Jaarverslag Rondom Wonen is een betrokken woningcorporatie met de zorg voor ruim 3000 verhuureenheden in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag

Transcriptie

1 Jaarverslag 2015 Rondom Wonen is een betrokken woningcorporatie met de zorg voor ruim 3000 verhuureenheden in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag Wij zorgen voor gewoon goed wonen voor mensen in kwetsbare posities en zij met een bescheiden inkomen. Deze doelgroep bestaat naast deze mensen ook uit huurders die bijzondere aandacht en zorg nodig hebben.

2 INHOUDSOPGAVE Jaarverslag2015 I VOORWOORD... 3 II KLANTEN... 5 III MAATSCHAPPIJ...13 IV ONZE AFSPRAKEN MET DE SAMENLEVING...18 V VERSLAG VAN HET BESTUUR...21 VI VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN...29 VII RGANISATIE...35 VIII FINANCIËN...39 IX INNOVATIE...46 X VERWACHTINGEN VOOR XI KENGETALLEN DEEL Jaarrekening 2015 XII BALANS PER 31 DECEMBER 2015 VOOR RESULTAATBESTEMMING...54 XIII WINST EN VERLIESREKENING OVER HET BOEKJAAR XIV KASSTROOMOVERZICHT (ENKELVOUDIG) OVER XV VERKLARING BESTUUR EN RAAD VAN COMMISSARISSEN...58 XVI DE WAARDERINGSGRONDSLAGEN BIJ DE JAARREKENING...59 XVII TOELICHTING OP DE BALANS...66 XVIII FINANCIËLE INSTRUMENTEN EN RISICOBEHEERSING...83 XIX TOELICHTING OP DE WINST- EN VERLIESREKENING XX CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT...93 XXI VASTGOEDPORTEFEUILLE RONDOM WONEN 2015 INCL. VERKOPEN...95 XXII VERKLARENDE WOORDENLIJST...99 Stichting Rondom Wonen Industrieweg 2, 2641RM Pijnacker Postbus 87, 2640 AB Pijnacker Telefoon (015) info@rondomwonen.nl Web Handelsregister nr Stichtingenregister nr Kamer van Koophandel Haaglanden Nationaal register VHV nr WWI instellingsnummer L0590 2

3 I Voorwoord WONINGWET Na vele jaren en na veel ministers en staatssecretarissen werd de nieuwe woningwet (herzieningswet) uiteindelijk op 1 juli 2015 van kracht. De invoering van deze Woningwet 2015 markeert de maatschappelijke consensus over het domein van de volkshuisvesting. De wet creëert duidelijkheid op de woningmarkt door heldere spelregels voor sociale huur. De kerntaak van woningcorporaties is en blijft zorgen dat mensen met een laag inkomen goed en betaalbaar kunnen wonen. De wet waarborgt de kwaliteit van de sociale huisvesting, beperkt de financiële risico s en regelt een passende toewijzing van sociale huurwoningen aan de beoogde doelgroep. Huurders, gemeenten, woningcorporaties en het Rijk dragen daar allen aan bij, ieder vanuit hun eigen rol. Er is een Autoriteit Woningcorporaties, die volkshuisvestelijk en financieel toezicht houdt op de sector en die sancties kan opleggen. Woningcorporaties, gemeenten en huurders maken samen prestatieafspraken over de lokale woonopgave. Deze wet- en de regelgeving er om heen, markeert 2015 manifest. ECONOMISCH HERSTEL De Nederlandse economie kwam in 2015 weer terug op het niveau van voor de crisis. Onze economie laat de periode van langzaam herstel nu achter zich en maakt zich op voor een periode van meer robuuste groei. Een economische groei die zich steeds duidelijker aftekent en in toenemende mate voelbaar is. De werkloosheid neemt daarentegen naar verwachting van het CPB maar mondjesmaat af. De werkloosheid ligt helaas nog fors hoger dan op het niveau van voor de crisis. Deze economische ontwikkeling staat haaks op de dagelijkse praktijk van veel van onze huurders. Oplopende huurachterstanden, een hoge woonquote voor veel van onze huurders en het beperkt beschikbaar komen van goedkope woningen, zijn kwesties die wij in onze dagelijkse praktijk ervaren. We zien het in de wijken en horen het terug in gesprekken met onze huurders. De inzet om de huurachterstanden niet op te laten lopen en op het bestaande niveau te houden, vraagt steeds meer capaciteit. De cijfers tonen daarnaast het beperkt aantal vrijkomende goedkope woningen aan. Betaalbaarheid van wonen en leven is niet alleen de verantwoordelijkheid van de corporatie. Vaak spelen factoren een rol, waar corporatie en gemeente geen invloed op hebben, zoals terugval in inkomen door bijvoorbeeld werkloosheid of wijziging van huishoudsamenstelling door scheiding. Niettemin doen wij wat binnen onze mogelijkheden en verantwoordelijkheden ligt en dat is zorgen dat we voldoende, goedkope en betaalbare woningen hebben én houden. Dit gegeven vormt de kernrichting voor onze Wensportefeuille naar de toekomst, waarbij betaalbaarheid en beschikbaarheid voor onze doelgroep het leidende principe is. We wijzen onze huurders en woningzoekenden ook op hun eigen verantwoordelijkheid. Natuurlijk helpen wij hen daarbij. NIEUWE KOERS RONDOM WONEN In 2015 hebben we een nieuw Ondernemingsplan gewoon goed wonen naar 2020 opgesteld. We hebben nadrukkelijk al onze belanghouders in verschillende stadia daarbij betrokken. Rondom Wonen blijft zich richten op een duurzame positionering van onze organisatie en financiële continuïteit van de bedrijfsvoering, die aansluit op de maatschappelijke ontwikkelingen en de strikte koers uit de nieuwe Woningwet. Onze primaire aandacht ligt bij het huisvesten van mensen die onze ondersteuning het meeste nodig hebben. Onze aandacht voor de bestaande woningvoorraad, betaalbaarheid en beschikbaarheid staan daarin centraal. Onze eigen investeringsactiviteit in de nieuwbouw zal de komende periode minimaal zijn. De mate van realisatie hangt af van de mate van beschikbaarheid van (geborgde) financiële middelen, de hoogte van de Rijksheffingen en de inzet op betaalbaarheid en beschikbaarheid. Het voortdurend zoeken naar een balans tussen financiële en maatschappelijke kosten en baten, loopt als een rode draad door dit nieuwe ondernemingsplan. 3

4 Parallel hebben we plannen gemaakt voor de vorming van een sterke en toekomstbestendige vastgoedportefeuille. Op welke wijze dat gebeurt, is te lezen in het vastgoed portefeuilleplan Hierin worden uitspraken gedaan over de gewenste samenstelling van de portefeuille (woningen en maatschappelijk vastgoed) van Rondom Wonen in 2030, de transformatieopgave, de te hanteren randvoorwaarden en de strategie om deze wensportefeuille te bereiken. De vaststelling van dat portefeuilleplan is voorzien in de eerste helft van BEDRIJFSVOERING De verhuurdersheffing en de bijdrage saneringssteun betekenen een belangrijke, meerjarige inperking van onze financiële mogelijkheden. De verhuurdersheffing betalen we inmiddels uit de daling van het investeringsniveau, uit de daling van onze bedrijfslasten en uit de stijging van de huren. Met de verkoopopbrengsten verminderen we onze schulden en bouwen we een financiële buffer op voor het afwikkelen van de derivatenportefeuille, als dat nodig mocht zijn. Zonder nieuwe (overheids-) ingrepen zijn we de komende jaren in staat om onze schuldpositie fors te verlagen en naar verwachting, vanaf 2018, weer ruimte te creëren voor nieuwe investeringen. Rondom Wonen stuurt sterk op de in- en uitgaande kasstromen. Die ontwikkelen zich in toenemende mate positief en worden aangewend voor vermindering van de schuldpositie. Parallel is in 2015 een flinke (positieve) waardemutatie zichtbaar van het vastgoed van ongeveer 100 miljoen. Dit is het gevolg van de nieuwe wijze van waarderen op marktwaarde (in verhuurde staat) en betekent niet het ineens kunnen beschikken over veel meer liquiditeit. Het visitatierapport van begin 2015 liet zien dat Rondom Wonen de afgelopen jaren op een goede manier invulling heeft gegeven aan haar maatschappelijke en volkshuisvestelijke taken. De visitatiecommissie constateerde ook dat Rondom Wonen de komende jaren niet voldoende financiële middelen beschikbaar heeft om de grote maatschappelijke opgave in Pijnacker-Nootdorp in te kunnen vullen en ook dat collegacorporaties in Haaglanden dat gat niet kunnen opvullen. Dit betekent dat Rondom Wonen de consequenties daarvan voor de organisatie, de ambities en het portefeuillebeleid moet vertalen in een nieuw ondernemingsplan. In dat verband hebben wij eind 2015, naast het optekenen van een nieuw Ondernemingsplan en een nieuw Portefeuilleplan, rekening houdend met nieuwe technologische ontwikkelingen, nagedacht over hoe de organisatie en de formatie er qua structuur richting 2020 idealiter zou moeten uitzien en welk transitieproces daarbij hoort. Die schets moet in 2016 gestalte krijgen. TOT SLOT Al jaren stuurt Rondom Wonen op verdere beperking van haar bedrijfslasten en organisatiekosten. Dat heeft grote impact op de organisatie en verschillende medewerkers hebben Rondom Wonen de afgelopen jaren verlaten. Met minder medewerkers zetten we de schouders onder een steviger taak binnen de organisatie, die tegelijkertijd in transitie is. Daarnaast stijgen door de woningwet de administratieve lasten disproportioneel. De medewerkers van Rondom Wonen verdienen een compliment voor hun aanpassingsvermogen en het begrip dat we deze transitie inzetten in het belang van onze huurders en woningzoekenden in de toekomst. Ik prijs mij in dat licht gelukkig met het gegeven, dat ondanks de uitdagende omstandigheden van Rondom Wonen in de afgelopen jaren, de medewerkers altijd loyaal aan onze ambities en maatschappelijke opgaven hebben gewerkt. Zij maken het verschil! Pijnacker 21 april 2016, was getekend Lambert Greven Algemeen directeur 4

