Familiaal risico op borst- en/of eierstokkanker1
|
|
- Koenraad de Koning
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Familiaal risico op borst- en/of eierstokkanker1
2 Inhoud: Afwijkende genen (BRCA, CHEK-2 mutatie) 3 Erfelijkheid en BRCA-dragerschap 7 Preventieve wegname van eierstokken en baarmoeder 8 Pre- en postoperatieve aspecten na preventieve amputatie 9 Soorten uitwendige borstprotheses en reconstructies 10 Psychosociale aspecten 11 Getuigenis 13 Centra voor menselijke erfelijkheid 14 2
3 Inleiding Slechts 10% van de borstkankers is erfelijk bepaald. Indien een erfelijk risico gevonden wordt, kan je kiezen voor strikte opvolging. Indien je niet kiest voor opvolging kan je kiezen voor preventieve heelkunde. Een preventieve borstamputatie is een belangrijke en moeilijke beslissing die je als vrouw niet zomaar neemt. Je neemt hiervoor best persoonlijk alles goed in overweging. Enerzijds is er een vermindering tot 95% kans op borstkanker en bovendien is er het psychologische voordeel dat je deze mentale rugzak niet steeds hoeft mee te dragen. De eeuwige ongerustheid behoort grotendeels tot het verleden. Anderzijds moet je ook de persoonlijke afweging maken dat dit zowel fysiek als mentaal zeer belastend kan zijn. Je borsten worden meestal gevoelloos en zullen fysiek anders aanvoelen. Ook op vlak van intimiteit en vrouwelijkheid heeft dit een impact. Betrek je partner en zelfs je directe omgeving in je beslissing. Zij kunnen een enorme steun betekenen. Uiteindelijk komen veel vrouwen zelfverzekerder en krachtiger uit dit verhaal en bekijken dit als een nieuwe start. Je behandelend arts, je huisarts en het hele begeleidende team van het borstcentrum zijn er om je te informeren en te helpen. Ook psychologische begeleiding hoort zeker tot de mogelijkheden. 3
4 1. Afwijkende genen (BRCA, CHEK-2 mutatie) 1.1. Afwijkingen in BRCA1 en BRCA2 Er zijn twee erfelijke factoren (genen) bekend die betrokken zijn bij het ontstaan van erfelijke borst- en eierstokkanker; het BRCA1- en BRCA2-gen. Via bloedonderzoek kunnen afwijkingen in het BRCA1- en 2-gen in het erfelijk materiaal (DNA) worden aangetoond. Wanneer iemand een afwijking (mutatie) heeft in één van deze twee genen, dan loopt deze persoon niet alleen een veel hoger risico op borstkanker (60 à 80 %) maar er bestaat ook een verhoogd risico op eierstokkanker (30 à 40 % voor BRCA-1 en 20 à 30 % voor BRCA-2) CHEK-2 mutatie: Een ander gen, verantwoordelijk voor borstkanker, is het CHEK-2-gen. Hierbij is de kans op het ontwikkelen van borstkanker echter lager, nl. ongeveer 20 % indien er geen familiale belasting is (tweemaal de kans op borstkanker t.o.v. de normale populatie).. Bij familiale belasting is dit 30 tot 40%. Preventieve chirurgie wordt meestal enkel gedaan als het risico boven de 50 % stijgt. Tussen de 20 en 50 % wordt een halfjaarlijkse controle geadviseerd. Tegenwoordig zijn er verschillende keuzes mogelijk zodat er steeds meer tot een individuele behandeling overgegaan wordt. Niet in alle families waar borstkanker frequent voorkomt kan men de erfelijke aanleg aantonen. Mogelijk zijn andere, nog onbekende genen, betrokken bij het ontstaan van borstkanker Wie kan zich best laten testen? Genetisch onderzoek is niet voor iedereen nuttig. Er moet een duidelijke aanleiding zijn, vandaar dat het centrum voor menselijke erfelijkheid volgende criteria voorstelt: Vrouwen met borstkanker die voldoen aan één of meer van volgende factoren: - diagnose gekregen vóór of in het 35 e levensjaar - diagnose gekregen vóór of in het 50 e levensjaar en met een vrouwelijk familielid dat voor haar 50 e levensjaar zowel in de linker- als rechterborst kanker kreeg, of eierstok- tezamen met borstkanker, of met een mannelijk familielid met borstkanker 4 Familiaal risico op borst-en/of eierstokkanker
5 - diagnose van borstkanker aan beide borsten vóór het 50 e levensjaar - diagnose eierstokkanker, elke leeftijd - diagnose triple negatieve borstkanker (dit wil zeggen dat de tumor niet gevoelig is voor hormonen en ook niet gevoelig is voor immunotherapie tegen humaan-epidermale groeifactorreceptor 2 (HER2).) - drie mensen met borstkanker in de familie, waarvan minimum één persoon een eerstegraadsverwant is van de andere twee (behalve bij mannelijke overdragers) en waarvan minimum een persoon de diagnose kreeg vóór of in het 50e levensjaar - van een etnische origine zijn die geassocieerd wordt met een hogere frequentie van specifieke mutaties Vrouwen met (epitheliale) eierstokkanker: - diagnose voor het 70 e levensjaar 1.4. Hoe verloopt de test? Indien voldaan wordt aan voorgaande voorwaarden kan men in aanmerking komen voor genetische raadpleging. Daar wordt er een stamboom van de familie opgemaakt met aanduiding van de familieleden met borst- of eierstokkanker, die vervolgens naar het laboratorium gestuurd wordt. Hier onderzoekt men de eventuele aanwezigheid van erfelijke afwijkingen. Dit complexe onderzoek kan verschillende maanden aanslepen. Omdat de opsporing bij voorkeur gebeurt bij iemand die door borst- of eierstokkanker getroffen werd, zal er bij deze persoon een bloedafname uitgevoerd worden (de patiënt dient hier uiteraard mee in te stemmen). Pas nadat er een erfelijke afwijking aangetoond werd, kunnen de andere verwanten zich laten testen om na te gaan of zij ook drager zijn van het gen. Familiegeschiedenis: Familieleden testen die geen kanker gekregen hebben is alleen zinvol wanneer er geen aangetast familielid beschikbaar is om te testen; in dat geval wordt het onaangetaste familielid gekozen dat de grootste kans loopt op het meedragen van een mutatie. 5
