De regeldruk in dit land is bizar

Transcriptie

1 November [ 18 ] Irma Zwinkels De regeldruk in dit land is bizar Uitgelicht Komkommer & Potplanten [ 14 ] [ 28 ] [ 32 ] [ 44 ] Vaak gebrek aan afzetstrategie Wie zet de geldkraan weer open? Topondernemer Daniëlle Kleyheeg Traag maar modern werken in Rusland

2 Altijd een lage energieprijs EN WÉL TIJD VOOR PERSOONLIJK ADVIES. Slim energie inkopen. Als er één sector is waar dit loont, dan is het wel de tuinbouw. Voor tuinders is energieverbruik namelijk een grote kostenpost. en de tarieven veranderen ook nog eens dagelijks. Veel ondernemers in de tuinbouw vinden het daarom belangrijk dat ze altijd kunnen rekenen op een lage energieprijs. Bij DONG Energy weet u zeker dat u qua prijs altijd goed zit. Nu. Volgend jaar. En over vijf jaar nog steeds. Bovendien heeft u bij DONG Energy een persoonlijke energie-adviseur. Hij bezoekt graag uw bedrijf om u op basis van úw situatie te adviseren. En ook tijdens de looptijd van uw contract blijft hij u informeren over de ontwikkelingen op de energiemarkt. Zoekt u dat ook in een energieleverancier: altijd een lage energie prijs én persoonlijk advies? Bel account manager Jimmy Wolleswinkel op of vraag een vrijblijvende offerte aan op dongenergy.nl/tuinder. Altijd een lage energieprijs persoonlijk advies over uw energiezaken, bij u op locatie dagelijks relevante updates over de energiemarkt dat is dan duidelijk.

3 Boerenverstand? Alle inspanningen en goede bedoelingen van de laatste jaren ten spijt, als tuinbouwsector hebben we nog steeds een imagoprobleem. Tot die trieste conclusie kwam ik vorige week nota bene na een avondje televisie kijken. Twee commercials trokken daarbij mijn aandacht. Jacco Strating Hoofdredacteur KAS Magazine In het ene spotje maakt retailer PLUS reclame voor groenten en fruit. Op de agf-afdeling van de supermarkt is een aantal telers druk in de weer om zélf de vakken te vullen met vers product. Immers, PLUS heeft een goede, directe relatie met haar telers. Niets mis mee. Alleen waarom lopen al deze telers met blauwe stofjassen aan en platte petten op het hoofd? Waarom praten zij in een onverstaanbaar plat dialect? En hoe denkt u dat de telers in deze commercial naar de PLUS zijn gereden? Jawel, op hun tractoren Het tweede reclamespotje is eveneens van een supermarkt, dit keer de Lidl. De discounter is voor het vierde jaar op rij uitgeroepen tot de beste retailer in groenten en fruit. Een knappe prestatie en dat kan volgens Lidl geen toeval zijn. De supermarkt is echter niet zelfzuchtig en dus gaan de credits voor die geweldige komkommers, tomaten en paprika s naar... de boeren! Tja, we kunnen als tuinbouw onze stinkende best doen om voor de dag te komen als een moderne en innovatieve sector. Een sector met jonge enthousiaste mensen die met beide benen in de hedendaagse maatschappij staan en oog hebben voor de wensen van de consument. Maar als Nederlandse supermarkten, nog wel onze eigen ketenpartners, al niet eens verder komen dan dit soort oubollige beeldvorming en kwalificaties, dan is het einde natuurlijk zoek. Daarmee doen zij niet alleen de Nederlandse teler danig tekort, maar tonen zij tevens aan weinig benul te hebben van de werkelijkheid. Maar ja, probeer dat maar eens aan hun boerenverstand te brengen

