Stichting Pensioenfonds Sara Lee Nederland. In de interne richtlijn die het bestuur. grootte van de volledige prijsindex gege-

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds Sara Lee Nederland Nr Juli November Nieuwsbrief Pensioen Financiële Jaarverslag positie 2008 pensioenfonds onder druk De Op berichtgeving 17 juni 2009 heeft over het dalende bestuur dekkingsgraden het jaarverslag en van daaruit het pensioenfonds volgende verminderde over 2008 kans vastgesteld. op toeslagen Daarnaast zal moet u waarschijnlijk het pensioenfonds niet zijn vóór ontgaan. 1 juli 2009 De krediet- uitgebreid en over vertrouwenscrisis het jaar 2008 manifesteert rapporteren zich aan De in september Nederlandsche en oktober Bank. De in alle verslagen hevigheid. en rapporten Ook uw pensioenfonds worden door de merkt accountant de gevolgen en actuaris hiervan. het pensioenfonds Vooral de waarde gecertificeerd van de categorieën en van verklaringen Aandelen en voorzien. Vastgoed Daarbij in de beleggingsportefeuille moet voldaan zijn aan bepalingen van Pensioenfonds van de Pensioenwet Sara Lee Nederland en verslagleggingseisen zijn aangetast. Hoe voor staat pensioenfondsen het er aan die het in einde accountants van het derde Richtlijn kwartaal 610 zijn voor? opgenomen. En wat zijn Voor de gevolgen de tweede voor keer de is toeslagen een verklaring 2009? van het Verantwoordingsorgaan in het jaarverslag opgenomen. In deze Nieuwsbrief vindt u de belangrijkste ontwikkelingen zijn zogenaamde cijfers. lange- Pensioenfondsen termijn-beleggers. De strategische beleggingsmix Deelnemers van PSLN heeft als doel om voor de 110% gelukkig nog ruimschoots voldoen aan het nakomen van de verplichtingen ten aanzien van de opgebouwde pensioenrechten en de pensioenuitkeringen. lange Het pensioenfonds termijn (15 jaar) kent een een optimale drietal soorten deelnemers: verhouding Actieve deelnemers. tussen beleggingscategorieën Deze deelnemers bouwen momenteel pensioen op. Ook WAO-ers en aan sociaal te houden planners (gemiddeld zijn onderdeel streefpercentage). van deze groep. Bij deze dekkingsgraad ontstaan echter wel Bij Gepensioneerden. uitvoering worden Deze bandbreedtes deelnemers (een ontvangen drie momenteel (mogelijke) een problemen: pensioenuitkering. Hieronder vallen maximum) 65-plussers, rond vroegpensioeners, dit streefper- nabestaanden en wezen. minimum centage Gewezen afgesproken. deelnemers Een (ook categorie, wel slapers ). zoals Deze deelnemers Toeslagen hebben inactieven vroeger komen pensioen onder opgebouwd druk. kan bij binnen het pensioenfonds, die bandbreedte en bouwen momenteel De ambitie geen van pensioen het pensioenfonds op. Er heeft geen om toe- aandelen, worden waardeoverdracht overwogen (iets plaatsgevonden meer dan het streefpercentagepartners en er wordt ook slagen nog geen voor pensioen de gepensioneerden uitgekeerd. en Ook slapers ex- of van onderwogen (gewezen) deelnemers (iets minder), vallen hieronder. toe te kennen komt onder druk te staan. afhankelijk van de verwachtingen die voor de Deze toeslagen zijn immers afhankelijk van De middellange ontwikkeling termijn van gelden. aantallen De strategische deelnemers in deze de groepen financiële vanaf middelen 2006 is van als volgt: het pensioenfonds. mix is door uitgebreide studie onderbouwd In de interne richtlijn die het bestuur als Categorie het best passende bij de verplichtingen 2008 en t.o.v hanteert 2007 voor het toeslagbeleid t.o.v wordt2006 een bij de ambitie tot het verlenen van toeslagen grens van 110% gehanteerd, waaronder Actieven ,8% ,3% door het pensioenfonds. Daarom wordt deze geen toeslag wordt gegeven. Bij een dekkingsgraad mix Gewezen in onzekere deelnemers tijden zoals dit jaar niet aangepast. Gepensioneerden Hooguit kan gebruik worden van 125% en 0,9% hoger wordt vol ,6% 2,6% gens deze interne richtlijn 3,4% een toeslag ter gemaakt van de mogelijkheid van onderweging. Alleen als de lange termijn verwachven. Voor tussenliggende niveau s geldt een grootte van de volledige prijsindex gege- Totaal deelnemers ,4% ,2% tingen structureel wijzigen, zal worden overgegaan tot herijking van de strategische mix. Pensioenfondsen zullen daarom niet snel grote verschuivingen in de strategische Gepensioneerden; Actieven; 28% mix 38% doorvoeren. pro rata uitkomst. Bijvoorbeeld bij 115% zou de toeslag bij het volgen van de interne Het richtlijn aantal actieve uitkomen deelnemers op 1/3 van neemt de prijsindex. af, het aantal Een inactieve bestuursbesluit deelnemers over de blijft hoogte