DE KRACHT VAN VRIJWILLIGERS. Beleidsnota vrijwilligerswerk

Transcriptie

1 DE KRACHT VAN VRIJWILLIGERS Beleidsnota vrijwilligerswerk

2 1. Inleiding Vrijwilligerswerk heeft een belangrijke maatschappelijke betekenis. Vrijwilligerswerk is geen doel op zich. Het is een middel om doelstellingen te bereiken. Door middel van vrijwilligerswerk kunnen mensen elkaar ontmoeten. Een goed vrijwilligerswerkbeleid ondersteunt vrijwilligers(organisaties) en stimuleert participatie. Het zijn immers de vrijwilligers(organisaties) die een belangrijke mogelijkheid bieden om te participeren in de samenleving. Het college vindt participatie in de samenleving essentieel op het terrein van welzijn. Betrokken zijn bij je medemens uit zich in zorg voor elkaar en verhoogt het welzijn van onze samenleving. Een leefbare lokale samenleving waar mensen een beroep kunnen doen op hun sociale omgeving, is een primair streven van het college. Vrijwilligerswerk heeft een functie voor de samenleving. Vrijwilligerswerk levert een nuttige opbrengst op, versterkt de sociale cohesie en de leefbaarheid in een gemeenschap en heeft betekenis voor de vrijwilliger zelf. De gemeente Beesel wil daar beleid tegenover stellen, met daarin aandacht voor zaken als: goede voorwaarden waaronder het werk verricht kan worden, waardering voor de prestaties en ondersteuning van het werk en aandacht voor nieuwe ontwikkelingen binnen het vrijwilligerswerk Nieuwe beleidsnota vrijwilligerswerk In juni 2011 heeft de gemeenteraad de startnotitie beleidsnota vrijwilligerswerk (bijlage 1) vastgesteld. Vrijwilligersorganisaties hebben een uitnodiging ontvangen om op internet een vragenlijst in te vullen. De uitkomsten leverden veel informatie op voor deze beleidsnota vrijwilligerswerk. Daarnaast hebben we gebruik gemaakt van de Handreiking Basisfuncties; lokale ondersteuning vrijwilligerswerk en mantelzorg 1. Hierin zijn vijf basisfuncties uitgewerkt, waarmee gemeenten een betere ondersteuning van vrijwilligers kunnen realiseren. Het resultaat van dit alles is de beleidsnota vrijwilligerswerk : De kracht van vrijwilligers Looptijd van de nota Deze vrijwilligerswerknota heeft een looptijd van 8 jaar ( ). Vaak hebben beleidsnota s een looptijd van 4 jaar. In dit geval is bewust gekozen voor een looptijd van 8 jaar. Het kost immers tijd om doelstellingen uit te werken en te realiseren. Bij een vrijwilligerswerknota van 4 jaar moeten we over 2,5 jaar alweer starten met de evaluatie om tijdig een nieuwe nota te schrijven. Dit evalueren en schrijven van beleidsnota s gaat ten koste van de uitvoering. Om deze reden is gekozen voor een termijn van 8 jaar. Deze termijn biedt ons de gelegenheid om optimaal in te zetten op het uitvoeren van de gekozen doelstellingen (zie ook paragraaf evaluatie). 1 Handreiking Basisfuncties. Lokale ondersteuning vrijwilligerswerk en mantelzorg, VWS (2009). 2

3 1.3. Leeswijzer In deze beleidsnota vrijwilligerswerk komen de volgende hoofdstukken aan bod: 1. Inleiding 2. Relatie vrijwilligerswerk met de Wmo 3. Wat gebeurt er op dit moment in Beesel? 4. Resultaten onderzoek onder vrijwilligersorganisaties 5. Doelstellingen en maatschappelijke effecten 6. Aanbevelingen 7. Financiën en planning Foto: P. Bors Maatschappelijke stage tijdens vrijwilligersontbijt

4 2. Relatie vrijwilligerswerk met de Wmo Het doel van de Wmo is: meedoen. Meedoen van alle burgers aan alle facetten van de samenleving, indien nodig geholpen door vrienden, familie of bekenden. Dat is onderlinge betrokkenheid tussen mensen. Eind perspectief van de Wmo is een samenhangend beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning en op aanpalende beleidsterreinen Prestatieveld 4: ondersteuning mantelzorgers en vrijwilligers De rol van vrijwilligers werd nog belangrijker met de invoering van de Wmo. De Wmo doet een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van burgers om zoveel mogelijk voor elkaar te zorgen. De Wmo gaat uit van de zelfredzaamheid van inwoners. Zij moeten bij de aanpak van een hulpvraag eerst een beroep doen op hun omgeving. Pas als laatste oplossing komt de gemeente in beeld. Dit heeft tot gevolg dat we vaker een beroep doen op vrijwilligers. Zonder vrijwilligers kunnen in onze gemeente vrijwilligersorganisaties niet bestaan en verschraalt de leefbaarheid in de kernen Definities vrijwilligerswerk en mantelzorg De Wmo noemt mantelzorgers en vrijwilligers in één prestatieveld. De gemeente Beesel kiest ervoor om vrijwilligerswerk en informele zorg (mantelzorg en vrijwilligerszorg) als twee beleidsterreinen neer te zetten. Hieronder leggen we dit uit, aan de hand van de definities van mantelzorg en vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk is al het werk dat in enig georganiseerd verband onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen en de samenleving Mantelzorg Langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevend persoon uit diens directe omgeving, waarbij zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie. Mantelzorg is onbetaald. Bij mantelzorg wordt de normale (gebruikelijke) zorg in zwaarte en/of intensiteit aanmerkelijk overschreden Aparte beleidsnota voor vrijwilligerswerk Er zijn overeenkomsten tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk. Beiden zijn onbetaald en dienen een maatschappelijk nut. Het belangrijkste verschil tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk is het keuzeaspect. Vrijwilligerswerk is een keuze. Je kiest ervoor om jeugdleider te worden bij de voetbalvereniging. Je kiest niet om te gaan mantelzorgen, het overkomt je. 4

