Slaap en slaapproblemen
|
|
- Leen Verhoeven
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 STUDENTENGEZONDHEIDSCENTRUM Slaap en slaapproblemen
2 Slaap en slaapproblemen: inhoud Een slapeloze nacht 1 Hoe verloopt een normale slaap? 1 Wanneer is er een slaapprobleem? 3 Oorzaken van slaapproblemen 3 Slaapweetjes 4 Slaaptips 5 Kan slaapmedicatie helpen om een betere nachtrust te verkrijgen? 6 De ideale slaapomgeving 7 2
3 Een slapeloze nacht In België zou ongeveer één op drie mensen te maken krijgen met slaapproblemen. Meestal zijn deze tijdelijk van aard en een gevolg van een bijzondere gebeurtenis. Mensen slapen ook niet allemaal even veel. Het is dan ook een mythe dat iedereen 8 uur slaap nodig heeft om te mogen spreken van een gezonde nachtrust. Slaaponderzoek toont aan dat de slaapbehoefte varieert tussen vier en elf uur per nacht. Geografie speelt ook een belangrijke rol. Zo slapen mensen minder lang aan zee en langer in de bergen. We spreken van een slaapprobleem als iemand langdurig slecht slaapt en er ook overdag hinder van ondervindt. Dagelijkse bezigheden worden dan bemoeilijkt door slaperigheid, moeheid of prikkelbaarheid. Hoe verloopt een normale slaap? Onze interne biologische klok wordt geregeld in een klein gebied in de hersenstam. Slapen is een complex gebeuren waarnaar jarenlang onderzoek is verricht. Medisch gezien wordt de slaap onderverdeeld in de non-rem slaap en de REM-slaap. Slapen gebeurt in cycli van ongeveer 90 tot 120 minuten die elkaar 4 tot 5 keer per normale nachtrust opvolgen. wakker Jongvolwassene REM Slaapstadia Uren 1 1
4 De non-remslaap: Deze slaap bestaat uit 4 stadia, die ingedeeld worden op basis van de snelheid van de hersengolven: Stadium 1: inslaapperiode Dit is de overgangsfase tussen wakker zijn en slapen, kortweg het indommelen. Dit is de lichtste vorm van slapen met een zeer lage wekdrempel. Bij jongvolwassenen bedraagt deze fase 2-5% van de totale slaap. Als je in dit stadium wakker wordt, heb je niet de indruk dat je geslapen hebt. Stadium 2: lichte slaap Dit is een echte fysiologische slaap en bedraagt 40 tot 50% van de normale slaap. De ogen worden soms wat geopend zonder dat je iets ziet. Over het algemeen heb je een heerlijk, bijna zwevend gevoel. De wekdrempel ligt hoger. Zo kan je nog reageren op sterke prikkels vb. straatgeluiden, hongergevoel, een kloppende deur, Stadium 3: diepere slaap Deze diepe slaap omvat 3 tot 8% van de totale slaapduur. Dit stadium wordt ongeveer een half uur na het inslapen bereikt. De spieren zijn nu volledig ontspannen, de ademhaling is zeer regelmatig en het hartritme daalt. Stadium 4: de diepste slaap Tijdens deze diepste fase van slaap ben je het meest afgesloten van de buitenwereld. Deze slaap zorgt voor de fysieke recuperatie. Stadium 3 en 4 komen vooral voor in de eerste helft van de nacht en minderen vanaf 40 jaar en verdwijnt bijna volledig op 70 jaar. Vandaar dat bejaarden minder vast slapen. Deze fase bedraagt 10 tot 15% van de totale slaapduur. De REM-slaap of de actieve slaap: Deze Rapid Eye Movement -slaap begint ongeveer 90 minuten na het inslapen. Je spieren zijn volledig ontspannen, je ademhaling en pols worden onregelmatig en je ogen maken snelle bewegingen. De REM-slaap bedraagt 20 tot 25% van de totale slaapduur en wordt langer naarmate de slaapcycli elkaar opvolgen. Tijdens deze slaap doen zich meestal levendige dromen voor. Als je op dit moment gewekt wordt, kan je ze ook nauwgezet navertellen. Deze slaap dient om de belevenissen van de dag te sorteren en te verwerken. Een deel van de belevenissen zal in het korte- of langetermijn geheugen worden opgeslagen. Omdat kleine kinderen nog heel veel moeten leren, neemt deze droomslaap bij hen meer dan de helft van de totale slaapduur in beslag. 2 2
5 Wanneer is er een slaapprobleem? We spreken van slapeloosheid als er klachten zijn over slechte slaapkwaliteit waarbij ook het functioneren overdag negatief wordt beïnvloedt. Slecht slapen kan gaan over moeilijk kunnen inslapen (meer dan 30 minuten nodig) ofwel over slecht doorslapen (frequent s nachts wakker worden) of s ochtends zeer vroeg wakker worden. Slapeloosheid is dus steeds een 24-uursprobleem. Op medisch vlak maken we een onderscheid tussen kortdurende slapeloosheid (korter dan drie weken) en langdurende slapeloosheid (langer dan drie weken). Oorzaken van slaapproblemen Slapeloosheid op zich is geen ziekte, maar eerder een symptoom dat er iets anders aan de hand is. Plots ontstane slapeloosheid heeft dikwijls te maken met ongewone of pijnlijke gebeurtenissen zoals een overlijden, een ruzie, een stresserende bezigheid overdag, een zware maaltijd net voor het slapen gaan, Meestal verdwijnt dit soort slaapproblemen na een paar dagen spontaan als de aanleiding verdwenen is. Mensen die ploegen- of nachtarbeid verrichten kunnen daarentegen gemakkelijker chronische slapeloosheid ontwikkelen omdat hun biologische klok ontregeld is. Hetzelfde geldt voor mensen die veelvuldig reizen. Bij langdurige slapeloosheid zonder reden is het altijd aangewezen om een arts te raadplegen aangezien er ook echte medische oorzaken aan de basis kunnen liggen van het slaapprobleem. Zo kunnen problemen met de schildklier, ademhaling, hartritme of de suikerregeling aan de basis liggen van het probleem. Bepaalde medicatie (oa sommige antidepressiva) geven als nevenwerking slapeloosheid. 5% van de bevolking zou last hebben van het restless leg -syndroom: een prikkelend gevoel in de benen waardoor men niet stil kan blijven liggen. Snurken op zich is geen probleem, maar als dit gepaard gaat met korte ademstops kan je best ook een arts raadplegen. We spreken dan van het slaapapnee-syndroom. Dit komt vooral voor bij oudere mannen met overgewicht. 3 3
