Ontwerp Wmo-prestatieveld Maatschappelijke opvang breed

Transcriptie

1 Ontwerp Wmo-prestatieveld Maatschappelijke opvang breed Maatschappelijke opvang en Vrouwenopvang, Openbare Geestelijke Gezondheidszorg en Ambulante verslavingszorg Maatschappelijke Ondersteuning. Meer dan de wet alleen. Gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel Maatschappelijke Ondersteuning 26 februari 2008

2 Inhoudsopgave Pag. 1. Inleiding/ Achtergrond 1 2. Subregionale visie op Maatschappelijke opvang breed 1 3. Uitgangspunten/basisprincipes 2 4. Relatie met andere prestatievelden 3 5. Maatschappelijke opvang breed: Regionaal en subregionaal/lokaal 3 6. Financiële paragraaf 8 7. Beleidsvoornemens 9 Bijlagen Landelijke Ontwikkelpilot Wmo subregio Helden Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten hebben een landelijke ontwikkelpilot aan de subregio Helden, Kessel, Maasbree en Meijel toegekend in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo). Voor nadere informatie over de landelijke ontwikkelpilot Wmo kunt u contact opnemen met: Ron Genders Projectleider Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo/WWZ) Regiocoördinator Leven in het Dorp Gemeente Helden, Postbus 7000, 5980 AA Panningen rge@helden.nl tel.: fax:

3 1. Inleiding / achtergrond In het prestatieveld Maatschappelijke opvang breed worden de prestatievelden Maatschappelijke opvang en vrouwenopvang, Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) en Ambulante verslavingszorg behandeld. Maatschappelijke opvang en vrouwenopvang omvatten activiteiten bestaande uit het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan personen die, door een of meerdere problemen, al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Onder het bieden van OGGZ wordt nagenoeg hetzelfde verstaan als hetgeen in de Wet collectieve preventie volksgezondheid hieronder werd verstaan. Te weten: het signaleren en bestrijden van risicofactoren op het gebied van de openbare geestelijke gezondheidszorg, het bereiken en begeleiden van kwetsbare personen en risicogroepen, het functioneren als meldpunt voor signalen van crisis of dreiging van crisis bij kwetsbare personen en risicogroepen en het tot stand brengen van afspraken tussen betrokken organisaties over de uitvoering van de openbare geestelijke gezondheidszorg. Het bieden van psychosociale hulp bij rampen wordt niet in de Wmo ondergebracht. Ambulante verslavingszorg doelt op activiteiten bestaande uit ambulante hulpverlening, gericht op verslavingsproblemen, en preventie van verslavingsproblemen, inclusief activiteiten in het kader van overlastbestrijding van overlast door verslaving. Uitgangspunten analysefase In oktober 2005 hebben de gezamenlijke gemeenteraden de kaderstelling voor het invoeringsproces van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) (startnotitie) vastgesteld. Hierbij werden onder andere de volgende uitgangspunten meegegeven: de invoering van de Wmo wordt subregionaal opgepakt en het harmoniseren van beleid is een doel waarbij maatwerk per gemeente/ dorpskern mogelijk is. Daarnaast is vastgesteld dat het principe investeren aan de voorkant (welzijn) levert winst op aan de achterkant (zorg) leidend is. De uitgangspunten van de startnotitie zijn als bijlage 1 toegevoegd. Zoals in de startnotitie is aangegeven, zal elk prestatieveld de volgende fases doorlopen: Beleidsanalyse: analyse van bestaand beleid en dienstverlening Beleidsontwerp: opstellen van beleidsontwerpen voor de herijking en harmonisering van beleid Beleidsinvoering: implementatie van beleidsontwerpen Op basis van de uitgangspunten zoals deze zijn vastgesteld door de gemeenteraden in de analysefase van dit prestatieveld (juni 2007) dient een beleidsontwerp voor het Wmo-prestatieveld Maatschappelijke opvang breed in de subregio Helden, Kessel, Maasbree en Meijel te worden opgesteld. De uitgangspunten hiervoor zijn: 1. een subregionale visie Maatschappelijke Ondersteuning ontwikkelen waarin Maatschappelijke opvang als prestatieveld wordt uitgewerkt en waarbij de volgende uitgangspunten mee worden genomen: a. het zoveel mogelijk lokaal voeren van de regie om escalatie van probleemsituaties te voorkomen; b. zoveel mogelijk subregionaal realiseren van instrumenten met een preventief en curatief karakter en daar waar nodig regionaal; c. het voeren van de dialoog met buurt/wijk/dorp en als partners onderling zowel voor als na de realisatie van zorgwoningen en voorzieningen. 2. subregionale afstemming bereiken van preventieve en curatieve instrumenten en overlegstructuren op het gebied van Maatschappelijke opvang, waarbij a. een centraal loket in Venlo ondersteunend is aan de lokale regiefunctie. 2. Subregionale visie op Maatschappelijke opvang breed De subregionale visie op Maatschappelijke opvang breed is onder te verdelen in verschillende aspecten: Regie - het tot stand brengen van afspraken tussen betrokken organisaties over de uitvoering. De regie en aanpak van probleemsituaties moet zoveel mogelijk lokaal blijven waardoor de betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid blijft bestaan. Een Centraal Meld- en Actiepunt vanuit de centrumgemeente zou ondersteuning en versterking moeten bieden voor lokale voorzieningen. De uitvoering blijft lokaal. De uitvoeringsafspraken worden meegenomen in het Functieplan Leven in het Dorp WWZ. Het functieplan is onderdeel van het nieuwe convenant Leven in het Dorp WWZ dat in het tweede kwartaal van 2008 op stapel staat. 1

4 Vermaatschappelijking van de zorg en bieden van perspectief - bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan personen In het kader van Leven in het Dorp WWZ zijn en worden zorgwoningen gerealiseerd voor cliënten vanuit de ouderenzorg, gehandicaptenzorg en de Geestelijke Gezondheidszorg. Dit leidt ertoe dat cliënten van zorgaanbieders die eerst in een instituut woonden decentraal in de wijk (zijn) gaan wonen. Bij het realiseren van zorgwoningen is de dialoog met de buurt en als partners onderling van groot belang. Verder is bij de vermaatschappelijking van de zorg voor mensen met een beperking belangrijk dat ze niet alleen goed wonen maar ook de ondersteunende diensten krijgen waardoor ze kunnen participeren in de samenleving. Om te kunnen participeren in de samenleving is het bieden van een goed perspectief noodzakelijk. Een nuttige en bevredigende dagbesteding kan leiden tot een gezonder sociaal netwerk en een positiever zelfbeeld van de cliënt welke als belangrijke beschermende factoren worden gezien. Onbegrip van anderen en angst om niet serieus genomen te worden en het zelf niet goed te doen kunnen drempels opwerpen om mee te doen in de maatschappij. Dit maakt het doorbreken van de problematiek moeilijker. Preventie - het signaleren en bestrijden van risicofactoren en het bereiken en begeleiden van kwetsbare personen en risicogroepen De grotere inzet op preventie sluit goed aan op het principe Investeren in de voorkant (welzijn) levert winst op aan de achterkant (zorg) dat in de subregio als leidend principe is vastgelegd. Door subregionaal en lokaal instrumenten, projecten en voorzieningen te ontwikkelen en in te zetten kunnen inwoners die problemen hebben met zelfstandig wonen langer in hun vertrouwde omgeving blijven leven. Hierdoor zullen minder mensen instromen in de regionale voorzieningen voor Maatschappelijke opvang. Bij preventie is het voorkomen van terugval een belangrijk aandachtspunt waarbij de nazorg goed moet aansluiten op de behoeften van de mensen. Het is van belang om nadrukkelijk de relatie te leggen tussen de individuele ondersteuningsvraag en collectieve (voorliggende) voorzieningen, zoals bijvoorbeeld dagvoorzieningen. De vraag die voorligt is: hoe kom je van individuele vraag naar arrangement (individuele aanbod op maat) en van arrangement naar programma (clustering van arrangementen)? Curatieve instrumenten en crisisopvang - het functioneren als meldpunt voor signalen van crisis of dreiging van crisis bij kwetsbare personen en risicogroepen In de analysefase is door de maatschappelijk partners aangegeven dat er een gebrek is aan curatieve voorzieningen zoals tijdelijke opvangplekken. Verder zijn er te weinig voorzieningen om aan de voorkant van een crisis te kunnen ingrijpen, waardoor instellingen niet ontlast kunnen worden. Wel weten partners elkaar goed te vinden in crisissituaties. Iedere partner weet wat zijn eigen rol is in een crisis, maar het is juist belangrijk breder te kijken naar de rol van andere partners, zodat de meest adequate ondersteuning kan worden geboden. Van belang is een sluitende keten van zorg te realiseren waarbij er een wisselwerking is tussen preventie en curatief beleid. Voorstel: instemmen met de subregionale visie Maatschappelijke opvang breed. 3. Uitgangspunten/ basisprincipes In deze paragraaf zijn de uitgangspunten uitgewerkt die het richtinggevende kader vormen voor de beleidsvoornemens. Deze uitgangspunten zijn opgenomen in de startnotitie dan wel vastgesteld bij de analyses van de prestatievelden. Zoveel mogelijk subregionaal realiseren van preventieve voorzieningen en daar waar nodig regionaal curatieve instrumenten De inzet lokaal/subregionaal is er vooral op gericht om preventieve instrumenten, zoals ambulante woonbegeleiding, zoveel mogelijk subregionaal te realiseren. Wat instrumenten met een curatief karakter betreft, zoals het creëren van tijdelijke opvangplekken, moeten regionaal afspraken worden gemaakt tussen de centrumgemeente en de andere gemeenten en tussen partners op regionaal niveau. Er moet een goede afstemming zijn over de inzet van de lokale/subregionale instrumenten en de regionale instrumenten. Dit moet niet leiden tot het afschuiven van verantwoordelijkheden waardoor cliënten tussen wal en schip zouden vallen. Het moet juist leiden tot een sluitende keten van zorg. Investeren aan de voorkant (welzijn) levert winst op aan de achterkant (zorg) Zoals in de visie is aangegeven zullen inwoners die problemen hebben met zelfstandig wonen langer in hun vertrouwde omgeving blijven leven door subregionaal en lokaal instrumenten in te zetten. Dit zal een 2

