Goederen. (Inkoop) Kennisontwikkeling & kennis uitwisseling. Diensten

Transcriptie

1 1. Uitstraling intern 1. Duurzaam aanbestedingsbeleid/inkoopbeleid 2. Communiceren over duurzaamheid 3. Inkoopvoorwaarden bijv. 50% materiaal verduurzamen 4. Verlagen mondiale voerafdruk bijv. reduceren autokilometers bijv. energiebesparing bijv. Papierverbruik 2. Imago extern bijv. communiceren over duurzame inkoop 3. Bewustzijn biodiversiteit 4. Inspireren stakeholders Kennisontwikkeling & kennis uitwisseling 1. Duurzaamheidbeleid energetisch beleid reduceren CO 2 uitstoot verbeteren energielabels optimaliseren ingrepen 2. Energetische maatregelen bijv. vervanging CV ketels bijv. isoleren daken, gevels, vloer, glas 3. Nieuwbouw verhogen van de minimale kwaliteit 4. Innovatieve technieken 1. Communiceren over duurzaamheid bijv. communiceren over energiebesparing bijv. voorlichting 2. gedrag 3. Woonlasten 4. Lokale energie coöperatie 5. Gezond binnenklimaat

2 Aert Swaens 1. Kantoor van Aert Swaens is voorzien van een WKO-installatie. Bezig met het opstellen van een integraal duurzaamheidsbeleid voor vastgoed. Beleid voor andere bedrijfsonderdelen volgt in een later stadium. 2. In jaarverslag is een artikel opgenomen over de uitvoering van het energiebeleid. In jaarverslag komt ook deelname Aert Swaens aan werkgroep Energie Neutraal Wonen in Brainport (Enwib) aan bod. 1. In het programma van eisen (voor nieuwbouw) is opgenomen dat FSC-hout is vereist. 3. In het groot onderhoud van 228 eengezinswoningen worden zwaluwpannen toegepast voor de gierzwaluw. 4. Aert Swaens maakt deel uit van werkgroep Energie Neutraal Wonen in Brainport (Enwib), om als doel energieneutraal bouwen te bevorderen. 4. De kilometervergoeding woon-werk verkeer is begrensd op max. 25 km enkele reis, Daarnaast wordt bij een nieuwe auto van de zaak gekozen voor een hybride auto of een auto met een A- of B-label. 1. Bezig met het opstellen van integraal duurzaamheidsbeleid op basis van GPR-gebouw. Doelen in energiebeleidsplan ( ) voor de bestaande voorraad: beperken woonlasten verbeteren concurrentiepositie bestaande bouw t.o.v. nieuwbouw eind 2012 woningen gemiddeld label C uitvoering wordt gecombineerd met planmatig en grootonderhoud, budget periode ,3 miljoen 2. Planmatig onderhoud: vooral geïnvesteerd in HR++ glas & kierdichting. Groot onderhoud: hele schil waar nodig verbeterd (spouw, dak & vloer). 1. Aert Swaens heeft een voorbeeld project ontwikkeld om huurders te informeren over energieneutraal wonen (Energyhouse). 3. Een van de doelen van het energiebeleid is het beperken van de woonlasten. 5. Verbeteren van bouwfysische kwaliteit en comfort wordt specifiek benoemd in het energiebeleidsplan. 4. Samen met enkele marktpartijen proef opgezet waarbij een woning is gebouwd die enerzijds energieneutraal is en anderzijds voorziet in de eigen energievoorziening. Deze woning is dan los te koppelen van het energienet.

