Wat doe jij?! Docentenhandleiding 01 / 05

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wat doe jij?! Docentenhandleiding 01 / 05"

Transcriptie

1 Docentenhandleiding 01 / 05 Wat doe jij?!!!*#!&!>> Beschrijving lesactiviteit Aan de hand van een filmpje ontdekken jongeren welke motieven een rol spelen bij wel en niet ingrijpen in een conflictsituatie. Ze leren op welke manier ze kunnen handelen. Met deze kennis op zak oefenen ze in groepjes op waargebeurde casussen. Hun eigen plan van aanpak presenteren ze vervolgens aan de klas. Doelgroep Jongeren van jaar op het vmbo en mbo Leerdoelen - Jongeren ontwikkelen kritisch zelfinzicht in de rol die zij (kunnen) innemen bij situaties van uitsluiting, discriminatie en conflict; - Jongeren hebben er meer vertrouwen in dat zij invloed kunnen uitoefenen: dat zij richting kunnen geven aan een situatie; - Jongeren weten wat handelingsperspectieven zijn in verschillende conflictsituaties. Zij kunnen een aantal handelingsmogelijkheden benoemen; - Jongeren kunnen hun mening onder woorden te brengen. Tijdsduur > 1 lesuur Voorbereiding Ga naar de volgende website en bekijk eerst zelf het filmpje: - Leerlingen moeten bedenken wat zij de hoofdrolspeeltster zouden adviseren. Zorg dat u weet en kunt vertellen wat uw school doet in situaties van uitsluiting en pestgedrag; heeft de school een pestprotocol? Zijn er voorbeelden uit het verleden waarbij pesten plaatsvond en waarbij ingegrepen is? Waar kunnen leerlingen terecht die slachtoffer zijn? Worden klasgenoten betrokken bij de oplossing? Wat zou de hoofdrolspeelster doen? tip: Wilt u meer weten over de invloed die de groep heeft op het (tegengaan van) pesten? Waarom het van belang is toeschouwers te stimuleren om een helpende rol in te nemen? Lees in de bijlage meer over de rol van toeschouwers in situaties van uitsluiting. > Kies casussen uit die passen bij uw klas. Houd in uw keuze rekening met de volgende vragen: wie zijn mijn leerlingen? Hebben zij dit soort situaties weleens meegemaakt? Wat is er toen gebeurd? Wat houdt ze bezig, wat spreekt ze aan, wat herkennen ze? > Leg klaar om in de loop van het spel uit te kunnen delen: - 1 casus per groepje. Het is niet erg als meerdere groepjes aan dezelfde casus werken. De leerlingen kunnen dan in gesprek gaan over de verschillende oplossingen. - 1 werkblad Actiekaart per leerling - 1 werkblad Deze tips wil ik onthouden per leerling tip: stel samen met de klas gespreksregels op voordat u begint. Hier kunt u gedurende de oefening naar verwijzen indien nodig. Denk aan: we zijn positief naar elkaar, luisteren naar elkaar, reageren inhoudelijk op elkaar.

2 Docentenhandleiding 02 / 05 Deel 1: Waar sta jij?! Samen het filmpje bekijken Vier rollen in conflictsituaties: Daders zijn personen die verantwoordelijk zijn voor het toebrengen van schade aan andere personen. Slachtoffers zijn personen die lijden als gevolg van discriminatie, racisme, geweld, intimidatie et cetera. Helpers zijn personen die hulp bieden aan personen die geschaad of bedreigd worden. Toeschouwers zijn personen die zien dat anderen worden geschaad of bedreigd, maar die toch niet ingrijpen. Meer weten over motieven om wel of niet in te grijpen? Lees in de bijlage meer over waarom toeschouwers wel of niet ingrijpen. A Laat deel 1 van het filmpje zien, tot keuzemoment 1 (dit is een zoom-in op het oog van de hoofdrolspeelster) > Vraag de leerlingen om te benoemen wat ze zien. Wat gebeurt er? Welke rollen zien ze? Zijn die rollen duidelijk te onderscheiden? Zet de rollen eventueel ter ondersteuning op het bord na het tonen van dit deel van het filmpje (zie kader Vier rollen in conflictsituaties ) > Vraag de leerlingen of zij denken dat het meisje in moet grijpen of niet. Laat leerlingen hier vrij over in gesprek gaan met elkaar. Welke motieven kunnen er meespelen om wel of niet in te grijpen? > Vraag de leerlingen vervolgens om het meisje advies te geven. Verzamel de tips/acties op het bord. U kunt leerlingen helpen aan de hand van de volgende vragen: - Wie kan ze inschakelen? - Wat kan ze op het moment zelf doen en wat kan ze achteraf doen? B Bekijk deel 2 van het filmpje (weer tot een zoom-in op het oog van de hoofdrolspeelster). Bespreek de situatie. Is het realistisch wat hier gebeurt? Wat vindt de klas van haar keuze om een docent in te schakelen? Benoem dat ingrijpen daarom lastig kan zijn: de angst om zelf slachtoffer te worden. Kan ze op een andere manier een docent inschakelen? Vraag de leerlingen weer om het meisje een tip te geven. Hoe kan ze het anders aanpakken en toch de jongen helpen? Schrijf tips die nog niet eerder genoemd zijn ook op het bord. C Bekijk het laatste deel van het filmpje Bekijk samen met de leerlingen nogmaals de tips. Vul de tips die de leerlingen zelf hebben gegeven eventueel aan. Concluderend kunt u het volgende benoemen: het is spannend om in te grijpen, maar iets doen is altijd beter dan niets doen. Benadruk dat een kleine helpende actie al grote gevolgen kan hebben: achteraf naar het slachtoffer of een docent toegaan bijvoorbeeld, of je afkeuring laten blijken. Sta ook stil bij de vraag hoe deze situatie helemaal voorkomen had kunnen worden. Wat was het moment dat het escaleerde?

3 Docentenhandleiding 03 / 05 Deel 2: Wat doe jij?! Oefenen met casussen A Leg het doel van de oefening uit aan de klas Leerlingen hebben nu gezien hoe je kunt voorkomen dat een situatie op school of in de klas escaleert. Als je ziet dat iets gebeurt, kun je al met een kleine handeling zorgen voor een andere uitkomst. Als je samen met de docent hier op let, krijg je een fijnere sfeer op school. De handelingen onthoud je niet zomaar, je moet ze eerst oefenen om op dat ene moment een snelle keuze te kunnen maken. Dat gaan we in deze oefening doen. De situaties zijn gebaseerd op de werkelijkheid. B Verdeel de klas in groepjes en deel uit: Meer weten over hoe te reageren op anti-joodse uitlatingen? Bekijk dan: Educatie/Docentenportal/Producten-en-trainingen/ Daar-heb-ik-wel-van-terug/ C Presentaties Vraag de leerlingen hun situatie en oplossing te presenteren of na te spelen. Vraag waar het gesprek in het groepje over ging. Over welke acties ontstond discussie? Hoe was het om een van de drie acties te moeten kiezen? tip: loopt het gesprek stroef? Verdiep de discussie door het persoonlijk te maken: wat als het een vriend van je is die wordt lastig gevallen? Hoe grijp je dan in? Hoe kun je dat vertalen naar een onbekende? De casussen die u hebt uitgekozen voor de klas. U kunt ervoor kiezen om elke groep een andere casus te geven, maar ook om verschillende groepjes aan dezelfde casus te laten werken. De groepjes kunnen dan in gesprek gaan met elkaar over verschillende oplossingsrichtingen. 1 werkblad Actiekaart per persoon. Het is van belang dat leerlingen eerst voor zichzelf een keuze maken, en dan als groep de beste oplossing kiezen. tip: Als u meer wilt weten over hoe u als docent vooroordelen en (ervaringen met) discriminatie op een veilige manier bespreekbaar kunt maken in de klas, kunt u deelnemen aan de online cursus Begin bij jezelf! De cursus is vrij toegankelijk via: beginbijjezelf/.