5 preventief effect hebben op de instroom in de regionale voorzieningen voor Maatschappelijke opvang breed. Aandacht voor nazorg zal leiden tot minder terugval. Eigen verantwoordelijkheid Bij de doelgroep binnen Maatschappelijke opvang gaat het om kwetsbare personen met vaak langdurige probleemsituaties en waarbij het risico op terugval in probleemgedrag vrij groot is. Er zijn grenzen aan de mate waarin de mensen keuzevrijheid hebben en aangesproken kunnen worden op hun eigen verantwoordelijkheid. Wanneer de mensen een goed toekomstperspectief hebben zal de mate van eigen verantwoordelijkheid die ze kunnen nemen groter worden. Een integrale benadering vanuit de Wmo, WWZ, WWB (Wet Werk en Bijstand) en de WSW (Wet Sociale Werkvoorziening) is nodig om voorzieningen en instrumenten te realiseren waarvan de individuele cliënt gebruik kan maken. Aandachtspunt is dat deze voorzieningen laagdrempelig zijn. Inzet van ervaringsdeskundigen kan de drempel voor de doelgroep verlagen. Harmoniseren en uniformeren subregionaal De gemeenten uit de subregio proberen de ontwikkelingen rondom de Wmo zoveel mogelijk subregionaal op te pakken. Het streven is harmoniseren van beleid op subregionaal niveau waarbij maatwerk per gemeente / per dorpskern mogelijk is. Dit betekent dat betreffende Maatschappelijke Opvang subregionaal zoveel mogelijk dezelfde visie, hetzelfde beleid en regievorm wordt gehanteerd en dezelfde instrumenten worden ingezet. Bij dit laatste moet lokaal maatwerk mogelijk blijven. Betaalbaarheid Het uitgangspunt is instrumenten met een preventief karakter zoveel mogelijk subregionaal te ontwikkelen. Het huidige structurele budget wordt afgedragen aan de centrumgemeente. Het ontwikkelen van subregionale en lokale instrumenten zal investeringen vragen. Met de centrumgemeente Venlo en andere partijen zal de mate van medefinanciering bij de ontwikkeling en uitvoering worden afgestemd. Verder zullen nieuwe regionale ontwikkelingen, zoals het project Invoering Ketenzorg en het Veiligheidshuis, investeringen in capaciteit en middelen vragen. Voorstel: Het voorstel is in te stemmen met de uitgangspunten die het richtinggevende kader voor de beleidsvoornemens vormen. 4. Relatie met andere prestatievelden De samenhang tussen de prestatievelden van de Wmo is groot. Vanuit het perspectief van Maatschappelijke opvang breed is er een sterke samenhang met het prestatieveld Participatie in het bieden van een toekomstperspectief en de ondersteuning die de individuele cliënt vraagt. In de uitvoering van het beleidsontwerp van de andere prestatievelden moet rekening worden gehouden met de behoeften van kwetsbare burgers, zodat deze gebruik kunnen (blijven) maken van de dienstverlening, de voorzieningen en instrumenten die er zijn of worden gerealiseerd. Dit geldt niet alleen voor de cliënt zelf maar ook voor zijn/haar gezin en omgeving. Vanuit preventieoogpunt ligt er een duidelijke relatie met lokaal gezondheidsbeleid. Het bevorderen van gezond gedrag kan voorkomen dat mensen overmatig gaan drinken of drugs gaan gebruiken en verslaafd raken. 5. Maatschappelijke opvang breed: Regionaal en subregionaal/lokaal In bijlage 2 is een overzicht van de regionale en subregionale regie, ontwikkelingen en subregionale/lokale instrumenten uitgewerkt. 5.1 Regionaal: Van curatief beleid naar preventief beleid Het regionale beleid was lange tijd vooral curatief gericht. De laatste jaren is preventie een steeds belangrijker onderwerp geworden. In de regionale visie op maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en verslavingszorg wordt dan ook zwaar ingezet op zowel de preventie van instroom als het bevorderen van uitstroom. Met preventie wordt gedoeld op het snel signaleren en oppakken van marginalisering zodat het afglijden uit de samenleving kan worden tegengegaan en geen gebruik hoeft te worden gemaakt van maatschappelijke opvang. Uitstroom bevorderen vraagt om een persoonsgerichte benadering 1 waarbij op individueel cliëntniveau een sluitende keten wordt gerealiseerd, de hulp en opvang op elkaar is afgestemd, en alle inzet 1 Het gaat niet altijd over individuele personen, maar soms ook over gezinnen. In die gevallen is een systeemgerichte benadering nodig (denk bijvoorbeeld aan gevallen van huiselijk geweld). 3

6 vanaf het begin is gericht op het realiseren van maximaal haalbare zelfredzaamheid. Om deze visie te realiseren heeft de centrumgemeente Venlo het project Invoering Ketenzorg opgezet. In de contourennotitie (centrumgemeente Venlo) is aangegeven wat dit concreet betekent: een vermindering (of afremming van de groei) van de instroom in de maatschappelijke opvang een verkorting van de gemiddelde verblijfsduur in de maatschappelijke opvang een op elkaar afgestemd dienstenpakket. 5.2 Regionale regie Regionaal nemen de subregionale gemeenten nemen deel aan het Regionaal Portefeuillehoudersoverleg Zorg en Welzijn. Daarin koppelt de centrumgemeente Venlo de voortgang en ontwikkelingen terug op gebied van Maatschappelijke Opvang breed. De centrumgemeente Venlo voert namens de gemeenten in Noord- en Midden-Limburg de regie over de voorzieningen die vallen onder het prestatieveld Maatschappelijke opvang breed. In het kader van de regiefunctie is door de centrumgemeente een Beleids- en Regieoverleg Maatschappelijke opvang breed ingesteld. Het Beleids- en Regieoverleg laat zich ambtelijk adviseren door het Kernoverleg. Naast de Regio NML en de gemeenten Roermond, Venray, Weert en Venlo participeren ook de gemeenten Horst en Helden in dit overleg. Aan de regionale regiefunctie op gebied van Maatschappelijke opvang breed is de afgelopen jaren door de Provincie Limburg aandacht besteed. Het streven van de provincie is het regionale besturingsmodel te vernieuwen met als doel: Efficiëntere inzet van budgetten; Bevordering ketenkwaliteit; Introductie van in buitenland reeds beproefde alternatieven van behandeling. De centrumgemeente ontvangt budget voor het uitvoeren van het beleid en de voorzieningen van de rijksen provinciale overheid, zorgkantoren (AWBZ-gelden) en van de gemeenten in Noord- en Midden-Limburg. 5.3 Regionale ontwikkelingen Om de doelstellingen die in de contourennotitie zijn genoemd te bereiken heeft de centrumgemeente vanuit haar regiefunctie nieuwe accenten gelegd. Deze hebben geleid tot het uitwerken van het project Invoering Ketenzorg, het ontwikkelen van het Centraal Meld- en Actiepunt en het Veiligheidshuis Noord-Limburg. Project Invoering Ketenzorg De centrumgemeente Venlo heeft een concept plan van aanpak Invoering Ketenzorg opgesteld. Deze aanpak is een groeimodel. Het project bestaat uit drie fasen: een centraal meld- en actiepunt inrichten, een sluitende keten organiseren en het eventueel verbreden van de aanpak. Er is een samenhang met landelijke ontwikkeling Stedelijk Kompas 2 dat gericht is op dak- en thuislozen. In het project Invoering Ketenzorg gaat het om personen die altijd een bepaalde vorm van zorg en/of opvang nodig zullen hebben in een vorm van (begeleid) zelfstandig wonen of in een woonvorm waar specialistische AWBZ-zorg geboden kan worden en om personen die door een samenloop van omstandigheden slechts een korte periode dakloos zijn. In bijlage 3 zijn de doelgroepen weergegeven. In bijlage 3 zijn verder de zes hoofddoelstellingen opgenomen. Volgens de centrumgemeente kan het nodig zijn om naar aanleiding van het project de bestaande capaciteiten aan opvang en zorg te herschikken of uit te breiden om te komen tot een sluitende ketenaanpak. Vooralsnog is een volgende projectstructuur ingericht om het project Invoering Ketenzorg uit te voeren (zie schema bijlage 4): 1. Een leidende coalitie (LC) bestaande uit: de vier grote gemeenten in de regio (Roermond, Weert, Venray en Venlo), de gemeente Helden, het Zorgkantoor NML en twee vertegenwoordigers van woningcorporaties. De leidende coalitie bepaalt de gezamenlijke visie en ambitie en vertaalt deze in een kerndoelstelling in termen van gewenste maatschappelijke effecten. Deze ambitie en kerndoelstelling vormen de projectopdracht. Een ambtenaar van de centrumgemeente Venlo fungeert als secretaris van de leidende coalitie. De leidende coalitie komt elke drie/vier maanden bijeen. 2 De centrumgemeente Venlo zal, net als andere centrumgemeenten in Nederland, een Stedelijk Kompas ontwikkelen. Dit is een plan van aanpak voor de verbetering van de maatschappelijke opvang (MO). Het Stedelijk Kompas biedt mogelijkheden om extra zorg voor daklozen met een verslaving of psychiatrische stoornis vanuit de AWBZ te financieren. VWS stelt wel als voorwaarde dat, als het om bestaande zorg gaat die nu nog door de gemeente wordt betaald, de gemeente de vrijvallende middelen opnieuw moet aanwenden voor het Stedelijk Kompas. De gemeente moet dus zelf de urgentie voelen, ambitie tonen en visie hebben; de extra middelen uit de AWBZ zijn zogezegd een extra steun in de rug. Om een Stedelijk Kompas op te stellen zijn de inzet en actieve betrokkenheid van het zorgkantoor, de woningcorporaties en de zorgaanbieders noodzakelijk. 4