redelijk van stabiel, eventuele en het aantal toeslag gepensioneerden per neemt een toe. 1 Hieruit januari 2009 valt een is gepland vergrijzing in de van tweede het Inactieven; 34% De ontwikkeling van het fondsvermogen, de verplichtingen en de dekkingsgraad over de afgelopen 9 maanden ziet er in hoofdlijnen als volgt uit (zie tabel) Actieven Een daling van de dekkingsgraad van 130% Inactieven naar 110% in 9 maanden tijd is fors. Het pensioenfonds kan bij een dekkingsgraad van deelnemersbestand week van december. op Bij te maken. de besluitvorming Daarnaast geldt wordt uiteraard onder ook andere bij het rekening pensioenfonds gehouden van met Sara de Lee ontwikkelingen dat de gepensioneerden op financiële steeds langer markten blijven leven. bij PSLN Door totdeze en met ontwikkelingen 2008, wordt met de de invloed prijsontwikkeling van de jaarlijkse tussen premie november relatief oktober steeds 2007 minder en oktober belangrijk 2008 en wordt tot slot een met goed de risicomanagement interne richtlijn. Gezien steeds de belangrijker. omstan- Gepensioneerden In het jaarverslag is daarom wederom Financiële positie PSLN (bedragen in miljoen ) veel aandacht besteed aan risicobeheer Voorlopig Fondsvermogen Voorziening Pensioenverplichtingen digheden in oktober is het helaas zeer onwaarschijnlijk dat per 1 januari 2009 een mogelijkheid bestaat om een toeslag aan gepensioneerden en slapers toe te kennen. Reservetekort. Omdat de buffer van het pensioenfonds niet voldoende hoog is, kunnen nieuwe risico s (lees: als de financiële markten nog verder verslechteren) onvoldoende opgevangen worden. Dit heet een reservetekort. De toezichthouder (De Nederlandsche Bank) vraagt daarom aan het bestuur om een lange termijn herstelplan in te dienen. Het pensioenfonds moet in dit plan laten zien dat de financiële positie bij normale omstandigheden uiterlijk binnen 15 jaar weer gezond zal zijn, zodat nieuwe Ontwikkelingen tegenvallers weer in de opgevangen administratieve kunnen uitvoering worden. Voor ons fonds geldt momenteel Het een bestuur benodigde heeft dekkingsgraad juni 2008 besloten van 117,5%. om de administratieve Omdat de dekkingsgraad uitvoering per vanaf 30 september 1 januari 2009 op uit 110% te lag, besteden is dus aan begin TKP oktober Pensioen formele te Groningen. melding Vanaf van een augustus reservetekort 2008 wordt bij DNB gewerkt gedaan. aan De de financiële implementatie opzet van het de pensioenfonds van het pensioenfonds is echter dusdanig, in de dat systemen bij regeling van normale TKP en aan omstandigheden de overdracht na van enkele de oude jaren uitvoerder, benodigde PVF Achmea. dekkingsgraad De overdracht weer zal is voorspoedig worden bereikt, verlopen zodat en het is voor herstelplan 1 juli 2009 geen afgerond. aanvullende maatregelen vereist. Gevolgen Verhoogd vergrijzing risico op en dekkingstekort. ontgroening Aan Er het hoeft eind niet van veel 2008 te is gebeuren de kredietcrisis of het uitgelopen niveau van op angst 105% wordt voor een bereikt. langdurige Dan komt economische het pensioenfonds recessie resulterend terecht in een in een toenemende dekkingstekort. werkloosheid. Bij dit Deze niveau ontwikkeling wordt niet staat meer haaks voldaan op de aan eerder wettelijke gesignaleerde minimum trend dat eis, de die komende op 105% jaren ligt. door Er is vergrijzing dan nog steeds en ontgroening geen acuut juist een probleem tekort om aan bijvoorbeeld arbeids aanbod ontstaat. uitkeringen Aan de te groei kunnen van blijven de beroepsbevolking van datde geval afgelopen worden decennia wel extra komt maatre- immers doen, maar een gelen einde; van al vanaf kracht Deze neemt zijn erop de omvang gericht van dat de het beroepsbevolking pensioenfonds af. bij In normale de periode tot 2040 ontwikkelingen leidt dit in Nederland binnen uiterlijk tot een daling 3 jaar van de beroepsbevolking weer boven het niveau met één van miljoen 105% moet mensen. gaan Om uitkomen. hierop in te Met spelen de onderneming had minister is van een Sociale uitvoeringsovereenkomst Zaken en Werkgelegenheid voor 2008 in december tot en met de Commissie afgesloten Arbeids- waarin een Dekkingsgraad 130% 119% 110% Vervolg vervolg op pagina 2>>> 2