6 Slaapweetjes Kan je slaaptekort inhalen? Als je een nachtje hebt doorgedaan, zal je dit niet onmiddellijk kunnen inhalen. Je zult de komende nachten wel meer diepe slaapstadia hebben. Stel dat je pas om 8 uur s morgens gaat slapen, dan zal je geen 8 uur aan een stuk kunnen slapen omdat je biologische klok dan op wakker staat. Een dergelijk verschuiving van je slaaptijd kan je zelfs enkele dagen blijven doorvoelen. Overdag dutjes doen, kan wel helpen om je weer goed te voelen. Wat is slaapwandelen? Slaapwandelen wordt gezien bij 15% van de kinderen (meestal jongens) en verdwijnt meestal spontaan tijdens de puberteit. Het doet zich voor tijdens het diepste slaapstadium en kan zich twee tot drie keer per nacht herhalen. Slaapwandelen is eigenlijk een onvolledige waaktoestand van de hersenen. Je moet de persoon dan niet wekken, maar gewoon naar bed begeleiden. Waarom geeuwen wij? Geeuwen is een reflex die vanuit de hersenstam wordt gestuurd en achteraan in de mond begint, beginnend met diep langzaam in te ademen om vervolgens snel weer uit te ademen. Waarom mensen juist geeuwen is niet duidelijk. Het verhoogt het zuurstofgehalte in het bloed bij moeheid. Het is ook een communicatiemiddel om aan te geven dat het je niet interesseert. Veel geeuwen kan ook wijzen op een drugsverslaving. Een glaasje wijn voor het slapengaan? Alcohol heeft een slaapinducerend effect omdat het je spieren ontspant, maar het onderdrukt je REM-slaap. Hierdoor wordt je slaap onderbroken en kan je moeilijker doorslapen. Mensen met overmatig alcoholgebruik zullen vroeger in de ochtend wakker worden en zich overdag minder fit voelen. Wat zijn dromen? Dromen doe je tijdens de REM-slaap. Aangezien de REM-fases naar de ochtend toe langer duren, zal je vooral in deze periode dromen. Waarom we juist dromen is nog steeds niet achterhaald. Men droomt vaak over wat men die dag heeft beleefd. Dit wordt dagrest genoemd. Dromen zouden dan kunnen dienen om de gebeurtenissen te verwerken. Anderen stellen dat tijdens de slaap de bewustzijnsgraad sterk is verminderd. Dromen kunnen dan gezien worden als een vorm van substituut-bevrediging van verdrongen psychische complexen, die dan deels aan de oppervlakte komen. 4 4
7 Bestaat wintermoeheid? Wintermoeheid is geen fabeltje. Een tekort aan zonlicht kan je biologische klok in de war sturen en je chronisch moe en prikkelbaar maken. Dit is dus seizoensgebonden. Ben ik een ochtend- of avondmens? Iedere persoon heeft zijn eigen slaap-waakritme. Het gemiddelde ligt ongeveer op 25 uur. Omwille van de licht-donkercyclus, hebben we een ritme van 24 uur. Zo loopt de biologische klok van een ochtendmens voor op de klok van een avondmens. Op zich is dit geen probleem, behalve wanneer je ritme niet overeenstemt met het ritme dat de maatschappij van je verlangt. Telt het aantal uur slaap voor middernacht dubbel? Dit is een fabeltje en niet wetenschappelijk aangetoond. Het is wel zo dat de eerste 4 uren van de slaap het kostbaarste zijn, omdat de diepe, verkwikkendste slaap (stadia 3 en 4) vooral in het eerste deel van de nacht plaatsheeft. Het gaat er dus vooral om dat je een effectieve en voldoende slaap hebt, en niet om wanneer je gaat slapen. Slaaptips Schat voor jezelf in wat een gezonde nachtrust is. Slaap zoveel uren als je nodig hebt om de volgende dag fit te zijn. Beperk alcohol- en caffeïnegebruik voor het slapen gaan. Vermijd nicotine voor het slapen gaan, aangezien roken stimulerend werkt voor de hersenen. Neem voldoende lichaamsbeweging overdag, maar sport liever niet vlak voor het slapen gaan. Beweging werkt immers stimulerend. Het nemen van een bad ongeveer 90 minuten voor het slapen gaan werkt ook bevorderend. Tijdens het baden stijgt de lichaamstemperatuur om nadien weer te dalen. Het zakken van de lichaamstemperatuur werkt sterk slaapbevorderend. Probeer in de mate van het mogelijke je biologische klok te respecteren. Probeer dan ook altijd rond hetzelfde tijdstip te gaan slapen en op te staan. Indien je niet kan slapen, blijf dan niet in je bed rondwoelen. Het is best om niet langer dan 20 minuten wakker te blijven liggen in bed. Sta op en verzet even je zinnen. 5 5