7 2. De gemeente Venlo heeft voor de projectleiding het bureau B&A Groep ingehuurd. Daarnaast zal de gemeente Venlo een scheiding gaan aanbrengen in haar ambtelijke dubbelrol, als centrumgemeente enerzijds en als een van de gemeenten in de regio anderzijds. 3. Voor (de begeleiding van) de uitvoering van het project wordt een projectteam ingericht bestaande uit de projectleiding, de leiders van de deelprojecten en enkele ambtenaren van de centrumgemeente. Dit projectteam komt elke twee weken bij elkaar om de voortgang van het project te bespreken en het project operationeel bij te sturen waar nodig. 4. In de aanloop van het project is een Operationele Coalitie gevormd, bestaande uit vertegenwoordigers van betrokken instellingen. Deze operationele coalitie zal in het vervolg van het project fungeren als een klankbordgroep voor het projectteam en de projectleiding. Tijdens regionale discussiebijeenkomsten in januari en februari 2008 heeft de Leidende Coalitie het concept plan van aanpak van het project aan de gemeenten en woningcorporaties in de regio Noord- en Midden- Limburg (regio NML) gepresenteerd. Centraal Meld- en Actiepunt Het centraal meld- en actiepunt (CMA) krijgt een functie in de bundeling van de hulpverlening van diverse instanties. De opzet en ontwikkeling van het CMA is door de centrumgemeente nog niet voorgelegd aan de gemeenten en lokale partners in de regio NML. Het maatschappelijk middenveld in de subregio vond het tijdens de analysefase van het prestatieveld dan ook moeilijk om al uitgangspunten te bepalen. De gemeenteraden en het maatschappelijk middenveld vinden dat de regie en aanpak van probleemsituaties zoveel mogelijk lokaal moet blijven waardoor de betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid blijft bestaan. Een CMA zou ondersteuning en versterking moeten bieden voor lokale voorzieningen. De uitvoering blijft lokaal. Een goed georganiseerd CMA kan de effectiviteit en doelmatigheid van de zorgketen voor kwetsbare mensen verbeteren. Maar uiteindelijk is het CMA niet meer en niet minder dan de eerste schakel in de ketenzorg: de toegang tot de ketenaanpak. Het CMA zal stap voor stap ingericht worden. In bijlage 2 is de planning daarvan opgenomen. De eerste stap is het opstellen van het CMA voor signalen van de politie en woningcorporaties. Daarbij begint men met de uitbouw van het huidige Loket Limburg Noord. Politie en woningcorporaties zijn belangrijk in de hele keten, omdat zij m.n. vroegtijdig signalen oppikken in de samenleving. Dit kunnen gevallen van dreigende huisuitzetting zijn, personen die hun woonomgeving sterk vervuilen, of personen waar de buurt zich zorgen over maakt. Als tweede stap wordt de maatschappelijke opvang aan het CMA gekoppeld, om de instroom en doorstroom in deze voorzieningen te reguleren. Het CMA toetst de instroom, doorstroom en uitstroom voor alle voorzieningen in de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang, behalve de crisis-, dag- en nachtopvang. Stap 3 (lokale vangnetoverleggen) en stap 4 (koppeling steunpunt huiselijk geweld en de vrouwenopvang) volgen later in Voor stap 3 geldt dat in een aantal pilots (al doende) nader bepaald zal worden op welke wijze de koppeling tussen de lokale vangnetoverleggen en het centraal meld- en actiepunt het beste vormgegeven kan gaan worden. De laatste stap, de integratie van het steunpunt huiselijk geweld en de koppeling van de vrouwenopvang, zal ook nader worden ingevuld. Veiligheidshuis Noord-Limburg Het Veiligheidshuis Noord-Limburg is op initiatief en onder regie van de gemeente Venlo per 1 januari 2007 van start gegaan. De methodiek van (samen)werken is ook heel interessant voor de overige gemeenten in de politiedistricten Venlo en Venray. Door gezamenlijk op te trekken wordt voorkomen dat de beschikbare capaciteit versnipperd ingezet wordt en kunnen deze gemeenten meer inhoud geven aan de gemeentelijke regierol in de aanpak van overlast en criminaliteit. Onderzocht wordt momenteel of de overige gemeenten per 1 juli 2008 aan kunnen en willen sluiten en onder welke voorwaarden dit gestalte zou moeten krijgen. De kwartiermaker van het Veiligheidshuis heeft hiertoe een startnotitie opgesteld. De gemeente Helden neemt deel aan het ambtelijke overleg betreffende het Veiligheidshuis. Het Veiligheidshuis heeft als doel criminaliteit en overlast te verminderen of te voorkomen. Om dit te realiseren maken ketenpartners binnen het Veiligheidshuis persoonsgerichte afspraken, gericht op het voorkomen van recidive van daders. De meerwaarde van de samenwerking zit vooral in de koppeling van de justitiële casusoverleggen aan de zorgoverleggen. Daarnaast zijn de lijnen tussen de organisaties kort en kan snel tot actie overgegaan worden. Het Veiligheidshuis richt zich vooralsnog op de volgende doelgroepen: Jongeren en in het bijzonder minderjarige veel- en meerplegers Veel- en meerplegers meerderjarig Ex- gedetineerden Slachtoffers en daders betrokken bij Huiselijk geweld Slachtoffers 5

