Wat doe je in deze les?

Transcriptie

1 Tekstsoortenles Overtuigende teksten niveau B Wat doe je in deze les? Bij de les Andere tekstsoort van Nieuwsbegrip XL lees je allerlei verschillende soorten teksten. Zoals een verslag, een reclametekst, een brief of een instructietekst. In deze tekstsoortenles leer je meer over één tekstsoort. Deze les gaat over overtuigende teksten. Doelen van deze les: Je weet waar je een overtuigende tekst aan kunt herkennen. Je weet waar je een overtuigende tekst kunt tegenkomen. Je weet waarom je een overtuigende tekst leest of kunt lezen. Je kunt zeggen welke informatie in een overtuigende tekst wel of niet belangrijk is. Je weet dat er een verschil is tussen feiten en meningen. Je weet dat feiten en meningen beide in een overtuigende tekst kunnen staan. Je weet dat de schrijver van een overtuigende tekst argumenten voor zijn mening geeft. Je weet dat je bij het lezen van een overtuigende tekst goed moet nadenken of het waar is wat de schrijver zegt. Weet je het nog? In een overtuigende tekst lees je de mening van de schrijver. De schrijver van de overtuigende tekst zegt wat hij ergens van vindt. Er staat vaak: - Ik vind / denk dat - Volgens mij - Het is leuk / stom / raar / Bijvoorbeeld: Ik vind dat iedereen moet sporten. De schrijver zegt in een overtuigende tekst ook waarom hij dat vindt. De schrijver geeft dus een reden voor zijn mening. Je noemt dat een argument. Bijvoorbeeld: Sporten is gezond omdat je door veel te bewegen niet te dik wordt. Door argumenten te geven voor zijn mening, wordt de mening van de schrijver sterker en veel duidelijker. Aan het einde van een overtuigende tekst staat vaak nog een keer kort en duidelijk wat de mening van de schrijver is: de conclusie. De schrijver bedenkt daar een hele goede zin voor, een klapper van een zin. Bijvoorbeeld: Pesten kan dus echt niet meer! pagina 1 van 8

2 Opdrachten 1. Lees tekst 1 op de volgende bladzijde. 2. Deze tekst is een overtuigende tekst. Hoe kun je dat weten? Noem drie dingen Welke titel past bij een overtuigende tekst? A. Gezocht: televisie voor kinderkamer B. Overzicht van de best bekeken tv-programma s C. Tv-kijken is leuk én leerzaam! D. Nieuwe kinderprogramma s gaan van start! Overtuigende teksten vind je in de krant, in tijdschriften of op internet. Twee voorbeelden van overtuigende teksten zijn een betoog en een ingezonden brief. Een betoog In een betoog probeert de schrijver zijn lezers te overtuigen van zijn mening. Het betoog begint meestal met een stelling: iets waarvan je zegt dat het zo is. Een stelling is meestal één zin. Bijvoorbeeld: Kinderen worden te veel verwend. Spelletjes op de computer zijn leerzaam. De stelling kan van de schrijver zelf zijn, of van iemand anders. In het betoog geeft de schrijver argumenten en voorbeelden om zijn mening over de stelling uit te leggen. Hij wil je zo overtuigen om het met hem eens te zijn. Een ingezonden brief Een ingezonden brief is ook een betoog, maar dan in de vorm van een brief. Als je ergens een duidelijke mening over hebt en je wilt veel mensen van jouw mening overtuigen, dan kun je een ingezonden brief naar de krant te sturen. In een ingezonden brief geeft de schrijver zijn mening over een onderwerp of een stelling. Dat kan zijn eigen stelling zijn, maar de schrijver kan ook reageren op een stelling van iemand anders. De schrijver geeft argumenten voor zijn mening, om de lezers van de krant te overtuigen. pagina 2 van 8

