Transparant over beleggen bij Aegon PPI. Pensioenabonnement / Balanced DC

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Transparant over beleggen bij Aegon PPI. Pensioenabonnement / Balanced DC"

Transcriptie

1 Transparant over beleggen bij Aegon PPI Pensioenabonnement / Balanced DC December

2 Inhoud Beleggen bij Aegon PPI... 4 Inleiding... 4 Opzet vermogensbeheer... 5 Pensioendoelstelling is uitgangspunt... 5 Life Cycle Beleggen... 5 Optioneel: Vrij Beleggen... 5 Optioneel: Garant Pensioen, direct een nominaal (verzekerd) pensioen inkopen... 6 Aegon PPI: eerlijk over de ambitie van een DC regeling... 7 Life Cycle beleggen Belangrijke eigenschappen... 8 Afweging rendement en risico... 8 Afbouw van risico... 8 Spreiding om onnodige risico s vermijden... 8 Optimale mix van passief en actief beleggen... 9 Herbalanceren en Dynamisch Strategisch Asset Allocatie (DSAA) Life Cycle beleggen Pensioenbeleggen en Renterisico Stabiliseren van renterisico Rentematching technisch Rentematching methodiek (swaps) Voordeel van swaps Rentematching effectiviteit Beleggingsperformance en kosten Beleggingsperformance Kosten Aan- en verkoopkosten Risicomanagement (operationeel) Eerste verdedigingslinie Tweede verdedigingslinie Derde verdedigingslinie Belangenconflicten

3 Orderuitvoeringsbeleid Risicomanagement (Governance) Aegon PPI en de bewaarder Aegon Custody B.V Hoe wordt het vermogen van een deelnemer bij Aegon PPI beschermd? Verantwoord beleggen Richtlijnen Uitsluitingenlijst en engagement Stembeleid Internationaal beleid Rapportage Net Asset Value (NAV) Performancemeting en Rapportage ISAE Securities lending en dividenbeleid Doelstelling securities lending Risicobeheer securities lending Fondsen beschikbaar voor Vrij Beleggen Bijlage Alle cijfers per ultimo Life Cycle fondsen Fondsen beschikbaar voor vrij beleggen

4 Beleggen bij Aegon PPI Inleiding Zo transparant en volledig mogelijk Aegon PPI B.V. (hierna Aegon PPI) is uitvoerder van beschikbarepremieregelingen (DC regelingen). Hierbij zijn de beleggingsresultaten voor rekening en risico van de individuele deelnemer. De hoogte van het pensioen wordt grotendeels bepaald door de beleggingsresultaten en de rentestand op pensioendatum. De wijze waarop wij beleggen is daarom belangrijk. Wij streven ernaar om zo transparant en volledig mogelijk informatie te verstrekken. Dit document beschrijft de opzet van het vermogensbeheer bij Aegon PPI. De kracht van Pensioenbeleggen Aegon heeft lang ervaring met het beleggen voor pensioen. Dit noemen wij pensioenbeleggen. Bij het pensioenbeleggen houden wij nadrukkelijk rekening met de pensioendoelstelling van de deelnemer. Het beleggingsbeleid is daarop afgestemd. Steeds zoeken wij naar een balans. Het behalen van rendement om de pensioendoelstelling te bereiken versus het beheersen van de risico s. Deze elementen vindt u terug in dit document. Aegon PPI en Aegon Asset Management Het vermogensbeheer is uitbesteed aan Aegon Investment Management B.V. (AIM BV). De handelsnaam van AIM BV is Aegon Asset Management (AAM). Dit document is opgesteld door Aegon PPI in samenwerking met AAM. AAM is een wereldwijd opererende vermogensbeheerder. Zij is onderdeel van de Aegon Groep. AAM heeft vestigingen in Europa, Amerika en Azië. AAM belegt wereldwijd 342 miljard euro (per eind september 2015) voor individuele beleggers, financiële instituten, pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. In Nederland beheert Aegon Asset Management Nederland (AAM NL) het vermogen voor de Aegon PPI. Bij AAM NL werken ongeveer 200 mensen. Er zijn 35 ervaren portefeuillemanagers actief. 4

5 Opzet vermogensbeheer Pensioendoelstelling is uitgangspunt Aegon heeft als grootste pensioenverzekeraar van Nederland veel kennis en expertise opgebouwd op het gebied van beleggen met een pensioendoelstelling. Deze pensioenkennis zet Aegon PPI in voor de beleggingspropositie. We noemen dit pensioenbeleggen. Afstemming van het beleggingsbeleid op de pensioendoelstelling gebeurt op basis van Asset Liability Management (ALM). De Life Cycle fondsen zijn samengesteld op basis van ALM op deelnemerniveau. Het uitgangspunt is een pensioen gebaseerd op het gemiddeld verdiende salaris van een deelnemer. De ambitie die bij het defensieve risicoprofiel (de standaardinstelling) hoort, is als volgt: Een pensioen ter hoogte van 70% van het gemiddeld verdiende salaris van een deelnemer, gecorrigeerd voor inflatie in de opbouwfase. Uitgangspunt voor het behalen van deze ambitie is betaling van pensioenpremies. De hoogte hiervan is gebaseerd op de fiscaal maximale staffel. Life Cycle Beleggen Het beleggingsrisico is voor rekening van de deelnemers. Dat is de essentie van een beschikbarepremieregeling. Niet iedere deelnemer wil of kan zelf beleggingsbeslissingen nemen. Aegon PPI biedt daarom Life Cycle Beleggen aan. Hierbij is de ervaring van Aegon met pensioenbeleggen optimaal benut. De deelnemer hoeft zelf geen beleggingsbeslissingen te nemen. Dit gebeurt automatisch binnen de Life Cycles. Deze brochure legt uitgebreid uit hoe Aegon PPI invulling geeft aan Life Cycle beleggen. Een deelnemer start in de pensioenregeling standaard in de Life Cycle met het defensieve beleggingsprofiel. Met behulp van de Aegon Beleggingswijzer Pensioen stelt hij zijn persoonlijke risicoprofiel vast. Daaruit volgt een offensief, neutraal of defensief beleggingsprofiel. Dit vult hij in op zijn Beleggingskeuzeformulier. Zolang de deelnemer het ingevulde Beleggingskeuzeformulier niet terugstuurt, blijft de deelnemer beleggen volgens het defensieve beleggingsprofiel. Zo waarborgen we dat de pensioenpremies toch zorgvuldig worden belegd. Ook als de deelnemer geen actie onderneemt. Het is ook mogelijk om een van de andere opties te kiezen: Optioneel: Vrij Beleggen Een deelnemer kan naar eigen inzicht Vrij Beleggen. Hiervoor moet hij een Beleggingswijzer en daarna een Beleggingskeuzeformulier invullen. De deelnemer heeft keuze uit een zorgvuldig door Aegon samengesteld fondsenpalet. Dit zijn de bouwstenen van de Life Cycle fondsen. Zo kan hij zelf een verdeling over de fondsen inrichten en onderhouden. Zie hoofdstuk Fondsen beschikbaar voor Vrij Beleggen (pagina 24) voor de fondsen. Uit de Beleggingswijzer volgt een persoonlijk risicoprofiel. Op basis van zijn persoonlijke risicoprofiel bewaakt Aegon PPI zijn keuze. Jaarlijks krijgt hij hiervoor een toetsbrief. Deze geeft aan of de beleggingen nog passen bij zijn persoonlijke risicoprofiel. Zo kan hij zijn beleggingskeuze afstemmen op zijn persoonlijke risicoprofiel. 5

6 Optioneel: Garant Pensioen, direct een nominaal (verzekerd) pensioen inkopen Bij Aegon PPI kan een deelnemer ook kiezen voor een gegarandeerd pensioen. De deelnemer heeft dan zekerheid over de hoogte van zijn pensioenuitkeringen. De pensioenuitkeringen gaan in vanaf zijn pensioendatum. Deze zijn niet meer afhankelijk van de ontwikkeling van de beleggingen en/of rentestand. Het Aegon Garant Pensioen is een zogeheten premieovereenkomst met: Zekerheid: een gegarandeerd pensioen voor werknemers en voorspelbare kosten voor de werkgever De zekerheid is een nominale toezegging. Aegon Garant Pensioen kent een resultatendeling. Door goede beleggingsresultaten kan deze nominale toezegging geïndexeerd worden. Daarom zijn ook bij Aegon Garant Pensioen goede beleggingsresultaten belangrijk. Kostenbeheersing: hoogte van de premie is gebaseerd op de beschikbare premiestaffel Winstdelingsregeling: op de pensioenen van de werknemers wordt indien mogelijk een toeslag (indexatie) verleend. Een PPI mag geen garanties afgeven. Aegon PPI biedt Garant Pensioen daarom als bemiddelaar voor Aegon Levensverzekering N.V. aan. Een deelnemer kan alleen via opting out gebruik maken van Garant Pensioen. Dit is in verband met Zorgplicht. Als een deelnemer kiest voor garantie is het belangrijk om naar de prijs van garanties te kijken. Deze moeten passen bij de pensioendoelstelling van de deelnemer. Op basis hiervan maakt een deelnemer een afweging tussen Life Cycle Beleggen en Garantpensioen. Het is ook belangrijk wat zijn houding is ten opzichte van rendement en risico. Kijk in uw pensioenreglement voor de actuele garantieprijs. In figuur 1 staan de mogelijkheden die Aegon PPI aanbiedt. Aanvang deelname of keuze tijdens looptijd Risicoprofiel invullen door deelnemer Defensief = standaard Life Cycle Beleggen defensief profiel neutraal profiel offensief profiel Beleggen o.b.v. persoonlijk risicoprofiel deelnemer 10 Life Cycle Fondsen Deelnemer Keuze uit Fondsenpalet Jaarlijkse toetsbrief Vrij Beleggen o.b.v. persoonlijk risicoprofiel Garant Pensioen Jaarlijkse Toetsbrief als deels beleggen en deels Garant pensioen Figuur 1 : invulling Zorgplicht voor deelnemers in Aegon PPI 6

7 Aegon PPI: eerlijk over de ambitie van een DC regeling Aan de samenstelling van de Life Cycle fondsen liggen ALM-berekeningen (Asset Liability Management) ten grondslag. Hierbij is uitgegaan van een staffel met een rekenrente van 4%. De premie die beschikbaar is om te beleggen is gebaseerd op deze 4% rekenrente. Dit betekent dat minimaal 4% rendement per jaar behaald moet worden om tenminste de beoogde nominale pensioendoelstelling te behalen. Wanneer de marktrente lager ligt dan de rekenrente is het lastiger om de pensioendoelstelling te behalen. Zeker als dit gebeurt tijdens een periode in de opbouwfase. Bij een lage rente is de kans groter dat het beoogde pensioen niet gehaald wordt. De kans dat de doelstelling wel behaald wordt is groter wanneer de rente hoger staat dan de rekenrente. Op dit moment is een Staffel 2 premie op 4% rekenrente in de markt gebruikelijk. De marktrente ligt al een tijdje lager. Dit leidt gemiddeld tot een lager pensioen dan de ambitie. 7

