Joods Studiecentrum Leiden CURSUSPROGRAMMA 2016/2017

Transcriptie

1 Joods Studiecentrum Leiden CURSUSPROGRAMMA 2016/2017

2 Welkom bij het Joods Studiecentrum te Leiden! Voor u ligt het nieuwe cursusprogramma van het Joods Studiecentrum te Leiden voor het jaar 5777 (2016/2017). Het Joods Studiecentrum is opgericht in 1983 om te voorzien in de behoefte van Joodse studenten tot verdieping van hun kennis van het jodendom. De cursussen zijn toegankelijk voor een breed publiek. De cursussen hebben niet de bedoeling om religieuze of politieke stromingen te bevorderen. Het Joods Studiecentrum richt zich in eerste instantie op personen met een Joodse achtergrond uit Leiden en wijde omgeving. De meeste cursussen zijn echter toegankelijk voor een ieder met belangstelling voor de geestelijke waarden van het jodendom. Op de volgende pagina s vindt u het overzicht van de cursussen, die het komend seizoen worden gegeven. Voor alle cursussen geldt een minimum aantal van vijf deelnemers. Wanneer zich per cursus slechts vier of minder deelnemers aanmelden, dan kan de deze helaas niet plaatsvinden. Afhankelijk van specifieke cursussen, die wekelijks, eens in de 14 dagen of eens per maand plaatsvinden, bestaat het merendeel uit 15 tot 25 cursusavonden over het gehele jaar. Dit aantal is mede afhankelijk van Joodse en/of christelijke feestdagen. Het seizoen loopt van september tot en met mei. Achterin het boekje vindt u meer informatie over de inschrijving en betaling, alsmede een adressenlijst van de docenten en bestuurlijke informatie. Wij hopen u in ons Centrum te kunnen begroeten! Henny van het Hoofd Voorzitter Leo Levie Coördinator 3

3 1. Tussen Tenach en Talmoed... een ontdekkingsreis! Aan de hand van de Talmoed, Midrash, Sjoelchan Aroech (de Codex) en latere bronnen worden alledaagse en minder alledaagse onderwerpen om ons heen behandeld. De cursusavonden beginnen met een vraagstelling over een bepaald actueel onderwerp, zoals aidsbestrijding, discriminatie, de eredienst in de synagoge, het verzorgen van huisdieren, de instandhouding van een parlementaire democratie, strafprocessen en vele andere zaken. De cursisten hebben natuurlijk de vrijheid om zelf ook onderwerpen aan te dragen. De bronnen worden door de cursisten inhoudelijk bestudeerd. Het kunnen lezen van het Hebreeuws is geen absolute noodzakelijkheid om deel te nemen. Door middel van deze cursus maken de deelnemers kennis met de methodiek van het omgaan met eeuwenoude rabbijnse literatuur. Rabbijn Lody van de Kamp woensdag van uur, eens per maand, eerste cursusavond: wo. 31 augustus

4 2. Bijbels Hebreeuws voor beginners In deze cursus wordt een inleiding gegeven in het lezen van het Bijbels Hebreeuws, te beginnen bij de schriftleer en klankleer, en vervolgens de basale verbuigingen van de naamwoorden en werkwoorden. Al snel na de start van de cursus wordt een begin gemaakt met het lezen van teksten. Eerst gaat dat lezen natuurlijk heel langzaam, maar gaandeweg wordt de snelheid opgevoerd. De cursus is geschikt voor mensen zonder enige kennis van welke vorm van Hebreeuws ook. Kennis van het alfabet is echter wel van nut om juist in het begin niet achter te blijven. Belangstellenden wordt daarom aangeraden al ruim van tevoren de website voor de lessen te bezoeken en met het alfabet te gaan oefenen, ( of op ). Voor deze cursus zijn geen extra hulpmiddelen nodig, zowel de teksten als de grammaticale informatie worden via de website van de docent beschikbaar gesteld. Voor belangstellenden met enige kennis van het modern Hebreeuws (Ivriet) zij opgemerkt dat het Bijbels Hebreeuws in zijn schrift- en vormleer weinig afwijkt, echter wel heel sterk afwijkt in de zinsopbouw en de functie van de werkwoordsvormen. Het is de bedoeling om het komende jaar enkele hoofdstukken uit het begin van het eerste boek van Samuel te lezen. We hopen dat na een jaar de cursisten in staat zijn om, met behulp van een woordenboek, te begrijpen hoe verschillende vertalers tot hun vertalingen zijn gekomen. Deze cursus vindt alleen doorgang met minimaal 10 deelnemers! Cursusmiddag: Karel Jongeling woensdag, van uur, wekelijks eerste cursusmiddag: wo. 31 augustus