3 Tekst 1: Tv-kijken is slecht voor kinderen Ik ben van mening dat tv-kijken schadelijk is voor de ontwikkeling van kinderen die nog op de basisschool zitten. Reclame Om te beginnen vind ik het niet goed dat kinderen veel reclames zien. Er komen steeds meer reclames op de tv en door die reclames wordt iedereen beïnvloed. Maar kinderen hebben meestal nog geen benul van waarde, daarom kunnen er door reclames veel problemen ontstaan. Ten eerste gaan kinderen vaak hun zakgeld uitgeven aan nutteloze dingen, hierdoor verspillen ze een groot deel van het geld dat ze later hard nodig hebben. Een ander nadeel is dat kinderen merkbewust worden. Dit kan op school zorgen voor spanningen tussen kinderen met en kinderen zonder dure merkkleding. Inhoud Niet alleen de reclames, maar ook de programma s zelf zijn erg belangrijk. In veel programma s komt geweld voor, wat schadelijk kan zijn voor de ontwikkeling van het kind. Want een kind kent meestal geen verschil tussen werkelijkheid en fantasie. Als een kind geweld ziet op de tv, beschouwt hij dat vaak als normaal. Dit kom je ook steeds meer tegen op straat: kinderen die met elkaar aan het nepvechten zijn. Maar al die trucjes en vechtkunsten zijn afkomstig uit de programma s die ze op de tv zien. Geestelijke en sociale ontwikkeling In de programma s van tegenwoordig staat meestal het amusement centraal, zeker bij de kinderprogramma s. Hierdoor leren de kinderen dus bijna niks, wat natuurlijk niet goed is voor hun geestelijke ontwikkeling. Kinderen kunnen veel beter boeken lezen of iets dergelijks, daar leren ze iets van! Daarnaast is het zo dat kinderen die veel tv-kijken, een heel belangrijk deel van hun sociale ontwikkeling missen. Doordat ze veel tv-kijken, spelen ze minder met leeftijdgenootjes en daardoor leren de kinderen minder snel hoe ze met hun medemens om moeten gaan. En dat is juist heel belangrijk. Verslaving Tot slot zullen kinderen die al vroeg gewend zijn om iedere dag tv te kijken, dit later waarschijnlijk ook sneller gaan doen. Om het wat duidelijker te zeggen: kinderen komen al vroeg in aanraking met een soort verslaving en daar kunnen ze later veel last van krijgen. Niet alleen van een tv-verslaving maar ook verslavingen bij andere dingen. Ik ken zelfs gevallen waarin kinderen niks anders doen dan de hele dag tv-kijken, al meteen nadat ze uit school komen. Dat kan niet goed zijn! Conclusie Hierboven heb ik een aantal argumenten gegeven waarom televisiekijken slecht is voor kinderen. Het lijkt mij dus duidelijk dat kinderen veel minder tv moeten kijken. Of beter nog: zet de tv gewoon uit! Naar: pagina 3 van 8

4 1. Lees tekst Wat voor soort overtuigende tekst is dit? 3. Op welke stelling reageert de schrijver? Tekst 2: Reactie op artikel No Sports Geachte redactie, Ik schrijf deze brief omdat ik wil reageren op het artikel No Sports van Paul Bügel in de Volkskrant. In dit artikel zegt de schrijver dat mensen die niet of nauwelijks sporten of bewegen langer leven. Ik ben het niet eens met de schrijver, het tegenovergestelde is juist het geval! Mensen die niet sporten leven juist korter: ze verbranden geen vet, waardoor ze steeds meer vet in hun lichaam opslaan. Als mensen te veel vet in hun lichaam krijgen, worden ze dik en krijgen ze vaak last van hart- en vaatziekten. Het is verschillende keren bewezen en algemeen bekend dat mensen die hart- en vaatziekten hebben, vaak op vroege leeftijd sterven. En vergeet niet dat de ziekenhuisbezoeken veel geld kosten. Tijdens het sporten zorg je ervoor dat je lichaam een betere conditie krijgt. Daardoor wordt je weerstand beter en word je minder snel ziek. En leef je dus ook langer, zo blijkt uit onderzoek. De schrijver, Paul Bügel, schrijft dat een Amerikaanse arts schatte dat er in de Verenigde Staten elk jaar veertigduizend mensen overlijden door te sporten. Dat is ook zo, maar er wordt niet gezegd hoeveel mensen er per jaar overlijden door te weinig beweging. Waarschijnlijk zijn dat er veel meer! Ik sluit deze brief af met de vraag voor de redactie van de Volkskrant. Is het niet verstandig om voortaan eerst goed te controleren of alle feiten in een artikel kloppen, voordat het in de krant komt? Met vriendelijke groet, Maarten van Kampen Naar: pagina 4 van 8

