Metallurgische Industrie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Metallurgische Industrie"

Transcriptie

1 VNMI MAGAZINE JUNI Metallurgische Industrie Conjunctuuronderzoek: flexibilisering arbeid noodzaak > 4 Schöne Edelmetaal freewheelt door cyclische markt > 6 Guy Thiran: ETS heeft en houdt toekomst > 8 Werkvloer: Sapa s Floor Verhorst thuis in mannenwereld > 10 Automotive schreeuwt om lichtgewicht oplossingen > 12 With English summary > 2

2 June 2013 Summary This issue of Dutch Metallurgical Industry contains five main articles, a foreword by the chairman, a column, news items and an agenda. Business confidence survey > 4 In order for the metallurgical industry to stay competitive and productive, a flexible workforce is vital. This is the main outcome of a recent business confidence survey of VNMI. VNMI conducted a member survey in the first quarter of Further, in 2012, on behalf of VNMI, research institute Nyfer contributed findings to support this conclusion. The studies show that metallurgical companies are operating in a consistently difficult market with no signs of improvement for at least this year. Despite a declining capacity utilisation, companies go to extremes to hold on to their qualified personnel. Flexibility of the workforce is a key element in this. To this end, companies rely heavily on the cooperation of both employees and government. Schöne Edelmetaal > 6 Meet Schöne Edelmetaal, one of VNMI s newest members. The company based in Amsterdam recycles, buys and sells precious metals. It also produces gold and silver bullion bars (up to 12.5 and 30 kilograms, respectively) and is fully accredited to the London Bullion Market Association (LBMA). Schöne Edelmetaal became part of the Umicore Group in 2003 and is Umicore s Jewellery and Industrial Metals hub for the Benelux. It is part of Umicore s business group Recycling. Schöne Edelmetaal provides solutions for industrial and commercial usage, for example semi-finished products for the jewellery industry, goldsmiths and the industry for the refining of precious metals. It also supplies laboratories and is a trader on the precious metals markets. To keep unwanted visitors out, the company is protected by a state-of-the-art security system. Emissions Trading System > 8 The European Parliament has rejected proposals for (temporary) back-loading and does not support the proposal of the European Commission to postpone the auctioning of 900 million carbon allowances. For VNMI this is a terrific result, as it has been lobbying vigorously against the proposal with other national metal federations. In this edition of VNMI Magazine, Director-General Guy Thiran of the European non-ferrous metal lobby group Eurometaux reviews the situation. He states that the ETS (emissions trading system) still has a future. But it is meant as a market instrument, not as a measure to balance national budgets or to boost the profits of energy producers. Instead of fighting over short-term measures like back-loading, we should put our energy in developing a new, robust and stable ETS by From the shop floor > 10 For our regular column From the shop floor VNMI Magazine caught up with mrs. Floor Verhorst (36) of Sapa Profiles in Drunen. While she is, as an account manager, a woman in the metallurgical man s world, she remains unfazed by the fact that she is most of the time the only woman at conferences, networking events and trade exhibitions. She hopes that more women will discover how much fun the world of technology is. Being an account manager means that you have to have self confidence. Meeting targets can be tough rather well, but most women do handle this rather well. Overall, women are typically strong in project management, both short and long term, and that remains one of the main skills you need as an account manager. Automotive industry > 12 The automotive industry will experience big changes in the foreseeable future. One of them is the shift in usage of lighter materials. That means ample opportunities for automotive suppliers. This became apparent at the start of the Automotive Manufacturing Platform in April organized by VNMI, the Association for the Dutch Metal Casting Industry (AVNeG) and the Dutch Association of Subcontracting Industries (NEVAT). There are also opportunities for the metallurgical industry, but timing is of the essence. Manufacturers in Germany are leading the way with extensive experiments for plastic car parts. VNMI-president Wim Hamers sees a great opportunity. It is a wake-up call but I am confident that the base metals industry can compete with other industries, amongst which the plastics industry. Our industry needs to work as a team. Harry Houthuijsen (base metals industry and involved in drafting the Roadmap 2030) says that automotive suppliers should take on the targets of the automotive industry. An average car weighs 1,300 kilograms. We can reduce this by hundreds of kilograms. As suppliers we need to actively engage with this new direction of the automotive industry and see what we can do. 2 2

3 Voorwoord De jaarlijkse ledenenquête heeft ons als VNMI-bestuur duidelijk aangegeven waar de komende tijd de prioriteiten moeten liggen. Bovenaan de lijst staat flexibilisering van de arbeid. Tegelijkertijd is het signaal van onze leden duidelijk: niet alleen kijken naar de kostenkant, maar ook zoeken naar het optimaliseren van de opbrengstenkant. Om die reden hebben wij new business development toegevoegd aan het werkprogramma van de VNMI. De economische crisis die Nederland en Europa al zo n lange tijd in zijn greep houdt zorgt in de achterban van onze vereniging voor een diffuus beeld. De situatie bij de bedrijven verschilt sterk, zo is gebleken uit de enquête. Sommige leden maken zware tijden door en reorganiseren volop. Het gaat dan met name om de ondernemingen die afhankelijk zijn van de bouwsector en/of actief zijn in Noordwest-Europa. Andere lidbedrijven maken juist goede tijden door, vooral de bedrijven die op verre groeimarkten, landen en regio s opereren. Als VNMI zijn we de afgelopen periode gegroeid en we zijn er trots op dat de leden de toegevoegde waarde van onze vereniging als positief ervaren. De afgelopen periode mochten we Schöne Edelmetaal als nieuw lidbedrijf verwelkomen en daarnaast drie geassocieerden bijschrijven: Siemens Metals Technologies, M3 Supply Chain Consultancy en Mourik Services. Ons jongste lid Schöne Edelmetaal - gevestigd in Amsterdam-Noord - stellen wij in deze editie van MI Magazine met plezier nader aan u voor. Daarnaast vindt u op onze pagina s voor de eerste keer een interview met een vrouw over haar ervaringen op de werkvloer: Floor Verhorst van Sapa Profiles in Drunen. Ook blikken we terug op de veelbelovende start van het Automotive Manufacturing Platform, door de VNMI opgericht in samenwerking met de Nederlandse metaalgieterijbranche (AVNeG) en de Nederlandse toeleveringsketen (NEVAT). Dit platform focust op onder meer de ontwikkeling van legeringen en materialen voor toekomstige vraag naar trucks, bussen en personenauto s en is een uitvloeisel van de VNMI/AVNeG Routekaart De kick-off vond plaats ten kantore van DAF in Eindhoven en was zeer goed bezocht. Geen enkele van de tachtig zitplaatsen bleef onbezet. Ruim veertig geïnteresseerden stonden nog op een wachtlijst. Het afblazen van een tussentijdse politieke ingreep in het systeem voor emissiehandel was in april groot nieuws. Directeur-generaal Guy Thiran van Eurometaux beantwoordt een aantal vragen over de rol van zijn organisatie en de nationale vertegenwoordigers (waaronder VNMI). VNMI heeft alle Nederlandse Europarlementariërs van tevoren individueel benaderd in samenwerking met de Vereniging FME-CWM en de Europese energie-intensieve industrie. Een lobby waarop onze leden naar verwachting met tevredenheid terugkijken. Wim Hamers Voorzitter VNMI Nederlandse Metallurgische Industrie 3

4 Conjunctuurenquêete 2013 Flexibilisering arbeid keihard nodig Flexibilisering van de arbeidsmarkt is noodzakelijk om de metallurgische industrie productief en concurrerend te houden. Dat is een van de belangrijkste conclusies die volgen uit het recente conjunctuuronderzoek van de VNMI. De VNMI voerde het conjunctuuronderzoek in het eerste kwartaal van dit jaar uit, in vervolg op de ledenenquête van begin dit jaar en het in opdracht van de VNMI uitgevoerde Nyfer-onderzoek De basis moet goed zijn uit Uit de onderzoeken blijkt dat de bedrijven opereren in een blijvend moeilijke markt. Zicht op herstel is er in elk geval dit jaar nog niet. Maar ondanks een dalende Meer nog dan productie bezettingsgraad zetten de bedrijven alles op alles om gekwalificeerd personeel vast af te stoten of te te houden. Ze doen daarbij een beroep op overheid en werknemers om mee te verplaatsen naar het werken aan flexibilisering. buitenland, geeft de De metallurgische industrie baseert zich daarbij op de cruciale rol die de bedrijfstak overgrote meerderheid vervult. Over dat belang was het Nyferonderzoek eerder al ondubbelzinnig. Een van de lidbedrijven in Nederland gevestigde, competitieve basismetaalindustrie is voor de hightech de voorkeur aan toeleveranciers uit ons land essentieel om structureel tot de top te blijven behoren. diversificatie en Daarnaast biedt de metallurgische industrie veel mensen werk, wordt in de internationale sector veel jong talent opgeleid en heeft de bedrijfstak verantwoordelijkheid getoond expansie als antwoord door invulling te geven aan de duurzaamheidsdoelstellingen in Nederland en in op de recessie Europa. Slagvaardig De conjunctuurenquête brengt in kaart hoe de lidbedrijven er voor staan, wanneer er zicht is op (voorzichtig) herstel en welke maatregelen op dit moment nodig zijn om de sector verantwoord op koers te houden. Samengevat luiden de conclusies: significante verbetering is op z n vroegst in 2014 te verwachten en tot de weg omhoog is gevonden is het zaak alle zeilen bij te zetten. Bedrijven moeten nieuwe oplossingen zoeken en zich op een bredere markt richten. De marktomstandigheden vragen daarnaast om vooruitstrevende maatregelen, die van alle betrokken partijen slagvaardigheid en flexibiliteit vragen. De nood in de basismetaal is hoog. De neergang in traditionele markten als de bouw, de automotive en energietransport en -distributie heeft ertoe geleid dat metallurgische bedrijven hun focus al hebben verbreed naar andere afzetmarkten. Tegelijkertijd brengt één op de vijf VNMI-lidbedrijven de productie met gemiddeld ruim 40 procent terug. De productiecapaciteit is bij bijna driekwart van de respondenten (73 procent) vrijwel volledig of volledig benut. Dat is een opvallend lagere score dan vorig jaar in dezelfde periode, toen het 86 procent was, en gelijk aan het niveau in 2011 (72 procent). Verreweg de meeste bedrijven moeten een gelijke of lagere brutomarge accepteren dan vorig jaar. Over het perspectief voor komend jaar zijn de bedrijven duidelijk. De brutomarges - zo verwacht het merendeel zijn naar 4 4

