Financiering. voor de propedeuse. drs. H.J.Ots. Hellevoetsluis

Transcriptie

1 Financiering voor de propedeuse drs. H.J.Ots Hellevoetsluis

2 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Financiering voor de propedeuse Drs. H.J. Ots ISBN Webecon, Hellevoetsluis, 2000 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur/uitgever. Het is toegestaan een kopie/print te maken voor persoonlijk studiegebruik. Bij de uitgave en samenstelling van dit electronische studieboek is de uiterste zorg nagestreefd. Toch is het mogelijk dat er onjuistheden, (druk)fouten en/of onvolkomenheden in de tekst en figuren zijn geslopen. Voor de gevolgen hiervan aanvaarden auteur en uitgever geen enkele aansprakelijkheid. Als u dit risico niet wilt nemen, moet u de publicatie niet (verder) lezen en gebruiken. Onvolkomenheden en fouten komen in de beste studieboeken voor. Webecon - Postbus AH - Hellevoetsluis 2

3 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Inhoud H 1 Planning van de financiële structuur 1.1 Inleiding Kapitaal en vermogen Financiële structuur Het totaalplan voor de onderneming 4 H 2 Werkkapitaalbeheer 2.1 Inleiding liquiditeitsbeheer Debiteurenbeheer Voorraadmotieven Inkooppolitiek 11 Opgaven 18 Uitwerkingen 25 3

4

5 1 Planning van de financiële structuur Inleiding Om de ondernemingsdoelstellingen te verwezenlijken, moet geproduceerd worden. Hiertoe zal de ondernemer moeten investeren. Dat wil zeggen hij moet productiemiddelen aanschaffen. Verder moet hij bepalen hoe de productiemiddelen te financieren. De samenhang tussen financieren en investeren is weergegeven in de volgende figuur. Voor de continuïteit van de onderneming is het noodzakelijk dat de in- en uitgaande kasstromen op elkaar worden afgestemd. Vermogensbesteding Vermogensverkrijging Investering Kas Financiering Investeren en financieren. 1.1 Kapitaal en vermogen De financiële structuur van de onderneming is het geheel van relaties tussen het kapitaal en de samenstelling van het vermogen dat in het kapitaal is geïnvesteerd.

6 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Het kapitaal De productiemiddelen van de onderneming noemt men ook kapitaalgoederen. Het kapitaal bestaat uit de som van de waarde van de kapitaalgoederen. De kapitaalgoederen worden vaak verdeeld in: vast kapitaal (ook wel duurzame productiemiddelen); vlottend kapitaal; liquide middelen (kas, bank, giro). Vaste kapitaalgoederen Het geld geïnvesteerd in vaste kapitaalgoederen komt pas na langere tijd weer vrij. Voorbeelden: terreinen, gebouwen, machines, wagenpark. Vlottende kapitaalgoederen Het geld geïnvesteerd in vlottende kapitaalgoederen komt snel (na eenmalig gebruik) weer vrij in liquide vorm. Voorbeelden: goederen en debiteuren. De post Debiteuren op de balans stelt de vorderingen (tegoeden) voor die de onderneming heeft op haar afnemers die op rekening hebben gekocht. Deze afnemers betalen op een later tijdstip. Het vermogen Het vermogen van de onderneming bestaat uit eigen vermogen en vreemd vermogen. Vreemd vermogen Het vreemd vermogen kan worden verdeeld in: Vreemd vermogen op lange termijn: met een looptijd langer dan een jaar, bijvoorbeeld een langlopende schuld. Kortlopende schulden: terug te betalen binnen een jaar, bijvoorbeeld crediteuren. De post Crediteuren op de balans stelt voor de schulden die de onderneming heeft aan haar leveranciers. De onderneming heeft op rekening goederen gekocht, die nog betaald moeten worden. Eigen vermogen Het eigen vermogen is permanent ter beschikking gesteld aan de onderneming. Het bestaat uit aandelenvermogen en reserves. Dit wordt later behandeld. De schuldeisers krijgen als vergoeding een vaste rente. De eigenvermogenverschaffers ontvangen dividend. De hoogte van dit bedrag is afhankelijk 2

