtabele verharding, bij vrkeur asfalt Nett breedte van 4m, plus de ndzakelijke buffer- en schrikruimtes. Rechtlijnig, met bchtstralen van minimaal 35m Hellingsgraden van maximaal 4% Ongelijkvlerse kruisingen bij kruisingen van spr- f waterwegen, primaire en secundaire wegen Fietsers in de vrrang bij (gelijkgrndse) kruisingen met lkale wegen. Zie k vrrangssituatie p fietssnelwegen Passende verlichting Vrij van belemmeringen zals paaltjes en versmallingen. Vervlgens wrdt ingegaan p fietssnelwegen in statinsmgevingen. Juist de interactie is interessant mdat de fietser een zeer grte actieradius heeft bij vr- en natransprt bij het O.V. en k een ruimteefficiënte televerancier is vr het O.V. Als zdanig is er een zeer sterke synergie tussen deze mdi. In dit kader past k de uitbuw van de mbipunten. De algemene principes vr de aanleg van fietssnelwegen in statinsmgevingen vlgens NMBS Statins Envirnment zijn: Het STOP-principe: faciliteren drgaande als plaatselijke fietsers, ntvlechten, duidelijke kruisingen met vetgangers, Scheiding van verkeersstrmen. (en een duidelijke signalisatie bij kruisingen van vetgangers, dus liefst geen shared space) Gede verbinding met de fietsstallingen. Lagere snelheid in de directe statinsmgeving. Geen fietsers gemengd ver de statinsparkings. Maximale ntvlechting Daarnaast meten de basis-inrichtingsprincipes vr de fietssnelwegen k in statinsmgevingen zveel mgelijk wrden gevlgd. Vervlgens wrdt gekeken he de principes kunnen wrden tegepast in de typlgie van de statins die vlgens de NMBS wrden gehanteerd. De NMBS hanteert vralsng een eenvudige typering van A-, B- en C-statins waarbij de grtte van de statins het belangrijkste nderscheidend criterium is. A- statins (meestal in de grte steden, Gent, Antwerpen, Mechelen, ) meten altijd ngelijkvlers gekruist wrden en staat een vltte aantakking naar de fietsstallingen en statins vrp. C-statins (de gewne stpplaatsen, meestal znder bemand statin) wrden meestal gelijkvlers gekruist, en bij B-statins kan dat p beide manieren. Bij gelijkvlerse kruisingen en de verkeersafwikkeling in de buurt van de B- en C- statins dient men zveel mgelijk aandacht te besteden aan: pagina 6 van 19 Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief

7 Duidelijke materialisatie en inrichting, aandacht vr.a. blindegeleiding Maximale ntvlechting en zichtbaarheid Lplijnen Samenbrengen van kruisingen p lgische plaatsen, en deze accentueren Inrichting blijft uiteraard maatwerk, maar de algemene principes meten best wel zveel mgelijk gerespecteerd wrden. De belangrijkste uitdagingen zijn in de praktijk meestal de beperkte ruimte, de vele verkeersstrmen, de vele stakehlders, planprcessen, timing en de (regelgeving m.b.t.) verwegen. Belangrijke tekmstige ntwerpvragen betreffen.a.: De manier waarp vetgangersstrmen meten wrden gekruist De (gewenste f maximum) snelheid van de fietser in de directe statinsmgeving De interactie met het statinsparkeren 2.3. ANALYSE VAN NEDERLANDSE VOORBEELDEN Ter inspiratie vr de wrkshp zijn in Nederland enkele statinsmgevingen bezcht m te kijken p welke manier belangrijke fietsrutes dr f langs de statinsmgevingen wrden geleid. Er zijn statins nderzcht van diverse grtte en type, waarbij ze werden getypeerd vlgens het klassieke verversplanlgische mdel (herkmst-, bestemmings-, weide-, verstapstatin) dat k zijn rsprng vindt in de Nederlandse literatuur vanaf de jaren Nederland maakt k werk van de uitbuw van hgwaardige fietspaden en -rutes ver de lange afstand, bij hen snelfietsrutes genemd. Maar de uitbuw is ng vlp bezig, en behalve enkele segmenten is het netwerk zeker ng niet afgewerkt. De analyse richt zich p de rute Etten-Leur - Breda en p de crridr Breda - Drdrecht - Rtterdam. Ok het statin Nijmegen is bekeken, als nderdeel van de reeds gerealiseerde snelfietsrute Arnhem - Nijmegen. Etten-Leur Typisch herkmststatin Gratis P+R aan beide kanten van het statin B+R aan beide kanten van het statin Kruising ver de sprlijn gebeurt gelijkvlers Snelfietsrute richting Breda start aan de nrdkant van het statin (aan de andere kant van het centrum) Nergens wrden fietsers gemengd met autverkeer, fietsrutes f -paden lpen niet ver de parking. Aan de kant van het centrum (zuidkant) is er een klein pleintje en wrdt aangeslten p lkale fietspaden en -rutes, die via een fietssuggestiestrk de lkale wegen vlgen. Prinsenbeek Typisch herkmststatin, beperkt weide-statin Beperkte P+R Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief pagina 7 van 19