8 Zorg voor een behaaglijke temperatuur in je slaapkamer (rond de 20 Celsius). Verlucht je kamer overdag. Tijdens het slapen sluit je beter de ramen om temperatuurschommelingen tegen te gaan. Let op je voeding. Zwaar eten voor het slapen gaan is af te raden want je lichaam moet dan veel energie steken in de vertering. Anderzijds is gaan slapen met een nuchtere maag ook niet bevorderlijk, want het hongergevoel zal je wakker houden. Vermijd zoveel mogelijk slaapmedicatie! Een gebruik langer dan 1 week, kan immers al verslavend werken. Een vast slaapritueel bevordert de nachtrust. Een bed dient enkel om in te slapen. Lezen, TV kijken, studeren doe je best op andere plaatsen. Slapen kan je niet afdwingen. Het komt vanzelf! Relaxatietechnieken kan je zelf toepassen om het inslapen te bevorderen. Een dutje overdag is ten stelligste af te raden bij mensen met slaapproblemen. Je spaart vermoeidheid best op tot s avonds. Voor mensen met een normaal slaappatroon kan een dutje overdag van maximum 30 minuten verkwikkend zijn. Helpt een beker warme melk met honing echt? In melkproducten is een chemische stof aanwezig, nl. tryptofaan, dat een belangrijke rol zou kunnen spelen in het slaapmechanisme. Suiker (in de honing) zorgt ervoor dat de tryptofaan werkzaam is, zodat je de rust over je voelt komen. Kan slaapmedicatie helpen om een betere nachtrust te verkrijgen? In België neemt spijtig genoeg 1 op 10 volwassenen elke dag een slaapmiddel. Medicatie nemen zonder advies van een arts is zeker af te raden. Bij de apotheker kan je ook geen slaapmedicatie krijgen zonder voorschrift. Eventueel wel medicatie op plantaardige basis zoals valeriaan. Echte slaapmedicatie mag slechts tijdelijk genomen worden! Er kan immers snel een verslavend effect optreden en bovendien verliezen ze hun werking bij langdurig gebruik. 6 6
9 De ideale slaapomgeving De slaapkamer Een slaapkamer zou enkel gebruikt mogen worden om te slapen en voor het liefdesleven. Het slaapcomfort neemt toe in een verluchte kamer met gepaste temperatuur (liefst 18 à 20 graden) en zo min mogelijk omgevingslawaai. Wanneer de slaapkamer gebruikt wordt voor andere doeleinden zoals studeren, lezen, TV kijken, kan het inslapen belemmerd worden. Voor de meesten die op kot zitten kan het ook niet anders. Het is dan toch aan te raden om even de kamer te verlaten om terug te komen en de kamer werkelijk als slaapkamer te benutten. De matras Voor een goede nachtrust is het nodig dat het lichaam over de gehele oppervlakte gelijkmatig gedragen wordt en de natuurlijke krommingen van de rug ondersteund worden. In zijligging zou de wervelkolom dan op één rechte lijn moeten liggen. Een goede matras zal het lichaamsgewicht verdelen en het transpiratievocht opnemen om het door verdamping weer af te voeren. Het kussen De dikte van het kussen moet evenredig zijn met de kromming van de rug. Een te dik of te hard kussen gaat een knik in de wervelkolom teweeg brengen. De ideale positie Tijdens het slapen wordt rug- of zijligging aanbevolen. Bij buikligging zal de wervelkolom immers zwaar belast worden als gevolg van de sterke draaiing van het hoofd. Dit is immers nodig om vrij te kunnen ademen. Deze slaaphouding met een gedraaid hoofd zal vaak nek- en hoofdpijn teweeg brengen. 7 7
10 Referenties: Aanpak van slapeloosheid in de eerste lijn, Huisarts Nu, september 2005; 34(7) NHG patiëntenfolder: slaapproblemen, november 2005 NHG standaard slaapproblemen en slaapmiddelen, Huisarts Wet 2005; 48(8): slaapproblemen patiënten info rond insomnia / slaapstructuur uptodate online Studentenvoorzieningen juni
11 9
12 STUDENTENVOORZIENINGEN Huisartsen Van Dalecollege Naamsestraat 80 bus LEUVEN tel fax arts@dsv.kuleuven.be Deze folder is gedrukt op CyclusPrint, papier van 100% gerecycleerde vezels. Studentenvoorzieningen KU Leuven werkt voor het Studentengezondheidscentrum samen met de sociale voorzieningen voor studenten Luca Campus Lemmens Instituut en Vlerick Leuven Gent Management School. v.u.: Jan De Vriendt, Naamsestraat 80, 3000 Leuven
SLAAP BIJ OUDEREN. - Tips voor een goede nachtrust-
SLAAP BIJ OUDEREN - Tips voor een goede nachtrust- Aandacht voor het slapen is belangrijk. Tijdens de slaap kan je lichamelijk en geestelijk herstellen. Er worden bovendien reserves opgebouwd om de volgende
Nadere informatie1. Hoe verloopt een normale slaap?
B348 juni 2016 Slaapwel! algemene informatie over de slaap en tips om goed te slapen 1. Hoe verloopt een normale slaap? De normale slaap verloopt in 4 à 6 blokken van telkens 1,5 à 2 uur. Elk blok is op
Nadere informatieSlaapstoornissen bij ouderen
Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder
Nadere informatieSlaapstoornissen bij ouderen
Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder
Nadere informatieAdviezen om beter te slapen
Adviezen om beter te slapen U heeft last van slapeloosheid. Dit is een veel voorkomende klacht, waarvoor vaak geen duidelijke oorzaak te vinden is. In deze folder leest u tips om beter te kunnen slapen.
Nadere informatieOmgaan met slaapproblemen
Leven met Multipele Sclerose uitgave 12 Omgaan met slaapproblemen EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Tekst: drs. Bep Franke-Barendse Uitgever: Nationaal MS Fonds 2 Inleiding We besteden ongeveer eenderde
Nadere informatieMEUBELEN VRANKEN. By Gy 2012
MEUBELEN VRANKEN By Gy 2012 Hoeveel slaap hebben we nodig? U realiseert het zich misschien niet altijd, maar we brengen gemiddeld een derde deel van ons leven in bed door. Goed en genoeg slapen is een
Nadere informatieSLAAPPROBLEMEN. Wat kan ik eraan doen?