8 Partners die structureel aan de overleggen in het Veiligheidshuis deelnemen zijn: Gemeenten in de districten Venlo en Venray (direct of indirect via de coördinerend manager Veiligheidshuis of de kwartiermaker), Politie, Openbaar ministerie, Reclassering Nederland, Bureau Jeugdzorg, GGZ-groep ((justitiële) verslavingszorg, bemoeizorg), Bureau HALT, Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Slachtofferhulp, Mutsaersstichting. Bij specifieke casussen wordt samengewerkt met o.a. maatschappelijke opvang, scholen, algemeen maatschappelijk werk, arbeidsreïntegratiebureaus en de Dienst Justitiële Inrichtingen. Om de samenwerking tussen de partners soepel te laten verlopen worden afspraken gemaakt die in een overeenkomst, statuten, intentieverklaring (afhankelijk van de te kiezen rechtsvorm) worden vastgelegd. Standpunt Maatschappelijk middenveld Vertegenwoordigers van het Maatschappelijk middenveld hebben aangegeven dat ze de bovengenoemde nieuwe ontwikkelingen in eerste aanzet ondersteunen maar wel kritisch blijven volgen. Daarbij zijn de volgende opmerkingen geplaatst: De centrumgemeente moet de lokale/subregionale partijen tijdig informeren en betrekken bij de ontwikkelingen. De lokale Netwerkoverleggen Bemoeizorg volgen en bespreken de ontwikkelingen en zullen gevraagd en ongevraagd advies gaan geven aan de centrumgemeente en de subregionale gemeenten; Cliëntenorganisaties vanuit de GGZ zijn niet geïnformeerd en betrokken bij de ontwikkelingen. Dit is niet wenselijk. De centrumgemeente moet ervoor zorgdragen dat een vertegenwoordiging van de cliëntenorganisaties bij de ontwikkelingen wordt betrokken; Vanuit het Veiligheidshuis moet aandacht zijn voor nazorg. Reclassering heeft daarin een belangrijke functie. Voorstel: Het voorstel is het project Invoering Ketenzorg, het Centraal Meld- en Actiepunt en het Veiligheidshuis Noord-Limburg in eerste aanzet te ondersteunen maar wel kritisch te volgen. 5.4 Subsidieregelingen AWBZ naar Wmo In het kader van de Wmo zijn een aantal subsidieregelingen uit de AWBZ overgeheveld naar de gemeenten, waaronder CP-GGZ: Collectieve Preventie Geestelijke Gezondheidszorg ten behoeve van het bewust en wegwijs maken van gehele bevolking(sgroepen). De gemeenten in Noord- en Midden-Limburg hebben besloten om de lokale Wmo-middelen centraal in een fonds te brengen. De gemeenten hebben de Regio Noord- en Midden-Limburg opdracht gegeven om subsidieregels op te stellen en het fonds te beheren. Mede ter voorkoming van versnippering en continuïteitsproblemen in het zorgaanbod is het belangrijk dat gemeenten de uitvoering en het beheer van de betreffende regelingen in het overgangsjaar 2007 binnen de door het Rijk gegeven kaders en budgetten gezamenlijk oppakken. In 2008 wordt dit voortgezet. 5.5 Subregionale regie Uitgangspunt is dat de regie en preventieve aanpak van probleemsituaties zoveel mogelijk lokaal moet blijven waardoor de betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid blijft bestaan. Lokaal zijn Netwerkoverleggen Bemoeizorg ingericht waar probleemgevallen op casusniveau worden besproken en afgestemd. In de subregio zijn er drie netwerkoverleggen: Helden-Maasbree, Kessel en Meijel. De lokale opzet maakt dat de betrokkenheid van de partners en verantwoordelijkheid die men neemt zeer groot is. Afstemming tussen de netwerkoverleggen vindt plaats via Bemoeizorg, dus als een probleem zich verplaatst (ook buiten de subregio) zijn de netwerken op de hoogte van de voorgeschiedenis. Er is geen breed overleg subregionaal Maatschappelijke Opvang waar knelpunten en lokale projecten worden besproken en op elkaar worden afgestemd. Een aantal partijen die niet in de netwerkoverleggen zijn betrokken hebben aangegeven dat ze behoefte hebben aan een breed subregionaal overleg. In crisissituaties weten partners elkaar goed te vinden. Iedere partner weet wat zijn eigen rol is in een crisis, maar het is juist belangrijk breder te kijken naar de rol van andere partners, zodat de meest adequate ondersteuning kan worden geboden. In het Centrum voor Jeugd en Gezin kan afstemming plaats gaan vinden over probleemsituaties in gezinnen met kinderen tussen onder andere het Netwerkoverleg Bemoeizorg en het ZAT-overleg. Dit zal nader uitgewerkt worden in het ontwerp van het prestatieveld Jeugd. Voorstel: Het is van belang dat de regie lokaal op dezelfde wijze wordt gecontinueerd, waardoor de betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid blijft bestaan. 6

9 5.6 Preventieve instrumenten in de subregio In de afgelopen periode zijn vier projecten met een preventief karakter uitgevoerd op het gebied van Maatschappelijke Opvang breed. Per project wordt de stand van zaken kort toegelicht. De projecten zijn in de bijlagen 5, 6 en 7 uitgebreider toegelicht. Project Steungroep / Welzijn versterkt Dichterbij Het project Steungroep (Welzijn versterkt) is op initatief van Dichterbij gestart en speelt in op de vermaatschappelijking van de zorg. Vijftien cliënten van de Wendel (Dichterbij) vragen ondersteuning bij het wonen in de wijk waarbij rekening wordt gehouden met hun specifieke beperkingen en met hun mogelijkheden. Het doel is dat de cliënten beschikken over een bij hen passend sociaal netwerk waardoor zij indien nodig met gerichte ondersteuning naar tevredenheid wonen in de wijk. Een zogeheten Steungroep. Door samen diensten te ontwikkelen die aansluiten op behoeften van cliënten, en hen en verwanten te ondersteunen bij het voeren van regie over het eigen leven wordt gebouwd aan een maatschappelijk steunsysteem dat mensen met een (verstandelijke) beperking ondersteunt bij het wonen in de wijk. Het project is in 2006 gestart en is medegefinancierd door de Provincie Limburg. Inmiddels zijn er tien vrijwilligers die cliënten ondersteunen bij wonen en vrije tijd, de zogeheten Steungroep. Gedacht kan worden aan samen koken en eten, samen in de tuin werken, deelnemen aan activiteiten in de wijk en activiteiten zoals zwemmen en wandelen. Tijdens een interactieve bijeenkomst op 20 februari 2006 hebben verschillende partijen hun betrokkenheid en participatie aan het project toegezegd. Aansluitend op deze bottum up benadering zijn in 2007 initiatieven ontwikkeld om participatie van mensen met een beperking te bevorderen. Hierbij ligt het accent op culturele activiteiten in de wijk en het dorp waarbij mensen met en zonder een beperking elkaar ontmoeten. De naam van dit project is Inloop en ontmoeting. Op basis van de resultaten heeft Dichterbij een projectvoorstel voor de continuering van het project in 2008 geschreven met als doel om een samenhangend programma te ontwikkelen voor mensen met een verstandelijke beperking waardoor zij individuele arrangementen kunnen samenstellen. Een initiatiefgroep van kernpartners begeleidt het project. Verder ondersteunt het lectoraat locale dienstverlening vanuit klantperspectief (hoge school Arnhem Nijmegen) dit project. Het project zal deels een antwoord geven op deze koppeling en de vraag: hoe kom je van vraag naar arrangement (individuele aanbod) en van arrangement naar programma (clustering van arrangementen)? Meerdere programma s vormen een maatschappelijk steunsysteem voor mensen met een verstandelijke beperking. Project Huiselijk geweld Vorkmeer Welzijnsinstelling Vorkmeer heeft in 2006 het project rondom huiselijk geweld opgezet dat zich richt op het oplossen van huiselijk geweld situaties in curatieve zin en op het voorkomen van huiselijk geweld. Allochtone gezinnen en leefverbanden vormen een prioritaire doelgroep binnen het project. Huiselijk geweld is één van de speerpunten in het Lokaal Gezondheidsbeleid van de gemeente Helden. De afgelopen twee jaar is laagdrempelig hulp aan iedereen die slachtoffer of dader is van huiselijk geweld verleent. Verder heeft de projectmedewerker voorlichting gegeven aan diverse professionals en aan alle leraren en leraressen van het VMBO college, derde klassen van het VMBO college en tweede klassen van het Juniorcollege van het Bouwens van der Boije College te Panningen. Daarnaast is voorlichting gegeven aan diverse allochtone lesgroepen en aan vrijwilligers van Vluchtelingen en Opvang Nieuwkomers (VON). Er is een netwerk van ketenpartners opgezet die intensief samenwerken rondom huiselijk geweld. De registratie op het gebied van huiselijk geweld is aangepast. Informatie wordt uitgewisseld met o.a. gemeenteambtenaren en het regionaal Steunpunt Huiselijk Geweld. In 2008 (het 3 e en laatste projectjaar) worden alle reeds opgezette taken en activiteiten gecontinueerd en indien nodig verder uitgebouwd. In het voorjaar organiseert de projectmedewerker een discussiebijeenkomst over de continuering van het project. Hiervoor worden alle betrokken partners uitgenodigd. Ter voorbereiding van de discussiebijeenkomst is een kleine klankbordgroep opgericht. Pilotproject Probleembewoners ambulante woonbegeleiding gemeente Helden Vanuit het Netwerkoverleg Bemoeizorg Helden-Maasbree is aangegeven dat er behoefte is aan ambulante woonbegeleiding. In november 2006 is bij de centrumgemeente Venlo en bij de provincie het projectvoorstel ingediend voor het pilotproject Begeleiding van probleembewoners in de gemeente Helden. Het doel van het project is probleembewoners (en hun gezin) in de gemeente Helden te begeleiden, zodat de probleembewoner op eigen benen kan blijven, in staat is een eigen huishouding te voeren en daartoe 7