5 De neergang in traditionele markten als de bouw, de automotive, en verwachting gelijk of lager. Als het gaat om omzet, is er sprake van stabiele tot redelijk positieve prognoses. Maar hoewel de werkvoorraad met 12,5 weken een fractie hoger ligt dan vorig jaar (12 weken), is er weinig reden tot optimisme. Zeker tot eind van dit jaar is de verwachting dat de momenteel flink fluctuerende bezettingsgraad verder omlaag gaat. Voor een stabiele of zo hoog mogelijke bezettingsgraad zijn nog veel inspanningen nodig, zo blijkt uit de VNMI-enquête. Verschillen Als het gaat om shipments en order intakes, dan zijn de grootste zorgen voor smelterijen, buizenfabrikanten en draadtrekkerijen. Hun perspectieven zijn matig tot slecht. De vooruitzichten voor walserijen, extrusiebedrijven en verzinkerijen zijn daarentegen goed. Bedrijven zetten bij reorganisaties aan de kostenkant in op meerdere recessiemaatregelen. Aan de opbrengstenkant is new business development - zoals al aangegeven in de voorjaarsvergadering van de VNMI van 19 april - het sleutelwoord. Die krijgt dan ook prioriteit. Verder staat vergroting van de afzet buiten Noordwest-Europa vol in de aandacht. Meer nog dan productie af te stoten of te verplaatsen naar het buitenland, geeft de overgrote meerderheid van de lidbedrijven de voorkeur aan diversificatie en internationale expansie als antwoord op de recessie. Pakket Centraal in de aanpak staat het realiseren van een zo hoog mogelijke bezettingsgraad en minimalisering van de productiekosten. De inspanningen die daarvoor nodig zijn kunnen niet alleen komen van werkgevers. Volgens de VNMI moeten ook de overheid en de werknemers een duit in het zakje doen. Bedrijven kunnen de huidige economische malaise in de optiek van de VNMI niet alleen het hoofd bieden met een enkelvoudige aanpak. Het gaat om een pakket van maatregelen en flexibiliteit in arbeid is er één van. Een belangrijke. Dat stelt ook VNMI-voorzitter Wim Hamers naar aanleiding van de uitkomsten van de conjunctuurenquête. Er is een duidelijke link waarneembaar tussen het recente sociaal akkoord van werkgevers en vakbonden en de inzet van de werkgevers bij de komende CAO Metalektro onderhandelingen. Flexibilisering van de arbeid staat hoog op de agenda. energietransport en -distributie heeft ertoe geleid dat veel metallurgische bedrijven hun focus hebben verbreed naar andere afzetmarkten Het wordt een aanpak op meerdere fronten, aldus Hamers. Dé recessiemaatregel is er niet. Duidelijk is wel dat de basismetaalbedrijven een meedenkende en besluitvaardige overheid en vakbond nodig blijven hebben, óók waar het gaat om flexibilisering van de arbeidsmarkt. Op haar beurt doet de sector alles om haar productiviteit en concurrentiekracht te bevorderen. Nederlandse Metallurgische Industrie 5 5

6 Schöne Edelmetaal freewheelt door cyclische markt Wij hebben altijd business Een van de nieuwste loten aan de VNMI-boom is Schöne Edelmetaal in Amsterdam-Noord. Het bedrijf recyclet, koopt en verkoopt edelmetalen en produceert beleggingsbaren zilver en goud. Het smelten van zilver. Wij hebben altijd business. Behalve in een stagnerende dure markt. Dan valt het hier stil. Bij een hoge goudprijs hebben we een grotere aanvoer van sloopgoud en daalt de verkoop van beleggingsbaren. Bij een lage goudprijs stijgen de verkopen van beleggingsbaren en juwelen juist. Op die golf bewegen we mee. Filip Delalieux is sinds 1 maart 2012 directeur van Schöne Edelmetaal in Amsterdam-Noord. Gedetacheerd door moederbedrijf Umicore Group stuurt de Vlaming het zeventig man tellende bedrijf door het huidige, woelige tijdsgewricht. Een uitdaging noemt hij de opdracht in Amsterdam: Schöne is een zeer zelfstandige unit, met een geheel eigen afdeling productontwikkeling en een eigen strategie, in een zeer cyclische markt. Fort Knox Schöne Edelmetaal is Amsterdams eigen Fort Knox. De zware metalen entreedeur aan de Meeuwenlaan vormt de voorbode van een lange serie beveiligingsmaatregelen die in het gehele complex is getroffen. Noodzakelijk, vertelt Delalieux tijdens de rondleiding door het bedrijf: met de waardevolle materialen die in Amsterdam worden verwerkt, wordt niets aan het toeval overgelaten. Er is hier nog nooit iets gebeurd. We gaan er zelf vanuit dat dit komt door de maatregelen die we hebben genomen. Delalieux is Umicore-man. Hij werkte eerder op de site in Hoboken bij Antwerpen - in de volksmond wel De Zilverfabriek genoemd - die van oudsher is gespecialiseerd in de affinage van lood- en zinkertsen en het zilver dat hierin voorkomt. De ruim honderd jaar oude plant ontstond na de kolonisatie van Belgisch Congo met al haar natuurlijke rijkdommen en was in die zin zelfs een tijd verbonden aan het Belgische koningshuis. Nadat die banden waren doorgesneden en de exploitatiemaatschappij als Umicore Group verder ging, drong eind jaren negentig het besef door dat het bedrijf als primaire smelter geen toekomst had. Smelttechnologie Het bedrijf zette volgens Delalieux vroeg in de 20 ste eeuw al in op innovatie om concurrerend te blijven. Zo bleef het overeind in een steeds competitievere markt. Begin 21 ste eeuw wist het de opgebouwde proceskennis te verzilveren door de vlucht vooruit te kiezen. Het bedrijf veranderde van naam (werd Umicore), de koper- en zinkafdelingen werden zelfstandig gemaakt en verkocht aan respectievelijk Aurubis en Nyrstar en er werd geïnvesteerd in nieuwe technologie voor de recycling van edelmetalen uit steeds complexere afvalstromen. We konden daarmee de stap maken van de verwerking van commodities naar processtappen met hoge toegevoegde waarde, aldus Delelieux. Umicore verwierf aandelen in de markten voor autokatalysatoren door zich toe te leggen op de verwerking van platina, palladium en rodium. Het ontwikkelde activiteiten in de markt voor zonne-energie door de productie van germanium substraten, die het mogelijk maken meer zonlicht te concentreren op kleine 6 6

7 oppervlakten. Het levert grondstoffen voor de oplaadbare batterij en is een groot recycler van edelmetalen. Umicore maakt halffabricaten. Als toeleverancier zetten we onze kennis in toenemende mate in voor de ontwikkeling van duurzame energie of andere energiebronnen. Ook Schöne speelt hier een rol met de productie van edelmetaalhoudende producten voor de industrie. Schöne Edelmetaal werd in 2003 onderdeel van de Umicore Group en maakt deel uit van de divisie Jewelry and Industrial Metals, onderdeel van de business group Recycling. Het Amsterdamse bedrijf is het oudste lid van FME-CWM en sinds 1739 een begrip in de wereld van edelmetalen. Het bedrijf begon als essayeur en keurmeester van goud en zilver van de Wisselbank en groeide uit tot leverancier van alle Europese muntenhuizen. Anno 2013 produceert, verkoopt en recyclet Schöne edelmetalen en levert het oplossingen voor industriële en commerciële toepassingen. Daaronder vallen halffabrikaten en fournituren voor juweliers, edelsmeden en de edelmetaal verwerkende industrie, maar ook producten voor laboratoria en wereldwijd verhandelbare goud- en zilverbaren (tot 12,5 respectievelijk 30 kilogram) conform de richtlijnen van de LBMA (London Metal Exchange). Verder is het bedrijf actief in de edelmetaalhandel. Schöne is de enige in de Benelux met de Good Delivery Status van de LBMA voor goudbaren; alle goud- en zilverbaren van het bedrijf zijn zonder verdere analyse wereldwijd verhandelbaar. Governance Delalieux vindt dat tussen Umicore en Het stempelen van kleine goudbaren. Schöne sprake is van een perfecte match. Zo vult Schöne het productenspectrum van de groep aan en biedt Umicore behalve financiële zekerheid een omgeving waarin edelmetalen centraal staan. Binnen de wereldwijd opererende groep doet Delalieux zijn best om de eigen cultuur die Schöne altijd zo eigen is geweest te bewaren, al lopen we op dat punt door bijvoorbeeld de globalisering wel tegen grenzen aan. Schöne is onderdeel van een grote groep, die doelstellingen heeft op het gebied van rendement. De invloed van de groep neemt sinds 2003 gestaag toe. We zijn een kleine en flexibele unit, maar er komt veel regelgeving op ons af. Momenteel is er vooral focus op de toeleveringsketen en de zekerstelling dat daar geen conflictgoud vandaan komt of witwasserij plaats heeft. Schöne accepteert om die redenen al op geen enkele manier mijngoud of ander primair goud, zegt Delalieux. Het wordt wel aangeboden, zilver eveneens, maar we gaan er niet op in. We willen het risico niet lopen en het past niet in ons beleid. Ook de wetgeving verscherpt jaarlijks. De Verenigde Staten hebben strenge regels, maar Nederland, de EU en zelfs de OESO evenzeer. Er komen soms verleidelijke aanbiedingen voorbij, maar het risico dat het om conflictmetalen gaat is simpelweg te groot. Onze reputatie is smetteloos en moet dat blijven. Groeipotentieel Delalieux noemt Schöne Edelmetaal een goedlopend bedrijf, met voldoende groeipotentieel. We zitten in een zeer cyclische markt, maar hebben bijvoorbeeld van de crisis relatief weinig last gehad. De afgelopen jaren is de goudprijs gestegen. Dan zie je dat de aanvoer van sloopgoud toeneemt omdat mensen er meer geld voor krijgen. Maar de afgelopen maanden is de prijs van goud en andere edelmetalen juist weer gekelderd. Banken hebben honderden tonnen goud op de futuresmarkt geloosd. Kleine en middelgrote beleggers stappen nu in omdat ze een nieuwe stijging van de prijs verwachten. Momenteel hebben we om die reden simpelweg een wachttijd van drie weken. Eerder kunnen we niet leveren. Delalieux zocht dit jaar aansluiting bij de VNMI. Ook het bedrijf in Amsterdam heeft problemen met het vinden en aantrekken van technisch personeel. En in dat opzicht is het goed om deel uit te maken van een netwerk. Daarnaast vind ik het plezierig als wij onszelf kunnen benchmarken binnen een groep bedrijven die zich net als wij met metallurgie bezig houden. Een derde argument is lean manufacturing. Ik geloof daar sterk in. Binnen zo n groep lidbedrijven is er ongetwijfeld veel kennisuitwisseling over. 7 Nederlandse Metallurgische Industrie 7