8 Life Cycle beleggen Belangrijke eigenschappen Afweging rendement en risico Bij pensioenbeleggen kennen we twee afwegingen. Pensioendoelstelling aan de ene kant en rendement en risico aan de andere kant. Als deelnemers te weinig beleggingsrisico nemen is het mogelijk dat ze hun pensioendoelstelling niet bereiken. Aan de andere kant is het niet verantwoord om vlak voor de pensioendatum te grote risico s te nemen. Zeker als dit niet meer nodig is om de pensioendoelstelling te bereiken. Afbouw van risico Aegon PPI hanteert 10 fondsen in de Life Cycles. Dit zijn de Aegon Balanced DC Funds. Dit zijn beleggingsfondsen met een brede spreiding over beleggingscategorieën. De Life Cycles zijn tot 20 jaar voor pensioendatum vrij offensief ingericht. We beleggen tot deze periode relatief veel in risicovollere beleggingscategorieën zoals aandelen. Zo maken we de kans op rendement zo groot mogelijk. Dit risico is aanvaardbaar. Er is nog genoeg tijd om schommelingen op financiële markten op te vangen. Beleggingsrisico is wel noodzakelijk. Alleen zo kan op lange termijn een relatief hoog rendement worden gemaakt. Dit hoge rendement is nodig om de pensioendoelstelling te halen. Vanaf 20 jaar voor de pensioendatum bouwen we de risico s stapsgewijs af. Niet iedereen heeft dezelfde risicobereidheid. Aegon PPI heeft 3 Life Cycles ingericht. Dit noemen we profielen. We kennen de profielen Offensief, Neutraal en Defensief. Zo is er voor iedereen een Life Cycle die bij hem of haar past. Een deelnemer die voor zijn of haar pensioen niet volledig afhankelijk is van de bij Aegon PPI ondergebrachte regeling, en risico s op een tegenvallend pensioen voor lief neemt, kan in een Offensief profiel beleggen. De verwachte pensioenuitkomsten in dit profiel zijn aanzienlijk hoger dan bij het Defensieve profiel. Het risico op een lager pensioen dan de ambitie is ook hoger. Als je de kans op het niet behalen van je pensioendoelstelling wilt beperken, kun je het beste kiezen voor het Defensieve profiel. Het nadeel van dit profiel is dat het opwaarts potentieel en de kans op een hoger pensioen dan de doelstelling, ook minder is. Het profiel Neutraal zit tussen beide uitersten in. Duur tot de pensioendatum: >21 jaar jaar jaar 9-10 jaar 7-8 jaar 5-6 jaar 3-4 jaar 0-2 jaar Offensief Fund J Fund I Fund H Fund G Fund F Fund E Fund D Fund C Neutraal Fund I Fund H Fund G Fund F Fund E Fund D Fund C Fund B Defensief Fund H Fund G Fund F Fund E Fund D Fund C Fund B Fund A Spreiding om onnodige risico s vermijden Bij beleggen heb je te maken met veel onzekerheden. Voorspellen hoe verschillende beleggingscategorieën gaan presteren is heel erg lastig. Daarom heeft Aegon PPI gekozen voor risicospreiding. Niet voor niets luidt een aloude wijsheid: leg niet al je eieren in één mandje. De Aegon Balanced DC Funds beleggen in 8 verschillende beleggingscategorieën. Dit leidt tot een lager risicoprofiel dan wanneer er niet gespreid wordt belegd. Spreiding leidt ook tot een hoger verwacht rendement omdat er beleggingscategorieën toegevoegd zijn met een hoog verwacht rendement. Binnen een beleggingscategorie wordt ook weer gespreid. Het onderliggende aandelenfonds bijvoorbeeld is breed gespreid over vele bedrijven, sectoren en landen. Dit geldt voor alle onderliggende beleggingscategorieën. De spreiding over de verschillende beleggingscategorieën is te zien in figuur 4. Hierin is duidelijk te zien dat de offensieve varianten, die aan het begin van de Life Cycle worden ingezet, een hoog percentage risicovolle beleggingen hebben. De defensieve varianten daarentegen beleggen juist weer veel in vastrentende waarden. 8

9 Figuur 4: Spreiding over verschillende beleggingscategorieën binnen de verschillende Life Cycle fondsen De vertaling van fonds naar Life Cycle is in figuur 5 te zien. Hier is te zien hoe gedurende de gehele Life Cycle, bij het Neutrale profiel, de verdeling tussen de verschillende beleggingscategorieën is: 100% 80% 60% 40% 20% 0% Risicoprofiel: Neutraal Jaren tot pensioen Grondstoffen Beursgenoteerd vastgoed Aandelen Leningen met onderpand Obligaties uit opkomende landen Hoogrenderende bedrijfsobligaties Bedrijfsobligaties Staatsobligaties Figuur 5: Spreiding over verschillende beleggingscategorien gedurende de Life Cycle (neutraal profiel) Optimale mix van passief en actief beleggen Actief beleggen betekent dat een vermogensbeheerder een belangrijke benchmark (bijvoorbeeld een Wereld Aandelen Index) probeert te verslaan. Hiermee proberen wij extra rendement toe te voegen. Vaak staan hier extra kosten en extra risico tegenover. Passief beleggen (ook wel indexbeleggen) heeft als doelstelling exact een index te volgen. De kosten liggen veelal lager. Daar staat tegenover dat de belegger na aftrek van kosten altijd een lager rendement heeft dan de index. Aegon heeft een balans gevonden tussen deze twee beleggingsstijlen. Passief beleggen is een kostenefficiënte oplossing. Aegon volgt een passieve strategie in de beleggingen in wereldwijde aandelen en staatsobligaties. In totaal betreft dit bijna de helft van de beleggingen. In de overige 6 categorieën probeert Aegon door actief beleid waarde toe te voegen. 9

10 Herbalanceren en Dynamisch Strategisch Asset Allocatie (DSAA) De gekozen langetermijnverdeling van de beleggingscategorieën over de Balanced DC funds noemen wij de strategische weging. Ieder jaar beoordeelt Aegon Asset Management de wegingen van de onderliggende beleggingscategorieën. Dit proces noemen we Dynamisch Strategisch Asset Allocatie (DSAA). Dit DSAA-beleid stelt ons in staat de accenten in de beleggingsfondsen te verschuiven. Zo voeren wij een zo optimaal mogelijk beleggingsbeleid. En voegen we waarde toe. De Balanced DC Funds worden één keer per jaar geherbalanceerd naar de strategische weging. De rest van het jaar bewegen de verschillende beleggingen binnen de fondsen met de markt mee. Hierdoor wijken gedurende het jaar de wegingen van de verschillende beleggingscategorieën binnen de Balanced DC Funds af van hun strategisch vastgestelde gewicht. Door eenmaal per jaar te herbalanceren vermijden we onnodig hoge transactiekosten. Door extreme marktbewegingen kan de verdeling binnen de fondsen te veel uit de pas gaan lopen. Op dat moment grijpen wij in en gaan wij terug naar de strategische weging. De bandbreedtes waarbuiten dit mechanisme in werking treedt staan in figuur 6 weergegeven. Zakelijke waarden* Figuur 6 beleggingsbeleid en bandbreedte *Zakelijke waarden zijn aandelen, vastgoed en grondstoffen. Vastrentende waarden Balanced DC Fund A 0% - 15% 85% - 100% Balanced DC Fund B 0% - 20% 80% - 100% Balanced DC Fund C 10% - 30% 70% - 90% Balanced DC Fund D 20% - 40% 60% - 80% Balanced DC Fund E 30% - 50% 50% - 70% Balanced DC Fund F 40% - 60% 40% - 60% Balanced DC Fund G 50% - 70% 30% - 50% Balanced DC Fund H 60% - 80% 20% - 40% Balanced DC Fund I 75% - 95% 5% - 25% Balanced DC Fund J 85% - 100% 0% - 10% 10

11 Life Cycle beleggen Pensioenbeleggen en Renterisico Stabiliseren van renterisico Op pensioendatum valt het met beleggingen opgebouwde pensioenkapitaal vrij. Een DC-deelnemer moet daarmee een levenslang ouderdomspensioen inkopen. Een belangrijke maar ook onzekere inkoopfactor is de marktrente op pensioendatum. De prijs van pensioen is in belangrijke mate afhankelijk van de rentestand. Hoe sterk de prijs van pensioen verandert door veranderende rente noemen we de rentegevoeligheid van pensioen. Ook beleggingen zijn gevoelig voor de rente. Wanneer de rente omhoog gaat bijvoorbeeld, worden staatsobligaties minder waard. Er zijn namelijk nieuwe obligaties te koop met een hogere rente, de oudere obligaties met een lagere rente zijn hierdoor dus minder aantrekkelijk en dalen in waarde. De rentegevoeligheid van pensioen en beleggingen zijn niet per definitie gelijk aan elkaar. Dit veroorzaakt onzekerheid over de hoogte van het pensioen. We noemen dit het renterisico. Hoe lager de marktrente des te duurder het aan te kopen pensioen. Als de marktrente hoog is, is het aan te kopen pensioen relatief goedkoop. Onzekerheid over de hoogte van het pensioen is niet prettig. Aegon heeft de invloed van de rentestand op pensioendatum op het aan te kopen pensioen verminderd. Wij gebruiken instrumenten om het beleggingskapitaal mee te laten bewegen met de rente. Als de rente daalt, dan stijgt het opgebouwde beleggingskapitaal. Dit compenseert het duurder geworden pensioen. Omgekeerd geldt ook dat als de rente stijgt, het opgebouwde beleggingskapitaal afneemt. Het aan te kopen pensioen is door de gestegen rente goedkoper geworden. Zo kun je toch ongeveer evenveel pensioen aankopen. Het afstemmen van de rentegevoeligheid van pensioen met beleggingen noemen we rentematching. Aegon kan dankzij de rentematching onzekerheid over de hoogte van het aan te kopen pensioen sterk verminderen. Rentematching technisch Pensioen en beleggingen hebben over het algemeen niet dezelfde rentegevoeligheid. De rentegevoeligheid drukken we uit in duratie. Duratie geeft aan hoe sterk de reactie is op een renteverandering. Duratie is een vermenigvuldigingsfactor ten opzichte van de rente. Als voorbeeld nemen we de prijs van pensioen. Levenslang ouderdomspensioen zonder partnerpensioen kent een duratie van ongeveer 12. Dit betekent dat wanneer de rente 1% daalt, pensioen 12% duurder wordt (1% x 12 = 12%). Staatsobligaties hebben een duratie van ongeveer 6. Als de rente 1% daalt, neemt de waarde toe met 6% (1% x 6 = 6%). Doordat de duratie van pensioen en beleggingen (obligaties) niet aan elkaar gelijk zijn, is de reactie op renteveranderingen ook niet gelijk. De rentegevoeligheid van pensioen is niet te beïnvloeden, maar die van beleggingen wel. Aegon heeft daarom de duratie van beleggingen afgestemd op de rentegevoeligheid van de pensioenen. Hierdoor reageren zowel pensioen als de beleggingen, ongeveer even sterk op een verandering van de rente. De rentegevoeligheid gedurende de gehele Life Cycle in het Defensieve profiel ziet er als volgt uit: 11