7 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, van de omvang van de winst. De aandeelhouders lopen dus meer risico dan de schuldeisers. 1.2 Financiële structuur Het financieringsvraagstuk in ruime zin houdt in dat de ondernemingsleiding moet zorgen voor een optimale financiële structuur. De financiële structuur wordt getoond op de balans. Debet zien we de investeringen, de kapitaalstructuur. Credit is te zien hoe de investeringen zijn gefinancierd, de vermogensstructuur. Anders gezegd: de debetzijde van de balans geeft de totale vermogensbehoefte aan, de creditzijde geeft aan hoe in de vermogensbehoefte is voorzien. De omvang en structuur van vermogensvoorziening en vermogensbehoefte moeten op elkaar worden afgestemd. De gouden-balansregel houdt in dat de duurzame kapitaalgoederen met eigen vermogen en/of lang vreemd vermogen moet worden gefinancierd en vlottende kapitaalgoederen met kort vreemd vermogen. Bij de vermogensvoorziening kan gekozen worden voor partiële financiering en totale financiering. Partiële financiering is een financiering per individueel kapitaalgoed, bijvoorbeeld een hypothecaire lening voor het fabrieksgebouw. Dit komt het meest voor bij kleine ondernemingen. Totale financiering gaat uit van de vermogensbehoefte van alle kapitaalgoederen gezamenlijk, bijvoorbeeld de gouden-balansregel. Totale financiering komt het meest voor bij grote ondernemingen. Meestal wordt een combinatie toegepast De financiële structuur is optimaal als ze in overeenstemming is met de doeleinden van de onderneming. Verschillende doeleinden kunnen leiden tot een andere financiële structuur. Factoren die een rol spelen, zijn: Het weerstandsvermogen de mogelijkheid tegenslagen op te vangen, bijvoorbeeld zorgen voor garanties, kredietruimte, voldoende liquide middelen, voldoende eigen vermogen t.o.v. het vreemd vermogen (solvabiliteit). De elasticiteit: de mogelijkheid zich aan te passen: kwantitatief: uitbreiden van het vermogen (de toegang tot de vermogensmarkt open houden) of inkrimpen van het vermogen (aflossen van kort vreemd vermogen). kwalitatief: omzetten van een dure vermogensvorm in een goedkopere. De rentabiliteit van het eigen vermogen. De zeggenschapsverhoudingen voor de vermogensverschaffers. Aan de verschillende eisen kan niet steeds tegelijkertijd worden voldaan. De ondernemingsleiding zal moeten zoeken naar een zo goed mogelijk compromis. 3