SLAAPPROBLEMEN Wat kan ik eraan doen? SLAAPPROBLEMEN Wat kan ik eraan doen? Wat is slaap? Slapen is een actief, essentieel en onwillekeurig proces waarvan zeker nog niet alle aspecten ontrafeld zijn. We
Nadere informatieAdviezen om beter te slapen
Slaapcentrum Slingeland Medische psychologie en Maatschappelijk werk Adviezen om beter te slapen i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U heeft last van slapeloosheid. Dit kan invloed hebben
Nadere informatieSLAAPMAKEND. Workshop Slaap en Persoonlijke effectiviteit NVAB
Workshop Slaap en Persoonlijke effectiviteit NVAB 11-06-2018 Slaapquiz: 1) Je hersenen rusten tijdens je slaap 2) Sommige mensen dromen nooit tijdens hun slaap
Nadere informatieLeren beheersen van je slaapprobleem. Bart De Saeger" 19/03/2012
Leren beheersen van je slaapprobleem Bart De Saeger" 19/03/2012 Bart De Saeger" Klinisch psycholoog - Gedragstherapeut Theorie + Technieken Inzicht krijgen" Leren hoe je het probleem stap voor stap kan
Nadere informatieOmgaan met slapeloosheid
Omgaan met slapeloosheid Beste patiënt Vrijwel iedereen heeft wel eens een slapeloze nacht. Sommigen daarentegen genieten zelden of nooit van een heerlijke nachtrust. Dat is vervelend. Samen kunnen we
Nadere informatiePatiënteninformatie. Slaap bevorderende adviezen Slaap bevorderende adviezen.indd 1
Patiënteninformatie Slaap bevorderende adviezen 20170044 Slaap bevorderende adviezen.indd 1 01-09-17 13:41 Slaap bevorderende adviezen Slaapcentrum, route 1.5 Telefoon (050) 524 5930 Medische Psychologie,
Nadere informatieSlaapproblemen? Een aantal feiten. Gezonde slaap. Soorten Slecht Slapen
Niet waar Soms waar Wel waar Slaapproblemen? Een aantal feiten Uit onderzoek blijkt dat èèn op de 10 jongeren zo nu en dan last heeft van slaapproblemen. Dit kan iedereen overkomen en eigenlijk is het
Nadere informatieGIDS. voor een. rustige nacht
GIDS voor een rustige nacht Lekker geslapen? Lekker slapen en uitgerust wakker worden. Voor veel mensen is het een verre droom. Naar schatting één op de vijf mensen in ons land kampt geregeld met slaapproblemen.
Nadere informatieSlaapadviezen. Havenziekenhuis. Bij slapeloosheid
Slaapadviezen Bij slapeloosheid Heeft u moeite met inslapen en/of doorslapen? In deze folder leest u een aantal tips voor een goede nachtrust. Ga voor uzelf na of u deze slaapadviezen echt toepast en neem
Nadere informatieRusteloze benen restless legs syndrome (RLS)
Rusteloze benen restless legs syndrome (RLS) Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 1159 Wat zijn rusteloze benen? Het rusteloze benen syndroom (ofwel restless legs syndrome, afgekort RLS) is een
Nadere informatieslaap voorlichting Slaap Voorlichting 1. Toelichting 2. Doel, doelgroep en tijdsduur 3. Uitvoering 4. Organisatie
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M23 van juli 2005. Een gestructureerde slaapanamnese en goede voorlichting over slaapfysiologie en slaaphygiëne kunnen onnodig en ineffectief
Nadere informatieKALMEER- EN SLAAPMIDDELEN DE AFBOUW
KALMEER- EN SLAAPMIDDELEN DE AFBOUW Ik wil stoppen met slaapmiddelen In het kort Een goede voorbereiding maakt stoppen met slaapmiddelen makkelijker. Uw huisarts helpt u graag bij het stoppen. Als u stopt,
Nadere informatieSlapeloosheid (Insomnia)
Slaap Waak Centrum Slapeloosheid (Insomnia) Afspraak op het Slaap Waak Centrum Een slaapprobleem of een slaapgerelateerd probleem heeft vaak een brede aanpak nodig. In het Slaap Waak Centrum werken wij
Nadere informatiePatiënteninformatie. Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom
Patiënteninformatie Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom Slaapcentrum, route 1.5 Telefoon (050) 524 5930 Medische Psychologie,
Nadere informatieHelp, ik kan niet slapen! Slaapproblemen bij jongeren
1 Help, ik kan niet slapen! Slaapproblemen bij jongeren 2 Help, ik kan niet slapen! Slaapproblemen bij jongeren Slaap jij ook zo slecht? Uit onderzoek blijkt dat één op de tien jongeren zo nu en dan last
Nadere informatieregio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat
Nadere informatieOuderen en slaap(problemen)
Ouderen en slaap(problemen) Dr. Winni Hofman Somnio, Personal Health Institute Int. Psychologie, Universiteit van Amsterdam 1 Waar gaan we het over hebben Invloed van veroudering op de slaap De biologische
Nadere informatieRusteloze benen. restless legs syndrome (RLS) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Rusteloze benen restless legs syndrome (RLS) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Wat zijn rusteloze benen? Het rusteloze benen syndroom (ofwel restless legs syndrome, afgekort
Nadere informatieDEEL 2 ACHTERGRONDINFORMATIE
DEEL 2 ACHTERGRONDINFORMATIE ACHTERGRONDINFORMATIE 2.1 Achtergrond Slaap bij kinderen Kinderen komen in hun eerste levensjaren bijna elke dag in aanraking met dingen die ze nog moeten leren of ontdekken.