8 Eurometaux boekt succes bij Brussels ETS-besluit Dit is een duidelijk signaal Het Europees Parlement veegde in april het plan van tafel om de rechten voor de uitstoot van 900 miljoen ton CO2 tijdelijk uit de markt te halen ( backloading ). Met andere landenverenigingen lobbyde de VNMI met succes voor dit besluit. Directeur-generaal Guy Thiran van de Europese koepelorganisatie Eurometaux blikt terug. Waarom heeft het Europees Parlement de juiste beslissing genomen? Het backloaden van emissierechten was een totaal verkeerd idee. We zitten midden in een zware crisis. De industrie verder op kosten jagen kan dramatische consequenties hebben. Je moet niet vergeten: de huidige situatie in de markt is het gevolg van de heersende economische crisis en politieke interventies en snelle beleidsvorming in het verleden. Met name in perioden als deze, waarin de economie onder druk staat, helpt lastenverzwaring niet om de economie uit het slop te halen. En de Europese industrie hééft het al zwaar. Het Europees Parlement heeft het enige besluit genomen dat het kon nemen. Het heeft geen nee gezegd tegen het ETS-systeem. Het heeft wél een duidelijk signaal afgegeven over de steun aan een op de marktvraag gebaseerd ETS-systeem als belangrijk instrument om het Europese klimaatbeleid vorm te geven en tegelijkertijd industriële groei in Europa aan te wakkeren. Met Eurometaux waarschuwden tegenstanders van het backloading-idee vooraf dat het Europees Parlement de industrie zou wegjagen als het akkoord ging met het plan. Hoe waarschijnlijk zou het zijn geweest dat dit zou zijn gebeurd? Je moet dat in breder verband zien. Het ging en gaat niet alleen om deze ene maatregel. Het gaat om het totale pakket aan voorwaarden en omstandigheden. De Europese industrie moet zich wereldwijd kunnen meten met de concurrentie. Brussel moet daarvoor de voorwaarden creëren. Bij het ontwikkelen van beleid moet integraal worden gekeken naar de inspanningen die Europese bedrijven al leveren op het gebied van milieu en nog belangrijker de energiekosten. De sector nú zwaarder belasten is uit den boze. In de huidige situatie moet de Europese Unie juist alles op alles zetten om de eigen industrie te behouden om zo een sterke positie richting de toekomst te waarborgen. Overigens moet Brussel op dit moment vooral zorgen dat investeringen hier worden gedaan en niet elders. Nu het gevaar van backloading is geweken: wat moet er in de huidige omstandigheden gebeuren om te zorgen voor een schone en tegelijkertijd competitieve industrie in Europa? Hoe moeten energie- en milieu-innovaties worden gestimuleerd? Er is een aantal maatregelen waarvan wij voorstander zijn. Primair geldt dat extra lastenverzwaring bedrijven ervan weerhoudt te investeren in optimalisering van processen of de ontwikkeling van nieuwe technologieën. Dat moet dus worden vermeden. Wij vinden dat de omvang van subsidiefondsen voor duurzame energie moet worden afgebouwd. Dit geld willen wij ten gunste laten komen van de bestaande compensatieregelingen. Zo kunnen we het verschil in energiekosten met concurrenten op de wereldmarkt wegwerken. Innovaties en investeringen in nieuwe (doorbraak)technologieën moeten worden gestimuleerd vanuit de opbrengsten van fondsen zoals het ETS. Tegelijkertijd moet uitvoering van het derde liberaliseringpakket leiden tot meer concurrerende energieprijzen voor alle consumenten én bedrijven. Overigens wil ik er wél op wijzen dat met name de non-ferro industrie altijd te maken heeft met fysische en chemische beperkingen. Daar moet rekening mee worden gehouden. Het huidige ETS-systeem verkeert sinds de beslissing van het Europees Parlement in een soort comatueuze toestand. Wat moet ermee gebeuren? Heeft het nog wel een toekomst? ETS heeft een toekomst en houdt een toekomst. Maar het is een marktinstrument, geen middel om nationale begrotingen sluitend 8 8

9 te maken of de winsten van energieproducenten te vergroten. Om die reden pleit Eurometaux ervoor - in plaats van gevechten om kortetermijningrepen zoals backloading - alle energie aan te wenden voor het inregelen van een nieuw ETS-systeem na Dat geeft zekerheid aan de industrie, die dan zowel op de korte als de lange termijn nieuwe investeringen kan plannen. Tegelijkertijd zou de CO2-prijs als gevolg van de zekerheid die zo ontstaat al ruim voor 2020 weer op niveau zijn. Eurometaux ontwikkelt momenteel een eigen visie op een nieuw ETS. Wij willen met al onze expertise bijdragen aan het proces. Dus de industrie is bereid met Brussel te onderhandelen over structurele aanpassingen van het ETS, maar niet op korte termijn? Ingrepen op korte termijn moeten worden vermeden om op termijn een nieuw, robuust systeem te kunnen neerzetten Ik heb eerder al aangegeven dat ingrepen op korte termijn juist moeten worden vermeden om op termijn een nieuw, robuust systeem te kunnen neerzetten. Dat moet in werking treden na 2020 en daar moeten we nu aan bouwen. Op dit moment is ons advies aan de Europese Commissie het systeem tot 2020 ongewijzigd te laten. Je moet de spelregels niet veranderen als het spel net pas is begonnen. Dat is een heilloze weg. Hoe ziet u de rol van Eurometaux in dat proces? We gaan door met onze inspanningen. De afgelopen periode hebben wij de verschillende argumenten gewogen en gepresenteerd aan de leden van het Europees Parlement. Eurometaux is altijd sterk voorstander geweest van de ETS-systematiek als een marktinstrument. Wij waren en zijn fel gekant tegen maatregelen die de markt verstoren door de sector verder op kosten te jagen. Al in november vorig jaar hebben we in een brief aan voorzitter Barosso van de Europese Commissie onze voorstellen kenbaar gemaakt voor zowel de korte als de lange termijn. In de praktijk werkte Eurometaux de afgelopen maanden zij aan zijn met de nationale verenigingen, aangesloten bedrijven en andere energie-intensieve industrieën in Europa om beleidsmakers op het juiste spoor te zetten richting een kansrijke, groene re-industrialisatie van Europa, met ETS-systematiek als centraal instrument. Zo heeft de VNMI alle Nederlandse Euro-parlementariërs individueel benaderd over onze standpunten. Op die weg gaan wij verder. Europa gaat een enorme belangrijke fase in. Evenwichtig en tegelijkertijd kansrijk beleid is van levensbelang. 9 Nederlandse Metallurgische Industrie 9

10 Floor Verhorst: Mijn auto is mijn kantoor Thuis in mannenwereld Bij nagenoeg iedere beurs, vergadering of borrel is Floor Verhorst de enige vrouw. De accountmanager van Sapa Profiles voelt zich echter als een vis in het water in de metallurgische mannenwereld. Ik moest mijn technische kennis iets bijspijkeren, maar kan mijn energie helemaal kwijt in dit werk. VNMI Magazine spreekt Floor Verhorst in haar kamer op het kantoor van Sapa Profiles in Drunen. Het blijkt bijna een unicum dat ze op deze werkplek zit. Als accountmanager van de producent van aluminium profielen bezoekt de 36-jarige Verhorst dagelijks klanten in haar rayon dat de provincies Zeeland, Brabant en Limburg omvat. Ik ben vijf dagen per week op pad. Mijn auto is eigenlijk mijn kantoor. Vluchtige wereld Verhorst is de eerste vrouw in de rubriek Op de werkvloer. Niet heel vreemd, want ze is een van de weinige vrouwen in de metallurgische industrie. De Vughtse moet dan ook vaak uitleggen hoe ze in dit vakgebied is terechtgekomen. Daar ben jij vast ook wel benieuwd naar, lacht ze kort nadat ze twee bekertjes dampende koffie op tafel heeft gezet. Ze geeft direct tekst en uitleg. Ik ben na mijn opleiding Facility Management gaan werken op de marketingafdeling bij de Brabanthallen in s-hertogenbosch. Daarna heb ik ook nog de marketingopleiding NIMA B afgerond. De beurzenindustrie is echter een vluchtige wereld, vervolgt Verhorst, die uitlegt dat ze meer inhoud en diepgang in haar werk wilde. Ik ben bovendien behoorlijk gestructureerd en dat sluit goed aan op een technische omgeving. Een extrusiepers heeft bijvoorbeeld een vast aantal diameters en levert tastbare producten. De industrie is concreet en duidelijk. Dat past goed bij mannen, want die hebben veelal een structurele denkwijze. Ik voel mij echter ook heel prettig bij die werkwijze. Een carrièreswitch van de Brabanthallen naar een industriële deurenproducent in Gelderland gaf haar de bevestiging dat ze in de wieg is gelegd voor de technische branche. Sinds 2010 werkt Verhorst bij Sapa Profiles, waar ze naar eigen zeggen nóg beter op haar plaats is. Dit is het helemaal. Als productiebedrijf gaat het niet om inkopen en verkopen, maar produceren we een tastbaar aluminiumprofiel en verlenen we vervolgens ook de nazorg. Ik startte hier op de afdeling marketing en ben eind 2012 gevraagd voor de buitendienst. Die uitdaging wilde ik, ambitieus als ik ben, graag aangaan. Toen wist ik nog niet dat ik dit werk zó leuk zou vinden. Schijf van Vijf Het ene moment kan Verhorst om tafel zitten met een ontwikkelaar van een fruitsorteermachine, een paar uur later kan ze spreken met het hoofd R&D van een kozijnenleverancier of een meubelmaker. Die afwisseling spreekt Verhorst enorm aan. Ik noem het wel eens de Schijf van Vijf: automotive, truck, machinebouw, bouw en consumentenmarkt. Elk bedrijf heeft zijn eigen cultuur en behoefte aan compleet andere producten met uiteenlopende doeleinden, met als gemene deler dat ze allemaal van aluminium zijn. Verhorst: Wat de baan voor mij écht compleet maakt, is dat ik mijn brede interesse er volop in kwijt kan. Ik houd mij bezig met marketing, economie, communicatie en techniek. Dat betekent continu schakelen. Wat is de marktsituatie voor dit bedrijf? Wat zijn de trends en prognoses en wat is een eerlijke prijs? Hoe kunnen we een slimme oplossing ontwikkelen om een specifiek klantvraagstuk op te lossen? En dan heb ik nog niet eens over de over wet- en regelgeving. Of dat niet ingewikkeld en lastig is om allemaal bij te houden? Welnee, dat is juist het leukste wat er is! Ik heb een gezonde nieuwsgierigheid en wil graag alles weten. Dat moet ook wel om een goede en geloofwaardige gesprekspartner voor de klanten te kunnen zijn. Bijspijkeren Om klanten ook op technisch vlak goed te kunnen bijpraten, moest Verhorst wel een kleine inhaalslag maken, geeft ze toe. Scheikunde en techniek waren vroeger niet mijn favoriete vakken. Maar dat is compleet veranderd nu ik doel- en toepassingsgerichtgericht kan leren