5 Mantelzorgers en vrijwilligers(organisaties) ervaren andere knelpunten. Een geïntegreerde beleidsnota doet hier geen recht aan. Daarom heeft de gemeenteraad in september 2010 de beleidsnota Informele Zorg vastgesteld Vrijwilligersorganisatie Naast een definitie voor het begrip vrijwilliger is het ook belangrijk om aan te geven wat de gemeente Beesel verstaat onder een vrijwilligersorganisatie. Een vrijwilligersorganisatie is een organisatie, waarin zowel bestuurlijk als ook uitvoerend werk wordt verricht door vrijwilligers. Deze beleidsnota richt zich alleen op vrijwilligersorganisaties die hun statutaire zetel hebben in onze gemeente. Professionele organisaties die in de gemeente Beesel met vrijwilligers werken zijn o.a. Stichting Wel.kom en de Zorggroep. Op basis van bovenstaande definitie van vrijwilligersorganisatie ziet de gemeente Beesel dit soort organisaties niet als vrijwilligersorganisaties. Figuur: benchmark Wmo 2011: prestatieveld 4 vrijwilligerswerk 2.5. Benchmark Wmo 2011 De gemeente Beesel heeft met 154 andere gemeenten deelgenomen aan de basisbenchmark van de Wmo. Deze benchmark maakt de resultaten op de negen Wmo prestatievelden zichtbaar door deze met elkaar te % 66% 63% vergelijken. Op deze wijze zien we hoe de gemeente Beesel presteert ten opzichte van andere gemeenten. De figuur hiernaast geeft de score van de gemeente Beesel aan betreffende prestatieveld 4: vrijwilligerswerk. Het blauwe streepje geeft het gemiddelde aan van de gemeentegrootteklasse waarin Beesel valt en het rode streepje is het benchmarkgemiddelde. De inhoud van de thermometer is de score van Beesel. De score is bepaald aan de hand van de volgende indicatoren: functie steunpunt vrijwilligers, ondersteuning vrijwilligers, gebruik en tevredenheid ondersteuning aan vrijwilligers. De score van de gemeente Beesel is gelijk aan het gemiddelde van de gemeentegrootteklasse en iets lager dan het gemiddelde van de benchmark. 5

6 3. Wat gebeurt er op dit moment in Beesel? Hieronder staat een beschrijving van de huidige stand van zaken op het gebied van vrijwilligerswerk Waardering voor vrijwilligers Wij laten op verschillende manieren onze waardering voor vrijwilligers(organisaties) zien. Hieronder een overzicht Blijk van waardering voor vrijwilligers Wij zetten sinds 2003 vrijwilligers in het zonnetje door middel van de regeling Materiële Blijk van Waardering voor vrijwilligers. Organisaties kunnen een vrijwilliger voordragen voor een blijk van waardering, die collegeleden persoonlijk komen uitreiken. Tussen 2008 en 2011 hebben we aan 28 vrijwilligers (van 14 vrijwilligersorganisaties) een blijk van waardering uitgereikt Vrijwilligersdag In 2009 hebben we voor de eerste keer een vrijwilligersdag georganiseerd in de vorm van een ontbijt. Ruim 300 vrijwilligers hebben hier aan deelgenomen. In 2011 organiseren we een vrijwilligersavond Beeselse Kroontjes Sinds 2007 reiken we één keer per jaar Beeselse Kroontjes uit aan kinderen tussen de 4 en 12 jaar, die vrijwillig iets bijzonders hebben gedaan voor een ander. In 2007, 2008 en 2010 vond de uitreiking plaats tijdens Koninginnedag. In 2009 heeft de uitreiking plaatsgevonden tijdens het vrijwilligersontbijt. In 2011 doen we dit tijdens de vrijwilligersavond Ondersteunen en versterken van vrijwilligersorganisaties Vrijwilligersverzekering Sinds 2009 hebben we een collectieve verzekering afgesloten voor vrijwilligers. In deze periode zijn zeven schademeldingen gedaan door vrijwilligersorganisaties (2009:3, 2010:4). De meeste meldingen hadden betrekking op particuliere aansprakelijkheid Nieuwsbrief vrijwilligers In de periode hebben we drie nieuwsbrieven uitgebracht. Met deze nieuwsbrieven hebben we vrijwilligersorganisaties geïnformeerd over ontwikkelingen op het gebied van vrijwilligerswerk en aanpalende beleidsterreinen. 6

7 3.2.3 Verordening deskundigheidsbevordering Voor de ondersteuning en facilitering van scholing en deskundigheidsbevordering hebben we jaarlijks een budget beschikbaar van Vrijwilligersorganisaties kunnen subsidie aanvragen voor cursussen en trainingen die deskundigheid van vrijwilligers bevorderen bij het uitoefenen van vrijwilligersactiviteiten. Vijf organisaties hebben gebruik gemaakt van deze subsidieregeling. De subsidieaanvragen hadden allemaal betrekking op (herhalings)cursussen bedrijfshulpverlening (BHV) Vrijwilligersavond 2011 In 2011 organiseren we een vrijwilligersavond tijdens de Nationale vrijwilligersdag (7 december). Onderdeel van deze avond is het informeren van vrijwilligersorganisaties over het nieuwe vrijwilligersbeleid Vereenvoudigen subsidieverordening In 2012 komt er een nieuwe algemene subsidieverordening. Met deze subsidieverordening verminderen we de administratieve lasten voor vrijwilligersorganisaties. In de vorige periode moest elke organisatie jaarlijks de jaarstukken aan de gemeente toesturen. Voortaan staan de administratieve lasten in verhouding tot de hoogte van het subsidiebedrag. Hoe lager het subsidiebedrag hoe eenvoudiger de verantwoording. Hierbij doen we ook een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van vrijwilligersorganisaties. Als er omstandigheden zijn die van invloed zijn op de hoogte op het subsidiebedrag dan moeten organisaties dit zelf melden. Dit past binnen de ontwikkelingen binnen de Wmo, waarbij eigen kracht en verantwoordelijkheid centraal staan Verbinden en makelen Makelaar Maatschappelijke Stage In 2007 zijn we samen met de gemeente Roermond en de scholen voor voortgezet onderwijs getart met het vormgeven van de maatschappelijke stage in de regio Roermond-Beesel. De gemeente Roerdalen is in 2008 aangesloten. Stichting Wel.kom voert in opdracht van de gemeenten de rol van makelaar maatschappelijke stage uit. Er is een website Figuur: logo maatschappelijke stage. Hier komt vraag en aanbod bij elkaar. Van 2008 tot en met 2010 hebben ruim leerlingen maatschappelijke stage gelopen. Hiervan waren 500 leerlingen afkomstig uit onze gemeente Sociale activering Vrijwilligerswerk door WWB-ers Via het team sociale zaken doen 21 mensen met een WWB uitkering vrijwilligerswerk. Zij doen vrijwilligerswerk bij De Zorggroep, Zwembad de Bercken, de Vrijwillige Thuishulp en Vergeten Groenten. 7