5 II KLANTEN WONINGMARKT ONDERZOEK Rondom Wonen besteedt voortdurend aandacht aan het bijhouden en gebruiken van marktkennis. In opdracht van de gemeente heeft Explica in 2014/2015 onderzoek uitgevoerd naar de Woningmarkt Pijnacker-Nootdorp als onderdeel van de woningmarkt in Haaglanden. De bedoeling van dit onderzoek was o.a. het in kaart brengen van de ontbrekende sporten op de woonladder. Op dit moment is er weinig aanbod voor jongeren, voor alleenstaanden en (eenouder)gezinnen met een lager inkomen. De behoefte aan woningen voor deze groepen blijft de komende jaren bestaan. De woningbehoefte van zowel de echte starters als de doorstromers met een lager inkomen en doorstromers na een (echt)scheiding is vooral gericht op goedkopere woningen. Er is duidelijk sprake van een mismatch: het aanbod goedkope huurvoorraad neemt af als gevolg van harmonisatie. De vraagontwikkeling laat een toename in de behoefte zien aan goedkope huurwoningen, terwijl de plannen van de corporaties in Haaglanden, verenigd in de SVH, leiden tot een afname van het betaalbare segment. Door de toenemende vergrijzing neemt ook de vraag naar wonen met zorg toe en is er ook meer behoefte aan toegankelijke woningen voor ouderen (nul treden woning). In het kader van de Regionale Prestatieafspraken is er door Atrivé onderzoek gedaan naar wonen voor zorgdoelgroep in de regio Haaglanden. Uit het onderzoek blijkt dat de grootste opgave bestaat uit het realiseren van uitbreiding van het aanbod aan geschikte woningen (sterrenwoningen) en woonvormen met diensten zorg voor de groep senioren, die niet meer voor verblijf in een instelling terecht kan. De opgave is dermate groot dat een combinatie van maatregelen aan te bevelen is, zoals: Het opplussen van bestaande woningen, zodat zij toegankelijk(er) worden voor mensen met mobiliteitsproblemen. Bewustwording van huurders om met kleine ingrepen hun woning preventief, zelf aan te passen. Het beleid van corporaties dient helder te zijn (worden aanpassingen uitgevoerd door corporaties al dan niet tegen een (kleine) huurverhoging? Hoe wordt omgegaan met aanpassingen bij verhuizing? et cetera). Nieuwbouw van geschikte woningen. Bevorderen van doorstroming naar geschikte woningen. Regionale afspraken maken over het uniform registreren, aanbieden en toewijzen van aangepaste woningen om er voor te zorgen dat reeds aangepaste woningen na verhuizing wederom worden bewoond door mensen met een fysieke beperking. WONINGZOEKENDEN WOONRUIMTEVERDELING Evenals voorgaande jaren vindt de verdeling van de sociale huurwoningen plaats via het woonruimteverdelingsysteem van de SVH. Woningzoekenden kunnen zich via de website inschrijven en reageren op een woning. De woningen voor bijzondere doelgroepen zoals vergunninghouders, mensen met een zorgvraag of groepswonen worden niet via Woonnet-Haaglanden aangeboden. Wordt een woning geplaatst dan geschiedt de volgordebepaling op basis van inschrijfduur van de woningenzoekenden. De zuivere inschrijfduur van de woningzoekenden die op basis van woninginschrijfduur een woning hebben gekregen bij Rondom Wonen is in 2015 gewijzigd ten opzichte van Voor woningzoekenden die huurtoeslagafhankelijk zijn is de zuivere inschrijfduur 72 maanden (was 82 maanden). Voor woningzoekenden die niet huurtoeslagafhankelijk zijn is de zuivere inschrijfduur 90 maanden (was 84 maanden) Voor de hele regio Haaglanden was in 2015 de inschrijfduur 65 respectievelijk 63 maanden. 5

6 HUUROVEREENKOMSTEN Bij het opstellen van de begroting 2015 is rekening gehouden met een mutatiegraad exclusief verkoop van 4%. In 2015 is voor 120 woningen een nieuw huurcontract opgesteld. Dit is overigens inclusief 16 nieuwbouwwoningen die in het 2e kwartaal van 2015 zijn opgeleverd. Voor 2015 is de mutatiegraad exclusief verkochte woningen 5,0%. Wordt de mutatiegraad inclusief verkochte woningen berekend dan ligt dit percentage op 5,9%. Laten we de nieuwbouw achterwege dan zijn deze percentages 4,4% en 5,2%. Van de nieuwe huurders kwam 52,5% uit de gemeente Pijnacker-Nootdorp. Een klein aandeel (15%) komt uit gemeenten buiten de regio Haaglanden. De overige nieuwe huurders (32,5%) komen uit de regio. Evenals in 2014 heeft Rondom Wonen in verhouding veel jongeren aan een woning geholpen. Zowel in de huur- als in de koopsfeer met Koopstart. 95% van de verkochte woningen gaat naar jonge starters uit deze gemeente. Van de nieuwe huurders was 30% jonger dan 27 jaar. Van deze groep huurders heeft bijna 92% een jongerenwoning betrokken. Dit bevestigt het beeld dat de verhuisgeneigdheid onder jongeren groot is. In totaal zijn 11 senioren (65-plussers) voorzien van een nieuwe woning. Hiervan zijn 8 senioren ook daadwerkelijk gehuisvest in een seniorenwoning. In 2015 heeft Rondom Wonen voor 131 woningen een huuropzegging ontvangen. Hiervan waren 30 bestemd voor verkoop. PRESTATIEAFSPRAKEN VERHUUR 90% EUROPAREGELING Door de Europaregeling moeten alle corporaties tenminste 90% van de verhuringen van woningen onder de huurprijsgrens ( 710,68) toewijzen aan huishoudens met een inkomen lager dan In totaal zijn in woningen verhuurd aan huurders onder de EU-grens. Dit komt neer op een percentage van 95,8%. Het doel om de ruimte die de overheid ons biedt (10%) optimaal te benutten is in 2015 niet gehaald. 70% BETAALBARE HUURVOORRAAD (NIEUWE PRESTATIEAFSPRAAK) Sinds 1 januari 2015 gelden nieuwe regionale prestatieafspraken. Eén van de afspraken is dat minimaal 70% van de vrijkomende, zelfstandige, sociale huurwoningen een subsidiabele huur onder de 2e aftoppingsgrens moet hebben. Van de 120 verhuringen hebben 77 verhuringen een subsidiabele huur van maximaal 618,24. Dit is een aandeel van 64,2%. URGENTIE Het streven is om maximaal 10% van de aangeboden /geadverteerde woningen in bestaand bezit te verhuren aan woningzoekenden met een urgentie. Van de 120 verhuringen zijn 15 woningen verhuurd aan personen met een urgentie. Hiermee komt het percentage op 12,5%. WONINGRUIL In 2015 heeft er geen enkele woningruil plaatsgevonden. WOONGROEPEN Rondom Wonen heeft een aantal complexen waar de bewoners zelf een kandidaat mogen aandragen. Het vinden van een nieuwe huurder gaat niet via Woonnet-Haaglanden. In 2015 zijn 5 woningen op deze manier opnieuw verhuurd. OVERIGE TOEWIJZINGEN / ZORGWONINGEN Rondom Wonen heeft ook afspraken met zorgpartijen. Rondom Wonen werkt samen met Fokus, Philadelphia, Ipse de Bruggen en GGZ. In 2015 zijn in totaal 5 woningen via deze instanties verhuurd. TAAKSTELLING VERGUNNINGHOUDERS In totaal moesten 47 vergunninghouders in 2015 door Rondom Wonen gehuisvest worden. Rondom Wonen heeft zich afgelopen jaar maximaal ingezet om de taakstelling te realiseren. Naast het reguliere huuraanbod zijn 2 woningen uit de verkoop gehaald om aan te bieden aan statushouders. 6

7 Daarnaast is in een tweetal flats in Pijnacker-Noord het aantal kamers teruggebracht naar het oorspronkelijke aantal van vier. De kosten die hiermee waren gemoeid zijn door de gemeente en Rondom Wonen opgebracht. Uiteindelijk zijn in woningen verhuurd aan statushouders. Het aantal gehuisveste statushouders is hierdoor op 32 gekomen. Echter wij verwachten begin 2016 nog 12 statushouders te kunnen huisvesten in de 12 reeds verhuurde woningen in verband met gezinshereniging. Geconcludeerd kan worden dat ondanks de extra (ook financiële) inspanning van Rondom Wonen, het gewenste aantal van 47 net niet is gehaald. LOKAAL MAATWERK In 2015 had Rondom Wonen te maken met twee voorrangsregels woonruimteverdeling in het kader van Lokaal Maatwerk. Lokaal maatwerk mag tot 25% van de vrijkomende woningen worden toegepast. Tot 1 juli 2015 kregen jongeren uit de gemeente Pijnacker-Nootdorp tot 27 jaar voorrang op een woning. Vanaf 1 juli geldt de voorrang voor de BTIV doelgroep uit Pijnacker-Nootdorp bij een reactie op een woning onder de hoogste aftoppingsgrens. Het eerste half jaar is een percentage gerealiseerd van 12,3% en voor de tweede helft een percentage van 26,4%. Voor het gehele jaar geldt een percentage van 18,3%. OVERIGE VERHUUR VRIJE SECTOR VERHUUR Rondom Wonen heeft momenteel geen vrije sector woningen. Eén verhuureenheid heeft een huurprijs boven 710,68. Het gaat hier om het Infocentrum Keijzershof aan de Raaigras 2 in Pijnacker. GARAGES Het aantal gemuteerde garages in 2015 (19) lag aanzienlijk lager dan in 2014 (30). De mutatiegraad binnen dit VHE-type ligt in 2015 op 8,8%. In 2014 was dit bijna 14,0%. OVERIGE VERHUUREENHEDEN Naast garages verhuurt Rondom Wonen ook parkeerplaatsen. Deze parkeerplaatsen zijn allemaal gekoppeld aan een huurovereenkomst van een woning. Ook heeft Rondom Wonen een aantal woningen gekoppeld aan een basisschool die tot schoollokalen zijn omgebouwd. VASTGOED BEZIT IN EIGENDOM EN BEHEER Het bezit op 31 december 2015 bedraagt woningen, 217 garages, 122 stallings/garageplaatsen/ schoolwoningen, één onzelfstandige verhuureenheid, twee eenheden maatschappelijk vastgoed en één bedrijfsruimte. Rondom Wonen had daarmee woningen en 342 overige verhuureenheden in bezit. In 2015 zijn 16 nieuwbouwwoningen opgeleverd en 23 woningen uit ons bezit verkocht. Totaal gewogen verhuureenheden. Tabel 3: Samenstelling woningbezit ultimo 2015 naar prijscategorie en woningtype Type woningen < 403,06 403,06-576,87-618,24- > 710,68 Totaal 576,87 618,24 710,68 Appartement met lift Appartement zonder lift Beneden-/bovenwoning Eengezinswoning Jongerenwoning Seniorenwoning Totaal VHE BEZIT IN BEHEER VOOR DERDEN Rondom Wonen beheerde in woningen voor Habion en 100 woningen van woningbouw vereniging De Goede Woning uit Terbregge. 7