3 1. Kantoor van AlleeWonen Roosendaal maakt gebruikt van WKO en licht in beide vestigingen op bewegingssensoren. Printers staan standaard op zwart/wit en dubbelzijdig printen. 2. Communicatie in de jaarverslagen 2010/2011 is gericht op externe communicatie. 3. Groene stroomcontracten, FSC-papier. 4. Vergoeding van woon-werk kilometers is beperkt tot 60 km enkele reis. (medewerkers hebben de beschikking voor (korte) zakelijke km over een elektrische bedrijfsscooter, een fiets of anders een zuinige auto. 1. AlleeWonen heeft een Programma van Eisen waarin haar duurzaamheidsambitie is verwerkt. De GPR-tool met de duurzaamheidsaspecten is gebruikt als basis. Wel is het FSC hout convenant ondertekend. Echter is de implementatie hiervan nog niet goed ingericht 2. AlleeWonen profileert zich vooral op het gebied van toepassen van innovatie technieken. Het bouwen en renoveren op passiefhuis niveau heeft veel publiciteit gegeneerd. Daarnaast maakt AlleeWonen duidelijk dat het in eerste instantie gaat om het beperken van de woonlasten. 4. Project Kroeven (passiefhuis) is een landelijk voorbeeldproject. 1. AlleeWonen volgt landelijke convenanten m.b.t. energiereductie. Dit is vastgelegd in lokale prestatieafspraken met de gemeenten in beide vestigingen. Voorwaarde van energiebesparingspakketten is dat bewoners meebetalen aan investering. Effecten op woonlasten zijn leidend bij keuzes. In het financieel afwegingskader heeft energiebesparing hoge prioriteit. Bestaande bouw gaat voor nieuwbouw. Speciale aandacht voor het versneld afbouwen van de F en G labels. 2. Zie boven. 1. Adviesgesprekken bij Het Punt over energiebesparing, voorlichting bij woningaanbieding, organiseren energiemarkt. Toepassen (en ontwikkelen) communicatiemodel energielasten. 2. Interesse voor gedragsbeïnvloeding van huurders, echter lastig te realiseren. Betrokken bij het Futuraproject Duurzaam Wonen, waar onderzocht is wat effectieve middelen voor gedragsbeïnvloeding zijn. 3. Speerpunt van energiemaatregelen is terugdringen van energielasten voor huurder. 3. In nieuwbouw toepassen van verschillende duurzame technieken (o.a. WKO) bij diverse projecten. Nieuw Programma van Eisen ontwikkeld gebaseerd op GPR-tool met aandacht voor de eisen m.b.t. de duurzaamheidsaspecten. 4. Op grotere schaal toepassen van passiefhuis nieuwbouw en renovatie met toepassing verschillende nieuwe technieken. 4. In 2011 is een duurzaam energiebedrijf (DEE AlleeWonen BV) opgericht om duurzame energie te leveren aan huurders. AlleeWonen doet mee aan haalbaarheidsonderzoek om aan te sluiten op een nog te ontwikkelen biomassacentrale in Breda ter verduurzaming van het bestaande stadsverwarmingsnet. 5. Bij verduurzaming & nieuwbouw aandacht voor gezond binnenklimaat.

4 Casadivers communicatie naar bewoners, ook voor medewerkers. 3. Inkoop van duurzame bouwborden 4. Geen directe acties gemeld in jaarverslagen 2010, 2011 of ondernemingsplan. De kilometervergoeding voor woon-werk verkeer voor medewerkers is beperkt tot 30 km enkele reis. Het gebruik van OV wordt volledig vergoed. Er is geen vergoeding voor zakelijke km onder de 5 km, men wordt geacht op de fiets te gaan. Meer digitaal werken (95% van de medewerkers heeft een I-pad via Casade aangeschaft) en bij printen nu standaard dubbelzijdig als instelling. Intussen 6% minder printertikken, streven is 10% 1. Hebben beleidsuitspraak gedaan bij inkoop hout, alleen FSCgecertificeerd hout. 2. Willen zich profileren als duurzame corporatie om draagvlak te creëren bij huurders en bij maatschappelijke partners. D.m.v. klantpanel wordt gevraagd of Casade gezien wordt als een corporatie die duurzaamheid bevorderd. Andere actie is bv het hebben van duurzame bouwborden bij (nieuw)bouw projecten. 4. Geen gerichte acties, alleen beeldvorming dat Casade beschouwd wil worden als een corporatie die duurzaamheid bevorderd 1. Speerpunten uit het ondernemingsplan: a. CO 2 reductie door vermindering van gasverbruik b. 15% minder in 2014 t.o.v. 2009; c. Aantal woningen met energielabel A t/m C stijgt tot 58% in 2014; d. Positief imago van Casade voor duurzaamheid 2. Oprichting van een woningverbeteringsteam dat bekijkt hoe het budget van 2 miljoen voor duurzame verbeteringen zo goed mogelijk ingezet kan worden. In 2011 zijn 126 woningen voorzien van diverse energiebesparende maatregelen 3. en 4. Bij drie projecten innovatie technieken toepassen. Het gaat hierbij dan om toepassing van WKO installaties en ook wil Casade een passiefhuis project gaan doen. 1. Via Casadivers, bewonersblad, vast item over energiebesparing en het is een terugkerend thema bij het klantenpanel van Casade. Daarnaast hebben ze een huurder van Casade die als duurzaamheidsambassadeur voorlichting geeft. 2. Geen specifieke acties, alleen via communicatie bewustwording creëren 3. De vermindering van het gasverbruik voor CO 2 reductie zorgt ook tot voor woonlasten vermindering. (lager gasverbruik) 4. Plannen voor toepassen van meer WKO in nieuwbouw (500 woningen). Dit betekent uitbreiding van de activiteiten van de Casade Energie BV 5. Geen strikt beleid, wel aandachtspunt in combinatie met wooncomfort bij nieuwbouw en verbetering.