8 4. Resultaten onderzoek onder vrijwilligersorganisaties Om richting te geven aan het vrijwilligerswerkbeleid is het van belang de bestaande situatie in kaart te brengen. Daarom hebben we een digitale vragenlijst uitgezet onder alle vrijwilligersorganisaties in de gemeente Beesel. Hieronder staan de belangrijkste resultaten van dit onderzoek. Het volledige onderzoeksrapport maakt onderdeel uit van de bijlagen Onderzoek We hebben 110 uitnodigingen voor het invullen van de vragenlijst verstuurd. Vier organisaties hebben laten weten dat zij zichzelf niet tot de doelgroep van het onderzoek rekenen. In totaal hebben 61 organisaties de vragenlijst online ingevuld. De respons van 58 % is exact gelijk aan het onderzoek van Aanbod vrijwilligersorganisaties In de gemeente zijn 110 vrijwilligersorganisaties actief. Deze zijn op de volgende manier verdeeld over de verschillende sectoren: sport Figuur: vrijwilligers naar sector 21% Respons 4% 3% 2%1% 5% 25% 39% sociaal cultureel werk kunst en cultuur belangenvereniging zorg, hulp, dienstverlening religie onderwijs en educatie Natuur en milieu De meeste respondenten komen, net als bij het vorige onderzoek, uit de sectoren sociaal cultureel werk, sport en kunst en cultuur. Opvallend is de lagere respons van het aantal sportverenigingen (2011: 42%, 2007: 55%). Een mogelijke verklaring hiervoor is dat we in 2009 een onderzoek hebben gedaan onder sportorganisaties. 8

9 Relatie met Gemeente Beesel De meerderheid van de organisaties (59%) geeft aan dat de relatie met de gemeente ten opzichte van een aantal jaren geleden gelijk is gebleven. 23% van de organisaties vindt dat de relatie is verbeterd Resultaten vrijwilligersorganisaties Leden/bestuursleden Het gemiddeld aantal bestuursleden per organisatie is afgenomen ten opzichte van eerdere onderzoeken. Ook het gemiddeld aantal bestuursleden (5.7) is ten opzichte van 2007 (6.7) afgenomen. Dit is vooral toe te schrijven aan de afname van het aantal mannelijke bestuursleden Vrijwilligers Het gemiddeld aantal vrijwilligers (23.2) is ten opzichte van 2007 (28) afgenomen. Ook hier is de grootste afname te zien bij de mannen. Het percentage vrijwilligers in de leeftijdscategorie 41 t/m 50 en jonger dan 21 jaar is ten opzichte van de vorige meting toegenomen. Het percentage vrijwilligers in de leeftijdscategorie 51 t/m 60 jaar is ten opzichte van de vorige meting het meest afgenomen Ondersteuning Van de organisaties heeft 21% behoefte aan ondersteuning. Organisaties hebben het meeste behoefte aan ondersteuning bij het werven van vrijwilligers, het invullen van bestuursfuncties en zaken die specifiek betrekking hebben op de eigen organisatie. Opvallend is de toename van de mate waarin organisaties gebruik maken van ondersteuning van de gemeente (2011: 47%, 2007: 35%) Resultaten gemeentelijk vrijwilligersbeleid De gemeente heeft een aantal voorzieningen voor vrijwilligers(organisaties). We hebben onderzocht of organisaties bekend zijn met deze voorzieningen en of ze er gebruik van maken. Ook vroegen we of de voorzieningen terug moeten komen in het nieuwe vrijwilligersbeleid. Hieronder volgen de resultaten per voorziening Blijk van waardering voor vrijwilligers Het merendeel van de organisaties is bekend met de Blijk van waardering voor vrijwilligers en vindt dat deze onderdeel moet blijven uitmaken van het gemeentelijke vrijwilligersbeleid. 9

10 Subsidieregeling deskundigheidsbevordering Ongeveerd de helft van de organisaties is bekend met deze regeling, maar slechts 5% maakt er ook daadwerkelijk gebruik van. Desondanks vindt 70% van de organisaties het belangrijk om deze subsidieregeling te handhaven Nieuwsbrief vrijwilligers Driekwart van de organisaties is bekend met de nieuwsbrief en 67% leest deze ook. De helft van de organisaties geeft aan dat de nieuwsbrief zinvol is Vrijwilligersdag In 2009 hebben we voor het eerst een vrijwilligersdag georganiseerd in de vorm van een vrijwilligersontbijt. 46% van de organisaties denkt dat hun vrijwilligers in 2011 meedoen aan de vrijwilligersdag Maatschappelijke stage In 2008 is de gemeente Beesel gestart met een makelaar maatschappelijke stage. De helft van de organisaties is bekend met deze makelaar, maar slechts 8% maakt hier gebruik van. De meerderheid van de organisaties (59%) geeft aan dat zij maatschappelijke stage niet gaan inzetten Vrijwilligersverzekering Vanaf 2009 heeft de gemeente Beesel een collectieve vrijwilligerspolis afgesloten. Deze verzekering is bij 70% van de organisaties bekend. 5% van de organisaties heeft een schademelding gedaan via deze verzekering. 10