6 1.5. Wat zijn de opties als je de afwijking hebt? Er zijn twee mogelijkheden: strikte opvolging of preventieve borstwegname. Bij strikte opvolging is het advies mammografie en NMR van de borsten eenmaal/ jaar, echografie van de borsten om de 6 maanden en gynaecologische nazicht om de 6 maanden. Bij een dubbele borstamputatie wordt zo goed als al het borstweefsel weggehaald. Meer dan de helft van de vrouwen kiest vandaag de dag voor die laatste optie. Het risico op borstkanker wordt op deze manier drastisch gereduceerd Hoe zit het met de betaling? Als je voldoet aan de voorwaarden, wordt de genetische test grotendeels terugbetaald door de ziekteverzekering. Ook een groot gedeelte van de borstingreep wordt door de mutualiteit vergoed maar vaak betaal je nog een stuk zelf. Dit is vooral het geval bij borstreconstructies met eigen weefsel. Vergeet vooral niet je bijkomende hospitalisatieverzekering na te lezen. Vroeger kwam men vaak niet tussenbeide, maar verschillende verzekeraars hebben hun beleid intussen aangepast. 6 Familiaal risico op borst-en/of eierstokkanker
7 2. Erfelijkheid en BRCA-dragerschap Als je geen drager bent, kan je het gen ook niet doorgeven. Ben je wel drager, dan lopen ook je kinderen een risico, zowel jongens als meisjes. Het risico dat je het gen doorgeeft is één op twee. Maar dat betekent ook dat je 50% kans maakt om het niet door te geven. Ook als je het gen wel doorgeeft, is er een sterk toegenomen kans dat je kinderen de ziekte krijgen. De mogelijkheid tot pre-implantatie genetische diagnostiek ( PGD) bestaat (via proefbuisbaby s waarbij men enkel embryo s zonder het gen gaat selecteren). Dit bespreek je best met je behandelend arts. 7
8 3. Preventieve wegname van eierstokken en baarmoeder Gezien de verhoogde kans op eierstokkanker in geval van BRCA-1 en BRCA-2 mutatie, wordt aangeraden de eierstokken preventief te laten verwijderen. De leeftijd waarop dit best gebeurt, bespreek je best met je arts. Richtlijnen hieromtrent zijn: vóór de leeftijd van 4O jaar bij BRCA-1 mutatie en vóór de leeftijd van 50 jaar i.g.v. BRCA-2 mutatie. De laatste jaren is er meer en meer evidentie dat ook de eileiders een verhoogde neiging tot ontaarden vertonen. Vandaar dat aangeraden wordt om deze preventief mee te verwijderen tijdens de ingreep. Gezien 1/3 van de eileiders doorheen de baarmoederwand loopt, wordt een preventieve wegname van de baarmoeder aangeraden. Dit alles kan via een kijkoperatie. Hierbij maakt men een kleine opening t.h.v. de navel en twee bijkomende openingen in de onderbuik. De baarmoeder en de eierstokken worden dan via vaginale weg verwijderd. Het herstel hiervan verloopt meestal vrij vlot. Men kan meestal na twee tot drie dagen het ziekenhuis reeds verlaten. Uiteraard heeft het wegnemen van de eierstokken voor de menopauze een aantal gevolgen. Voor vrouwen die nog niet in de overgang zijn, betekent eierstokverwijdering een daling van de productie van vrouwelijke hormonen, waardoor de overgang abrupt inzet en de menstruatie stopt. Net zoals de natuurlijke overgang kan eierstokverwijdering klachten veroorzaken. Bekend zijn onder meer: opvliegers droge vagina verminderde zin in vrijen botontkalking Bij een risico-verminderende eierstokverwijdering kunnen overgangsklachten soms ernstiger van aard zijn. De ernst daarvan is niet te voorspellen en hangt ook af van de persoonlijke beleving. De overgangsklachten beginnen meestal twee weken na de operatie en verdwijnen dikwijls binnen enkele maanden. 8 Familiaal risico op borst-en/of eierstokkanker
9 4. Pre- en postoperatieve aspecten na een preventieve amputatie 4.1. Preoperatief: Op de dag van opname brengt een medewerker van het onthaal je naar de afdeling waar de verantwoordelijke verpleegkundige je onthaalt. Hij of zij geeft je uitleg over de kamer en voert een opnamegesprek met je. In de loop van de dag word je voorbereid op de operatie. Je krijgt een operatiehemdje. Make-up (nagellak) en juwelen dien je te verwijderen, evenals een eventuele tandprothese. Ook je bril laat je achter op de kamer. Je mag je oksel(s) zelf scheren de avond voordien. Eventueel kan je premedicatie nemen die ervoor zorgt dat je meer ontspannen naar de operatiezaal vertrekt Postoperatief: Na het ontwaken zal je merken dat je een vrij strakke borstwindel draagt. Dit blijft, afhankelijk van of je koos voor een onmiddellijke reconstructie of niet, één tot enkele dagen aanwezig. Het infuus wordt de dag na de operatie verwijderd. Ter hoogte van de wonde zal je een drainagesysteem zien. Dit is een dun doorzichtig buisje waarlangs bloed en lymfevochten kunnen afvloeien. Je arts zal beslissen wanneer dit kan verwijderd worden, afhankelijk van de hoeveelheid vocht die je produceert over 24 uur. Indien je niet koos voor een reconstructie komt in de loop van de week een bandagiste bij je langs, die je eventueel een postoperatieve prothese bezorgt. Dit is een licht stoffen hoesje dat je in de cup van je BH stopt zodat de ingreep niet zichtbaar is voor je omgeving. Vanaf 6 weken na de ingreep kan je je siliconen prothese gaan afhalen. De borstverpleegkundige kan je hier verder over informeren. Vanaf dan ben je in principe ontslagklaar. Er is geen thuisverpleging noch kinesitherapie nodig na je ontslag. In geval van zwelling de eerste weken na je operatie, raadpleeg je best je huisarts. 9