12 Risicoprofiel: Defensief Duratie Fonds Leeftijd Figuur 3: rentegevoeligheid van de beleggingen gedurende Life Cycle in het defensieve profiel Rentematching methodiek (swaps) De meer defensieve Aegon Balanced DC fondsen kennen een verhoogde rentegevoeligheid. Het instrument dat hiervoor wordt ingezet is een beleggingsfonds met een extreem hoge duratie. Deze hoge rentegevoeligheid wordt dankzij beleggingen in swaps bereikt. Een swap is een afgeleid beleggingsproduct (derivaat). Hierbij wisselt een partij een bepaalde kasstroom of risico tegen dat van een andere partij. De uitdrukking is afkomstig van het Engelse werkwoord "to swap" (ruilen, omwisselen). De renteswap, waarvan we gebruik maken binnen de Balanced DC Fondsen, is een ruiltransactie die geschiedt op een internationale financiële markt. Hierbij ruilen partijen de rentebetalingen gedurende de looptijd, of een deel van de looptijd, tegen elkaar uit. Kort gezegd, twee partijen spreken met elkaar af rentetarieven uit te ruilen. Bijvoorbeeld, partij A betaalt vaste rente en ontvangt variabele rente. En partij B betaalt variabele rente en ontvangt dan de vaste rente. De hoofdsommen van de leningen worden bij een swap niet uitgewisseld. Die zijn alleen in de berekeningen van de uit te ruilen rentes herkenbaar. Op het moment van afspreken met elkaar vindt er geen overdacht van geldsommen plaats. Ook heeft de swap op moment van afsluiten geen waarde. Een andere manier om er naar te kijken is de volgende: U gaat naar de bank en leent 1 miljoen tegen de variabele rente (dagelijkse aanpassing). Vervolgens plaatst u het geld in een lange termijn deposito waar u de 30-jaars vaste rente op ontvangt. Op het moment van afsluiten is de netto waarde van deze transactie 0. Nadat de variabele rente gaat bewegen zal de transactie een positieve of negatieve waarde krijgen. Hoe meer de variabele rente daalt, hoe meer waarde er in de transactie zal komen, want u blijft de 30-jaars vaste rente ontvangen. De Balanced DC fondsen betalen via swaps variabele rente en ontvangen een vaste rente. Deze swaps worden meer waard wanneer de rente daalt. (dat is logisch omdat je minder hoeft te betalen, en de ontvangsten blijven gelijk). Wanneer de rente stijgt, gebeurt het omgekeerde. De swap daalt in waarde. De gevoeligheid van de waardeontwikkeling van een swap ten opzichte van de rente, wordt uitgedrukt in duratie. De waardeontwikkeling van deze swaps is vergelijkbaar met de waardeontwikkeling van pensioen. Dat stijgt namelijk ook in prijs bij een rentedaling en vice versa. Daarom zijn deze swaps aantrekkelijke en efficiënte beleggingsmiddelen om de rentegevoeligheid van de beleggingsfondsen af te stemmen op die van pensioen. 12

13 Voordeel van swaps Bij beleggen voor pensioen is het cruciaal dat er voldoende rendement behaald wordt. Op het eind van de Life Cycle is het opgebouwde kapitaal het grootst. Er kan met dit kapitaal nog steeds rendement behaald worden, door er verstandig mee om te gaan. Dit is de reden waarom Aegon voorkeur heeft voor het afdekken van renterisico via swaps. Doordat er maar een klein deel van het vermogen (minder dan 5%) in swaps hoeft te worden belegd om tot de gewenste afdekking te komen, blijft een groot deel van het vermogen beschikbaar om te beleggen in andere beleggingscategorieën. Aan het eind van een Life Cycle kan op deze manier nog belegd worden in obligaties met aantrekkelijke risico-rendementsverhoudingen. Denk hierbij aan obligaties uit opkomende landen of bedrijfsobligaties. De premie, maar met name het belegd vermogen van een deelnemer is in de laatste jaren voor pensioen hoog. Door op het eind van de Life Cycle in deze rendement genererende beleggingscategorieën te beleggen neemt de kans op een goed pensioen sterk toe. Wanneer er geen gebruik gemaakt wordt van swaps, zal vrijwel al het beschikbare kapitaal belegd worden in langlopende staatsobligaties. Hierdoor wordt het opgebouwde kapitaal naar onze mening niet optimaal ingezet voor de pensioendoelstelling. Rentematching effectiviteit De rentegevoeligheid van de beleggingen is afgestemd op de rentegevoeligheid van het aan te kopen pensioen. Toch zal de waardeontwikkeling van de beleggingen nooit exact gelijk zijn aan de waardeontwikkeling van pensioen. Hiervoor zijn een aantal redenen: - Er is verschil in het aan te kopen pensioen. Direct ingaand pensioen zonder partnerpensioen kent een andere rentegevoeligheid dan direct ingaand pensioen met partnerpensioen. - De actuele rentestand heeft een effect op de rentegevoeligheid van pensioen. Hoe lager de rente, des te hoger de rentegevoeligheid. - De beleggingen bij Aegon zijn breed gespreid. Dat betekent dat er ook in andere beleggingscategorieën wordt belegd dan staatsobligaties. De rente is niet de enige factor die de waarde van deze beleggingen bepaald. Wanneer de vraag naar bedrijfsobligaties sterk toeneemt, neemt ook de waarde van deze obligaties toe. Dit levert rendement op. Dit rendement is niet toe te schrijven aan een rentestijging of daling. - De rentecurve (grafische weergave van de relatie tussen rente en looptijd), kan van vorm veranderen. De curve kan vlakker of steiler worden. Dit heeft impact op de waarde van pensioen. Swaps ondervangen deze waardeverandering niet altijd even goed. De fondsen van Aegon waarin deelnemers beleggen aan het eind van de Life Cycle, kennen allemaal een duratie van ongeveer 12. Hiermee kunnen we niet garanderen dat de waardeontwikkeling van deze fondsen exact gelijk is aan de waardeontwikkeling van pensioen. De invloed van de rentestand op pensioendatum op het aan te kopen pensioen is hiermee wel sterk verminderd. 13

14 Beleggingsperformance en kosten Beleggingsperformance Goede beleggingsperformance is belangrijk voor het behalen van het beoogde pensioen. In 2011 kreeg AAM NL de Morning Star Award voor beste allround belegger. De prijs is gebaseerd op prestaties over meerdere jaren. Deze worden objectief gemeten. Aegon werd ook onderscheiden in 2 andere rubrieken: Beste fondshuis in alle assetcategorieën en als beste kleine fondshuis voor aandelen én voor obligaties. Het beleggingsbedrijf van Aegon werd geroemd om zijn goede prestaties en scherpe tarieven. Eind 2006 zijn voorlopers van de huidige Life Cycle fondsen opgericht: de Aegon Dynamic Funds. De actuele beleggingsperformance van de Aegon Balanced DC funds vindt u op Hier staat ieder kwartaal een update van de beleggingsrendementen. Via webinars lichten wij de (recente) ontwikkelingen op de financiële markten toe. En wat dat betekent voor de beleggingen van de deelnemers. Ook gaan we in op de gevolgen voor de aankoop van pensioen. Kosten Een goede performance is zeer belangrijk maar kan niet los worden gezien van de kosten die gemaakt worden om deze performance te realiseren. Vanuit Europese regelgeving is een nieuwe kostenstandaard geïntroduceerd: het Ongoing Charges Figure (OCF). In het Nederlands: Lopende Kosten Factor. De LKF omvat alle kosten die gedurende de verslagperiode ten laste van het fondsvermogen zijn gebracht, met uitzondering van de op- en afslagen van toe- en uittredende participanten, eventuele prestatievergoedingen, transactiekosten van beleggingen en interestkosten op bankrekeningen. De LKF stellen wij beschikbaar op de website en zijn opvraagbaar bij de Beheerder. De LKF wordt berekend door de totale kosten te delen door de gemiddelde intrinsieke waarde van het fonds. De LKF komt jaarlijks (achteraf) in mei beschikbaar. Aegon belegt in institutionele fondsen. De doorgaans hogere volumes in institutionele fondsen maken een uitvoering tegen lagere LKF mogelijk. Een overzicht van de belangrijkste kosten*: Life Cycle Fund Management Fee Service Fee LKF 2014 Transaction Costs Aegon Balanced DC Fund A 0.41% 0.03% 0.53% 0.21% Aegon Balanced DC Fund B 0.41% 0.03% 0.53% 0.21% Aegon Balanced DC Fund C 0.41% 0.03% 0.54% 0.22% Aegon Balanced DC Fund D 0.41% 0.03% 0.55% 0.21% Aegon Balanced DC Fund E 0.41% 0.03% 0.57% 0.21% Aegon Balanced DC Fund F 0.41% 0.03% 0.53% 0.21% Aegon Balanced DC Fund G 0.41% 0.03% 0.49% 0.21% Aegon Balanced DC Fund H 0.41% 0.03% 0.46% 0.19% Aegon Balanced DC Fund I 0.41% 0.03% 0.46% 0.20% Aegon Balanced DC Fund J 0.41% 0.03% 0.46% 0.20% * Halverwege 2014 zijn de management fees voor de Life Cycles verlaagd. In 2014 bedroegen management fee en service fee respectievelijk 0,52% en 0,08%. Daardoor is de LKF 2014 hoger. 14

15 De fondsen beschikbaar voor Vrij Beleggen hadden de volgende LKF in 2014: Fonds LKF 2014 Aegon Core Eurozone Government Bond Index Fund 0.07% Aegon Vastgoed Fund Internationaal 0.52% Aegon World Equity Index Fund (EUR) 0.27% Aegon Global Commodity Fund (EUR) 0.34% AEAM Money Market Euro Fund 0.11% Aegon European Credit Fund 0.18% Aegon Asset Backed Securities Fund 0.15% Aegon Global High Yield Fund (EUR) 0.44% Aegon Emerging Market Debt Fund (EUR) 0.64% Aan- en verkoopkosten Voor het toe- en uittreden wordt een op- of afslag gehanteerd. Dit zijn de aan- en verkoopkosten van de fondsen. De Balanced DC Funds kennen een gemiddelde op- of afslag van ca. 0.21% van de premie. Dit kan per fonds verschillen. Zie voor exacte getallen de fundspecificaties van de betreffende fondsen. Deze vindt u terug via de website onder Beleggingen. Het op de markt aankopen van stukken kost geld. Om deze kosten te dekken wordt er van de ingelegde premie een percentage ingehouden. De ingehouden premie komt ten goede aan het fondsvermogen. Het wordt opgeteld bij de intrinsieke waarde van het fonds. De werkelijke transacties die gedaan moeten worden uit hoofde van de toe- of uittreder worden in mindering gebracht op de intrinsieke waarde van het fonds. De transactiekosten zijn dus bestemd voor dekking van deze werkelijk gemaakte transactiekosten binnen het fonds. Een eventueel overschot komt ten goede aan de intrinsieke waarde van het fonds. En daarmee dus aan alle participanten. Wij vinden dat de zittende participanten in een fonds niet benadeeld mogen worden door toe- en uittreders. De kosten voor het toe- en uittreden moeten dan ook door de toe- of uittreder betaald worden. Dit is de reden dat er bij toetreding een percentage van de premie ten goede komt aan het fonds en niet aan de deelnemer zelf. Wij toetsen de tarieven voor toe- en uittreden periodiek. Daar waar nodig passen wij ze aan. 15