10 sociaal vaardig is. Voor de woonomgeving is het doel het voorkomen en beheersen van overlast en het bevorderen van de leefbaarheid. De deelnemers aan het netwerkoverleg vormen de indicatiecommissie voor de ambulante woonbegeleiding. Binnen de pilot ambulante woonbegeleiding zijn de afgelopen periode acht kandidaten voor ambulante woonbegeleiding aangemeld en/of begeleid. Van de acht trajecten zijn de eerste 5 afgesloten waarvan tenminste 3 trajecten toegeleid zijn naar reguliere zorgtrajecten binnen de hulpverlening. Deze cliënten zijn ondergebracht binnen de verslavingszorg. Twee trajecten zijn geheel positief afgesloten. Twee trajecten zijn nog niet afgerond. Het laatste traject bevindt zich nog in de aanmeldingsfase. De vijf woonbegeleidingstrajecten hebben hun vruchten afgeworpen als het gaat om: toeleiding van cliënten met een complexe problematiek naar een passende hulp- en/of zorgverlening; laagdrempelige en tijdige begeleiding en het voorkomen van onnodige uithuisplaatsing; korte wachttijden voor de zorg; inzicht in witte vlekken in de hulpverlening samenwerking tussen netwerkpartners De voorlopige conclusie is dat de pilot vanuit woonbegeleidingsoogpunt geslaagd is. Door de vorm van praktische en ambulante woonbegeleiding is er een bijdrage geleverd aan de stabilisatie in het leven van de cliënten. In een aantal trajecten is de overlast deels verminderd. Er zijn een aantal verbeterpunten ofwel aandachtspunten te noemen: korte lijnen en aanleveren informatie nieuwe producten gezamenlijk ontwikkelen continuering ambulante woonbegeleiding en verlenging pilotproject Op de korte termijn zijn er positieve resultaten geboekt. De vraag is echter of deze resultaten zich ook op de langere termijn voortzetten. Het betreft een groep mensen met een complexe problematiek die zich op verschillende terreinen manifesteert. Het is belangrijk om de cliënten in het Netwerkoverleg bemoeizorg Helden-Maasbree te volgen. Binnen de pilot is ruimte voor het begeleiden van 8 trajecten. Deze zijn afgerond of lopen nog. Gezien de besluitvorming betreffende de beleidsvoornemens van Maatschappelijke opvang breed in april plaatsvindt, heeft de gemeente Helden middelen vrijgemaakt om de inzet van ambulante woonbegeleiding uit te breiden en het pilotproject probleembewoners te verlengen tot en met april In overleg met centrumgemeente wordt de mogelijke medefinanciering afgestemd. Het pilotproject is gericht op de gemeente Helden. De pilot vormt echter de basis om na de evaluatie toe te werken naar een structurele inbedding op subregionaal niveau. Structurele traject- en woonbegeleiding probleembewoners De gemeente Helden is samen met Wonen Helden, Politie NL, GGZ NML aan de slag gegaan met structurele traject/woonbegeleiding. In het kader van de overdracht van het eigendom en beheer van het woonwagencentrum in de gemeente Helden is in de afgelopen periode sterk geïnvesteerd in het herstellen en aanpassen van de fysieke leefomstandigheden op het woonwagencentrum, het handhaven hiervan en het ijken van de regelgeving hieromtrent. Daarbij hebben de bewoners op maat intensieve trajectbegeleiding gekregen vanuit de GGZ. Dit is een voortvarend proces geweest dat zeker zijn vruchten heeft afgeworpen. Daarmee is aan een aantal fysieke voorwaarden voldaan en is er ruimte gekomen om de sociaal maatschappelijke achterstanden die bij de bewoners van het woonwagencentrum voorhanden zijn aan te pakken. Voorstel: In 2008 worden het Project Steungroep/Welzijn versterkt en het Project Huiselijk geweld in de gemeente Helden gecontinueerd. Op basis van de eindrapportage van het pilot project Probleembewoners in de gemeente Helden worden de mogelijkheden onderzocht om de ambulante woonbegeleiding in 2008 te continueren en subregionaal op te pakken. Op basis van evaluatie worden de mogelijkheden onderzocht om subregionaal structureel capaciteit en middelen vrij te maken voor de projecten Steungroep/Welzijn versterkt en Huiselijk geweld en voor de ambulante en langdurige traject- en woonbegeleiding van probleembewoners 8

11 5.7 Behoefte aan preventieve en curatieve instrumenten Vanuit Welzijnsinstelling Vorkmeer is aangegeven dat een aantal mensen met verstandelijke beperkingen en mensen met (lichte) psychiatrische beperkingen problemen hebben in het zelfstandig wonen zonder belgeleiding. Als instrument zou hiervoor lichte ondersteuning door een agogisch begeleider kunnen worden ingezet. Escalaties van probleemsituaties kunnen voorkomen worden door het creëren van tijdelijke opvangplekken ( time-out bedden`). Door de maatschappelijk partners is aangegeven dat er een gebrek is aan tijdelijke opvangplekken. Verder zijn er volgens maatschappelijk partners te weinig voorzieningen om aan de voorkant van een crisis te kunnen ingrijpen, waardoor instellingen niet ontlast kunnen worden. Voorstel: Voor het ontwikkelen van nieuwe preventieve en curatieve instrumenten voor Maatschappelijke opvang breed worden draagvlak en mogelijkheden onderzocht. 6. Financiële paragraaf Regionale voorzieningen De subregionale gemeenten dragen in 2008 een bedrag van 1,00 per inwoner voor maatschappelijke opvang en 0,67 per inwoner voor verslavingszorg en bemoeizorg af aan de centrumgemeente. De nieuwe regionale ontwikkelingen, zoals het project Invoering Ketenzorg en het Veiligheidshuis, zullen investeringen in capaciteit en middelen vragen. De gemeente Helden heeft gereserveerd voor de ontwikkelingen betreffende het Veiligheidshuis Noord-Limburg. Subregionale preventieve instrumenten De financiële bijdrage van de gemeente Helden voor het project Huiselijk Geweld is in 2006 voor drie jaar aan de Welzijnsstichting Vorkmeer betaald en daar hoeven in 2008 geen middelen voor vrij te worden gemaakt. De totale projectkosten van het project Steungroep / Welzijn versterkt in 2008 bedraagt Een aantal partijen hebben hun financiële bijdrage toegezegd. In het projectvoorstel is een financiële bijdrage van opgenomen van de gemeente Helden. Op korte termijn ligt een collegevoorstel met een positief advies ter besluitvorming voor. De gemeente Helden heeft vrijgemaakt om de inzet van ambulante woonbegeleiding uit te breiden en het pilotproject probleembewoners te verlengen tot en met april In overleg met de centrumgemeente wordt de mogelijke medefinanciering afgestemd. Voorstel: Het ontwikkelen van subregionale en lokale instrumenten zal investeringen vragen. Op basis van concrete voorstellen zal de financiële bijdrage van de gemeenten inzichtelijk worden gemaakt en ter besluitvorming aan de colleges en de gemeenteraden worden voorgelegd. Met de centrumgemeente Venlo en andere partijen zal de mate van medefinanciering bij de ontwikkeling en uitvoering worden afgestemd. 7. Beleidsvoornemens 7.1 Beleidsvoornemens korte termijn (2008) Op korte termijn is de aandacht gericht op de volgende beleidsvoornemens: De lokale regie op gebied van Maatschappelijke opvang breed vindt plaats in de 3 Netwerkoverleggen Bemoeizorg. Het is van belang dat deze regie op dezelfde wijze wordt gecontinueerd, waardoor de betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid blijft bestaan; De lokale Netwerkoverleggen Bemoeizorg volgen en bespreken de regionale en subregionale/lokale ontwikkelingen en zullen gevraagd en ongevraagd advies gaan geven aan de centrumgemeente en de subregionale gemeenten. Partijen die nu niet deelnemen aan het netwerkoverleg hebben de mogelijkheid om op adhoc basis deel te nemen; Het project Invoering Ketenzorg, het Centraal Meld- en Actiepunt en het Veiligheidshuis Noord-Limburg worden in eerste aanzet ondersteund maar wel kritisch gevolgd, waarbij het van belang is dat: o de centrumgemeente de lokale/subregionale partijen tijdig informeert en betrekt bij de ontwikkelingen; o de centrumgemeente er zorg voor draagt dat een vertegenwoordiging van de cliëntenorganisaties bij de ontwikkelingen wordt betrokken; 9