4 Columns Uitgelicht 17 Leo van der Lans Echt duurzaam zijn 10 Hogedraadteelt Areaal groeit stap voor stap 31 Jeroen Naaijkens Suikergoed 14 Afzet potplanten Welke strategie kies je? 24 Eenzijdige contracten Plantenteler moet alert blijven 44 Telen over de grens Komkommers uit Rusland 37 Brenda Pigmans Wat als 1+1 nu eens 3 kan zijn? 55 Erik Titulaer Samenwerken is lastiger 48 Toppers van nu en morgen Zes veelbelovende potplanten Colofon Adres redactie Middel Broekweg 3, 2671 ME Naaldwijk redactie@tuinbouwcommunicatie.nl Hoofdredacteur: Jacco Strating Redactie: Ellis Langen, Uko Reinders, Jacco Strating Fotografie: Aardam, Leo Duijvestijn, FloraHolland, Rolf van Koppen, KP Holland, Kees Kranenburg, Nunhems BV, Solis Plant, Thinkstock, Tuinbouw Communicatie, Van der Windt Verpakking, Vitro Plus Ontwerp/vormgeving: Flint Creative Druk: BDUprint Aan dit nummer werkten mee: Leo van der Lans, Jeroen Naaijkens, Brenda Pigmans, Erik Titulaer

5 Artikelen & Rubrieken 6 Van alles wat Eet-papagaaien 18 Cover interview Irma Zwinkels 38 Ambitieus in China FMO steunt Van den Berg 28 Tuinbouw zoekt geld Wat zijn de mogelijkheden? 52 Kas als Energiebron Highlights Energiek2020.nu 56 Goed om te weten Schrijf je eigen nieuws! 32 Topondernemer Daniëlle Kleyheeg, i4talent Uitgever: Hans van Renssen Sales: Martijn Haas, martijn@tuinbouwcommunicatie.nl, tel Hans van Renssen, hans@tuinbouwcommunicatie. nl, tel Abonneren: sales@tuinbouwcommunicatie.nl KAS TuinbouwCommunicatie biedt een breed multimediaal pakket vakinformatie aan voor ondernemers in de glastuinbouw. Naast KAS Magazine worden onder andere ook aangeboden: KAS Techniek, HortiBiz Magazine, GroenteNet.nl, SierteeltNet.nl, HortiBiz.com, TuinbouwTV.nl en de (dagelijkse) digitale nieuwsbrieven vanuit de websites. Samenwerken met KAS TuinbouwCommunicatie? Neem contact op met hans@ tuinbouwcommunicatie.nl. Disclaimer/copyright: De inhoud van KAS Magazine is zorgvuldig samengesteld. De uitgever, redactie en auteurs zijn niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van beslissingen die worden genomen op basis van redactie, vormgeving en advertenties in KAS Magazine. Niets in deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen of openbaar worden gemaakt zonder uitdrukkelijke en schriftelijke toestemming van de uitgever en auteur.

6 Van alles wat Kinderen zijn eet-papagaaien Kinderen passen hun eetgedrag aan aan dat van hun leeftijdsgenoten. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van een gedrags wetenschapper aan de Radboud Universiteit Nijmegen. De wetenschapper onderzocht of leeftijd genoten elkaar beïnvloeden in voedselkeuze (gezond of ongezond) en voedselinname (veel of weinig snoepen). Ze deed dat met verschillende experimenten bij kinderen van de basisschoolleeftijd op hun eigen scholen en in een supermarkt. Uit het onderzoek blijkt dat kinderen elkaar inderdaad beïnvloeden en dat kan ook onbewust gaan. Kinderen hebben vaak niet door dat ze het eetgedrag van een ander kopiëren. Die wetenschap kan volgens de onderzoeker worden gebruikt om gezond eetgedrag te bevorderen. Want kinderen gaan ook minder eten als een leeftijdgenoot minder eet. En ze zijn ook te beïnvloeden om gezondere producten te kiezen. Een onderzoek dat perspectieven biedt dus. 6]