8 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Het totaalplan van de onderneming Het financieringsvraagstuk en het investeringsvraagstuk zijn interdependent. De verschillende investeringsprojecten moeten niet afzonderlijk beoordeeld worden maar in onderling verband en in samenhang met de financiering over een lange periode. Deze benadering is zo gecompliceerd, o.a. door het ontbreken van de gegevens die de ondernemingsleiding nodig heeft, dat men in de praktijk volstaat met een (meer) partiële investeringsanalyse. Het is niet mogelijk met alle samenhangen rekening te houden. Men zal genoegen moeten nemen met een bevredigende in plaats van een optimale oplossing. Het is te ingewikkeld een compleet model van de onderneming te formuleren waarmee het optimale investerings- en financieringsplan voor nu en in de toekomst kan worden bepaald. Wel is het mogelijk globaal de te volgen weg in de toekomst te plannen. Zo'n totaalplan voor de onderneming, waarin de hoofdlijnen van het beleid voor een lange periode zijn vastgelegd, is noodzakelijk om doelgerichte beslissingen te nemen. Teneinde het voortbestaan van de onderneming zo goed mogelijk te verzekeren tegen risico's is het noodzakelijk dat de onderneming zorgt voor voldoende kracht, voor een sterke structuur. Dit betekent dat gestreefd wordt naar weerstandsvermogen en flexibiliteit, niet alleen op financieel gebied, maar ook commercieel, technisch en organisatorisch. Hoe de onderneming dit denkt te doen wordt globaal vastgelegd in het strategische plan. Uit dit raamwerk kunnen meer gedetailleerde plannen op middellange en korte termijn worden afgeleid. In verband met de onzekerheid is het zinvol enkele varianten van het meerjarenplan te maken, bijvoorbeeld een optimistische, een pessimistische en een meest waarschijnlijke variant. Voorbeeld: Investeringsplan per 1 januari Financieringsplan per 1 januari Duurzame kapitaalgoederen Financieringsbehoefte Gebouw Beschikbaar eigen vermogen Inventaris Behoefte aan vreemd vermogen Machines Aan te trekken lang vreemd vermogen: Transportmiddelen Obligatielening Vlottende kapitaalgoederen Onderhandse lening Voorraad Aan te trekken kort vreemd vermogen Vorderingen Crediteuren Liquide middelen Bankkrediet Totaal investeringen Totaal vermogensvoorziening

9 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, In dit voorbeeld heeft de ondernemingsleiding gekozen voor een bepaalde financiële structuur op grond van de behandelde aspecten op pagina 6. 5

10 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, 2 Werkkapitaalbeheer 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan het werkkapitaalmanagement. Het bruto-werkkapitaal bestaat uit de vlottende kapitaalgoederen. Het netto-werkkapitaal bestaat uit de vlottende kapitaalgoederen minus de kortlopende schulden. In plaats van netto-werkkapitaal wordt in het vervolg van dit hoofdstuk gesproken van werkkapitaal. De toevoeging netto wordt dus weggelaten. Het werkkapitaalbeheer is een belangrijk onderdeel van het financieel management. Het bruto werkkapitaal maakt vaak meer dan de helft uit van het totale kapitaal van de onderneming. Het werkkapitaal vraagt dagelijks aandacht van de ondernemingsleiding. Vooral voor kleine- en middelgrote ondernemingen is een goed beheer van het werkkapitaal van levensbelang, omdat deze ondernemingen bij liquiditeitsproblemen niet of heel moeilijk aan lang vermogen kunnen komen. Aan de investering in werkkapitaal zijn opbrengsten en kosten verbonden. Hoe meer geïnvesteerd wordt in werkkapitaal, hoe hoger de kosten van het aanhouden van voorraden, debiteuren en liquide middelen. Denk bijvoorbeeld aan de opslagkosten van voorraden, de gederfde rentekosten omdat afnemers niet contant betalen en liquide middelen die geen of een lage intrest opleveren. Aan de andere kant nemen door een groter werkkapitaal bepaalde risico s af, bijvoorbeeld het risico van nee-verkopen, het risico van ontevreden klanten in verband met een te korte krediettermijn en het risico van faillissement bij onvoldoende liquiditeit. De risico s kunnen echter ook toenemen, bijvoorbeeld het valutarisico als vorderingen in buitenlandse valuta luiden. Als de dollar in waarde daalt, worden de dollarvorderingen, uitgedrukt in guldens minder waard. De ondernemingsleiding zal rekeninghoudend met de rendements- en risicofactoren een optimaal werkkapitaalbeleid moeten bepalen. 6