12 o er vanuit het Veiligheidshuis aandacht moet zijn voor nazorg. Reclassering heeft daarin een belangrijke functie; In 2008 worden het Project Steungroep/Welzijn versterkt en het Project Huiselijk geweld in de gemeente Helden gecontinueerd; Op basis van de eindrapportage van het pilot project Probleembewoners ambulante woonbegeleiding in de gemeente Helden worden de mogelijkheden onderzocht om de ambulante woonbegeleiding te continueren en subregionaal op te pakken. 7.2 Beleidsvoornemens langere termijn (2009 en verder) Op de langere termijn dient er aandacht te zijn voor de volgende beleidsvoornemens: In het kader van de fusie worden de mogelijkheden en het draagvlak onderzocht om een goede invulling te geven aan de netwerkoverlegstructuur in de subregio vanaf 2010, waarbij de betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid voor de lokale situatie gehandhaafd blijft; Bij de uitvoering van de beleidsvoornemens worden vertegenwoordigers en ervaringsdeskundigen uit de doelgroep betrokken; Op basis van evaluatie worden de mogelijkheden onderzocht om subregionaal structureel capaciteit en middelen vrij te maken voor de projecten Steungroep/Welzijn versterkt en Huiselijk geweld en voor de ambulante en langdurige traject- en woonbegeleiding van probleembewoners; Voor het ontwikkelen van nieuwe subregionale/lokale preventieve instrumenten voor Maatschappelijke opvang breed worden draagvlak en mogelijkheden onderzocht. Daarbij is een integrale benadering vanuit de Wmo, WWZ, WWB en de WSW nodig; Het ontwikkelen van subregionale en lokale instrumenten zal investeringen vragen. Op basis van concrete voorstellen zal de financiële bijdrage van de gemeenten inzichtelijk worden gemaakt en ter besluitvorming aan de colleges en de gemeenteraden worden voorgelegd. Met de centrumgemeente Venlo en andere partijen zal de mate van medefinanciering bij de ontwikkeling en uitvoering worden afgestemd. Voorstel: Het voorstel is in te stemmen met de beleidsvoornemens op het gebied van Maatschappelijke opvang breed. Beslispunten instemmen met de subregionale visie Maatschappelijke opvang breed; instemmen met de uitgangspunten die het richtinggevende kader voor de beleidsvoornemens vormen; kennisnemen van de regionale en subregionale/lokale ontwikkelingen op gebied van Maatschappelijke opvang breed; instemmen met de beleidsvoornemens op het gebied van Maatschappelijke opvang breed. 10

13 Bijlage 1. Uitgangspunten Maatschappelijke Ondersteuning subregio Helden In oktober 2005 hebben de gemeenteraden het raadsvoorstel vastgesteld betreffende de Kaderstelling voor het invoeringsproces van de Wmo (Startnotitie). Hierin zijn de volgende negen uitgangspunten benoemd: 1. De invoering van de Wmo wordt subregionaal aangepakt. Gelet op de samenwerking op het gebied van WWZ (Leven in het Dorp), de WVG, Werk & Inkomen (Wet Werk en Bijstand), op welzijnsgebied (bijv. subsidiëring van stichting Vorkmeer) en andere thema s ligt het zeer voor de hand de implementatie van de WMO samen als subregio Helden op te pakken. Bovendien ben je als subregio een sterkere speler indien het bijvoorbeeld gaat om onderhandelingen met welzijns- en zorgaanbieders. Het vorenstaande geldt natuurlijk ook op regionaal niveau (Noord- en Midden-Limburg). Samenwerking op deze schaal kan ook voordelen bieden, bijvoorbeeld met betrekking tot inkoop en indicatiestelling. Verder biedt (sub)regionale samenwerking ook voordelen met betrekking tot de inzet van ambtelijke capaciteit; 2. Het streven is harmoniseren van beleid op subregionaal niveau waarbij maatwerk per gemeente / per dorpskern mogelijk is; 3. De wijze waarop de Wmo wordt ingevuld (kaders beleidsvrijheid gemeenten) en het invoeringsproces wordt vormgegeven is vooral een lokale en subregionale aangelegenheid en daar waar nodig een regionale aangelegenheid op niveau van Noord- en Midden-Limburg; 4. De opgebouwde netwerken en ervaring vanuit WWZ (Leven in het Dorp) worden zoveel mogelijk in tact gehouden, zoals bijvoorbeeld: de Dialoog met de Vrager. Aangezien de Wmo meer is dan alleen Wonen, Welzijn en Zorg wordt eveneens een regiestructuur met betrekking tot Leefbaarheid en Jeugd opgezet; 5. Met de Wmo wordt getracht toe te werken naar een vast beleidsproces met zelfsturing van kernen; 6. Hoogste prioriteit heeft prestatieveld 6 (het verlenen van voorzieningen voor mensen met beperkingen). Na dit prestatieveld komen achtereenvolgens aan de orde het prestatieveld mantelzorg en vrijwilligers, het prestatieveld maatschappelijke opvang, het prestatieveld informatie en advies en het prestatieveld jeugd. Per prestatieveld worden de volgende fasen doorlopen: a. Beleidsanalyse: analyse van bestaand beleid en dienstverlening; b. Beleidsontwerp: opstellen van beleidsontwerpen voor de herijking en harmonisering van beleid; c. Beleidsinvoering: implementatie van de beleidsontwerpen. 7. Het principe Investeren in de voorkant (welzijn) levert winst op aan de achterkant (zorg) is leidend. 8. Ambtelijke en bestuurlijke inzet ten behoeve van de invoering van de Wmo wordt niet in kosten vertaald. Elke gemeente pleegt naar rato ambtelijke inzet in het invoeringstraject. Verder zal waarschijnlijk per gemeente een implementatie- en een invoeringsbudget vanuit het Rijk worden toegekend. Gemeenten dienen dan deze budgetten te reserveren voor de Wmo. 9. Gestreefd wordt de uitvoering van de Wmo zoveel mogelijk budgettair neutraal te laten verlopen. Naar verwachting zal dit niet altijd haalbaar zijn. Het hangt mede af van de beleidskeuzes van de gemeenteraden. 11

14 Bijlage 2. Maatschappelijke opvang breed: Regionaal en subregionaal/lokaal In bijlage 2 is een overzicht van de regionale en subregionale regie, ontwikkelingen en subregionale/lokale instrumenten uitgewerkt. Regie Voorstel Instrumenten Voorstel Regionaal Van curatief beleid naar preventief beleid Centrumgemeente voert namens de gemeenten in Noord- en Midden-Limburg de regie over de regionale voorzieningen Centrumgemeente koppelt terug aan gemeenten via Regionaal PHO Zorg en Welzijn Centrumgemeente - Beleids- en Regieoverleg - ambtelijk advies door Kernoverleg (Regio NML,Venlo, Roermond, Venray, Weert, Horst en Helden). Subregionaal Afstemming tussen lokale netwerkoverleggen via Bemoeizorg In kader van fusie mogelijkheden en draagvlak onderzoeken om goede invulling te geven subregionale netwerkoverlegstructuur vanaf 2010, waarbij betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid voor lokale situatie gehandhaafd blijft Geen wijziging Project Invoering Ketenzorg Centraal Meld- en Actiepunt Veiligheidshuis Noord-Limburg Geen wijziging Geen preventieve instrumenten subregionaal in eerste aanzet ondersteunen maar wel kritisch blijven volgen. Centrumgemeente moet lokale/subregionale partijen tijdig informeren en betrekken bij de ontwikkelingen Centrumgemeente moet ervoor zorgdragen dat vertegenwoordiging cliëntenorganisaties wordt betrokken Vanuit Veiligheidshuis aandacht zijn voor nazorg. Reclassering heeft daarin een belangrijke functie De nieuwe regionale ontwikkelingen zullen investeringen in capaciteit en middelen vragen Het ontwikkelen van subregionale en lokale instrumenten zal investeringen vragen. Op basis van concrete voorstellen wordt financiële bijdrage van gemeenten inzichtelijk gemaakt. Met de centrumgemeente Venlo en andere partijen zal de mate van medefinanciering bij de ontwikkeling en uitvoering worden afgestemd. Bij uitvoering beleidsvoornemens vertegenwoordigers en ervaringsdeskundigen uit doelgroep betrekken Voor ontwikkelen nieuwe subregionale/lokale preventieve en instrumenten voor Maatschappelijke opvang breed worden draagvlak en mogelijkheden onderzocht. Daarbij is integrale benadering vanuit Wmo, WWZ, WWB en WSW nodig 12