7 Lady Gardenia? Het overkomt niet iedere Nederlandse teler dat hij of zij een bestelling ontvangt van een wereldberoemde artiest. Kwekerij Richplant uit Naaldwijk daarentegen wel. Niemand minder dan Lady Gaga bestelde 250 Gardenia s bij het bedrijf om te laten overvliegen naar Milaan. De eigenzinnige Pokerface -zangeres gaf de bloemen cadeau aan haar goede modevriendin Donatella Versace van het gelijknamige modehuis. Tja, de klant is koning. Helemaal als die klant Lady Gaga heet. Dus werden de Hollandse bloemen naar Italie gevlogen om daar te worden samengevoegd met witte rozen en andere versiersels. U zult begrijpen dat het Westlandse Richplant zich de koning te rijk voelde! met een luchtje [7 In deze tijd van flexibele werkplekken en Het Nieuwe Werken zitten werkenden overal; van de kroeg tot de kantine, de auto en het toilet. Uit een enquête van Regus, een verhuurder van flexibele werkplekken, onder acht honderd werkenden in Manhattan blijkt dat de bad kamer als een goede plek wordt gezien om dingen gedaan te krijgen. 13 procent van de respondenten gaf aan dat ze wel eens de laptop open klapten in de badkamer van hun kantoor. De geënquêteerden vonden het een ideale plaats om even te ontsnappen aan alle lawaai en drukte van de werkvloer. Want het is natuurlijk prachtig al die open kantoortuinen, maar niet iedereen kan zich goed concentreren bij al het geroezemoes dat dit met zich meebrengt. Het toilet biedt dan natuurlijk ook lekker wat privacy. Werknemers vinden het vaak ook een goede plek om privégesprekken of andere gevoelige materie te bespreken met klanten. Zeker als je veel onderweg bent, is de wc soms de enige optie, zo lieten deelnemers aan het onderzoek weten. Een frisse kijk op zaken doen, hoewel de term fris in dit geval misschien niet op zijn plaats is

8 8] Nu de dagen weer korter worden en december voor de deur staat, kijkt de jeugd weer massaal naar Neerlands daken. Luisterend naar zachte paardenvoetjes en speurend naar gemijterde gulle gevers. Het inspireerde ons eveneens om het dak op te gaan en wel op een van de mooiste daken die ons land rijk is: het kasdek. We raden niemand aan deze glazen bedekking per viervoeter te bestijgen, maar als er dan toch een dak is waar wij deze donkere dagen vol verlangen naar moeten staren, dan weten wij het wel

9 Trippel, trappel [9

10 10] Hogedraadteelt komkommer bijna volgroeid UITGELICHT KOMKOMMER & POTPLANTEN - De hogedraadteelt in komkommer gaat elk jaar een stapje vooruit. Dit jaar zijn er zelfs producties gerealiseerd die voorheen niet werden gehaald, zo weet Ewoud van der Ven, teeltadviseur bij DLV Plant. Toch blijft het areaal verhoudingsgewijs klein in vergelijking met de traditionele teelt. Daar verbaast Van der Ven zich over. Tekst Ellis Langen Volgens de DLV er nadert de hogedraadteelt het volwassen stadium. Hoe de hogedraadteelt het beste uitgevoerd kan worden, is inmiddels vrij goed uitgekristalliseerd. Het is meer een kwestie van finetunen, zegt Ewoud van der Ven.