11 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Liquiditeitsbeheer Meestal wordt bij een bespreking van het liquiditeitsbeheer begonnen met de door de beroemde Engelse econoom J.M. Keynes genoemde motieven voor het aanhouden van liquide middelen: Het transactiemotief. Er is geld nodig voor transacties. Het voorzorgsmotief. Er is een buffer nodig voor onvoorziene uitgaven. Het speculatiemotief. Als bijvoorbeeld een prijsdaling van grondstoffen wordt verwacht, kan men de inkoop ervan nog even uitstellen. Indien plotseling geld nodig is, kan de onderneming beschikken over haar rekening-courantkrediet bij de bank. Tot een bepaald maximum (het kredietplafond) kan ze krediet opnemen. Over het opgenomen bedrag moet rente worden betaald. Verder kan de onderneming tijdelijk beleggen in effecten (aandelen, obligaties), die snel verkocht kunnen worden op de beurs. Ook kunnen betalingen worden vertraagd. Om greep te krijgen op de liquiditeit is het van belang de in- en uitgaande geldstromen zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. Ook een goede incassopolitiek is onmisbaar. Voor de continuïteit van een onderneming is het van groot belang dat steeds de verplichte betalingen aan schuldeisers gedaan kunnen worden. Vooral bij beginnende ondernemingen komt het regelmatig voor dat ze, hoewel rendabel, toch failliet gaan, omdat de schulden niet op tijd betaald worden. Om de liquiditeit in de gaten te houden, moet een liquiditeitsbegroting gemaakt worden. Hierin worden per week, maand of kwartaal de begrote ontvangsten en uitgaven gespecificeerd. Uit dit overzicht blijkt duidelijk in welke perioden van het jaar tekorten optreden. De ondernemingsleiding kan dan tijdig maatregelen nemen om deze tekorten weg te werken, bijvoorbeeld door het opnemen van bankkrediet. Te veel geld in kas is echter ook niet goed (onder meer voor de rentabiliteit). Onnodige liquide middelen genereren immers weinig of geen opbrengsten. Voorbeeld: Baco B.V. produceert en verkoopt sorteermachines. Voor januari in het komende jaar heeft ze de volgende cijfers verzameld en geschat. Uitgaven Productie Verkoop Vast Variabel

12 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Omzet Diverse ontvangsten Investeringsuitgaven Afschrijvingen Te betalen intrest Verkoopprijs per stuk 495 Vlottende activa 1/1 31/1 Liquide middelen Debiteuren Voorraad (stuks) Het bedrag aan liquide middelen op 31/1 in dit overzicht is het gewenste saldo. Gevraagd: De liquiditeitsbegroting voor januari in het komende jaar. Uitwerking: Afzet: = Voorraad 1/1-390 Voorraad 31/1 270 Productie 960 Debiteurenontvangsten: = Variabele productie-uitgaven: 960 x = Vaste productie-uitgaven Variabele verkoopuitgaven: x - 98 = Vaste verkoopuitgaven Diverse ontvangsten Investeringsuitgaven Te betalen intrest Mutatie liquide middelen Saldo liquide middelen 1/

13 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Saldo liquide middelen 31/ Gewenst saldo liquide middelen 31/ Te financieren De afschrijvingen zijn de waardeverminderingen van de vaste kapitaalgoederen. Deze waardeverminderingen zijn kosten, geen uitgaven. De afschrijvingen horen dus niet thuis op de liquiditeitsbegroting. 2.3 Debiteurenbeheer De meeste ondernemingen zijn genoodzaakt uit concurrentieoverwegingen krediet aan de afnemers te verlenen. De omvang van de debiteuren wordt bepaald door de verkopen op rekening en de krediettermijn. Debiteuren brengen kosten met zich mee, zoals administratiekosten, incassokosten en rentekosten over het in de debiteuren geïnvesteerde vermogen. Verder is er het risico dat debiteuren niet of te laat betalen. Het debiteurenrisico kan worden beperkt door een kredietverzekering. Om te zorgen dat de kosten niet uit de hand lopen, is een goed debiteurenbeleid nodig. Hierbij gaat het onder andere om: - onderzoek naar de kredietwaardigheid van potentiële afnemers, bijvoorbeeld de 5 C s: capital, character, collateral, capacity en conditions; - vaststelling van de betalingsvoorwaarden: - de maximale krediettermijn; - de korting bij contante betaling - de debiteurenbewaking c.q. bewaking van de krediettermijn - de incassoprocedure. Voorbeeld: Handelsonderneming Avera verkoopt haar producten uitsluitend op rekening. De omzet is regelmatig gespreid in de tijd. De omzet per jaar bedraagt De intrestkosten zijn 10 % per jaar. Avera besluit vlotte betaling te belonen met een korting van 1,5 % op het factuurbedrag bij betaling binnen 15 dagen. Hierdoor zal naar verwachting het betalingspatroon van de debiteuren als volgt veranderen. 9