11 anders en meer oplossingsgericht dan wanneer twee mannen tegenover elkaar zitten. De 36-jarige Vughtse hoopt dat meer vrouwen de komende jaren ontdekken hoe leuk de technische wereld is. Je moet als accountmanager weliswaar sterk in je schoenen staan en kunnen omgaan met de druk van targets halen, maar volgens Verhorst kunnen veel vrouwen dat prima aan. En vrouwen zijn over het algemeen sterk in projectmanagement, zowel op de lange als korte termijn. Daar ben je als accountmanager continu mee bezig. Aan de andere kant is het natuurlijk ook belangrijk dat bedrijven vrouwen de kans bieden en vertrouwen geven. Daarvoor ben ik Sapa nog altijd dankbaar. Floor Verhorst: Lange werkweken en altijd onderweg. Nu gaat het niet om een formule waarvan dat dunner, lichter, goedkoper of ik niet weet waarvoor hij dient, maar duurzamer is? Ik vind het schitterend bijvoorbeeld om het ontwikkelen van een om te zien wanneer een aluminium bumperonderdeel dat moet invouwen bij extrusieprofiel van zo n oplossing, waaraan we vaak maanden hebben gewerkt, een crash. Dan doe je het echt ergens voor en is het ontzettend leuk om te leren. Het van de pers rolt. geeft bovendien veel vertrouwen, ik moet wel weten waarover ik praat. Charme Volgens Verhorst gebeurt het zelden dat Verhorst volgde de Profile Academy, een een klant haar niet serieus neemt omdat door Sapa ontwikkelde opleiding voor ze een vrouw is. Dat maakte ze slechts één industrieel ontwerpers, om haar keer mee, tegenover ontzettend veel technische kennis bij te spijkeren. positief verraste reacties. Het is een Belangrijk, want ze is als accountmanager mannenwereld en dan is bij mannen nauw betrokken bij het ontwikkelen van onderling snel sprake van haantjesgedrag. nieuwe technische oplossingen, op maat Daar heb ik nooit last van. Ik kan natuurlijk gemaakt voor de klant. We produceren ook mijn vrouwelijke charmes in de strijd geen standaard producten zoals rode of gooien, zegt ze met een knipoog. Zonder gele tandenborstels, maar oplossingen. gekheid, het scheelt wel als ik binnenstap Hoe kunnen we een onderdeel ontwerpen bij een boze directeur. De sfeer is heel Lange werkweken In de week van het interview is Verhorst druk bezig met het afronden en overdragen van werkzaamheden. Ze staat aan de vooravond van een vijf maanden durend zwangerschapsverlof. Een flinke omschakeling voor iemand die nu wekelijks 60 uur werkt. Verhorst: Gemiddeld heb ik vier afspraken per dag en de eerste is vaak al rond half acht s ochtends. Dan ben ik weliswaar vaak aan het einde van de middag weer thuis, maar zit mijn werk er nog lang niet op. Iedere afspraak levert huiswerk op, zoals een klacht oplossen, berekening uitvoeren of nieuwe aluminiumoplossing bedenken. Maar zo lang ik doe wat ik leuk vind, maakt het aantal werkuren niet uit. Daarom weet ik ook zeker dat ik het over enkele maanden heerlijk vind om weer aan de slag te gaan. 11 Nederlandse Metallurgische Industrie 11

12 Automotive bijeenkomst toont kansen en bedreigingen Goede wake up call De automotive industrie staat aan de vooravond van grote veranderingen en dat biedt kansen voor toeleveranciers. Dat bleek donderdag 18 april tijdens de start van het Automotive Manufacturing Platform. De metallurgische industrie moet wel alles op alles zetten om die kansen te kunnen benutten, want de concurrentie hijgt in de nek. De ruim 80 aanwezigen luisteren aandachtig naar het programma. De zaal schrikt op en een hevig geroezemoes volgt. Maar al snel spitsen de ruim 80 bezoekers van de eerste Automotive Manufacturing Platformbijeenkomst weer hun oren om het vervolg van de presentatie van Theo Wiggers niet te missen. De directeur van VIRO vertelt in een van de presentatiezalen van DAF Trucks in Eindhoven hoe zijn ingenieursbureau via het samenwerkingsverband etac is betrokken bij de ontwikkeling van kunststof autoonderdelen. De automobielindustrie schreeuwt om lichtgewicht oplossingen en kijkt daarbij steeds meer naar kunststof materialen. Het is slechts een kwestie van tijd voordat kunststof ook geschikt is om de dragende metalen onderdelen te vervangen. Bedreiging Met name in Duitsland wordt volop geëxperimenteerd met kunststof autoonderdelen, vervolgt Wiggers. De zaal luistert aandachtig mee hoe hij met voorbeelden uitlegt dat kunststof een steeds grotere bedreiging wordt voor metaal. Er zijn al lichtgewicht kunststof wielen ontwikkeld die aan alle eisen voldoen. Een Duitse fabriek maakt jaarlijks van deze wielen, waarbij aluminium is vervangen door kunststof. Met het platform etac versnellen wij samen met de andere deelnemers de innovatie van idee tot product. Een goede wake up call. Zo noemt VNMI-voorzitter Wim Hamers het relaas van Wiggers na afloop van de bijeenkomst. We kunnen als metaalindustrie op tegen de kunststof concurrentie, maar alleen als we meer samenwerken. Met name op het gebied van gewichtsreductie kunnen we nog veel terrein winnen. Roel Priest van Bons & Evers vergelijkt de huidige situatie met een hardloopwedstrijd. Wij lopen als metaalketen nog aan kop, maar de kunststof achtervolgers komen in rap tempo dichterbij. Alleen door de koppen bij elkaar te steken en gezamenlijk nóg betere oplossingen te ontwikkelen, kunnen we onze koppositie behouden. Kansen Dat de automotive industrie de komende jaren volop kansen biedt, kwam tijdens de bijeenkomst meermaals naar voren. Voor personenauto s, trucks en bussen geldt dat ze de komende jaren schoner, zuiniger, stiller en veiliger moeten worden. MVO Manager Arjan de Bakker van de ANWB vertelt over het compleet nieuwe wagenpark dat in 2030 in Nederland rondrijdt, maar voegt eraan toe dat het moeilijk is te voorspellen waartoe de groeiende interactie tussen toeleveranciers en autoproducenten kan De automobielindustrie schreeuwt om lichtgewicht oplossingen en kijkt daarbij steeds meer naar kunststof materialen leiden. Neem de tablet; die was er vijf jaar geleden nog niet. Niemand zat daar destijds op te wachten, maar de technologische ontwikkelingen maakten iets los en leidden vrij onverwachts tot een compleet nieuw product. Op dat soort innovatieve ontwikkelingen zit de automobielindustrie ook te wachten. Directeur Theo Pas van DAF Trucks laat zich anderhalf uur later in vergelijkbare 12 12

13 Theo Wiggers legt uit dat kunststof een steeds grotere bedreiging wordt voor metaal. VDL Bus Futura Coach of the Year 2012 woorden uit. Hij verwacht dat diverse Een truck verbruikt gemiddeld in 5 jaar mondiale maatschappelijke voor euro aan brandstof, vervolgt ontwikkelingen ertoe leiden dat de de DAF-topman. Dat bedrag moet omlaag komende jaren veel nieuwe technologieën en dat kan op meerdere manieren. Door hun weg vinden in de automobielindustrie. de weerstand in de voertuigen te verlagen, Pas: We zijn gedwongen om oplossingen motoren op een lager toerental te laten te zoeken door onder meer de rijden, kleinere motoren met hetzelfde verstedelijking, bevolkingstoename, vermogen te ontwikkelen of onderdelen toenemende voedselschaarste en de zoals de compressor of remmen aan te groeiende behoefte aan schone lucht. passen. Ook hybride oplossingen en het Daarnaast is de transportsector zeer hergebruiken van restwarmte behoren in gebaat bij vermindering van het de toekomst wellicht tot de mogelijkheden. brandstofgebruik met het oog op Veel van die oplossingen ontwikkelen wij kostenreductie. niet zelf, maar samen met toeleveranciers. Vervolgsessies Het Automotive Manufacturing Platform is een initiatief van de brancheverenigingen NEVAT (toeleverende industrie), VNMI en AVNeG (metaalgieterijen). De bijeenkomst van 18 april vloeide voort uit de Routekaart 2030 die VNMI en AVNeG in 2011 ontwikkelden. Uitvoering van deze Routekaart zorgt ervoor dat de basismetaalindustrie en metaalgieterijen in 2030, ten opzichte van 2005, 50 procent energiezuiniger produceren en meer toegevoegde waarde creëren door grotere zuinigheid in het gebruik van eindproducten. De automobielindustrie geldt als een van de belangrijkste afnemers van beide industrieën. De bijeenkomst was het startpunt van een nauwere samenwerking tussen alle partijen binnen de automotive toeleverketen.. Diepgaande vervolgsessies per categorie (personenauto, bus en truck) moeten innovaties vanaf nu in een tempoversnelling brengen en leiden tot de ontwikkeling van energie-efficiënte producten voor de transportwereld. Die uitdaging moeten bedrijven juist in crisistijd aangaan, sprak Harry Houthuijsen. Haast je als je tijd hebt, dan heb je tijd als je haast hebt. Als we het goed doen, kunnen onze oplossingen straks de hele wereld over. Wij hebben hun innovatieve vermogen hard nodig. Sleutelwoord Toeleveranciers moeten zich in hun zoektocht naar innovatieve oplossingen met name focussen op lichtere materialen, zegt Development Manager Ies de Rooy van VDL Bus & Coach. Het bedrijf dankt veel recente verkoopsuccessen aan voertuigen die minder wegen dan die van de concurrentie. Kilo s is bij ons het sleutelwoord. Die vraag naar lichtere materialen zorgt wel voor een complex vraagstuk, want lichtere onderdelen moeten gewoon aan alle sterkte-eisen blijven voldoen. Wij willen niet per se van metalen materialen af, op sommige plaatsen is metaal ook niet te verslaan, maar zijn er wel van overtuigd dat het slimmer kan. Harry Houthuijsen, vanuit de basismetaal betrokken bij de in 2011 gepresenteerde VNMI/AVNeG Routekaart 2030, roept toeleveranciers op de kansen met beide handen aan te grijpen. Een gemiddelde auto weegt nu 1300 kilo. Daar kunnen honderden kilo s vanaf. Wij als toeleveranciers moeten meedenken en kijken hoe we de automotive industrie daarmee kunnen helpen. Probeer grenzen te verleggen. Lees verder op pagina Nederlandse Metallurgische Industrie 13