11 Hij vindt dat een traditionele teler eigenlijk geen uitvluchten meer heeft. Die zou volgens hem serieus moeten overwegen of de hogedraadteelt voor hem toekomst heeft. De laatste jaren is er veel geleerd over vruchtabortie. Hierdoor hebben ook allerlei ziekten zoals Botrytis en Mycosphaerella in de vruchten veel minder kans. Vruchtabortie is gerelateerd aan plantbalans en klimaat en juist in deze twee teeltfactoren heeft de hogedraadteelt stappen vooruit gezet. Dat komt onder andere doordat veel telers serieus bezig zijn met gewasregistratie. Zij hebben een goed beeld van de gewasontwikkeling. Zo wordt de dunstrategie nauwgezet afgestemd op de te verwachte stralingssom en de potentiële productie. Een andere strategie in plantdichtheid heeft ook het botrytisprobleem doen verminderen. Van der Ven: Eerst werd bij de start van de eerste teelt rond 1,5 plant per m 2 aangehouden en later kwam daar een extra stengel bij en kwam men uit op 3 stengels per m 2. In de tweede teelt werd net als in de eerste teelt gestart met 1,5 plant per m 2 en verdubbeld naar 3 stengels per vierkante meter. Nu planten we 2 tot 2,5 planten per m 2 en worden er niet meer stengels aangehouden. De telers durfden in het verleden geen stengels te toppen - om op die manier terug te gaan in stengeldichtheid - omdat ze bang waren door uitval door Botrytis. Achteraf gezien, zo zeg ik nu, kreeg het gewas last van Botrytis omdát er teveel stengels stonden. Groei nog getemperd Cees Ammerlaan, komkommerspecialist bij Nunhems, schat in dat er volgend jaar ongeveer 120 hectare komkommers aan de hogedraad wordt geteeld. Een lichte groei ten opzichte van dit jaar, weet hij. De hogedraadteelt is goed voor ongeveer twintig procent van het totale areaal komkommers. De laatste twee jaar maakte het areaal hogedraadteelt soms wat grotere sprongen omdat enkele grote glasgroentetelers overstapten van gewas en voor komkommers aan de hoge draad kozen. Van der Ven: Die telers kiezen niet voor een hogedraadteelt als ze van mening zijn dat het een lastige teelt is of dat het geen Volgend jaar wordt zo n 120 hectare komkommers aan de hogedraad geteeld Planning en afstemming van de vele werkzaamheden zijn een uitdaging rendement oplevert. Volgens Ammerlaan zijn er zes komkommerbedrijven die een hogedraadteelt hebben en de eerste teelt belichten, goed voor zo n 23 hectare belichte teelt. Nunhems verwacht in de nabije toekomst ook groei in deze belichte teelt. Omdat de wkk minder rendabel is, zullen telers eerder de stroom zelf gebruiken en lampen ophangen. Tot nu toe wordt deze ontwikkeling nog getemperd omdat banken investeringen in lampen nu niet willen financieren. Opvallend in de hogedraadteelt is dat de laatste jaren de producties toenemen. Dit teeltjaar zag Ewoud Van der Ven dat weer. Een aantal telers haalde zelfs spectaculaire producties. Eén teler haalt 230 stuks per vierkante meter. Een andere teler haalt zelfs 240 komkommers per vierkante meter. Dit soort producties bewijzen volgens hem dat telers de teelt steeds beter in hun vingers hebben. Niet achterop raken Ammerlaan bemerkt dat er in komkommerland langzaam een kentering ontstaat bij een groep traditionele komkommertelers. Het negatieve imago wat om de hogedraadteelt hing, wordt opgepoetst door de steeds hogere gerealiseerde producties en de goede kwaliteit komkommers. Een overstap naar deze teeltwijze vergt wel veel. De hele planning moet volgens Van der Ven op de schop omdat de teelt veel meer arbeid vraagt en dus liggen de arbeidskosten per m 2 flink hoger. De planning en afstemming van de vele werkzaamheden zijn uitdagingen. Bij een hogedraadteelt gaat gewaswerk voor oogstwerk. Want ben je eenmaal te laat met gewaswerkzaamheden, dan vraagt het nog meer arbeid. Afhankelijk van het ras en de tijd van het jaar moet in een hogedraadteelt elke 4 tot 5 dagen geclipt en gedund worden. Een hogedraadteelt vraagt tussen de 1,1 en 1,3 manuur per m 2 op jaarbasis, bij een traditionele teelt ligt dat tussen 0,7 en tot 1 uur manuur per m 2. Volgens Ammerlaan ligt de kostprijs per komkommer in de hoge draadteelt gemiddeld zelfs wat lager dan in de traditionele teelt. Dat zit hem enerzijds in de hogere productie, maar ook in meer klasse I komkommers. De verwachting [11

12 De vernieuwde Qlipr Bewezen in de komkommerteelt Gegarandeerde arbeidsprestatie Zonder afval Vraag ons voor een vrijblijvende demonstratie Ondersteuning bij planning & training Ook ondersteuning bij de teelt voor de hoge draad komkommer innovatieve producten voor de glastuinbouw Qlipr, het duurzame klemsysteem Pellikaan Gewasklemsystemen De Grootstraat 7a 5424 TJ Elsendorp Phone