8 VVE BEHEER Rondom Wonen voert voor een aantal VvE s (Verenigingen van Eigenaren) werkzaamheden uit. Enerzijds betreft dit VvE s waarin Rondom Wonen tevens als eigenaar vertegenwoordigd is (7 VvE s). Anderzijds wordt ook voor een vijftal VvE s beheer gevoerd op basis van een dienstverleningsovereenkomst (afgesloten voor 1 juli 2015). De werkzaamheden bestaan in beide gevallen uit het voeren van administratief en technisch beheer over de betrokken complexen. HUREN HUURPRIJSBELEID Rondom Wonen streeft ernaar een goede mix van woningen in verschillende prijscategorieën te kunnen aanbieden. Op een tweetal manieren kan de huurprijs van een woning gewijzigd worden. Enerzijds is er de jaarlijkse huurverhoging en anderzijds is er bij mutatie sprake van een huur aanpassing: de huurharmonisatie. Voor het derde jaar op een rij hebben wij gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de inkomensafhankelijke huurverhoging toe te passen. In totaal hadden 739 huurders (=32%) een inkomen boven Deze huurders kregen een hoger huurverhogingspercentage dan de overige huurders. In overleg met Argos is besloten om huishoudens met een inkomen onder de (prijspeil 2013) en een netto huur hoger dan 618,24 in plaats van 2,5% huurverhoging 1,5% huurverhoging te geven. Met deze maatregel is Rondom Wonen huurders met een relatief laag inkomen en een hoge huur tegemoet gekomen. In 2015 hanteerden we bij de huurharmonisatie globaal 2 percentages van de maximaal redelijke huur: bij appartementen gold een percentage van 86% en bij eengezinswoningen gold een percentage van 76% maximaal redelijk. Daarnaast was er bij een aantal complexen afgetopt op de tweede aftoppingsgrens (2015: 618,24). In het kader van de nieuwe Woningwet (scheiding DAEB/niet-DAEB en passendheidsnorm) en het gegeven dat uit meerdere onderzoeken blijkt dat er sprake is van een mismatch: te weinig betaalbare woningen, is er in 2015 hard gewerkt aan een nieuw streefhuurbeleid. Het nieuwe streefhuurbeleid zorgt er voor dat we straks meer woningen in het betaalbare segment (onder de aftoppingsgrenzen) kunnen aanbieden. Het gemiddelde netto huurniveau van onze woningen bedroeg eind ,79. De huurprijzen bedroegen eind 2015 gemiddeld 71,4% van de huurprijs die op grond van regelgeving als maximaal redelijk kan worden beschouwd (gebaseerd op het WWS). HUURTOESLAG In 2014 is het geclusterd betalen stopgezet. Dit betekent dat het onbekend is hoeveel huurders huurtoeslag ontvangen. Van het aantal nieuwe huurders in 2015 was 76,7% op basis van inkomen en huishoudgrootte afhankelijk van huurtoeslag. HUURBETALING EN HUURACHTERSTANDEN De maandelijkse huurprijs dient vooruit te worden betaald. Ultimo 2015 hebben huurders, circa 77,5% een machtiging verstrekt om dit bedrag automatisch van hun rekening te laten afschrijven. Dit percentage is in 2015 verder toegenomen, als gevolg van de promotieactie die eind 2014 is gehouden. Rondom Wonen voert een actief incassobeleid. Betrokkenen worden voor het nemen van incassomaatregelen telefonisch, schriftelijk en persoonlijk benaderd. Zo ontstaat de mogelijkheid om afspraken te maken en betalingsregelingen te treffen, waardoor problemen worden voorkomen. De gemiddelde huurachterstand in percentage van de actieve huurcontracten over 2015 bedroeg 0,80% van de jaarhuur. Ten opzichte van 2014 is dit een verbetering. In 2014 lag het gemiddelde percentage op 0,86%. 8

9 Ultimo 2015 zijn 68 betalingsregelingen getroffen en wordt voor 28 huurders de huur via de Wet Schuldhulpsanering geïncasseerd. Omdat Rondom Wonen geen informatie ontvangt van de gemeente over trajecten schuldhulpverlening, is niet bekend hoeveel huurders hier werkelijk mee te maken hebben. In 2015 zijn 26 nieuwe trajecten bij de deurwaarder gestart, zodat ultimo 2015 in totaal voor 48 zittende huurders en voor 16 vertrokken huurders een deurwaarderstraject loopt. Bij de deurwaarder zijn 15 vertrokken huurders opgenomen in de schuldbewaking. HUURDERVING In 2015 hebben we 0,11% van de jaarhuur moeten afboeken als oninbaar. In de begroting was rekening gehouden met 0,5%. Het afboeken van achterstanden gebeurt alleen als bewoners met de noorderzon vertrokken zijn of als er geen verhaalmogelijkheden zijn. Huurderving in verband met leegstand kwam dit jaar uit op 0,15% van de jaarhuur. In de begroting was rekening gehouden met een percentage van 0,3%. ONTRUIMINGEN EN LAATSTE KANSBELEID Rondom Wonen streeft naar het terugdringen van het aantal uitzettingen. Voor 2015 was het streven om het aantal ontruimingen wegens overlast en/of huurachterstand tot maximaal vier te beperken. Uiteindelijk zijn er in 2015 drie woningen ontruimd. In 2015 zijn 13 vonnissen tot ontbinding en ontruiming uitgesproken, allen in verband met huurachterstand. Een laatste kans overeenkomst is in keer aangeboden. Uiteindelijk hebben 10 huurders hier gebruik van gemaakt. Er wordt geen laatste kans overeenkomst aangeboden bij situaties waar sprake is van illegale bewoning, hennep, noorderzon of bij het niet nakomen van eerdere afspraken. VERKOPEN VERKOOPBELEID Eind 2015 hadden 468 woningen de bestemming verkoop. Dit is een aandeel van 19,5% uit ons bezit. Bij huuropzegging worden deze woningen getaxeerd door een erkende taxateur en aangeboden via makelaar Ruseler Makelaardij. De verkoopprijs die gehanteerd wordt is gelijk aan de taxatiewaarde. Alle woningen die worden aangeboden kunnen gekocht worden met het product Koopstart. Huurders die nu in een woning wonen die bestemd is voor de verkoop hebben vanzelfsprekend ook de mogelijkheid om hun huurwoning te kopen. VERKOOPVORMEN Koopstart Koopstart geeft kopers een korting (uitgestelde betaling) op de koopprijs, die kan oplopen tot maximaal 25%. Om hiervoor in aanmerking te komen moeten kopers kunnen aantonen dat zij zonder deze korting de woning niet kunnen financieren. Om dit uit te rekenen wordt gebruik gemaakt van de MIKK meter die het huishoudinkomen toetst. Het grote voordeel van Koopstart ten opzichte van Koopgarant is, dat Rondom Wonen niet verplicht is om de woning in de toekomst terug te kopen, waardoor er geen reservering op de balans behoeft te worden opgenomen. Een zittende huurder komt altijd (zonder inkomenstoets) in aanmerking voor een korting van 15%. De verleende korting wordt met een opslag op de waardeverandering bij (door) verkoop geïncasseerd. Starterslening Met behulp van de Starterslening kunnen startende kopers vaak net dat beetje extra lenen dat nodig is om de woning te kopen. Rondom Wonen biedt dit product in samenwerking met de gemeente Pijnacker- Nootdorp aan. De Starterslening heeft een rentevaste periode van 15 jaar en heeft een looptijd van 30 jaar. De eerste drie jaar wordt er geen rente en aflossing over de Starterslening betaald. In november 2015 heeft Rondom Wonen het bericht van de gemeente Pijnacker-Nootdorp ontvangen dat het budget voor de starterslening uitgeput is. Het is nog onduidelijk of er in 2016 weer geld beschikbaar komt. Op 26 juni 2016 wordt hierover in de gemeenteraad van de gemeente een beslissing genomen. 9

10 Koop Kosten Koper Dit is in feite de meest voorkomende verkoopvorm in Nederland voor bestaand bezit. Er zijn slechts drie woningen zonder korting verkocht. VERKOPEN Volgens de begroting 2015 was het wenselijk dat er 25 woningen verkocht werden. In totaal zijn 27 woningen verkocht. Zes zittende huurders hebben van de mogelijkheid gebruik gemaakt om hun eigen huurwoning te kopen. Alle zes hebben gebruik gemaakt van de 15% korting middels Koopstart. Er zijn 3 woningen zonder het product Koopstart gekocht. In totaal zijn 24 woningen verkocht met Koopstart. Bij het totaal aantal verkochte woningen is wel een kanttekening te plaatsen. In 2015 zijn namelijk vier woningen in verband met Koopgarant teruggekocht. Deze zijn ook in 2015 meteen weer verkocht. Deze woningen zijn toegevoegd aan het totaal aantal verkochte woningen. Op 31 december 2015 stonden 11 woningen in de verkoop. Hiervan waren al zes woningen verkocht onder voorbehoud. WONINGONDERHOUD REPARATIEVERZOEKEN Voor 2015 was een bedrag begroot van (excl. overhead) voor reparatieverzoeken. De kosten voor 2015 komen uit op (excl. overhead). Dit bedrag bestaat uit aan onderhoudskosten en aan materiaalkosten. Bij complex 44 (49 woningen) en complex 64 (86 woningen) zijn we geconfronteerd met hoge onvoorziene kosten. In totaal hebben we voor beide complexen aan CV storingen uitgegeven. Dit is 55% van de totale uitgaven voor CV storingen. Voor complex 44 betekent dat 585 per vhe en voor complex per vhe. In beide complexen is sprake van een individuele WKO installatie. Ook het nieuwe asbestbeleid heeft invloed gehad op de kosten. In 2015 heeft Rondom Wonen haar asbestbeleid opnieuw bepaald. Alle huurders van woningen waar sprake is van asbest zijn hierover geïnformeerd. Dit heeft er toe geleid dat bij bewoners en medewerkers hernieuwde aandacht ontstond voor asbest. Dit resulteerde in een aantal asbestinventarisaties en -saneringen waarmee een bedrag van gepaard ging. Daarnaast is vanaf 1 juli 2015 het BTW-tarief van 6% verhoogd naar 21%. MUTATIE-ONDERHOUD In 2015 was een bedrag begroot van (excl. overhead) voor mutatie-onderhoud. De kosten voor 2015 komen uit op (excl. overhead). Dit bedrag bestaat uit aan onderhouds-kosten en aan materiaalkosten. Er is sprake van een kleine overschrijding. In 2015 is uitgegaan van 87 mutaties. We hebben echter 120 mutaties gehad. De gemiddelde mutatiekosten vielen daartegenover veel lager uit dan begroot. De gemiddelde mutatiekosten per mutatie komen uit op Dit is lager dan de norm van SERVICE ABONNEMENT Aantal deelnemers aan serviceabonnement (op 31 december 2015) Aantal deelnemers Percentage Rondom Wonen (2.396 woningen) % Habion (121 woningen) % Overzicht kosten service onderhoud Ontvangen Kosten service Verschil abonnementsgelden onderhoud Rondom Wonen Habion Totaal