10 5 Soorten uitwendige borstprotheses en -reconstructies: Zie deeltje Uitwendige borstprothese en reconstructie. 10 Familiaal risico op borst-en/of eierstokkanker
11 6. Psychosociale aspecten Het preventief verwijderen van beide borsten kan emotioneel belastende gevolgen hebben. Soms reageert je omgeving hier zelfs luchtig over; ach, je had toch geen kanker, of, je hebt hier toch zelf voor gekozen.toch kan het na deze beslissing en ingreep heel normaal zijn dat je heel wat te verwerken hebt. Studies tonen aan dat de meeste vrouwen, na een weloverwogen beslissing, tevreden zijn en geen spijt hebben van de operatie Psychische gevolgen van een preventieve amputatie Preventieve amputatie kan effect hebben op o.a. Lichaamsbeeld en vrouwelijkheid: Een borstamputatie kan een grote invloed hebben op je emotionele leven omdat je lichaamsbeeld ingrijpend gewijzigd werd. Geef jezelf de tijd om met je veranderde lichaam te leren omgaan. Communicatie en omgang met je partner Praat erover met personen waarmee je nauw betrokken bent en toon je gevoelens: je hoeft je niet te schamen wanneer je eens huilt of bang bent. De meeste vrouwen hebben een verhoogde behoefte aan intimiteit zoals knuffelen en aangeraakt worden door de partner. Op dit moment is het belangrijk dat je je gesteund voelt door hem/haar. Maar hou er echter rekening mee dat hij/zij ook een rouwproces doormaakt. Daarom komt het er in deze fase op aan dat jullie dit onderling bespreekbaar maken en elkaar op die manier kunnen steunen. Intimiteit: Hoe je seksuele problemen aanpakt, hangt af van je eigen voorgeschiedenis, opvoeding en van de manier waarop je altijd al met elkaar omging. Misschien moet je nu voor het eerst woorden en formuleringen zoeken voor gevoelens en emoties die vroeger vanzelfsprekend waren. Vertellen over wat je bezighoudt is vaak de beste oplossing. Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. Als praten over seks vroeger al niet vanzelfsprekend was bin- 11
12 nen je relatie, kan het er op lijken dat jullie nu plots relatieproblemen hebben, terwijl dat misschien helemaal niet het geval is. Dat maakt het nog eens extra verwarrend. Toch is het héél belangrijk om voldoende tijd te nemen om met elkaar te (leren) praten over seksualiteitsbeleving. Het kan nuttig zijn om je gedachten, gevoelens en behoeften duidelijk te verwoorden. Stel vragen aan je partner, zeg wat je verwachtingen zijn, wat je wel wil of niet. Laat je partner er niet naar raden; hopen dat de ander je gedachten zal lezen of de signalen van je lichaam begrijpt, geeft vaak aanleiding tot extra verwarring of frustratie. Praat dus zo concreet mogelijk met elkaar. Als je behoefte hebt aan meer aandacht of warmte, geef dan ook letterlijk aan hoe Tips ter bevordering van het verwerkingsproces Durf stil te staan bij je eigen emoties. Emoties onderdrukken vergt net extra energie en houdt de spanning in je lichaam. Door je gevoelens te uiten ga je je opgelucht voelen en valt er een stuk spanning van je af. Denk bij het uiten van gevoelens ook niet te snel dat je de andere er niet mee mag belasten of dat je het hem/haar toch niet altijd opnieuw kunt vertellen. Tegenstrijdige emoties zijn na een borstingreep heel normaal. Dit is voor jou een nieuwe situatie waaraan je moet wennen. Dat vergt tijd, moed en aanpassingsvermogen. Probeer het dus niet te forceren. Probeer terug emotioneel vertrouwd te geraken met je eigen lichaam. Het is ook belangrijk dat je een goede borstprothese draagt, indien je niet voor reconstructie koos. Laat je hierbij adviseren door een bandagist. Durf naar jezelf kijken, jezelf aanraken en verzorgen. Aanraken moet je soms oefenen, zeker als je lichaam door bepaalde behandelingen is veranderd. Een manier om jezelf te herontdekken is jezelf aanraken en je huid voelen, voor de spiegel staan en jezelf gewoon bekijken. Het gaat hier vooral om de lichaamsdelen die pijn of verdriet hebben veroorzaakt en/of verminkt zijn. Probeer dit te doen telkens je er behoefte aan hebt en niet alleen s morgens en s avonds in de badkamer. Probeer zelf uit waar je je goed bij voelt. Durf te praten met je partner over hoe jij je voelt en hoe je de nieuwe situatie ervaart. Laat hem toe in het beleven van jouw nieuwe lichaam. Als je er niet alleen uit geraakt, kan je beroep doen op een professionele hulpverlener, zoals een psycholo(o)g(e) of je (huis)arts. 12 Familiaal risico op borst-en/of eierstokkanker
13 7. Getuigenis van een dame die een preventieve borstamputatie onderging Erfelijke borstkanker bij moeder en dochter An (52) heeft net als haar twee zussen een erfelijke vorm van borstkanker gehad. Na een ingrijpende behandeling is ze genezen. Haar dochter Anouk (25) blijkt het gen ook te dragen. Zij wil in de toekomst haar borsten preventief laten verwijderen om de kans op kanker te verkleinen. Na haar dertigste wil ze een definitief besluit nemen. Ik had er rekening mee gehouden dat ik erfelijk belast zou zijn, maar je hoopt toch dat het niet zo is, vertelt ze. Moeder An: Nu mijn dochter ouder is, hebben we het er vaker over. Het is geen taboe. Toen ik zeven jaar geleden ziek werd, was zij een stuk jonger en ook meer bezig met haar eigen leven. Zelf was ik eigenlijk opgelucht. Al jaren leefde ik met de gedachte dat ik borstkanker zou krijgen, omdat ik net als mijn twee zussen erfelijk belast ben. Zij hadden al kanker gehad. Een van mijn zussen is zo ziek geweest dat we bang waren dat zij het niet zou overleven. Anouk heeft gesprekken met artsen gevoerd over de mogelijkheden om de risico s te beperken. Mij is aangeraden niet al te lang te wachten met kinderen. Op dit moment denk ik dat ik na mijn dertigste mijn borsten laat amputeren. Het is een ingrijpende operatie. Als ik het niet doe, kan ik een dodelijke ziekte krijgen. Moeder An staat achter haar dochter, welke beslissing zij ook neemt 13