8 B+R aan beide kanten van de sprlijn Kruising ver de sprlijn gebeurt ngelijkvlers, via een vltte verbinding (fietsen blijft mgelijk) Kruising van diverse belangrijke fietsrutes,.a. de snelfietsrute Etten-Leur - Breda Vlledig gescheiden verkeersafwikkeling tussen fietsers, aut's en vetgangers. Fietspaden wrden rnd de P+R geleid. Breda Cmbinatie herkmst- en bestemmingsstatin P+R aan beide kanten van de sprlijn, aan de nrdkant (buitenkant centrum) veel grter. B+R aan beide kanten van de sprlijn Statinsplein aan de zuidkant (kant centrum) heeft duidelijk k verblijfsfunctie en is ntwrpen als een gemengde zne met weinig autverkeer en gemengd fietsverkeer ver de lkale straten. Snelfietsrute lpt aan de nrdkant, vlledig gescheiden van het aut- en vetgangersverkeer. Scheiding tussen vetgangers en fietsers is zeer manifest aangebracht. Fietsers hebben hier vrrang p kruisend verkeer. Er is een directe tegang tt de B+R vanaf de snelfietsrute Kruising met de sprlijn is ngelijkvlers (tunnels) Lage Zwaluwe Typisch weidestatin (± 5 km van de dichtstbijzijnde kern) p de crridr Breda-Rtterdam Ruime en gratis P+R aan beide kanten van de sprlijn Beperkte B+R aan beide kanten van de sprlijn Geen aansluitende snelfietsrutes, enkel lkale fietsrutes, de gemengd f semi-gemengd (fietssuggestiestrk) met het autverkeer naar het statin wrden geleid Kruising met de sprlijn is ngelijkvlers, maar van slechte kwaliteit (lpgt naast de trap) Drdrecht-Zuid Klein herkmststatin Zeer lkale bediening Beperkte fietsstalling en faciliteiten aan centrumkant Geen autparking Grtendeels gemengde zne, maar met gede fietsverbindingen naar het statin Drdrecht Cmbinatie herkmst-bestemmingsstatin Onderdeel van snelfietsrute Drdrecht - Rtterdam Beperkte P+R aan zuidkant (andere kant hfdgebuw) Gemengde zne aan de nrdkant (vrkant) statinsgebuw (vetgangers, K+R, fietsrute) B+R aan beide kanten van het statin, aan de nrdkant (vrkant) van het statin veel ruimer en kwalitatiever uitgebuwd en direct ntslten dr de snelfietsrute Aan de zuidkant sluiten lkale fietsrutes aan p de B+R (via het Weizigtpark) pagina 8 van 19 Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief

9 Vrijliggende fietsinfrastructuur aan beide kanten, nergens gemengd met aut Hfdfietsrute lpt aan de nrdkant (vrkant) van het statinsgebuw als fficieel fietspad, tussen het statinsplein, de vetgangerszne en de aut-infrastructuur, znder evenwel een harde scheiding. Overstekende vetgangers via een "versteeksuggestie-zebra" ver het fietspad naar het statinsgebuw Sterke scheiding fietsers en verig verkeer buiten de directe statinsmgeving. Ongelijkvlerse kruising met de sprlijn Zwijndrecht Cmbinatie herkmst-weidestatin Onderdeel van de snelfietsrute Drdrecht - Rtterdam P+R aan de westkant van het statin (buitenkant centrum) B+R aan beide kanten van het statin Snelfietsrute lpt aan de westkant van het statin, aan de buitenkant van de P+R (geen cnflicten met vetgangers vanaf de P+R naar het statin. Verbinding tussen snelfietsrute en B+R gebeurt IN de vrrang Statinsplein (kant centrum) is gemengde zne, k de tegang naar de B+R Lkale fietspaden lpen langs de lkale wegen en straten (maar dus niet ver het plein) Ongelijkvlerse kruising met de sprlijn Nijmegen Cmbinatie herkmst-bestemmingsstatin Onderdeel van de snelfietsrute Arnhem - Nijmegen Beperkte P+R Grtendeels gemengd ("shared space") ver het statinsplein zelf Ongelijkvlerse kruising met de sprlijn Nijmegen-Lent Cmbinatie herkmst-weidestatin Enkel B+R Teleidende fietspaden in de vrrang, dwars dr de B+R Ongelijkvlerse kruising met de sprlijn Samenvattende cnclusies Nederlandse vrbeelden Steeds veel aandacht vr fietsers: infrastructuur aanwezig waar ndig (niet in autgericht weide-statin) Dubbele benadering in grtere (gemengde) statins: drgaande fiets bewegingen ls van bestemmingsverkeer (hiërarchische structuur p mes/macrniveau) Vrijwel steeds cnflictvrij met aut Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief pagina 9 van 19

10 Fietsverkeer gebeurt nergens gemengd met parkeerbewegingen en fietsrutes lpen dan k nit ver parkeerterreinen (Semi-)gemengd verkeer p grtere statinspleinen, k waar de snelfietsrute dr- f langslpt Er wrdt steeds de ndige ruimte vrijgemaakt vr de aanleg van de fietspaden en -rutes Herkenbaarheid en cntinuïteit van de drgaande fietsrute is vr verbetering vatbaar Men maakt duidelijk nderscheid tussen de functinaliteit van twee kanten van een statin. pagina 10 van 19 Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief

11 3. RESULTATEN VAN DE WORKSHOP 3.1. VOORBEREIDENDE VRAGEN Ter vrbereiding van de wrkshp werden aan de deelnemers een drietal vragen gesteld. De antwrden zijn hiernder weergegeven. Vraag 1 Met een fietssnelweg duidelijk herkenbaar blijven in een statinsmgeving? Of is dit een cntradicti in terminis (cfr. stadsautweg ) 29: JA 1: NEE 9: Afhankelijk van de situatie: grtte, type statin. Herkenbaarheid rute blijft wel steeds belangrijk Hamvraag blijft wel he het faciliteren van drgaand fietsverkeer te cmbineren is met veilige kruisingen vr vetgangers Vraag 2 Aan welke functinele eisen met een fietssnelweg in een statinsmgeving vlden (STOP-principe, mate van cnflictvrijheid, drgaand karakter behuden, hiërarchisch f diffuus systeem, vrrang, ) Aparte bedding Ander gedrag ndig indien ruimte ntbreekt Zveel mgelijk cnflictvrij Directe tegang naar B+R STOP ndergeschikt aan veiligheid Scheiden f max. 25 km/u Minder prminent in directe statinsmgeving Afrit naar statin FSW zelf cnflictvrij met alle andere verkeer Zichtbaar, vlt bereikbaar Ontwerp p maat Duidelijke lp- en fietslijnen STOP-principe aan de grtere statins Vlledig cnflictvrij aan de kleinere statins Stpplaatsen zijn attractieplen Aftakpunten naar vertraagde znes FSW heft niet vlak langs statin Vetganger is priritair maar mag cmfrt van de fietser niet schaden, scheiding waar mgelijk STOP nvrwaardelijk vlgen Cnflictpresentatie, vrrang fietser niet drduwen Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief pagina 11 van 19

