De inspectie besteedt tenslotte aandacht aan de schooldocumenten.

Transcriptie

1 Op 13 januari 2005 heeft de Inspectie van het Onderwijs islamitische bs Al- Iman bezocht in het kader van jaarlijks onderzoek. Bij jaarlijks onderzoek vormt de inspectie zich een oordeel over: De wijze waarop de school werkt aan de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Het gaat daarbij om de schoolontwikkeling na het vorige inspectiebezoek. De onderwijsresultaten. Het gaat om genormeerde prestaties van leerlingen, zowel aan het einde van de schoolperiode als gedurende de schoolperiode. De ontwikkeling van de leerlingen. Daarbij gaat het om de versnelde en vertraagde schoolloopbaan van leerlingen, de uitstroom naar speciaal basisonderwijs en de individuele leerlingenzorg. De inspectie gaat met de school ook na of er ontwikkelingen zijn die invloed hebben op het onderwijs. De inspectie besteedt tenslotte aandacht aan de schooldocumenten. De inspectie gaat zo mogelijk uit van gegevens die de school door zelfevaluatie heeft verkregen. Zo sluit de inspectie aan bij de specifieke situatie van de school en wordt de school niet onnodig belast. Uw directie heeft documenten ingestuurd die betrekking hebben op de schoolontwikkeling, namelijk de notitie 'Werken in werkgroepen aan kwaliteitsverbetering', een analyse toetsresultaten schooljaar en het concept zorgplan. In deze brief noemt de inspectie allereerst ontwikkelingen die van invloed zijn op het onderwijs (1). Daarna spreekt de inspectie een oordeel uit over de verbeteractiviteiten van de school (2) en over de onderwijsresultaten (3). Zij vermeldt vervolgens gegevens over de ontwikkeling van de leerlingen (4). De bijlage geeft hierop een toelichting. In het toezichtarrangement geeft de inspectie aan hoe het toezicht voor deze school wordt voortgezet. 1 Ontwikkelingen die van invloed zijn op de kwaliteit van het onderwijs. Ook het afgelopen jaar is het aantal leerlingen duidelijk gestegen. De school telde op 1 oktober leerlingen. De school merkt veranderingen in de leerlingenpopulatie. Het niveau van de taal- en rekenvaardigheden van nieuwe leerlingen is gemiddeld lager. De school toets daarom zij-instromers en hanteert criteria voor toelating. Volgend schooljaar starten islamitische scholen in Lelystad en Hilversum. Deze scholen gaan starten met de leerjaren 1 tot en met zes. De school verwacht als gevolg een lichte daling van het aantal leerlingen. Het effect op het aantal groepen zal echter naar verwachting gering zijn. Een deel van de leraren van de Al Iman zal naar een van de twee nieuwe scholen gaan. Dit betekent wijzigingen in de samenstelling van team van de Al Iman. Het bestuur heeft een onderwijskundig bureau opgericht voor de coaching van (nieuwe) leraren van de scholen.