4 Docentenhandleiding 04 / 05 Theoretische achtergrond De rol van de toeschouwers in situaties van uitsluiting > Status als motivatie om te pesten Het is allereerst belangrijk om te weten waarom een jongere een ander pest. Naast persoonskenmerken die van invloed kunnen zijn, 1 lijken pesters vooral gemotiveerd door het doel een hoge status binnen de groep te bereiken. 2 Pesten wordt vaak strategisch door jongeren ingezet om een sterke positie binnen de groep te verkrijgen en te behouden. 3 Het belang van status in de motivatie om te pesten, wordt ondersteund door de omstandigheden die vaak met pestgedrag gepaard gaan. Ten eerste lijken pesters vaak een slachtoffer te kiezen dat onderdanig, onzeker, en fysiek zwakker is dan zijzelf. 4 Pesters hebben daarnaast vaak maar één of twee vaste slachtoffers. 5 Hierdoor kan de pester er zeker van zijn dat hij zijn overwicht keer op keer kan laten zien, zonder de kans te lopen dat het slachtoffer in opstand komt. 6 Daarnaast lijken pesters situaties uit te kiezen waarin andere jongeren (toeschouwers) getuige zijn van het pestgedrag. In het onderzoek van Hawkins, Pepler en Craig (2001) waren bij 88 procent van de pestincidenten andere jongeren aanwezig. 7 > Belang van peers bij middelbare scholieren Vooral middelbare scholieren hechten veel waarde aan hun positie binnen de groep. De adolescentie is een periode waarin jongeren zich steeds meer gaan afzetten van hun ouders en de peer group steeds belangrijker wordt. 8 Hoe zij door de peer group worden gezien, is dus van het grootste belang. De overgang van basisschool naar middelbare school betekent bovendien een nieuwe omgeving. De onzekerheid die dit met zich meebrengt, maakt de behoefte aan het zeker stellen van de eigen positie nog groter. 9 Uit onderzoek van Sijtsema et.al. blijkt bovendien dat status als motivatie voor pestgedrag sterker wordt naarmate kinderen ouder worden (richting adolescentie). 10 > Spelen vooroordelen een rol bij pesten? Het is van belang om te beseffen dat iemand die vooroordelen heeft ten aanzien van een andere etnische groep dit niet automatisch omzet in actie. Ook heeft iemand die pest niet noodzakelijk vooroordelen over degene die hij pest. Vooroordelen vergroten wel de kans dat iemand mee zal doen bij het pesten van mensen uit een andere etnische groep, dat zij niet ingrijpen om het slachtoffer te helpen en dat zij de schuld van een conflict bij het slachtoffer leggen. 11 > Invloed van toeschouwers Zoals gezegd zijn in de meeste pestsituaties toeschouwers aanwezig. Zij zijn echter geen neutrale getuigen. Zij kunnen grote invloed hebben, zowel op de pester als op het slachtoffer. Welk gedrag je status binnen de groep kan verhogen, hangt af van de sociale norm die binnen de groep geldt. De sociale norm binnen een groep geeft aan wat wordt geaccepteerd en wat niet, aan welke eisen je moet voldoen om bij de groep te mogen horen. 12 Belangrijk is, dat sociale normen meestal nergens opgeschreven zijn. Vaak zijn de groepsleden zich er niet eens bewust van. Onbewust passen alle groepsleden zich echter aan de norm aan. Zij willen immers niet buiten de groep vallen. Hoe beter een groepslid zich aanpast aan de norm, hoe hoger zijn status. 13 Een pester krijgt dus alleen een hogere status door pesten, als de norm binnen de groep is dat pesten positief of cool is. Uit Fins onderzoek blijkt dit ook inderdaad het geval: openlijke agressie leidde tot grotere populariteit van de pester (hoge status) en gaf de pester overwicht binnen de groep. 14 De sociale norm wordt echter gevormd door de groepsleden zelf. Door zowel non-verbale als verbale reacties van de groepsleden (de toeschouwers) op het gedrag van een individueel groepslid (de pester), geven zij aan wat niet geaccepteerd wordt en wat juist cool gevonden wordt. 15 Als het individu merkt dat zijn gedrag niet binnen de sociale norm van de groep past, zal hij zijn gedrag aanpassen. De toeschouwers hebben dus een belangrijke rol in het bevorderen of juist tegengaan van pestgedrag. Door mee te lachen, versterken zij de norm dat pesten wordt goedgekeurd en zelfs gewaardeerd, door afkeurend te reageren, stellen zij de norm dat pesten wordt afgekeurd. 16 Op dat moment is pesten voor de pester niet meer een effectieve manier om status te verkrijgen. Hij zal daarom minder gaan pesten en een andere manier zoeken om zijn status te verhogen. 17 Uit onderzoek van Salmivalli, Voeten en Poskiparta blijkt inderdaad dat in gevallen waar de toeschouwers de kant van het slachtoffer kozen, het aantal pestincidenten afnam. Als de toeschouwers positief reageerden op het gedrag van de pester, pestte deze daarna juist vaker. De reactie van de toeschouwers heeft, behalve op de pester, ook invloed op het slachtoffer. Als het slachtoffer zich gesteund voelt door de toeschouwers, heeft dit positieve gevolgen voor zijn emotionele gezondheid. Uit Scandinavisch onderzoek blijkt, dat slachtoffers die zich tijdens het pesten gesteund voelen door de omstanders, minder angstig en minder depressief zijn dan slachtoffers die zich niet gesteund voelen. Zij hebben bovendien meer zelfvertrouwen dan slachtoffers die zich niet gesteund voelen door de toeschouwers. 18 > Waarom grijpen toeschouwers niet in? Toeschouwers blijken een belangrijke factor in het tegengaan of juist versterken van pestgedrag. Toch lijken zij in de meeste gevallen geen gebruik te maken van deze invloed. In het onderzoek van Hawkins et.al. werd slechts in 19 procent van de pestincidenten door de toeschouwers ingegrepen. Voor dit niet-ingrijpen worden verschillende oorzaken genoemd. 19 Uit onderzoek van O Connell, Pepler & Craig blijkt bijvoorbeeld, dat jongeren misschien wel willen ingrijpen, maar zich vaak niet in staat voelen om dit ook te doen. 20 Zij geloven niet dat zij genoeg invloed kunnen uitoefenen om het pestgedrag effectief te stoppen en weten ook niet hoe zij dit zouden moeten aanpakken. Ook denken jongeren vaak dat het niet hun zaak is om in te grijpen, omdat zij er zelf niet direct bij betrokken zijn. 21 Tot slot lijken jongeren