11 5. Doelstellingen en maatschappelijke effecten: wat willen we bereiken met dit vrijwilligerswerkbeleid en waarom? Het hoofddoel van de Wmo is meedoen voor iedereen. Vanuit haar Wmo-beleid streeft de gemeente Beesel er naar de maatschappelijke inzet van haar burgers te vergroten. Dit leidt tot een aantal gewenste maatschappelijke effecten. Deze effecten staan in dit hoofdstuk beschreven. Bij het stimuleren van maatschappelijke inzet via vrijwilligerswerk staan de basisfuncties voor lokale ondersteuning van vrijwilligerswerk centraal Landelijke doelstellingen In 2009 heeft het ministerie van VWS vijf basisfuncties voor lokale ondersteuning van vrijwilligerswerk opgesteld. Basisfunctie 1. Vertalen van maatschappelijke ontwikkelingen Omschrijving De gemeente moet nieuwe (en bestaande) ontwikkelingen vertalen in een visie en in concreet beleid. 2. Verbinden en makelen Bij verbinden is sprake van twee of meer partijen die met een bepaalde reden met elkaar in contact worden gebracht. Gemeenten zijn bij uitstek de partij om verbindingen tot stand te brengen. Makelen gaat nog een stapje verder. Door makelen komen twee of meer partijen tot een samenwerkingsrelatie en worden (nieuwe) vrijwilligers en leerlingen in het kader van maatschappelijke stages toegeleid naar vrijwilligerswerk. 3. Versterken Versterken houdt in dat de gemeente een effectieve lokale of regionale ondersteuningsinfrastructuur opbouwt en/of onderhoudt. Het gaat bij deze basisfunctie niet om structuur, maar om het doel dat daarmee wordt bereikt: het ondersteunen en versterken van vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. 4. Verbreiden Deze basisfunctie gaat over het promoten en uiting geven aan de waardering van het vrijwilligerswerk. Vier kernwoorden staan hierbij centraal: inspireren, verleiden, verbreden en waarderen. 5. Verankeren Vastgelegde kennis en ervaring in het vrijwilligerswerk dient beschikbaar te zijn. Naast het vastleggen, is het ook goed een evaluatieslag te maken van de opgedane ervaringen en dit te gebruiken voor innovaties. Dit is in feite weer een voorloper van de basisfunctie: vertalen maatschappelijke ontwikkelingen Maatschappelijk effect Bovenstaande doelstellingen zijn van belang, omdat ze kunnen leiden tot de volgende maatschappelijke effecten: sterke maatschappelijke verbanden Sociale samenhang 11

12 Grote maatschappelijke participatie, door actieve bijdragen van bewoners aan de leefbaarheid van wijken en dorpen Concrete doelstellingen voor de looptijd van deze beleidsnota vrijwilligerswerk Vanuit het perspectief van deze gewenste maatschappelijke effecten hebben wij de volgende concrete doelstellingen geformuleerd voor de periode : We willen 100% van de jongeren uit de gemeente Beesel via maatschappelijke stage bereiken en zo vrijwilligerswerk onder de doelgroep stimuleren. We willen dat 60% van de jongeren uit de gemeente Beesel maatschappelijke stage loopt bij vrijwilligersorganisaties binnen onze gemeente. We willen dat 50% van de vrijwilligersorganisaties uit de gemeente Beesel maatschappelijke stages aanbiedt. Vrijwilligersorganisaties krijgen ondersteuning van een Verenigingsondersteuner. In stand houden van waarderingsvormen voor vrijwilligers(organisaties). In stand houden vormen van ondersteuning voor vrijwilligers(organisaties) Hoe willen we dit bereiken? Om bovenstaande doelstellingen te bereiken is het van belang dat de gemeente een actief vrijwilligerswerkbeleid voert. In het volgende hoofdstuk is een aantal aanbevelingen geformuleerd waarmee we (verdere) invulling geven aan de basisfuncties lokale ondersteuning vrijwilligerswerk. 12

13 6. Aanbevelingen In dit hoofdstuk staan de aanbevelingen voor het vrijwilligerswerkbeleid in de periode De aanbevelingen zijn verdeeld over de volgende paragrafen: vertalen van maatschappelijke ontwikkelingen, verbinden & makelen, versterken, verbreiden, verankeren en subsidies Vertalen van maatschappelijke ontwikkelingen Interactieve beleidsontwikkeling We ontwikkelen vrijwilligerswerkbeleid om vrijwilligersorganisaties te ondersteunen en faciliteren, zodat zij klaar zijn om een bijdrage te leveren aan maatschappelijke ontwikkelingen. We betrekken vrijwilligersorganisaties hierbij, zodat het beleid aansluit bij de behoeften van deze organisaties. Aanbevelingen over de ontwikkeling en evaluatie van het vrijwilligerswerkbeleid staan in paragraaf Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO) in het kader van Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO) zetten steeds meer bedrijven zonder financiële tegenprestaties medewerkers in of stellen faciliteiten beschikbaar. De gemeente wil Maatschappelijk betrokken Ondernemen stimuleren en zo vrijwilligersorganisaties versterken. Denk bijvoorbeeld aan een accountant die de jaarstukken voor een vrijwilligersorganisatie maakt, of een bedrijf dat een vrijwilligersorganisatie ondersteunt bij het opstellen van een meerjarenonderhoudsplan voor hun accommodatie. Aanbeveling De gemeente stimuleert Maatschappelijk Betrokken Ondernemen, door dit onderdeel van gesprek te maken tijdens reguliere contacten met bedrijven uit de gemeente. De verenigingsondersteuner is tevens makelaar maatschappelijk ondernemen en maakt zo verbinding tussen bedrijven en vrijwilligersorganisaties Tekort aan vrijwilligers in de toekomst In de toekomst zijn meer vrijwilligers nodig, omdat mensen steeds meer aangewezen zijn op hulp vanuit de eigen omgeving. De vergrijzende populatie biedt mogelijk een groter potentieel aan vrijwilligers. Maar in onze gemeente is het percentage vrijwilligers in de leeftijdscategorie 51 t/m 60 jaar de laatste vier jaar afgenomen. Daarnaast zien we landelijk dat vrijwilligers zich minder willen 13

