Schoenmaker houd je bij de leest? VGCT congres 8 november Willemine Heiner & Frederique Coelman

Transcriptie

1 Schoenmaker houd je bij de leest? VGCT congres 8 november 2012 Willemine Heiner & Frederique Coelman

2 Schoenmaker,.welke leest???? Bij multiprobleem gezinnen Bij huiselijk geweld Bij traumaklachten van kinderen en volwassen

3 Onze zoektocht naar Ambachtelijk werk Effectieve behandeling Inzet geprotocolleerde behandeling: weerbarstige praktijk Voor multiprobleem/ multistress gezinnen

4 Doelgroep de Bascule, divisie Gezin en Gezag Gezinnen met psychiatrische problematiek bij ouders en/of kinderen (0-18 jaar) Multiprobleem gezinnen: problemen op meerdere levensgebieden Complexe systeemproblematiek/ huiselijk geweld Bedreigde of gestagneerde ontwikkeling kinderen

5 Casus Marionne en Stijn

6 Gezinsgeschiedenis 1 Moeder ongepland, maar wel gewenst zwanger Ouders gaan samenwonen tijdens de zwangerschap Bevalling traumatisch verlopen Moeder daarna depressief en voelt geen binding met Stijn Enerzijds overbezorgd, anderzijds ook deken gooien over Maxi Cosi en Stijn alleen laten Fysiek geweld tussen ouders in aanwezigheid van Stijn Ouders scheiden als Stijn 2 jaar oud is (vader geen gezag) Stijn is met enige regelmaat bij vader zonder vaste bezoekregeling

7 Gezinsgeschiedenis 2 Moeder na scheiding in crisis en Stijn opgevangen door zus moeder Moeder: mijn jeugd was een hel Ouders oorlogsslachtoffer Indië; werd heel erg mishandeld door zijn vader Als haar vader boos was, vertelde hij als straf moeder een uur lang hoe hij mensen moest vermoorden waarna hij moeder sloeg Haar moeder hield zich afzijdig, greep niet in

8 Huiselijk geweld Geweld (verbaal en fysiek) Verwaarlozing van kinderen (emotioneel, fysiek, pedagogisch) Kinderen getuige van geweld (verbaal en fysiek) Definitie: APA, NJI 2007

9 Huiselijk geweld en kinderen 3% van de kinderen tussen 0-18 jaar wordt geconfronteerd met huiselijk geweld 30 tot 40% van deze kinderen is zowel getuige als slachtoffer van geweld 80% van deze kinderen is getuige van mishandeling van hun moeder Bron: Tweede Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van kinderen en jeugdigen, 2011

10 Huiselijk geweld en ouderschap ouders voldoen aan DSM-V diagnostische criteria voor psychopathologie. Merendeel van deze ouders is in hun jeugd blootgesteld aan huiselijk geweld Trimbos 2007, gezondheidsraad 2011

11 Huiselijk geweld en ouderschap Kans groot dat ouders zelf hun kind mishandelen door: - onmacht - onwetendheid - verstoorde emotieregulatie - stress door psychische problemen Gezondheidsraad 2011

12 Behandeling van multi probleem gezinnen Complexe problematiek: waar beginnen en hoe? Zorgen en krachten individuele gezinsleden en gezin Analyse schema

13 Analyse eigen casus

14 Divisie Gezin en Gezag: Behandeling van multi probleem gezinnen 1. Borgen van veiligheid 2. Analyse zorgen en krachten individuele gezinsleden en gezin 3. Opstellen behandeldoelen en prioritering (wat?) 4. Keuze practice/evidencebased behandelmodulen(hoe?) 5. Behandelplanning en keuze van behandelaren (wanneer en door wie?)

15 Casus Marionne en Stijn Stap 1: Borgen van veiligheid: wat gedaan?

16 Casus Marionne en Stijn Eerder hulpverlening: Moeder-baby groep binnen de Jeugdzorg Individuele behandeling Marionne: verslaving, borderline problematiek in de volwassen GGZ

17 Casus Marionne en Stijn Bij aanmelding Bascule: Signs of Safety Ouder-kind psychotherapie NB: Vader (geen gezag ) nog niet in behandeling, Marionne en vader houden dit af

18 Casus Marionne en Stijn Stap 1: Borgen veiligheid Stap 2: Analyse zorgen en krachten van individuele gezinsleden en gezin

19 Analyse casus Marionne en Stijn Moeder Vader Stijn

20 Casus Marionne en Stijn Stap 1: Borgen veiligheid Stap 2: Analyse zorgen en krachten van individuele gezinsleden en gezin Stap 3: Opstellen behandeldoelen en prioritering (wat?)