13 is wel dat door de opschaling van de grootte van de bedrijven de hogedraadteelt een vlucht neemt. Grotere bedrijven willen immers meer planmatig telen en hebben graag een gelijkmatige arbeids- en productiefilm en een contante kwaliteit komkommers. Met een hogedraadteelt is dit alles veel beter te realiseren. Markt langer vasthouden Naast de meerproductie - ongeveer 10 tot 15 procent per vierkante meter ten opzichte van een traditionele teelt -, is de meest gehoorde overweging van telers die overstappen naar een hogedraadteelt dat zij streven naar een betere en constantere kwaliteit. Die betere kwaliteit vertaalt zich in een betere prijs. Zo ziet Van der Ven dat telers van hogedraadkomkommers gemakkelijker leveren aan leveranciers in Engeland en die markt ook lang vasthouden. De DLV er vindt het jammer dat Nederland vanwege de mindere kwaliteit komkommers de markt in oktober al kwijt is aan Spanje. Als we meer hogedraadkomkommers zouden hebben, kunnen we de totale kwaliteit van het product upgraden. Dan houden we in de herfst gemakkelijker de markt vast tot november. Bovendien ziet hij dat Nederlandse supermarkten hun kwaliteitseisen steeds verhogen. Het wordt steeds lastiger om mindere kwaliteit komkommers te verkopen. Echter, zolang stek en krom in Nederland nog wat geld opbrengt en telers deze komkommers niet hoeven weg te gooien, is de noodzaak om naar de hogedraadteelt over te stappen misschien nog niet hoog genoeg. Ammerlaan ziet nog wel kansen als van komkommers van een hogedraadteelt een apart afzetsegment wordt gemaakt en telers die rechtstreeks kunnen leveren aan supermarkten. Niet over de kling jagen Van der Ven verwacht dat er in de toekomst betere rassen komen die geschikt zijn voor de hogedraadteelt. Hij ziet accentverschillen bij de veredelingsprogramma s. Nunhems zoekt het in de compacte types, soms te compact, en Rijk Zwaan spitst zich vooral toe op veel afsplitsing van Meer hogedraadteelt kan de totale kwaliteit van komkommer vergroten bladeren en daardoor meer productie. Maar dan is het belangrijk de plant niet over de kling te jagen of dat de komkommers kleiner worden. Ammerlaan denkt dat er nog twintig tot dertig procent meer productie te halen valt. Dat is productie die in theorie mogelijk moet zijn maar nu nog vaak aborteert. De specialist van Nunhems geeft aan dat van de zes telers die belichten volgend jaar vier telers het nieuwe nummer NUN zetten. Dit nieuwe nummer pakt goed uit in de belichte teelt. Het ras heeft meer groeikracht en oogt sterker dan het hogedraadras Hi Jack van Nunhems, weet Van der Ven. Ammerlaan: Dus we hopen dat er nog wat meer productie uit te persen is. Verder levert het ras een constanter gewicht komkommers. Het ziet er naar uit dat ruim 95 procent van de eerste onbelichte teelt volgend jaar van het ras Hi Jack is. Dit gaat ten koste van traditionele rassen. Telers kiezen voor Hi Jack omdat het compact is. Het ras maakt klein blad, heeft korte internodiën en heeft een horizontale bladstand. Daardoor is het arbeidsvriendelijker dan de rassen die ontwikkeld zijn voor de traditionele komkommerteelt. Die laatste rassen zijn soms wel 1,5 meter per teelt langer met ongeveer hetzelfde aantal bladeren of zelfs minder dat afgesplitst wordt dan Hi Jack. Bovendien houdt Hi Jack ongeveer hetzelfde aantal afgesplitste bladeren. Met minder arbeid ga je dus meer productie maken en dus wordt de kostprijs verlaagd, zegt Ammerlaan. Wanneer de virusdruk in de eerste teelt laag is, is de verwachting dat in de tweede teelt ook veel NUN en Hi Jack zal worden gezet in de hogedraadteelt. Bij een hoge virusdruk, zullen telers vooral voor virusresistente rassen kiezen van andere veredelaars. Het zou nog wel mooi zijn als er in de toekomst rassen komen die minder blad afsplitsen en er in iedere oksel een komkommer kan blijven zitten. Dat scheelt werk. Hier kijken we in de verdeling echt wel naar. Maar dat is nog toekomstmuziek. [13

14 14] Vaak gebrek aan duidelijke afzetstrategie UITGELICHT KOMKOMMER & POTPLANTEN - Een duidelijke afzetstrategie lijkt vandaag de dag onontbeerlijk om de juiste keuzes te kunnen maken en succesvol te kunnen zijn. Kies je als ondernemer voor kwaliteit of ga je voor een lage kostprijs? In de potplantensector lopen de meningen sterk uiteen. Zorgelijk is echter dat veel kwekers helemaal geen keuze maken. Tekst Jacco Strating Wie van a naar b wil komen, dient vooraf een route te bepalen. Want ken je de weg niet, kan kun je nog wel eens flink verdwalen. In de afzet van potplanten is dat niet anders. Produceren is namelijk één, die producten ook aan de man brengen is een ander