12 Gemengde mgeving Oversteken vetgangers bundelen Duidelijke signalisatie naar fietsstalling Geen gemengd fiets/vetpad FSW heft niet altijd in de vrrang (maar met wel herkenbaar blijven) Maatwerk, STOP is ké, maar uitznderingen zijn mgelijk (mits aangepaste snelheid) Vraag 3 Meten fietssnelwegen in alle statins p basis van dezelfde uitgangspunten wrden vrmgegeven? (Of meten we nderscheid maken naar type statins?) 5: JA 17: NEE 17: Genuanceerd, afhankelijk van de situatie Afhankelijk van type statin Maatwerk Typlgie is wenselijk Standaarden per specifieke situatie Unifrmiteit blijft wel cruciaal Te bekijken i.f.v. aantal vetgangers Unifrm lg vr FSW Herkenbaarheid en self explaining Een basis- f minimumpakket vr alle FSW Geen valse illusies wekken (naar cnflictvrijheid) Duidelijke markering tussen fietsers en vetgangers Oversteekplaatsen vetgangers meten duidelijk zijn Cnflictpresentatie en zichtbaarheid 3.2. UITGEWERKTE CASES In de wrkshp wrden de cnturen geschetst vr het tracé van fietssnelweg in enkele Vlaamse cases. 2 De belangrijkste bevindingen en visies zijn als vlgt: Statinsmgeving Aarscht (grep 1) Cmbinatie herkmst- en bestemmingsstatin Ligging krtbij het centrum, met grte P+R (recent betalend) FSW dwarst de spren via fietsbrug en lpt nu centraal dr parking Krachtlijnen nieuw ntwerp: Statin als bestemming dus aansluiting p fietsstalling, maar k drgaande FSW Ontwikkeling hfdrute via achterzijde 2 Deze statinsmgevingen werden eerder tevallig gekzen en het is niet de bedeling m de bestaande ntwerpen f het reeds geleverde studiewerk vr deze specifieke dssiers in twijfel te trekken. De cases werden bekeken met een frisse blik en znder rekening te huden met specifieke mstandigheden en/f vrgeschiedenis. Het was de bedeling m hier heel vrij ver te kunnen brainstrmen en m enkele algemene principes te te passen. pagina 12 van 19 Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief

13 Platte brug ver Demer Herschikking parking Cnflictvrije passage ver statinstegang Belangrijke drgaande rute langs spr Beperkt eenrichtingsverkeer p diverse wegen Aansluiting p fietsstallingen liefst vr statinsingang Cnflict p uitrit fietsbrug verdwijnt: huidige rijweg vr statin vervalt immers Parking vraan enkel K+R Busstatin krijgt centrale inrit en visgraatperrns Statinsmgeving Aarscht (grep 2) Cmbinatie herkmst -en verstapstatin Ligging statin is ged: ten sten de kern, ten westen bedrijvenzne Mgelijkheid m drgaande FSW functineel te scheiden: snel drgaand achter statin, functineel ntsluitende tegang binnenstad aan de vrzijde) Verknping van de vele fietssnelwegen Verknping van de vele sprverbindingen (verstap mgelijkheden) Weideparking maakt vele ntwikkelingen nmgelijk Sterke verkeerstechnische invulling veel markeringen. Krachtlijnen nieuw ntwerp: De ligging aan de rand van de stad maakt dat er vltevltevltte verbindingen vr vetgangers meten zijn, bedrijvenzne ligt aan de westkant, k dit is te vet haalbaar; het statin is dus k een knppunt vr drgaande vetgangersstrmen Knppunt van verschillende fietssnelwegen stallingen enten aan de passerende, k aan de functinele kant vldende fietsenstallingen vlden Functie vr een belangrijk hinterland vldende parkeerplaatsen zijn dus ndig Leuven Cmbinatie herkmst- en bestemmingsstatin FSW lpt aan de kant van de Martelarenlaan, met fietsbrug en gede link naar het centrum, sterk ntvlchten Veel fietsstallingen aan beide kanten van de sprlijn Shared space aan busstatin is vr vetgangers vaak meilijk. Ok vr fietsers zijn er vaak cnflicten met het busverkeer Weinig ruimte vr bewaakte fietsstallingen Missing link tussen FSW van Aarscht naar FSW achter het statin Veel randvrzieningen (cafés, prvinciehuis, VAC, stadskantren, ) Krachtlijnen nieuw ntwerp: Er zijn vldende parkeerplaatsen Extra busperrns zijn wenselijk Oversteek FSW ver Martelarenlaan Statuut FSW aftakkingen wrden in vraag gesteld P+R: best in de tunnel. Het eerste kwartier is gratis, maar niet ged geweten Grtste strmen zijn al ntvlchten, vlledige ntvlechting niet mgelijk Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief pagina 13 van 19

14 Sint-Katelijne-Waver Gemengd statin FSW lpt ver parking Krachtlijnen nieuw ntwerp: Knippen sprweglei, puur lkaal verkeer ng gemengd met FSW Natransprt naar industrie? VOM, blue bike? Parkeren aan de westzijde Fietsparkeren aan beide zijden vr de brug te vermijden. Extra nderdrsteek vr de vetganger, betere en cmfrtabelere tegang vr de reizigers Tunnel is mgelijk meer aangewezen zwel vr fiets als vetgangers. Bus afleiden naar statin lijkt niet aangewezen, dus prberen dichter bij het statin te laten halteren p de rijweg. Kiss en Ride mgelijk k aan de westzijde Tngeren Vnl. herkmststatin Grte, gratis parking aan kant centrum Tracé FSW vrzien aan vrkant statin (kant centrum) Krachtlijnen nieuw ntwerp: FSW best aan stkant van sprlijn (buitenkant centrum) Onteigeningen wel ndig. P+R eveneens aan stkant, p restruimtes die daar vrhanden zijn Te verwegen f ude statinsgebuwen aan de westkant kunnen wrden afgebrken vr meer fietsstallingen en pleinfunctie. Vilvrde Gemengd statin (herkmst-, bestemmings-, en feitelijk k weidestatin) Gede verbinding met Brussel Enrm veel ptentieel m vanaf hier rechtstreeks met de fiets naar Brussel te rijden Knppunt van FSW : st-westtracé vlgt N221 Krachtlijnen nieuw ntwerp: Integratie in CAT-site FSW achter busstatin en via een nieuwe tunnel Parkstraat wrdt geknipt, enkel busverkeer is ng mgelijk Gede fietsverbindingen naar nieuwe ntwikkelingen: gebundeld f apart met FSW (afhankelijk van scenarikeuze) Vilvrde strategisch interessant: verbinding Brussel en industrie/werkgelegenheid inzetten p mdal shift Sciale veiligheid verhgen (tussen spr en industrie) Herinrichting van het busstatin en gede kppeling met statin Aftakking naar bedrijventerreinen: F215 Fietsenstalling: 5000 stuks met uitbreidingsmgelijkheden en vlledig uitgerust (verschillende srten types en gebruikers) pagina 14 van 19 Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief

15 Autparkeren niet gewenst (afbuwen weide-functie) Aantal autbewegingen laten dalen dr circulatieplan aan statin enkel vetgangers, fietsers, bussen, taxi s Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief pagina 15 van 19