14 Column Stop de crisis Ik ben de crisis zat. U ook? We zitten nu in het zesde jaar van economische malaise en het is wat mij betreft hoog tijd dat er een einde komt aan al dat bijbehorende gesomber. Een toepasselijke verrassing als afsluiter van de bijeenkomst: De nieuwste generatie Euro 6-trucks. Minister-president Mark Rutte lijkt dat te hebben aangevoeld. Onze premier is dan misschien niet zonder fouten - en hij zou er ongetwijfeld beter aan doen goed beleid te maken in plaats van tot optimisme op te roepen in toespraken - maar hij raakte bij mij onlangs toch wel een gevoelige snaar met zijn aansporing toch vooral geld uit te gaan geven en wat optimistischer te zijn. Vervolg van pagina 13 Ontwerp onderdelen met een mooi design, maar zonder hoge weerstand. Produceer lichter aluminium. Maak eenvoudiger monteerbare onderdelen. Of speel in op elektrisch rijden en kijk wat je kunt doen rond de ontwikkeling van nieuwe batterijsoorten. Er zijn kansen genoeg. Afwachten De aanwezigen zijn na afloop van de eerste automotive bijeenkomst positief. VNMI-directeur Frank Buijs spreekt van een gevarieerde en interessante middag en is blij dat meerdere deelnemers hebben aangegeven dat ze willen plaatsnemen in een stuurgroep om vorm te geven aan vervolgbijeenkomsten. Het laat zien dat de toeleveranciers niet willen afwachten tot er iets gebeurt maar zelf het initiatief nemen. En dat was precies het doel van deze bijeenkomst. Roel Priest van Bons & Evers merkte dat het verhaal over de opkomst van kunststof autoonderdelen veel aanwezigen het zetje in de goede richting gaf. Dat liet ons beseffen dat we als complete metaalindustrie in de automotive sector serieuze concurrentie hebben en gezamenlijk écht vol aan de bak moeten om nieuwe, betere oplossingen te ontwikkelen. Na vandaag ben ik er alleen maar meer van overtuigd dat het ons gaat lukken. De experts zeggen dat de economie in verschillende kortere en langere termijngolven beweegt. Aan die golven kun je tot op bepaalde hoogte niet zoveel doen als maatschappij. Dat is in zekere zin een rustgevende gedachte. Dat neemt niet weg dat vertrouwen natuurlijk een heel belangrijke rol speelt bij de kracht van zo n conjuncturele golf. Datzelfde vertrouwen is momenteel zo laag, dat we werkelijk overal beren op de weg zien. Het merkwaardige is dat we in goede tijden meestal alleen maar de positieve kanten (willen) zien, terwijl er ook dan vaak grote economische onevenwichtigheden te vinden zijn. Terwijl ik dit schrijf, hoor ik dat de Rabobank meldt dat de huizenprijs de bodem heeft bereikt. Dat bericht staat niet op zichzelf. Wie de kranten goed leest, ziet dat er de laatste tijd steeds meer goed nieuws te melden is. Het wordt niet hoog van de toren geblazen en toegegeven er is ook veel slecht nieuws. Bovendien gaat het even duren voordat dat doorsijpelt naar het vertrouwen in de economie. Maar het gaat er een keer voor zorgen dat we wat realistischer en dus wat minder somber naar de economische stand van zaken kijken. Een combinatie van enig optimisme en een geharde wil om de crisissfeer te lijf te gaan, zou wel eens een krachtig medicijn kunnen blijken. Ik ga mijn best doen, u ook? Zou de premier dan eindelijk weer eens een keer gelijk krijgen? Nikie Welschen Welschen Metaal 14 14

15 Nieuws VN pleit voor betere recycling metalen De Verenigde Naties pleiten voor betere recycling van metalen nu de overgang naar duur- zame energie de druk op wereldwijde metaalvoorraden verhoogt. Dit meldt de website duurzaambedrijfsleven.nl. De VN baseert zich op twee verschillende rapporten, waarin de mogelijkheden van metaalrecycling en de milieu-impact van metaalwinning zijn onderzocht. Beide rapporten concluderen dat de vraag naar metalen in hoog tempo toeneemt, sneller nog dan de vraag naar bijvoorbeeld voedsel. De groei wordt veroorzaakt door de wereldwijd toenemende welvaart. In veel ontwikkelingslanden is een enorme vraag naar staal en andere bulkmaterialen voor het aanleggen van infrastructuren. Daarnaast zijn steeds meer metalen nodig in de elektronica-industrie. Doorstart Aluminium Centrum Het gefailleerde Aluminium Centrum in Houten krijgt een nieuwe toekomst als kennisen informatiecentrum. Het maakt vanaf juli een doorstart onder de hoede van Koninklijke Metaalunie. Binnen Metaalunie wordt het Aluminium Centrum gepositioneerd als een kennis- en informatiecentrum. De Stichting Aluminium Centrum ging in januari dit jaar failliet. Het deed dienst als kennis-, informatie- en promotiecentrum voor de aluminiumsector. Om dit in stand te houden, heeft Metaalunie als brancheorganisatie het initiatief genomen voor een doorstart. Het Aluminium Centrum wil als kennis- en informatiecentrum functioneren en de toepassing van aluminium in Nederland bevorderen, maar geen branchevereniging zijn. Onderzoek naar Duitse staatssteun De Europese Commissie is een onderzoek gestart waaruit moet blijken of Duitsland staatssteun heeft verleend aan grootverbruikers van elektriciteit. Duitsland heeft de energie-intensieve industrie vorig jaar volledig vrijgesteld van netwerkheffingen op de elektriciteitsrekening. Met de maatregel was een bedrag van circa 300 miljoen euro gemoeid. De Duitse overheid heeft de heffing vervangen door een toeslag voor consumenten. Zo kost de vrijstelling de staat geen geld. Er bestond al een 50 procent vrijstelling sinds De Duitse overheid heeft die korting in 2011 en 2012 in twee stappen opgehoogd tot volledige kwijtschelding. De Europese Commissie acht het niet uitgesloten dat de volledige kwijtschelding de grootverbruikers voordeel oplevert ten opzichte van concurrerende bedrijven in andere lidstaten. Hierdoor zou de concurrentie zijn verstoord. Het onderzoek van de Europese Commissie richt zich overigens uitsluitend op de tweede 50 procent. De Europese Commissie richt zich uitdrukkelijk niet op de eerste korting, waarmee zij zelf heeft ingestemd en die inmiddels rechtens onaantastbaar is geworden. Duitsland voerde de volledige vrijstelling begin 2012 in. Sindsdien heeft de Europese Commissie klachten ontvangen van onder meer consumentenorganisaties en energiebedrijven die menen dat er sprake is van onrechtmatige staatssteun. Ook de VNMI ageerde fel tegen het ongelijke speelveld jegens vergelijkbare Nederlandse industriële grootverbruikers van elektriciteit. Europa produceert minder staal De staalproductie in Europa is in maart met 6,6 procent teruggevallen vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. Wereldwijd nam de productie van ruwstaal in de 63 landen die rapporteren aan de World Steel Association met 1 procent toe tot 135 miljoen ton. De stijging van de wereldwijde productie komt voor het grootste deel op het conto van China en Japan. In China nam de productie in de maand maart met 6,6 procent toe tot 66,3 miljoen ton. Japan produceerde 9,4 miljoen ton ruw staal, een stijging van 1,3 procent. Behalve Europa dat 14,6 miljoen ton staal produceerde noteerden ook Rusland, de Verenigde Staten en Brazilië een daling van de staalproductie. Duitsland gaf 2,2 procent prijs, Frankrijk 9,6 procent en Italië maar liefst 18,4 procent. Aurubis werft 80 technici VNMI-lidbedrijf Aurubis in Zutphen is dezer dagen bezig met het aantrekken van ruim tachtig nieuwe, technisch geschoolde medewerkers. Aurubisdirecteur Theo Mimpen kondigde de exercitie vorig jaar al aan in VNMI Magazine. De klus moet voor september zijn geklaard. Direct na de zomer moeten er tenminste 160 extra handen aan de machines staan. Aurubis heeft de extra mensen nodig omdat een deel van de productie vanuit Zweden naar Zutphen wordt verplaatst. In verband hiermee wordt het bedrijfscomplex uitgebreid met twee nieuwe hallen. Op dit moment werken ongeveer 200 mensen bij Aurubis. 15 Nederlandse Metallurgische Industrie 15