15 verhaal. Want wie is jouw klant? Wat wil hij? En hoe bereik je hem? Een duidelijke afzetstrategie biedt in dat geval uitkomst. Door vooraf in kaart te brengen voor wie jouw producten bestemd zijn en waar jouw klant belang aan hecht, kun je makkelijker op die vraag anticiperen. Zo kiest de ene potplantenteler voor een goedkoop geproduceerd product, terwijl de ander inzet op kwaliteit en concepten. Strategieën verward Maar lang niet iedere ondernemer in de potplanten heeft even goed nagedacht over zijn afzet. En dat baart Erik de Rooij, potplantenconsultant bij DLV Plant, zorgen. In veel gevallen wordt vooraf niet goed nagedacht over de strategie, merkt hij in de praktijk. Ondernemers denken onvoldoende na over de keuze van het segment en de markten die ze willen beleveren. Veelal worden meerdere strategieën door elkaar heen gevolgd. De Rooij geeft aan dat potplantentelers in zijn algemeenheid drie verschillende keuzes kunnen maken: kostprijsstrategie (laagste prijs), productstrategie (kwaliteit) of service (klanttevredenheid). In de praktijk zie je echter dat deze strategieën met elkaar worden verward en er dus geen duidelijke keuzes worden gemaakt. Veelal wordt er wel gezegd dat er een strategie is of staat deze zelfs op papier, maar worden in de praktijk beslissingen genomen die haaks staan op deze strategie. De meerwaarde van een heldere afzetstrategie zit volgens De Rooij in een duidelijke positionering. Een klant weet wat hij bij jou kan verwachten en teleurstellingen worden daardoor verkleind. Daarnaast is het voor de ondernemer zelf ook gemakkelijker te bepalen waar je je grootste inspanning moet leveren. Dit geldt voor fysieke inspanning, maar ook voor financiële inspanningen zoals investeringen. Boven dien zorgt duidelijkheid ervoor dat alle neuzen dezelfde richting op staan. Volgens De Rooij is het gebrek aan een afzetstrategie bij potplantentelers niet altijd een bewuste keuze. Veelal wordt die strategie wel uitgesproken, maar is deze niet geïmplementeerd in de bedrijfsvoering. Maar er zijn ook veel ondernemers die vooral bezig zijn met hard Als alles vanzelf gaat, is er geen noodzaak voor een strategie, denkt men Nederlandse bedrijven kiezen steeds meer voor opbrengstverhoging werken en het nut niet inzien van een dergelijk plan. Het gevaar is dan echter dat je als bedrijf geen duidelijke koers vaart. Je kunt niet met alle winden meewaaien, wat een bedrijf kwetsbaar maakt. Daarnaast kun je met name op het gebied van investeringen de verkeerde keuzes maken. Daarentegen hoeft een gekozen strategie ook niet voor altijd vast te staan, meent De Rooij. Afhankelijk van veranderende omstandigheden kan een strategie worden aangepast. Het is sowieso goed om je strategie jaarlijks te evalueren en desnoods bij te stellen. Per bedrijf anders DLV Plant probeert telers hierbij te helpen. Wij hebben specialisten in dienst op het gebied van strategie. Zij kunnen ondernemers die dat willen hierbij ondersteunen. Bij enkele vaste klanten gebeurt dat nu al iets meer, maar over het algemeen wordt nog te weinig van die dienst gebruik gemaakt. De Rooij geeft aan dat de basis voor een advies altijd bij het bedrijf zelf ligt. Welke visie heeft het bedrijf naar de toekomst en wat zijn de doelstellingen? Aan die visie hangen we vervolgens een strategie op. En uiteraard is die strategie per bedrijf verschillend. Je bepaalt bijvoorbeeld waar de sterke en zwakke punten van het bedrijf liggen, welke type ondernemer hij is en waaruit zijn netwerk bestaat en gebruikt dat als uitgangspunt. Gedurende zo n strategie sessie kunnen de doelstellingen ook veranderen, maar uiteindelijk zullen deze SMART worden gemaakt, dat wil zeggen specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden. Overigens signaleert DLV Plant verschillen tussen potplantentelers in Nederland en daarbuiten. In het buitenland komen planten vaak niet voor de klok. Daardoor worden telers meer gedwongen om na te denken over hun afzet. Daar komt bij dat we in Nederland lange tijd veel nadruk hebben gelegd op de kostprijs, terwijl dat in het buitenland veel minder het geval was. Ook in Nederland zien we nu een omslag plaatsvinden, waarbij er minder wordt gekeken naar kostprijs en meer naar opbrengstverhoging. [15