14 8. Waar vind je een centrum voor menselijke erfelijkheid? Vlaanderen telt 4 erkende centra voor menselijke erfelijkheid: Antwerpen Centrum Medische Genetica Universiteit Antwerpen Prins Boudewijnlaan Edegem Tel.: Brussel Dienst Medische Genetica Universitair Ziekenhuis Brussel Laarbeeklaan Brussel Tel.: Gent Centrum voor Medische Genetica Universitair Ziekenhuis Gent De Pintelaan Gent Tel.: Leuven Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Universitair Ziekenhuis Leuven Herestraat Leuven Tel.: Familiaal risico op borst-en/of eierstokkanker
15 Gegevens contactpersonen borstcentrum Jessa Ziekenhuis: Borstverpleegkundigen: - Christine Vanhoof Tel.: Christa Stadsbader Tel.: Borstpsychologe: - Nathalie Cardinaels Tel.: Secretariaat borstcentrum: Tel.:
16 vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat Hasselt
Omgaan met een veranderd lichaam 1
Omgaan met een veranderd lichaam 1 Inhoud: Beleving na een borstoperatie 3 Omgaan met een veranderd lichaam 4 Met kinderen / kleinkinderen praten over kanker 5 2 1. Beleving na een borstoperatie Tegenstrijdige
Nadere informatieBorst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen
Borst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen In onze bevolking heeft iedere vrouw een risico van ongeveer 10% om in de loop van haar leven borstkanker te krijgen en 1,5% om eierstokkanker
Nadere informatieBorst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen
Borst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen In onze bevolking heeft iedere vrouw een risico van ongeveer 10% om in de loop van haar leven borstkanker te krijgen en 1,5% om eierstokkanker
Nadere informatieBorstkanker en Erfelijkheid
Borstkanker en Erfelijkheid Algemeen In Nederland wordt per ar bij ongeveer 10.000 vrouwen borstkanker vastgesteld. Het is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen: in Nederland krijgt 1 op de
Nadere informatieErfelijke borst-, eierstoken eileiderkanker
Erfelijke borst-, eierstoken eileiderkanker informatie voor patiënten 2 Erfelijke borst-, eierstoken eileiderkanker deze brochure is bedoeld voor wie meer wil weten over erfelijkheid bij borst-, eierstok-
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN BORSTKANKER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK
INFO VOOR PATIËNTEN BORSTKANKER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK INHOUD 01 Erfelijke belasting voor borstkanker 4 02 Erfelijkheidsonderzoek 4 03 Verloop van een erfelijkheidsonderzoek 5 04 Resultaten 6 05 Psychologische
Nadere informatiePlenaire opening. Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013
Plenaire opening Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013 Opening door Anke Leibbrandt Iedereen wordt van harte welkom geheten namens de BVN en de programmacommissie erfelijkheid (betrokken
Nadere informatiePartner ondersteuning 1
Partnerondersteuning 1 Je partner heeft borstkanker, wat nu? Informatie voor je partner Kanker heb je niet alleen. Ook jij als partner wordt mee betrokken in de strijd. Het bericht is voor jou net zo n
Nadere informatieHet nazorgtraject. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven
Het nazorgtraject Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven In de afgelopen periode bent u behandeld voor borstkanker. Nu uw behandeltraject is afgesloten begint het nazorgtraject. Hieronder vindt u informatie
Nadere informatieChirurgie / mammacare
1/6 Chirurgie / mammacare Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Indicaties voor erfelijke aanleg 2 Hoe ontstaat erfelijke aanleg 3 BRCA 5 Chek2-gen 5 Erfelijkheidsonderzoek 6 Erfelijke aanleg en gevolgen 6
Nadere informatieKanker en erfelijkheid Hoe vertel ik het mijn familie?
Kanker en erfelijkheid Hoe vertel ik het mijn familie? Verzekeren en erfelijkheid 1 Heb je een aanleg voor kanker? Dan kunnen sommige familieleden de aanleg voor de ziekte ook hebben. Het is belangrijk
Nadere informatieIntimiteit na een borstoperatie
Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 30 90 22 Intimiteit na een borstoperatie Brochure voor de patiënte
Nadere informatieErfelijkheid & Borstkanker
Erfelijkheid & Borstkanker Borstkanker komt veel voor en heeft meestal geen erfelijke oorzaak. Bij 5 tot 10% is een erfelijke aanleg de oorzaak van de ziekte. Deze aanleg wordt door de vader of moeder
Nadere informatieMARKEN, verhoogd risico op borstkanker
MARKEN, verhoogd risico op borstkanker Uitwerking van de voorlichtingsavond dd 5-10-2011 in de Patmoskerk, Marken Mw R. Kaas oud-screeningsarts en genealoog, Mw I Kluijt klinisch geneticus Bij de inwoners
Nadere informatieEen borstamputatie. Uw operatie vindt plaats op: Uw opname is gepland op:... Aantal verwachte dagen opname:..