Nadere informatieSlaapproblemen? Gezonde slaap
Dit is een folder van www.orthoconsult.nl geschreven door dhr. drs. Ard Nieuwenbroek, trainer/ therapeut bij Ortho Consult. Deze folder is op een aantal punten aangepast en aangevuld door de stressbegeleiders
Nadere informatieSlaapproblemen? patiënteninformatie. campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23
0000 2026 - SV - oktober 2012 Slaapproblemen? campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23 www.st-vincentius.be GasthuisZusters Antwerpen patiënteninformatie
Nadere informatieSTUDENTENGEZONDHEIDSCENTRUM
STUDENTENGEZONDHEIDSCENTRUM Hyperventilatie Hyperventilatie betekent een te snelle en/of een te diepe ademhaling. Wat is ademhalen? Door middel van de borstkas en de buikspieren ademen wij lucht in en
Nadere informatieSLAAP- EN KALMEERMIDDELEN, DENK EERST AAN ANDERE OPLOSSINGEN. BEWEGING, VOEDING, RELAXATIE,...
SLAAP- EN KALMEERMIDDELEN, DENK EERST AAN ANDERE OPLOSSINGEN. BEWEGING, VOEDING, RELAXATIE,... SLAAP- EN KALMEERMIDDELEN MOETEN DE LAATSTE OPTIE ZIJN. 1.260.034 ELKE DAG WORDEN ER EENHEIDSDOSISSEN SLAAP-
Nadere informatiePeriodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD)
Periodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD) Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 1160 Wat zijn periodieke beenbewegingen van de slaap? Bij periodic limb movement
Nadere informatieSlaap workshop. Lichamelijk slapen. Mentaal slapen
Slaap workshop Lichamelijk slapen Mentaal slapen Mijn werk.. Praktijkvoorbeeld Onze lieve, gevoelige dochter van net 5 jaar heeft (had) al maanden moeite met in slaap komen. Urenlang draaien, kletsen,
Nadere informatieVier op de tien slaapt slecht Bijlage
1) Grafieken en tabellen Vier op de tien slaapt slecht Bijlage Grafiek 1: Stellingen over slaap (totale groep 3.297 personen) Kijk naar jezelf (op een gemiddelde dag) en duid aan in welke mate je het eens
Nadere informatieSlaapstoornissen bij Parkinson. Dr. C. Gerlach neuroloog
Slaapstoornissen bij Parkinson Dr. C. Gerlach neuroloog 07-11-2015 Inhoud: De normale slaap Voorkomen van slaapstoornissen Overzicht van slaapstoornissen bij Parkinson REM slaap gedragsstoornissen slaapadviezen
Nadere informatiePeriodieke beenbewegingen van de slaap
Periodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Wat zijn periodieke beenbewegingen van de slaap? Bij periodic
Nadere informatieInformatiebrochure. Slaap (-problemen?) PAAZ. I Autonome verzorgingsinstelling
Informatiebrochure Slaap (-problemen?) PAAZ I Autonome verzorgingsinstelling IISlapeloze nachten Ieder mens slaapt wel eens slecht, kan urenlang niet inslapen of ligt te piekeren bij het vooruitzicht van
Nadere informatieCentrum voor Slaapen Waakstoornissen (CSW)
= Centrum voor Slaapen Waakstoornissen (CSW) Inhoudsopgave Inleiding 3 Het Centrum voor Slaap- en Waakstoornissen 3 De slaap 5 Wat is slaap? 5 Het verloop van de slaap 5 Hoe wordt de slaap geregeld? 6
Nadere informatieConstipatie en aambeien
STUDENTENGEZONDHEIDSCENTRUM Constipatie en aambeien CONSTIPATIE, OBSTIPATIE EN VERSTOPPING Wat is het? Bij constipatie is het moeilijk en soms zelfs pijnlijk om stoelgang te maken. De gemiddelde stoelgangsfrequentie
Nadere informatieSlaaphygiene tips voor een gezonde slaap
Slaaphygiene tips voor een gezonde slaap Inleiding Deze folder geeft u informatie over slapeloosheid. Slapeloosheid is een veelvoorkomende klacht. Er zijn mensen die moeite hebben om in slaap te vallen,
Nadere informatieslaapproblemen en autisme Inservice Autisme 2018
Dia 1 slaapproblemen en autisme Inservice Autisme 2018 Bert van de Meeberg, Arts VG Dia 2 slaapproblemen en autisme Wat is slaap? Wat is gezonde slaap? Wanneer spreken we van een slaapprobleem? Waarom
Nadere informatieStapsport.com. sportdiëtist
Stapsport.com Anja Frank 26-11-2012 Senders van Geel e Anja e 26-11-2012 van Geel Joop Zoetemelk 1979 De Tour de France wordt gewonnen in bed e Anja e 26-11-2012 van Geel e Anja e 26-11-2012 van Geel 31
Nadere informatieSlaapproblemen bij jongeren. Informatie voor ouders
Slaapproblemen bij jongeren Informatie voor ouders Jongeren hebben een goede nachtrust nodig zodat ze voldoende energie hebben en zich lichamelijk en geestelijk goed voelen. Het verschilt per jongere hoeveel
Nadere informatieinhoud 1. Slapen 2. Wat is slapen? 3. Waarom slaap je? 4. Slaapschuld 5. De biologische klok 6. Ochtend en avondmensen 7.