2 Naast het hoofdgebouw beschikt de school nu over een dependance op korte afstand in de Pimpernelstraat. In de dependance aan de Lierstraat beschikt de school over drie lokalen. De verwachting is dat deze locatie ook volgend jaar nog nodig zal zijn. De afstand van deze dependance tot het hoofdgebouw is aanzienlijk. De school streeft naar de vorming van een brede school, waarin naast de peuterspeelzaal die al in de school aanwezig is, ook plaats zal zijn voor buitenschoolse opvang, huiswerkbegeleiding en cursussen opvoeding. Betrokkenen oriënteren zich op geschikte huisvesting of eventuele nieuwbouw. 2 De school werkt in voldoende mate gericht aan de verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs. De Al Iman heeft zich in de periode na het vorige inspectiebezoek van oktober 2003 duidelijk verder ontwikkeld. In werkgroepen werken de teamleden aan kwaliteitsverbetering. Werkgroepen werken aan de volgende ontwikkelingsthema's: visieontwikkeling en identiteit, organisatiestructuur en professionele cultuur, leerstofaanbod Nederlandse taal, leerstofaanbod rekenen en wiskunde, professionalisering teamleden, het systeem van leerlingenzorg en leeropbrengsten, ICT en het kwaliteitszorgsysteem. Eind vorig schooljaar heeft een evaluatie van het ontwikkelingstraject geleid tot bijstellingen in het beleid. Teamleden blijken deels nog te moeten wennen aan het grotere appèl op inzet en eigen verantwoordelijkheid binnen de schoolontwikkeling. Het team heeft daarom scherpere procedures afgesproken voor de participatie aan de werkgroepen. Voor de verschillende ontwikkelingsterreinen zijn doelen afgesproken. De directie geeft aan dat door de participatie van teamleden bij de schoolontwikkeling de cohesie binnen het team en het enthousiasme voor de schoolontwikkeling duidelijk is toegenomen. De evaluatie vorig jaar leidt verder tot een andere organisatiestructuur. Er komt een managementteam dat bestaat uit de directeur en de drie locatieleiders. Dit team is uiteindelijk verantwoordelijk voor de organisatie op de locaties en de beleidsbeslissingen binnen de school. Daarnaast komt er een zorgteam dat bestaat uit interne begeleiders, remedial teachers en bouwcoördinatoren. Zij zorgen voor de inhoudelijke aansturing en implementatie van de veranderingen. De begeleiding van de directeur vanuit het bestuur is in april 2004 beëindigd. De directeur volgt onder meer de schoolleidercursus. Het bestuur heeft een onderwijskundig bureau opgericht voor de ondersteuning en coaching van teamleden. Dit bureau zal de coaching van nieuwe teamleden gaan verzorgen in verband met de stichting van islamitische scholen in Lelystad en Hilversum. Het ligt in de bedoeling ook op de nieuwe scholen te gaan werken met werkgroepen voor de ontwikkeling. Het thema klassenmanagement (GIPmodel) zal waarschijnlijk een gezamenlijk scholingsthema worden. Het systeem van kwaliteitszorg heeft de school verder ontwikkeld. De school heeft op basis van de toetsgegevens in de onderbouw een beter beeld van de kenmerken van de leerlingen. Uit de uitgebreide analyse van de opbrengstgegevens in juni vorig jaar heeft het team consequenties getrokken voor het primaire proces. Er zijn voor dit schooljaar streefpercentage voor uitval van leerlingen in de verschillende leer- en vormingsgebieden vastgesteld. Tevens streeft de school nu naar een systeem van zorg en begeleiding dat het primaire proces kan ondersteunen. 2

3 De inspectie merkt op dat de analyse van de opbrengsten systematisch de noodzaak aangeeft van het opstellen van handelingsplannen voor de leerlingen die uitvallen. Het hoge percentage uitval op een groot deel van de toetsen wijzen echter meer in de noodzaak van aandacht voor de basiskwaliteit van het primaire proces. Met name de kwaliteit van het aanbod en de kwaliteit van het onderwijsleerproces in de lagere leerjaren vraagt om extra aandacht. De school heeft naast de analyse van de opbrengsten ook de evaluatie van het primaire proces nu meer systematisch geregeld. De directie doet klassenobservaties, er is ruimte voor onderlinge uitwisseling gerealiseerd en er vindt evaluatie binnen de werkgroepen plaats. De school zoekt naar een systeem voor schoolanalyse en stelt zich de vraag in hoeverre dit een open of gesloten systeem zou moeten zijn. De inspectie geeft aan dat dit afhankelijk is van het te onderzoeken onderwerp. Concrete aspecten zoals de opbrengsten kunnen met gesloten systemen met vaststaande procedures worden onderzocht. Andere aspecten zoals bijvoorbeeld de implementatie van de leerlijnen in de leerjaren 1 en 2 vragen om een meer op de school toegesneden en dus open systeem. Bij het vorige onderzoek heeft de inspectie al geconstateerd dat de school in haar visie de doelen van het onderwijs en leren had vastgesteld. Door de streefdoelen bij de analyse van de opbrengsten is dit meer geconcretiseerd. In het concept zorgplan moet de school de uitgangspunten en de streefdoelen van het systeem van zorg en begeleiding nog verder uitwerken. De school beschikt nog niet op alle terreinen over inzichtelijke rapportages van de kwaliteit van haar onderwijs. De voorwaarden voor een goede kwaliteitszorg zijn nu meer gerealiseerd. De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling duidelijk aan. Door de nieuwe managementstructuur, het zorgteam en de overlegstructuren (werkgroepen) is er meer ruimte voor inhoudelijk overleg. Dit bevordert de cohesie binnen het team en bevordert de ontwikkeling van een opbrengstbewuste en professionele schoolcultuur. Verder is er ruime aandacht voor scholing van directie en teamleden en maakt de school gebruik van ondersteuning door externen, waaronder de schoolbegeleidingsdienst en het nieuw gevormde onderwijskundige bureau. De voorwaarden voor kwaliteitsontwikkeling zijn daarmee voldoende ingevuld. Het komt er nu op aan dat het team de kwaliteit van het onderwijs Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zo zal weten af te stemmen op de kenmerken van de leerlingenpopulatie dat de verbeteringen van de leerresultaten waar de school naar streeft ook daadwerkelijk gerealiseerd zullen worden. De werkgroepen op deze terreinen hebben hiervoor duidelijke voorstellen gedaan. Meer inzicht in de manier waarop de leerlingen het meest effectief informatie verwerven en verwerken is voor verbetering van het rendement een voorwaarde. De inspectie wil ten slotte evenals bij haar vorige bezoek nog wijzen op het belang van een goede uitwerking en integratie van de elementen identiteit, godsdienst onderwijs, het aanbod 'voorbereiding op de multiculturele samenleving' en de aandacht voor waarden en normen binnen de verschillende groeperingen. In de beleidsnotitie 'Werken in werkgroepen aan kwaliteitsverbetering' vindt de inspectie hiervoor geen aandachtspunten geformuleerd. 3