16 16] De beste zijn Een potplantenkwekerij die haar producten wél volgens een duidelijke strategie in de markt zet, is Solis Plant uit s-gravenzande. Het bedrijf produceert sinds 2009 Rosalina kalanchoë in de potmaat 10,5 cm en zet daarbij vol in op kwaliteit. Tijdens de FloraHolland Trade Fair in Aalsmeer lanceerde Solis Plant afgelopen maand ook haar eigen kwaliteits concept Le Chic. Een exclusief label waaronder enkel kalanchoë s van de aller zwaarste kwaliteit worden verkocht. Toch duurde het ook bij Solis Plant enige tijd voordat een afzetstrategie werd geformuleerd, geeft directeur René van Dop aan. Toen wij begonnen, hadden wij nog geen duidelijke keuze gemaakt. We kwamen uit de paprikateelt en moesten onze weg nog vinden in de potplanten. Je gaat dan voorzichtig de markt op en komt vervolgens bij klanten terecht door je houding en werkwijze. Maar toen we de boel eenmaal op de rit hadden, gingen we ons afvragen hoe het nu verder moest en waar we heen wilden. Op dat moment hebben wij ervoor gekozen om de beste te zijn. Om te gaan voor kwaliteit en hogere kosten voor lief te nemen. Van Dop zou collega s die hun richting nog moeten bepalen datzelfde willen adviseren. Vraag jezelf eerst af: wat heb ik, wat kan ik en wat wil ik? Als je daar antwoord op geeft, hoeft het vaak niet moeilijk te zijn om keuzes te maken. Wel had de keuze die Van Dop zelf binnen het bedrijf maakte ook directe gevolgen. Het zorgde er onder andere voor dat wij onze klantenkring moesten aanpassen. Bij ons kan men niet meer voor een dubbeltje op de eerste rij zitten. Wij wilden niet meer concurreren op prijs, maar op kwaliteit. Klanten konden daar in meegaan of moesten afhaken. Maar toen we die strategie vol overtuiging gingen uitzetten, kregen we daar vanuit de markt ook veel waardering voor. Waardoor we vanzelf ook nieuwe klanten wisten aan te trekken. Van Dop moet dan ook concluderen dat het kiezen van een duidelijke richting goed is geweest voor het bedrijf. Bij het Wij hebben veel vertrouwen bij onze klanten gekweekt Campagnebeeld van het nieuwe Le Chic-concept van Solis Plant bepalen van onze strategie hebben we onze sterke en zwakke punten in kaart gebracht. Dat geeft je als ondernemer goed inzicht in de mogelijkheden die je als bedrijf hebt. En als je dan eenmaal een richting opgaat, moet je ook koersvast blijven en achter je keuzes blijven staan. Dat hebben wij ook gedaan en daarmee hebben wij veel vertrouwen bij onze klanten gekweekt. En dat geeft ook weer rust binnen je eigen bedrijf. Vaak geen noodzaak Daarentegen herkent Van Dop het beeld wel dat Erik de Rooij van DLV Plant schetst. Ook hij ziet dat veel collega-bedrijven het nalaten om een afzetstrategie te kiezen. En veelal zijn die bedrijven op de lange termijn minder succesvol dan kwekerijen die wel een richting hebben gekozen. Bij sommige bedrijven gaat het in eerste instantie allemaal vanzelf. Ze kweken hun plantjes en weten die ook te verkopen. Zolang dat goed gaat, is er dus ook geen directe noodzaak om een strategie te bepalen, wordt dan gedacht. Maar Van Dop kent voorbeelden van potplantenbedrijven die hierdoor in de problemen kwamen. Bij gebrek aan een strategie, ontbreekt het vaak ook aan een duidelijk beeld van de markt. En dan weet je dus ook niet wat er allemaal op je afkomt als je beslissingen neemt met betrekking tot de grootte van je bedrijf of de afzet. Toch ziet Van Dop wel wat veranderen in de potplantensector. Steeds meer ondernemers zijn zich bewust dat een afzetstrategie noodzakelijk is en maken een keuze tussen kwaliteit en kostprijs. Daarbij is het ook belangrijk om naar de omstandigheden te kijken waarin je als bedrijf opereert. Wij zitten in het Westland en hebben een vrij nieuwe kas die niet goedkoop is gebouwd. Dan is het lastig om voor een lage kostprijs te gaan. Aangezien wij de kennis en kunde in huis hebben om een goed product te maken, was het feitelijk een optelsom om tot de juiste strategie te komen.