14 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Van de omzet wordt betaald Oud Nieuw Na 15 dagen 0 20% Na 1 maand 15% 20% Na 2 maanden 60% 40% Na 3 maanden 25% 20% De omzet zal naar verwachting door de korting niet veranderen. Gevraagd: De toename van de winst door het nieuwe debiteurenbeleid. Uitwerking: De gemiddelde krediettermijn was in de oude situatie: 0,15 x 1 + 0,60 x 2 + 0,25 x 3 = 2,1 maanden. In de nieuwe situatie wordt de gemiddelde krediettermijn: 0,20 x 0,5 + 0,20 x 1 + 0,40 x 2 + 0,20 x 3 = 1,7 maanden. De korting kost: 0,015 x 0,2 x = Daling rentekosten debiteuren: 0,4 x 0,10 x = Toename winst door de korting Ook hoe snel X zijn rekeningen betaalt, is in kaart gebracht, want duizenden bedrijven hebben hun debiteurenbestanden aan Dun & Bradstreet geleverd. Daardoor weten ze alles over de hoogte van vorderingen op hun afnemers en de looptijd van de betalingsachter-standen. Ondernemingen geven het bureau zelfs de limiet van hun rekening courant op die ze bij hun bank krijgen en het percentage dat daarvan op dat moment is benut. Als een klant bij het informatiebureau vraagt naar gegevens over bedrijf X, wordt alleen dat percentage gemeld. Goed betalingsgedrag van je klanten heb je voor een groot deel zelf in de hand.. Het begint met het punctueel versturen van facturen en aanmaningen als na vijftien of dertig dagen nog geen geld binnen is. Heel belangrijk is om even te bellen met je afnemer als hij niet betaalt. Vraag gewoon wat er aan de hand is. De debiteur zal zelf niet gauw de telefoon pakken om te zeggen dat hij tijdelijk krap bij kas zit en je wilt de relatie niet verstoren door meteen een incassobureau op zijn dak te sturen. Als het 10

15 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, even kan wil je hem als klant behouden. Bedrijven moeten er intern wel voor zorgen dat de afdeling Verkoop weet dat de afdeling Debiteuren een probleem heeft met die afnemer. Dus niet koste wat het kost nieuwe bestellingen accepteren. Uit een financieel tijdschrift Factoring Tegen een vergoeding kunnen de administratie en incasso van de vorderingen worden overgedragen aan een factoorbedrijf. Deze neemt het risico van wanbetaling door de debiteuren (gedeeltelijk) van de onderneming over. Dit wordt factoring genoemd. Er zijn verschillende varianten mogelijk. Als de factoor de vorderingen bij overname direct uitbetaalt aan de onderneming, zal de vermogensbehoefte van de onderneming dalen. De balanspost Debiteuren van de onderneming verdwijnt dan. Dit wordt aangeduid als balansverkorting. Dit is niet het geval als de factoor de vorderingen pas op de vervaldatum afdraagt aan de onderneming. 2.4 Voorraadmotieven Ondernemingen kunnen verschillende soorten voorraden hebben. Grond- en hulpstoffen, halffabrikaten en eindproducten kunnen we aantreffen bij industriële ondernemingen. Handelsondernemingen hebben alleen eindproducten in voorraad. Er kunnen verschillende redenen zijn voor het aanhouden van voorraden: - Seizoensomstandigheden, bijvoorbeeld landbouwproducten. - Voorraden zijn nodig om stagnatie in de productie en/of extra vraag te overbruggen. - Frequent inkopen is relatief duur t.o.v. voorraadhouden. - Service aan de afnemers: tonen van de goederen, korte levertijd. 2.5 Inkooppolitiek De verkoopafdeling en de productieafdeling moeten nauw samenwerken om tot een optimaal voorraadbeheer te komen. Het gaat hierbij om kwaliteit, kwantiteit en levertijd. De leveringsbetrouwbaarheid van de onderneming is erg belangrijk. 'Nee-verkopen' moeten voorkomen worden. Dit pleit voor het aanhouden van voorraden. Het nadeel van voorraden is echter dat ze kosten veroorzaken. Deze kosten zijn te verdelen in bestelkosten en opslagkosten. 11