5 De schrijver van een overtuigende tekst wil je overtuigen van zijn mening. Daarom geeft hij argumenten. Om een argument sterker te maken kan de schrijver feiten gebruiken. Maar dit hoeft niet altijd. Bij een recensie hoeft dit bijvoorbeeld niet. Het is bij een recensie vooral belangrijk dat de schrijver goed uitlegt waarom hij iets goed of slecht vindt. Dit kan hij doen door duidelijke voorbeelden te geven. Het is belangrijk om de argumenten die de schrijver gebruikt, goed en kritisch te lezen. Gebruikt de schrijver feiten en zo ja, kloppen ze? En legt de schrijver goed uit waarom hij iets vindt? Bedenk ook wat je zelf van de argumenten vindt. Ben je het eens met de argumenten van de schrijver? Denk tijdens het lezen van de tekst kritisch na over de argumenten van de schrijver. Doe dit ook na het lezen van de tekst. En bedenk je hoeft het niet met de schrijver eens te zijn! 1. Wat is de mening van de schrijver van tekst 2? 2. Welke twee argumenten geeft de schrijver om je te overtuigen van zijn mening? pagina 5 van 8

6 In een overtuigende tekst geeft de schrijver zijn mening over iets. Hij geeft daarbij argumenten. Welke zin is een mening? En welke zin is een argument? Zet het nummer van de zin op de juiste plek in de tabel. 1. Door te sporten krijg je een betere conditie en word je minder snel ziek. 2. Frozen is een waanzinnige 3D-ervaring met een leuk verhaal voor jong en oud. 3. Het is de meest succesvolle animatiefilm ooit met een opbrengst van 1 miljard dollar. 4. Iedereen moet sporten. 5. Kinderen kunnen beter boeken lezen in plaats van tv-kijken. 6. Van tv-programma s met veel amusement leren kinderen niks en het is niet goed voor hun ontwikkeling. Mening Argument De schrijver van tekst 2 vraagt de redactie van de krant voortaan te controleren of de feiten in een artikel kloppen, voordat ze het in de krant zetten. In het artikel noemt Paul Bügel het feit dat er per jaar veertigduizend mensen overlijden door te sporten. Briefschrijver Maarten van Kampen zegt dat Bügel ook had moeten kijken naar hoeveel mensen er per jaar overlijden door niet te sporten. Wat is het belangrijkste dat je hiervan kunt leren? A. Het noemen van feiten zorgt niet automatisch voor goede argumenten. B. Je kunt wel feiten noemen, maar de feiten moeten wel kloppen. C. Je kunt beter geen argumenten gebruiken waarin feiten staan. D. Je moet in een overtuigende tekst altijd meer dan twee feiten noemen. Een recensie is een speciaal soort overtuigende tekst. In een recensie lees je wat iemand vindt van een boek, film, computerspel, of concert. Meestal geeft de schrijver eerst wat informatie over het boek, de film of het concert. De schrijver geeft ook zijn mening en probeert je met argumenten te overtuigen van zijn mening. Meestal eindigt een recensie met een advies, bijvoorbeeld: Deze film mag je niet missen!. Of er wordt een rapportcijfer gegeven of een aantal sterren (meestal van 1 tot 5). pagina 6 van 8