14 binden. Mensen willen wel vrijwilligerswerk doen, maar niet op een vaste dag of week en niet structureel. We moeten kijken hoe we het potentieel aan vrijwilligersorganisaties optimaal kunnen benutten. Bij het formuleren van aanbevelingen moeten we rekening houden met bovenstaande ontwikkelingen. Aanbeveling Maak gebruik van de talenten van senioren en andere potentiële vrijwilligers door aan te sluiten bij hun wensen en behoeften. De verenigingsondersteuner inventariseert welke afgebakende klussen er bij vrijwilligersorganisaties liggen en waar geen (geschikte) vrijwilligers voor zijn. Denk bijvoorbeeld aan het opstellen van een PR plan of een plan voor de werving van vrijwilligers. Voor deze klussen werven we vrijwilligers via t Gazetje en de website Verbinden en makelen Combinatiefunctionaris Sociale samenhang is een belangrijke doelstelling van het kabinet. Zowel school, sport als cultuur kunnen daaraan een bijdrage leveren. Een samenhangend aanbod van onderwijs, sport en cultuur biedt een rijke leeromgeving, waarin kinderen de kans krijgen hun talenten te ontplooien, sociale vaardigheden opdoen en plezier hebben. Om kinderen die kans te bieden zijn laagdrempelige voorzieningen nodig. Daarbij gaat het om activiteiten binnen school, maar ook om activiteiten bij sportverenigingen en culturele organisaties. Deze verenigingen moeten dan wel klaar zijn voor deze taak. Wij vinden verenigingen belangrijk. Het is dan ook van groot belang dat verenigingen zich kunnen bezighouden met hun kerntaak. De gemeente kan daaraan een bijdrage leveren door verenigingen te ondersteunen op die punten waar zij knelpunten ervaren. Het gaat dan met name om het ondersteunen van verenigingen bij randvoorwaardelijke zaken. Drie onderwerpen waarbij organisaties het liefst ondersteuning willen zijn: werven van vrijwilligers, het invullen van bestuursfuncties en zaken die specifiek betrekking hebben op de eigen organisatie. Een combinatiefunctionaris kan deze ondersteuning bieden en samen met verenigingen werken aan een oplossing van problemen Maatschappelijke stage Leerlingen in het voortgezet onderwijs zijn vanaf september 2011 verplicht om tijdens 14

15 hun studie in totaal 30 uur maatschappelijke stage te lopen. Als het de school of leerling niet lukt om zelf een stageplaats te vinden, moet de leerling terecht kunnen bij de gemeentelijke stagemakelaar. Hiervoor ontvangt de gemeente jaarlijks geld in het gemeentefonds. De gemeentelijke stagemakelaar biedt niet alleen ondersteuning bij maatschappelijke stage. Uitgangspunten van de makelaarsfunctie zijn: 1. het versterken van het vrijwilligerswerk; 2. ondersteunen van vrijwilligersorganisaties bij het effectief plaatsen van vrijwilligers; 3. het bevorderen dat de maatschappelijke leerling van nu de vrijwilliger van de toekomst wordt. Het budget kunnen we dus als zodanig inzetten. Op dit moment heeft Wel.kom de opdracht om de makelaarsfunctie uit te voeren. Onbekend maakt onbemind. Ook in het geval van maatschappelijke stage. Het aantal vrijwilligersorganisaties dat in Beesel maatschappelijke stage aanbiedt is laag. Organisaties stellen zich terughoudend op. Ook is er een duidelijke nee te horen. Het verbinden van vrijwilligersorganisaties en scholen is een aandachtspunt voor de maatschappelijk makelaar in deze beleidsperiode. Aanbevelingen De stagemakelaar de volgende taken geven: Het stimuleren van vrijwilligerswerk onder de doelgroep jongeren via maatschappelijke stage. Stimuleren dat jongeren hun maatschappelijke stage lopen bij vrijwilligersorganisaties binnen de gemeente Beesel. Vrijwilligersorganisaties stimuleren om maatschappelijke stage aan te bieden Verenigingsondersteuner De taken van de makelaarsfunctie en een combinatiefunctionaris hebben overeenkomsten. Beiden ondersteunen vrijwilligersorganisaties en brengen ze in contact met andere partijen. Voor vrijwilligersorganisaties is het prettig als er één contactpersoon is, waarbij ze terecht kunnen voor ondersteuning. Daarom gaan we onderzoeken om beide functies te combineren tot een nieuwe functie van Verenigingsondersteuner. Aanbeveling Onderzoeken of de makelaar Maatschappelijke Stage en de Combinatiefunctionaris kunnen samengaan tot de functie van Verenigingsondersteuner. 15