Slaap inhoud 1. Slapen 3 2. Wat is slapen? 4 3. Waarom slaap je? 5 4. Slaapschuld 6 5. De biologische klok 6 6. Ochtend en avondmensen 7 7. Slapen in fasen 7 8. De hoeveelheid slaap 10 9. Inspanning en
Nadere informatieMEDISCH CENTRUM Hyperventilatie
MEDISCH CENTRUM Hyperventilatie Dit kan ook geen kwaad, maar kan wel leiden tot een aantal verschijnselen als: Benauwd gevoel, kortademigheid; krop in de keel; droge mond; strak gevoel rond de mond; prikkelingen
Nadere informatieNiet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid. Jeugd en Gezin Gooi en Vechtstreek
Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat is ongeveer een derde van ons hele leven. Er zijn wel verschillen in de behoefte aan slaap. Waar de
Nadere informatieSessie 1 Informatie en slaaphygiëne
Sessie 1 Informatie en slaaphygiëne Bespreken ingevulde lijsten De lijsten die u voor deze sessie heeft ingevuld, worden kort besproken. Ze zijn vooral bedoeld als meting vooraf. In latere sessies zullen
Nadere informatieTIPS OM BETER TE SLAPEN
TIPS OM BETER TE SLAPEN Heeft u last van problemen tijdens het slapen en/of wordt u vaak vermoeid wakker? In deze folder kunt u tips en adviezen vinden voor een betere slaap. Slaapproblemen zijn een vaak
Nadere informatiekennistoets. wat weet jij nou van slapeloosheid?
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M23 van juli 2005. Met behulp van de Kennistoets kunnen de praktijkassistentes nagaan hoe hun kennis over hun handelen bij slapeloosheid en slaapmedicatie
Nadere informatie5,4. Spreekbeurt door L woorden 14 oktober keer beoordeeld. Nederlands DROMEN. Spreekbeurt
Spreekbeurt door L. 1178 woorden 14 oktober 2012 5,4 13 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Op niveau DROMEN Spreekbeurt Ik hou mijn spreekbeurt over dromen omdat het me een interessant en leuk onderwerp
Nadere informatieStressmanagement Slaapproblemen en de achilleshiel hoofdstuk 10. Petronette Castrop de Koning
Stressmanagement Slaapproblemen en de achilleshiel hoofdstuk 10 Petronette Castrop de Koning Inhoudsopgave Slaap... 3 Slaapfases... 4 Slapeloos... 4 Achilleshiel in je leven... 5 Slaap Over het algemeen
Nadere informatieI n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n
I n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Omgaan met slapeloosheid 3 INHOUD Een vicieuze cirkel...4 Slaap en slapeloosheid...5 Nooit meer slecht slapen...7 Sl a a p hy g i ë n e...8 Re l a x a t i
Nadere informatieGestructureerd Slaapklachten Interview 1. Demografische informatie. Geslacht: M / V. Burgerlijke staat: Telefoon: 1. Aard van de slaapklacht
Gestructureerd Slaapklachten Interview 1. Demografische informatie Naam: Adres: Geslacht: M / V Leeftijd: Burgerlijke staat: Telefoon: Beroep: Opleiding: 1. Aard van de slaapklacht Heeft u problemen met
Nadere informatieOmgaan met slapeloosheid Adviezen door de psychologen van het Slaapcentrum
Omgaan met slapeloosheid Adviezen door de psychologen van het Slaapcentrum Slaaprestrictie Achtergrondinformatie Slechte slapers hebben vaak de neiging om langer in bed te blijven liggen in de hoop dat
Nadere informatieHet slaapcentrum voor kinderen
Het slaapcentrum voor kinderen Informatie voor patiënten F0749-4310 mei 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatiePrikkelbare Darm Syndroom
MEDISCH CENTRUM Prikkelbare Darm Syndroom 2 Wat is een prikkelbare darm? We spreken van het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) of spastisch colon wanneer iemand gedurende tenminste 12 weken in de loop van
Nadere informatieWat zouden we zijn zonder slaap?
Wat zouden we zijn zonder slaap? De gemiddelde Nederlander gaat om 6 minuten voor half 12 naar bed en staat om 18 minuten over 7 weer op. Dit betekent dat we gemiddeld 7 uur en 54 minuten per etmaal in
Nadere informatielyondellbasell.com Heb je genoeg slaap?
Heb je genoeg slaap? Wat levert een goede nachtust op? Slaap is een van de belangrijkste activiteiten die we doen om ons lichaam te behouden. Het laat onze geest en lichaam herstellen. Slaapproblemen kunnen
Nadere informatieInslaapproblemen bij kinderen met AD(H)D
Inslaapproblemen bij kinderen met AD(H)D Ongeveer 30% van de kinderen met AD(H)D heeft chronische inslaapproblemen. Dit zien we ook vaak bij onder andere kinderen met een ontwikkelingsachterstand, autisme,
Nadere informatieSlapen mag! B E T E R L ER EN SL A P E N, B E T E R VO ELEN.
Slapen mag! BETER LEREN SLAPEN, BETER VOELEN. Altijd een moe gevoel? Zou je graag meer energie willen overhouden? Dit E-book helpt je te begrijpen hoe slaap werkt. Hoe je met eenvoudige tips je nachtrust
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 1. Introductie gezonde slaap Dit thema geeft een introductie van de slaapopbouw, het slaapritme en de ontwikkeling van de slaap per leeftijdsfase.
Nadere informatieSlapeloosheid (Insomnia)
Slaap Waak Centrum Slapeloosheid (Insomnia) Afspraak op het Slaap Waak Centrum Een slaapprobleem of een slaapgerelateerd probleem heeft vaak een brede aanpak nodig. In het Slaap Waak Centrum werken wij
Nadere informatie7 tips. voor een betere nachtrust
7 tips voor een betere nachtrust Word jij 90 jaar oud en heb je een goede nachtrust? Dan heb je 32 jaar van je hele leven geslapen. Zonde van je tijd? Juist niet! In dit E-book lees je waarom slaap onmisbaar
Nadere informatieSessie 1 Informatie en slaaphygiëne
Sessie 1 Informatie en slaaphygiëne Bespreek het slaapdagboek (zie bijlage) en beantwoord eventuele vragen over de algemene informatie over slaap. Psycho-educatie: leg het ontstaan van langdurige slapeloosheid
Nadere informatieSLAAPSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE
SLAAPSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Slapen lijkt zo normaal. Toch zijn er heel wat mensen bij wie slapen niet vanzelf gaat. 20 tot 30% van de mensen heeft wel eens een paar slechte nachten achter
Nadere informatie... 1.b Uw klachten bestaan sinds:...