7 1. Lees tekst 3 en tekst Tekst 3 is een boekrecensie en tekst 4 is een filmrecensie. Hoe worden het boek en de film beoordeeld? A. matig B. net voldoende C. goed D. fantastisch Tekst 3: Gone deel 1 - Verlaten Tijdens een doodgewone schooldag ziet de veertienjarige Sam tot zijn verbijstering zijn leraar pal voor zijn ogen verdwijnen. Zomaar ineens weg! Al gauw blijkt dat iedereen die ouder is dan vijftien jaar op hetzelfde moment is verdwenen. Bovendien ontvangen internet, televisie en mobieltjes geen enkel signaal meer. Een enorme chaos breekt uit. Er zijn geen artsen en politieagenten meer. En wie zorgt er voor de achtergebleven baby's? Net buiten de stad neemt Caine, een kwaadaardige jongen, de leiding over zijn school en daarna over heel de stad. Hoewel Sam helemaal geen leidende rol wíl, besluit hij ten slotte toch dat hij de gemene Caine en zijn bende moet tegenhouden. En dat kan alleen als hij Caine uitschakelt. Maar intussen komt de dag dat hij zelf vijftien jaar zal worden steeds dichterbij Dit spannende boek is een aanrader voor kinderen vanaf 12 jaar maar ook volwassenen die houden van avontuurlijke boeken met een vleugje fantasy zullen dit boek kunnen waarderen. Enige minpunt is dat het verhaal niet altijd even vlot wordt verteld. Het begin is spannend en leest makkelijk weg, maar dan volgt er een saaier stuk dat minder goed te volgen is. Als het lukt om toch door te lezen, word je gelukkig beloond met een heel spannend laatste deel van het boek. Naar: Tekst 4: Frozen Frozen is een waanzinnige 3D-ervaring met een leuk verhaal voor jong en oud. Het is de meest succesvolle animatiefilm ooit met een opbrengst van 1 miljard dollar. Het verhaal kent twee kanten: allereerst is er de zoektocht van Anna naar haar zus. Vervolgens draait het verhaal en is er de zoektocht naar het middel dat Anna kan redden. Zoals we gewend zijn van Disney-films zit er ook veel muziek in de film. Dit is een leuke toevoeging en de film wordt er zeker niet minder van, al blijven de liedjes niet zo hangen als in klassiekers als Aladdin of The Lion King. Naar: Jasper van Westen, pagina 7 van 8

8 Waarom zou je een recensie eigenlijk willen lezen? In een overtuigende tekst geeft de schrijver argumenten voor zijn mening. Je kunt ze in de tekst herkennen door bijvoorbeeld de woorden: omdat, want, namelijk, daarom, hierdoor, daardoor, doordat, de reden is Je noemt deze woorden ook wel signaalwoorden die een reden aangeven. Het kan zijn dat de schrijver in zijn overtuigende tekst meerdere argumenten voor zijn mening geeft. De schrijver kan verschillende woorden gebruiken om duidelijk te maken dat hij een nieuw argument gaat noemen. Bijvoorbeeld: ten eerste, allereerst, om te beginnen, ten tweede, ook, daarnaast, een ander argument is, ten slotte, tot slot. Deze woorden zijn signaalwoorden die een opsomming aangeven. 1. In tekst 1 staan verschillende signaalwoorden. Welke signaalwoorden die een reden aangeven, staan in tekst 1? Zoek er minstens vier. 2. En welke signaalwoorden die een opsomming aangeven, staan er? Zoek er minstens vier. Lees de zin. Is deze zin waar of niet waar? Signaalwoorden geven belangrijke informatie over wat er gaat komen in de tekst. A. Deze zin is waar. B. Deze zin is niet waar. pagina 8 van 8