16 6.3. Versterken Vrijstelling legeskosten De belangen en verantwoordelijkheden van de gemeente en vrijwilligersorganisaties liggen vaak in elkaars verlengde, maar kunnen ook tegengesteld zijn. De gemeente geeft een vergunning voor een (sport)accommodatie, omdat het belangrijk is dat zoveel mogelijk (jonge) mensen sporten. Tegelijkertijd brengt de gemeente kosten in rekening (leges) voor deze vergunning. Dit zijn inkomsten voor de gemeente, maar extra kosten voor de vereniging. Dit werkt demotiverend voor verenigingen om nieuwe initiatieven te ontplooien. De gemeente moet meer dan voorheen een partner zijn van vrijwilligersorganisaties. Wij moeten meedenken met vrijwilligersorganisaties die vragen hebben over zaken, die te maken hebben met gemeentelijk beleid en/of wet en regelgeving. Vrijwilligersorganisaties vrijstellen van leges is hier een voorbeeld van. In de begroting 2012 is rekening gehouden met minder inkomsten door vrijstelling te verlenen voor legeskosten van bouw en evenementenvergunningen van vrijwilligersorganisaties. Aanbeveling Implementeren van de vrijstelling van legeskosten voor vrijwilligersorganisaties Vrijstelling legeskosten VOG-verklaring Organisaties die vrijwilligers inzetten voor werk met kwetsbare groepen, zoals kinderen en gehandicapten vragen vrijwilligers vaak om een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG), om uit te sluiten dat de vrijwilliger een justitieel verleden heeft. Van een aantal vrijwilligersorganisaties hebben we een verzoek ontvangen om vrijstelling te verlenen voor de legeskosten van de VOG. Argumenten voor vrijstelling van legeskosten VOG 1. Met het vrijwilligerswerkbeleid willen we vrijwilligerswerk stimuleren en ondersteunen. Dit betekent dat we regeldruk verminderen en belemmeringen opheffen. Voor een potentiële vrijwilliger is de aanvraag van een VOG een behoorlijke kostenpost en dus geen stimulans voor vrijwilligerswerk. 2. Door de legeskosten van de VOG te vergoeden haalt de gemeente Beesel een van de belangrijkste belemmeringen bij vrijwilligersorganisaties weg om een VOG te vragen. 3. Een alternatief voor een vrijstellingsbepaling in de legesverordening is een financiële vergoeding via subsidiering. Dit heeft niet onze voorkeur, omdat we hiermee extra regelgeving en onnodige administratieve lasten mee creëren voor vrijwilligers. 16

17 Voorwaarden 1. De aanvrager moet in de gemeente Beesel wonen en staan ingeschreven in het bevolkingsregister (GBA). 2. De organisatie of stichting die van de aanvrager een VOG verlangt moet een vrijwilligersorganisatie zijn die in de gemeente Beesel is gevestigd. 3. Uit de aanvraag moet blijken dat de aanvrager een nieuwe vrijwilligers is en dat de aanvrager binnen de vrijwilligersorganisatie werk gaat doen, waarbij hij/zij in contact komt met kwetsbare groepen, zoals kinderen en gehandicapten. kosten Naar schatting vragen 379 personen per jaar een VOG aan. Dit is een schatting op basis van het aantal aanvragen uit We weten op dit moment niet hoeveel van deze aanvragen betrekking hebben op vrijwilligerswerk. We maximeren het aantal VOG waarvoor we vrijstelling verlenen op 50 per jaar. De legeskosten van een VOG bedragen (landelijk vastgesteld bedrag). De kosten voor de vrijstelling van VOG voor vrijwilligers ramen we daarom op per jaar. Na een jaar kijken we of dit aantal reëel is. Aanbeveling Implementeren van de vrijstelling van de legeskosten voor de aanvragen van de Verklaring Omtrent het Gedrag voor vrijwilligers. Eind 2012 evalueren of het aantal van 50 VOG waarvoor we maximaal vrijstelling verlenen reëel is Deskundigheidsbevordering We vinden scholing en deskundigheidsbevordering van vrijwilligers van belang, omdat dit vrijwilligers motiveert en de kwaliteit van het vrijwilligerswerk bevordert. Vrijwilligersorganisaties kunnen hiervoor in het kader van de verordening deskundigheidsbevordering vrijwilligers subsidie aanvragen. Uit het vrijwilligersonderzoek (2011) blijkt dat weinig vrijwilligersorganisaties gebruik maken van deze regeling. Wel vinden vrijwilligersorganisaties het belangrijk dat de gemeente hen op dit gebied blijft faciliteren. We blijven vrijwilligersorganisaties faciliteren op het gebied van deskundigheidsbevordering. Dit gaan we niet meer doen aan de hand van een verordening. De Verenigingsondersteuner krijgt beschikking tot dit budget als onderdeel van het werkbudget. Hij/zij zet dit budget in voor deskundigheidsbevordering van vrijwilligersorganisaties. 17

18 Uitgangspunten 1. de behoefte van vrijwilligersorganisaties op dit gebied. 2. de toekenningcriteria zoals geformuleerd in de verordening deskundigheidsbevordering vrijwilligers Aanbeveling De verordening deskundigheidsbevordering vrijwilligers intrekken. Het budget voor deskundigheidsbevordering onderdeel maken van het werkbudget van de Verenigingsondersteuner Vrijwilligersverzekering Bij het doen van vrijwilligerswerk kunnen ongelukken gebeuren. De vrijwilliger kan letsel oplopen of er kan materiële schade ontstaan. Goed verzekerd zijn is dus belangrijk. In principe is de vrijwilligersorganisatie verantwoordelijk voor haar vrijwilligers en dus ook voor het afsluiten van verzekeringen. Landelijk blijkt dat de meeste vrijwilligersorganisaties hun risico s niet (voldoende) verzekeren. Voor vrijwilligersorganisaties zijn verzekeringen een financieel knelpunt, omdat de kosten hiervoor behoorlijk kunnen oplopen. We zijn vrijwilligersorganisaties op dit punt al tegemoet gekomen. Via een collectieve verzekering zijn vrijwilligersorganisaties vanaf 2009 verzekerd via de gemeente. We zien deze verzekering als aanvullend: het is niet de bedoeling om zaken die vrijwilligersorganisaties of individuele vrijwilligers zelf al hebben geregeld over te nemen. De verzekering is inmiddels bij 70% van de vrijwilligersorganisaties bekend. In de afgelopen drie jaar hebben zeven vrijwilligersorganisaties een schademelding gedaan bij deze verzekering. Aanbeveling Continueren van de vrijwilligersverzekering voor vrijwilligers en deze onder de aandacht blijven brengen bij vrijwilligersorganisaties Nieuwsbrief Vrijwilligers Het merendeel van de vrijwilligersorganisaties leest de nieuwsbrief en vindt de inhoud ervan nuttig. In de periode geven we één keer per jaar een nieuwsbrief uit. Dit is een manier om onze vrijwilligersorganisaties te informeren over ontwikkelingen op het gebied van vrijwilligerswerk. We gaan de nieuwsbrief ook digitaal verspreiden. In 2015 bekijken we of vrijwilligersorganisaties een papieren nieuwsbrief nog wenselijk vinden. Aanbevelingen Continueren van de nieuwsbrief vrijwilligers. In 2013 bekijken of we de papieren nieuwsbrief voor vrijwilligers kunnen vervangen door een digitale versie. 18