2 participatie ingesteld. Deze commissie moest onderzoeken welke maatregelen nodig zijn om de arbeidsparticipatie structureel te verhogen tot 80% in Op 16 juni 2008 is het rapport van de Commissie Arbeidsparticipatie verschenen. Een deel van de voorstellen in het rapport richt zich op oudere werknemers, pensioen en AOW. Een ander deel van het rapport richt zich op jongeren, parttimers en mensen die niet werken maar ook geen uitkering ontvangen. Voor pensioenfondsen is vooral het eerste onderwerp van belang: pensioen en AOW. De Commissie Arbeidsparticipatie stelde onder meer voor om de AOW-leeftijd geleidelijk te verhogen naar 67 jaar. Ook wilde de commissie de AOW vanaf 2011 verder fiscaliseren. Dit zou betekenen dat een groter deel van de AOW-uitkeringen wordt gefinancierd uit belastinggeld en gepensioneerden gaan meebetalen aan de AOW. Het kabinet heeft deze adviezen niet overgenomen. Het wil zich namelijk in eerste instantie richten op maatregelen om de arbeidsparticipatie tót 65 jaar te verhogen. Het aantal mensen dat voor het 65ste jaar stopt met werken om met pensioen of vut te gaan moet afnemen. Inmiddels is onder invloed van de financiële crisis de verhoging van de AOW-leeftijd weer volop in discussie. De financiële stromen, voorzieningen en beleggingen Als gekeken wordt naar de begrippen omzet en vermogen is duidelijk dat het pensioenfonds een bedrijf op zich is. In het kasstroomoverzicht zijn voor 2008 totale ontvangsten van 906 miljoen en totale uitgaven van 918 miljoen opgenomen. Een groot deel hiervan betreft de beleggingen, maar ook bij de pensioenuitvoering gaat het om tientallen miljoenen euro s aan premies en uitkeringen. Het balanstotaal bedraagt 965 miljoen. Het pensioenfonds kent grotendeels pensioenaanspraken toe waarvan de risico s voor het pensioenfonds zijn. De beleggingssaldi van de actieven in de beschikbare premie regeling (BPR) zijn niet voor risico van het pensioenfonds, maar van de individuele BPR deelnemer. Dit onderscheid is in het jaarverslag doorgevoerd. Zoals in het jaarverslag 2007 is vermeld is PSLN al enige tijd bewust bezig met het managen van de risico s. In dit kader is begin 2008 een nieuwe strategische asset allocatie (SAA) ingevoerd. Doordat het eerste deel hiervan in juni 2008 is geïmplementeerd, heeft het risicobeheersingsbeleid voor een deel al effect gehad. Verdere uitvoering van het voorgenomen beleid wordt in 2009 voorzien, waarbij uiteraard voorzichtig geopereerd zal worden. 4-jarig overzicht baten versus lasten en balans We hebben de belangrijkste cijfers voor 2005 tot en met 2008 in een overzicht gezet. Baten en lasten (bedragen in miljoen ) Premiebijdrage deelnemers Premiebijdrage werkgever e.a Ontvangen premie - regulier Indexatie Pensioenuitkeringen Toeslagen (%) Actieven 3,50% 3,00% 1,00% 1,25% 0,00% Inactieven 0,00% 1,48% 1,25% 1,45% 0,82% Balans (bedragen in miljoen ) Waarde beleggingen incl. herverz Voorziening pensioenverplichtingen Algemene reserve Dekkingsgraad 95% 130% 130% - Conclusie van deze cijfers is dat het pensioenfonds per eind 2008 zowel in een reservetekort als in een dekkingstekort zit. Hierdoor heeft het bestuur besloten om per 1 januari 2009 geen toeslag te verlenen aan de inactieven en de waardeoverdrachten vanaf 10 december 2008 op te schorten. Het bestuur heeft een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank met daarin de maatregelen die genomen zijn om weer voldoende reserves op te bouwen. Beleggingen Het bestuur heeft in oktober 2008 besloten dat het tijdelijk is toegestaan om het werkelijke percentage in de Returnportefeuille (eind 2008 op 23% + 3% = 26%) lager dan het minimum van de bandbreedte (30%-50%) aan te houden. Mede gelet op het strategische beleid en de uitgangspunten van het herstelplan, zullen de percentages in 2009 weer binnen de bandbreedte worden gebracht. In geval van (gedeeltelijke) rebalancing zal dit te allen tijde geleidelijk en voorzichtig uitgevoerd worden. Per eind 2008 is de beleggingsportefeuille als volgt samengesteld: Categorie (bedragen in duizend ) 2008 % 2007 % Obligaties % % Overige vastrentende waarden en leningen % % Aandelen % % Vastgoed beleggingen % % Positieve derivaten % % Cash/deposito s % % Totaal balanspost beleggingen % % Negatieve derivaten Totaal beleggingsportefeuille Behaald rendement -12,5% -3,3% Maatschappelijk verantwoord beleggen In het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft het bestuur in 2007 besloten dat de doelstelling van het pensioenfonds voorop staat bij het beleggingsbeleid en niet mag worden benadeeld. Vooralsnog wordt een beperkte uitsluitingsstrategie gevolgd, waarbij beleggingen in producenten van clusterbommen en landmijnen worden geweerd. Voor eventuele verdere uitsluiting en engagement wordt gezocht naar aansluiting bij initiatieven die zich op dit terrein ontwikkelen.