16 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, De onderneming moet een optimum zoeken tussen de bestelkosten van de producten en de opslagkosten. Als in een bepaalde periode de bestelgrootte toeneemt, worden in die periode de bestelkosten namelijk lager, maar de opslagkosten hoger. Als de bestelgrootte toeneemt, worden de bestelkosten lager door minder voorbereidings- en administratiekosten en meer quantumkorting. Als de bestelgrootte toeneemt, stijgen de opslagkosten door extra magazijnkosten, rentekosten, verzekeringskosten, administratiekosten, bederf en incourantheid. De bestelomvang is optimaal als de som van de bestelkosten en de opslagkosten minimaal is. Voorbeeld: Handelsonderneming ECDL verkoopt digibeters. De afzet per jaar (regelmatig gespreid) is stuks De inkoopprijs per stuk bedraagt 40 De kosten van het vermogensbeslag bedragen per jaar 10 % Andere opslagkosten zijn er niet. De bestelkosten per order bedragen 500 De tijd tussen moment van bestellen en ontv angst (levertijd) is 6 dagen. Bereken de optimale bestelgrootte. Uitwerking: De Opslagkosten per stuk per jaar bedragen 0,1 x 40 = 4. De afschrijvingskosten voor het magazijn en de loonkosten voor de magazijnbediende zijn niet relevant voor de bepaling van de optimale bestelgrootte. Deze kosten gaan gewoon door, onafhankelijk van de bestelgrootte. Aantal Bestel- Gemiddelde Opslag- Bestel- Totale Bestellingen grootte voorraad kosten kosten kosten (stuks) (stuks) (1) (2) (3) = 0,5 x (2) (3) x 4 (1) x

17 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, We zien dat de optimale bestelgrootte stuks is. De totale kosten zijn dan minimaal. Het aantal bestellingen per jaar is 20. Als we gemakshalve een jaar stellen op 360 dagen, moet er dus om de 20 Elke dag worden = 18 dagen worden besteld. = 278 stuks afgezet. Het bestelniveau, dat is het niveau waarop besteld moet worden is dus 6 x 278 = stuks (afgerond). Zie figuur en Voorraad Gemiddelde voorraad Bestelniveau Aantal dagen fig Voorraadontwikkeling in de tijd Kosten per jaar Opslagkosten Bestelkosten Voorraadkosten Bestelgrootte 13