1 Uw operatie vindt plaats op: Uw opname is gepland op:... Aantal verwachte dagen opname:.. U meldt zich aan bij opname: aan kassa K1 K2, gelijkvloers NUCHTER (niet eten en drinken vanaf 24u, de dag voor
Nadere informatieErfelijkheid. Chirurgie / mammacare. Inhoudsopgave Pagina. Inleiding 2. Indicaties voor erfelijke aanleg 2. Hoe ontstaat erfelijke aanleg 3 BRCA 5
1/6 Chirurgie / mammacare Erfelijkheid Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Indicaties voor erfelijke aanleg 2 Hoe ontstaat erfelijke aanleg 3 BRCA 5 Chek2-gen 5 Erfelijkheidsonderzoek 6 Erfelijke aanleg en
Nadere informatie1. Intimiteit na een borstoperatie
Gezin en relatie 1 Inhoud: Intimiteit na een borstoperatie 3 Wat als je zwanger bent of zwanger wilt worden? 4 Veranderingen in seksualiteit 5 Omgaan met seksuele poblemen 6 Hoe kunnen jij en je partner
Nadere informatieEEN BORSTAMPUTATIE KANKERCENTRUM UZ GENT. Onco_seno_011
EEN BORSTAMPUTATIE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_seno_011 INHOUDSTAFEL 01 Inleiding 3 02 De operatie 3 03 Mijn opname in het ziekenhuis 5 04 Wat moet ik weten bij het verlaten van het ziekenhuis? 7 05 Wanneer
Nadere informatiePolikliniek familiaire tumoren. voor patiënten met familiaire belasting voor borst- en / of eierstokkanker
Polikliniek familiaire tumoren voor patiënten met familiaire belasting voor borst- en / of eierstokkanker Inleiding U bent doorverwezen naar de polikliniek familiaire tumoren van het UMC Utrecht, Cancer
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN DARMKANKER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK
INFO VOOR PATIËNTEN DARMKANKER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK INHOUD 01 Erfelijke belasting voor darmkanker 4 02 Erfelijkheidsonderzoek 4 03 Verloop van een erfelijkheidsonderzoek 5 04 Resultaten 6 05 Psychologische
Nadere informatiePatiënteninformatie. Borstamputatie. Informatie over een borstamputatie (ook wel ablatio of mastectomie genoemd) terTER_
Patiënteninformatie Borstamputatie Informatie over een borstamputatie (ook wel ablatio of mastectomie genoemd). 1234567890-terTER_ Borstamputatie Informatie over een borstamputatie (ook wel ablatio of
Nadere informatieFAP (Familiale adenomateuse polyposis)
FAP (Familiale adenomateuse polyposis) Kenmerken Familiale Adenomateuse Polyposis (FAP) wordt gekenmerkt door het vóórkomen van honderden tot duizenden poliepen in de dikke darm (colon en rectum). De eerste
Nadere informatieEen verhoogd risico op ovariumcarcinoom
Gynaecologie Patiënteninformatie Een verhoogd risico op ovariumcarcinoom U ontvangt deze informatie, omdat u een verhoogd risico heeft om eierstokkanker te krijgen (ovariumcarcinoom). In deze informatie
Nadere informatieSoms vindt de patholoog, die het weefsel onderzoekt, dat niet al het tumorweefsel is verwijderd. Er volgt dan een tweede operatie.
Borstsparende operatie In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten om een borstsparende operatie te ondergaan ter behandeling van een tumor in uw borst. Het doel van de operatie is om het tumorweefsel
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Curettage
PATIËNTEN INFORMATIE Curettage Mevrouw Binnenkort word je opgenomen in het dagziekenhuis van het AZ Lokeren. Wij vragen je om deze folder aandachtig te lezen. Indien je nog vragen hebt, aarzel dan niet
Nadere informatiePatiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker
Patiënteninformatie Seksualiteit en gynaecologische kanker Inleiding Deze brochure gaat over intimiteit en seksualiteit en is bedoeld voor vrouwen met kanker en hun partners. Kanker en seksualiteit is
Nadere informatie1 Algemeen... 3. 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor?... 3. 3 Hoe ontstaat eierstokkanker?... 3. 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker...
eierstokkanker Inhoud 1 Algemeen... 3 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor?... 3 3 Hoe ontstaat eierstokkanker?... 3 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker... 3 5 Wat zijn de klachten bij eierstokkanker?...
Nadere informatiePatiënteninformatie. Borstamputatie. Informatie over een borstamputatie (ook wel ablatio of mastectomie genoemd)
Patiënteninformatie Borstamputatie Informatie over een borstamputatie (ook wel ablatio of mastectomie genoemd) Borstamputatie Informatie over een borstamputatie (ook wel ablatio of mastectomie genoemd)
Nadere informatieBRCA themamiddag, zaterdag 31 oktober 2015. UMCG expertisecentrum borst - eierstokkanker. Welkom
BRCA themamiddag, zaterdag 31 oktober 2015 UMCG expertisecentrum borst - eierstokkanker Welkom BRCA themamiddag, zaterdag 31 oktober 2015 UMCG expertisecentrum borst - eierstokkanker Welkom, namens de
Nadere informatieKanker en Seksualiteit?
Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog
Nadere informatieBorstamputatie. Het kan ook zijn dat een borstsparende operatie wel mogelijk is, maar dat u zelf voorkeur hebt voor een borstamputatie.
Borstamputatie U krijgt voor de behandeling van borstkanker een borstamputatie. U hebt van uw chirurg uitleg gehad over de ingreep. Een borstamputatie kan in principe gecombineerd worden met een borstreconstructie.