4 3 De resultaten liggen op het niveau dat verwacht mag worden. De Al Iman gebruikt de Cito-eindtoets. De resultaten van de leerlingen aan het einde van de schoolperiode liggen de laatste drie jaar rond het gemiddelde niveau van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. De Al Iman valt in schoolgroep 7. Ook de resultaten op toetsen die de inspectie bekijkt voor de beoordeling van de vorderingen van leerlingen tijdens de schoolperiode zijn op het niveau dat mag worden verwacht. Opmerkelijk is de geringe uitval voor technisch lezen. Ook de resultaten op de toetsen ordenen en taal voor kleuters eind leerjaar 2 zijn op niveau voor de schoolgroep. Uit de uitgebreide opbrengstanalyse van de school blijkt de noodzaak voor gerichte aandacht voor ontwikkeling van de woordenschat. Het percentage leerlingen met uitval op deze toetsen is in alle leerjaren hoog. Bij lezen met begrip hebben de leerlingen duidelijk meer moeite met betekenisrelaties, dan met verwijsrelaties. Dat bevestigt het belang van ontwikkeling van de woordenschat. Opmerkelijk is verder het verschil in leerjaar 8 in het percentage leerlingen dat uitvalt bij de spelling van werkwoorden ten opzichte van niet-werkwoorden. Het laatste percentage is hoog en het dubbele van de uitval bij spelling van werkwoorden. Daar hier de auditieve vaardigheden een rol spelen is een mogelijke verklaring dat de gesproken thuistaal meer en meer concurreert met het Nederlands op school. Dit wijst op het belang van extra aandacht voor de ontwikkeling van de auditieve vaardigheden van de leerlingen in de onderbouw. De school vermoedt dat de taligheid van de gebruikte toetsen een nadeel is voor een deel van de leerlingen van de Al Iman. Zo is er in de hogere leerjaren duidelijk een toename van het percentage leerlingen dat uitvalt met rekenen en wiskunde. Echter ook bij de tempotoetsen is dit het geval. Wat opvalt is dat de leerlingen in de middenbouw moeite blijven hebben met de min-sommen. Dit wijst op het belang van extra aandacht voor de ontwikkeling van de basale rekenvaardigheden (getalbegrip) in de onderbouw. 4 Leerlingen ontwikkelen zich naar verwachting. Op dit moment is de inspectie nog niet in staat om een geobjectiveerd oordeel te geven over deze indicator. Daarom waardeert zij deze indicator thans nog niet. De inspectie neemt momenteel alleen kennis van het aantal leerlingen met versnelde of vertraagde schoolloopbaan en van het aantal leerlingen dat verwezen is naar het speciaal basisonderwijs. Ook gaat de inspectie het rendement na van individuele handelingsplannen en van individuele leerwegen. Het percentage leerlingen dat doubleert is gemiddeld over de afgelopen twee jaar 4 % (landelijk 2,5%). De zij-instroom van leerlingen is volgens de school hierop negatief van invloed. Het percentage kleuters dat een jaar langer kleutert ligt met bijna 7% duidelijk hoger. De school ziet wel een kentering als effect van het werken met Piramide. Het percentage leerlingen dat doorstroomt naar het praktijkonderwijs of vormen van leerwegondersteunend onderwijs ligt de laatste twee jaar tussen de 10 en 15 procent. Slechts incidenteel verwijst de school een leerling naar het speciaal basisonderwijs. 4