21 Behandeling van multi probleem gezinnen Opstellen behandeldoelen en prioritering

22 Prioriteren behandeldoelen 1. Moeder kan tijdens het samenspelen gerichte aandacht geven aan Stijn en hem volgen in zijn spel 2. Moeder kan effectieve opdrachten en een time out geven 3. Stijn volgt opdrachten van moeder op 4. Moeder heeft traumatische ervaringen verwerkt 5. Stijn heeft traumatische ervaringen verwerkt 6. Samenwerking ouders is verbeterd

23 Divisie Gezin en Gezag: behandeling van multi probleem gezinnen 1. Borgen van veiligheid 2. Analyse zorgen en krachten individuele gezinsleden en gezin 3. Opstellen behandeldoelen en prioritering (wat?) 4. Keuze practice/evidencebased behandelmodulen(hoe?)

24 Effectieve behandeling van gevolgen van huiselijk geweld Interventies ouder-kind interactie gericht op voorkomen mishandelen/verwaarlozen van jonge kind ouderrol en opvoedingsvaardigheden afname van invloed van psychische problemen Effectief: - PCIT - EMDR - TF-CBT Gezondheidsraad 2011

25 Divisie Gezin en Gezag: behandeling van multi probleem gezinnen 1. Borgen van veiligheid 2. Analyse zorgen en krachten individuele gezinsleden en gezin 3. Opstellen behandeldoelen en prioritering (wat?) 4. Keuze practice/evidencebased behandelmodulen(hoe?) 5. Behandelplanning en keuze van behandelaren (wanneer en door wie?)

26 Keuze behandelinterventies 1. PCIT: dagelijks leven op orde krijgen, beginnen met ouderkind interactie in aansluiting op hulpvraag moeder 2. Traumabehandeling moeder: ter versterking van PCIT behandelresultaat 3. Individuele diagnostiek en behandeling Stijn 4. PCIT: vader met Stijn

27 Het belang van PCIT

28 Kenmerken van PCIT Ouder en kind samen (2 t/m 7 jaar) Vaardigheden worden actief getraind Nadruk op het herstructureren van ouder-kind interactie patronen Fasering: - Versterken van relatie (kind gerichte interactie) - Disciplinering (ouder gerichte interactie)

29 Kind-Gerichte Interactie Ouder-Gerichte Interactie Ouder volgt het kind Speltherapie vaardigheden Nonverbale communicatie Gedifferentieerde sociale aandacht Fase van versterking van de relatie Ouder leidt het kind Management van onvoorspelbaarheid Grenzen stellen Consistent zijn Redeneer vaardigheden Fase van disciplineren

30 Time Out One-way stoel screen Kind Moeder Raam Timeout kamer Coach Vader Co-Therapeut

31 Raam Time-out Kamer One-way screen Coach Echtgenoot

32 One-way screen ive Skills Training Aparte stoel Stille kamer Ouder Kind Oortje

33

34 Casus Marionne en Stijn PTSS klachten Marionne belemmeren inzet van geleerde opvoedingsvaardigheden in het dagelijks leven (generalisatie) Reden traumabehandeling : effect van PCIT vergroten

35 Traumabehandeling Marionne Keuze therapeut: Start werkrelatie: Aanbeveling door PCIT therapeut Zelfde instelling Therapeut bekend met PCIT Informatie, keuzevrijheid Marionne (onderwerpen en tempo)

36 Doel en stabilisatie Doel stellen: Relatie met Stijn vs relatie eigen ouders Stabilisatie: PCIT vaardigheden bekrachtigen Krachtbronnen intern en extern, RDI, veilige plek, positief dagboek