16 Nieuws Agenda Op bezoek bij Noord/Zuidlijn Amsterdam Zo n twintig vertegenwoordigers van VNMI-lidbedrijven grepen eind mei een absoluut buitenkansje met twee handen aan: tijdens het jaarlijkse werkbezoek konden zij een blik achter de schermen werpen bij de aanleg van de Noord/Zuidlijn (lijn 52) in Amsterdam. Na een uitgebreide presentatie door aannemer Dura Vermeer volgde een bezoek aan de tunnels, die inmiddels volledig gereed zijn. De werkzaamheden concentreren zich momenteel met name op de realisering van de stations. Metaal is geen dragend element in het project. De tunnelbuizen van de Noord/ Zuidlijn bestaan hoofdzakelijk uit beton. Metaal is vooral gebruikt voor de verbindingstunnels tussen de tunnelbuizen. Hier komen zoveel krachten vrij, dat beton het niet kan dragen. De leden waren na afloop zeer enthousiast over het spectaculaire bezoek aan een van de meest besproken infrastructurele werken van ons land. De aanleg van de Noord/Zuidlijn startte in 2003 en heeft inmiddels vijf jaar vertraging opgelopen ten opzichte van de oorspronkelijke planning. Bij de start van het werk zou de bouw tot 2011 duren en zou het project 1,46 miljard euro kosten. Dat bedrag is opgelopen tot ruim 3 miljard euro. Het is de bedoeling dat vanaf 2017 metro s rijden over het tracé, dat vanaf Station Noord (nabij het Buikslotermeerplein) via het Centraal Station naar Station Zuid loopt. Najaar VNMI Health & Safety bijeenkomst 2-4 juli Aluminium China september TIV/Metavak 5 september VNMI bestuursvergadering Vereniging FME-CWM, 11 september VNMI Commissie Milieu september EMO Hannover september Recycling oktober NEVAT T&U Manifestatie 10 oktober Nationale Staalbouwdag 10 oktober FME Conecta oktober VNMI Commissie Routekaart 1 november VNMI algemene ledenvergadering Aluminium Delfzijl 5-7 november Metavak 20 november VNMI Commissie Milieu november Metal-Expo december VNMI bestuursvergadering n.t.b. Shanghai Hardenberg Zoetermeer Zoetermeer Hannover Gorinchem Nijkerk (o.v.) Katwijk n.t.b. n.t.b. Delfzijl Gorinchem Zoetermeer Moskou Nedal, Utrecht VNMI De Vereniging Nederlandse Metallurgische Industrie (VNMI) is de brancheorganisatie van Nederlandse producenten van ruwe metalen en metaallegeringen en halffabrikaten daarvan. Bij de VNMI zijn die bedrijven aangesloten die zich bezighouden met de productie van en/of eerste verwerking van metalen in primaire vorm. Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer T +31-(0) F +31-(0) E vnmi@fme.nl Tekst: Bak & Bakker c.s. Journalisten Vormgeving: E* D.SIGN Druk: BDUprint

Cao Metalektro: die deal doen we samen

Cao Metalektro: die deal doen we samen Cao Metalektro: die deal doen we samen De drive om iets slimmer, sneller of beter te doen met de inzet van techniek, heeft de maakindustrie in ons land groot gemaakt. En daar zijn we trots op. Met technologische

Nadere informatie

Cleantech Markt Nederland 2008

Cleantech Markt Nederland 2008 Cleantech Markt Nederland 2008 Baken Adviesgroep November 2008 Laurens van Graafeiland 06 285 65 175 1 Definitie en drivers van cleantech 1.1. Inleiding Cleantech is een nieuwe markt. Sinds 2000 heeft

Nadere informatie

Ga jij ook voor een baan die iedereen energie geeft?

Ga jij ook voor een baan die iedereen energie geeft? Ga jij ook voor een baan die iedereen energie geeft? Netwerkbedrijf Endinet, de werkgever met energie Maar liefst 416.000 klanten in Zuidoost Brabant krijgen via kabels en leidingen van Endinet stroom

Nadere informatie

Van baan naar eigen baas

Van baan naar eigen baas M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat

Nadere informatie

Trade van de Week. ETF s. als alternatief. voor aandelen

Trade van de Week. ETF s. als alternatief. voor aandelen Trade van de Week ETF s als alternatief voor aandelen In mijn zoektocht naar de Trade van de Week stuitte ik vandaag niet zozeer op een trade, maar eerder op een trader van de week. Deze klant trok mijn

Nadere informatie

SALES? Kennisexperts? Hoe past Prestatieinkoop in het Bid-/Proposalproces. Wat is anders voor 9-10-2012. Richard Buijs PPF APMP

SALES? Kennisexperts? Hoe past Prestatieinkoop in het Bid-/Proposalproces. Wat is anders voor 9-10-2012. Richard Buijs PPF APMP Hoe past Prestatieinkoop in het Bid-/Proposalproces Wat is anders voor SALES? Richard Buijs PPF APMP Wat is anders voor Kennisexperts? 1 Wat is anders voor Business as usual? Management? Opportunity identified

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Industriebeleid vertalen naar MKB-metaal

Industriebeleid vertalen naar MKB-metaal Door Tony van der Meer Jos Kleiboer Directeur Beleid Koninklijke Metaalunie Industriebeleid vertalen naar MKB-metaal STAAL IN BEELD MAART 2015 10 De industrie wordt steeds meer gezien, wordt steeds belangrijker

Nadere informatie

Productontwikkeling 2.0

Productontwikkeling 2.0 Productontwikkeling 2.0 De klant centraal zetten Lastig om out of the box te denken Loeff s Patent leerde weer vanuit de klant naar de eigen archiefproducten te kijken. Het bedrijf weet eigentijdse en

Nadere informatie

WAAR WIJ VOOR STAAN. Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. Fractie van de Progressieve Alliantie van

WAAR WIJ VOOR STAAN. Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. Fractie van de Progressieve Alliantie van WAAR WIJ VOOR STAAN. Fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten & Democraten in het Europees Parlement Strijden voor sociale rechtvaardigheid, het stimuleren van werkgelegenheid en groei, hervorming

Nadere informatie

Leiderschap in Turbulente Tijden

Leiderschap in Turbulente Tijden De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap

Nadere informatie

Het volledige interview van Dr. Ruja Ignatova in het magazine Forbes (mei 2015).

Het volledige interview van Dr. Ruja Ignatova in het magazine Forbes (mei 2015). Nieuwsbrief MyOnecoin.nl Maart 2016-03-15 Het volledige interview van Dr. Ruja Ignatova in het magazine Forbes (mei 2015). Mrs. Ignatova. Wat is Onecoin? Onecoin is een innovatieve virtuele Cryptovaluta

Nadere informatie

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline.

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline. BUSINESS CASE Exact Online MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING De 5 tips van Marc Vosse www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY DE 5 TIPS VAN MARC VOSSE Voor

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Sonos neemt afscheid van kantoor en gaat werken in creatief atelier

Sonos neemt afscheid van kantoor en gaat werken in creatief atelier Sonos neemt afscheid van kantoor en gaat werken in creatief atelier Creatief atelier als werkplek Info Munchen Gepubliceerd op: 16 november 2017 Samenvatting Na een uitgebreide verbouwing opende Sonos

Nadere informatie

Trade van de week. Welcome to. Africa

Trade van de week. Welcome to. Africa Trade van de week Welcome to Africa We versturen nu al een tijdje wekelijks de Trade van de Week. Een Trade van de Week hoeft in absolute termen niet de grootste winst op te leveren. Een kleine investering

Nadere informatie

Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving

Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving Persconferentie 12/02/2014 Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving Internationale conjunctuur en economische toestand 2 Verbetering ondernemersvertrouwen in 2013, maar terugval in 2014 30,00 NBB-barometer

Nadere informatie

Vandaagafval morgengrondstof!

Vandaagafval morgengrondstof! Vandaagafval morgengrondstof! 5de Vlaams Milieucongres IFEST 21 October 2008 Florens Slob Manager Sustainable Business Solutions Van Gansewinkel Group Agenda Korte verkenning Cradle to Cradle concept &

Nadere informatie

The digital transformation executive study

The digital transformation executive study The digital transformation executive study De noodzaak van transformatie voor kleine en middelgrote producerende bedrijven Technologie verandert de manier waarop kleine en middelgrote bedrijven zakendoen.

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van

Nadere informatie

ALLE DAGEN DUURZAAM OP WEG NAAR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE. Eric Schoones

ALLE DAGEN DUURZAAM OP WEG NAAR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE. Eric Schoones ALLE DAGEN DUURZAAM OP WEG NAAR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE Eric Schoones 150 Mondial Aad de Wit Verhuizingen elektrisch verhuizen Verhuizer in transitie Mondial Aad de Wit Verhuizingen elektrisch verhuizen

Nadere informatie

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld,

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, heeft wel de toekomst. Over vijf jaar zal één op de vijf bouwwerken in Nederland volgens een concept gebouwd worden. Wat is dat en wat betekent het voor

Nadere informatie

KWARTAALMONITOR APRIL Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland

KWARTAALMONITOR APRIL Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland KWARTAALMONITOR APRIL 2017 Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland Inhoud 3 VRAAG NAAR FLEX BLIJFT STIJGEN, MAAR VOOR HOELANG? 4 FREELANCERS EN FLEXWERKERS OOK IN 2017 ONVERMINDERD

Nadere informatie

Kerngegevens Arbeidsmarktagenda oktober 2017 MEEST GESTELDE VRAGEN. Aan het werk. voor ouderen!

Kerngegevens Arbeidsmarktagenda oktober 2017 MEEST GESTELDE VRAGEN. Aan het werk. voor ouderen! Kerngegevens Arbeidsmarktagenda 2023 oktober 2017 MEEST GESTELDE VRAGEN Aan het werk voor ouderen! KERNGEGEVENS ARBEIDSMARKTAGENDA 2023 AAN HET WERK VOOR OUDEREN! Interessant voor bestuur beleid uitvoering

Nadere informatie

De Energie Unie en haar governance. Presentatie: Peter Van Kemseke (Europese Commissie) Vlaams Parlement, 14 maart 2016

De Energie Unie en haar governance. Presentatie: Peter Van Kemseke (Europese Commissie) Vlaams Parlement, 14 maart 2016 De Energie Unie en haar governance Presentatie: Peter Van Kemseke (Europese Commissie) Vlaams Parlement, 14 maart 2016 De Energie Unie Een Europees kader voor het nationaal klimaat-en energiebeleid, ontstaan

Nadere informatie

Nieuw algoritme om de vraag doorheen de keten te voorspellen

Nieuw algoritme om de vraag doorheen de keten te voorspellen For a presentation in ppt format, Please call +31 6 11356703 or send an e-mail to info@flostock.com Nieuw algoritme om de vraag doorheen de keten te voorspellen Robert Peels Supply Chain Innovations April

Nadere informatie

"Maatschappelijke positionering van de industrie verbeteren"

Maatschappelijke positionering van de industrie verbeteren "Maatschappelijke positionering van de industrie verbeteren" Evert-Jan Velzing Docent-onderzoeker Hogeschool Utrecht We zien dat er meer positieve aandacht is voor de industrie, maar het belang van de

Nadere informatie

De dip duurt niet eeuwig

De dip duurt niet eeuwig De dip duurt niet eeuwig Remko Nods (Elsevier) redactie.emedia@reedbusiness.nl De dip duurt niet eeuwig De Nederlandse bouw is in crisis door bezuinigingen van overheden en de problemen op de woningmarkt.