5 1. Domein heeft een logo ontwikkeld (WONENERGIE) waarmee ze communiceren over duurzaamheid. Dit logo dient enerzijds om de missie op het gebied van duurzaamheid uit te dragen, anderzijds het bewustzijn van een duurzame wereld te verhogen voor onze relaties en dus ook onze klanten. 1. Inkoop van vastgoed op basis van ketenintegratie: het integraal verbeteren van het proces met als doel een hogere klanttevredenheid, optimale kennisbenutting en kostenreductie. Daarnaast is in inkoopvoorwaarden specifiek benoemd dat alleen FSC-hout toegepast mag worden. Specifiek een verantwoordelijke voor benoemt die ook implementatie intern oppakt. 4. Domein heeft een logo ontwikkeld (WONENERGIE) waarmee ze communiceren over duurzaamheid. 1. In 2010 gewerkt aan een energie- en duurzaamheidbeleid. Doelstelling: Duurzame woningkwaliteit en 20% CO 2 reductie door: verbeteren energieprestatie, sloop en vervangende nieuwbouw, onderzoek mogelijkheid duurzame energie exploitatie. 2. In 2010 plan van aanpak om in 6 jaar 4300 woningen met label C of lager te voorzien van energiebesparende maatregelen. In 7 pilotprojecten wordt ervaring opgedaan op het gebied van energiebesparende maatregelen. Deze worden aangeboden in combinatie met andere onderhoudswerkzaamheden. Bij deze projecten wordt gestreefd naar label C of B. 1. Naast logo (WONENERGIE) ook veel communicatie via de website over actuele projecten waarbij energiebesparende maatregelen worden toegepast. 4. Onderzoek naar haalbaarheid van een eigen energie exploitatie maatschappij. 5. In een grootonderhoud project met 57 woningen is gebruik gemaakt van vraaggestuurde ventilatie om label B te behalen.

6 1. In het hoofdkantoor zijn diverse energiebesparende maatregelen uitgevoerd (warmtewiel, verlichting HFTL met sensoren en luchtbevochtiging o.b.v. osmose i.p.v. stoom). Binnenkort worden er ook zonnecollectoren op het dak geplaatst. 4. Medewerkers kunnen voor dienstreizen gebruik maken van een dienstauto (klein en zuinig). 1. In moederbestekken is FSC-hout opgenomen. Er heeft een implementatietraject plaatsgevonden, controle is echter nog aandachtspunt. 1. Nog geen apart energiebeleid, wel een aantal doelstellingen: Energiebesparende maatregelen doorvoeren in ca woningen; het terugbrengen van het gasverbruik met min. 20% in 2016; elke nieuwe woning voldoet aan het uitgangspunt van duurzaam bouwen. 2. Opstellen van een plan van aanpak om animo onder huurders te vergroten, bv energiemaatregelen onderdeel te laten uitmaken van planmatig onderhoud, meer maatwerk en het werken met eenheidsprijzen. 3. Voorzetting bouwen volgens convenant duurzaam bouwen. Opstellen van PVE voor duurzaamheid. 4. Warmtepomptechniek verder toepassen waar mogelijk en financieel haalbaar. 1. Er is aandacht voor het thema energiebesparing in diverse artikelen in bewonersblad en op de website. Huurders kregen een folder over de energie besparende maatregelen. In 2010 zijn er verschillende energiemarkten georganiseerd i.s.m. gemeente, waarbij huurders die de markt bezochten, van hun huurwoning het energielabel kregen. 2. Bewustwording van energiebesparing. 3. Energiebesparing levert lagere woonlasten op. Thuisvester zoekt uit of het haalbaar is om 1 nota voor energie en huur richting huurders uit te doen. Ze zoekt hiervoor de samenwerking met energieleveranciers. 5. Aandacht op de website voor gezondheid en binnenmilieu.