5 3. Bijbels Hebreeuws voor enigszins gevorderden In deze cursus wordt ervan uitgegaan dat de deelnemers een basiskennis hebben van het Bijbels Hebreeuws. Wat de grammatica aangaat besteden we vooral aandacht aan de onregelmatige werkwoorden. Afgezien van een Hebreeuwse Bijbeltekst zijn geen verdere hulpmiddelen noodzakelijk. We zullen aan het begin van de cursus nog eens aandacht besteden aan de bestaande woordenboeken. Het is de bedoeling om het komende jaar te beginnen met de lezing van Numeri 11. We zullen, behalve aan grammatica en vocabulair, ook aandacht besteden aan de traditionele uitleg van de tekst. Daartoe zullen we voor het begin van het cursusjaar tekst en vertaling van het commentaar van Rasjie op onze website plaatsen. De tekst is te vinden op Karel Jongeling woensdag van uur eerste cursusavond: wo. 31 augustus

6 4A. Ivriet (modern Hebreeuws) Kitah alef tegenwoordige tijd Deze cursus is bedoeld voor iedereen die Ivriet wil leren, zoals dat tegenwoordig gesproken wordt in Israël. In dit jaar leren we het Alef-Beth (alfabet). Verder oefenen we lezen en spreken met behulp van teksten in de tegenwoordige tijd. Belangrijk voor het volgen van de cursus is het voorbereiden van de lessen thuis (ongeveer 4 uur per week). Werkboek: Ivriet mi-bereishiet alef. Docente: Sylvie Hoyinck zondag van uur eerste cursusavond: zo. 4 september B. Ivriet (modern Hebreeuws) Docente: Noa Breemhaar De cursus Ivriet wordt aangeboden op vele niveaus. Voor een ieder is er een passende cursus te vinden. Hieronder per cursus een korte beschrijving van de inhoud en het niveau. Voor meer informatie of overleg graag even contact opnemen met de docent. Voor alle Ivriet-cursussen geldt dat er naast de teksten uit het werkboek ook aandacht wordt geschonken aan de Joodse/Israëlische feesten aan de hand van verhalen, gedichten of liedjes in eenvoudig Ivriet. Alle boeken worden bij de docent gekocht. Kitah Bèth tegenwoordige tijd Deze cursus sluit aan bij diegenen, die 1 jaar kitah alèf hebben gevolgd. Hier gaan we door met de tegenwoordige tijd. Werkboek: Ivriet mi-bereishiet alef, (boek: ISBN: , disc: ISBN ) vanaf hoofdstuk Bet. maandag van uur, wekelijks eerste cursusavond: ma. 5 september

7 Kitah Gimel 1 verleden tijd Deze cursus sluit aan bij diegene die brede kennis van de tegenwoordige tijd heeft. Hier beginnen we met de basis van de verleden tijd. Naast het werkboek lezen we ook literatuur in Ivriet kala. Werkboek: Ivriet mi-bereishiet alef, (boek: ISBN: , disc: ISBN ) vanaf hoofdstuk Gimel. donderdag van uur, wekelijks eerste cursusavond: do. 8 september 2016 Kitah Gimel 2 verleden tijd Deze cursus is bedoeld voor diegenen, die al enige basiskennis hebben van de verleden tijd. Dit jaar gaan we verder met de verleden tijd. Naast het werkboek lezen we ook literatuur in Ivriet kala. Werkboek: Ivriet mi-bereishiet alef, (boek: ISBN: , disc: ISBN ) hoofdstuk Dalet dinsdag van uur, wekelijks eerste cursusavond: di. 6 september 2016 Kitah Dalet toekomende tijd Deze cursus is bedoeld voor diegenen die al een brede basiskennis hebben van de verleden tijd. In dit jaar beginnen we met de toekomende tijd. Werkboek: Naast het werkboek lezen we ook literatuur in Ivriet kala. dinsdag van uur, wekelijks eerste cursusavond: di. 6 september