16 Risicomanagement (operationeel) Het beheersen van risico s is belangrijk bij het beleggen voor pensioen. In de opzet van de Life Cycles is dit gedaan door het spreiden van beleggingen en het matchen van het renterisico. Deze vormen van risicobeheersing worden in dagelijkse operaties in de gaten gehouden. Daarnaast zijn er andere risico s die ook dagelijks bewaakt moeten worden. Dit doet de afdeling Portfolio Risk Management binnen AAM. Via een aantal zogeheten verdedigingslinies worden risico s beheerst en worden onnodige risico s vermeden. Eerste verdedigingslinie Portfolio Risk Management helpt de beleggingsmanager van de verschillende Balanced DC Funds bij het identificeren, modelleren en beheersen van risico s in de beleggingsportefeuille. Dit bestaat uit: Definiëren en onderhouden van intern beleid voor het beheer van de portefeuillerisico s. Kennis van de risicofactoren in de portefeuilles. Op de volgende risico s wordt actief gestuurd: o Renterisico o Marktrisico o Kredietrisico o Tegenpartijrisico o Concentratierisico o Liquiditeitsrisico o Staartrisico Ontwikkelen en onderhouden van modellen voor risicometing. Portefeuillemanagers ondersteunen in het optimaliseren van het risico/rendementsprofiel van de portefeuille. Tweede verdedigingslinie Operational Risk Management (ORM) vormt de 2de verdedigingslinie. Zij hebben de volgende taken: Identificeren van de operationele risico s in de primaire processen van de 1ste lijn adviseren over verbetermaatregelen bewaken van de (tijdige) inrichting van verbetermaatregelen toetsen van het bestaan en de werking van beheersingsmaatregelen. ORMC rapporteert onafhankelijk aan het Risk & Control Committee van AAM. Compliance valt ook onder de tweede verdedigingslinie. Zij hebben de volgende taken: toezicht op de naleving van interne voorschriften en relevante wet- en regelgeving. Informeren en adviseren van proceseigenaren over nieuwe voorschriften en op handen zijnde nieuwe wet- en regelgeving Verzorgen van bewustwording en trainingen Bewaken van compliance procedures en specifieke beheersingsmaatregelen. Compliance rapporteert onafhankelijk aan de Risk & Control Committee van AAM. Binnen AAM is een Compliance officer aangesteld voor deze taken. Het andere element uit de verdedigingslinie bestaat uit het Portefeuille Risico Monitoring Controle Team (PRMC). PRMC rapporteert direct aan de Chief Operating Officer (COO) van AAM. PRMC is verantwoordelijk voor het toezien op risico s en vastlegging van overschrijding van aanvaardbaar geachte risicogrenzen. 16

17 Derde verdedigingslinie De derde verdedigingslinie is die van de onafhankelijk gepositioneerde Internal Audit functie en van bestuursleden. Group Internal Audit (GIA) controleert periodiek de eerste twee verdedigingslinies. Dit doen zij aan de hand van operationele audits. Zo kunnen ze vaststellen of activiteiten volgens vooraf overeengekomen normen worden uitgevoerd. Belangenconflicten AAM kent organisatorische en administratieve maatregelen om belangenverstrengeling te onderkennen en te beheersen. De belangrijkste punten van het beleid zijn vastgelegd in de Code of Conduct. Dit beleid is uitgewerkt in interne richtlijnen en procedures. Op deze manier kunnen wij belangenverstrengeling onderkennen en te beheersen. Aegon heeft een interne gedragscode. Deze ziet toe op de meeste van de belangenconflicten die zich kunnen voordoen bij Aegon. Deze gedragscode is ook van toepassing op AAM. Deze gedragscode bevat interne richtlijnen over onder andere de volgende onderwerpen: Zorgvuldig handelen in relaties met de cliënt Zorgvuldig handelen in externe contacten Aanvaarden en aanbieden van giften en uitnodigingen Vertrouwelijkheid en omgang met gevoelige informatie Voorwetenschap (regeling privé effectentransacties) Verbod op speculatieve transacties in Aegon aandelen Uitoefening van nevenactiviteiten Geheimhoudingsplichten Transacties en privécontacten met leveranciers In onderhavig beleid is vooral vastgelegd (i) welke omstandigheden binnen de groepsmaatschappijen mogelijk kunnen leiden tot een belangenconflict, (ii) een beschrijving van de systemen en regelingen om eventuele belangenconflicten te beheersen en te voorkomen (iii) handhaving van de procedures. Controles op het beleid verrichten de GIA, ORM en Compliance. Orderuitvoeringsbeleid AAM heeft een orderuitvoeringsbeleid. AAM verdient niet aan orders en heeft dus geen financieel belang (anders dan beleggingsresultaat) bij het plaatsen van orders. Bij het uitvoeren behalen wij altijd het best mogelijke resultaat voor de cliënten. Bij samenvoeging van orders van verschillende cliënten behandelen wij alle cliënten op gelijke wijze. Dit geldt zowel voor Aegon entiteiten als cliënten die onafhankelijk zijn van Aegon. Verder geldt dat wij orders van cliënten altijd uitvoeren. Er kan geen sprake zijn van belangenconflicten tussen orders van cliënten onderling. AAM heeft passende maatregelen genomen om het gepubliceerde orderuitvoeringsbeleid te handhaven. En periodiek te toetsen op naleving en effectiviteit. Jaarlijks vindt evaluatie en eventuele herziening van beleid en procedures plaats. Dit betekent ook een beoordeling van de vaste brokers waarmee AAM werkt. Controles op het beleid verrichten de GIA, ORM en Compliance. 17

18 Risicomanagement (Governance) Aegon PPI en de bewaarder Aegon Custody B.V. Aegon PPI belegt voor de deelnemers in verschillende beleggingsfondsen. Dit zijn de verschillende Balanced DC fondsen waarmee invulling wordt gegeven aan de verschillende Life Cycles. Het vermogensbeheer is uitbesteed aan AIM. AIM is de beheerder van de beleggingsfondsen. Hoe het beleggingsfonds belegt wordt binnen AIM vastgesteld. De daadwerkelijke beleggingen, de stukken, zijn niet ondergebracht bij de beheerder. Deze zijn ondergebracht bij een aparte instelling: de bewaarder. De bewaarder Citibank International Limited. Het juridisch eigendom van de stukken ligt bij Aegon Custody B.V. Het vermogen dat wordt opgebouwd ten behoeve van een deelnemer van een pensioenregeling ondergebracht bij Aegon PPI, staat dus niet op naam van de deelnemer. Hij heeft een premiepensioenvordering op Aegon PPI. Aegon PPI houdt het vermogen van de deelnemers aan voor rekening en risico van deze deelnemers. De deelnemers hebben geen rechtstreekse aanspraken op dat vermogen. Daarom is het van belang ervoor te zorgen dat de rechten van de deelnemers ten aanzien van dat vermogen worden gewaarborgd. Hoe wordt het vermogen van een deelnemer bij Aegon PPI beschermd? Een deelnemer aan een regeling bij de Aegon PPI is op twee manieren beschermd tegen het verlies van opgebouwd vermogen bij een eventueel faillissement van Aegon PPI: 1. Bewaarder Citibank International Limited. Aegon PPI belegt in Aegon beleggingsfondsen. AIM is de beheerder van die fondsen. De beleggingsfondsen hebben één bewaarder: Citibank International Limited. Feitelijk is een Aegon (PPI) beleggingsfonds een overeenkomst tussen AIM, Aegon Custody BV. en Citibank International Limited. Het juridische eigendom van de beleggingen, aangekocht met de beschikbare premies, berust bij Aegon Custody B.V. Aegon PPI is dus feitelijk zelf niet juridisch eigenaar van de beleggingen, maar Aegon Custody B.V.. Bij een eventueel faillissement van Aegon PPI is het vermogen van de deelnemers dus afgeschermd. 2. De rangregeling De wettelijke regels over vermogensscheiding bij Aegon PPI sluiten aan bij het huidige regime voor retail beleggingsfondsen. Deze regels kennen een rangregeling. In beide gevallen is het de bedoeling van de wetgever dat de rangregeling bewerkstelligt dat in eerste instantie kosten voor beheer en de bewaring uit het vermogen worden voldaan. In tweede instantie zien de deelnemers hun aanspraken verzilverd. Overige crediteuren komen pas aan de beurt als vast is komen te staan dat de eerder genoemde vorderingen ook in de toekomst niet meer voor kunnen komen. Door de rangregeling wordt bereikt dat het pensioenvermogen van pensioenregeling X uitsluitend vatbaar is voor aanspraken van deelnemers aan regeling X. En niet voor andere crediteuren van Aegon PPI. De deelnemers aan een andere pensioenregeling, bijvoorbeeld van werkgever Y, worden beschouwd als andere crediteuren. Het besmettingsrisico tussen verschillende pensioenregelingen wordt zo geëlimineerd. Het pensioenvermogen van een werkgever en zijn werknemers vormt een afgescheiden vermogen. 18

19 Verantwoord beleggen Richtlijnen In alle aangeboden beleggingsfondsen houdt AAM rekening met de richtlijnen voor verantwoord beleggen. Aegon wil met zijn beleggingen zowel goede financiële rendementen als goede maatschappelijke rendementen behalen. Het uitgangspunt is daarbij helder: wij selecteren alleen beleggingen die in overeenstemming zijn met onze normen en waarden. Deze zijn verwoord in de gedragscode van Aegon. AAM definieert verantwoord beleggen als volgt: het geheel van beleggingsactiviteiten waarbij wij bewust en actief rekening houden met de invloed van maatschappelijke-, sociale- en milieucriteria. Met het beleid verantwoord beleggen wil Aegon een kader te bieden over beleidsuitgangspunten, uitvoering, monitoring en verantwoording (rapportage) van onze beleggingsactiviteiten. Hierbij kunt u denken aan de volgende aandachtsgebieden: mensenrechten, wapens, gezondheid en milieu. Deze aandachtsgebieden zijn ook afgeleid van internationale verdragen. Ze weerspiegelen ideeën die ten grondslag liggen aan ons Beleid Verantwoord Beleggen. De volgende internationale verdragen en richtlijnen zijn daarin van bijzonder belang: Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, RIO Declaration on Environment and Development, United Nations Convention against Corruption, UN Global Compact Principles, International Labour Organization s Declaration of Fundamental Principles and Right at Work OECD Guidelines for Multinational Enterprises. Uitsluitingenlijst en engagement Op de uitsluitingenlijst staan ondernemingen die wij uitsluiten van beleggingen. Deze ondernemingen voldoen in hun gedrag of producten niet aan onze normen en waarden. Er zijn ook ondernemingen die niet op de uitsluitingenlijst staan, maar waar wel twijfels over bestaan. Deze komen in aanmerking voor engagement. Met hen gaat Aegon een actieve, kritische dialoog aan om ze te bewegen hun gedrag te veranderen. Stembeleid Ook in het stembeleid van Aegon (als aandeelhouder van andere bedrijven) houden wij ons aan onze gedragscode en het beleid voor verantwoord beleggen. Jaarlijks doen wij verslag van ons stembeleid. Internationaal beleid Naast het beleid Verantwoord Beleggen van Aegon is er ook een overkoepelend wereldwijd beleid: de Aegon N.V. Responsible Investment Policy. Lokaal beleid voldoet tenminste aan het globale beleid. Lokaal beleid kan op onderdelen verder gaan. In Nederland passen wij het beleid ook toe op de beleggingen van klanten. Ook wordt de uitsluitingenlijst toegepast op indexbeleggingen. AAM heeft in februari 2011 de United Nations Principles of Responsible Investment (UNPRI) ondertekend. AAM legt in het Responsible Investment (IR) Report 2014 verantwoording af over verantwoord beleggingsbeleid in Report-2014-Aegon-Asset-Management-WEB.pdf 19

20 Rapportage Net Asset Value (NAV) De administratie van de fondsbeleggingen is uitbesteed aan Citi Bank. Maatregelen zijn ingericht om te waarborgen dat het uitbestede proces beheerst wordt uitgevoerd. In het NAV proces berekent Citi voor ieder fonds de Intrinsieke Waarde (NAV). Hierbij brengen ze alle belangrijke prijs-, koers-, en transactieinformatie bij elkaar. Zo komen ze tot een juiste NAV. Daarna toetsen ze alle belangrijke waarden (zoals marktwaarde, transacties en liquiditeiten). Hiervoor gebruiken ze de benchmarkgegevens en de beleggingsadministratie. Na vaststelling levert Citi dagelijks de NAV aan AAM aan. AAM voert de publicatie van de NAV uit. De dagelijkse koersen vindt u terug via de website van Aegon PPI. Performancemeting en Rapportage Maandelijks bepalen en analyseren we de performance van de beleggingsfondsen. Dit gebeurt volgens de Global Investment Performance Standards (GIPS). Aegon stelt iedere maand per Balanced DC fonds een rapportage op. Hierin zien deelnemers de waardeontwikkeling van het fonds terug. Ook tonen we daar de grootse belangen in sector, regio en beleggingscategorie inzichtelijk. Deze rapportages zijn ook via de Aegon PPI site terug te vinden. (net als informatie over de Vrij Beleggen fondsen) Via webinars laat Aegon PPI op kwartaalbasis zien wat de beleggingsrendementen zijn van de verschillende Balanced DC fondsen. Ook gaan we in op de attributie (toerekening van performance aan verschillende beleggingscategorieen) van de performance. We laten zien waaruit de performance bestaat. ISAE 3402 AAM beschikt over een ISAE 3402 rapportage. Deze rapportage beschrijft het interne beheersingssysteem zoals dat in de periode 1 januari 2014 tot 31 december 2014 in gebruik was. De ISAE-rapportage wordt jaarlijks geactualiseerd. Deze kunt u opvragen bij uw Aegon PPI contactpersoon. 20