11 De hiervoor genoemde kosten zijn exclusief overheadskosten. De abonnementsbijdrage van 5,00 per maand is niet meer toereikend, onder andere doordat per 1 juli 2015 het BTW-tarief van 6% verhoogd is naar 21%. Dit geldt ook voor de BTW afdracht over de abonnementsbijdrage. Vanaf 1 juli 2016 wordt het abonnementsgeld van het serviceabonnement aangepast naar 6,00 per maand. Het serviceabonnement voor huurders van Habion is per 1 januari 2016 stop gezet. WONINGVERBETERING In 2015 zijn 17 aanvragen tot woningverbetering tegen huurverhoging ingediend, daarvan zijn er 9 afgehandeld, 7 afgewezen of ingetrokken en 1 nog in behandeling. De totale kosten die hiermee gemoeid zijn bedragen Daarnaast zijn er ook 4 aanvragen tot woningverbetering tegen eenmalige betaling ingediend, welke alle 4 zijn afgewezen of ingetrokken. ZELF AANGEBRACHTE VERANDERINGEN (ZAV) In 2015 zijn in totaal 152 ZAV-aanvragen binnengekomen. Sommige brieven bestonden uit meerdere aanvragen. Dit heeft geresulteerd in 189 uitgaande ZAV-brieven. In 2015 zijn alle ZAV-voorwaarden bijgesteld en zijn de meest voorkomende ZAV-voorwaarden op de website van Rondom Wonen gezet. Hiermee is het aanvragen voor de huurder gemakkelijk gemaakt en is een toekomstige tijdsbesparing in de afhandeling van ZAV gerealiseerd. AANPASSINGEN EX WET MAATSCHAPPELIJKE ONDERSTEUNING (WMO) Tot en met eind december 2015 zijn in het kader van de WMO 102 bestaande voorzieningen onderhouden en zijn 22 nieuwe verzoeken tot woningaanpassing ontvangen. Deze aanpassingen betreffen het aanbrengen van trapliften, beugels, douchezitjes en drempelhulpen. Onderhoud aan bestaande (trap-), (plafond-), (woonhuis-)liften en automatische deurdrangers wordt uitgevoerd op basis van onderhoudscontracten. Naast het contractonderhoud worden er tussentijds ook reparaties uitgevoerd bij storingen. Alle kosten voor de bouwkundige aanpassingen, onderhoudscontracten en reparaties worden vergoed uit het WMO-budget. Er is voor aan uitgevoerde werkzaamheden gefactureerd aan de gemeente. KLANTTEVREDENHEID KLACHTENCOMMISSIE EX BBSH De klachtencommissie bestaat uit drie leden en drie plaatsvervangende leden. Zij werkt op basis van een reglement, dat in samenspraak met huurdersvereniging Argos is opgesteld en wederzijds is vastgesteld. Eén lid en één plaatsvervangend lid zijn benoemd op voorspraak van Argos, één lid en één plaatsvervangend lid zijn benoemd op voorspraak van Rondom Wonen. Eén onafhankelijk lid, tevens voorzitter en een plaatsvervangend lid/voorzitter, niet tot de organen of commissies van de corporatie behorend, zijn benoemd op gezamenlijke voordracht van Argos en Rondom Wonen. Deze klachtencommissie neemt de klacht in behandeling en adviseert het bestuur van Rondom Wonen. Uiteindelijk beslist het bestuur, of de Raad van Commissarissen, indien de klacht betrekking heeft op de bestuurder. De voorzitter, de heer L. Suijker, is op 1 maart voor een eerste maal herbenoemd voor een periode van drie jaar. Op 1 januari is mevrouw Y.B.M.H. Bessems benoemd als lid namens de huurdersorganisatie in verband met het aftreden van mevrouw A. Bouwer-Kromkamp op 31 december Het lid namens Argos, de heer I. Ahmed, is op 1 maart voor een eerste maal benoemd voor een periode van drie jaar tot plaatsvervangend lid namens de huurdersorganisatie in de tussentijds opgetreden vacature, wegens het overlijden van mevrouw J. Wijnmaalen. Er is in 2015 één klacht binnengekomen met betrekking tot problemen met de verwarmingsinstallatie. Deze klacht hoorde niet thuis bij de klachtencommissie en is afgehandeld door de afdeling dagelijks onderhoud van Rondom Wonen. 11

12 Tabel Samenstelling van de Klachtencommissie ultimo 2015 OMSCHRIJVING EN NAAM AFTREDEND (HER)BENOEMD HERBENOEMBAAR ONAFHANKELIJK VOORZITTER De heer L. Suijker ja Plv. voorzitter De heer A.N. Groenewegen ja LID NAMENS DE HUURDERSORGANISATIE Mw. Y.B.M.H. Bessems ja Plv. lid namens de huurdersorganisatie De heer I. Ahmed ja LID NAMENS RONDOM WONEN De heer H. Keizer ja Plv. lid namens Rondom Wonen De heer P.H. Compagne ja KLACHTENCOMMISSIE WOONRUIMTEVERDELING In 2015 zijn geen klachten binnengekomen voor de Klachtencommissie Woonruimteverdeling. HUURCOMMISSIE In 2015 hadden 8 huurders een zaak bij de huurcommissie lopen. Vijf zaken hadden betrekking op de huurverhoging. Bij al deze bezwaren heeft de huurcommissie aangegeven dat Rondom Wonen alles volgens de regels heeft doorgevoerd. Drie zaken hebben betrekking op het onderhoud van de woning. Deze drie zaken worden in 2016 afgehandeld. ONDERZOEK NAAR KLANTTEVREDENHEID Twee keer per jaar ontvangen huurders die een reparatieverzoek in een bepaalde maand hebben ingediend het verzoek om de dienstverlening te beoordelen. Het KCC is verantwoordelijk voor de aanname en de vakploeg is verantwoordelijk voor de uitvoer. Middels het uitzetten van de vragenlijst reparatieverzoek wordt geprobeerd te achterhalen in welke mate men tevreden is over beide onderdelen van het reparatieverzoek. Uit de laatste enquête die in oktober 2015 is verstuurd, kwam naar voren dat onze huurders zowel tevreden zijn over het in behandeling nemen van het reparatieverzoek als over de uitvoering van het verzoek. Voor het in behandeling nemen van het reparatieverzoek werd een 7,8 gegeven en voor de uitvoering van het reparatieverzoek een 8,1. Evenals in 2014 heeft Rondom Wonen deelgenomen aan de Aedes Benchmark. Binnen dit onderzoek is dit jaar ook naar de klanttevredenheid gekeken. De totaalscore huurdersoordeel lag in 2015 op 7,8. Dit is ten opzichte van 2014 een verbetering van 0,3 punt (7,5). 12

13 III Maatschappij MISSIE EN VISIE Rondom Wonen zorgt voor gewoon goed wonen voor mensen in kwetsbare posities en zij met een bescheiden inkomen. Rondom Wonen stelt zich ten doel om daarbij passende woonruimte aan te bieden aan mensen die vallen binnen de primaire doelgroep van beleid, als bedoeld in de Woningwet. Deze doelgroep bestaat in algemene zin uit mensen in kwetsbare posities en zij met een bescheiden inkomen, maar ook huurders die bijzondere aandacht en zorg nodig hebben rekenen wij tot deze doelgroep. Wij zijn solidair en betrokken bij kwetsbare groepen. Vluchtelingen en mensen die om sociale, psychische of fysieke redenen niet zelfstandig kunnen wonen, maar daar tijdelijk of permanent hulp bij krijgen vanuit een instelling. Voor hen spant Rondom Wonen zich extra in, samen met zorgaanbieders en andere organisaties. Primair blijft dat Rondom Wonen klanten met een smalle beurs graag goed en betaalbaar wil laten wonen. Dat zien we als onze maatschappelijke plicht. We laten niemand in de kou staan. Nu niet en straks ook niet! Rondom Wonen wil met haar gehele bedrijfsvoering zo veel mogelijk aansluiten bij het doel van het Nederlandse milieubeleid, namelijk het creëren van een duurzame samenleving. Dat betekent dat wij er rekening mee houden dat de uitvoering van ons primair proces niet ten koste gaat van de leefomgeving van toekomstige generaties. Deze duurzaamheid beslaat niet alleen sociaal-maatschappelijke doelstellingen, maar ook doelstellingen van ecologische, economische en ethische aard. Van flexibele en duurzame inzetbaarheid van integer handelende medewerkers, energiebesparende maatregelen bij de nieuwbouw en renovatie, het toepassen van verantwoord gekapt en geproduceerd hout, tot het investeren in nieuwe duurzame technologieën. ONZE BELANGHOUDERS BELEID VOOR BELANGHOUDERS De kracht van Rondom Wonen is onze lokale verankering; door de langdurige en intensieve betrokkenheid en herkenbaarheid in de wijken en buurten waar we actief zijn. Wij weten wat er speelt. Die lokale verankering creëren we doordat onze medewerkers hun ogen en oren openhouden. Ons beleid spitst zich toe op de buurten en wijken waar we bezit hebben of waar we bezit ontwikkelen. Rondom Wonen kan het echter niet alleen. Om onze volkshuisvestelijke taken zo goed mogelijk uit te voeren en om een zo optimaal maatschappelijk rendement te behalen, werkt Rondom Wonen veelvuldig, - en in sommige gevallen intensief -, samen met andere organisaties. Samenwerken niet omdat het moet, maar samenwerken omdat dit veel meer oplevert voor de samenleving. Wij herkennen twee soorten belanghouders. Belanghouders die direct belang bij Rondom Wonen hebben, meer in de zin van belanghebbenden zoals huurders, bewoners en woningzoekenden en belanghouders die indirect belang hebben bij een goed functionerend Rondom Wonen, zoals collega s, gemeente, zorgpartijen en maatschappelijke organisaties, de reguliere belanghouders. Al deze belanghebbenden en belanghouders noemen wij bij elkaar belanghouders van Rondom Wonen. De huurdersvereniging Argos vertegenwoordigt onze huurders en zien wij als primaire belanghouder. Rondom Wonen heeft samen met Argos afspraken gemaakt om hen structureel bij onze beleidsvorming te betrekken. Wij moeten (samen) een vorm vinden waarin wij ook toekomstige huurders (woningzoekenden) bij de beleidsvorming kunnen betrekken. Daarnaast onderhoudt Rondom Wonen contacten met vaste en incidentele bewonerscommissies en organisaties, zoals ouderenbonden, de Woonbond en georganiseerde jongeren. 13