15 Regie Voorstel Instrumenten Voorstel Lokaal Uitgangspunt regie en preventieve aanpak zoveel mogelijk lokaal waardoor betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid blijft bestaan Lokaal Netwerkoverleggen Bemoeizorg waar probleemgevallen op casusniveau worden besproken en afgestemd. In subregio drie netwerkoverleggen: Helden-Maasbree, Kessel en Meijel De lokale Netwerkoverleggen Bemoeizorg volgen en bespreken de ontwikkelingen en zullen gevraagd en ongevraagd advies gaan geven aan de centrumgemeente en de subregionale gemeenten regie lokaal op dezelfde wijze continueren Gemeente Helden Project Steungroep / Welzijn versterkt Dichterbij Project Huiselijk geweld Vorkmeer Pilotproject Probleembewoners ambulante woonbegeleiding gemeente Helden Structurele traject- en woonbegeleiding probleembewoners In 2008 Project Steungroep/Welzijn versterkt en Project Huiselijk geweld gecontinueerd. Op basis eindrapportage pilot project Probleembewoners mogelijkheden onderzoeken in 2008 continueren en subregionaal op te pakken. Op basis evaluatie mogelijkheden onderzoeken om subregionaal structureel capaciteit en middelen vrij te maken voor de projecten Steungroep/Welzijn versterkt en Huiselijk geweld en voor de ambulante en langdurige traject- en woonbegeleiding van probleembewoners 13

16 Bijlage 3. Doelgroepen en hoofddoelstellingen Invoering Ketenzorg Doelgroepen De keten voor maatschappelijk zorg omvat: I. Preventiegroep: kwetsbare personen die (nog) zelfstandig wonen, maar zoveel problemen hebben (schulden, psychiatrische problemen, verslavingen, vereenzaming, vervuiling zelf en woonomgeving, overlast) dat ze sociaal afglijden en de kans lopen dakloos te worden; II. Dak- en thuislozen: A. Feitelijk daklozen zijn personen die niet beschikken over een eigen woonruimte en voor een slaapplek gedurende de nacht tenminste één nacht (in de maand) waren aangewezen op: buiten slapen, ofwel overnachten in de openlucht en in overdekte openbare ruimten, zoals portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto; binnen slapen in passantenverblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief eendaagse noodopvang; binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie, zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daarop volgende nacht. B. Residentieel daklozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang (internaten en sociale pensions e.d., woonvoorzieningen op basis van particulier initiatief die zich richten op semi-permanente bewoning door daklozen en particuliere commerciële pensions waar voornamelijk daklozen wonen). III. Herstelgroep: kwetsbare personen die vanuit een voorziening voor MO/VO of een zorginstelling weer (begeleid) zelfstandig gaan wonen en aanvullende zorg en ondersteuning nodig hebben om niet opnieuw in sociaal verval te raken. Hoofddoelstellingen Voor het project Invoering Ketenzorg zijn de volgende zes hoofddoelstellingen vastgesteld. Alle doelstellingen, behalve de laatste, komen overeen met de doelstellingen die het ministerie van VWS en de VNG stellen in het kader van het Stedelijk Kompas. Zes hoofddoelstellingen van het project Invoering Ketenzorg De zes hoofddoelstellingen Preventie: Dakloosheid ten gevolge van huisuitzetting komt (vrijwel) niet meer voor. Het aantal huisuitzettingen is in 2010 gedaald tot minder dan 30% van het aantal in Preventie: Dakloosheid ten gevolge van detentie komt (vrijwel) niet meer voor. Preventie: Dakloosheid ten gevolge van uitval uit zorginstellingen komt (vrijwel) niet meer voor. Trajecten naar uitstroom: 60% van de huidige dak- en thuislozen en 100% van de dak- en thuislozen die er vanaf nu nog bij komen, zijn in 2012 voorzien van inkomen, van structurele vormen van woonvoorzieningen passend bij de betrokken individuen, van niet-vrijblijvende evidence based zorgtrajecten (...) en, voor zover mogelijk, van vormen van werk die haalbaar zijn. Terugdringen van overlast: Bij een groot deel van de doelgroep is het overlastgevende gedrag verminderd (tot 75% van het huidige niveau in 2015). Aanpak huiselijk geweld: Betrokkenen bij huiselijk geweld weten het Steunpunt Huiselijk Geweld te bereiken (jaarlijkse toename van 4 procentpunten: 2007: 12%; 2008: 16%; 2009: 20%; etc.) en worden snel en goed doorgeleid voor de integrale aanpak (norm: 80%). Indicatoren a) Aantal huisuitzettingen bij woningcorporaties in verhouding tot het aantal corporatiewoningen in de gemeente. b) Aantal uithuisgezette personen dat zich meldt bij de Maatschappelijke Opvang binnen een maand na huisuitzetting en in die periode dakloos was. Aantal ex-gedetineerde mensen dat zich na ontslag uit detentie bij de maatschappelijke opvang meldt en dan minstens een maand dakloos is. Aantal mensen dat zich na ontslag uit een zorginstelling bij de maatschappelijke opvang meldt en dan minstens een maand dakloos is. a) Aantal dak- en thuislozen met een intake en een individueel trajectplan. b) Aantal dak- en thuislozen in eindfase van traject dat voor zover mogelijk is voorzien van: stabiele huisvesting; geregeld inkomen; zorgverzekering; stabiel contact met hulpverlening; vorm van (stabiele) dagbesteding of werk Aantal strafbare feiten en aantal meldingen overlast door doelgroep. a) Aantal betrokkenen (slachtoffers, plegers, betrokkenen en professionals) dat direct contact opneemt met het SHG. b) Aantal doorverwezen cliënten dat binnen 3 werkdagen aan een casemanager is toegewezen. 14

17 Bijlage 4. Projectorganisatie Invoering Ketenzorg en fasering invoering Centraal Meld- en Actiepunt Projectorganisatie Invoering Ketenzorg Fasering invoering Centraal Meld- en Actiepunt 15

18 Bijlage 5. Project Steungroep / Welzijn versterkt Dichterbij Op initiatief van Dichterbij (voorheen De Wendel) is er gezamenlijk met een aantal partners het project Steungroep (Welzijn versterkt) gestart dat inspeelt op de vermaatschappelijking van de zorg. Vijftien cliënten van de Wendel (Dichterbij) vragen ondersteuning bij het wonen in de wijk waarbij rekening wordt gehouden met hun specifieke beperkingen en met hun mogelijkheden. Het doel is dat de cliënten beschikken over een bij hen passend sociaal netwerk waardoor zij indien nodig met gerichte ondersteuning naar tevredenheid wonen in de wijk. Een zogeheten Steungroep. Door samen diensten te ontwikkelen die aansluiten op behoeften van cliënten, en hen en verwanten te ondersteunen bij het voeren van regie over het eigen leven wordt gebouwd aan een maatschappelijk steunsysteem dat mensen met een (verstandelijke) beperking ondersteunt bij het wonen in de wijk. Het project is in 2006 gestart en is medegefinancierd door de Provincie Limburg. Er zijn tien vrijwilligers die cliënten ondersteunen bij wonen en vrije tijd, de zogeheten Steungroep. Gedacht kan worden aan samen koken en eten, samen in de tuin werken, deelnemen aan activiteiten in de wijk en activiteiten zoals zwemmen en wandelen. Uit gesprekken met cliënten, hun verwanten en de vrijwilligers blijkt dat het wederzijds begrip en acceptatie toeneemt. Verwanten en begeleiding merken de toegevoegde waarde van deze activiteiten bij cliënten; de persoonlijke normale aandacht geeft hen het gevoel erbij te horen, en stimuleert hen vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn om de contacten te onderhouden en te verdiepen. Dichterbij ontwikkelt met cliënten een vaardigheidstraining omgaan met vrije tijd. Familieleden spelen een doorslaggevende rol bij het leggen van deze betekenisvolle contacten. Samen met een medewerker van Dichterbij hebben zij hiervoor de basis gelegd door contact op te nemen met de buurtvereniging, buren en met medewerkers van het wijkcentrum. De resultaten van de aanpak hebben Dichterbij geïnspireerd om de behoeften van mensen met een beperking als uitgangspunt te nemen, en met vertegenwoordigers van cliënten, verwanten, zorgorganisaties, welzijn, en maatschappelijke instellingen zoals scholen, sociale werkvoorziening, woningbouwvereniging, gemeente en MEE van gedachten te wisselen over het realiseren van de steungroep. Tijdens een interactieve bijeenkomst op 20 februari 2006 hebben verschillende partijen hun betrokkenheid en participatie aan het project toegezegd. Aansluitend op deze bottum up benadering is de welzijnstichting Vorkmeer gevraagd om de ervaringen te bespreken met de wijk- en kernteams; daardoor kan een vervolg ontstaan binnen andere wijken. Om stagnatie in het project te voorkomen is daarnaast samenwerking gezocht met ondermeer wijkcentra, de plaatselijke ondernemersvereniging, de Zorgondersteuner en met de Zorggroep Noord Limburg. Gezamenlijk zijn in 2007 initiatieven ontwikkeld om participatie van mensen met een beperking te bevorderen. Hierbij ligt het accent op culturele activiteiten in de wijk en het dorp waarbij mensen met en zonder een beperking elkaar ontmoeten. De naam van dit project is Inloop en ontmoeting. Ook hierbij zijn cliënten, verwanten en vrijwilligers ondersteund en gefaciliteerd door Dichterbij. In september 2007 zijn maatschappelijk partners tijdens een interactieve bijeenkomst geïnformeerd over de resultaten en is gediscussieerd over de continuering van het project in Op basis daarvan heeft Dichterbij een projectvoorstel geschreven. Het doel is om mensen met een verstandelijke beperking in de subregio, behorend tot de doelgroep 3, op 1 januari 2009 te laten beschikken over een samenhangend programma waardoor zij indien nodig met ondersteuning individuele arrangementen kunnen samenstellen. Het samenhangend pakket, vervult de functie van een maatschappelijk steunsysteem 4. Een initiatiefgroep van kernpartners begeleidt het project. Verder ondersteunt het lectoraat locale dienstverlening vanuit klantperspectief (hoge school Arnhem Nijmegen) dit project. Kenmerkend voor het project is de netwerkbenadering, waarbij naast wonen, welzijn en zorg ook de sociale werkvoorziening, het midden en kleinbedrijf, en het basis- en voortgezet onderwijs aan het netwerk deelnemen. De deelprojecten die ontstaan zijn organisatieoverstijgend, en vragen dus ook om de ruimte om bestaande grenzen te doorkruisen als het resultaat daar om vraagt. 3 Voor de duur van het project gaat het om mensen met een verstandelijke beperking die een dienstverleningovereenkomst hebben met Dichterbij. in de loop van het project zullen ook andere mensen met een verstandelijke beperking, en deelnemende aanbieders in Helden de opgedane inzichten toepassen. 4 Een maatschappelijk steunsysteem bestaat uit voorzieningen die mensen met een (verstandelijke) beperking in staat stellen te leven, te wonen en te functioneren, in overeenstemming met hun wensen en vermogens. Personen en instellingen maken samenwerkingsafspraken ten einde mensen met een beperking op diverse terreinen de steun te bieden die ze nodig hebben (bron: thuis in de samenleving, van Zuthem ea, 2002) 16