21 Securities lending en dividendbeleid Doelstelling securities lending Securities Lending is de overdracht van financiële instrumenten door de eigenaar (Uitlener, in dit geval AAM) aan een andere investeerder of financieel intermediair (Lener). Dit betreft zowel de titel als de kiesrechten. Als tegenprestatie stemt de Lener ermee in: - de geleende financiële instrumenten op eerste verzoek aan de Uitlener te retourneren; - een onderpand ter beschikking te stellen dat een hogere waarde heeft dan de ingeleende financiële instrumenten; - een vergoeding te betalen voor het gebruik van de financiële instrumenten; - betalingen van dividend, couponinterest of overige vergoedingen, die plaats hebben gevonden tijdens de uitleenperiode, aan de Uitlener te vergoeden. Het doel van Securities Lending binnen AAM is om tegen aanvaardbare risico s extra rendement te behalen door het uitlenen van financiële instrumenten aan derden. De opbrengsten van Securities Lending worden als volgt verdeeld: - 72% komt ten goede aan het fonds (en daarmee aan de deelnemer); - de overige 28% komt ten goede aan de custodian en AAM (hiermee worden o.a. de kosten gedekt). Risicobeheer securities lending Het uitlenen van effecten brengt de volgende risico s met zich mee: Kredietrisico Dit is het risico dat de Lener zijn verplichtingen niet kan nakomen (bijv. de Lener kan de financiële instrumenten niet of niet tijdig terugleveren). Daarnaast wordt er ook kredietrisico gelopen op de custodian; Onderpandrisico Als tegenprestatie voor het lenen van de financiële instrumenten stelt de Lener onderpand ter beschikking. Dit onderpand kan bestaan uit cash of andere financiële instrumenten, welke ook weer risico s met zich mee kunnen brengen. Voorbeelden hiervan zijn liquiditeitsrisico, volatiliteitrisico, kredietrisico en renterisico; Operationeel risico Net als in andere onderdelen van het beleggingsproces, zijn in het Securities Lending proces ook operationele risico s aanwezig. De kwaliteit van de processen van de custodian zijn hierin het meest bepalend. AAM heeft verschillende vergaande maatregelen genomen om bovengenoemde risico s te beheersen. a. Kredietrisico: - Lenende partijen dienen minimaal een A rating van een van de rating agencies (Standard & Poors, Moody s of Fitch) te hebben. Voorbeelden van Lenende partijen zijn Deutsche Bank AG, ING Groep NV, Morgan Stanley, en Royal Bank of Scotland Plc; - Alle Lenende partijen worden gescreend door het AAM Credit Fixed Income team. Dit team voert een kredietbeoordeling uit en verleent goedkeuring dan wel afkeuring; - Alle Lenende partijen worden formeel goedgekeurd door het Securtities Lending Committee; - Het nominale bedrag dat mag worden uitgeleend aan een Lenende partij is begrensd. Zo mag een Lenende partij met A rating maximaal 750 miljoen lenen terwijl een Lenende partij met AA rating of hoger maximaal 1,5 miljard mag lenen; - Citibank heeft een zogeheten Borrower Indemnification afgegeven. Als een Lenende partij failliet gaat en de uitgeleende stukken niet of slechts gedeeltelijk kan teruggeven, zorgt Citibank ervoor dat Aegon schadeloos wordt gesteld door het verschil in waarde te vergoeden. 21

22 b. Onderpandrisico - Als onderpand worden alleen cash en OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) staatsobligaties met een minimale AA rating geaccepteerd. In incidentele gevallen worden ook obligaties uitgegeven door instanties met een expliciete staatsgarantie. Er worden dus alleen obligaties geaccepteerd die zijn uitgegeven, dan wel expliciet gegarandeerd zijn, door een van de 34 OECD landen, welke minimaal een AA rating hebben; - De waarde van het aangeboden onderpand door de Lener moet te allen tijde boven een bepaalde ratio (ook wel haircut genoemd) uitkomen. Als vastrentende waarden worden uitgeleend moet de waarde van het onderpand tenminste 102% van de uitgeleende stukken zijn, voor aandelen is dit tenminste 105%. Als de marktomstandigheden daar volgens het Securities Lending Committee aanleiding toe geven, kunnen deze haircuts worden verhoogd; - Dagelijks voert de custodian een zogenaamde mark to market uit. Hierbij wordt gekeken naar de actuele waarde van de uitgeleende stukken en het onderpand. Als de waarde van het onderpand onder de haircut komt, is de tegenpartij verplicht de waarde van het onderpand te verhogen tot de haircut weer op niveau is. Deze actie wordt door de custodian uitgevoerd en door AAM gemonitord; c. Operationeel risico Om de kwaliteit van het operationele proces bij de custodian te waarborgen, moet de custodian jaarlijks een SOCI verklaring overleggen. Deze is voorzien van een Assurance rapport van de externe accountant van de custodian. Deze geeft inzicht in de kwaliteit van het interne beheersproces. Daarnaast bewaakt de afdeling ORM van AAM de interne monitoractiviteiten op de uitbestede Securities Lending processen. 22

23 Fondsen beschikbaar voor Vrij Beleggen Bij de beschrijving van de fondsen beschikbaar voor Vrij Beleggen is gebruik gemaakt van de Factsheets zoals zij op eind oktober 2014 gepubliceerd waren op Raadpleeg altijd voor de meest actuele informatie de documentatie die gepubliceerd is op de website van Aegon. AEGON Core Eurozone Government Bond Index Fund Het Fonds belegt, direct of indirect, hoofdzakelijk in obligaties genoteerd in euro, van Eurozone landen met een AAA rating. Het fonds belegt altijd in Nederlandse staatsobligaties en de minimale rating van overige Eurozone landen waarin belegd kan worden is AA-. Het fonds belegt alleen in obligaties met een rating lager dan AAA indien er niet voldoende AAA landen zijn die gezamenlijk minimaal 50% van het bruto binnenlands product van de Eurozone beslaan. AEGON Vastgoed Fund Internationaal Het Fonds belegt, direct of indirect, hoofdzakelijk in aandelen van beursgenoteerde vastgoedmaatschappijen over de hele wereld. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door een actief selectiebeleid van landen, sectoren en individuele aandelen. AEGON World Equity Index Fund (EUR) Het Fonds belegt, direct of indirect, hoofdzakelijk in aandelen van beursgenoteerde ondernemingen over de hele wereld (Europa, Noord-Amerika, Japan, Azië en opkomende aandelenmarkten). AEGON Global Commodity Fund (EUR) Het Fonds belegt, direct of indirect, wereldwijd hoofdzakelijk in de markten voor grondstoffen. Het beleggingsbeleid is erop gericht om de wegingen naar de diverse grondstofsectoren in de benchmark zo goed mogelijk te volgen. AEAM Money Market Euro Fund Het Fonds belegt, direct of indirect, hoofdzakelijk in kortlopende geldmarktinstrumenten gedenomineerd in euro. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door het door de Beheerder te voeren beleid. Enkele voorbeelden van het te voeren beleid kunnen zijn: Selectiebeleid van landen, sectoren en individuele geldmarktinstrumenten en het zo nauwgezet mogelijk volgen van de benchmark. AEGON European Credit Fund Het Fonds belegt, direct of indirect, hoofdzakelijk in obligaties uitgegeven door bedrijven en instellingen, uitgezonderd (lokale) overheden, staatsgegarandeerde en supranationale instellingen, genoteerd in euro of omgezet naar euro met een laagste/minimale rating van BBB-. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door middel van een actief selectiebeleid van sectoren en individuele obligaties. Het renterisico is gelijk aan dat van de benchmark. AEGON Asset Backed Securities Fund Het Fonds belegt, direct of indirect, hoofdzakelijk in asset backed securities genoteerd in euro of omgezet naar euro, gespreid over verschillende issuers, onderpanden, sectoren en landen. Het Fonds belegt, direct of indirect, hoofdzakelijk in RMBS (Residential Mortgage Backed Securities), CMBS (Commercial Mortgage Backed Securities), Consumer Loans, Car Loans, Credit Card loans, Whole Business (herverpakking van bedrijven/bedrijfsonderdelen) en overige asset backed securities. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door middel van een actief selectie-beleid van issuers, onderpanden, sectoren en landen. Het Fonds belegt, direct of indirect, niet in asset backed securities met hoofdzakelijk Nederlandse hypotheken als onderpand. AEGON Global High Yield Fund (EUR) Het Fonds belegt, direct of indirect, hoofdzakelijk in hoogrenderende obligaties uitgegeven door Amerikaanse of Europese bedrijven en instellingen. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door middel van een actief selectiebeleid van sectoren en individuele obligaties. 23

Transparant over beleggen bij Aegon PPI. September 2013

Transparant over beleggen bij Aegon PPI. September 2013 Transparant over beleggen bij Aegon PPI September 2013 1 Inhoud Beleggen bij Aegon PPI... 4 Inleiding... 4 Opzet vermogensbeheer... 5 Pensioendoelstelling is uitgangspunt... 5 Life Cycle Beleggen... 5

Nadere informatie

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen FOTO invoegen Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Januari 2019 Inhoud Inleiding 3 Visie, missie en doelstelling 4 Visie 4 Missie 4 Doelstelling 4 Verdeling van de verantwoordelijkheden 4 De beleggingskeuzes

Nadere informatie

Achmea life cycle beleggingen

Achmea life cycle beleggingen Achmea life cycle beleggingen Scheiden. Uw pensioengeld in vertrouwde handen Wat betekent dat voor uw ouderdomspensioen? Interpolis. Glashelder Achmea life cycle beleggingen Als pensioenverzekeraar beleggen

Nadere informatie

Nieuwsbrief februari 2016

Nieuwsbrief februari 2016 Nieuwsbrief februari 2016 In deze nieuwsbrief vindt u de volgende onderwerpen: - De beleggingsresultaten over 2015 - Vragen en antwoorden over de beleggingsresultaten en uw pensioenregeling bij Aegon PPI

Nadere informatie

Aanpassing Prospectussen Aegon, AEAM en Aegon Paraplu 1 Funds Per 1 augustus 2016

Aanpassing Prospectussen Aegon, AEAM en Aegon Paraplu 1 Funds Per 1 augustus 2016 Aanpassing Prospectussen Aegon, AEAM en Aegon Paraplu 1 Funds Per 1 augustus 2016 Per 1 augustus 2016 voert de beheerder van de Aegon Funds, de AEAM Funds en de Aegon Paraplu 1 Funds, Aegon Investment

Nadere informatie

INFORMATIE BELEGGINGSFONDSEN (NETTO) WERKNEMERS PENSIOEN

INFORMATIE BELEGGINGSFONDSEN (NETTO) WERKNEMERS PENSIOEN INFORMATIE BELEGGINGSFONDSEN (NETTO) WERKNEMERS PENSIOEN Informatie voor werkgevers Ingangsdatum 1 januari 2016 Als uw werknemer niet kiest voor een gegarandeerde uitkering wordt zijn premie belegd. Dit