Nadere informatie

Internet of Everything (IoE) Top 10 inzichten uit de Cisco-enquête IoE Value Index (Index voor IoE-waarde) onder besluitvormers uit 12 landen

Internet of Everything (IoE) Top 10 inzichten uit de Cisco-enquête IoE Value Index (Index voor IoE-waarde) onder besluitvormers uit 12 landen Internet of Everything (IoE) Top 10 inzichten uit de Cisco-enquête IoE Value Index (Index voor IoE-waarde) onder 7.500 besluitvormers uit 12 landen Joseph Bradley Jeff Loucks Andy Noronha James Macaulay

Nadere informatie

Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION

Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION Overzicht 1. Klimaat en energie: waar zijn we? 2. Waarom een nieuw raamwerk voor 2030? 3. Belangrijkste elementen 2030

Nadere informatie

PERSCONFERENTIE. Technologische industrie blijft groeien

PERSCONFERENTIE. Technologische industrie blijft groeien PERSCONFERENTIE Technologische industrie blijft groeien Groei activiteit en werkgelegenheid versterkt nog in 2016......maar verslechterende wereldconjunctuur...en we mogen aandacht voor herstel concurrentievermogen

Nadere informatie

MARK HUIJSMANS VIJF CARRIÈRETIPS VAN. Marketingdirecteur bij Miele. Op 7 februari opent Miele als derde Top Marketing

MARK HUIJSMANS VIJF CARRIÈRETIPS VAN. Marketingdirecteur bij Miele. Op 7 februari opent Miele als derde Top Marketing in het hart van de marketing VIJF CARRIÈRETIPS VAN MARK HUIJSMANS Marketingdirecteur bij Miele Door: Tristan Lavender, bestuurslid NIMA Young Professionals Op 7 februari opent Miele als derde Top Marketing

Nadere informatie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie 1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011

Nadere informatie

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina

Nadere informatie

JOB OPENING OPS ENGINEER

JOB OPENING OPS ENGINEER 2016 DatacenterNext All rights reserved Our Mission Wij zijn een On-Demand Technology Office die bedrijven helpt technologie te organiseren, zekeren en innoveren. Dit stelt onze klanten in staat, vertrouwende

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol?

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Dr. Jos Delbeke, DG Klimaat Actie, Europese Commissie, Universiteit Hasselt, 25/2/2014 Overzicht 1. Klimaat en energie: waar

Nadere informatie

Hoe maak je interessante tweets?

Hoe maak je interessante tweets? Hoe maak je interessante tweets? Januari 2012 Inleiding Leuk dat je echt aan de slag gaat met het maken van goede tweets! In dit document vind je algemene tips voor het opstellen van goede tweets. Bovendien

Nadere informatie

Gids voor werknemers. Rexel, Building the future together

Gids voor werknemers. Rexel, Building the future together Gids voor werknemers Rexel, Building the future together Editorial Beste collega s, De wereld om ons heen verandert snel en biedt ons nieuwe uitdagingen en kansen. Aan ons de taak om effectievere oplossingen

Nadere informatie

Financieel Forum West-Vlaanderen Kortrijk 4 mei Herman Daems

Financieel Forum West-Vlaanderen Kortrijk 4 mei Herman Daems Financieel Forum West-Vlaanderen Kortrijk 4 mei 2010 Na de financiële storm Hoe gaan we verder? Herman Daems Deze presentatie is onvolledig zonder de mondelinge toelichting. Gelieve niet te citeren zonder

Nadere informatie

Score Ram Mobile Data BV

Score Ram Mobile Data BV Score Ram Mobile Data BV Visie Missie Strategie Doelen: financieel Doelen: organisatieontwikkeling Doelen: marktbenadering Doelen: producten en dienst-ontwikkeling Rendementsverbetering Versterken en uitbouwen

Nadere informatie

TOVERSTRALEN werken aan een duurzaam ontspannen samenleving Stedenbouw - Landschap - Architectuur

TOVERSTRALEN werken aan een duurzaam ontspannen samenleving Stedenbouw - Landschap - Architectuur Studiereis Oosterheem TOVERSTRALEN werken aan een duurzaam ontspannen samenleving Stedenbouw - Landschap - Architectuur NAWOORD 11.10.2013 Nawoord bij Zoetermeer excursie De belangrijkste vraag is nu of

Nadere informatie

I. Dit is het resultaat van de personeelsenquête bij SPL/TZ

I. Dit is het resultaat van de personeelsenquête bij SPL/TZ I. Dit is het resultaat van de personeelsenquête bij SPL/TZ Ook bij SPL/TZ werd er in voorjaar 2003 een personeelsenquête gehouden De belangrijkste onderwerpen die uit de personeelsenquête naar voren kwamen

Nadere informatie

De toekomst van consultancy

De toekomst van consultancy De toekomst van consultancy Course Assignment Management Consulting 5 oktober 2013 Teska Koch 2518936 Teska.koch@hotmail.com Word count: 1.510 Een kijkje in de glazen bol: Wat is de toekomst van consultancy?

Nadere informatie

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

"Traditionele ketens maken plaats voor nieuwe productievormen

Traditionele ketens maken plaats voor nieuwe productievormen "Traditionele ketens maken plaats voor nieuwe productievormen Jos Kleiboer Directeur Beleid van Koninklijke Metaalunie "De metaalsector beslaat een enorm breed terrein, waarbinnen elk aspect z n eigen

Nadere informatie

The training courses are only offered in Dutch.

The training courses are only offered in Dutch. Training courses NWO Academy Do you want to focus on the competencies we want to develop throughout the organisation, on what is important for your job and working in projects, or on strengthening your

Nadere informatie

SHELL. April 2017 juni 2017 AVANS Hogeschool Iris Bouman

SHELL. April 2017 juni 2017 AVANS Hogeschool Iris Bouman SHELL April 2017 juni 2017 AVANS Hogeschool Iris Bouman INNOVATIEVRAAG Hierbij wordt er gekeken naar alle technologische, innovatieve, ecologische, politieke en economische aspecten. De mens beweegt immers

Nadere informatie

Beursdagboek 12 September 2013.

Beursdagboek 12 September 2013. Beursdagboek 12 September 2013. De Amerikanen lieten tijdens de herdenking van 9-11 de markten voor de derde achtereenvolgende dag fors stijgen. Gisterenavond Tijd 22:10 uur. Zoals ik al schreef in mijn

Nadere informatie

Eerder verschenen cases: Case opvragen? www.kadenza.nl/cases. www.kadenza.nl. Eemnesserweg 55 1251 NB Laren +31 (0)35 539 44 90

Eerder verschenen cases: Case opvragen? www.kadenza.nl/cases. www.kadenza.nl. Eemnesserweg 55 1251 NB Laren +31 (0)35 539 44 90 case closed Eerder verschenen cases: Case opvragen? www.kadenza.nl/cases www.kadenza.nl Eemnesserweg 55 1251 NB Laren +31 (0)35 539 44 90 Athlon Car Lease Nederland is een krachtige en onderscheidende

Nadere informatie

Nedap RealTime Tochtdetectie Halslabel

Nedap RealTime Tochtdetectie Halslabel Nedap Tochtdetectie Nedap Tochtdetectie Visuele tochtdetectie op grote bedrijven is lastig Het is niet efficiënt en onvoldoende betrouwbaar. Met Nedap Tochtdetectie is het mogelijk om grote melkveestapels

Nadere informatie

Enterprise Architectuur. een duur begrip, maar wat kan het betekenen voor mijn gemeente?

Enterprise Architectuur. een duur begrip, maar wat kan het betekenen voor mijn gemeente? Enterprise Architectuur een duur begrip, maar wat kan het betekenen voor mijn gemeente? Wie zijn we? > Frederik Baert Director Professional Services ICT @frederikbaert feb@ferranti.be Werkt aan een Master

Nadere informatie

Innovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e

Innovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e Innovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e Twente is een innovatieve regio die nationaal en internationaal sterk in opkomst is. Daarom is op initiatief van de provincie Overijssel

Nadere informatie

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT Exact Online CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY GROEI DOOR PROACTIEF ADVIES Het gaat goed bij Joanknecht & Van Zelst: dit Eindhovens

Nadere informatie

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

WAT MAAKT EEN ONDERNEMER GELUKKIG? NOU, GELD IN ELK GEVAL NIET

WAT MAAKT EEN ONDERNEMER GELUKKIG? NOU, GELD IN ELK GEVAL NIET TEKST: JUDITH KATZ, KARIN BOJORGE ILLUSTRATIE EN INFOGRAPHICS: MAREN BRUIN FORUM-ONDERZOEK WAT MAAKT EEN ONDERNEMER GELUKKIG? NOU, GELD IN ELK GEVAL NIET Wat vinden ondernemers nou het leukste aan het

Nadere informatie

FACTSHEET FARMACEUTISCHE INDUSTRIE SOFTWARE TOTAALOPLOSSINGEN. Supporting Pharma for Future Proof Productivity

FACTSHEET FARMACEUTISCHE INDUSTRIE SOFTWARE TOTAALOPLOSSINGEN. Supporting Pharma for Future Proof Productivity FACTSHEET FARMACEUTISCHE INDUSTRIE SOFTWARE TOTAALOPLOSSINGEN Supporting Pharma for Future Proof Productivity TRANSFORMATIE FARMACEUTISCHE INDUSTRIE Digitalisering, technologie en automatisering veranderen

Nadere informatie

Reference case Atlas Copco. Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren. Vodafone Power to you

Reference case Atlas Copco. Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren. Vodafone Power to you Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren Vodafone Power to you Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren Atlas Copco

Nadere informatie

Profiteer van veranderende technologieën

Profiteer van veranderende technologieën Profiteer van veranderende technologieën Lees hoe Managed Services Providers u kunnen helpen profiteren van de nieuwste ontwikkelingen Uitdagingen en kansen in veranderende technologieën Ontwikkelingen

Nadere informatie

Confirmation of Wage Tax

Confirmation of Wage Tax MANUAL. Confirmation of Wage Tax 1 nieuw perspectieven CHOOSE YOUR MANNER OF APPROVAL There are several manners in which you can approve your wage tax filing, which is prepared by BDO, in 3 steps: CHOOSE

Nadere informatie

Nedap Varkens Prestatie Test

Nedap Varkens Prestatie Test Complete oplossingen voor varkenshouderij Nedap biedt middels elektronische individuele dieridentificatie efficiënte en slimme oplossingen voor dierverzorging in de gehele varkenshouderij. Nedap Varkens

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Waymo en Jaguar Land Rover kondigen langdurige samenwerking aan, te beginnen met de ontwikkeling van autonome Jaguar I-PACE

Waymo en Jaguar Land Rover kondigen langdurige samenwerking aan, te beginnen met de ontwikkeling van autonome Jaguar I-PACE Waymo en Jaguar Land Rover kondigen langdurige samenwerking aan, te beginnen met de ontwikkeling van autonome Jaguar I-PACE Jaguar Land Rover en Waymo hebben vandaag een langlopend strategisch partnerschap

Nadere informatie

3D printing; Een Industriële Uitdaging. Ad Aarnoutse Directeur - ADLOGIXS

3D printing; Een Industriële Uitdaging. Ad Aarnoutse Directeur - ADLOGIXS 3D printing; Een Industriële Uitdaging Ad Aarnoutse Directeur - ADLOGIXS Verkenning naar 3DPrinting Verkenning naar 3Dprinting in Zeeuwse Economische regio Veel interesse bij bedrijven maar wat kun je

Nadere informatie

MKB investeert in kennis, juist nu!