14 Onze andere belangrijke belanghouder is de gemeente Pijnacker-Nootdorp, waarin wij grotendeels werkzaam zijn. Niet alleen het gemeentebestuur, ook de individuele lokale politieke partijen en de ambtelijke organisatie rekenen wij daartoe. Daarnaast rekenen wij organisaties op het gebied van wonen, zorg en welzijn, collega-corporaties en de SVH, de regionale overheid, het Rijk, het WSW en de ILT/Autoriteit Woningcorporaties, Aedes, NVBW, VTW en ondernemingen als banken, belangrijke zakelijke relaties, politie en wijkteams tot onze belanghouders. Rondom Wonen hecht er veel belang aan, om haar belanghouders invloed te geven op die delen van de beleidsvorming, waar de belangen van de partners met die van Rondom Wonen samenkomen. Rondom Wonen blijft van mening dat dit verder moet gaan dan informeren en communiceren alleen en de partners ook daadwerkelijk invloed moeten kunnen uitoefenen op de koers en de beleidsvorming van de onderneming. Wij willen onze maatschappelijke opgave samen met belanghebbenden en belanghouders definiëren. Daarom nodigen wij onze belanghouders en belanghebbenden ook altijd uit om zich uit te spreken over zaken van beleidsmatige aard en de koers van Rondom Wonen. De uiteindelijk op dergelijke wijze tot stand gekomen beleidsnota s, bijvoorbeeld het laatste Ondernemingsplan, hebben dan ook al bij aanvang een veel groter draagvlak. HUURDERSVERENIGING ARGOS In 2015 is er op vijf momenten overleg geweest tussen Argos en Rondom Wonen. Tijdens deze overleggen is o.a. stilgestaan bij het asbestbeleid, het visitatierapport, de lokale huisvestingsverordening, het aardwarmteproject Pijnacker-Noord, de huisvesting van statushouders, het jaarverslag 2014, de wijzigingen in de woningwaardering en de gevolgen van de nieuwe Woningwet. Daarnaast zijn beleidsstukken met elkaar besproken en indien van toepassing voor instemming of advies bij Argos neergelegd. Het gaat dan om de stukken met betrekking tot de huurverhoging 2015, het benoemen van een commissaris namens de huurders in de Raad, het Ondernemingsplan en de Begroting en Beleidsvoornemens In de tweede helft van 2015 is Argos actief betrokken bij het maken van de lokale prestatieafspraken. In april 2015 had Argos een ALV georganiseerd waarbij het hoofd Wonen een presentatie heeft gegeven over de nieuwe Woningwet. BEWONERSCOMMISSIES Rondom Wonen voert regelmatig overleg met een aantal bewonerscommissies. Er zijn bewonerscommissies actief in de Woonacker, de Waterhoen en Meerkoet (Waterkoet) en De Kluut. OUDERENORGANISATIES In maart 2015 hebben wij de ouderenbonden uitgenodigd voor het bijwonen van twee presentaties. Eén presentatie ging over de woonwensen van de 65- plusser en één presentatie ging over ons woningaanbod voor senioren. Na de presentatie gingen we met behulp van prikkelende stellingen de discussie met elkaar aan. GEMEENTE PIJNACKER-NOOTDORP Er is op meerdere niveaus regelmatig overleg met de gemeente: Bestuurlijk Overleg wonen directeur-bestuurder en hoofd Wonen Stuurgroep Pijnacker-Zuid directeur-bestuurder en hoofd Vastgoed Stuurgroep Leefbaarheid & Veiligheid hoofd Wonen Managementoverleg hoofd Financiën, hoofd Vastgoed en hoofd Wonen Beleidsgroep Wijkgericht Werken teamleider Klantencontacten Naast de reguliere overleggen is er op ambtelijk niveau veelvuldig contact met de gemeente over zaken als de huisvesting van statushouders, de prestatie afspraken, duurzaamheid en de samenwerking met Bureau Bemiddeling & Mediation. Eind 2015 heeft de gemeente een bijeenkomst georganiseerd voor belanghebbenden over het Uitvoeringsplan Integrale Veiligheid Tijdens deze bijeenkomst heeft Rondom Wonen een presentatie gehouden waar zij aandacht heeft gevraagd voor de aanpak van woonoverlast. De gemeente heeft dit opgepakt en verwerkt in het Uitvoeringsplan

15 COLLEGA CORPORATIES Naast Rondom Wonen hebben in de gemeente Pijnacker-Nootdorp ook andere woningcorporaties woningbezit: Woonzorg Nederland, Staedion, Vestia, Habion en Mooiland. Als het gaat om afstemming richting de gemeente aangaande woonbeleid, dan weten de corporaties elkaar te vinden. Regelmatig vindt afstemming over bepaalde volkshuisvestelijke onderwerpen plaats, veelal voorafgaand aan bestuurlijk overleg met de gemeente. Binnen de regio zoeken de kleinere corporaties elkaar regelmatig op als het bijvoorbeeld gaat om het efficiënt organiseren van incompany cursussen, met name gericht op de dagelijkse praktijk. SOCIALE VERHUURDERS HAAGLANDEN De woningcorporaties in het gebied van voormalig Stadsgewest Haaglanden, zijn verenigd in de Vereniging Sociale Verhuurders Haaglanden (SVH) en werken samen aan de kwaliteit en kwantiteit van de sociale woningmarkt in de regio. Na het wegvallen van het Stadsgewest als bestuurlijke tegenpool is op nagenoeg identieke wijze samen gewerkt met de negen gemeenten uit het voormalige Stadsgewest. De negen gemeenten hebben zich volkshuisvestelijk bestuurlijk verbonden aan de bestuurlijke tafel volkshuisvesting en zijn het regionale (gemeentelijke) klankbord voor de SVH. Met deze tafel zijn regionale prestatieafspraken gemaakt voor de periode onder andere met als doel een beter woonaanbod in de sociale huursector. De bestuurder van Rondom Wonen is medebestuurslid van de vereniging SVH. Verschillende medewerkers van Rondom Wonen maken deel uit van relevante incidentele en structurele werk- en projectgroepen van de SVH. LEEFBAARHEID BELEID Rondom Wonen wil dat huurders niet alleen trots kunnen zijn op hun woning, maar ook op de buurt waar ze wonen. De woonsituatie moet geen belemmering zijn in (het perspectief op) hun leven. Een goede leefbaarheid in wijken en buurten is daartoe een voorwaarde. Het leefbaarheidsbeleid van Rondom Wonen, gericht op heel, schoon en veilig, is gebaseerd op 3 pijlers: de fysieke, de sociale en de economische leefbaarheid. WIJKGERICHT WERKEN Evenals in 2014 is onze bijdrage voor de structuur van Wijkgericht Werken Rondom Wonen is tevens vertegenwoordigd in de stuurgroep Leefbaarheid en Veiligheid van de gemeente en de Beleidsgroep Wijkgericht Werken. Daarnaast neemt onze sociaal beheerder met enige regelmaat deel aan leefbaarheidsprojecten en -activiteiten. PROJECTEN In 2015 had Rondom Wonen beschikbaar voor bewonersinitiatieven. Het doel hiervan is gezamenlijk met huurders projecten op te zetten en uit te voeren ten goede van de leefbaarheid en vergrote sociale cohesie. Door middel van een advertentie in de Telstar, aandacht op de website en in onze nieuwsbrief is dit onder de aandacht gebracht van onze huurders. In 2015 is 9 keer een beroep gedaan op het budget bewonersinitiatieven. De initiatieven betreffen: een bank in de entreehal van een flat, een wijkfeest, een nieuwjaarsreceptie, plaatsen plantenbakken, een koffieochtend, een Halloweenfeest, een Sinterklaasfeest en pannen voor gemeenschappelijke kookactiviteiten. SOCIAAL BEHEER In 2015 is de locatie aan de Cort van der Lindenlaan voor de sociaal beheerder komen te vervallen. De gemeente heeft de locatie opgeëist voor herinrichting van de omgeving. Voor de sociaal beheerder is een nieuwe locatie gecreëerd aan de Acaciahof. Eén van de logeerkamers binnen dit complex is opgeknapt en ingericht als werkplek voor de sociaal beheerder. 15