Nadere informatie

Generali beleggingsmogelijkheden Generali pensioen

Generali beleggingsmogelijkheden Generali pensioen Generali beleggingsmogelijkheden Generali pensioen informatie voor de deelnemer INHOUDSOPGAVE Algemene informatie over dit document 2 1. Zorgvuldig beleggingsbeleid 3 2. Algemene informatie over een pensioen

Nadere informatie

UW MENSEN, UW KAPITAAL. Beleggingsinformatie. Vrij beleggen. Life Cycle beleggen. Rendement en risico s. Kosten

UW MENSEN, UW KAPITAAL. Beleggingsinformatie. Vrij beleggen. Life Cycle beleggen. Rendement en risico s. Kosten UW MENSEN, UW KAPITAAL Beleggingsinformatie 2 Life Cycle beleggen Vrij beleggen Rendement en risico s 4 6 8 Kosten 9 Beleggingsinformatie Hoe werkt het beleggingspensioen van Cappital? In de pensioenregeling

Nadere informatie

BELEGGINGSMOGELIJKHEDEN PENSIOEN JANUARI 2018

BELEGGINGSMOGELIJKHEDEN PENSIOEN JANUARI 2018 Generali BELEGGINGSMOGELIJKHEDEN PENSIOEN JANUARI 2018 www.asr.nl/gnl INHOUDSOPGAVE 1 Algemene informatie over dit document... 3 2 Zorgvuldig beleggingsbeleid... 4 2.1 UW GELD IN GOEDE HANDEN...4 2.2 HET

Nadere informatie

Generali Beleggingsmogelijkheden Pensioen

Generali Beleggingsmogelijkheden Pensioen 1. Algemene informatie over dit document Waarom krijgt u dit document U krijgt deze informatie omdat u via uw werkgever deelneemt aan een pensioenregeling bij Generali. In uw pensioenregeling staat hoe

Nadere informatie

Robeco Flexioen FLEXIBEL INDIVIDUEEL PENSIOEN

Robeco Flexioen FLEXIBEL INDIVIDUEEL PENSIOEN Robeco Flexioen FLEXIBEL INDIVIDUEEL PENSIOEN Uw pensioen en Flexioen Via uw werkgever bouwt u een pensioeninkomen op. U ontvangt dit pensioeninkomen naast uw AOW-uitkering, nadat u gepensioneerd bent.

Nadere informatie

UW MENSEN, UW kapitaal. Beleggingsinformatie. Vrij beleggen. Life Cycle beleggen. Rendement en risico s. Kosten

UW MENSEN, UW kapitaal. Beleggingsinformatie. Vrij beleggen. Life Cycle beleggen. Rendement en risico s. Kosten UW MENSEN, UW kapitaal Beleggingsinformatie 2 Life Cycle beleggen Vrij beleggen Rendement en risico s 4 6 8 Kosten 9 Beleggingsinformatie Hoe werkt het beleggingspensioen van Cappital? In de pensioenregeling

Nadere informatie

Welkom bij het webinar over de beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI in het derde kwartaal van 2015

Welkom bij het webinar over de beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI in het derde kwartaal van 2015 Welkom bij het webinar over de beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI in het derde kwartaal van 2015 Bas Endlich Jacob Vijverberg 1 Marktontwikkelingen derde kwartaal 2015 Geen renteverhoging

Nadere informatie

Persoonlijk Pensioen Plan

Persoonlijk Pensioen Plan Persoonlijk Pensioen Plan Verstandig beleggen voor een goed pensioen Zorgvuldig uw pensioen opbouwen Natuurlijk denkt u wel eens aan uw financiële situatie na uw pensionering. Misschien wilt u minder werken,

Nadere informatie

De LifeCycle Mix bij Mijn Pensioen. LifeCycle Mix (LCM): online oplossing met maximale transparantie en gemak

De LifeCycle Mix bij Mijn Pensioen. LifeCycle Mix (LCM): online oplossing met maximale transparantie en gemak De LifeCycle Mix bij Mijn Pensioen LifeCycle Mix (LCM): online oplossing met maximale transparantie en gemak Gespecialiseerd team onderhoudt en ontwikkelt LCM WWW.INGIM.COM 2 ING INVESTMENT MANAGEMENT

Nadere informatie

Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen

Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Deelnemersbrochure Mijn Pensioen 2014 Stichting Pensioenfonds Gasunie Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Een unieke pensioenoplossing: Pensioenopbouw op maat; Altijd online inzage in uw vermogensopbouw.

Nadere informatie

Generali beleggingsmogelijkheden pensioen informatie voor de deelnemer

Generali beleggingsmogelijkheden pensioen informatie voor de deelnemer Generali beleggingsmogelijkheden pensioen informatie voor de deelnemer Inhoudsopgave Algemene informatie over dit document 2 1. Zorgvuldig beleggingsbeleid 3 2. Algemene informatie over een pensioen op

Nadere informatie

Achmea life cycle beleggingen in beeld

Achmea life cycle beleggingen in beeld Achmea life cycle beleggingen in beeld Scheiden. Uw pensioengeld in vertrouwde handen Wat betekent dat voor uw ouderdomspensioen? Achmea life cycle beleggingen in beeld Voor het beleggen van pensioen bent

Nadere informatie

Beleggingsbeleid 2018 Brand New Day PPI

Beleggingsbeleid 2018 Brand New Day PPI Beleggingsbeleid 2018 Brand New Day PPI Het beleggingsbeleid van Brand New Day PPI is gebaseerd op 3 pijlers: Inkomenszekerheid Het te verwachten pensioen moet voldoende zijn Kans op onverwachte verliezen

Nadere informatie

Generali beleggingsmogelijkheden pensioen informatie voor de werkgever

Generali beleggingsmogelijkheden pensioen informatie voor de werkgever Generali beleggingsmogelijkheden pensioen informatie voor de werkgever Inhoudsopgave Algemene informatie over dit document 2 1. Zorgvuldig beleggingsbeleid 3 2. Algemene informatie over een pensioen op

Nadere informatie

Risico s en kenmerken van beleggen

Risico s en kenmerken van beleggen Risico s en kenmerken van beleggen 1. Risico s en kenmerken in het algemeen Beleggen brengt risico s met zich mee. Vaak geldt: hoe hoger het verwachte rendement, hoe meer risico s. Ook geldt dat in het

Nadere informatie

Beleggingsinformatie over

Beleggingsinformatie over Beleggingsinformatie over LifeCycle Beleggen van Bewust Pensioen LifeCycle Beleggen van Bewust Pensioen Visie van vermogensopbouw met LifeCycle Beleggen Over het onderwerp pensioen bestaan veel misverstanden.

Nadere informatie

Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Pensioen. Alles over uw beleggingsmogelijkheden

Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Pensioen. Alles over uw beleggingsmogelijkheden Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Pensioen Alles over uw beleggingsmogelijkheden Allianz Pensioen Beleggen Welkom bij Allianz. Via uw werkgever neemt u deel aan een pensioenregeling bij

Nadere informatie

Deelnemersbrochure Astellas 2019

Deelnemersbrochure Astellas 2019 Deelnemersbrochure Astellas 2019 Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Een unieke pensioenoplossing: Pensioenopbouw op maat; Altijd online inzage in uw vermogensopbouw. Pensioenopbouw op maat Mijn Pensioen

Nadere informatie

Welkom bij webinar over beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI over het eerste kwartaal 2016

Welkom bij webinar over beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI over het eerste kwartaal 2016 Welkom bij webinar over beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI over het eerste kwartaal 2016 Bas Endlich Jacob Vijverberg Lex Solleveld 1 Marktontwikkelingen eerste kwartaal 2016

Nadere informatie

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfspensioenfonds AVH 1. Introductie 1.1 Inleiding Deze verklaring inzake de beleggingsbeginselen geeft beknopt de uitgangspunten weer van het

Nadere informatie

Verklaring beleggingsbeginselen

Verklaring beleggingsbeginselen Verklaring beleggingsbeginselen Inleiding Het beleggingsbeleid van de Stichting Cappital Premiepensioeninstelling (Cappital) is voor zowel de zekerheid als de betaalbaarheid van het pensioen van cruciaal

Nadere informatie

ONDERDEEL VAN EEN GEOLIEDE MACHINE

ONDERDEEL VAN EEN GEOLIEDE MACHINE ONDERDEEL VAN EEN GEOLIEDE MACHINE PENSIOENMANTEL BESCHIKBARE PREMIE 1 november 2013 UW KAPITAAL ZIJN UW MENSEN SPECIAAL VOOR WTG Cappital: een unieke pensioenregeling voor WTG De pensioenregeling bij

Nadere informatie

Beleggingsaanbod a.s.r. Presentatie Astra Zeneca 27 oktober 2015

Beleggingsaanbod a.s.r. Presentatie Astra Zeneca 27 oktober 2015 Beleggingsaanbod a.s.r. Presentatie Astra Zeneca 27 oktober 2015 Onderdeel van a.s.r. a.s.r. is de Nederlandse verzekeringsmaatschappij voor alle verzekeringen. Bij a.s.r. werken ruim 3.900 medewerkers

Nadere informatie

Uw pensioen en Flexioen. Flexibel Individueel Pensioen

Uw pensioen en Flexioen. Flexibel Individueel Pensioen Uw pensioen en Flexioen Flexibel Individueel Pensioen Uw pensioen en Flexioen U bouwt een pensioeninkomen op via uw werkgever. Dit pensioeninkomen ontvangt u nadat u gepensioneerd bent, naast uw AOW-uitkering.

Nadere informatie

De beleggingsmogelijkheden. op een rij. Waardewijs Pensioen en Waardewijs Pensioen Compact

De beleggingsmogelijkheden. op een rij. Waardewijs Pensioen en Waardewijs Pensioen Compact Waardewijs Pensioen en Waardewijs Pensioen Compact De beleggingsmogelijkheden op een rij Let op: deze brochure geldt alleen voor collectieve pensioenregelingen met een ingangsdatum voor 1 januari 2013.

Nadere informatie

start Beleggen in de Reaal Vermogensverzekering

start Beleggen in de Reaal Vermogensverzekering start Beleggen in de Reaal Vermogensverzekering 2 > Zelf > Beleggingsmix > Life > Actief > Maatschappelijk > Wie > Bijlage > Bijlage > Bijlage de Reaal Vermogensverzekering afgestemd op risico Cycle: beginnen

Nadere informatie

Allianz Pensioen Lifecycles

Allianz Pensioen Lifecycles Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Pensioen Lifecycles Samenstelling en beleggingsschema s actieve en passieve lifecycles 1 Allianz Pensioen Lifecycles Voor de opbouw van pensioenkapitaal

Nadere informatie

HorizonBeleggen, ProfielBeleggen en VrijBeleggen. De beleggingsmogelijkheden van Zwitserleven.

HorizonBeleggen, ProfielBeleggen en VrijBeleggen. De beleggingsmogelijkheden van Zwitserleven. HorizonBeleggen, ProfielBeleggen en VrijBeleggen. De beleggingsmogelijkheden van Zwitserleven. De beleggingsmogelijkheden van Zwitserleven. U heeft via uw werkgever een pensioenregeling op basis van beleggingen

Nadere informatie

ALLIANZ PENSIOEN LIFECYCLES. Samenstelling en beleggingsschema s actieve en passieve lifecycles

ALLIANZ PENSIOEN LIFECYCLES. Samenstelling en beleggingsschema s actieve en passieve lifecycles ALLIANZ PENSIOEN LIFECYCLES Samenstelling en beleggingsschema s actieve en passieve lifecycles ALLIANZ PENSIOEN LIFECYCLES Voor de opbouw van pensioenkapitaal beleggen we de pensioenpremie in beleggingsfondsen.