MKB investeert in kennis, juist nu! M201016 MKB investeert in kennis, juist nu! drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, september 2010 MKB investeert in kennis, juist nu! MKB-ondernemers blijven investeren in bedrijfsopleidingen,

Nadere informatie

Achterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1

Achterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1 Achterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1 Dutch industry fit for the future?! onze wereld verandert en dus ook onze industrie. met impact op economie en samenleving smart industry agenda

Nadere informatie

Als je je richt op resultaten, dan zul je niet veranderen. Als je je richt op verandering, dan zul je resultaten behalen.

Als je je richt op resultaten, dan zul je niet veranderen. Als je je richt op verandering, dan zul je resultaten behalen. Als je je richt op resultaten, dan zul je niet veranderen. Als je je richt op verandering, dan zul je resultaten behalen. Als alles tegenzit, bedenk dan dat een vliegtuig opstijgt bij tegenwind, niet met

Nadere informatie

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel! Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:

Nadere informatie

Willemien Terpstra Vice President, Fuels and Styrene. Chemie is overal

Willemien Terpstra Vice President, Fuels and Styrene. Chemie is overal Willemien Terpstra Vice President, Fuels and Styrene Chemie is overal Chemie in Nederland enabler voor de energie transitie Elke ton CO2 uitstoot bespaart elders ~ 2 ton CO2 Landen 2016 DE 28,7% FR 13,9%

Nadere informatie

De ultieme manier om als klein merk machtig te worden

De ultieme manier om als klein merk machtig te worden De ultieme manier om als klein merk machtig te worden Independent Insurances Whitepaper 8/10 05-2015 De ultieme manier om als klein merk machtig te worden Independent Insurances Whitepaper 8/10 05-2015

Nadere informatie

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training 9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training In 9 dagen jezelf volledig op de kaart zetten Je energie aangevuld en in staat om die batterij op peil te houden. Aan het eind heb jij Een goed gevoel in je

Nadere informatie

COLLIERS INTERNATIONAL OFFICE REVIEW 2014

COLLIERS INTERNATIONAL OFFICE REVIEW 2014 1 Kosten, bereikbaarheid, aantal parkeerplaatsen en het imago van het bedrijf zijn veelal de factoren die vastgoedbeslissers bij de keuze voor een kantoorpand meenemen en het zijn allemaal factoren die

Nadere informatie

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal Disclosure: belofte Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen Ik zal aan de patiënt geen schade doen Ik luister en zal hem goed inlichten Disclosure: belofte Ik stel het belang

Nadere informatie

IenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving

IenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving IenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving 16 september 2014-15:25 Het ministerie van Infrastructuur en Milieu besteedt in 2015 9,2 miljard euro aan een gezond, duurzaam

Nadere informatie

How will be the journey from corrective maintenance to preventive or even predictive maintenance?

How will be the journey from corrective maintenance to preventive or even predictive maintenance? How will be the journey from corrective maintenance to preventive or even predictive maintenance? Corporate movie Bakker Repair.mp4 Ton Klinkenberg Managing Director ton.klinkenberg@bakker-repair.nl Introduction

Nadere informatie

De cloud die gebouwd is voor uw onderneming.

De cloud die gebouwd is voor uw onderneming. De cloud die gebouwd is voor uw onderneming. Dit is de Microsoft Cloud. Elke onderneming is uniek. Van gezondheidszorg tot de detailhandel, van fabricage tot financiële dienstverlening: geen twee ondernemingen

Nadere informatie

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

1. Ambitie, doelstellingen, acties

1. Ambitie, doelstellingen, acties 1. Ambitie, doelstellingen, acties Van Nederlandse distributie naar Nederlandse ketenregie Uitvoering van het Nationaal Innovatieprogramma Logistiek en Supply Chain Management 1 Agri-Food Chemie Hightech

Nadere informatie

Trade van de Week. Traden, BAM, cashen!

Trade van de Week. Traden, BAM, cashen! Trade van de Week Traden, BAM, cashen! De titel doet het wellicht al vermoeden. Ik sprak vandaag een klant die een mooie winst behaalde door het handelen in BAM. Een trade die met recht Trade van de Week

Nadere informatie

Buitenlandse handel. Europese Schoolagenda De volgende pagina s zijn afkomstig uit de Europese Schoolagenda 2009/2010.

Buitenlandse handel. Europese Schoolagenda De volgende pagina s zijn afkomstig uit de Europese Schoolagenda 2009/2010. Buitenlandse handel Europese Schoolagenda De volgende pagina s zijn afkomstig uit de Europese Schoolagenda 2009/2010. Link naar editie 2008/2009 van de Europese Schoolagenda: www.ec.europa.eu/consumers/empowerment/cons_education_en.htm#diary

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Marketing & Communications DNS.be 2010 & 2011. 28 april 2011

Marketing & Communications DNS.be 2010 & 2011. 28 april 2011 Marketing & Communications DNS.be 2010 & 2011 28 april 2011 CENTR Marketing Workshop April 2011 - Helsinki 2 Agenda Campaign 2010: Goal Campaign Results & Learnings Market research: Goal Outcome Learnings

Nadere informatie

Starters zien door de wolken toch de zon

Starters zien door de wolken toch de zon M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

'U heeft eventueel recht op compensatie als uw vlucht vertraagd of geannuleerd is

'U heeft eventueel recht op compensatie als uw vlucht vertraagd of geannuleerd is 'U heeft eventueel recht op compensatie als uw vlucht vertraagd of geannuleerd is De vakantietijd is weer voorbij en dat is standaard de tijd dat we veel klachten horen van mensen die in vertraagde of

Nadere informatie

Flexibel werken én een hypotheek

Flexibel werken én een hypotheek Flexibel werken én een hypotheek Een hypotheek met Reacties uit de media op de perspectiefverklaring perspectiefverklaring Columnist Frank Kalshoven, de Volkskrant Alleen hypotheken verstrekken aan mensen

Nadere informatie

Wim Ottenhoff, Jan Verbeek, 4 december 2012. PLM in de keten Overzicht en status project

Wim Ottenhoff, Jan Verbeek, 4 december 2012. PLM in de keten Overzicht en status project Wim Ottenhoff, Jan Verbeek, 4 december 2012 PLM in de keten Overzicht en status project Agenda 1. Achtergrond 2. Problematiek 3. Het project 4. Aanpak 5. De pilots 6. Conclusies 7. Actuele status 8. Vragen

Nadere informatie

Vergaderen in het Engels

Vergaderen in het Engels Vergaderen in het Engels In dit artikel beschrijven we verschillende situaties die zich kunnen voordoen tijdens een business meeting. Na het doorlopen van deze zinnen zal je genoeg kennis hebben om je

Nadere informatie

CMM 3: levert het wat op?

CMM 3: levert het wat op? CMM 3: levert het wat op? Philips Analytical De noodzaak en voordelen van Software Process Improvement Wie is Philips Analytical? Waarom is voor ons software proces verbetering zo essentieel? Hoe hebben

Nadere informatie

RISK ASSESSMENTS. A Must Do, or.

RISK ASSESSMENTS. A Must Do, or. RISK ASSESSMENTS A Must Do, or. NCSC LIAISON CSA Waar gaan we naar toe Mobile Social Cloud Big Data By 2016 smartphones and tablets will put power In the pockets of a billion global consumers Millennials

Nadere informatie

BENCHMARK INDUSTRIE. Deel 1: De transformatie van onze industrie richting 4.0 Waar staan we?

BENCHMARK INDUSTRIE. Deel 1: De transformatie van onze industrie richting 4.0 Waar staan we? BENCHMARK INDUSTRIE Deel 1: De transformatie van onze industrie richting 4.0 Waar staan we? WAAROM DEZE BENCHMARK Het Industrieforum kwam tot de vaststelling dat er nood is aan objectief, accuraat en relevant

Nadere informatie

Banken en verzekeraars zijn niet onderscheidend genoeg

Banken en verzekeraars zijn niet onderscheidend genoeg Banken en verzekeraars zijn niet onderscheidend genoeg Werk aan de winkel wat betreft openheid, onderscheidingsvermogen en communicatiekanalen from Accenture and Microsoft 1 Werk aan de winkel wat betreft

Nadere informatie

Overleg CO2 normering voertuigen

Overleg CO2 normering voertuigen VERSLAG Overleg CO2 normering voertuigen In dit verslag staan de gezichtspunten van de deelnemers aan het Overleg CO2 normering voertuigen. De voorzitter van het overleg biedt dit verslag aan de staatssecretaris

Nadere informatie

Op weg naar de. Digitale Fabriek 2016 EXACT

Op weg naar de. Digitale Fabriek 2016 EXACT Op weg naar de Digitale Fabriek Op weg naar de Digitale Fabriek Auke Hylarides, Exact Software Bart Nijhof, A.B. Software en Consultancy MENU Op weg naar de Digitale Fabriek DIGITALE INNOVATIE ONZE VISIE

Nadere informatie

14 BEDRIJFSLEVEN & LOGISTIEK TRANSPORT DE VARIABELEN

14 BEDRIJFSLEVEN & LOGISTIEK TRANSPORT DE VARIABELEN 14 BEDRIJFSLEVEN & LOGISTIEK TRANSPORT 2 2019 DE VARIABELEN Recycling, kraanverhuur, containers, bouwstoffen Baetsen biedt meer dan alleen (zwaar-)transport. Mercedes-Benz Trucks ondersteunt de multidisciplinaire

Nadere informatie