Afdeling Biometrie Gelre ziekenhuizen De afdeling Biometrie werkt met een multidisciplinair team van medisch specialisten van de afdelingen Neurologie, Longziekten en KN. m meer van uw situatie te begrijpen
Nadere informatieEpilepsie en verstandelijke beperking: van alle kanten bekeken
Epilepsie en verstandelijke beperking: van alle kanten bekeken. 20.03.2018 Workshop 5 Verstandelijke beperking, epilepsie en slaap: de kip of het ei? Inhoudsopgave Deel I Achtergrond van slaap en slaapproblemen
Nadere informatieSlaapdienst Verstoorde nachtrust
Slaapdienst Verstoorde nachtrust Tips voor een goede slaap. Ik kan niet slapen! Woelen, draaien, het maalt maar door in uw gedachten. Steeds bent u bezig met wat er die dag allemaal gebeurd is of wat u
Nadere informatieSTAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN Herkennen en behandelen van slaapstoornissen bij ouderen. STAP 1: Screenen op slaapstoornis (kruis aan). 1a. Ervaart u problemen met slapen? 1b Heeft u de afgelopen
Nadere informatieHet slaapcentrum voor kinderen
Het slaapcentrum voor kinderen Kinderen met slaapproblemen kunnen voor onderzoek en behandeling terecht bij het slaapcentrum van Haaglanden Medisch Centrum (HMC) Westeinde. Er is een speciaal behandelteam
Nadere informatie... 1.b Uw klachten bestaan sinds:...
Slaap & Apneu Centrum Apeldoorn Binnen het Slaap & Apneu Centrum Apeldoorn werkt een multidisciplinair team van medisch specialisten van de afdelingen KN, longziekten en neurologie, GZ-psycholoog, laboranten
Nadere informatieSnurkvragenlijst. Ik heb een afspraak op de snurk-/slaap apneupoli op: Snurkt u `s nachts? Sinds hoeveel jaar snurkt u?
Snurkvragenlijst Vul hier uw patiëntnummer in. Heeft u nog geen patiëntnummer, vul dan uw geboortejaar en postcode in volgens het volgende schema: 19661234AB Ik heb een afspraak op de snurk-/slaap apneupoli
Nadere informatieOmgaan met nachtdiensten
Omgaan met nachtdiensten ALLES OVER WISSELENDE SLAAPDIENSTEN Week 7.2 RAOUL DE BRUIN OVERWINSLAPELOOSHEID.NL Omgaan met nachtdiensten De wereldeconomie is in de laatste jaren flink veranderd waardoor de
Nadere informatieLangdurige slapeloosheid. Diagnose en behandeling van insomnie
Langdurige slapeloosheid Diagnose en behandeling van insomnie We spreken van langdurige slapeloosheid ofwel chronische insomnie als het niet in slaap vallen, het niet kunnen doorslapen en/of veel te vroeg
Nadere informatieHersenen en slaap. Hersenstichting Nederland
Hersenen en slaap Hersenstichting Nederland 1 Hersenen en slaap Slapen doet iedereen. Maar wat is slaap eigenlijk? En wat hebben de hersenen ermee te maken? Hoewel slaaponderzoekers nog volop discussiëren
Nadere informatieGezond slapen? Slaapadvies voor rusthuisbewoners.
Gezond slapen? Slaapadvies voor rusthuisbewoners. WAT IS SLAAP? Slaap is een toestand van rust. Het is een natuurlijk proces waarbij je lichaam zich herstelt, maar ook om ervaringen van de dag te helpen
Nadere informatieSLAAPPROBLEMEN APOTHEEK.NL
SLAAPPROBLEMEN WAT KAN IK ZELF DOEN MEDICIJNEN BIJ SLAAPPROBLEMEN (BENZODIAZEPINES) AUTORIJDEN STOPPEN MET EEN BENZODIAZEPINE WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN INFORMATIE APOTHEEK.NL SLAAPPROBLEMEN Slaapproblemen
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Slaaphygiëne bij ouderen. Tips om goed te slapen
PATIËNTEN INFORMATIE Slaaphygiëne bij ouderen Tips om goed te slapen Bij het ouder worden verandert het normale slaappatroon. De slaap wordt korter, minder diep en het kan voorkomen dat u vaker wakker
Nadere informatieWelterusten. Probus Doeke Post
Welterusten. Probus 2019 Doeke Post .en : God VAN DE SLAAP Thanatus God van de dood Hades, god van de onderwereld Griekse mythologie Hypnos: personificatie van de slaap, de tweelingbroer van Thanatus
Nadere informatieMEDISCH Borstzelfonderzoek
STUDENTENGEZONDHEIDSCENTRUM MEDISCH Borstzelfonderzoek September 2012 Copyright Studentenvoorzieningen KU Leuven Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van
Nadere informatieEenvoudige regels voor een goede nachtrust
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Eenvoudige regels voor een goede nachtrust voor mensen met de ziekte
Nadere informatieVaardig met Slaap. Een vaardigheidstraining om beter te leren omgaan met slaapproblemen
Vaardig met Slaap Een vaardigheidstraining om beter te leren omgaan met slaapproblemen Slapen is geen geringe kunst; Je moet er de hele dag voor wakker blijven - Friedrich Nietzsche- Week 1 Week 2 Week
Nadere informatieBIJLAGE. Slapeloosheid
BIJLAGE B Slapeloosheid Een van de vervelendste gevolgen van een angststoornis - en van de depressie die daar vaak mee samenhangt - is slapeloosheid. Sommige mensen hebben moeite met in slaap vallen (inslaapstoornis;
Nadere informatieMenSense, praktijk voor Psychosomatiek & Re-integratie
MenSense, praktijk voor Psychosomatiek & Re-integratie LEKKER SLAPEN NA DE NACHTDIENST Het werken van onregelmatige tijden of in de nacht kan er voor zorgen dat je natuurlijk ritme - je bioritme - verstoord
Nadere informatieSlaaphygiëne. Tips om beter te slapen. Hoofdpijn polikliniek
Slaaphygiëne Tips om beter te slapen Hoofdpijn polikliniek Soms is het moeilijk om in slaap te vallen of om door te slapen. Hier geven wij u enkele tips die misschien kunnen helpen om tot een gezonde slaap
Nadere informatieSlaapapneu. Alles wat u wilt weten over ademstops tijdens de slaap, oorzaken, gevolgen en de mogelijke behandelingen.