16 SOCIALE KLACHTEN In 2015 zijn in totaal 123 overlastmeldingen geregistreerd. Het streven was maximaal 120 klachten. De meeste klachten betroffen burenoverlast (waar onder geluidsoverlast door buren) en zijn afkomstig van bewoners uit één van de flats in Pijnacker Noord. DE PIJNACKER-NOOTDORPSE UITDAGING Eind 2014 is De Uitdaging in de gemeente Pijnacker-Nootdorp opgericht. De missie van de Pijnacker- Nootdorpse Uitdaging is Maatschappelijk Betrokken Ondernemen stimuleren en organiseren om maatschappelijke organisaties te ondersteunen. Het doel is samenwerking tot stand te brengen tussen bedrijven en maatschappelijke organisaties om een bijdrage te leveren aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Rondom Wonen heeft voor De Uitdaging haar medewerking verleend door de inzet van 1 medewerker voor de matchgroep. De matchgroep is een soort bemiddelingsbureau in vraag en aanbod van materialen (spullen), middelen (geld) en menskracht (extra handjes, creativiteit, kennis en kunde). Het is een ondernemersnetwerk waarin bedrijven gestimuleerd worden om hun maatschappelijke betrokkenheid te tonen in concrete acties om daarmee het leefklimaat in Pijnacker-Nootdorp te verbeteren. Op dinsdag 27 oktober is de eerste Beursvloer Pijnacker-Nootdorp georganiseerd. De Maatschappelijke Beursvloer Pijnacker-Nootdorp is een evenement waar bedrijven, serviceclubs, (sport)verenigingen, maatschappelijke organisaties en vrijwilligersorganisaties elkaar ontmoeten en handelen in vraag en aanbod. Rondom Wonen heeft met de volgende maatschappelijke organisaties een match gemaakt: Bewonersvereniging Klapwijk, Feel Good Radio, Bibliotheek Oostland, Stichting Jeugd- en Jongerenwerk, Wijkvereniging Pijnacker-Noord en Woongemeenschap Het Carré. WONEN, ZORG EN WELZIJN ALGEMEEN BELEID Het huisvesten van senioren is een van de kerntaken van Rondom Wonen. In deze doelgroep is een groeiende groep begrepen die niet meer intramuraal gehuisvest kan worden en dus langer zelfstandig blijft wonen. De woonservicezone Weidevogelhof voorziet in de behoefte aan adequate huisvesting voor senioren. Bij dit concept is ingespeeld op de extramuralisering van de zorg. Naast senioren zet Rondom Wonen zich ook in voor mensen met een verstandelijke beperking. Wij bieden hen speciale woonvormen. In alle gevallen komt het er bij dit thema op neer dat wij zo goed mogelijke samenwerkingsvormen ontwikkelen met de beoogde zorgpartners. DOELGROEPEN In nauw overleg met de gemeente en onze zorgpartners bieden wij vastgoed aan dat geschikt is voor mensen die een specifieke woonvraag hebben. Denk hierbij aan asielzoekers, mensen die uit een instelling komen of mensen die om een andere reden begeleiding nodig hebben. In alle gevallen komt het er bij dit thema op neer dat wij zo goed mogelijke samenwerkingsvormen ontwikkelen met de beoogde zorgpartners. Wij zorgen voor het vastgoed en spelen geen rol in de bemiddeling tussen huurders en zorgbegeleiders of zorginstellingen. Naast bijzondere doelgroepen is het huisvesten van senioren een kerntaak van Rondom Wonen. In deze doelgroep is een groeiende groep begrepen die niet meer intramuraal gehuisvest kan worden en dus langer zelfstandig blijft wonen. SCHEIDEN VAN WONEN & ZORG De overheid heeft sinds enkele jaren de extramuralisering ingezet. Dit houdt in dat nieuwe cliënten met een lichtere zorgvraag geen recht meer hebben op een integraal pakket (verblijf, wonen en diensten en zorg) uit de Wet langdurige zorg (tot 1 januari 2015 Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, AWBZ). De cliënt dient zelf te betalen voor wonen (huur of hypotheek) en voor schoonmaak, eten en activiteiten. Dit heeft grote consequenties voor de huisvestingsvormen die geboden moeten worden. Het afgelopen jaar hebben wij bezien wat de consequenties van deze transitie voor Rondom Wonen betekenen. 16

17 Uit die eerste inventarisatie blijkt dat Rondom Wonen géén complexen of delen van complexen heeft, waarbij we risico s lopen door het wegvallen van de financiering voor de huisvestingscomponenten bij zorginstellingen. Ervan uitgaande dat ouderen langer in hun woning blijven, zetten wij in op het zo levensloopbestendig mogelijk maken van onze bestaande voorraad (wensportefeuille). Bij de laatste grootschalige renovatie en bij de laatste nieuwbouwprojecten op dat vlak, zijn extra liften geplaatst, drempels in woningen verwijderd en werd waar mogelijk rekening gehouden met de draaicirkel van rolstoelen en worden de centrale ruimtes rolstoel- en rollatortoegankelijk gemaakt. In het verlengde van de extramuralisatie is een project geïnitieerd door de gemeente met de naam opplussen nieuwe stijl. Met dit project wil de gemeente samen met lokale partijen bij senioren de bewustwording op gang brengen ten aanzien van hun eigen verantwoordelijkheid bij het zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Om het project vorm te geven is er een uitvoeringsplan opgesteld. De SWOP is verantwoordelijk voor de uitvoering van het plan en betrekt hierbij alle betrokken partijen. WEIDEVOGELHOF Rondom Wonen heeft in de Weidevogelhof 36 zelfstandige woningen in eigendom en beheer en 121 zelfstandige woningen van Habion in beheer. Vanaf 1 januari 2015 heeft Mooiland het beheer van haar woningen in Pijnacker uit kostenoverwegingen terug in eigen beheer genomen. Alle partners in de Weidevogelhof, Pieter van Foreerst, Habion, Mooiland en Rondom Wonen werken samen in het Merk Weidevogelhof. In het Informatiecentrum Keijzershof zit sinds 2014 in verband met een 2 jaar durende pilot een gastvrouw waar de bewoners en bezoekers van de Weidevogelhof een beroep op kunnen doen. De partners hebben afgesproken dat eind 2015 een enquête moet worden uitgezet onder de bewoners om te kijken of de pilot een succes was. De uitkomsten van de enquête worden in januari 2016 verwacht. KLUUT In Raaigras 7 t/m 26 wonen 26 bewoners. Ze hebben een lichte tot matige verstandelijke beperking. Alle bewoners zijn mobiel. In de woningen is het huiselijk en gezellig. De bewoners vormen hechte groepen en de groepen hebben ook onderling contact met elkaar. De stichting Ipse de Bruggen levert de zorg. VILLA CASPER In Villa Casper wonen twaalf (gehandicapte) jonge mensen met een verstandelijke beperking, afkomstig uit Pijnacker-Nootdorp. Villa Casper is ooit ontstaan op initiatief van de ouders van de bewoners die zich hebben verenigd in de stichting Rondom. De stichting Philadelphia levert de zorg. ORANJEHOF De hofjes woningen Oranjehof 1 t/m 13 worden verhuurd via stichting Philadelphia aan 12 licht verstandelijk gehandicapten jongeren uit Pijnacker. Naast 12 woningen is er ook een steunpunt aanwezig. 17

18 IV Onze afspraken met de samenleving en prestaties In de samenleving en in onze sector vinden in hoog tempo forse veranderingen plaats. De nieuwe Woningwet zorgt voor behoorlijke verschuivingen in de verhoudingen. De wet creëert duidelijkheid op de woningmarkt door heldere spelregels voor sociale huur. De kerntaak van woningcorporaties is en blijft zorgen dat mensen met een laag inkomen goed en betaalbaar kunnen wonen. Rondom Wonen wenst kort en bondig te laten zien welke inzet is gepleegd en wat daarvan het resultaat is. De beleidsvoornemens 2015 maken onderdeel uit van de voornemens zoals opgetekend in vorige Ondernemingsplan Thuis in de buurt. In 2015 is deels al voorgesorteerd op het nieuwe Ondernemingsplan gewoon goed wonen. Dit omdat het nieuwe Ondernemingsplan is gebaseerd op de nieuwe woningwet, die op 1 juli 2015 van kracht werd. Onveranderd echter is het betrekken van onze partners bij de maatschappelijke opgave van Rondom Wonen en de keuzes die wij daarbij samen maken. De visitatiecommissie schreef het begin 2015 al op: Rondom Wonen werkt met hart en ziel aan het huisvesten van de primaire doelgroep. Zij is lokaal geworteld en heeft veel kennis van de lokale situatie en van de wensen van de gemeente en andere belanghebbenden. De commissie is aangenaam getroffen door de betrokken opstelling, het zakelijk inzicht en de openheid van het management over de ambities en de gang van zaken bij Rondom Wonen. WELKE RESULTATEN BEREIKTEN WIJ IN 2015? Wettelijk gezien (EU regeling) moet Rondom Wonen tenminste 90% van de vrijkomende woningen toewijzen aan huishoudens met een inkomen tot maximaal Over 2015 heeft Rondom Wonen ruim 95,8% toegewezen aan deze primaire doelgroep; Met de gemeente zijn afspraken gemaakt over het benutten van de lokale beleidsruimte (max. 25%) voor jongeren tot 27 jaar uit Pijnacker-Nootdorp bij een reactie op een jongerenwoning tot 1 juli In de eerste helft is 12,3% van de verhuringen toegewezen aan deze doelgroep; Met de gemeente zijn afspraken gemaakt over het benutten van de lokale beleidsruimte voor huishoudens uit de BBSH/BTIV doelgroep uit Pijnacker-Nootdorp (max. 25 %) bij een reactie op een woning onder de hoogste aftoppingsgrens vanaf 1 juli In de tweede helft is 18,3% toegewezen aan deze doelgroep; De afspraak dat minimaal 70% van de vrijkomende zelfstandige sociale huurwoningen een subsidiabele huurprijs onder de tweede aftoppingsgrens moeten hebben is niet gerealiseerd. Het resultaat over 2015 bedroeg 64,2%; De medio 2015 vergrootte taakstelling om in 2015 tenminste 47 statushouders te huisvesten hebben wij niet kunnen realiseren. Inclusief gezinshereniging hebben we in statushouders kunnen huisvesten; We wilden betalingsproblemen zo vroeg mogelijk aanpakken om huurachterstanden te voorkomen, zodat de achterstanden niet meer dan 0,85% van de huursom bedragen. Het aantal huurders met achterstand is teruggelopen evenals de achterstand; die bedroeg eind ,80%; Het streven om via het laatste kans beleid het aantal ontruimingen te beperken tot 4 is gehaald. In 2015 vonden uiteindelijk 3 ontruimingen plaats; 18

19 Het voornemen om tenminste 25 woningen te verkopen, bij voorkeur aan lokale startende huishoudens is gehaald. In 2015 werden 27 woningen verkocht, waarvan 24 met Koopstart. Van de 27 woningen zijn 19 aan lokale starters en 6 aan zittende huurders verkocht; Het streven naar verbetering van de betaalbaarheid en beschikbaarheid is vormgegeven met de opzet van een nieuwe wensportefeuille medio Deze wensportefeuille vormt het te bereiken doel door middel van het nieuwe portefeuilleplan van Rondom Wonen; Met de gemeente en met Argos, huurdersvereniging Pijnacker is afgesproken de betaalbaarheid van het wonen een hoge prioriteit te geven. Daartoe investeren wij bij nieuwbouw in alle gevallen extra in energiebesparende maatregelen (beter energielabel) en hebben dat ook, waar mogelijk bij het planmatig onderhoud gerealiseerd; Het voornemen om uitwerking te geven aan het project Aardwarmte Pijnacker Noord om daarmee een forse CO 2 reductie te realiseren is gerealiseerd. Eind 2015 waren alle 16 flats in Pijnacker Noord (470 woningen) aangesloten op het aardwarmtenetwerk van Ammerlaan; Aan het voornemen om het aantal klachten (zowel bij de huurcommissie als bij de klachtencommissie) waarbij de huurder in het gelijk wordt gesteld tot maximaal 2 te beperken is invulling gegeven. Van de 8 klachten bij de huurcommissie is Rondom Wonen 5 keer in het gelijk gesteld. Drie zaken worden in 2016 behandeld. Bij de klachtencommissie zijn géén klachten binnengekomen; Medio 2015 hebben wij 29 eengezinswoningen in de Emmastraat opgeleverd. Uiteindelijk is gekozen voor een combinatieproject van koop- en huurwoningen. Alle 16 huurwoningen zijn verhuurd en de 13 koopwoningen zijn allen verkocht in 2015; Het creëren en continueren van tenminste 2 stageplaatsen binnen Rondom Wonen, inhoud geven aan de keten [wonen scholing werk] en het aanbieden van 6 (snuffel-)stages is gerealiseerd. Daarnaast hebben wij samen met de Lionsclub Nootdorp-Pijnacker circa 30 jongeren (VMBO) een sollicitatietraining gegeven; Wij hebben begin 2015 onze vernieuwde (interactieve) website gelanceerd, waardoor huurders en woningzoekenden nog makkelijker hun weg naar de diensten en producten van Rondom Wonen kunnen vinden; Het opstellen en afronden van een nieuw Ondernemingsplan met een heldere koers in samenwerking met onze belanghouders is in 2015 gelukt. De definitieve goedkeuring door de Raad vindt begin 2016 plaats; Volgens plan is invulling gegeven aan de laatste maatregelen uit het Financieel Herstelplan , waardoor Rondom Wonen eind 2016 weer aan alle financiële ratio s zal voldoen. Alles bij elkaar genomen kan worden gezegd, dat van de gemaakte afspraken met onze partners voor het grootste deel is gerealiseerd. 19