5 5 Schooldocumenten. Tijdens het inspectieonderzoek was een recente schoolgids nog niet beschikbaar. De school heeft aangegeven dat de schoolgids bij de drukker ligt. De school stuurt zo gauw deze beschikbaar is (voorjaar 2005) een exemplaar naar de inspectie. Toezichtarrangement: De school wordt opgenomen in de reguliere planning voor vervolgtoezicht. Een volgend periodiek kwaliteitsonderzoek is gepland voor

6

7 Bijlage Ontwikkelingen die van invloed zijn op de kwaliteit van het onderwijs. Toelichting: De kwaliteit van het onderwijs op een school kan niet los worden gezien van de context van de school. Voorbeelden van contextfactoren zijn: wijzigingen in de samenstelling van de leerlingenpopulatie, veranderingen in het lerarenteam, directiewisselingen, bestuursfusie(s) of scholenfusie(s). Indicator 1: De school werkt gericht aan verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs. Toelichting op de indicator: Bij deze indicator staan concrete verbeteractiviteiten centraal. De school bepaalt met behulp van een 'sterkte-zwakte-analyse op schoolniveau' in hoeverre de eigen doelstellingen worden gerealiseerd. Op basis van die analyse stelt de school een kwaliteitsprofiel op met sterke en zwakke punten. In een verbeterplan voor vier jaar (schoolplan) legt de school vervolgens prioriteiten voor verbetering vast. De verbeteractiviteiten hebben betrekking op kwaliteitsaspecten van 'onderwijs en leren' of van 'zorg en begeleiding'. De activiteiten zijn geformuleerd in meetbare termen en beoogde effecten. Het team evalueert de verbeteractiviteiten jaarlijks en stelt het verbeterplan zo nodig bij. De directie houdt rekening met de verandercapaciteit. De school bepaalt de effecten van de verbeteractiviteiten door vormen van interne of externe evaluatie, zoals enquêtes, klassenconsultaties of visitaties. Bij deze indicator gaat de inspectie ook na op welke wijze de school gevolg heeft gegeven aan de afspraken met de inspectie die naar aanleiding van het vorige inspectiebezoek zijn vastgelegd. 7

8 Indicator 2: De resultaten liggen ten minste op het niveau dat mag worden verwacht. Toelichting op de indicator: De inspectie beoordeelt bij deze indicator zowel de resultaten van leerlingen aan het einde van de schoolperiode als de resultaten van leerlingen gedurende de schoolperiode. Het oordeel over de resultaten aan het einde van de schoolperiode baseert de inspectie op gegevens over landelijk genormeerde (eind)toetsen van de afgelopen drie schooljaren. De inspectie zet voor de toetsen waar dat mogelijk is deze gegevens af tegen gegevens van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. Het oordeel over de resultaten gedurende de schoolperiode baseert de inspectie op gegevens over genormeerde toetsen voor technisch lezen (in groep 3 en 4), rekenen en wiskunde (in groep 4 en 6) en begrijpend lezen (in groep 6). Uitgangspunt voor de beoordeling vormt het aantal leerlingen op D- en E- niveau en de gemiddelde vaardigheidsscores, of het aantal leerlingen met een beduidende onderwijsachterstand in DLE-termen. Indicator 3: Leerlingen ontwikkelen zich naar verwachting. Toelichting op de indicator: De inspectie neemt bij deze indicator kennis van het aantal leerlingen met versnelde of vertraagde schoolloopbaan en van het aantal leerlingen dat naar speciaal basisonderwijs is verwezen. Ook gaat de inspectie het rendement na van individuele handelingsplannen en van individuele leerwegen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. 8