Nadere informatieTumoren en erfelijkheid. prof. dr. Bruce Poppe. Centrum voor Medische GeneIca Diensthoofd Prof. dr. A. De Paepe Universitair Ziekenhuis Gent
oncologisch congres AZ Sint Jan Verpleegkundigen in de oncologie: hou jezelf up to date! Tumoren en erfelijkheid prof. dr. Bruce Poppe Centrum voor Medische GeneIca Diensthoofd Prof. dr. A. De Paepe Universitair
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieBorstamputatie. Borstamputatie. Ablatio
Borstamputatie Ablatio In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten om een borstamputatie te ondergaan ter behandeling van een tumor in uw borst. Het doel van de operatie is om het tumorweefsel
Nadere informatieOncogenese. Sporadische kankers (> 90%) Familiale kankersyndromen (kleine groep)
Oncogenese Sporadische kankers (> 90%) accumulatie van verworven mutaties, onder invloed van externe factoren Familiale kankersyndromen (kleine groep) overerfbare mutatie in 1 gen accumulatie van genetische
Nadere informatiePALB2 en het risico op borstkanker
PALB2 en het risico op borstkanker Deze informatie is tot stand gekomen met hulp van de werkgroep Oncogenetica (WKO) van de Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN) Maart 2018 Inleiding Met betrekking
Nadere informatieOperatie bij borstkanker. Behandeling. Borstsparende operatie
Operatie bij borstkanker Er is bij u borstkanker vastgesteld. De diagnose borstkanker brengt veel emoties en onzekerheden met zich mee. Deze informatie is bedoeld als algemene voorlichting. Mogelijk hebt
Nadere informatiePartner ondersteuning 1
Partnerondersteuning 1 Je partner heeft borstkanker, wat nu? Informatie voor je partner Kanker heb je niet alleen. Ook jij als partner wordt mee betrokken in de strijd. Het bericht is voor jou net zo n
Nadere informatieBehandeling van borstkanker
Behandeling van borstkanker De behandeling van borstkanker Deze folder geeft u algemene informatie over de behandeling van borstkanker. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieZiekte van von Hippel Lindau
Ziekte van von Hippel Lindau Kenmerken De ziekte van von Hippel Lindau (VHL) is een zeldzame erfelijke aandoening die wordt gekenmerkt door goed- of kwaadaardige gezwellen (tumoren) op verschillende plaatsen
Nadere informatieAchtergrond borstkanker
Casus Ilse (32 jaar): geen kanker in voorgeschiedenis Moeder overleden op 43-jarige leeftijd toen Ilse 12 jaar was Ook oma en tante aan borstkanker overleden Erfelijkheidsonderzoek Achtergrond borstkanker
Nadere informatieAfdeling Heelkunde, locatie AZU. Voorstadium van borstkanker (Carcinoma in situ)
Afdeling Heelkunde, locatie AZU Voorstadium van borstkanker (Carcinoma in situ) Inleiding Na een aantal onderzoeken blijkt dat u een voorstadium van borstkanker heeft. Het medische woord hiervoor is carcinoma
Nadere informatieBorstkanker. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven
Borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen
Nadere informatieBorstamputatie. Ablatio
Borstamputatie Ablatio In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten om een borstamputatie te ondergaan ter behandeling van een tumor in uw borst. Het doel van de operatie is om het tumorweefsel
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Curettage
PATIËNTEN INFORMATIE Curettage Mevrouw Binnenkort word je opgenomen in het dagziekenhuis van het AZ Lokeren. Wij vragen je om deze folder aandachtig te lezen. Indien je nog vragen hebt, aarzel dan niet
Nadere informatiePsychologische ondersteuning
Psychologische ondersteuning 17 Psychologishe ondersteuning.indd 1 1 11/07/15 11:22 Inhoud: De emotionele impact van kanker 3 Een normale reactie op een abnormale gebeurtenis 4 Wanneer is een reactie ongezond?
Nadere informatie1 Algemeen 4. 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 4. 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 4. 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 4
eierstokkanker Inhoud 1 Algemeen 4 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 4 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 4 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 4 5 Wat zijn de klachten bij eierstokkanker 5 6 Onderzoek
Nadere informatieBorstkanker. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven
Borstkanker Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen van de leeftijd
Nadere informatieThyroidectomie. Wegname van de schildklier. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit. versie maart 2016 (Object-ID )
Thyroidectomie Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Wegname van de schildklier Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis
Nadere informatieHet verwijderen van de borst
Patiënteninformatie Het verwijderen van de borst Het verwijderen van de borst 899953 Verwijderen van borst.indd 1 1 17-02-17 14:27 Het verwijderen van de borst Martini Borstcentrum, route 1.7 Telefoon:
Nadere informatiePolikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid
Polikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid Polikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid 1. Inleiding 3 2. Introductie 3 3. Kenmerken van erfelijke kanker 4 4. Het eerste gesprek 4 5.
Nadere informatiebehandelingen-bij-borstkanker/
https://www.isala.nl/patientenfolders/6682-borstkanker-pid-h3- behandelingen-bij-borstkanker/ Borstkanker (PID): H3 Behandelingen bij borstkanker Als borstkanker is vastgesteld, bespreekt een team van
Nadere informatiePartnerondersteuning. Je partner heeft borstkanker. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit. versie april 2011 (Object-ID )
Partnerondersteuning Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Je partner heeft borstkanker Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 30 90 22 Jessa Ziekenhuis
Nadere informatieWat is een borstkliniek?
Wat is een borstkliniek? Een borstkliniek bestaat uit een multidisciplinair team van gespecialiseerde artsen, borst verpleegkundigen, borst psychologen, sociale assistenten die zich bezighouden met de
Nadere informatieAanleg borst- en eierstokkanker (BRCA) en verzekerbaarheid
Aanleg borst- en eierstokkanker (BRCA) en verzekerbaarheid Aanleg borst- en eierstokkanker (BRCA) en verzekerbaarheid Erfelijke aanleg en verzekeringen Erfelijke aanleg voor een ziekte kan gevolgen hebben
Nadere informatieBaarmoeder- operatie
Baarmoeder- operatie Verwijdering van de baarmoeder via de vagina (vaginale uterus extirpatie) Verwijdering van de baarmoeder door middel van een kijkbuisoperatie (= Laparoscopische hysterectomie) Verwijdering
Nadere informatieEen borstamputatie met okselklieruitruiming
Een borstamputatie met okselklieruitruiming 1 Uw operatie vindt plaats op: Uw opname is gepland op:... Aantal verwachte dagen opname:.. U meldt zich aan bij opname: aan kassa K1 K2, gelijkvloers NUCHTER
Nadere informatieMannen en BRCA1/2. Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009
Mannen en BRCA1/2 Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009 Rudi van Dantzig Danser en choreograaf Risico borstkanker Bevolkingsrisico
Nadere informatieBorstkanker. Normale cellen in borstklierweefsel Augustus 2016
Borstkanker In Nederland wordt per jaar bij ongeveer 12.000 vrouwen borstkanker (mammacarcinoom) ontdekt. Daarnaast wordt bij ongeveer 1.300 vrouwen Ductaal Carcinoom In Situ (DCIS) geconstateerd. Dit
Nadere informatieGENETIC COUNSELING WAAR ZIJN WE IN 2016? Dr. D. HERTENS Dr. F. LIEBENS. ISALA KLINIEK CHU Sint-Pieter - Brussel
GENETIC COUNSELING WAAR ZIJN WE IN 2016? Dr. D. HERTENS Dr. F. LIEBENS ISALA KLINIEK CHU Sint-Pieter - Brussel Risicofactoren voor borstca & preventie Genetica Omgeving Hormonaal Weefsel afwijkingen Obesitas
Nadere informatieWat zijn de klachten bij eierstokkanker? 3 4. 5 operatie: Stadiëring 6. Het bepalen van het stadium tijdens en na de. Kans op genezing 8 9
Kanker van de eierstokken gaat uit van het weefsel van de eierstok. De behandeling bestaat uit operatie en zonodig chemotherapie. De levensverwachting bij eierstokkanker is afhankelijk van het stadium
Nadere informatieZwanger worden: via de natuurlijke weg of zijn er andere mogelijkheden?