Slaapapneu Alles wat u wilt weten over ademstops tijdens de slaap, oorzaken, gevolgen en de mogelijke behandelingen. Slaapapneu betekent dat u last heeft van ademstops tijdens uw slaap. Stopt u 10 seconden
Nadere informatieCentrum voor slaap- en waakstoornissen
Centrum voor slaap- en waakstoornissen U heeft zich bij het Slaapcentrum van het HMC (Haaglanden Medisch Centrum) aangemeld met slaap- en/of waakproblemen. In deze folder vindt u algemene informatie over
Nadere informatieSnurken en slaapapneu. Afdeling KNO
Snurken en slaapapneu Afdeling KNO Snurken komt voor op alle leeftijden, maar op oudere leeftijd neemt het snurken toe en wordt het snurkgeluid harder. Op volwassen leeftijd snurkt ongeveer 1 op de 5 mannen
Nadere informatieVoor het collectief Brabantwijk Beweegt
Voor het collectief Brabantwijk Beweegt Beste slaper, Het gezondheidsonderzoek dat we in de wijk hebben gedaan heeft aangetoond dat heel wat bewoners slaapproblemen hebben. Daarom stellen we jou voor om
Nadere informatieVerstoorde ademhaling tijdens de slaap
Verstoorde ademhaling tijdens de slaap Diagnose en behandeling van slaapapneu Als u last heeft van een verstoorde ademhaling tijdens de slaap bent u zich daarvan niet altijd bewust. Een verstoorde ademhaling
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Nachtmerrie. www.kinderneurologie.eu
Nachtmerrie Wat is een nachtmerrie? Een nachtmerrie is een slaapprobleem waarbij kinderen of volwassenen plotseling wakker worden nadat ze heel eng gedroomd hebben en deze droom nog heel goed kunnen herinneren.
Nadere informatieslaap kennistoets Slaap Kennistoets 1. Toelichting 2. Doel, doelgroep en tijdsduur 3. Uitvoering 4. Organisatie
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M23 van juli 2005. Met behulp van de kennistoets kunnen de deelnemers hun kennis toetsen over de richtlijnen uit de NHG-Standaard Slapeloosheid
Nadere informatieSlapen is heerlijk! Slaap lekker!
Slapen is heerlijk! We slapen graag en veel. Net als elk mens slaapt u ongeveer één derde van uw leven. U kunt dus gerust stellen dat slapen een belangrijk onderdeel is in uw leven! Slapen doet u vaak
Nadere informatieinformatiebrochure Slaaponderzoek ziekenhuis maas en kempen
informatiebrochure Slaaponderzoek ziekenhuis maas en kempen Polysomnografie Zowat een derde van ons leven brengen we slapend door. Net zoals ademen is het een natuurlijk proces waar we nauwelijks bij stilstaan.
Nadere informatieRust & Ontspanning 1
Rust & Ontspanning 1 Onderwerpen Invloed van stress Onthaasten Rust als basis Bewust leven Tips om te onthaasten Nachtrust Tips voor goede nachtrust Vragen 2 Invloed van stress In ons leven worden we frequent
Nadere informatieDromen. Naam: Noa Hutten Datum : Plaats: Bunschoten - Spakenburg
Dromen Naam: Noa Hutten Datum : 03-04-2017 Plaats: Bunschoten - Spakenburg Inhoud 0. Voorwoord Blz. 2 1. Dromen Blz. 3 1.1 Definitie van dromen 1.2 Kenmerken 1.3 Welke soorten dromen zijn er? 1.4 Emoties
Nadere informatieOSAS ( = obstructief slaapapneu
OSAS ( = obstructief slaapapneu syndroom) Slaap-apneu Slaap is even belangrijk als eten en drinken. Alleen een regelmatig slaap-waakritme houdt ons op de lange duur lichamelijk en geestelijk gezond. Het
Nadere informatieAppendices COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE (CGT)
Appendices COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE (CGT) De belangrijkste ingrediënten van de cognitieve gedragstherapie (CGT) zijn voorlichting over slaap, slaaphygienische adviezen, verandering van slaapgedrag, leren
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Tips voor een goede slaap (Slaaphygiëne) rkz.nl
Patiënteninformatie Tips voor een goede slaap (Slaaphygiëne) rkz.nl Er zijn een aantal zaken die mogelijkerwijs zouden kunnen helpen om te komen tot een goede slaap. Hieronder staan een aantal tips die
Nadere informatieSlaapproblemen, angst en onrust
Slaapproblemen, angst en onrust WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WAT GEBEURT ER ALS U STOPT AUTORIJDEN INFORMATIE ADRESSEN HULPVERLENING VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL SLAAPPROBLEMEN,
Nadere informatieSlaapproblemen en het ouder wordende brein. Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag
Slaapproblemen en het ouder wordende brein Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag 4 oktober 2012, Current Biology Oktober 2012: Archives of General Psychiatry 28 september 2012:
Nadere informatie