7 1. De backoffice verhuist naar Intermezzo (WKO en licht op bewegingssensoren). Medewerkers zijn bekend met het eigen duurzaam energiebedrijf dat voor een aantal nieuwbouwcomplexen warmte/koude levert. De groene parel award 2011 leidde intern tot positieve reacties. 2. Begin 2010 aparte duurzaamheidsuitgave van ons blad voor relaties Blik. In jaarverslagen vormt het thema duurzaamheid een vast onderdeel. Onlangs in het nieuws met eerste renovatielift met A-label. 1. Vastgelegd dat alleen FSC hout toegepast mag worden. In standaardbestek wordt zoveel mogelijk gekozen voor duurzame materialen. 2. Tilburgse corporaties hebben de groene parel award 2011 gewonnen. Deelname aan: Groene Huisvesters, DEPW (duurzame energie projectontwikkeling woningbouw), klimaatschap Tilburg en Energieraad Breda. 4. Bezig met uitwerking van een duurzaam mobiliteitsplan, nog geen nieuw vastgesteld beleid. 4. In Energieraad Breda wordt samen met gemeente, Essent en diverse partijen gewerkt aan goede afstemming van lokaal energiebeleid. Samen met gemeente Tilburg en Tilburgse corporaties klimaatschap Tilburg ontwikkeld met meerdere stedelijke participanten. Doel: onderlinge afstemming t.a.v. duurzame toepassingen. 1. Het energiebeleid heeft 3 doelstellingen: Acceptabele woonlasten; Waarde ontwikkeling en CO 2 neutraal in Toepassing van Trias Energetica. 2. Bij alle groot onderhoudsprojecten streven wij naar verbetering van het energielabel naar B. De zittende huurder betaalt daarvoor nooit meer dan de reëel te verwachten energiebesparing. Geven geen garanties ivm individueel gedrag. 3. Bij nieuwbouw en bij vervangende bouw na sloop worden de doelstellingen uit het energiebeleid getoetst. Geen aanvullende eisen t.o.v. het bouwbesluit; we onderzoeken per project wat het maximaal haalbare is (bv mogelijkheden WKO toepassingen). 4. Innovatieve technieken zijn een middel om de doelstellingen uit het energiebeleid te bereiken. Nu bezig met verkenning mogelijke deelname aan de energiesprong (landelijk project energieneutraal renoveren). 1. Voorlichting bij woningaanbieding, verstrekking van energielabel bij het betrekken van woning. In huisblad voor huurders regelmatig aandacht voor energiebesparing. 2. In 2 pilots wordt gewerkt met een communicatieplan om energie besparende maatregelen te laten volgen door energiebesparende gedrag. Toepassing van slimme meters. 3. Woonlasten is speerpunt van energiebeleid, vanwege draagvlak. De energiebesparing levert minimaal evenveel of meer op dan extra huur. Omdat lage inkomens meer profijt hebben van energiebesparing (vanwege huurtoeslag), wordt gestart complexen met lage inkomens. In Tilburg is dit beleid gekoppeld aan het armoedebeleid. 4. WonenBreburg heeft een Duurzame Energie Exploitatie BV. Daarnaast onderzoekt men i.s.m. Essent en andere partijen de mogelijkheid van een biomassacentrale in Breda. 5. In het energiebeleid is aandacht voor leefklimaat en ventilatie.