5 Docentenhandleiding 05 / 05 de ernst van de situatie niet altijd in te zien. In het onderzoek van Cappadocia et.al. gaven jongeren als reden om niet in te grijpen vaak aan dat de situatie in hun ogen niet zo ernstig was: het leek misschien gewoon een grapje. 22 Dit laatste kan worden veroorzaakt door pluralistic ignorance, iedereen kijkt naar de anderen om te zien wat de juiste reactie is. 23 Omdat iedereen afwacht wat de ander doet, doet uiteindelijk niemand iets. Dit wordt vervolgens door het individu vertaald als het zal wel niet zo erg zijn. Om pestgedrag te verminderen, is het dan ook zaak om ons te richten op het opheffen van de belemmeringen die toeschouwers ervaren om in te grijpen in pestsituaties. Uit een meta-analyse van elf op toeschouwers gerichte anti-pestprogramma s in verschillende landen, blijkt dat zulke programma s het aantal interventies door toeschouwers in pestsituaties kan vergroten. 24 > De rol van ouders en docenten Het is niet vanzelfsprekend om als docent of ouder op de hoogte te zijn van het pestgedrag op school. Hier zijn verschillende redenen voor. Ten eerste speelt er vaak schaamte bij het slachoffer. Ook hebben leerlingen er vaak geen vertrouwen in dat autoriteitsfiguren de situatie kunnen verbeteren. Belangrijk is dus dat leerlingen het gevoel hebben dat hun klachten serieus genomen worden, dat zij zien dat de situatie inderdaad verbetert en dat zij zelf geen gevaar lopen als zij zelf handelend optreden Olweus - 2 Salmivalli & Pellegrini - 3 Olthof et al.; Sijtsema et al. - 4 Salmivalli; Schwartz et al. - 5 Garandeau & Cillessen - 6 Salmivalli - 7 Hawkins et al. - 8 LaFontana & Cillessen - 9 Pellegrini - 10 Sijtsema - 11 Gaertner et al Brown - 13 Brown - 14 Caravita et al Salmivalli; Brown - 16 Salmivalli - 17 Kärnä et al Sainio et al Hawkins et al O Connell et al Cappadocia et al Teräsahjo & Salmivalli - 23 Juvonen & Galvan - 24 Polanin et al Jeong & Lee Literatuur Brown, R. (2000). Group processes: Dynamics within and between groups. Oxford: Blackwell. Cappadocia, M.C., D. Pepler,J.G. Cummings & W. Craig (2012). Individual motivations and characteristics associated with bystander intervention during bullying episodes among children and youth. Canadian Journal of School Psychology, 27, Caravita, S., V. Pöyhönen, I. Rajala & C. Salmivalli (2011). The architecture of high status among Finnish youth. British Journal of Developmental Psychology, 29, Garandeau, C.F., & A.H. Cillessen (2006). From indirect aggression to invisible aggression: A conceptual view on bullying and peer group manipulation. Aggression and Violent Behavior, 11, Gaertner, S. L., J.F. Dovidio, & G. Johnson (1982). Race of victim, nonresponsive bystanders, and helping behavior. Journal of Social Psychology, 117, Hawkins, D.L., D.J. Pepler & W.M. Craig (2001). Naturalistic Observations of Peer Interventions in Bullying. Social Development, 10, Juvonen, J., & A. Galvan (2008). Peer influence in involuntary social groups: Lessons from research on bullying. In M. Prinstein & K. Dodge (Eds.), Peer influence processes among youth ( ). New York: Guilford Press. Kärnä, A., M. Voeten, E. Poskiparta & C. Salmivalli (2010). Vulnerable children in varying classroom contexts: bystanders behaviors moderate the effects of risk factors on victimization. Merril-Palmer Quarterly, 56, LaFontana, K.M., & A.H.N. Cillessen (2010). Developmental changes in the priority of perceived status in childhood and adolescence. Social Development, 19, O Connell, P., D. Pepler & W. Craig (1999). Peer involvement in bullying: Insights and challenges for intervention. Journal of Adolescence, 22, Olthof, T., F.A. Goossens, M.M. Vermande, E.A. Aleva & M. van der Meulen (2011). Bullying as strategic behavior: Relations with desired and acquired dominance in the peer group. Journal of school psychology, 49(3), Olweus, D. (1978). Aggression in schools: Bullies and whipping boys. Washington, DC: Hemisphere. Pellegrini, A.D. (2002). Bullying, victimization, and sexual harassment during the transition to middle school. Educational Psychologist, 37. Polanin, J.R., D.L. Espelage & T.D. Pigott (2012). A Meta-Analysis of School-Based Bullying Prevention Programs Effects on Bystander Intervention Behavior. School Psychology Review, 41, Sainio, M., R. Veenstra, G. Huitsing & C. Salmivalli (2011). Victims and their defenders: A dyadic approach. International Journal of Behavioral Development, 35, Salmivalli, C. (2010). Bullying and the peer group: A review. Aggression and violent behavior, 15, Schwartz, D., K. Dodge, J. Hubbard, A. Cillessen, E. Lemerise & H. Bateman (1998). Social-cognitive and behavioral correlates of aggression and victimization in boys play groups. Journal of Abnormal child Psychology, 26, Seokjin Jeong en Byung Hyun Lee (2013). A Multilevel Examination of Peer Victimization and Bullying Preventions in Schools, Journal of Criminology, Volume Sijtsema, J. J., R. Veenstra, S. Lindenberg & C. Salmivalli (2009). Empirical test of bullies status goals: Assessing direct goals, aggression, and prestige. Aggressive Behavior, 35(1), Teräsahjo, T. & C. Salmivalli (2003). She is not actually bullied. The discourse of harassment in student groups. Aggressive Behavior, 29, Colofon Ontwikkeld door: Anne Frank Stichting Productiebegeleiding: Jongerenuitgeverij Young Crowds Ontwerp en lay-out: Tom van Staveren (Graphic Island) Productie film Medienprojekt Wuppertal e.v. Magdalena von Rudy, Wuppertal Meer informatie Contact docenten@annefrank.nl Anne Frank Stichting 2014 Dit product is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Nationaal Comité 4 en 5 mei Met dank aan het advies van Critical Mass

Het KiVa antipestprogramma: samen pesten tegengaan op een speelse manier

Het KiVa antipestprogramma: samen pesten tegengaan op een speelse manier Het KiVa antipestprogramma: samen pesten tegengaan op een speelse manier Beau Oldenburg en Rozemarijn van der Ploeg Vakgroep sociologie, Rijksuniversiteit Groningen Het Finse antipestprogramma KiVa is

Nadere informatie

Wie ben jij? HANDLEIDING

Wie ben jij? HANDLEIDING HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan

Nadere informatie

Pesten. Ouderavond Basisschool Brakkenstein Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon)

Pesten. Ouderavond Basisschool Brakkenstein Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon) Pesten Ouderavond Basisschool Brakkenstein 25-10-2018 Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon) 1 Pesten en gepest worden Thema s: - definitie, prevalentie, en betrokkenheid - effecten

Nadere informatie

Pesten. Christa van Diepen, Sociaal verpleegkundige JGZ

Pesten. Christa van Diepen, Sociaal verpleegkundige JGZ Pesten Christa van Diepen, Sociaal verpleegkundige JGZ Verschil pesten en plagen Plagen: over en weer Pesten: Systematisch Macht onmacht Steeds dezelfde slachtoffer Moeite met verdedigen Lichamelijk