37 Traumageschiedenis Marionne Inventariseren trauma s Gezinsgeschiedenis Levensgeschiedenis Levenslijn Huidige relaties

38 Ordening traumatische herinneringen Thema s : Moeder, Vader, Stijn Disfunctionele cognitie per gebeurtenis /schema Ik doe er niet toe, ik ben waardeloos

39 Thema : Moeder Ze bleef aan tafel zitten als ik werd mishandeld Als ik huilde na mishandeling liep ze weg Opvoeding Stijn: Voorkomen van stress/ongemak bij Stijn Zeer hechte en intense relatie

40 Thema vader Hij liep heen en weer en dan begon het slaan Indonesische muziek, commanderen, heen en weer lopen, zijn (trauma) verhalen Opvoeding Stijn: OGI fase (opdracht geven) refereert aan commando s

41 Thema Stijn en opvoeding Uitspraken Ik heb de eerste jaren niet naar hem omgekeken Ik heb nare dingen over hem gedacht en tegen hem gezegd Ik sla hem niet maar ben net zo gek als mijn vader Stijn moet zo min mogelijk last van mijn beperkingen hebben

42 Interactiepatronen Marionne en Stijn Toename gedragsproblemen Stijn (coercive pattern) Toename gevoel van machteloosheid/waardeloosheid Toename angst bij Stijn Vergrootte kans op huiselijk geweld vanuit onmacht

43 Traumabehandeling Marionne Disfunctionele cognitie : ik doe er niet toe, ik ben waardeloos Bewijzen in dagelijks leven voor: ik ben waardeloos Protocol EMDR

44 Behandeling Stijn Functioneren Stijn op school stagneert (groep 3). School denkt aan ADHD en/of PDD-NOS Individuele diagnostiek Stijn: gemiddelde intelligentie, PTSS klachten en hechtingsproblemen PCIT met vader en Stijn Aansluitend individuele traumabehandeling Stijn

45 Integratie van gezins- en trauma behandeling Wat hebben wij geleerd? Wat zijn jullie ervaringen, tips en waar zitten volgens jullie de valkuilen?

46 Onderwerp 1: integratie van evidence based behandelprogramma s Behandelintegriteit van geprotocolleerde behandelingen versus Flexibiliteit om op maat behandeling aan te bieden

47 Schoenmaker houd je bij de leest? Evidence based behandelingen bijna altijd gericht op enkelvoudige en/of homogene clusters van stoornissen (Weisz, 2012) Bij MPG gezinnen is sprake van complexiteit en comorbiditeit Behoefte aan behandeling kan ook nog verschuiven en verloopt grillig bij MPG gezinnen Caseload behandelaar te divers voor beheersing alle EB protocollen Maar: Behandelintegriteit PCIT en EMDR vraagt volledige behandeling (2 fasen) en geen aanpassingen protocol

48 Integratie van PCIT en traumabehandeling Weisz: modulair opgebouwd behandelprogramma met onderdelen van EB programma s voor enkelvoudige stoornissen Effectiever dan care as usual Daarom: Eerst assessment voor keuze start PCIT of EMDR Modulair gebruik van PCIT en EMDR KGI---traumabehandeling----OGI

49 Onderwerp 2: behandelplanning Stepped care: zo licht mogelijk Matched care: juiste intensiteit bij de ernst van de problematiek

50 Onze voorkeur: criteria behandelplanning Mate van veiligheid Behoefte/wens ouder Ouder: in staat tot regie nemen over hun leven en hun gezin? Mogelijkheid ouder om informatie tot zich te nemen Kan de ouder nadenken over wat het kind nodig heeft voor herstel? Draagkracht kind

51 Onze voorkeur: criteria behandelplanning Bevorderen relatie/hechting (practice/evidence based programma s) Alledaagse leven: opvoedingsvaardigheden PCIT als stabilisering voor traumabehandeling! Bij jonge kind: eerst traumabehandeling ouder

52

53 Met dank voor jullie aandacht! De Bascule, Divisie Gezin en Gezag spreekuur : w.heiner@debascule.com klinisch psycholoog/ gedragstherapeut hoofd zorglijn gezinspsychiatrie f.coelman@debascule.com klinisch psycholoog/psychotherapeut directeur behandelzaken