21 mei 2011 Zwanger worden: via de natuurlijke weg of zijn er andere mogelijkheden? Drs. Inge Smeets PGD arts en arts-onderzoeker Maastricht Universitair Medisch Centrum Themamiddag Jong en BRCA Borstkankervereniging
Nadere informatieGynaecologie Verhoogd risico ovariumcarcinoom
Gynaecologie Verhoogd risico ovariumcarcinoom Inleiding Vrouwen met een mutatie in een BRCA1- of BRCA2 gen hebben, naast een verhoogd risico op borstkanker, een verhoogd risico op eierstokkanker. Screening
Nadere informatie1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans
Welzijn 1 1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans 1.1. Wat is Herstel en Balans? Een ingrijpende operatie, vermoeidheid na de bestraling en chemotherapie, weer aan het werk willen maar de
Nadere informatieBehandeling van DCIS. Ductaal carcinoma in situ (DCIS) gemini-ziekenhuis.nl
Behandeling van DCIS Ductaal carcinoma in situ (DCIS) gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Wat is DCIS 3 Borstsparende behandeling 4 Ablatio: verwijdering van de gehele borstklier en borst 5 Preventieve
Nadere informatieBorstchirurgie: tumorectomie
AZ Monica, campus Antwerpen Harmoniestraat 68 2018 Antwerpen T 03 240 20 20 F 03 240 20 40 AZ Monica, campus Deurne Florent Pauwelslei 1 2100 Deurne T 03 320 50 00 F 03 320 56 00 Borstchirurgie: tumorectomie
Nadere informatieINFO VOOR PATI ËNTEN PSYCHOLOGISCHE BEGELEIDING BIJ ERFELIJKHEIDSONDERZOEK
INFO VOOR PATI ËNTEN PSYCHOLOGISCHE BEGELEIDING BIJ ERFELIJKHEIDSONDERZOEK INHOUD 01 Wat is erfelijkheidsonderzoek? 4 02 Wat kan de psycholoog voor u doen? 5 03 Hoe en wanneer kunt u de psycholoog inschakelen?
Nadere informatieDe borstverpleegkundige
De borstverpleegkundige INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN Wanneer je te horen krijgt dat je borstkanker hebt en een borstingreep moet ondergaan is dat even schrikken. Je wordt overspoeld met vragen en twijfels.
Nadere informatieWat is een genetische test?
12 Wat is een genetische test? Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Januari 2008 Gest
Nadere informatiePredictieve genetische tests
Predictieve genetische tests De ervaring bij de ziekte van Huntington Gerry Evers-Kiebooms (1) De genetica in de gezondheidszorg (2) Predictieve test voor de ziekte van Huntington (3) Predictief testen
Nadere informatieEierstokkanker. Patiënteninformatie Eierstokkanker
Eierstokkanker Patiënteninformatie Eierstokkanker Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 5 Wat zijn de
Nadere informatieHet verwijderen van de baarmoeder en/of eierstokken
Het verwijderen van de baarmoeder en/of eierstokken Algemene informatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft met uw gynaecoloog gesproken over het verwijderen
Nadere informatieInformatie over borstreconstructie vindt u in het hoofdstuk Borstreconstructie.
Borstamputatie Bij een tumor in de borst zijn verschillende operatieve behandelingen mogelijk: een borstsparende operatie of een borstamputatie. Beide ingrepen kunnen ook direct gecombineerd worden met
Nadere informatieLaat ik mijzelf testen?
Laat ik mijzelf testen? Drs. Nandy Hofland Genetisch Consulent Polikliniek Klinische Genetica Leids Universitair Medisch Centrum 21-05-2011: Themamiddag Jong en BRCA, BVN, Werkgroep Erfelijke Borst- en
Nadere informatieNederlandse samenvatting
136 Melanoom van de huid is kanker die uitgaat van de pigmentcellen in de huid. Melanoom bij twee of meer eerstegraads verwanten of drie tweedegraads verwanten noemen we erfelijk. Als deze vorm van kanker
Nadere informatieZit t nou in de familie of in de genen?