19 Het projectplan past in de huidige en de nieuwe visie van Leven in het Dorp WWZ. In de nieuwe visie wordt nadrukkelijk de koppeling van de individuele hulp/ondersteuningsvraag en de collectieve voorzieningen gelegd. Het project zal deels een antwoord geven op deze koppeling en de vraag: hoe kom je van vraag naar arrangement (individuele aanbod) en van arrangement naar programma (clustering van arrangementen)? In de dialoog met de vrager worden vraagpatronen van mensen met een verstandelijke beperking in beeld gebracht. Deze vraagpatronen worden geordend naar en afgestemd op gebieden kwaliteit van bestaan. In samenspraak met individuele vragers wordt een arrangement op maat ontwikkeld. Vraagpatronen en aanbod worden gestandaardiseerd in de vorm van een programma 5 dat toepasbaar is om arrangementen op maat te ontwikkelen. Meerdere programma s vormen een maatschappelijk steunsysteem voor mensen met een verstandelijke beperking. 5 Denk aan een programma voor ouderen met een verstandelijke beperking, of een programma voor jongvolwassenen met een lichte verstandelijke beperking en gedragsproblematiek in relatie tot een psychiatrische stoornis. 17

20 Bijlage 6. Project Huiselijk geweld Vorkmeer Het project rondom huiselijk geweld is door de Welzijnsinstelling Vorkmeer in 2006 is opgezet, richt zich enerzijds op het oplossen van huiselijk geweld situaties in curatieve zin en anderzijds op het voorkomen van huiselijk geweld. Allochtone gezinnen en leefverbanden vormen een prioritaire doelgroep binnen het project. Huiselijk geweld is één van de speerpunten in het Lokaal Gezondheidsbeleid. De Welzijnsinstelling Vorkmeer heeft in 2006 een project Huiselijk geweld opgezet voor een looptijd van drie jaar. Het project richt zich enerzijds op het oplossen van huiselijk geweld situaties in curatieve zin en anderzijds op het voorkomen van huiselijk geweld (preventie). Allochtone gezinnen en leefverbanden vormen een prioritaire doelgroep binnen het project. Huiselijk geweld is één van de speerpunten in het Lokaal Gezondheidsbeleid. Het project is mede tot stand gekomen door een financiële bijdrage van het Oranje Fonds, de gemeente Helden en de Provincie Limburg. Uit gesprekken met allochtone meisjes en vrouwen blijkt, dat huiselijk geweld in allochtone gezinnen regelmatig voorkomt. In de hulpverlening aan slachtoffers en daders van huiselijk geweld wordt de context van huiselijk geweld (de gezinssituatie) betrokken. Op de tweede plaats beoogt het project een preventieve functie ten aanzien van het voorkomen van huiselijk geweld, door middel van algemene voorlichting, overleg, gerichte informatieverstrekking en het organiseren van preventieve cursorische activiteiten voor risicogroepen en belangstellenden. Op de derde plaats beoogt het project een netwerk van ketenpartners te motiveren en te organiseren om gezamenlijk het probleem huiselijk geweld in de regio aan te pakken. In dit netwerk is het van belang kennis over huiselijk geweld te delen met alle betrokken instanties. Een belangrijk item hierbij is participatie in de overlegstructuur Huiselijk Geweld Noord en Midden Limburg. Op de vierde plaats wordt door middel van registratie inzicht verkregen in het aantal meldingen van huiselijk geweld, als ook de ondernomen activiteiten. In 2006 hebben de projectmedewerker en algemeen maatschappelijk werkers laagdrempelig hulp aan iedereen die slachtoffer of dader is van huiselijk geweld verleent. Verder heeft de projectmedewerker voorlichting gegeven aan diverse professionals. Hierbij kan worden gedacht aan afdeling Algemeen Maatschappelijk Werk, afdeling Sociaal Cultureel Werk, hometeams, netwerkoverleggen Bemoeizorg, Politie, Consultatiebureau, Thuiszorg en gemeenteambtenaren. Aan diverse allochtone lesgroepen van zowel Vorkmeer als Gilde Opleidingen en aan vrijwilligers van Vluchtelingen en Opvang Nieuwkomers (VON) heeft de Projectmedewerker voorlichting gegeven over huiselijk geweld. Er is een start gemaakt met het opzetten van een netwerk van ketenpartners die intensief samenwerken rondom huiselijk geweld situaties. Het doel hiervan is om gestructureerd informatie uit te wisselen in zulke situaties en de samenwerking nauwkeurig op elkaar af te stemmen. Samen wordt bekeken welke acties kunnen worden ondernomen en wie deze uit zal voeren. Ketenpartners zijn onder andere: medewerkers van Vorkmeer (Welzijn, Kinderopvang en Peuterspeelzalen), medewerkers van het Steunpunt Huiselijk Geweld, medewerkers van de Politie, GGZ, RCG Bemoeizorg, huisartsen, fysiotherapeuten, SPV-ers, medewerkers van Thuiszorg en Groene Kruis, JGZ, gemeenteambtenaren, medewerkers van Woningbouw Corporaties in de regio, onderwijzers, etc. De registratie op het gebied van huiselijk geweld is aangepast. Informatie wordt uitgewisseld met o.a. gemeenteambtenaren en het regionaal Steunpunt Huiselijk Geweld. In 2007 is de hulpverlening aan slachtoffers en daders een continu aandachtspunt geweest voor zowel projectmedewerker als betrokken collega s van het Algemeen Maatschappelijk Werk (verder AMW). Alle aanmeldingen omtrent huiselijk geweld komen terecht bij de projectmedewerker. Er wordt direct hulp ingezet. Cliënten met huiselijk geweld problematiek hebben voorrang op andere cliënten. Bij huiselijk geweld wordt geen wachtlijst gehanteerd. Er wordt naar gestreefd dat zowel de intake als de verdere hulpverlening wordt uitgevoerd door dezelfde hulpverlener. Dit voorkomt dat cliënten hun verhaal meerdere keren moeten vertellen. In het kader van hulpverlening aan daders, die voorheen nauwelijks ontwikkeld was in de subregio Helden, is samenwerking gezocht met de kliniek voor daderhulp De Horst in Tegelen. Er melden zich regelmatig daders en (echt)paren bij de WegWijZer of het AMW. Voorlichting aan professionals is tevens een continu aandachtspunt bij de projectmedewerker. De projectmedewerker houdt alle collega s op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van huiselijk geweld. De projectmedewerker heeft voorlichting over huiselijk geweld gegeven aan alle leraren en leraressen van het VMBO college van het Bouwens van der Boije College (verder BBC) te Panningen. In samenwerking met de jeugdzorgmedewerker van de basiseenheid Politie Helden/Maasbree/Kessel heeft de projectmedewerker voorlichting gegeven aan alle derde klassen van het VMBO college en alle tweede klassen van het Juniorcollege. Onderwerpen tijdens deze voorlichting betroffen: de diversiteit aan vormen van huiselijk geweld, signalen die kunnen duiden op huiselijk geweld en mogelijke gevolgen van huiselijk geweld. Tevens 18