Nadere informatie

Eindversie 22 oktober 2011

Eindversie 22 oktober 2011 Citeer als: Huitsing, G., & Veenstra, R. (2012). Het KiVa-antipestprogramma: de cruciale rol van de groep. In: Goossens, F., Vermande, M., & Van der Meulen, M. (Eds.), Pesten op school (pp. 152-159). Amsterdam:

Nadere informatie

Voor de paboopleider. Werkvorm 9: voor de opleider (1) Reageren op discriminatie

Voor de paboopleider. Werkvorm 9: voor de opleider (1) Reageren op discriminatie Werkvorm 9: voor de opleider (1) Hoe kun je reageren op discriminatie op school? Iedereen in het onderwijs krijgt er vroeg of laat mee te maken: vooroordelen en discriminatie. Het is zaak om hier goed

Nadere informatie

4 Pesten als groepsproces. [Gijs Huitsing, Matty van der Meulen en René Veenstra]

4 Pesten als groepsproces. [Gijs Huitsing, Matty van der Meulen en René Veenstra] 4 Pesten als groepsproces [Gijs Huitsing, Matty van der Meulen en René Veenstra] Huitsing, G., Meulen, M. van der, & Veenstra, R. (2015). Pesten als groepsproces. In: M. Vermande, M. van der Meulen, &

Nadere informatie

Pesten als groepsproces: Over pestkoppen, verdedigers en slachtoffers

Pesten als groepsproces: Over pestkoppen, verdedigers en slachtoffers Pesten als groepsproces: Over pestkoppen, verdedigers en slachtoffers René Veenstra Vakgroep Sociologie Rijksuniversiteit Groningen 1 Rocky: De enige reden waarom George aardig tegen ons doet is omdat

Nadere informatie

Samenvatting. Summary in Dutch

Samenvatting. Summary in Dutch 6 Samenvatting Summary in Dutch 112 Samenvatting Emotionele en sociale processen bij pesten, gepest worden en verdedigen Pesten op school is een wereldwijd probleem met negatieve korte- en langetermijngevolgen

Nadere informatie

Gevoelige kwesties HANDLEIDING

Gevoelige kwesties HANDLEIDING HANDLEIDING Gevoelige kwesties Korte omschrijving lesactiviteit Als je een discriminerende opmerking hoort, kan dat erg pijnlijk zijn. Discriminatie kan ook andere gevoelens oproepen: boosheid bijvoorbeeld,

Nadere informatie

MentorMix Stop pesten met elkaar Datum

MentorMix Stop pesten met elkaar Datum MentorMix Stop pesten met elkaar Datum Een grapje op zijn tijd is leuk en af en toe een beetje plagen is helemaal niet erg. Maar iemand iedere dag pesten kan enorme gevolgen hebben. De gepeste persoon

Nadere informatie

Interventies tegen pesten

Interventies tegen pesten Interventies tegen pesten Kiezen uit het aanbod? Matty van der Meulen, Rijksuniversiteit Groningen Marjolijn Vermande, Universiteit Utrecht Pesten op school: een reëel probleem Het komt veelvuldig voor

Nadere informatie

Pesten als groepsproces

Pesten als groepsproces Opm. Groepen-1.2012 def:opzet 14-02-2012 12:42 Pagina 20 Pesten als groepsproces Gijs Huitsing is promovendus bij de RUG (sociologie) en het interuniversitaire ICS. Daarnaast is hij verbonden aan het Groningse

Nadere informatie

Risicofactoren bij pesten

Risicofactoren bij pesten Risicofactoren bij pesten Karen van Rooijen www.nji.nl Mei 2012 Onderstaande tekst gaat over de factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van pesten. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen

Nadere informatie

ALS PESTEN DE KOP OPSTEEKT.

ALS PESTEN DE KOP OPSTEEKT. TOOLKIT PESTEN ALS PESTEN DE KOP OPSTEEKT. Om het mikpunt van pesterijen te worden, hoef je niets bijzonders te doen. Het is ook niet altijd zichtbaar voor anderen omdat het zo vaak stiekem gebeurt. Pesten

Nadere informatie

Voor de paboopleider. Werkvorm 6: voor de opleider (1) Anne Frank in groep 5 en 6

Voor de paboopleider. Werkvorm 6: voor de opleider (1) Anne Frank in groep 5 en 6 Werkvorm 6: voor de opleider (1) Hoe kun je lesgeven over Anne Frank in groep 5 en 6? De bezoekers van het Anne Frank Huis worden steeds jonger. In 2009 kwamen er 13.000 kinderen tussen de 5 en 10 jaar

Nadere informatie

Wie pest wie? Een netwerkbenadering

Wie pest wie? Een netwerkbenadering 78 Wie pest wie? Een netwerkbenadering van pesten R. Veenstra, G. Huitsing, J.K. Dijkstra en S. Lindenberg* Dagelijks zijn ongeveer 200 miljoen kinderen en jongeren op de wereld slachtoffer van pesten

Nadere informatie

Coole Captain. doelbewust vastberaden. prestatiegericht

Coole Captain. doelbewust vastberaden. prestatiegericht Coole Captain Jij kent het klappen van de groepsdynamiek-zweep. Moeiteloos loods jij je leerlingen door de verschillende fasen. Je kent daarbij ook je eigen rol. Je hebt oog voor de individuele leerlingen

Nadere informatie

Pesten voor populariteit; wat levert het op? Vormen van pestgedrag als statische predictoren voor populariteit.

Pesten voor populariteit; wat levert het op? Vormen van pestgedrag als statische predictoren voor populariteit. Vormen van pestgedrag als statische predictoren voor populariteit. Master s Thesis Utrecht University Master s Programme in Clinical Child, Family an Education Studies Broers, H. F. B. (5746418) Supervising

Nadere informatie

Anti-pestprotocol Dalton IKC Zeven Zeeën

Anti-pestprotocol Dalton IKC Zeven Zeeën Anti-pestprotocol Dalton IKC Zeven Zeeën Het belang van een anti-pestprotocol Een positief en veilig klimaat is noodzakelijk voor kinderen om zich goed te ontwikkelen. Op IKC Zeven Zeeën doen we onze uiterste

Nadere informatie

Pesten stoppen in de opvang

Pesten stoppen in de opvang Pesten stoppen in de opvang Samenstelling en begeleiding: Hilde Leonard Mail: hilde.leonard@pandora.be Pesten is niet leuk voor wie het meemaakt! Maar is alles wat een kind niet leuk vindt ook pesten?