Nadere informatie

Beschikbarepremieregeling

Beschikbarepremieregeling Beschikbarepremieregeling Beleggen voor uw pensioen Meer weten? Hoe werkt beleggen? 4 Hoeveel pensioen krijgt u? Beleggingsmogelijkheden 5 Hoeveel beleggingsrisico wilt u lopen? 7 8 Geef uw keuze door

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland in liquidatie

Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland in liquidatie Vermogensbeheerrapportage 4e kwartaal 2017 In het vierde kwartaal van 2017 steeg wettelijke dekkingsgraad 1 met 1,4% punt van 108,1% naar 109,5%. De actuele dekkingsgraad 2 daalde met 0,1%-punt van 109,9%

Nadere informatie

Beschikbarepremieregeling

Beschikbarepremieregeling Beschikbarepremieregeling Beleggen voor uw pensioen Meer weten? Hoe werkt beleggen? 4 Hoeveel pensioen krijgt u? Beleggingsmogelijkheden 5 Hoeveel risico wilt u lopen? 7 8 Geef uw keuze door Goed om te

Nadere informatie

Fondskeuze Zelf Beleggen Persoonlijk Pensioen Plan

Fondskeuze Zelf Beleggen Persoonlijk Pensioen Plan 77-5001-43A 30-07-2010 11:27 Pagina 1 Fondskeuze Zelf Beleggen Persoonlijk Pensioen Plan Toelichting Met dit formulier kunt u de beleggingen in uw ABN AMRO Persoonlijk Pensioen Plan opgeven. Leest u deze

Nadere informatie

Verklaring inzake beleggingsbeginselen

Verklaring inzake beleggingsbeginselen STICHTING PENSIOENFONDS RECREATIE Mei 2011 INHOUDSOPGAVE 0. Introductie 3 1. Doelstelling van het beleggingsbeleid 4 2. Organisatie en risicobeheerprocedures 5 3. Beleggingsbeginselen 7 Mei 2011 Pagina

Nadere informatie

Beschikbarepremieregeling

Beschikbarepremieregeling Beschikbarepremieregeling Beleggen voor uw pensioen Meer weten? Hoe werkt beleggen? 4 Hoeveel pensioen krijgt u? Beleggingsmogelijkheden 5 Hoeveel beleggingsrisico wilt u lopen? 7 8 Geef uw keuze door

Nadere informatie

Risicoprofielen. Het belang van een passend risicoprofiel. HOF HOORNEMAN BANKIERS NV Risicoprofielen 1

Risicoprofielen. Het belang van een passend risicoprofiel. HOF HOORNEMAN BANKIERS NV Risicoprofielen 1 Risicoprofielen Het belang van een passend risicoprofiel HOF HOORNEMAN BANKIERS NV Risicoprofielen 1 Hof Hoorneman Bankiers is een onafhankelijke vermogensbeheerder met een bankvergunning. Wij hebben als

Nadere informatie

het gemak van het Pension Lifecycle Fund

het gemak van het Pension Lifecycle Fund het gemak van het Pension Lifecycle Fund 1 inhoud Omschrijving Pagina 1. Wat is een lifecycle fonds? 2 2. Hoe werkt het ABN AMRO Pension Lifecycle Fund? 2 3. Hoeveel rendement kunt u behalen? 3 4. Wat

Nadere informatie

Begrippenlijst. Algemeen Pensioenfonds 1 / 5. Aandeel

Begrippenlijst. Algemeen Pensioenfonds 1 / 5. Aandeel Begrippenlijst Aandeel Aandelenfonds Achtergestelde obligatie Actief beheer AFM Allocatie Bewijs van deelneming in het kapitaal van een vennootschap. Bezit van een aandeel geeft het recht om te delen in

Nadere informatie

Consumentenbrief beleggingen van. Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer

Consumentenbrief beleggingen van. Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer Consumentenbrief beleggingen van Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer Introductie Een groot aantal brancheorganisaties waaronder DSI, DUFAS, NVB, VBA en VV&A hebben het initiatief genomen om Consumentenbrief

Nadere informatie

Toets zelf regie over beleggen

Toets zelf regie over beleggen Toets zelf regie over beleggen 1. Ik herken me het best in de volgende uitspraak: A. Ik ben bang om te beleggen. Ik kan hiermee verlies lijden. B. Ik heb nog niet eerder belegd. C. Ik ben gestopt met beleggen.

Nadere informatie

Beleggingsstatuut. 1. Algemene Richtlijnen. 2. Richtlijnen inzake het beleggingsbeleid

Beleggingsstatuut. 1. Algemene Richtlijnen. 2. Richtlijnen inzake het beleggingsbeleid Beleggingsstatuut 1. Algemene Richtlijnen 1. Statutaire doelstelling De Hartstichting strijdt tegen hart- en vaatziekten. Zij investeert in onderzoek naar harten vaatziekten in Nederland. Zij geeft hoogwaardige

Nadere informatie

Beleggingsprincipes. Juli 2013

Beleggingsprincipes. Juli 2013 Beleggingsprincipes Juli 2013 1 Inleiding en achtergrond Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Rijn- en Binnenvaart (hierna: ons pensioenfonds) belegt met een lange termijn horizon. Om het beleggingsbeleid

Nadere informatie

Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Pensioen. Alles over uw beleggingsmogelijkheden

Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Pensioen. Alles over uw beleggingsmogelijkheden Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Pensioen Alles over uw beleggingsmogelijkheden Allianz Pensioen Beleggen Welkom bij Allianz. Wij zijn een stabiele verzekeraar en onderdeel van het wereldwijde

Nadere informatie

Einddatumgericht Beleggen

Einddatumgericht Beleggen Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Einddatumgericht Beleggen Allianz DGA Pakket Einddatumgericht Beleggen Bouwen aan een goed pensioen betekent voor u een afweging maken tussen rendement en risico.

Nadere informatie

PRINCIPLES OF FUND GOVERNANCE HAVEN EUROPEAN VALUE FUND ASIAN VALUE FUND AMERICAN VALUE FUND FUNDAMENT BOND FUND

PRINCIPLES OF FUND GOVERNANCE HAVEN EUROPEAN VALUE FUND ASIAN VALUE FUND AMERICAN VALUE FUND FUNDAMENT BOND FUND PRINCIPLES OF FUND GOVERNANCE HAVEN EUROPEAN VALUE FUND ASIAN VALUE FUND AMERICAN VALUE FUND FUNDAMENT BOND FUND I. INLEIDING Safe Harbour Fund Management B.V. (de Beheerder ) is de beheerder van Haven

Nadere informatie

Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen

Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen Wat u moet weten over beleggen Uw werkgever betaalt pensioenpremies voor het Rabo BedrijvenPensioen. In deze brochure leest u hoe we die premies voor u beleggen.

Nadere informatie

ALLIANZ PENSIOEN. Alles over uw beleggingsmogelijkheden

ALLIANZ PENSIOEN. Alles over uw beleggingsmogelijkheden ALLIANZ PENSIOEN Alles over uw beleggingsmogelijkheden ALLIANZ PENSIOEN BELEGGEN Welkom bij Allianz. Via uw werkgever bouwt u bij ons pensioen op. Uw pensioen is in goede handen, want wij zijn onderdeel

Nadere informatie

start Beleggen in de Vermogensverzekering

start Beleggen in de Vermogensverzekering start Beleggen in de Vermogensverzekering 2 Inleiding ( en pools) De Vermogensverzekering is een beleggingsverzekering die voldoet aan de eisen van deze tijd. De verzekering is uitermate geschikt ter vervanging

Nadere informatie

NN First Class Balanced Return Fund

NN First Class Balanced Return Fund NN First Class Balanced Return Fund Alle Fonds onder de loep cijfers zijn per 31/03/015 Het NN First Class Balanced Return Fonds won in het eerste kwartaal 8,9% Zeer sterke performances van aandelen en

Nadere informatie

Beleggingsbeginselen

Beleggingsbeginselen Beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus Versie april 2015 Deze Verklaring beleggingsbeginselen maakt onderdeel uit van het beleggingsbeleid van het pensioenfonds en is aangepast

Nadere informatie

Wijziging beleggingsmogelijkheden

Wijziging beleggingsmogelijkheden Wijziging beleggingsmogelijkheden Aanvullende PensioenRekening & Pre-pensioen Rekening (SPJNL) Ed Vermeulen Robeco Accountmanager Institutional Clients Leiden, mei 2010 1 Agenda Doelstelling Pensioenregeling

Nadere informatie

Delta Lloyd Levensverzekering NV

Delta Lloyd Levensverzekering NV U koopt op uw pensioendatum met uw opgebouwde pensioenkapitaal een pensioen. Dit kan een vast of een variabel pensioen zijn. Met deze informatie kunt u het vaste en variabele pensioen met elkaar vergelijken.

Nadere informatie

INFORMATIEBROCHURE BELEGGINGSFONDSEN

INFORMATIEBROCHURE BELEGGINGSFONDSEN INFORMATIEBROCHURE BELEGGINGSFONDSEN Beleggen brengt risico s met zich mee. Uw inleg kan minder waard worden. NOVEMBER 2018 INFORMATIEBROCHURE BELEGGINGSFONDSEN 1. Omschrijving Een beleggingsfonds is te

Nadere informatie

PRINCIPLES OF FUND GOVERNANCE AMERICAN VALUE FUND

PRINCIPLES OF FUND GOVERNANCE AMERICAN VALUE FUND PRINCIPLES OF FUND GOVERNANCE AMERICAN VALUE FUND I. INLEIDING Safe Harbour Fund Management B.V. (de Beheerder ) is de beheerder van American Value Fund (het Fonds ). De bewaarder van het Fonds is Stichting

Nadere informatie

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Verklaring inzake de beleggingsbeginselen 1. Inleiding Ongeveer 2.000 personen hebben pensioenaanspraken opgebouwd bij Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (in deze verklaring voortaan verder pensioenfonds

Nadere informatie

Direct Ingaand Pensioen

Direct Ingaand Pensioen Direct Ingaand Pensioen Ruime keuzemogelijkheden voor een pensioenuitkering die bij u past Gaat u binnenkort met pensioen? En hebt u pensioen opgebouwd via uw werkgever, waarbij op uw pensioendatum een

Nadere informatie

Delta Lloyd Levensverzekering NV

Delta Lloyd Levensverzekering NV U koopt op uw pensioendatum met uw opgebouwde pensioenkapitaal een pensioen. Dit kan een vast of een variabel pensioen zijn. Met deze informatie kunt u het vaste en variabele pensioen met elkaar vergelijken.

Nadere informatie

Klant. De Beleggingsvrijheidanalyse is een analyse van de invloed van de verschillende beleggingsprofielen

Klant. De Beleggingsvrijheidanalyse is een analyse van de invloed van de verschillende beleggingsprofielen Klant De Beleggingsvrijheidanalyse is een analyse van de invloed van de verschillende beleggingsprofielen die deelnemers aan de collectieve pensioenregeling hebben op het pensioen en de risico s daarvan.