8 Kitah Hee gevorderden Deze cursus is bedoeld voor wie een ruime basiskennis heeft in het Ivriet en deze wil vernieuwen of uitbreiden. Deze cursus wordt gegeven in een rustig tempo. Naast het werkboek lezen we ook literatuur in Ivriet kala. Werkboek: Ivriet min hahatchala bèth, (ISBN: ), vanaf les 9, blz. 201 maandag van uur, wekelijks eerste cursusavond: ma. 5 september Kitah Wav gevorderden Deze cursus is bedoeld voor wie een ruime basiskennis heeft in het Ivriet en deze wil vernieuwen of uitbreiden. In de lessen komen steeds drie onderdelen aan bod: actualiteiten, het werkboek en moderne literatuur in Ivriet kala. Werkboek: Agada shel safa (What a Language), vanaf les 5, blz. 57 donderdag van uur, wekelijks eerste cursusavond: do. 8 september

9 5a. Intensief Jiddisch 4 Een cursus voor degenen die de afgelopen drie jaar Intensief Jiddisch hebben gevolgd. We voltooien de cursus Intensive Yiddish van Gennady Estraikh, Oxford, Oksforder Yidish Press, Daarna stappen we over op de moderne Jiddische literatuur met teksten van Jehoiesj ( Jehoiesj-Sjloime Blumgarten, ), Avrom Reisen ( ), Mendele Moicher Sforim (Sjolem Jankev Abramovitsj, ), J.L. Peretz ( ). Ze worden ons door native speakers voorgelezen op de cd s bij Heather Valencia (ed.), Mit groys fargenign. Hundert yor Yidishe literatur, Oxford Institute for Yiddish Studies, Ruben Verhasselt maandag van uur, eens per 14 dagen eerste cursusavond: maandag 5 september b. Intensief Jiddisch 7 voor gevorderden Een cursus voor zevendejaars. We maken nader kennis met de moderne Jiddische literatuur via teksten van onder anderen Bella Chagall ( ), Katie Brown (geb. Gitl Bakon, ), Nobelprijswinnaar Isaac Bashevis Singer ( ) en zijn zus Esther Kreitman ( ). Ze worden ons voorgelezen door Helen Beer, Barry Davis, Pesakh Fiszman en Jeremy Grant op de cd s bij Heather Valencia (ed.), Mit groys fargenign. Hundert yor Yidishe literatur, Oxford Institute for Yiddish Studies, Ruben Verhasselt dinsdag van uur, eens in de 14 dagen eerste cursusavond: dinsdag 6 september

10 5c. De Leidse lejenkraiz, jiddische leesclub voor vergevorderden We lezen verder in de onvolprezen beschrijving van Itsik Mangers leven en werk door Alexander Spiegelblatt, Blo e winklen, Itsik Manger lebn, lid oen balade, Tel Aviv, J.L. Perets Farlag, We bekijken bijbehorende gedichten van Manger, maar ook van tijdgenoten die in het boek worden genoemd. Zo krijgen we een mooi beeld van de rijke Jiddische cultuur in vooroorlogs Europa en daarbuiten. Ruben Verhasselt maandag van uur, eens in de 14 dagen eerste cursusavond: maandag 12 september