3 Hoe wordt het pensioenfonds bestuurd? Het bestuursverslag, dat in het jaarverslag is opgenomen, bevat veel informatie over onder andere de doelstelling, bestuurssamenstelling, verantwoordingsorgaan, premiebeleid, toeslagbeleid, pensionfund governance, wettelijke ontwikkelingen, risicomanagement, communicatie en toekomstige ontwikkelingen. Geïnteresseerden kunnen dit nalezen in het complete bestuursverslag dat op de website is opgenomen. Voor de belangstellenden die snel de hoofdlijnen willen nalezen zijn onderstaand enkele highlights opgenomen over die onderwerpen waarover we in de Nieuwsbrief niet eerder hebben gecommuniceerd. Doelstelling Het doel van PSLN is om de rechten van de (gewezen) deelnemers en gepensioneerden te waarborgen en de middelen van het pensioenfonds goed te beheren. Hiervan afgeleid wordt een premiebeleid, toeslagbeleid en beleggingsbeleid gevoerd. Bestuurssamenstelling Het Bestuur bestaat uit acht leden, waarvan er vier zijn benoemd door de onderneming (mevrouw Van Mierlo en de heren Burgers, De Groot en Veltman), twee zijn benoemd door de Centrale Ondernemingsraad (de heren Burema en Verkruyssen) en twee zijn gekozen door de gepensioneerden (de heren Hildebrand en Kramer). De statutaire zittingstermijn bedraagt vier jaar. Diverse bestuursleden hebben zitting in het dagelijks bestuur of een commissie. Verantwoordingsorgaan Het Verantwoordingsorgaan (VO) bestuur uit 6 personen. Hiervan zijn er twee benoemd door de onderneming (de heren Huiskens en Van Wageningen), twee zijn benoemd door de Centrale Ondernemingsraad (de heren De Boer en De Mol) en twee zijn benoemd door de Vereniging van Gepensioneerden Douwe Egberts (de heren De Heus en Schipper). Visitatiecommissie Nieuw bij PSLN is de Visitatiecommissie. Dit is een in december 2008 ingestelde commissie van 3 onafhankelijke en deskundige visitatoren (de heren Wenting, Strang en Groenewoud), waarmee het pensioenfonds het Intern Toezicht organiseert. De eerste visitatie wordt in het najaar van 2009 gehouden. Premieafspraken Voor de periode 2008 tot en met 2010 zijn de volgende afspraken met de onderneming gemaakt: het premiepercentage voor de middelloonregeling is gelijk aan 31% van som van de pensioensalarissen van de middelloonregeling; mutaties in de schadereserve exit-waoers worden afzonderlijk doorbelast aan de onderneming; de stortingen in de beschikbare premieregeling worden afzonderlijk door de onderneming afgedragen; bij een dekkingsgraad onder 105% betaalt de onderneming 1/3 van het verschil tot 105%, met een maximum van de pensioenpremie in het voorgaande jaar; bij een dekkingsgraad boven 150% voert het pensioenfonds een onderzoek uit naar de mogelijkheid om maximaal de premie van het voorgaande jaar terug te storten. Indien aan alle wettelijke eisen is voldaan kan het bestuur besluiten om 1/3 van het verschil tot 150% beschikbaar te stellen aan de onderneming. De onderneming zal met de sociale partners overleggen over de bestemming van de beschikbare middelen. Toeslagbeleid De Pensioenwet schrijft voor dat duidelijk gecommuniceerd moet worden over de toeslagen voor actieven enerzijds en voor de ingegane pensioenen en slapers (inactieven) anderzijds. De communicatie moet consistent zijn met de financiering en de te verwachten realisatie. Belangrijkste punten zijn het al dan niet voorwaardelijk zijn van de toeslagen, de maatstaf, het ambitieniveau en het effect van negatieve omstandigheden op de realisatie van de ambitie. De afspraken in de pensioenregeling zijn samengevat als volgt: Actieven: onvoorwaardelijke toeslagen op basis van de CAO bij Sara Lee/KDE; Inactieven: voorwaardelijke toeslagen op basis van de afgeleide Consumentenprijsindex van het Centraal Bureau voor de Statistiek (peildatum oktober). Als interne richtlijn hanteert het bestuur