Nadere informatie

Anti- Pestprotocol. Bijlage 4 van het Sociaal Veiligheidsplan

Anti- Pestprotocol. Bijlage 4 van het Sociaal Veiligheidsplan Anti- Pestprotocol Bijlage 4 van het Sociaal Veiligheidsplan 1. Doel van het anti-pestprotocol Alle kinderen moeten zich op onze school veilig voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Door regels

Nadere informatie

Gedreven Gangmaker. dynamisch optimistisch. overtuigend

Gedreven Gangmaker. dynamisch optimistisch. overtuigend Gedreven Gangmaker Jij bent van mening dat leren inspirerend moet zijn. Je bent dan ook creatief in het bedenken van manieren om de lessen zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Met jouw bruisende energie

Nadere informatie

Pestprotocol. Basisschool De Wilge Corn. Drebbelstraat 64 1222 SC Hilversum

Pestprotocol. Basisschool De Wilge Corn. Drebbelstraat 64 1222 SC Hilversum Pestprotocol Basisschool De Wilge Corn. Drebbelstraat 64 1222 SC Hilversum Opgesteld in schooljaar 2012-2013 Waarom een pestprotocol? In de missie van de Wilge staat dat wij een veilige, sfeervolle leeromgeving

Nadere informatie

DE NO BLAME-METHODE VOORAF

DE NO BLAME-METHODE VOORAF DE NO BLAME-METHODE VOORAF Omdat mijn school probeert te werken met de No Blame-Methode heb ik deze hier in kaart gebracht. Het is een manier om met kinderen in gesprek te gaan en zo ook de waarheid te

Nadere informatie

Koptekst: Anti-pest Gedrag, Buitenstaanders, Verdedigers

Koptekst: Anti-pest Gedrag, Buitenstaanders, Verdedigers De mate van Angstbeleving, Gevoel van Eigenwaarde, Zelfwaargenomen Sociale Competentie en Populariteit bij de pestrollen Buitenstaanders en Verdedigers in Pestsituaties V.F. Baks, 5979072 S.E. Wijma, 6012892

Nadere informatie

Pestprotocol & Pestaanpak

Pestprotocol & Pestaanpak Pestprotocol & Pestaanpak Kamerlingh Onnes Juli, 2016 Inhoudsopgave Inleiding...2 1. Definities...3 Pesten...3 Cyberpesten...3 Direct en indirect pesten...3 2. Aanpak van pesten...4 Voorwaarden...4 Passend

Nadere informatie

HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU????

HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU???? HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU???? In het kort Als je gepest wordt ga dan naar je mentor. Als je het moeilijk vindt je mentor in vertrouwen te nemen, ga dan naar je favoriete docent, juniormentor of de vertrouwenspersoon

Nadere informatie

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt

Nadere informatie

WERKBOEK SOCIALE MEDIA

WERKBOEK SOCIALE MEDIA WERKBOEK SOCIALE MEDIA door: GGD Hart voor Brabant Sociale media De volgende pagina s in dit werkboek gaan over internet en sociale media. Wat is sociale media? Opdracht 1 Wat is sociale media? Schrijf

Nadere informatie

Pesten?! 09:10. Laten we beginnen!! Gaan we doen! 17:12 17:12

Pesten?! 09:10. Laten we beginnen!! Gaan we doen! 17:12 17:12 Pesten?! 09:10 Vooraf: Iris KRO-NCRV maakte het online spel Iris, zie www.helpiris.nl. Iris is een WhatsApp-spel, waarin leerlingen met Iris communiceren over haar persoonlijke situatie. Pesten staat in

Nadere informatie

PESTGEDRAG IN HET MBO: OORZAKEN EN OPLOSSINGEN. Op de bres voor een sociaal veilige (leer)omgeving

PESTGEDRAG IN HET MBO: OORZAKEN EN OPLOSSINGEN. Op de bres voor een sociaal veilige (leer)omgeving PESTGEDRAG IN HET MBO: OORZAKEN EN OPLOSSINGEN Op de bres voor een sociaal veilige (leer)omgeving Auteurs Rozemarijn van Toly (Expertisecentrum Beroepsonderwijs/CINOP), Loes Pouwels (Universiteit van Amsterdam),

Nadere informatie

Antipest- en sociaal veiligheidsprotocol 2018 Obs de Woldstroom Jenaplan. Antipest- en sociaal veiligheidsprotocol 2018 obs de Woldstroom Jenaplan

Antipest- en sociaal veiligheidsprotocol 2018 Obs de Woldstroom Jenaplan. Antipest- en sociaal veiligheidsprotocol 2018 obs de Woldstroom Jenaplan Antipest- en sociaal veiligheidsprotocol 2018 Obs de Woldstroom Jenaplan Pesten is een probleem dat het welzijn en de ontwikkeling van kinderen ernstig bedreigd. Al jaren wordt gezocht naar de beste manier

Nadere informatie

Het effect van Cyberball buitensluiting op stemming en behoeftevervulling in. kinderen: De rol van gepest worden in de klas

Het effect van Cyberball buitensluiting op stemming en behoeftevervulling in. kinderen: De rol van gepest worden in de klas Het effect van Cyberball buitensluiting op stemming en behoeftevervulling in kinderen: De rol van gepest worden in de klas Tessa A. M. Lansu¹, Marike H. F. Deutz¹ ², Tirza H. J. van Noorden¹ ¹Radboud Universiteit

Nadere informatie

Mindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs

Mindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs Mindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs Door: Joshi Verschuren, Universiteit Utrecht Vele basisscholen besteden tegenwoordig aandacht aan de mindset van

Nadere informatie

3 Pesten is geen lolletje

3 Pesten is geen lolletje Na deze les kun je: het verschil tussen plagen en pesten noemen; jouw ervaringen met pesten vertellen; uitleggen hoe je pesten kunt stoppen; afspraken maken over pesten. 3 Pesten is geen lolletje Pesten

Nadere informatie

PORTALIS Onderwijs en Arbeidstoeleiding

PORTALIS Onderwijs en Arbeidstoeleiding PORTALIS Onderwijs en Arbeidstoeleiding Pesten...? No way Samen zorgen we voor een veilige school PORTALIS Onderwijs en Arbeidstoeleiding Pesten...? No way Samen zorgen we voor een veilige school Pesten...?

Nadere informatie

TOPS & FLOPS. Feedback geven en ontvangen. Inhoud

TOPS & FLOPS. Feedback geven en ontvangen. Inhoud Feedback geven en ontvangen Inhoud Doelgroep Vakgebied Duur Materialen Doelen In deze les leren leerlingen feedback geven en ontvangen. Leerlingen denken na over de manier waarop je feedback formuleert

Nadere informatie

Het KiVa-antipestprogramma Pesten los je op in de groep

Het KiVa-antipestprogramma Pesten los je op in de groep Het KiVa-antipestprogramma Pesten los je op in de groep In de Beter Begeleiden Digitaal van maart dit jaar stond een artikel van de Vakgroep sociologie van de Rijksuniversiteit Groningen over het Finse

Nadere informatie

BROCHURE LEERKRACHT. GBS EIKENLAAR Pesten! Wij zeggen neen!

BROCHURE LEERKRACHT. GBS EIKENLAAR   Pesten! Wij zeggen neen! BROCHURE LEERKRACHT GBS EIKENLAAR www.eikenlaar.be Pesten! Wij zeggen neen! Is het pesten of plagen? Hoe herken ik pesten? Wat kan ik doen tegen pesten? Gesprek aangaan met pester en slachtoffer. Stappenplan.