20 Maatschappelijke prestaties Rondom Wonen Klanttevredenheid Reparatieverzoek Huurders vertrek Huurders nieuw Klanttevredenheid 6,5 7 7,5 8 8,5 Landelijk Rondom Wonen Visitatie-oordeel 2015 Visie belanghouders Governance Vermogensinzet Realisatie ambities Landelijk Rondom Wonen Verkopen bezit aan doelgroep Verkopen bezit aan doelgroep 22% 7% 70% Starters uit P-N Huurders RW Derden buiten P-N 44% 4% 52% Tot Van Boven Gemiddelde huurprijs per woning Bijdrage aan betaalbaarheid per jaar Vrije sector huurprijs 810 Markthuurprijs Sociale huur RW Leefbaarheidsuitgaven per woning Toewijzen woningen / statushouders Personeels kosten Sociale activiteiten 6 Passend toewijzen Overige toewijzingen Fysieke activiteiten 115 Statushouders in P 20

21 V Verslag van het bestuur BESTUUR SAMENSTELLING EN VERANTWOORDELIJKHEID Het bestuur van de stichting Rondom Wonen bestaat uit één bestuurder, die tevens de functie van (algemeen) directeur vervult. De statuten en reglementen geven regels over onder meer de samenstelling van het bestuur, de werkwijze, de taken en bevoegdheden van het bestuur en de verantwoording door het bestuur. Alle statuten en reglementen zijn te vinden op de website WERKWIJZE Over de realisatie van de afgesproken doelstellingen wordt iedere vier maanden gerapporteerd en staat dan op de agenda van managementteam, bestuur en Raad. De bestuurder is verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante wet- en regelgeving, het beheersen van de risico s verbonden aan de activiteiten van Rondom Wonen en voor de financiering van alle activiteiten. De bestuurder streeft naar een effectieve en transparante verantwoording van bovenstaande zaken. De bestuurder legt verantwoording af aan de Raad. GOVERNANCECODE TOEPASSING Rondom Wonen vindt goed ondernemingsbestuur (corporate governance) van groot belang. De governancestructuur is ingericht op basis van principes als transparantie, betrouwbaarheid, zorgvuldigheid en adequate checks-and-balances. De directie en de Raad van Commissarissen (hierna de Raad te noemen) zijn verantwoordelijk voor de inrichting, toepassing en naleving van de Governancecode binnen Rondom Wonen. Op 1 mei 2015 is de vernieuwde Governancecode woningcorporaties 2015 van kracht geworden. Deze code vervangt de versie van 2011 en is opgesteld vanuit het besef dat de kwaliteit en de transparantie van bestuur en toezicht aan hogere normen moeten voldoen. Binnen de vernieuwde code is meer aandacht voor cultuur en gedrag, passend bij transparante en integere organisaties. Het belang van (toekomstige) bewoners en andere direct belanghebbenden blijft daarbij voorop staan. De gemeente krijgt een uitdrukkelijker positie in de nieuwe code. Rondom Wonen is lid van Aedes en de leden van de Raad zijn lid van de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties, hierna VTW en onderschrijven daarmee de Governancecode woningcorporatie 2015 en de beleids- en beroepsregels die Aedes (Aedescode) en de VTW van daar uit voorschrijven. CULTUUR ONDERSTEUNT GOED ONDERNEMINGSBESTUUR Goed ondernemingsbestuur is niet zozeer een zaak van procedures, reglementen, regels en het plaatsen van informatie op de website. Het gaat er ook om dat we op basis van de gemaakte afspraken handelen. En dat we elkaar aanspreken wanneer we dat niet doen. Dan gaan de principes die onder het begrip goed ondernemingsbestuur vallen ook in de praktijk leven. Rondom Wonen investeert hierin door regelmatig aandacht te besteden aan de bedrijfscultuur van Rondom Wonen. RELATIE MET ACCOUNTANT De Raad benoemt de accountant van Rondom Wonen. Deze accountant controleert jaarlijks het jaarverslag en de jaarrekening van Rondom Wonen. Na evaluatie in de zomer van de controlerend accountant heeft de Raad besloten tot het uitschrijven van een tender voor een nieuwe accountant. De Raad heeft in de tweede helft van 2015 uiteindelijk besloten om accountantsbureau Baker Tilly Berk NV vestiging Den Haag, te benoemen als controlerend accountant ex Woningwet voor de periode met jaarlijkse evaluaties. 21

22 INTEGRITEITSCODE Rondom Wonen vindt het van groot belang dat medewerkers integer en betrouwbaar handelen. Daarom hebben we een gedragscode integriteit opgesteld. We verwachten dat ook onze klanten en onze belanghouders zich houden aan de normen die we ons zelf opleggen. Daarom is deze gedragscode openbaar. Deze integriteitscode is te vinden op de website KLOKKENLUIDERSREGELING Rondom Wonen kent ook een klokkenluidersregeling. De regeling is een onderdeel van de gedragscode integriteit. Medewerkers die het vermoeden van een misstand hebben, kunnen deze desgewenst anoniem melden aan het meldpunt klokkenluider. De klokkenluidersregeling borgt dat de melding wordt onderzocht en dat de betreffende medewerker niet hoeft te vrezen voor sancties vanwege het klokluiden. TEGENSTRIJDIGE BELANGEN In de statuten van de corporatie is vastgelegd welke functies in strijd zijn met die van bestuurder. In 2015 bekleedde de bestuurder geen nevenfuncties die strijdig zijn met de statuten. Als de bestuurder het voornemen heeft plaats te nemen in het bestuur of de Raad van Toezicht van een organisatie, dan wordt vooraf goedkeuring van de Raad gevraagd. Om ieder risico op belangenverstrengeling te voorkomen, is expliciet afgesproken dat de bestuurder zijn voornemens tot besluitvorming als bestuurder van Rondom Wonen ter goedkeuring voorlegt aan de Raad als er een vermoeden van belangenverstrengeling kan zijn. In 2015 is géén sprake geweest van een vermoeden van belangenverstrengeling. REMUNERATIERAPPORT Het remuneratierapport maakt integraal onderdeel uit van het verslag van de Raad, dat opgenomen is in dit jaarverslag van Rondom Wonen. VERKLARING BESTEDING VAN MIDDELEN Rondom Wonen heeft haar middelen in 2015 uitsluitend besteed in het belang van de volkshuisvesting. NALEVING VAN DE GOVERNANCECODE Aan nagenoeg alle principes en best-practice bepalingen uit de code worden door het bestuur en de Raad voldaan. Rondom Wonen wijkt af van principe 3.3, daar waar het de benoeming van de bestuurder betreft. De Raad heeft de bestuurder van Rondom Wonen in 1999 aangesteld voor onbepaalde tijd en wijkt daarmee af van deze regel. De bestuurder is benoemd vóór invoering van deze code en daarmee is Rondom Wonen gebonden aan de vigerende arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. De volledige governance structuur en de bijbehorende documentatie zijn op de website van Rondom Wonen geplaatst RISICOMANAGEMENT EN INTERNE BEHEERSING SCENARIOANALYSE Jaarlijks maakt Rondom Wonen in meerjarenperspectief scenario-analyses om de koers uit het Ondernemingsplan en beleidsvoornemens te toetsen aan mogelijke externe ontwikkelingen. Op basis van belangrijke trends worden vier tot zes scenario s in meerjarenperspectief opgesteld. Ook in 2015 hebben we de strategie van Rondom Wonen getoetst aan een scenario analyse. Dit geeft inzicht in de robuustheid van onze keuzes. Het meest waarschijnlijke scenario wordt uitgewerkt tot (financiële) meerjaren prognose voor een periode van 15 jaar vooruit. In het algemeen kunnen we stellen dat de koers van Rondom Wonen weloverwogen, goed en stevig is. We starten vanuit onze kernopgave; het bieden van betaalbare huurwoningen voor de primaire doelgroep van beleid in een leefbare buurt. Wel constateren we dat de mate van overheidsregulering een steeds meer beperkende factor is, die het steeds minder toestaat om je eigen koers te varen. 22