een minimum dekkingsgraad van 110% voor de toekenning van een toeslag en een minimum dekkingsgraad van 125% voor de toekenning van een volledige toeslag. Tussen 110% en 125% geldt een pro rata toeslag, volgens de interne richtlijn. Al eerder is aan de gepensioneerden gecommuniceerd dat het bestuur, gelet op de dekkingsgraad, heeft besloten om per 1 januari 2009 niet tot toeslagverlening voor de inactieven over te gaan in verband met het ontbreken van beschikbare middelen. Het percentage gebaseerd op de stijging van het consumentenprijsindexcijfer voor alle huishoudens (afgeleid) in de periode oktober 2007 tot oktober 2008 bedroeg 2,53%. Dit is de tweede keer in de geschiedenis van het fonds dat de inactieven geen toeslag ontvangen. De eerste keer was in Het herstelplan gaat er van uit dat nog enkele jaren geen toeslag verleend kan worden en daarna enkele jaren een gedeeltelijke toeslag van toepassing zal zijn. Voor de actieve deelnemers geldt sinds de invoering van de middelloonregeling in 2004 een indexatie van de opgebouwde rechten op basis van de betreffende CAO verhoging in het voorafgaande kalenderjaar. Deze indexatie is onvoorwaardelijk en de kosten hiervan zijn begrepen in de kostendekkende premie van het betreffende jaar. Tot en met de indexatie van 1 januari 2008 werden de kosten en premie hiervoor geboekt in het boekjaar waarin de indexatie van toepassing was. Vanaf 1 januari 2009 worden de kosten en premie hiervoor geboekt in het boekjaar waarin de indexatie is toegekend, zodat in boekjaar 2008 de kosten en premie van zowel 1 januari 2008 als 1 januari 2009 zijn opgenomen. Per 1 januari 2008 is het indexatiepercentage voor actieven vastgesteld op 3%. Per 1 januari 2009 is dit percentage 3,5%. De CAO verhoging is van wezenlijke invloed op de hoogte van de kostendekkende premie. De verwachtingen hieromtrent worden bij de vastlegging van de premieafspraken expliciet meegenomen. Toekomstige ontwikkelingen en voornemens van het bestuur Het bestuur verwacht de volgende ontwikkelingen voor 2009 en later: Uitvoering van de acties, communicatie en monitoring van het herstelplan en indien nodig aanvullende maatregelen nemen (zie ook het artikel in deze Nieuwsbrief) In de verdere uitvoering van het strategische beleggingsbeleid zullen verschuivingen met de nodige voorzichtigheid doorgevoerd worden. Enerzijds mag geen risico worden toegevoegd, anderzijds dient aan de uitgangspunten van het herstelplan te worden voldaan. Daarom zal de beleggingscommissie vaker dan gebruikelijk met het bestuur de strategie afstemmen en het agendapunt hoge prioriteit bij bestuursvergaderingen krijgen. Nadat de buffers voor de nominale pensioenen weer op orde zijn, zal naar verwachting door een oplopende inflatie een (extra) probleem rond de toeslagen kunnen ontstaan als gevolg van een verwachte hogere inflatie op middellange termijn. Aangezien in 2009 voorbereidingen getroffen zullen worden voor de verlenging van de uitvoeringsovereenkomst zal dit in een ALM traject opnieuw aandacht krijgen. Vervolg op pagina 4>>>

4 Het renterisico in de BPR regeling zal in 2009 aandacht krijgen door het afdekken hiervan mogelijk te maken en in de standaardoptie op te nemen. Een aantal actiepunten ten aanzien van Goed pensioenfonds bestuur. Vooral aan de visitatie door de Visitatiecommissie en de acties naar aanleiding van de zelfevaluatie en Kennisreflector zal in 2009 veel aandacht worden besteed, om het functioneren en kennisniveau van het bestuur verder te ontwikkelen. Invoering Pensioenregister In de Pensioenwet is bepaald dat er een landelijk pensioenregister komt. Op 7 mei 2008 is de Stichting Pensioenregister opgericht die de ontwikkeling van het digitale Pensioenregister zal begeleiden. Het is de bedoeling dat het register per 1 januari 2011 van start gaat. Het