Nadere informatie

DC in een Notendop. Versie 17 januari 2015

DC in een Notendop. Versie 17 januari 2015 DC in een Notendop Versie 17 januari 2015 DC voor beginners Denified Contributions/ Beschikbare premie: Niet de aanspraken, maar de premie is de toezegging, premie staat vast, uitkering onzeker. Beschikbare

Nadere informatie

Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen

Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Deelnemersbrochure Mijn Pensioen 2014 Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Een unieke pensioenoplossing: Pensioenopbouw op maat; Zelf beleggen of uitbesteden aan professionals; In plaats van beleggen kunt

Nadere informatie

Beleggingsstatuut Stichting Sophia Kinderziekenhuis Fonds Vastgesteld 9 februari 2016

Beleggingsstatuut Stichting Sophia Kinderziekenhuis Fonds Vastgesteld 9 februari 2016 Beleggingsstatuut Stichting Sophia Kinderziekenhuis Fonds Vastgesteld 9 februari 2016 I Inleiding De Stichting Sophia Kinderziekenhuis Fonds (het Fonds ) heeft ten doel: (i) de financiele ondersteuning

Nadere informatie

Einddatumgericht Beleggen

Einddatumgericht Beleggen Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Einddatumgericht Beleggen Een goede balans tussen rendement en risico Einddatumgericht Beleggen Bouwen aan een goed pensioen betekent voor u een afweging maken

Nadere informatie

Profielwijzer. Profielwijzer - LCE-031 1

Profielwijzer. Profielwijzer - LCE-031 1 Profielwijzer Via uw (voormalige) werkgever heeft u bij Pensioenfonds Accountancy een pensioenkapitaal opgebouwd in een excedentregeling (beschikbare premieregeling). Uw pensioenkapitaal wordt belegd via

Nadere informatie

Beleggingsbeleid Ardanta Risicobewustzijn Doelstellingen Beleggingsbeleid

Beleggingsbeleid Ardanta Risicobewustzijn Doelstellingen Beleggingsbeleid Beleggingsbeleid Ardanta Het beleggingsbeleid van Ardanta is uitbesteed aan de afdeling Financial Markets van ASR Nederland. Jaarlijks stellen wij het beleid in samenspraak met deze afdeling vast, waarna

Nadere informatie

Strategic Allocation Funds (SAF) Een alles-in-één propositie voor pensioenbeleggingen

Strategic Allocation Funds (SAF) Een alles-in-één propositie voor pensioenbeleggingen Strategic Allocation Funds (SAF) Een alles-in-één propositie voor pensioenbeleggingen 10 januari 2016 Inhoud SAF: een alles-in-één propositie 3 Professionaliteit in pensioenbeleggen 3 SAF, voor wie? 3

Nadere informatie

PNO NETTO PENSIOEN REGELING

PNO NETTO PENSIOEN REGELING PNO NETTO REGELING INFORMATIE VOOR WERKGEVERS VOOR IEDEREEN IN DE CREATIEVE SECTOR 1 VOOR WERKNEMERS MET EEN SALARIS HOGER DAN 107.593 Het is sinds 1 januari 2015 niet meer mogelijk fiscaal vriendelijk

Nadere informatie

Deelnemersbrochure Mijn Pensioen 2019

Deelnemersbrochure Mijn Pensioen 2019 Deelnemersbrochure Mijn Pensioen 2019 Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Een unieke pensioenoplossing: Pensioenopbouw op maat; Zelf beleggen of uitbesteden aan professionals; In plaats van beleggen kunt

Nadere informatie

Beleggingsupdate Allianz Pensioen

Beleggingsupdate Allianz Pensioen Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Beleggingsupdate Allianz Pensioen Beleggingsupdate Q3 2017 Rendementen Allianz Pensioen Passieve en Actieve Lifecycles In deze Beleggingsupdate vindt u tabellen

Nadere informatie

STICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS BELEGGINGSBEGINSELEN

STICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS BELEGGINGSBEGINSELEN 22 september 2016 Beleggingsbeginselen De beleggingsbeginselen van het pensioenfonds zijn de uitgangspunten ten aanzien van beleid en uitvoering,

Nadere informatie

ABN AMRO Multi Manager Profiel Fondsen. Toegang tot een selectie van de best presterende beleggingsfondsen wereldwijd.

ABN AMRO Multi Manager Profiel Fondsen. Toegang tot een selectie van de best presterende beleggingsfondsen wereldwijd. ABN AMRO Multi Manager Profiel Fondsen. Toegang tot een selectie van de best presterende beleggingsfondsen wereldwijd. Toegang tot een selectie van de best presterende beleggingsfondsen wereldwijd. Beleggen

Nadere informatie

Beleggingsmodel Fondsen

Beleggingsmodel Fondsen Beleggingsmodel Fondsen De meest comfortabele manier van beleggen Steeds afgestemd op het actuele beursklimaat Keuze uit verschillende risico s en rendementen Gecombineerde beleggingsexpertise van ABN

Nadere informatie

Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen

Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Deelnemersbrochure Pensioenfonds Huntsman 2014 Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Een unieke pensioenoplossing: Pensioenopbouw op maat; Zelf beleggen of uitbesteden aan professionals; Mogelijkheid om

Nadere informatie

Addendum bij prospectus 1 december Zwitserleven Beleggingsfondsen

Addendum bij prospectus 1 december Zwitserleven Beleggingsfondsen Addendum bij prospectus 1 december 2018 Zwitserleven Beleggingsfondsen 1 december 2018 Inhoudsopgave 1 Wijziging Hoofdstuk 3 'Fondsstructuur', paragraaf 3.4 'Beheerder' 3 2 Wijziging Hoofdstuk 7 Kosten

Nadere informatie

Informatiewijzer. Beleggingsdoelstelling & Risicoprofielen. Today s Tomorrow Morgen begint vandaag

Informatiewijzer. Beleggingsdoelstelling & Risicoprofielen. Today s Tomorrow Morgen begint vandaag Informatiewijzer Beleggingsdoelstelling & Risicoprofielen Today s Tomorrow Morgen begint vandaag Beleggen op een manier die bij u past! Aangenomen mag worden dat beleggen een voor u een hoger rendement

Nadere informatie

van Stichting Achmea Algemeen Pensioen Fonds

van Stichting Achmea Algemeen Pensioen Fonds Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van de DC-kring van Stichting Achmea Algemeen Pensioen Fonds Datum: 1-9-2016 Versie: 1 Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds is een handelsnaam van de Stichting

Nadere informatie

1. Vragen over het ouderdomspensioen

1. Vragen over het ouderdomspensioen Aegon Uitkerend Beleggingspensioen Veelgestelde vragen 1. Vragen over het ouderdomspensioen Wat heeft invloed op de hoogte van mijn pensioen? De volgende factoren hebben invloed op de hoogte van uw pensioen:

Nadere informatie

Individueel pensioensparen

Individueel pensioensparen Individueel pensioensparen Sparen voor extra pensioen Meer weten? Hoeveel extra pensioen krijgt u? 8 Hoe werkt beleggen? 5 Uw keuzemogelijkheden 6 Hoeveel beleggingsrisico wilt u lopen? 7 Wat is Individueel

Nadere informatie

TKPI Fund Governance Code

TKPI Fund Governance Code TKPI Fund Governance Code I Oversight entity TKP Investments BV (TKPI) heeft de Compliance Officer van TKPI aangewezen als toezichthoudende entiteit (oversight entity) die toezicht zal houden op de naleving

Nadere informatie

Wat u moet weten over beleggen

Wat u moet weten over beleggen Rabo BedrijvenPensioen Wat u moet weten over beleggen Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen Uw werkgever betaalt pensioenpremies voor het Rabo BedrijvenPensioen. In deze brochure leest u hoe we deze

Nadere informatie

Allianz Pensioen Beleggen

Allianz Pensioen Beleggen Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Pensioen Beleggen Een goede balans tussen rendement en risico Allianz Pensioen Beleggen Uw beleggingsmogelijkheden via Lifecycles. Bouwen aan een goed pensioen

Nadere informatie

Persoonlijk Pensioen Plan. Verstandig beleggen voor een goed pensioen

Persoonlijk Pensioen Plan. Verstandig beleggen voor een goed pensioen Persoonlijk Pensioen Plan Verstandig beleggen voor een goed pensioen Persoonlijk Pensioen Plan Verstandig beleggen voor een goed pensioen Natuurlijk denkt u wel eens aan uw financiële situatie na uw pensionering.

Nadere informatie

Individueel pensioensparen

Individueel pensioensparen Individueel pensioensparen Sparen voor extra pensioen Meer weten? Hoeveel extra pensioen krijgt u? 8 Hoe werkt beleggen? 5 Uw keuzemogelijkheden 6 Hoeveel risico wilt u lopen? 7 Wat is Individueel Pensioensparen

Nadere informatie

Investment beliefs Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK

Investment beliefs Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK Investment beliefs 2017 Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK Mei 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2. Investment beliefs 2014...4 3. Investment beliefs 2017...6 2 1. Inleiding Tijdens de strategiedag

Nadere informatie

Risico pariteit -1- 1 Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd

Risico pariteit -1- 1 Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd Risico pariteit Risico pariteit is een techniek die wordt ingezet om de risico s in een beleggingsportefeuille te reduceren. Sinds 2008 heeft risico pariteit om drie redenen veel aandacht gekregen: 1.

Nadere informatie

VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011

VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011 VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011 VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 1.1 Het beleggingsproces Het beleggingsproces vormt de randvoorwaarden

Nadere informatie

ALLIANZ PENSIOEN LIFECYCLES. Samenstelling en beleggingsschema s lifecycles

ALLIANZ PENSIOEN LIFECYCLES. Samenstelling en beleggingsschema s lifecycles ALLIANZ PENSIOEN LIFECYCLES Samenstelling en beleggingsschema s lifecycles ALLIANZ PENSIOEN LIFECYCLES Voor de opbouw van uw pensioenkapitaal beleggen we de pensioenpremie in beleggingsfondsen. De wijze

Nadere informatie

Verzekeringen. Werkgever en personeel. Het Persoonlijk Pensioen Plan: verstandig beleggen voor een goed pensioen

Verzekeringen. Werkgever en personeel. Het Persoonlijk Pensioen Plan: verstandig beleggen voor een goed pensioen Defensieve Lifecycle Neutrale Lifecycle Offensieve Lifecycle Zelf beleggen Verzekeringen 2008 Werkgever en personeel Het Persoonlijk Pensioen Plan: verstandig beleggen voor een goed pensioen Werkgever

Nadere informatie

Beleggingsupdate Allianz Pensioen

Beleggingsupdate Allianz Pensioen Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Beleggingsupdate Allianz Pensioen Beleggingsupdate 2 Rendementen lifecycles Allianz Pensioen Beleggen In deze Beleggingsupdate vindt u tabellen met het 1-, 3- en

Nadere informatie

Zelf Beleggen en Sparen

Zelf Beleggen en Sparen de vrijheid van Zelf Beleggen en Sparen 1 inhoud Omschrijving Pagina 1. Wat is Zelf Beleggen en Sparen? 2 2. Hoe werkt Zelf Beleggen en Sparen bij ABN AMRO Pensioenen? 2 3. Hoeveel rendement kunt u behalen?

Nadere informatie

Informatie beleggingsfondsen Werknemers Pensioen. Ingangsdatum 1 januari 2017 Versie

Informatie beleggingsfondsen Werknemers Pensioen. Ingangsdatum 1 januari 2017 Versie Informatie beleggingsfondsen Werknemers Pensioen Ingangsdatum 1 januari 2017 Versie 16-12-2016 1 Inhoud Algemeen 3 Beleggingskeuzes 3 Lifecycle beleggen 4 Werknemers Pensioen Mixfondsen 4 Onderliggende

Nadere informatie

Fund Governance. Achmea Investment Management. Versie 3.0, november 2018

Fund Governance. Achmea Investment Management. Versie 3.0, november 2018 Fund Governance Achmea Investment Management Versie 3.0, november 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Specifieke maatregelen fund governance structuur 3 2.1 Periodieke controle 3 2.2 Rapportage 3 2.3

Nadere informatie