Nadere informatie

Groepsprocessen bij jongeren: over pesten en ander probleemgedrag

Groepsprocessen bij jongeren: over pesten en ander probleemgedrag kind en adolescent jaargang 35 (2014), nr. 2, p. 86 99 www.kindenadolescent.nl Groepsprocessen bij jongeren: over pesten en ander probleemgedrag René Veenstra Samenvatting Dankzij longitudinale sociale-netwerkanalyse

Nadere informatie

Deel 1 - Achtergrondinformatie over pesten 11. 1 Pesten, plagen en ruzie 13. Definities 13 Pesten in soorten en maten 18

Deel 1 - Achtergrondinformatie over pesten 11. 1 Pesten, plagen en ruzie 13. Definities 13 Pesten in soorten en maten 18 Inhoud Deel 1 - Achtergrondinformatie over pesten 11 1 Pesten, plagen en ruzie 13 Definities 13 Pesten in soorten en maten 18 2 De pester, het slachtoffer en de andere betrokkenen 22 De pester 23 Het slachtoffer

Nadere informatie

Protocol anti-pesten

Protocol anti-pesten Protocol anti-pesten Voorwoord Binnen Aeres MBO vinden we pesten onacceptabel. Pesten vraagt om een duidelijke en krachtige reactie vanuit de school. Een klimaat waarin gepest wordt, tast iedereen aan.

Nadere informatie

PESTAANPAK. Leerlingenboekje bij de lessenserie van Prima. Groep 8

PESTAANPAK. Leerlingenboekje bij de lessenserie van Prima. Groep 8 PESTAANPAK Leerlingenboekje bij de lessenserie van Prima Groep WAAROM ZIJN LESSEN OVER PESTEN BELANGRIJK? Samen sta je sterk tegen pesten! Als er in de groep en op school een gezellige en positieve sfeer

Nadere informatie

Pestprotocol. Montessori Lyceum Groningen

Pestprotocol. Montessori Lyceum Groningen Pestprotocol Montessori Lyceum Groningen Inhoudsopgave Algemeen... 3 De vijfsporenaanpak... 3 Visie van de school over pesten en verantwoordelijkheid... 4 Preventieve (les)activiteiten... 4 Stappenplan...

Nadere informatie

Pesten in het voortgezet onderwijs

Pesten in het voortgezet onderwijs Pesten in het voortgezet onderwijs Aandacht voor Pesten Week tegen pesten: 22-26 september 2014 Het thema is Horen, Zien en Speak Up! Zie onderstaande link. week tegen pesten Wat is nu eigenlijk pesten?

Nadere informatie

VOORTGEZET ONDERWIJS HELP HELPEN

VOORTGEZET ONDERWIJS HELP HELPEN VOORTGEZET ONDERWIJS HELP HELPEN 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor u geselecteerd.

Nadere informatie

PESTPROTOCOL. Fellenoord

PESTPROTOCOL. Fellenoord PESTPROTOCOL Fellenoord Pestprotocol Fellenoord Verantwoording: Alle kinderen moeten zich op school veilig kunnen voelen, waardoor zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Door regels en afspraken zichtbaar

Nadere informatie

(1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor

(1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor (1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor Beschrijving (ter info voor gastdocent) Deze gastles gaat over je leefstijl en welk soort uitgavenpatroon de leerling heeft. Ben je je bewust

Nadere informatie

Risicogedrag. Voortgezet onderwijs

Risicogedrag. Voortgezet onderwijs Voortgezet onderwijs 2 Wereldwijd bestuderen wetenschappers risicogedrag. Dat gebeurt ook aan de Universiteit Leiden bij het Brain & Development Onderzoekscentrum. Daar onderzoeken wetenschappers bij adolescenten

Nadere informatie

Pesten in Relatie tot Sociale Status

Pesten in Relatie tot Sociale Status Universiteit Utrecht Pre-master Orthopedagogiek BACHELORTHESIS Pesten in Relatie tot Sociale Status Meike Brinks 3808572 Sandra Kerst 3881709 Mieke Salemink 3807665 Eva Zeelenberg 3172201 12 juni 2012

Nadere informatie

Pesten (op school) bij kinderen met een autismespectrum stoornis 6/12/2017

Pesten (op school) bij kinderen met een autismespectrum stoornis 6/12/2017 Pesten (op school) bij kinderen met een autismespectrum stoornis KATRIEN HERMANS 6/12/2017 Overzicht Wie ben ik? Voorstelling artikel Autismespectrumstoornis en pesten Methode Resultaten Aanbevelingen

Nadere informatie

Dutch Summary Samenvatting. Pesten Gecontextualiseerd: Het Veranderen van het Groepsproces door het Veranderen van de Betrokkenheid

Dutch Summary Samenvatting. Pesten Gecontextualiseerd: Het Veranderen van het Groepsproces door het Veranderen van de Betrokkenheid Dutch Summary Samenvatting Pesten Gecontextualiseerd: Het Veranderen van het Groepsproces door het Veranderen van de Betrokkenheid van de Buitenstaanders In Hoofdstuk Een werd de theoretische achtergrond

Nadere informatie

Femke Munniksma, Gijs Huitsing, Beau Oldenburg, Rozemarijn van der Ploeg en René Veenstra

Femke Munniksma, Gijs Huitsing, Beau Oldenburg, Rozemarijn van der Ploeg en René Veenstra 15 Samenwerken tegen pesten Femke Munniksma, Gijs Huitsing, Beau Oldenburg, Rozemarijn van der Ploeg en René Veenstra Graag citeren als: Munniksma, F., Huitsing, G., Oldenburg, B., Van der Ploeg, R., &

Nadere informatie

PESTPROTOCOL (versie april 2014)

PESTPROTOCOL (versie april 2014) PESTPROTOCOL (versie april 2014) Op de Lispeltuut willen wij de kinderen een veilige leeromgeving bieden. Kinderen moeten zich op een prettige en positieve manier kunnen ontwikkelen. Een gevoel van veiligheid

Nadere informatie

PESTPROTOCOL DE SCHELP

PESTPROTOCOL DE SCHELP PESTPROTOCOL DE SCHELP Pestprotocol De Schelp Dit pestprotocol heeft als doel voor de De Schelp: Alle kinderen moeten zich op school veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Door

Nadere informatie

PESTEN OP SCHOOL ONDERZOEK STICHTING DE KINDERTELEFOON 19 SEPTEMBER 2016

PESTEN OP SCHOOL ONDERZOEK STICHTING DE KINDERTELEFOON 19 SEPTEMBER 2016 PESTEN OP SCHOOL ONDERZOEK STICHTING DE KINDERTELEFOON 19 SEPTEMBER 2016 Wil je iets meer vertellen over het pesten? Ik werd vanaf de brugklas gepest op de middelbare school. De leraren wisten het, ze

Nadere informatie

PESTPROTOCOL DE BOOG. Koudenhovenseweg Zuid 202 5641 AC Eindhoven T: 040-2811760 E: deboog@skpo.nl

PESTPROTOCOL DE BOOG. Koudenhovenseweg Zuid 202 5641 AC Eindhoven T: 040-2811760 E: deboog@skpo.nl PESTPROTOCOL DE BOOG Pestprotocol De Boog Dit pestprotocol heeft als doel voor De Boog: Alle kinderen moeten zich op school veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Door regels

Nadere informatie

Er zijn 2 redenen om te hollaback-en : voor jezelf en voor de wereld..