register gaat alle opgebouwde rechten onder Nederlandse pensioenregelingen, inclusief AOW, via internet toegankelijk maken. Zo kan iedere Nederlander straks duidelijk zien hoe hoog zijn totale oudedagsvoorziening en nabestaandenvoorziening is, bij welk pensioenfonds of verzekeraar de pensioenaanspraken zijn ondergebracht en waar hij terecht kan voor meer informatie. Het Verantwoordingsorgaan heeft bij de vaststelling van het jaarverslag haar taak uitgeoefend en een verklaring opgesteld. Naar aanleiding hiervan heeft het bestuur de volgende punten (nadrukkelijker) op de agenda gezet: a. de uitbouw van website zal meer aandacht krijgen na afronding van diverse bijzondere projecten (implementatie bij TKP, jaarverslag 2008, herstelplan). Dit heeft prioriteit en zal in 2009 een forse impuls krijgen; b. het bestuur zal in het communicatieplan 2010 de maand juni als uiterste verzendtermijn van de UPO opnemen. Omdat in 2010 voor het eerst sinds 3 jaar geen implementatie speelt, is realisatie hiervan mogelijk; c. de informatie over gemiste toeslagen is vastgelegd. De mogelijkheid van verhoogde toeslagen komt bij het bestuur op de agenda bij een dekkingsgraad rond het niveau 145 tot 150%. Bij de eerstvolgende ALM studie zal tevens onderzocht worden welke mogelijkheden er zijn om hiervoor een beleid te formuleren; d. de attributie van de behaalde performance naar de oorzaken allocatie en performance vermogensbeheerders komt over 2009 beschikbaar. Het bestuur is voornemens deze informatie in het jaarverslag 2009 op te nemen; e. het bestuur informeert het VO over de condities van de uitvoeringsovereenkomst nadat deze afspraken tussen PSLN en KDE zijn gemaakt. Het bestuur onderschrijft dat de basisuitgangspunten van deze afspraken zoveel mogelijk consistent moeten zijn en tevens niet strijdig mogen zijn met de uitgangspunten van het herstelplan. U kunt het complete jaarverslag opvragen (zie colofon) of downloaden vanaf de website Het herstelplan en het verloop in de eerste vijf maanden In Nieuwsbrief Pensioen nummer 8 (maart 2009) hebben we gecommuniceerd over de belangrijkste oorzaken van de daling van de dekkingsgraad en de gevolgen voor PSLN. Ook vindt u relevante informatie in bijgaande brief en het artikel over het verkorte jaarverslag in dit nummer. Eind maart heeft PSLN het herstelplan bij De Nederlandsche Bank ingediend. We geven u inzicht in de uitkomsten van dit herstelplan en laten zien hoe de eerste vijf maanden zijn verlopen in relatie tot het herstelplan. Tijdens de kredietcrisis zijn niet alleen de aandelenbeurzen, maar ook de renteniveau s fors gedaald. De rente is van belang voor de vaststelling van de boekwaarde (Voorziening Pensioenverplichtingen) van toekomstige uitkeringen. Een lage rente betekent een hoge contante waarde van de uitkeringsstromen. Vanwege de zeer lange looptijd heeft de rentebeweging van 2008 met een daling van gemiddeld 1,4% een verhogend effect op de Voorziening Pensioenverplichtingen, welke hierdoor ongeveer 20% is gestegen. Samen met het negatieve beleggingsrendement van -12,5% is de forse daling van de dekkingsgraad grotendeels verklaard. In het volgende overzicht zijn de oorzaken van het verloop van de dekkingsgraad in 2008 in zes delen uitgesplitst: Begin- Stand Overig Premie Uitkering Index ering Rente Beleggingen Eindstand 130,0-0,4% 2,0% 0,0% -18,8% -18,2% 1,7% 95,3% De negatieve bijdrage van de premie ad -0,4% wordt veroorzaakt doordat de dekkingsgraad begin % was. In de premie is toereikend en hierin is ook een bufferopslag opgenomen, maar deze is lager dan 30%. Bij Beleggingen is het totale percentage van -18,2% afgeleid van de benodigde intrest (4,7%) en het behaalde beleggingsresultaat (-12,5%). De Pensioenwet stelt in de artikelen 131 tot en met 133 regels voor het geval de dekkingsgraad