23 STURINGSINFORMATIE Voor het sturen van de organisatie wordt gebruik gemaakt van grotendeels geautomatiseerde periodieke managementinformatie die is gebaseerd op de methodiek van de Balanced Score Card (INK-model). Dit sturingsinstrument wordt op verschillende aggregatieniveaus gebruikt door zowel het management, de bestuurder als de Raad van Commissarissen. Hiermee is geborgd dat alle lagen in de organisatie met dezelfde informatie werken en op dezelfde doelen sturen. De managementinformatie wordt viermaandelijks ten behoeve van management en bestuurder opgemaakt en vervolgens ook met de Raad eens per periode van vier maanden (semester- rapportage) besproken. Onze visie is dat de beheersing begint bij de cultuur van de organisatie en niet bij instrumenten. Soft controls worden dan ook bij de inzet van beheersingsinstrumenten als uitgangspunt genomen. RISICOMANAGEMENT EN RISICOBEHEER Ondernemen impliceert het nemen van risico s. Rondom Wonen is zich echter bewust van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid en neemt de maatschappelijke opvattingen over het nemen van risico s mee in haar overwegingen. Daarnaast vraagt good governance om een stelsel van risicobeheersingsmaatregelen. De risico s willen we zo goed mogelijk beheersen, zoals onze belanghouders en belanghebbenden ook verwachten. Voor de risicobeheersing maakt Rondom Wonen gebruik van de Corporatie Control Monitor (CCM) van BDO. Gegeven het feit dat risicobeheersing meer omvat dan het opsommen van risico s en het formuleren van beheersingsmaatregelen, maar zich ook richt op de volwassenheid van de corporatie, de wijze waarop acceptatie door medewerkers het best is te bewerkstelligen en de manier waarop risicobeheersing kan bijdragen aan het verbeteren van het rendement van de corporatie, zijn ook andere elementen van belang. Het risicomanagementbeleid ziet toe op het beheersen van die risico s die de realisatie van de doelstellingen in gevaar brengen. De kracht van goed risicomanagement is gelegen in de betrokkenheid van de medewerkers op dit onderwerp. Al deze elementen komen samen in de BDO Corporatie Control Monitor. De BDO Corporatie Control Monitor (CCM) bestaat bij Rondom Wonen uit de modules risicomonitor, auditmonitor en volwassenheidsmonitor. RISICOMONITOR Op basis van de beschreven en mogelijke risico s in de sector en specifiek voor Rondom Wonen is door middel van scores het risicoprofiel van Rondom Wonen in beeld gebracht. Deze scores zijn in de CCM in een zogenaamde heat map grafisch gepresenteerd. Een weergave van alle scores, waarbij de waarden van de individuele risico s inzichtelijk zijn. Hiermee wordt inzichtelijk gemaakt welke strategische risico s van Rondom Wonen een hoge prioriteit hebben en welke een lagere. Vastgesteld kan worden dat als grootste risico s worden gezien, die risico s die niet of nauwelijks door Rondom Wonen direct kunnen worden beïnvloed en waarvan de impact groot is. Het gaat dan om additionele (overheids-) heffingen, dan wel een substantiële verhoging van de verhuurdersheffing. Rondom Wonen anticipeert daarop door tijdig voldoende financiële ruimte in de bedrijfsvoering mogelijk te maken. Dit is gelet op de positie van Rondom Wonen een proces dat niet van vandaag op morgen is gerealiseerd. Voorts bestaat er een risico dat er onvoldoende mogelijkheden zijn om op korte termijn verbetering of veranderingen in haar bezit aan te brengen, als gevolg van andere dan geplande demografische ontwikkelingen in de samenstelling van de bevolking, bijvoorbeeld een exorbitante stijging van het aantal statushouders. Technisch wordt dat opgelost door oplopende wachttijden en noodvoorzieningen, daar waar dit maatschappelijk minder gewenst is. Tenslotte zouden tegenvallende verkoopresultaten als gevolg van veranderingen in wet- en regelgeving op korte termijn kunnen leiden tot een mindere financiële positie en een lagere financiële buffer. Rondom Wonen anticipeert hierop door tijdig voldoende financiële ruimte in de bedrijfsvoering mogelijk te maken. Anderzijds is het niet de verwachting, gelet op het oplopende kwantitatieve woningtekort in onze regio en de kwaliteit van onze woningen, dat deze situatie zich zal voordoen. Al deze risico s zijn hoofdzakelijk terug te voeren tot een daardoor slechter wordende financiële positie van Rondom Wonen. 23

24 GRAFIEK HEAT MAP RISICOPROFIEL VAN RONDOM WONEN 2015 Opvallend is dat, met uitzondering van het risico van aanvullende heffingen van overheidswege, er een verschuiving en andere perceptie van de risico s zichtbaar is dan in voorgaande jaren. AUDITMONITOR Rondom Wonen maakt voor de toetsing van de werking van haar processen gebruik van internal audits. Deze audits hebben tot doel om te toetsen in welke mate wordt gewerkt binnen de beleidskaders en procesafspraken van Rondom Wonen en leveren daarmee een bijdrage aan de interne beheersing. Op basis van geïnventariseerde risico s in de risicomonitor zijn in de auditmonitor beheersingsmaatregelen geformuleerd die regelmatig op hun effectiviteit worden getest. De Auditmonitor is een onderdeel van de Corporatie Control Monitor, de processen worden op detailniveau gemonitord. Waar risico s bestaan worden beheersmaatregelen in het leven geroepen. Deze beheersmaatregelen zijn onderhevig aan periodieke controles. Hiermee kunnen financiële risico s in verregaande mate worden afgedekt. Ook speelt de mate van organisatorische volwassenheid hierin een cruciale rol. Rondom Wonen heeft in 2015 op een aantal punten de auditmonitor meer in overeenstemming gebracht met de daadwerkelijk processen binnen Rondom Wonen. Overigens is hierbij sprake van een on going proces. De bevindingen en aanbevelingen naar aanleiding van de uitgevoerde interne auditwerkzaamheden hebben geleid tot verbeteringstrajecten, waarover in de semesterrapportages wordt gerapporteerd aan het bestuur en de Raad. De verbeteringstrajecten hebben betrekking op procesaanpassingen en aanscherping van interne beheersingsmaatregelen. De uitvoering vindt deels plaats middels visuele controle en deels middels interviews. Van meer dan 95% van alle processen is vastgesteld dat deze verlopen volgens de vastgelegde afspraken. Bij het resterende percentage (5%) is een verschil geconstateerd ( mogelijk ineffectief ) tussen de voorschriften en de 24

25 werkwijze. Dit leidt in enkele situaties tot het opnieuw beschrijven van de werkwijze en in de overige situaties tot het aanpassen van de werkwijze aan de afspraken. De externe audits worden door de externe accountant uitgevoerd in het kader van de controle op de jaarrekening en het jaarverslag. De accountant doet in haar interim-rapportage (Managementletter) verslag van de bevindingen. In het accountantsverslag worden vervolgens de bevindingen weergegeven tijdens de jaarrekening controle. VOLWASSENHEIDSMONITOR Risicovolwassenheid gaat over de bewustwording van risico s in een organisatie. Een belangrijk kenmerk van een volwassen organisatie is dat medewerkers in (hoge mate) zelfstandig in staat zijn operationele risico s op hun werkgebied te identificeren en op basis hiervan hun werkzaamheden in te richten (interne compliance). Risicovolwassenheid heeft betrekking op het gedrag en handelen van medewerkers tijdens het uitvoeren van werkzaamheden. Het gaat om niet-tastbare gedragsbeïnvloedende factoren in een organisatie zoals cultuur en voorbeeldgedrag. Maatregelen die hierop gericht zijn, worden soft controls genoemd. In de praktijk gaat het voornamelijk om het vinden van de juiste balans tussen hard en soft controls. Beiden kunnen niet los van elkaar gezien worden. Ze zijn complementair. Soft controls ondersteunen de werking van hard controls en kunnen ook aanwezig zijn als er geen hard controls zijn. Eind 2015 is bij Rondom Wonen wederom de mate van risicovolwassenheid onderzocht aan de hand van 21 aan volwassenheid gerelateerde stellingen. Het zijn grotendeels dezelfde stellingen als in 2014 en deels nieuwe stellingen om een beeld te krijgen over de ontwikkeling. Iedere stelling is gekoppeld aan een categorie en aan een soft control/onderwerp van volwassenheid. Deze scores zijn in onderstaande figuur (spindiagram) weergegeven: In deze figuur geeft de blauwe lijn de norm (volwassen niveau) aan. De rode lijn geeft de score 2015 weer, terwijl voor de vergelijking in groen de score van 2014 is weergegeven. Zoals in de figuur te zien is hebben wij het volwassen niveau (norm) grotendeels bereikt. Wij hebben de ambitie bewust zo hoog gezet omdat we uiteindelijk willen kunnen steunen op de soft controls voor de interne beheersing en dan moet de lat wel hoog liggen. 25

26 Evenals in 2014 komt voor 2015 het beeld naar voren dat Rondom Wonen positief is over de mate waarin de leidinggevenden de medewerkers stimuleren en inspireren om eigen verantwoordelijkheid te nemen. Op een aantal onderdelen worden zelfs scores van 100% behaald. Een belangrijk leerpunt voor ons bij dit proces is de lage score op aanspreken en openheid. De scores zijn zelfs minder goed dan in Uit nadere analyse van de mindere scores op de onderdelen openheid, opmerken en aanspreken is duidelijk geworden dat dit te maken heeft met een incident dat vlak voor de opname heeft gespeeld op de afdeling Wonen. Deze situatie had alles te maken met de aspecten openheid en (het gebrek aan rechtstreeks) aanspreken. De inmiddels ingezette maatregelen en afspraken daarbij, geven voldoende perspectief en vertrouwen op een zichtbare verbetering naar NEVENSTRUCTUUR Wij willen onze doelen in beginsel bereiken vanuit één organisatie en één organisatieprincipe. Uiteindelijk dienen alle activiteiten hetzelfde doel: gewoon goed wonen in een goede buurt. Dit uitgangspunt heeft betekenis voor de juridische structuur, waarvan is bepaald dat we in beginsel geen nevenstructuur ontwikkelen, anders dan dat die rechtstreeks bijdraagt aan onze doelen en een nevenstructuur noodzakelijk maakt of als dit vanuit risicobeperking wenselijk is. Voor de nevenstructuur geldt dat deelnemingen die rechtstreeks voortvloeien uit de primaire bedrijfsactiviteiten, bestuurlijk rechtstreeks plaatsvinden vanuit de TI stichting Rondom Wonen. Deelnemingen die meer samenhangen met de belangen die we hechten aan samenwerking en de dienstverlening voor derden en (indirect) een extra bijdrage leveren aan onze doelen, worden in beginsel in de nevenstructuur Rondom Wonen Diensten B.V. ondergebracht. Rondom Wonen Holding B.V. is een nevenstructuur ter potentiële verevening van belastingen c.a. De eenheid van bestuur en intern toezicht is binnen de nevenstructuur zodanig georganiseerd, dat de organisatie TI Rondom Wonen als bestuurder is benoemd. Hierdoor is de eenheid van bestuur in de structuur maximaal gewaarborgd en is geen aparte Raad benoemd. Zo vereisen besluiten die binnen de hoofdstructuur met goedkeuring of advies van de Raad worden genomen, in de nevenstructuur goedkeuring van de aandeelhouder en komen deze besluiten uiteindelijk ter goedkeuring bij de interne toezichthouder van de stichting TI Rondom Wonen terecht. Onderstaand figuur geeft de verbindingenstructuur van Rondom Wonen ultimo 2015 weer: L0590 Toegelaten instelling Stichting Rondom Wonen Rondom Wonen Holding B.V. Woningbedrijf Rondom Wonen 100% Rondom Wonen Diensten B.V. 26