Er zijn 2 redenen om te hollaback-en : voor jezelf en voor de wereld.. Hollaback! (= Roep terug) betekent : Reageren Tegen straatintimidatie, op jouw manier. Of je nu iemand vertelt wat je overkwam, je verhaal deelt online, het in kaart brengt via de Hollaback app, op het

Nadere informatie

Doelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden;

Doelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden; Lesbrief 1 Beroemd worden Voorbereiding Doelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden; - De leerlingen kennen de verschillende

Nadere informatie

Les over beroepsvaardigheden zorg

Les over beroepsvaardigheden zorg Les over beroepsvaardigheden zorg Deze les gaat over beroepsvaardigheden in de zorg. Hij is geschikt voor het eind van het tweede jaar of in een derde jaar en bestaat uit 2 uur of uit twee lessen van 1

Nadere informatie

Sociale Status bij Pesters, Verdedigers en Niet-betrokken Kinderen

Sociale Status bij Pesters, Verdedigers en Niet-betrokken Kinderen Sociale Status bij Pesters, Verdedigers en Niet-betrokken Kinderen Hanna van Heerde, 3640094 Selin Sayim, 3339866 Universiteit Utrecht Pedagogische Wetenschappen Werkveld Jeugdzorg Masterthesis 200500130

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben

Nadere informatie

DE L CKER ZELFVERTROUWEN NA PESTEN

DE L CKER ZELFVERTROUWEN NA PESTEN ZELFVERTROUWEN NA PESTEN DOCENTENHANDLEIDING DE L CKER Leeftijd: 13-15 jaar, 16-18 jaar Geschikt voor: vmbo, havo en vwo vanaf de eerste klas Vakgebied en kerndoelen: Deze les vindt aansluiting bij vakken

Nadere informatie

LEER STUDEREN MET Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD

LEER STUDEREN MET Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD Start je planning voor je toetsen vroeg genoeg en maak hiervoor dagelijks een beetje tijd vrij. 5 uren verspreid over 2 weken is beter dan 5 uur aan

Nadere informatie

Les 1. Wensen & Grenzen. Praten over seks... Hoe en hoezo?

Les 1. Wensen & Grenzen. Praten over seks... Hoe en hoezo? Les 1 Wensen & Grenzen Praten over seks... Hoe en hoezo? In deze eerste les wordt het thema 'Seksueel gedrag' geïntroduceerd. Het is aan jou als mentor / docent om te bepalen of de sfeer in de groep veilig

Nadere informatie

Naar een effectieve methode om pesten tegen te gaan in het voortgezet onderwijs

Naar een effectieve methode om pesten tegen te gaan in het voortgezet onderwijs Huitsing, G., Gremmen, M., Oldenburg, B., Van der Ploeg, R., Rambaran, A., & Veenstra, R. (2015). Anti-pestprogramma s voor het voortgezet onderwijs: achtergronden, uitdagingen en een mogelijk effectieve

Nadere informatie

Draaiboek. Voorbereiding voor De week tegen pesten 2014

Draaiboek. Voorbereiding voor De week tegen pesten 2014 Draaiboek Voorbereiding voor De week tegen pesten 2014 Inleiding De week tegen pesten wordt vanaf 2014 georganiseerd in de vierde week van september. Dit hebben Centrum School en Veiligheid/Pestweb, het

Nadere informatie

ANTI-PESTPROTOCOL. Onderwerp Anti-pestprotocol Aan Alle medewerkers Van Directie Datum Pagina 0 van 5

ANTI-PESTPROTOCOL. Onderwerp Anti-pestprotocol Aan Alle medewerkers Van Directie Datum Pagina 0 van 5 ANTI-PESTPROTOCOL Onderwerp Anti-pestprotocol Aan Alle medewerkers Van Directie Datum 01-03-2017 0 van 5 INHOUDSOPGAVE 1. VOORWOORD... 2 2. ANTI-PESTPROTOCOL... 3 2.1. Pesten op school... 3 2.2. Algemene

Nadere informatie

6,6. Werkstuk door een scholier 2141 woorden 6 januari keer beoordeeld. Nederlands

6,6. Werkstuk door een scholier 2141 woorden 6 januari keer beoordeeld. Nederlands Werkstuk door een scholier 2141 woorden 6 januari 2007 6,6 478 keer beoordeeld Vak Nederlands Voorwoord Ik heb het onderwerp pesten bedacht voor mijn werkstuk. Ik heb dat gedaan omdat ik meer over pesten

Nadere informatie

Studenten ervaren de manier waarop in de Europese Unie vergaderd wordt en hoe de verschillende bestuurslagen zich tot elkaar verhouden.

Studenten ervaren de manier waarop in de Europese Unie vergaderd wordt en hoe de verschillende bestuurslagen zich tot elkaar verhouden. ROLLENSPEL EUROPESE BESLUITVORMING KORTE OMSCHRIJVING De studenten gaan in verschillende groepjes de weg van Europese besluitvorming naspelen. Ze gaan met elkaar in debat en moeten lobbyen. Als(gast)docent

Nadere informatie

HANDLEIDING Leerkracht

HANDLEIDING Leerkracht Actuele leskaart Onderwerp: cyberpesten 17 november 2017 HANDLEIDING Leerkracht Tijd Groep Doelen 60 minuten 6, 7 en 8 - Uw leerlingen leren wat cyberpesten is; - Uw leerlingen onderzoeken hun eigen rol

Nadere informatie

Zelfbeeld. Voortgezet onderwijs

Zelfbeeld. Voortgezet onderwijs Voortgezet onderwijs 2 Wereldwijd bestuderen wetenschappers hoe mensen over zichzelf nadenken. Dat gebeurt ook bij de Universiteit Leiden: daar doen wetenschappers bij het Brain & Development Onderzoekscentrum

Nadere informatie

Protocol anti-pesten

Protocol anti-pesten Protocol anti-pesten Voorwoord Binnen Aeres VMBO vinden we pesten onacceptabel. Pesten vraagt om een duidelijke en krachtige reactie vanuit de school. Een klimaat waarin gepest wordt, tast iedereen aan.

Nadere informatie

Banger voor spinnen dan voor terreur.

Banger voor spinnen dan voor terreur. Opdracht 1 (tweetal): Voorspellen wat je gaat lezen 1. Lees de uitleg in het blokje hieronder. Uitleg Tijdens het lezen van een tekst zijn je hersenen hard aan het werk! Ze proberen de informatie uit de

Nadere informatie

Jongens & meisjes, snap jij het?

Jongens & meisjes, snap jij het? Les 2 Jongens & meisjes, snap jij het? We gaan het hebben over seksuele wensen en -grenzen. Wat de één normaal vindt om te doen, kan voor de ander verre van normaal zijn. Dat wordt ook bepaald door wat

Nadere informatie

Kwink & de Week Tegen Pesten Laat je zien!