van een pensioenfonds onvoldoende is. Pensioenfondsen zijn verplicht een dekkingstekort of reservetekort direct te melden bij de toezichthouder, De Nederlandsche Bank (DNB). Het pensioenfonds heeft een dekkingstekort als de dekkingsgraad lager is dan 105% en een reservetekort als de dekkingsgraad lager is dan het vereiste solvabiliteitsniveau. Voor PSLN was dit niveau per eind 2008 rond 112%. De wet kent twee vormen van herstelplannen: Onderwerp Kortetermijnherstelplan Langetermijnherstelplan Wettelijke naam Dekkingstekort Reservetekort Grens Minimum vereist vermogen. Bij PSLN: 105% Vereist vermogen, afhankelijk van risico s. Bij PSLN eind % Maximum hersteltermijn Wet: 3 jaar Ministeriële regeling: 5 jaar 15 jaar

5 Door middel van een ministeriële regeling van februari 2009 ontstond ook de mogelijkheid om het kortetermijnherstelplan onder een vijfjaarsregime te brengen. PSLN maakt hier geen gebruik van en volgt de oorspronkelijke wettelijke regels. In een herstelplan zet het pensioenfonds de maatregelen op een rij die het treft om ervoor te zorgen dat de dekkingsgraad van het pensioenfonds weer op peil komt. Het bestuur van PSLN heeft het herstelplan op 25 maart 2009 vastgesteld. In het herstelplan wordt gebruik gemaakt van de fair pension deal die voor de periode 2008 tot en met 2010 met de onderneming is overeengekomen. Hierdoor heeft de onderneming in juni 2009 een aanvullende premie aan het fonds overgemaakt van , wat 1/3 deel is van het verschil tussen 105% en de werkelijke dekkingsgraad. De dekkingsgraad van PSLN zal door deze bijstorting met ongeveer 3,5% stijgen. Volgens het herstelplan zal ook in 2010 een extra storting worden gedaan, omdat de dekkingsgraad eind 2009 nog onder de 105% ligt. De hoofdlijnen van het sjabloon van het herstelplan dat aan De Nederlandsche Bank (DNB) is verzonden ziet er als volgt uit: Jaar Oorzaken ontwikkeling dekkingsgraad Beginstand Premie Uitkering Index atie Rente Overig Beleggingen Eindstand ,0 3,3-0,2 0,0 0,0 2,8 0,3 102, ,1 1,2 0,1 0,0 0,0 2,7 0,1 106, ,3 0,2 0,4 0,0 0,0 2,1 0,0 109, ,0 0,2 0,6 0,0 0,0 2,0 0,0 111, ,8 0,2 0,7-0,1 0,5 1,8 0,0 114, ,7-0,3 1,4-1,4 0,6 2,1-0,1 127, ,6-0,9 1,8-1,5 0,6 2,3-0,1 138,7 Gelet op de interne beleidsregel voor toeslagen betekent dit herstelplan dat verwacht mag worden dat inactieven in de jaren 2009 tot en met 2012 geen toeslag ontvangen, van 2013 tot en met 2017 een gedeeltelijke toeslag en vanaf 2018 een volledige toeslag. De communicatie over de maatregelen en monitoring van de oorzaken van verschillen tussen de werkelijke ontwikkeling en de ontwikkeling volgens het herstelplan zal de komende tijd veel aandacht vragen. Op het moment van schrijven zijn de ontwikkelingen over de eerste 5 maanden van 2009 bekend. We kunnen gelukkig melden dat PSLN (na een paar slechte maanden begin 2009) inmiddels iets boven het schema van het herstelplan ligt. Bijgaande grafiek laat zien hoe de eerste 5 maanden zijn verlopen. De diverse niveau s zijn in de legenda aangegeven. Het herstelplan is de lichtgrijze lijn die eind 2008 op 96% start, medio 2009 door de bijstorting een versnelde stijging laat zien en eind 2009 op 102% uitkomt. Eind mei is de dekkingsgraad iets boven 99%, terwijl het herstelplan daar iets onder ligt. De lichtpaarse lijn laat de (gemiddelde) rente zien waarop de verplichtingen verdisconteerd worden. Hoe lager dit niveau hoe hoger de verplichtingen. Uiteraard spelen daarnaast ook de rendementen op de zakelijke waarden (aandelen, onroerend goed) een belangrijke rol. Dekkingsgraad 155% 150% 145% 140% 135% 130% 125% 120% 115% 110% 105% 100% 95% 90% 85% 05Q4 06Q1 06Q2 06Q3 06Q4 Dekkingsgraad Minimum grens volledige toesalg 07Q1 07Q2 07Q3 07Q4 08Q1 08Q2 08Q3 Oct08 Minimum vereist vermogen Grens onderzoek overschotten Nov08 Dec08 Jan09 Feb09 Mrt09 Apr09 Mei09 Jun09 Jul09 Aug09 Sept09 Oct09 Nov09 Dec09 Minimum grens toeslag Herstelplan 5,5% 5,0% 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% RTS Vereist vermogen (solvabiliteit) Rentetermijnstructuur (RTS)