19 6.4. Verbreiden Materiële blijk van waardering voor vrijwilligers Sinds 2003 kunnen organisaties vrijwilligers voordragen voor een Materiële blijk van waardering. Deze vrijwilligers ontvangen van een wethouder of de burgemeester een geldbedrag van 50,00. De meerderheid (64%) van de vrijwilligersorganisaties vindt dat deze manier van waardering onderdeel moet blijven van het vrijwilligerswerkbeleid. Een aantal organisaties vindt een geldbedrag niet gepast als uiting van waardering. Wij blijven in deze beleidsperiode onze waardering uiten naar vrijwilligers. We gaan in deze beleidsperiode door met het uitreiken van de materiële blijk van waardering voor vrijwilligers. Naast een geldbedrag ontvangen vrijwilligers ook een bloemetje. Aanbevelingen Continueren van de blijk van waardering voor vrijwilligers. Naast een geldbedrag ook een bloemetje uitreiken als blijk van waardering Vrijwilligersdag Een andere manier om waardering te uiten aan vrijwilligers(organisaties) is de tweejaarlijkse vrijwilligersdag. Met een vrijwilligersdag bereiken we een groot aantal vrijwilligers(organisaties). We willen elke keer op een andere manier invulling geven aan deze dag. We gebruiken de vrijwilligerdag ook als informatiemoment voor het vrijwilligerswerkbeleid. Aanbevelingen In standhouden van de tweejaarlijkse vrijwilligersdag in 2013, 2015, 2017 en De Verenigingsondersteuner opdracht geven om in afstemming met de gemeente te zorgen voor de organisatie/coördinatie van de vrijwilligerdag Beeselse Kroontjes Beeselse Kroontjes is de naam van de onderscheiding voor Beeselse kinderen tussen de 4 en 12 jaar. Het is een speciale vorm van waardering van de gemeente Beesel voor Beeselse kinderen die zich vrijwillig inzetten voor hun omgeving. Het aantal aanmeldingen voor deze onderscheiding loopt terug. In overleg met de jury bekijken we na de uitreiking van de Beeselse Kroontjes is 2011 of we met dit initiatief in de nieuwe beleidsperiode moeten doorgaan. Aanbeveling Na 2011 Sociale stoppen activering met de uitreiking van de Beeselse Kroontjes. 19

20 Op het moment dat betaalde of gesubsidieerd werk voor uitkeringsgerechtigden niet mogelijk is, stimuleert de gemeente mensen om sociaal actief te blijven door vrijwilligerswerk. Dit continueren we in deze beleidsperiode. Aanbeveling Mogelijkheden uitwerken voor vrijwilligerswerk in relatie tot de doelgroep mensen die valt onder de Wet Werken naar Vermogen Verankeren Informatiebijeenkomsten We betrekken vrijwilligersorganisaties de laatste jaren steeds vaker bij beleidsontwikkelingen. Voorbeelden hiervan zijn: kunst- en cultuurbeleid, accommodatiebeleid, combinatiefunctionaris en subsidiebeleid. Dit is een extra belasting voor vrijwilligersorganisaties, maar heeft ook een grote meerwaarde. We willen vrijwilligersorganisaties blijven betrekken bij en informatie over beleid. Maar we willen het aantal momenten beperken tot twee per jaar. Op deze manier willen we de belasting van vrijwilligersorganisaties beperken. Aanbeveling Het aantal momenten dat we vrijwilligersorganisaties betrekken bij en informeren over beleid beperken tot twee bijeenkomsten per jaar Wmo benchmark Door deelname aan de benchmark Wmo kunnen we onze prestaties binnen het vrijwilligerswerkbeleid meten ten opzichte van andere gemeenten. Aanbeveling Jaarlijks deelnemen aan de benchmark Wmo Evaluatie In 2018 starten we met de evaluatie van deze nota. Dit doen we door eenzelfde onderzoek te houden als basis voor de evaluatie. Door middel van dit onderzoek, kunnen we bepalen of de geformuleerde doelstellingen zijn behaald. In 2015 houden we een tussenevaluatie, om te bepalen of we op de goede koers zitten. Alleen als bij de tussenevaluatie grote knelpunten naar voren komen, passen we het beleid tussentijds aan. Aanbevelingen In 2015 een tussenevaluatie houden van de beleidsnota vrijwilligerswerk In 2018 starten met de eindevaluatie van de beleidsnota vrijwilligerswerk

21 6.6. Subsidies Bij de behandeling van de algemene subsidieverordening heeft de gemeenteraad besloten dat we voortaan in elke beleidsnota een hoofdstuk subsidies opnemen. In deze beleidsnota staan onze doelstellingen voor het vrijwilligerswerkbeleid. Subsidie is een middel om vorm te geven aan beleid. Veel vrijwilligersorganisaties ontvangen subsidie van de gemeente. Door het verstrekken van subsidies ondersteunen en versterken we vrijwilligersorganisaties. Het college stelt voor vrijwilligersorganisaties uitvoeringsregels op, die zijn afgeleid van beleidsnota s. In deze uitvoeringsregels staan de grondslagen voor subsidieverstrekking. Deze nota bevat algemene doelstellingen voor vrijwilligerswerkbeleid. We formuleren op basis van deze nota niet de grondslagen voor vrijwilligersorganisaties. De uitvoeringsregels met deze grondslagen formuleren we aan de hand van meer specifiekere beleidsnota s voor o.a. informele zorg, sport, jeugd en ouderen. Op deze manier kunnen we maatwerk bieden. De aanbevelingen uit deze beleidsnota zijn geen aanleiding voor het formuleren van uitvoeringsregels in het kader van de algemene subsidieverordening. 21