18 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, fig Optimale bestelgrootte De optimale bestelgrootte kan ook als volgt worden berekend: Stel Q = Optimale bestelgrootte V = Verbruik per jaar B = Bestelkosten per order O = Opslagkosten per product per jaar BV De totale kosten per jaar bedragen dan: + 0,5QO Q Als we hiervan de afgeleide naar Q gelijk aan nul stellen, vinden we de bestelgrootte met minimale kosten: 2VB Q = O Dit wordt de formule van Camp genoemd: In het cijfervoorbeeld is aangenomen dat de bestelkosten afnemen als het aantal bestellingen afneemt. In werkelijkheid zijn de bestelkosten vaak voor een belangrijk deel vast. Ook de opslagkosten zijn vaak gedeeltelijk vast (onafhankelijk van de bestelgrootte). Verder is geen rekening gehouden met een veiligheidsvoorraad. Het model kan worden aangepast, zodat (gedeeltelijk) aan de genoemde beperkingen wordt tegemoetgekomen. Veiligheidsvoorraad We gaan verder met het vorige voorbeeld. ECDL wil een zodanig grote veiligheidsvoorraad aanleggen dat een onverhoopt langere levertijd van twee dagen en een eventuele toename van de afzet per dag van 20 % overbrugd kan worden. Uitwerking: Er moet nu besteld worden bij (6 + 2) x (1,2 x 278) = stuks. Dat is = stuks extra. De benodigde veiligheidsvoorraad is dus stuks. De gemiddelde voorrad is nu = stuks. Door de veiligheidsvoorraad stijgen de vermogenskosten per jaar met 0,1 x x 40 = Dat is bij elke bestelgrootte het geval, dus voor de 14

19 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, bepaling van de optimale bestelgrootte zijn deze kosten irrelevant. De optimale bestelgrootte is nog steeds stuks. Zie figuur

20 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Voorraad Gemiddelde voorraad Bestelniveau Veiligheidsvoorraad Aantal dagen fig Voorraadontwikkeling in de tijd Just in time Veel onderneming proberen de just in timevoorraad-politiek toe te passen. Dit betekent dat door een betere organisatie, beperking van het aantal leveranciers en goede afspraken met hen de voorraden worden geminimaliseerd, terwijl de afnemers toch niet hoeven te wachten. Voorraden worden in deze filosofie gezien als een teken van inefficiëntie. Door de just in time-politiek zal naar verwachting de omloopsnelheid van het vermogen stijgen en zullen de voorraadkosten dalen, hetgeen gunstig is voor de rentabiliteit van het totaal vermogen. Om zo n voorraadpolitiek te kunnen toepassen heeft men extra arbeidsuren en extra computers nodig. Chaotisch voorraadbeheer Veel voorkomend verschijnsel: weten dát je iets hebt maar niet weten wáár. Om de concurrentiestrijd te overleven, moeten bedrijven streven naar kostenbeheersing en dat betekent onder andere kleinere voorraden maar desondanks alles direct kunnen leveren waar de klant of afnemer om vraagt. Op het probleem van magazijnen en distributiecentra promoveerde vorige week ir. J.P. van den Berg aan de Universiteit Twente. Volgens Van den Berg is het in principe mogelijk 'bijna niets' op voorraad te hebben en toch alles bij de hand te hebben waarnaar gevraagd wordt. Het is een complex wiskundig probleem dat met methoden uit de operations research oplosbaar 16

21 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, is. In de praktijk zouden daarmee kostenbesparingen van tientallen procenten haalbaar zijn. Op enkele plaatsen in Nederland wordt wiskundig voorraadbeheer toegepast. Spectaculair is het gerobotiseerde 'chaotisch magazijn' van Siemens in Zoetermeer. Vele tienduizenden onderdelen liggen daar schijnbaar ordeloos in de schappen, maar de computer weet waar elk onderdeel zich bevindt en heeft de meest gevraagde direct onder handbereik. Algemeen Dagblad 17

22 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Opgaven werkkapitaalbeheer Opgave De administrateur van handelsondememing Roda heeft 30 mei de volgende balans opgesteld: Balans per 30 mei Gebouw Eigen vermogen Voorraad % hypothecaire lening Debiteuren Te betalen intrest Liquide middelen Crediteuren De administrateur beschikt over de volgende gegevens: De in- en verkopen zijn gelijkmatig over de maand verdeeld. In juni worden verkopen verwacht van Van de omzet is contant 60% op rekening 40%. De debiteuren betalen het verschuldigde bedrag gemiddeld na 24 dagen. Het brutowinstpercentage is 25 % van de verkoopprijs. De inkopen zijn op rekening. De voorraad op 30 juni wordt geraamd op Het aan crediteuren verschuldigde bedrag wordt gemiddeld betaald na 12 dagen. Op 1 juni wordt jaarlijks op de hypothecaire lening afgelost. Op die dag wordt ook de verschuldigde jaarintrest (achteraf) betaald. De afschrijving op het gebouw in juni bedraagt De overige uitgaven per maand worden geschat op Een maand wordt eenvoudigheidshalve gesteld op 30 dagen. 18