6 Het herstelplan ligt volledig in lijn met de afspraken in de uitvoeringsovereenkomst met de onderneming en de interne richtlijn voor toeslagen. Belangrijkste extra effecten betreffen de opschorting van waardeoverdrachten en voorzichtigheid ten aanzien van rebalancing van de beleggingen en implementatie van de nieuwe beleggingsmix. Momenteel zijn waardeoverdrachten nog steeds niet toegestaan. Als de dekkingsgraad zich blijft ontwikkelen zoals de afgelopen maanden, kan naar verwachting vanaf medio september 2009 weer aan waardeoverdrachten worden meegewerkt. Bericht voor actieve deelnemers UPO 2009 Vanaf 2009 wordt naast de UPO voor de middelloonregeling aan BPR-deelnemers ook een BPR-UPO verzonden. De BPR-UPO wordt in één keer meegestuurd met de basis-upo. De UPO 2009 bevat de stand van de opgebouwde aanspraken per 31 december De UPO 2009 wordt in september 2009 naar het huisadres verzonden. De Nederlandsche Bank heeft in een officiële Beschikking aangegeven dat zij instemt met zowel het kortetermijn- als het langetermijnherstelplan. Bericht voor gewezen deelnemers (slapers) Pensioenoverzicht 2009 Slapers ontvangen vanaf 2009 elke 3 jaar een pensioenoverzicht. In oktober 2009 zal dat voor het eerst worden uitgevoerd. Dit overzicht wordt naar het huisadres verzonden. Voor slapers die naar het buitenland zijn verhuisd of gaan verhuizen dient de adreswijziging aan TKP te worden doorgegeven. Berichten voor pensioengerechtigden Voorschot teruggaaf bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw) over 2009 De Belastingdienst betaalt in het derde kwartaal van 2009 een voorschot uit op de teruggaaf van de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw die teveel wordt ingehouden in Betrokkenen krijgen automatisch een voorschot als zij aan bepaalde voorwaarden voldoen. Een belangrijke voorwaarde is dat alleen AOW (Vroeg)pensioen, VUT of lijfrente wordt ontvangen. Op de website van de Belastingdienst ( staat meer informatie. Bijvoorbeeld de voorwaarden van de teruggaaf en wat er precies in 2009 veranderd is. Opgave partnerpensioen Pensioengerechtigden met een ouderdomspensioen hebben vaak een partner voor wie een latent partnerpensioen is verzekerd. Na overlijden van de pensioengerechtigde wordt meestal 70% van het ouderdomspensioen aan deze partner uitgekeerd. In december 2009 zullen alle deelnemers met een ouderdomspensioen bericht ontvangen welk partnerpensioen verzekerd is. Hierbij zal tevens worden geïnventariseerd of niet gehuwde partners met een samenlevingscontract bij PSLN bekend zijn. COLOFON De Nieuwsbrief Pensioen is een kwartaaluitgave van Stichting Pensioenfonds Sara Lee Nederland. Adres: Postbus 2, 3500 CA UTRECHT www. pensioenfondssaralee.nl Auteur: Elvin van den Hoek. Redactie: Roel Burema, Anton van Dijk, Elvin van den Hoek en Annemieke Nijland. Oplage: Reageren? Graag per naar pensioenfonds@saralee.com of Deze uitgave wordt niet alleen aan de deelnemers en gepensioneerden, maar ook aan de gewezen deelnemers van PSLN verzonden. Gewezen deelnemers die prijs stellen op (digitale of hard copy) toezending van Nieuwsbrieven kunnen dit tevens op bovenvermelde contactgegevens aangeven. Voor pensioengerechtigden met een ingegaan Vroegpensioen wordt deze informatie verschaft in het offertetraject van de ingang van het ouderdomspensioen, welke doorgaans speelt tussen leeftijd 64,5 en 65 jaar. Voor zover de Vroegpensioengerechtigden nog ouderdomspensioen opbouwen is uiteraard ook informatie op de UPO 2009 terug te vinden. Vragen van administratieve aard? Graag per naar pensioenfondssaralee@tkppensioen.nl of