Zit t nou in de familie of in de genen? klinisch genetische introductie 3 e congres werkgroep erfelijke borst- en eierstokkanker BVN Nieuwegein,18 april 2009 Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCGroningen
Nadere informatieHet verpleegkundig spreekuur Borstkliniek
Het verpleegkundig spreekuur Borstkliniek 1. De borstverpleegkundigen: wie zijn we? De borstverpleegkundigen organiseren het verpleegkundig spreekuur in de Borstkliniek. We werken nauw samen met de artsen,
Nadere informatieHet verwijderen van de baarmoeder en/of eierstokken. Algemene informatie
Het verwijderen van de baarmoeder en/of eierstokken Algemene informatie Inleiding U heeft met uw gynaecoloog gesproken over het verwijderen van uw baarmoeder en/of eierstokken. Deze folder geeft u algemene
Nadere informatieMijn pathologieverslag begrijpen
Mijn pathologieverslag begrijpen Deze brochure bevat zeker niet alle gedetailleerde informatie over uw pathologieverslag. We geven u vooral de belangrijkste en juiste informatie mee over de resultaten
Nadere informatieHet verwijderen van de baarmoeder en/of eierstokken
Het verwijderen van de baarmoeder en/of eierstokken Algemene informatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft met uw gynaecoloog gesproken over het verwijderen
Nadere informatieEEN BORSTAMPUTATIE MET OKSELKLIERUITRUIMING
EEN BORSTAMPUTATIE MET OKSELKLIERUITRUIMING KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_seno_009 INHOUDSTAFEL 01 Inleiding 3 02 De operatie 3 03 Mijn opname in het ziekenhuis 5 04 Wat moet ik weten bij het verlaten van
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste bijeenkomsten hebben we besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders en vrienden. Maar er gebeurt
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Gynaecologie: laparascopie
PATIËNTEN INFORMATIE Gynaecologie: laparascopie Mevrouw Binnenkort word je opgenomen in het dagziekenhuis van het AZ Lokeren. Wij vragen je om deze folder aandachtig te lezen. Indien je nog vragen hebt,
Nadere informatieErfelijke borsten eierstokkanker. erfelijkheid en kanker
Erfelijke borsten eierstokkanker erfelijkheid en kanker Inhoud Voor wie is deze brochure? 3 Erfelijke borst- en/of eierstokkanker 5 Hoe ontstaat een erfelijke aanleg? 7 Erfelijkheidsonderzoek 11 Overwegingen
Nadere informatieOntslag na een borstoperatie
Ontslag na een borstoperatie U bent opgenomen voor een borstoperatie. Met deze folder willen wij u voorbereiden op het ontslag vanuit het ziekenhuis. Na het ontslag uit het ziekenhuis kunt u uw dagelijkse
Nadere informatieHoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door:
Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s Foto Britt Straatemeier Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Tips voor grootouders Foto Susanne Reuling Als in het gezin van
Nadere informatieJe eigen gevoelens. Schaamte
Je eigen gevoelens Voor ouders, partners, broers, zussen en kinderen van mensen met een ernstig drugsprobleem is het heel belangrijk om inzicht te krijgen in de problemen van het verslaafde familielid,
Nadere informatieH.327185.0214. Het verwijderen van uw borst (Borstamputatie)
H.327185.0214 Het verwijderen van uw borst (Borstamputatie) Inleiding Uw specialist heeft u verteld dat u geopereerd moet worden aan een kwaadaardige tumor in uw borst. Meestal is een kwaadaardige tumor
Nadere informatieBorstreconstructie. na een borstverwijdering. Poli Plastische Chirurgie
00 Borstreconstructie na een borstverwijdering Poli Plastische Chirurgie 1 Inleiding Het verwijderen van een borst is voor een vrouw een emotioneel moment. Aan de ene kant geeft het de mogelijkheid tot
Nadere informatieX-gebonden overerving
12 Universiteit Gent - UG http://medgen.ugent.be/cmgg/home.php Tel. +32(0)9 240 36 03 X-gebonden overerving Université Libre de Bruxelles - ULB Tel. +32 (0)2 555 31 11 Vrije Universiteit Brussel - VUB
Nadere informatiewww.azstlucas.be > Amputatie van een lidmaat Informatiebrochure
www.azstlucas.be > Informatiebrochure Deze folder geeft u een globaal overzicht van de procedure omtrent de amputatie. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan
Nadere informatieSeksualiteit. De zoektocht naar intimiteit na diagnose. Vanessa Gryspeerdt 11 februari 2017
Seksualiteit De zoektocht naar intimiteit na diagnose Vanessa Gryspeerdt 11 februari 2017 Kanker en seksualiteit 1 e opzicht: tegengesteld Seksualiteit: plezier en ontspanning Kanker: zorgen en spanning
Nadere informatieMastopathie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Mastopathie Uw arts heeft bij u de diagnose mastopathie gesteld. In het Grieks betekent mastos borst en pathos aandoening. Mastopathie is een verzamelnaam voor allerlei goedaardige klachten aan uw borsten.
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel BORSTKANKER
Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel BORSTKANKER Inhoud Wat is borstkanker?... 3 Vormen van kanker... 4 DCIS... 4 Ductaal carcinoom... 4 Lobulair carcinoom... 4 Erfelijke en familiare belasting...
Nadere informatieBorstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan levensbedreigend zijn.
WELOVERWOGEN BESLISSEN OF U EEN SCREENINGSMAMMOGRAFIE LAAT NEMEN. DE INFORMATIE IN DEZE FOLDER HELPT U DAARBIJ. 1. WAT IS BORSTKANKER? Borstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan levensbedreigend
Nadere informatieDeze folder bevat informatie over het Lynch-syndroom. Het beschrijft:
Lynch-syndroom Deze folder bevat informatie over het Lynch-syndroom. Het beschrijft: Wat Lynch-syndroom is. Hoe het Lynch-syndroom te herkennen is. Wat te doen als het Lynch-syndroom is vastgesteld. Wat
Nadere informatieWat brengt 2015 voor de borstkliniek? Dr. Hetty Sonnemans Gynaecoloog 28-02-2015
Wat brengt 2015 voor de borstkliniek? Dr. Hetty Sonnemans Gynaecoloog 28-02-2015 Huisartsensymposium Borstkanker 35% van kankers bij vrouwen 1989-1993 5 jaars overleving borstkanker: 77% inmiddels 5 jaars
Nadere informatieHet verwijderen van lymfeklieren in de oksel
Patiënteninformatie Het verwijderen van lymfeklieren in de oksel Het verwijderen van lymfeklieren in de oksel 899985 Lymfeklieren in de oksel.indd 1 1 17-02-17 15:50 Het verwijderen van de lymfeklieren
Nadere informatie