11 6a. Ladino en de Sefardische tradities Ik wil beginnen te vertellen... las anyaranzas de Sefarad... Ladino, tegenwoordig ook Judezmo of Djudeo-Espanyol ( Joods Spaans) genoemd is de oorspronkelijke taal van de Sefardische Joden. Velen beschouwen het als een dode taal maar niets is minder waar...! Judezmo is een minderheidstaal, die vandaag de dag nog wordt gesproken onder Sefardische Joden in Israël, Turkije, Frankrijk, Marokko, Latijns-Amerika en de Balkan. In het begin werd Ladino geschreven in het oude Spaans in het Rashi-schrift, maar later werd dit vervangen door moderne Hebreeuwse tekens, samen met woorden uit de talen van de landen in de Diaspora, waar de Joden naartoe zijn gevlucht vanuit Spanje. Op dit moment wordt het geschreven in het oude Spaans (met Latijnse en Hebreeuwse tekens). In deze eerste cursus wil ik u introduceren in de Ladino-wereld. Tot de rijke en onbekende Djudeo-Espanyol taal en cultuur. Onder anderen zullen we de taal bespreken, simpele teksten, gebeden, liedjes, verhalen, poëzie en eenvoudige literatuur. Verder zullen aan bod komen de geschiedenis, las juderias in Spanje en Portugal, Sefardische tradities zoals muziek, cultuur, het vieren van de Sjabbat en Joodse feesten, Sefardische segulot, de Sefardische keuken en allerlei andere interessante thema s. Benvenido seas aki haver kerido! Jonathan Benavides donderdag, van uur, eens per 14 dagen eerste cursusavond: do. 20 oktober b. Ladino-taal voor beginners Een interessante cursus voor mensen, die geïnteresseerd zijn om te leren praten, lezen en schrijven in het Ladino, de taal van de Sefardische Joden. We zullen het hedendaagse Ladino leren, zoals deze nu in verschillende landen gesproken wordt en we zullen deze prachtige taal beoefenen niet alleen in het Latijnse, 12

12 maar ook in het moderne Hebreeuwse schrift. Het doel is om aan het eind van deze cursus de basis grammatica te leren, om bepaalde teksten te kunnen lezen en te begrijpen, te schrijven en ook te kunnen converseren in het Ladino op een eenvoudig niveau. Het is een actieve cursus en zo wordt er bij elke les schriftelijk materiaal overhandigd om thuis verder te kunnen leren en oefenen als voorbereiding voor de volgende les. Kerido elevo ven i ambeza a meldar, eskrivir i avlar en ladino te aspero! Jonathan Benavides donderdag, van uur, eens per 14 dagen eerste cursusavond: do. 20 oktober C. De erfenis van Sefarad Het erfgoed van Sefarad in Europa, de Amerika s en de wereld, is een fascinerend onderwerp aangezien het een fundamentele bijdrage vormde, niet alleen voor de spiritualiteit, maar ook voor de economische, wetenschappelijke en culturele ontwikkeling in de landen waarnaar de sefardische Joden emigreerden na het Edict van Granada in In Sefarad moesten onze voorouders alles achterlaten, behalve hun taal, ook hun tradities en hun wijsheid. Zo is toen de westerse sefardische wereld geboren. Hun nakomelingen hebben sindsdien in verscheidene domeinen over de hele wereld sporen achtergelaten en nog steeds kunnen we deze sporen achterhalen. Sporen te ontdekken en samen te brengen binnen een sefardische context is een van de doelen van deze cursus met als onderwerpen architectuur, kunst, literatuur, muziek en sport. T aspero haver kerido Jonathan Benavides donderdag van uur, eens per 14 dagen eerste cursusavond do. 27 oktober