16 4. EVALUATIE EN AANBEVELINGEN 4.1. BEKIJK DE TRACERING VAN FIETSSNELWEGEN OP DIVERSE SCHAALNIVEAUS Om alle kanten van het statin z ged mgelijk te kunnen ntwerpen, gelet p hun kenmerken en functinaliteit, wrdt vr de tracering van de fietssnelwegen best van een hger schaalniveau vertrkken. Dr wat ruimer te kijken dan de eigenlijke statinsmgeving kan beter wrden bepaald f en waar de fietssnelweg de sprlijn kan kruisen m zdende aan de meest ptimale kant van het statin uit te kmen. Z wrden de meeste en zwaarste cnflicten aan het eigenlijke statinsplein, dat meestal de drukste en meest diffuse zne is, structureel vrkmen, aangezien hier enkel ng lkaal fiets- en vetgangersverkeer aanwezig is. De andere kant van het statin en de sprenbundel kan dan meer wrden ingericht als een verkeerszne vr autverkeer, P+R, en gescheiden fietssnelwegen, die dan in de vrrang kunnen wrden gebracht MAAK RUIMTE Uiteraard vraagt een cnsequent drgetrkken en herkenbaar tracé de ndige ruimte. Die ruimte is in statinsmgevingen meestal erg schaars. Waar nteigeningen vr aut-infrastructuur zelden wrden gecntesteerd, is dit vr fietsinfrastructuur ng veel minder het geval. Wellicht vraagt dit ng een verdere mslag in het denken. De Nederlandse vrbeelden laten evenwel zien dat gede fietsinfrastructuur enkel kan dr hiervr de ndige ruimte te vrzien en deze desnds ten kste te laten gaan van aut-infrastructuur, autparkings en desgevallend k nteigeningen. Dit is k perfect lgisch en verantwrd binnen het STOP-principe HOU REKENING MET DE EIGENHEID EN TYPERING VAN DE STATIONS Een nderscheid enkel p basis van de mvang f grtte van het statin f het aantal reizigers (vlgens de A-B-C-typering van de NMBS) lijkt wat te eenzijdig m p basis hiervan een specifiek ntwerp vr een statin te maken. Een functinele indeling f nderscheid van de statins lijkt beter m een gepast ntwerp te kunnen maken. 3 Typische herkmststatins, waar vrnamelijk reizigers 's mrgens vertrekken, hebben behefte aan veel en makkelijk tegankelijke fietsstallingen en dus een vltte verbinding met de eventuele fietssnelwegen in de mgeving. Typische bestemmingsstatins genereren meestal meer vetgangers als natransprt. Dit geeft dat de statinspleinen vral vetgangersznes zijn die een duidelijke link hebben met het stadscentrum f het 3 De categrisering van statins wrdt mmenteel herbekeken binnen NMBS. pagina 16 van 19 Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief

17 aanvullend natransprt per penbaar verver. Bijkmende faciliteiten zijn fietsverhuur, hreca, fietshersteldiensten (vr fietsen die daar permanent wrden gestald). Meestal zijn dit k de grte eindbestemmingen vr pendelaars met de fiets. Het duidelijk en herkenbaar laten drlpen van de fietssnelweg is daarm een fundamentele discussie waarver ng geen cnsensus is. Een mgelijke plssing is het traceren van de fietssnelweg in de wat ruimere mgeving waar er minder cnflicten zijn. Vr "weide"-statins hangt het ntwerp af van het feit f er k daadwerkelijk een fietssnelweg langs lpt. In dat geval dient de fietssnelweg zveel mgelijk cnflictvrij met het verig verkeer te zijn en z weinig mgelijk te interfereren met de parking en de parkeerbewegingen. Het laten drlpen van fietssnelwegen ver f drheen parkings is altijd sterk af te raden. Fietsstallingen meten uiteraard k vlt bereikbaar zijn, en zeker ged diefstalbestendig wrden gemaakt. Vr de zgenaamde verstapstatins f de gemengde statins is het uiteraard een ntwerp p maat. En aangezien de meeste statins gemengde kenmerken hebben, is dit lgischerwijze steeds ndig. Vr meer inf i.v.m. het stallen van fietsen in verschillende statinsmgevingen is het nderzek Fietsparkeren aan mbiliteitsknppunten van Fietsberaad erg interressant BENUT DE EIGENHEID VAN DE TWEE KANTEN VAN EEN STATION Bijna altijd hebben statins twee typerende kanten f tegangsprten. Enerzijds is er meestal een duidelijk herkenbare hfdingang, de vrkant van het eigenlijke (en meestal k rsprnkelijke) hfdgebuw die naar het centrum van de wnkern f stad is gericht. Anderzijds is er vrijwel altijd k een tegang aan de buitenkant van het centrum. De centrumzijde is meestal een gemengde en multifunctinele zne waar de vetganger prminent aanwezig is. De achterzijde is meestal de zne die gericht is p de ntsluiting vr het autverkeer, de aanwezigheid van parking en daarm is deze zne meestal wat mnfunctineler gericht p het gemtriseerd verkeer Snelfietsrutes lijken bij vrkeur aan de achterkant van het statin gesitueerd te wrden, zij het zveel mgelijk cnflictvrij van autverkeer en parkeerbewegingen en zveel mgelijk in de vrrang. Indien de snelfietsrute aan de vrkant ligt f met getraceerd wrden, is een snelheidsafbuw ndzakelijk en wrdt elke suggestie vr een snelfietsrute (met bijbehrende hge snelheden, abslute vrrang p andere weggebruikers, ) best zveel mgelijk vermeden. Het typische karakter van de fietssnelweg wrdt dan uiteraard wat nderbrken, maar dit is wel ndzakelijk vr de veiligheid van de verige weggebruikers (en de fietsers zelf) Op deze manier kunnen twee basisprincipes vr de verkeersstructuur in statinsmgevingen wrden geschetst Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief pagina 17 van 19

18 De eerste is een structuur met de fietssnelweg aan de achterkant van het statin. Dit lijkt structureel meestal de beste plssing indien men het karakter en cntinuïteit van de fietssnelweg maximaal wil bewaren. Z wrden veel cnflicten p het multifunctinele plein met een hg verblijfskarakter vrkmen. Figuur 1: Verkeersstructuurschets met fietssnelweg aan de achterkant van het statin Indien de fietssnelweg ndzakelijkerwijze aan de vrkant van het statin lpt met het drgaand karakter wat wrden afgebuwd en elke suggestie van hge snelheid en abslute vrrang (k p vetgangers) wrden vermeden. De fietssnelweg dient daarm plaatselijk het beeld en de functie te krijgen van een lkale fietsrute. Op zich heft dat geen prbleem te zijn, zeker niet wanneer de cntinuïteit van de fietssnelweg geen abslute vrwaarde is, b.v. bij typische bestemmingsstatins, f wanneer het statin k een duidelijk startpunt is van de fietssnelweg. Figuur 2: Verkeersstructuurschets met fietssnelweg langs de vrkant van het statin pagina 18 van 19 Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief

19 4.5. DEELNEMENDE ORGANISATIES Er werden bijna 100 mensen uitgendigd en er namen meer dan 50 mbiliteitsprfessinals deel aan de wrkshp. Er waren één f meerdere vertegenwrdigers van vlgende rganisaties. NMBS Infrabel TUC Rail Prvincie West-Vlaanderen Prvincie Limburg Prvincie Antwerpen Prvincie Ost-Vlaanderen Prvincie Vlaams-Brabant De Lijn Departement MOW VVSG Beliris Leefmilieu Brussel OCW Gemeente Sint-Katelijne-Waver Stad Tngeren Stad Vilvrde Stad Aarscht Extern expert (dcent en kwaliteitsadviseur) Piet Minten Mbiel 21 Fietsberaad Vlaanderen Verslag wrkshp Fietssnelwegen en statinsmgevingen definitief pagina 19 van 19