8 1. Visie Woonbedrijf m.b.t Duurzaamheid en Energie communiceren TNS: ook intern inzetten om medewerkers warm te krijgen en doelen duurzaamheid nader te definiëren. Bewustwording medewerkers creëren oa door verduurzamen eigen bedrijfsvoering. 2. Communicatieplan in ontwikkeling. 4. Woonbedrijf onderschrijft doel om mondiale voetafdruk te verlagen maar dit is niet uitgedrukt in hoeveelheden; voetafdruk nu en over x- aantal jaar. 1. Inkoop van vastgoed op basis van ketenintegratie: het integraal verbeteren van het proces. Doel: hogere klanttevredenheid, optimale kennisbenutting en kostenreductie. Bewezen technieken toepassen; Grondstoffenbankgedachte vraagt veel van leveranciers maar we willen dit wel ontwikkelen. 2. Communicatieplan in ontwikkeling. 4. Met de gemeente Eindhoven gekeken naar de aanpak van The Natural Step. Woonbedrijf is actief betrokken bij bijeenkomsten (zoals renovatiebeurs, provada) om stakeholders te inspireren op gebied van duurzaamheid en nieuwe manieren van samenwerken. Duurzaam bedrijfsmodel; Klantbelang; Gebiedsgericht aanpakken; Milieubelasting woning gedurende hele LCA. 1. Medio 2012 duurzaamheid strategie vastgesteld. Gebiedsgerichte insteek van belang; Milieubelasting van de woning Bewezen technieken toepassen; Thema s zijn energie, water, materialen en afval en ruimtegebruik; Middels BOEIenD methode verschil tussen IST en SOLL situatie woningen inzichtelijk krijgen. 2. Uitgangspunt is Trias Energetica, zie verder paragraaf 3.1 Strategie duurzaamheid bij Woonbedrijf. Ook 4.1 Presteren naar vermogen; nr Nu nog volgens Bouwbesluit. In 2014 eerste passieve woningen, egz en mgz. Ontwikkelen duurzame woonconcepten nieuwbouw. 4. Alleen bewezen technieken toepassen. 1. Bewustwording creëren door o.a. in 2011 opgerichte klimateams waarin bewoners elkaar coachen op het gebied van energiebesparing. Communicatieplan wordt opgesteld. 2. In een complex is i.s.m. Endinet slimme meters geplaatst om bewoners te informeren over hun energieverbruik en het effect van hun gedrag. 3. Erkennen van stijgende energielasten wat leidt tot stijgende woonlasten. 4. Mogelijkheden aan het onderzoeken. 5. Isoleren betekent ook ventileren. Hier is aandacht voor. Ook communicatie richting bewoners hierover is van belang.

9 1. Een van doelen van het energiebeleid is energiezuinig werken. Het laten rouleren onder medewerkers van een Wattcher om thuis energieverbruik te monitoren. 2. Opstellen energielabel van eigen kantoor en het opstellen van een beleidsplan voor energiebesparing in de bedrijfsvoering. 4. Er wordt gedacht aan: dubbelzijdig printen, het beperken van kleur prints, gerecycled papier, het installeren van LED verlichting, s voorzien van de groene aftiteling en gebruik van auto s met een A- label. Al ondernomen: presentatie van duurzame kerstattentie aan de medewerkers, meedoen aan tender voor de aanschaf van 8 kleine elektrische auto s. 1. FSC-hout wel in moederbestekken maar borging en controle vraag nog aandacht. 2. Meedoen met de dag van de duurzaamheid. 4. In samenwerking met maatschappelijke partners op de dag van de duurzaamheid een recycleactie georganiseerd. 1. Energiebeleid is in ontwikkeling en richt zich op vijf velden: energiebesparing in bestaand vastgoed; energiebesparingen in nieuwbouwwoningen; stimuleren energiezuinig gedrag van huurders; energiezuinig werken; opwekking van duurzame energie. Verantwoordelijk hiervoor is een te benoemen energiecoördinator. 2. In komende 12 jaar verbetering woningen naar minimaal C label. Dit heeft tot gevolg gemid energie index verbetert met 24%, gemid gas en warmteverbruik daalt met 32% en CO 2 uitstoot reduceert met 26%. In 52% vd woningen moeten daarom energiebesparende maatregelen gerealiseerd worden. 3. Per project wordt ism gemeente de GPR ambitie bepaald. 4. Waar mogelijk bij nieuwbouw warmtepompen toepassen. Proefproject met zonneboilers Meegedaan aan het futuraproject duurzaam wonen, over instrumenten om bewonersgedrag te beïnvloeden. Woonpartners heeft regisseursrol bij stimuleren energiezuinig gedrag, twee trajecten ingezet: Energiebewustwordingsprogramma s op basisscholen en bewoners worden bezocht door energieadviseurs De energieadviseurs richten zich vooral op minima omdat daar vermindering van woonlasten het grootste verschil maakt.