13 7. Joden en Moslims in historisch perspectief Deze korte cursus verkent de betrekkingen tussen Joden en Moslims vanaf de contacten van Joodse stammen in Arabië met de profeet Mohammed tot de recente conflicten in het Midden-Oosten. Voor de geschiedenislessen op vijf zondagavonden zijn ook kaarten, tekstfragmenten, afbeeldingen en sites rond de volgende vraagstukken geselecteerd: In hoeverre spelen Joodse tradities een rol bij het ontstaan van de Islam? Waarom verandert de positie van Joden in het Huis van de Islam tussen de Grondwet van Medina uit 623 en het Verdrag van Omar (I of II)? De Sefardische gemeenschap komt van 950 tot 1150 in Moors Spanje tot grote bloei. Waarom vinden haar dichters de ambivalentie tussen lichtzinnige literair-arabische en strikte religieus-hebreeuwse tradities aantrekkelijk? In het Ottomaanse Rijk wordt het sefardische Saloniki het Jeruzalem van de Balkan en poogt een invloedrijke marranenfamilie een autonoom Joods gebied rond Tiberias te creëren. Wijzen bekeringen tot de islam na 1666 rond pseudo-messias Sjabtai Zwi op een verslechtering van de positie van de Joden onder de Sultan in Istanboel? Vormt de ontwikkeling van aparte Joodse wijken in het sultanaat Marokko naar vrije vestiging onder Frans koloniaal bewind wel een emancipatie? Dat zelfs in dit tolerante islamitische land Joden na de onafhankelijkheid in 1956 geen toekomst zien, geeft te denken. - Het Verdrag van Sykes-Picot (1916) werkt door in recente conflicten tussen sjiitische en soennitische landen en partijen. In hoeverre wordt een tweestatenoplossing van Israël en Palestina naast nederzettingen op de Westbank ondermijnd door deze geopolitieke ontwikkeling? Harrie Teunissen zondag van uur op 22 en 29 januari en 5, 12 en 19 februari

14 8. Joodse literatuur Komend studiejaar zullen onderstaande romans worden besproken: Dola de Jong, En de akker is de wereld, Ned. (1947), opnieuw ontdekt in 2015, 272 blz. Vlak voor de tweede wereldoorlog tracht een groepje vluchtelingen van volwassenen en kinderen in Tanger een nieuw bestaan op te bouwen, maar het is een stad vol nazispionnen. Amos Oz, Judas, Hebr. 400 blz. Een schitterend geschreven, spannende roman over verraad en idealisme in Jerusalem, tegen de achtergrond van het Israël van nu en in het verleden. Vladimir Zjabotinsky, Afscheid van Odessa, Russ Nog een herontdekking. Ned. vert. 2015, 239 blz. De ondergang van het tolerante Odessa aan het begin van de 20e eeuw. Vijf Joodse kinderen proberen te assimileren en te ontkomen aan de pogroms in tsaristisch Rusland. Katja Petrowskaja, Misschien Esther, Duits 2014, Ned en 2016, 238 blz. Een familiegeschiedenis uit de moeilijke tijd van stalinisme en nazisme, gereconstrueerd door historisch onderzoek én vaak verrassend geestige literaire verbeelding. Cursusmiddag: Peter Schmitz maandag van uur op 6 februari, 6 maart, 3 april en 1 mei

15 9. Als jullie willen, is dit geen droom (vrij naar Herzl s uitspraak: im tirtzoe, een zot agadah) Hoe zag het gedroomde land van de oprichters van de Staat Israël er uit? Theodor Herzl, de grondlegger van het zionisme, zocht naar Joodse eenheid onder zionistische vlag. David Ben Gurion, Israëls eerste premier, kreeg te maken met een cultuurstrijd binnen de jonge Staat, die zich nog steeds voortzet. Daarentegen is de ultra orthodoxie van mening, dat zij de enigen zijn, die de Joodse identiteit van de Staat kunnen waarborgen. Wat houdt de wie is een Jood-vraag in, die al speelde bij de oprichting van de Staat Israël? En waarom is deze vraag nog steeds zo actueel, dat Israëlische regeringen erover vallen? Een cursus van vier avonden over het ontstaan van de Staat Israël vanuit historisch perspectief. Els van Diggele Cursusmiddagen: dinsdagen 7 en 21 februari en 7 en 21 maart 2017 van uur 16