17 Column Leo van der Lans Echt duurzaam zijn Leo van der Lans is directeur van kwekerij Lans, dat op zes locaties in totaal 52 hectare trostomaten teelt. Lans nam mede het initiatief tot oprichting van Greenpack, NL Jobs en Nitea. Duurzaamheid is de laatste jaren een gewild item geworden in onze maatschappij. Zowel de politiek als het bedrijfsleven gebruiken dit item graag en veel. Prachtige indicatieven worden uitgedacht. De laatste jaren is het ook een goed gebruik geworden om ook als particulier hier aan mee te werken. We zien overal zonnepanelen op de daken verschijnen. Maar wat doen politiek en bedrijfsleven? Willen zij ook naar een duurzame samenleving? Of kijkt men alleen maar wat het oplevert? Het lijkt meer op dat laatste. Want waarom geeft de Nederlandse staat subsidies aan kolencentrales? Onder het motto kolen is een natuurlijke stof, dus levert dit groene energie op. Ineens is de uitstoot blijkbaar niet zo belangrijk meer. Op zijn minst opmerkelijk, omdat in de eind zestiger en begin zeventiger jaren grote (investering)subsidies werden gegeven om het overschaken van allerlei kolengestookte installaties over te laten schakelen op gas. We kregen toen te horen dat gas erg schoon was en de uitstoot vele malen minder schadelijks was dan bij kolen. En dan worden nu opnieuw subsidies (ons eigen geld) verstrekt op de gemaakte energie door kolen. Je vraagt je toch af wat hier achter zit Ook worden ontzettend veel subsidies gegeven voor de energie van windmolens en zonnepanelen. Hiervan kunnen we in ieder geval zeggen dat het om hele schone energie gaat. En dat is toch het uitgangspunt van duurzaamheid? Enig nadeel is dat de zon en de wind wel eens verstek laten gaan in ons land. En wat dan? Dan hebben we altijd nog onze gasbel. Of die van Rusland. Alleen, willen we hier wel van afhankelijk blijven? Een oplossing die ik zou willen aandragen, is de volgende: Laten we in heel Nederland snel gaan boren naar aardwarmte. We kunnen naar 2,5 kilo meter of zelfs naar 4 kilometer diepte toe. Bij 2,5 kilometer kunnen we tien tot twintig procent van de samenleving van energie voorzien. Bij 4 kilometer is dat zelfs veertig tot vijftig procent. We hebben met de NAM een maatschappij in huis die weet hoe het moet. Zij boren al sinds de begin zestiger jaren naar alles wat in de grond zit. Zij hebben ook de infra structuur aangelegd voor ons gasnet. Als de overheid dit nu eens beetpakt. Zij kunnen subsidie geven om de infrastructuur voor een aard warmtenet aan te leggen. Niet veel anders dan de aanleg van het gasnet begin jaren zeventig. Onze onafhankelijkheid voor de inkoop van energie wordt dan een stuk kleiner. Naast de wind- en de zonne-energie kunnen we dan weer voor een belangrijk deel over eigen energie beschikken. En het is nog eens écht duurzaam ook! [17

18 18] Ik kreeg al vroeg mee hoe het is om ondernemer te zijn Al van jongs af aan wist Irma Zwinkels wat ze wilde; een eigen glastuinbouwbedrijf. Dat doel bereikte ze al op jonge leeftijd. Inmiddels is ze mede-eigenaar van paprikabedrijf Zwingrow dat negen hectare groot is. Zwinkels vertelt over de afgelopen jaren, de spannende tijd door de vondst van de snuitkever bij bedrijven in de omgeving, kleine ergernissen en de afspraak met haar man. Ellis Langen in gesprek met Irma Zwinkels van Zwingrow