10 1. Kantoor is voorzien van een klimaatregelsysteem met vloerverwarming en twee luchtwarmtepompen. Ook is verlichting automatisch geregeld. 3. FSC hout wordt als ongeschreven regel gehanteerd bij inkoop van bijvoorbeeld kozijnwerk Vieya vergoedt als werkgever maximaal 100km per dag woonwerkverkeer. Daarnaast is voor korte afstanden onder werktijd een dienstfiets beschikbaar. 1. Geen apart energiebeleid. Duurzaamheid vertaalt Vieya naar: zorg voor waardebehoud van de woningvoorraad en stedenbouwkundig duurzaam ruimtegebruik, met respect voor historische structuren en een heldere overgang tussen stedelijke en groen-dorpse woonmilieus. Vieya is bezig met het formuleren van een duurzaamheidsbeleid. In de prestatieafspraken met de gemeente Dongen is de afspraak gemaakt om in nieuwbouw een EPC van 0,4 na te streven. 2. Aantal huurwoningen met A t/m C label is in 2011 gestegen tot 1029 (ambitie 2014: 1450). In 2011 zijn bij 107 woningen CV ketels vervangen. Bij ketelvervanging worden altijd HR107 ketels toegepast. 3. In project Reggestraat zijn 42 woningen gerealiseerd met individuele warmtepompinstallaties. In de nieuwbouwwijk Beljaart zijn woningen aangesloten op de collectieve warmtepompinstallatie en voorzien van vloerverwarming en boilers. 4. In de nieuwbouw wordt veelal gewerkt met warmtepompen. 1. Bij de eerste ingebruikname van woningen met nieuwe installaties wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan het effectief en efficiënt gebruik van de installatie in kwestie. 3. Duurzaam energieverbruik wordt gekoppeld aan een beperking van 5. - de woonlasten, vanuit de kerntaak betaalbaar wonen mogelijk te maken.

11 1. Bij het ontwerp van het nieuwe kantoor is veel aandacht besteed aan het duurzaamheidsaspect. 2. In 2012 wordt een interne bijeenkomst georganiseerd voor medewerkers met als doel bewustwording over energiebesparing. 4. De kilometervergoeding voor woon-werk verkeer is maximaal 25 km enkele reis. Printers zijn standaard ingesteld op dubbelzijdig afdrukken en alle medewerkers hebben een tablet (ipad) om papierverbruik te verminderen. 1. In moederbestekken staat opgenomen dat FSC-hout vereist is, plannen zijn dit door middel van steekproeven ook te controleren. 2. Geen gerichte acties. 1. Zayaz heeft i.s.m. Huurders belangen vereniging een energiebeleid opgesteld dat in 2012 wordt geïmplementeerd. Ambitie is om alle woningen met label D of slechter te verbeteren. Hierbij wel rekening houdend met de strategie van de woningen. 2. Jaarlijks wordt bij ± 300 woningen het energielabel verbeterd. Bij renovatie verbetert Zayaz de woning tot label B, C of D primair door de schil van de woning beter te isoleren. Bij onderhoud wordt gekozen voor de energetisch meest optimale kwaliteit, dus bij vervangen ketel of glas, een HR-ketel of HR++glas. In 2008 is Zayaz i.s.m. Essent een project gestart om in bestaande woningen apparatuur te plaatsen (bv zonnepanelen) om zelf energie op te wekken, te gebruiken en terug te leveren. Project is afgerond, de data wordt nog verwerkt. 3. Zayaz gaat uit van de wettelijke EPC norm van 0,6 per 1 jan Er is een nieuwbouwproject in voorbereiding waarbij energieneutrale woningen worden gebouwd. 4. Bij diverse nieuwbouwprojecten worden WKO-installaties gebruikt. 1. Deelname aan project Watt n Besparing (gestopt in 2011). Deelnemers kregen energie adviezen en een energie besparingspakket om te stimuleren energiezuiniger te zijn. Bij renovatie worden bewoners geïnformeerd over energiebesparing door verbetering v/d schil v/d woning en door gedrag. Er is ook aandacht voor het binnenklimaat. 2. Beïnvloeden bewoners dmv individuele & groepsgewijze communicatie. 3. Bij renovatie wordt bij energetische verbetering een huurverhoging gevraagd die een afgeleide is van de energielasten. Hierbij wordt goede uitleg gegeven over de woonlasten en wordt een woonlastenwaarborg afgegeven. Zayaz wil in zijn volledige bedrijfsvoering meer sturen op woonlasten c.q. woonquote en dit is bij o.a. het energiebeleid het belangrijkste uitgangspunt. 5. Bij het verbetering energetische kwaliteit van woningen aandacht voor binnenklimaat: bv door controle ventilatiebalans in de woning.