22 7. Financiën en planning In deze beleidsnota staan een aantal aanbevelingen voor het vrijwilligerswerkbeleid geformuleerd. Een aantal aanbevelingen zijn inhoudelijk en kunnen we uitvoeren zonder financiële gevolgen. Een aantal andere aanbevelingen heeft wel financiële gevolgen Planning In deze nota staan de aanbevelingen per basisfunctie gerangschikt. Hieronder staan dezelfde aanbevelingen nogmaals, maar dan op volgorde van tijd. Hierbij is alleen het startjaar genoemd. Een groot aantal aanbevelingen loopt door in de daarop volgende jaren. Basisfuncties Aanbevelingen Start Vertalen van De gemeente stimuleert Maatschappelijk Betrokken Ondernemen, door dit onderdeel van 2012 maatschappelijke ontwikkelingen gesprek te maken tijdens reguliere contacten met bedrijven uit de gemeente. De verenigingsondersteuner is tevens makelaar maatschappelijk ondernemen en maakt zo verbinding tussen bedrijven en vrijwilligersorganisaties Maak gebruik van de talenten van senioren en andere potentiële vrijwilligers door aan te 2012 sluiten bij hun wensen en behoeften. Verbinden en makelen Onderzoeken of de makelaar maatschappelijke stage en de combinatiefunctionaris kunnen samengaan tot de functie van verenigingsondersteuner Versterken Verbreiden Verankeren Taken stagemakelaar: Stimuleren van vrijwilligerswerk bij de doelgroep jongeren via maatschappelijke stage Stimuleren dat jongeren maatschappelijke stage lopen bij vrijwilligersorganisaties binnen de gemeente Beesel. Vrijwilligersorganisaties stimuleren om maatschappelijke stage aan te bieden. Implementeren van de vrijstelling van legeskosten voor bouw en 2011 evenementenvergunningen voor vrijwilligersorganisaties. Implementeren van de vrijstelling van de legeskosten voor de aanvragen van de Verklaring 2011 Omtrent het Gedrag voor vrijwilligers. Intrekken van de verordening deskundigheidsbevordering vrijwilligers Het budget voor deskundigheidsbevordering onderdeel maken van het werkbudget van de 2012 Verenigingsondersteuner Continueren van de vrijwilligersverzekering en deze onder de aandacht blijven brengen bij 2011 vrijwilligersorganisaties. Continueren van een jaarlijkse nieuwsbrief voor vrijwilligersorganisaties Bekijken of de papieren nieuwsbrief voor vrijwilligers kan worden vervangen voor een 2013 digitale versie. Continueren van de tweejaarlijkse vrijwilligersdag in 2013, 2015, 2017, De verenigingsondersteuner opdracht geven om in overleg met de gemeente de organisatie/coördinatie van de vrijwilligersdag te verzorgen. De verordening Materiële blijk van waardering voor vrijwilligers intrekken Voorwaarden formuleren voor en uitvoering geven aan het Beesels Bloemetje Na 2011 stoppen met de uitreiking van de Beeselse Kroontjes Mogelijkheden uitwerken voor vrijwilligerswerk in relatie tot de doelgroep mensen die 2013 onder de Wet Werken naar Vermogen valt. Jaarlijks twee bijeenkomsten organiseren waar we vrijwilligersorganisaties betrekken bij en 2012 informeren over beleid. Jaarlijks deelnemen aan de benchmark Wmo 2012 Tussenevaluatie beleidsnota vrijwilligerswerk Eindevaluatie beleidsnota vrijwilligerswerk

23 7.2. Werkbudget In onderstaande tabel staan de kosten voor de uitvoering van het vrijwilligerswerkbeleid voor deze beleidsperiode. Activiteit Start Totaal Vertalen Maatschappelijke ontwikkelingen Verbinden en makelen Realiseren functie vrijwilligersondersteuner combinatie functionaris 2 Zie bijlage 3: toelichting budgetten vrijwilligerswerk combinatie functionaris combinatie functionaris combinatie functionaris Combinatie functionaris Combinatie functionaris combinatie functionaris combinatie functionaris Versterken Faciliteren Doorlopend deskundigheidsbevordering Vrijstelling bouwleges ( 1.500) 2011/2012 bouwleges bouwleges bouwleges bouwleges bouwleges bouwleges bouwleges bouwleges Vrijstelling leges evenementen ( 1.500) 2011/2012 leges APV leges APV leges APV leges APV leges APV leges APV leges APV leges APV Vrijstelling legeskosten VOGverklaring 2011/ Vrijwilligersverzekering Doorlopend Nieuwsbrief vrijwilligers 1 x per jaar Verbreiden Beesels Bloemetje Doorlopend Vrijwilligersdag 2013, 2015, , 2019 Verankeren Benchmark Wmo Jaarlijks Wmo Wmo Wmo Wmo Wmo Wmo Wmo Wmo Evaluatie vrijwilligersbeleid Informatiebijeenkomsten 2 x per jaar Totaal Begroting Resultaat

24 Literatuur 1. Beleidsnota Tijd voor Vrijwilligers , gemeente Beesel (2008). 2. Handreiking Basisfuncties. Lokale ondersteuning vrijwilligerswerk en mantelzorg, VWS (2009). 3. Trendrapport vrijwillige inzet 2.0, Movisie (2011). 24

25 Bijlagen 1. Startnotitie beleidsnota vrijwilligerswerk, gemeente Beesel (2011) 2. Onderzoeksrapport vrijwilligersorganisaties, gemeente Beesel (2011) 3. Toelichting budgetten vrijwilligerswerk 25