Kwink & de Week Tegen Pesten Laat je zien! Laat je zien! Colofon Tekst Wouter Siebers (projectleider Kwink) Redactie Gerard van Midden (projectadviseur Kwink) Een aantal keer per jaar verschijnt Kwink &. Deze uitgaves worden samengesteld door de

Nadere informatie

Voor de docentenopleider

Voor de docentenopleider Werkvorm: voor de opleider (1) Hoe kun je een gesprek over discriminatie begeleiden? Is het erg als leerlingen elkaar aanspreken met homo of als een collega in de docentenkamer een grap maakt over de afkomst

Nadere informatie

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun

Nadere informatie

Voor de paboopleider. Werkvorm 5: voor de opleider (1) rollen

Voor de paboopleider. Werkvorm 5: voor de opleider (1) rollen Werkvorm 5: voor de opleider (1) Het gebruik van in de klas In deze werkvorm maken studenten kennis met vier en leren zij deze toepassen in onderwijssituaties. De indeling met de vier geeft handvatten

Nadere informatie

Wat is herdenken? Volledige lesmodule: 60 min

Wat is herdenken? Volledige lesmodule: 60 min Wat is herdenken? In deze module leren leerlingen het verband tussen de Tweede Wereldoorlog en herdenken. Leerlingen koppelen het begrip herdenken aan elementen uit hun eigen omgeving. Volledige lesmodule:

Nadere informatie

Voorlichting voor scholen Over gelijke behandeling, discriminatie en vooroordelen

Voorlichting voor scholen Over gelijke behandeling, discriminatie en vooroordelen Voorlichting voor scholen Over gelijke behandeling, discriminatie en vooroordelen Anti Discriminatie Bureau Voor Nijmegen en omgeving 024 32 40 400 www.adbnijmegen.nl Anti Discriminatie Bureau Nijmegen

Nadere informatie

Pesten en sociale status in het Nederlandse basisonderwijs Bachelorthesis

Pesten en sociale status in het Nederlandse basisonderwijs Bachelorthesis Pesten en sociale status in het Nederlandse basisonderwijs Bachelorthesis I. Egberink (3782719) A. de Ruijter (3790827) L. van Sabben (3800814) F. Stokman (3810755) Pre-master Orthopedagogiek Begeleidster:

Nadere informatie

(Docentenhandleiding) Rollenspel

(Docentenhandleiding) Rollenspel (Docentenhandleiding) Rollenspel Een rollenspel is als het ware een klein toneelstukje. In een rollenspel komen personages aan bod die bepaalde eigenschappen of een doel in het verhaal hebben. De bedoeling

Nadere informatie

Ziet mijn leerkracht het dan niet? hoe leerkrachten pesten (niet) waarnemen

Ziet mijn leerkracht het dan niet? hoe leerkrachten pesten (niet) waarnemen Ziet mijn leerkracht het dan niet? hoe leerkrachten pesten (niet) waarnemen Ron Scholte (i.s.m. Wendy Nelen, Peer van der Helm) Radboud Universiteit Nijmegen & Tilburg Universiteit Praktikon (dit project

Nadere informatie

OMSCHRIJVING ANALYSE EN AANPAK VAN PESTEN EN CYBERPESTEN IN KLAS- EN SCHOOLCONTEXT. Horen, zien en spreken. Samen op pad tegen pesten 10/13/2015

OMSCHRIJVING ANALYSE EN AANPAK VAN PESTEN EN CYBERPESTEN IN KLAS- EN SCHOOLCONTEXT. Horen, zien en spreken. Samen op pad tegen pesten 10/13/2015 Horen, zien en spreken. Samen op pad tegen pesten ANALYSE EN AANPAK VAN PESTEN EN CYBERPESTEN IN KLAS- EN SCHOOLCONTEXT Maurits.wysmans@ucll.be OMSCHRIJVING Pesten is een herhaaldelijk en langdurig blootstaan

Nadere informatie

Lesbrief Theater Dakota

Lesbrief Theater Dakota Lesbrief Theater Dakota In de film #Niet Gemeen Bedoeld! vertellen kinderen van drie scholen uit Wateringse Veld hun gedachten en ervaringen met social media en pesten. Kijk de film samen met je klas.

Nadere informatie

pest eruit? De baas spelen

pest eruit? De baas spelen Hoe ziet iemand die een ander pest eruit? Waarschijnlijk heb je wel gemerkt dat het ontzettend moeilijk is om zo n beschrijving te geven. Dat is logisch want er bestaat niet iemand die eruit ziet als een

Nadere informatie

Criteria. Ervaren op school

Criteria. Ervaren op school Criteria Sector vmbo basis vmbo kader / theoretisch havo / vwo mbo niveau 1-2 mbo niveau 3-4 Fase van de opleiding begin van de opleiding tijdens de opleiding einde van de opleiding Loopbaancompetentie

Nadere informatie

VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF

VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor

Nadere informatie

Teken een architect. Lees het volgende verhaal:

Teken een architect. Lees het volgende verhaal: Teken een architect Lees het volgende verhaal: Een architect heeft een hele dag nagedacht over een nieuwe brug die gebouwd moet worden. Via de brug moet het verkeer, ook zware vrachtwagens, over een brede

Nadere informatie

Strategiegebruik van daders, slachtoffers en dader-slachtoffers bij pesten

Strategiegebruik van daders, slachtoffers en dader-slachtoffers bij pesten RUNNING HEAD: strategiegebruik bij pesten Strategiegebruik van daders, slachtoffers en dader-slachtoffers bij pesten Maartje Keeris (4048296) Charlotte Marée (3684792) Bronwynn Sterkenburg (3812588) Begeleidster:

Nadere informatie

Cyberpesten en de aanpak op schoolniveau

Cyberpesten en de aanpak op schoolniveau Cyberpesten en de aanpak op schoolniveau Gie Deboutte Leefsleutels UCLL Voorzitter Vlaams Netwerk Kies Kleur tegen Pesten Wat kenmerkt de Leefsleutels-aanpak? Invalshoek Vorming voor scholen van het lager

Nadere informatie

TIPS & TRICKS VOOR DOCENTEN

TIPS & TRICKS VOOR DOCENTEN TIPS & TRICKS VOOR DOCENTEN INLEIDING Onderwijs over tolerantie kan soms uitdagend zijn. Naast het ontwikkelen van kennis over tolerantie en gerelateerde begrippen zoals vrijheid en identiteit, is het

Nadere informatie

Voor de paboopleider. Werkvorm 4: voor de opleider (1) beeldgebruik

Voor de paboopleider. Werkvorm 4: voor de opleider (1) beeldgebruik Werkvorm 4: voor de opleider (1) Beelden van de Jodenvervolging in de les Bij deze werkvorm is een aantal foto s, casussen en adviezen verzameld om studenten te laten nadenken over het gebruik van beelden

Nadere informatie

DEEL TWEE: OPDRACHTEN

DEEL TWEE: OPDRACHTEN DEEL TWEE: OPDRACHTEN WAARDEN- VERKENNING DUUR: 20 MINUTEN 2.1 WAARDENVERKENNING Om een beeld te krijgen van de ideeën van WAT? de deelnemers over belangrijke thema s rond arbeidsparticipatie begin je

Nadere informatie

Persoonlijke competenties Sociale competenties Leer (school) competenties

Persoonlijke competenties Sociale competenties Leer (school) competenties Reader TOP-dagen 2014-2015 In het onderwijs is het steeds vanzelfsprekender dat je ieder jaar meer kunt en weet. Je bent druk bezig met het leren van de vakken. Maar je ontwikkelt ook competenties. In

Nadere informatie

Module 9 Kennis delen en coachen

Module 9 Kennis delen en coachen OPDRACHTEN Verzorgende IG Maatschappelijke Zorg Module 9 Kennis delen en coachen Inhoudsopgave Leeropdrachten 3 Leren 5 A Hoe leer ik? 5 B Bevorderende en belemmerende factoren 7 C Plan van aanpak bij

Nadere informatie

Pestbeleid op school

Pestbeleid op school Pestbeleid op school Pesten wordt niet aangepakt en opgelost door projecten. Het vereist attitudeverandering. Een zaligmakende oplossing voor pestproblemen bestaat helaas niet. Bob van der Meer Natuurlijk

Nadere informatie