23 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Gevraagd: Stel de liquiditeitsbegroting op voor juni en de balans per 1 juli. Afronden op hele euro's. Uitwerkschema: Liquide middelen 1/6 Ontvangsten: Contante verkopen: Van debiteuren: Uitgaven: Aan crediteuren: * Interest hypothecaire lening: Aflossing hypothecaire lening Overige uitgaven Liquide middelen 30/6 * Verkopen tegen inkoopprijs: Toename voorraad Inkopen Balans per 1 juli Gebouw Eigen vermogen Voorraad 5% hypothecaire lening Debiteuren Te betalen intrest Liquide middelen Crediteuren Opgave Pamino B.V. verkoopt haar producten uitsluitend op rekening. De omzet is regelmatig gespreid in de tijd. Verder is nog het volgende gegeven: 19

24 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Omzet per jaar. Intrestkosten 10%. Kosten debiteurenadministratie: - factureringskosten 0,4% van het factuurbedrag; - overige kosten 2,1% van het factuurbedrag. Betalingspatroon debiteuren: Van de omzet wordt betaald: Na 1 maand 20%; Na 2 maanden 30%; Na 3 maanden 50%. Pamino heeft een aanbieding gekregen van een factoorsbedrijf: De afnemers betalen voortaan aan de factoor. Op factuurdatum betaalt de factoor aan Pamino 75% van het factuurbedrag. De rest wordt door de factoor aan Pamino afgedragen na aftrek van de factoorskosten. De factoor brengt Pamino in rekening voor kosten: - Intrestkosten 12%; - provisie 1,5% van het factuurbedrag. De omzet en het betalingspatroon van de debiteuren zal naar verwachting door de factorering niet veranderen. Gevraagd: Bereken de kosten van het debiteurenbeleid vóór en na de factorering. Uitwerkschema: Gemiddelde krediettermijn: maanden Vóór factorering: Rentekosten debiteuren: Administratiekosten: Totale kosten debiteurenbeleid 20

25 , Financiering voor de propedeuse, ISBN , drs. H.J. Ots, Na factorering: Omzet Direct uitbetaald door de factoor aan Pamino: Resteert Rentekosten factoor: minus Provisie: minus Vordering op factoor Rentekosten debiteuren: Rentekosten factoor Provisie Factureringskosten: Totale kosten debiteurenbeleid Het gemiddelde debiteurensaldo daalt met: Opgave Superlak B.V. verkoopt verf, verpakt in blikken van 4 kg. De afzet is regelmatig gespreid in de tijd. Er worden blikken verf per jaar afgezet. De levertijd is nihil. Superlak koopt periodiek een hoeveelheid verf in bij de verffabrikant voor 40 per blik. De aanwezige voorraad verf heeft Superlak opgeslagen in een magazijn. De variabele opslagkosten bestaan uitsluitend uit de kosten van het in de voorraad geïnvesteerde vermogen. De vermogenkosten zijn 12 % per jaar. De vaste opslagkosten bedragen per jaar. Superlak houdt een veiligheidsvoorraad aan van blikken verf. De vaste bestelkosten bedragen per order per order. De variabele bestelkosten bedragen 0,25 per blik. Superlak streeft er naar de totale kosten verbonden aan het houden en aanleggen van voorraden te minimaliseren. Gevraagd: Bepaal door het invullen van de volgende tabel de optimale bestelgrootte voor Superlak. Welke kolommen zijn irrelevant voor de inkoopbeslissing? 21