16 Meer informatie en inschrijving De cursussen worden gegeven aan het Levendaal 14 in Leiden, midden in het stadscentrum. Het cursuscentrum is met vrijwel elke stadsbus te bereiken, die vertrekt van Leiden CS. Uitstappen bij de halte Levendaal of Korevaarstraat. Auto s kunnen meestal worden geparkeerd (betaald) in de onmiddellijke nabijheid van het cursusgebouw. Inschrijving U kunt zich inschrijven door het bij deze studiegids gevoegde inschrijf- en informatieformulier in te vullen en te retourneren aan het Joods Studiecentrum te Leiden, Levendaal 14, 2311 JL Leiden. Ook kunt u digitaal inschrijven via de website U ontvangt daarna tijdig een schriftelijke bevestiging met eventuele nadere gegevens. Aanvang cursusjaar De meeste cursussen beginnen in september/oktober 2016 en lopen tot en met mei Op Joodse en christelijke feestdagen zijn er geen lessen. Cursusgeld Het cursusgeld bedraagt 250 euro voor het gehele cursusjaar, ongeacht het aantal cursussen. Studenten betalen 200 euro. Wie alléén inschrijft op de cursus 1, 7, 8 of 9 betaalt 75 euro. Het cursusgeld moet tegelijk met de inschrijving worden overgemaakt op ABN-AMRO-rekening met IBAN-nummer NL22 ABNA Informatie Voor meer informatie over de cursussen kunt u contact opnemen met de heer L. Levie, coördinator, telefonisch bereikbaar onder of per informatie@joodsstudiecentrum.nl. 17

17 Joods Studiecentrum te Leiden Curatorium Drs. M. den Haan-de Vries Robbé, Rabbijn L.B. van de Kamp, Drs. J.A. Wijnveldt, Bestuur Drs. H. van het Hoofd (voorzitter), L. Levie (secretaris/penningmeester), Bestuurslid: Mr. G. Reisenstadt, Coördinator / seretariaat L. Levie Secretariaat Levendaal 14, 2311 JL Leiden, tel. (071) of informatie@joodsstudiecentrum.nl, website: 18

18 Docenten Drs. J.A. Benavides, Leidseweg 94-f, 2251 LE Voorschoten Tel.: , Mw. N. Breemhaar, Dr. Hamburgerlaan 98, 2771 JS Boskoop Tel.: (0172) , Drs. E. van Diggele, St. Willebrordusstraat 3-huis, 1074 XH Amsterdam Tel.: (020) , Drs. S.T. Hoyinck, Olmenrode 14, 2317 BR Leiden Tel.: (071) , Dr. K. Jongeling, Blekerssingel 72, 2806 AD Gouda Tel.: (0182) , Rabbijn L.B. van de Kamp, Kanteel 82, 1083 DC Amsterdam Tel.: (020) , Dr. P.F. Schmitz, Louise de Colignylaan 13, 2341 CG Oegstgeest Tel.: (071) , Drs. H.B.A.M. Teunissen, Utrechtse Veer 16, 2311 NC Leiden Tel.: (071) , Drs. R. Verhasselt, Meermanshof 4, 2312 XK Leiden, Tel.: (071) , 19

19 Het programma en alle andere gegevens voor dit cursusjaar zijn ook te vinden op en op onze Facebook-pagina, facebook.com/ joodsstudiecentrum U vindt daar ook een digitaal aanmeldingsformulier, waarmee u zich simpel en eenvoudig kunt opgeven voor deelname aan (een van) de cursussen. Via de website kunt u tevens een PDF van dit boekje en het papieren aanmeldingsformulier downloaden. websites met Wordpress-cms, webshops, social media, domeinen, hosting productie van boeken en magazines, ook in kleine oplagen communicatieadvies, teksten, journalistieke producties Sandtlaan 36-D17, Katwijk ZH. Tel , E: office@seashore.nl

20 Inschrijf- en informatieformulier Naam:... m/v Adres:... Postcode en woonplaats:... adres:... Geboortedatum:... Telefoonnummer:... Studierichting/beroep:... schrijft in voor de volgende cursussen in het cursusjaar 2016/2017: Ik ben lid van de Joodse gemeente (NIG) te... en krijg daarom 25% korting op het cursusgeld. Ik heb het cursusgeld heden overgemaakt op bankrekening NL22 ABNA van het Joods Studiecentrum te Leiden bij de ABN-AMRO Bank. Dit formulier ingevuld en in een gefrankeerde envelop zenden aan: Joods Studiecentrum te Leiden, Levendaal 14, 2311 JL Leiden

21