W insum heeft het! Concept Woonvisie. KAW architecten en adviseurs 19 februari 2013 concept versie

Transcriptie

1 W insum heeft het! Concept Woonvisie KAW architecten en adviseurs 19 februari 2013 concept versie

2 datum 19 februari 2013 werk onderwerp Winsum, heeft het! Concept woonvisie KAW architecten en adviseurs Postbus BM Groningen Hofstraat JB Groningen Telefoon (050) Fax (050) info@kaw.nl Website

3 Inhoudsopgave Inleiding : W insum heeft het! 7 1. W onen per doelgroep Starters en jongeren Lagere inkomensgroepen Gezinnen en doorstromers Zorgvragers en/of senioren Maatregelen Programma voor de woningvoorraad Een duurzame bestaande woningvoorraad Een andere woningmarkt vraagt om andere nieuwbouw De wervingskracht van Winsum Maatregelen Leefbare, sterke dorpen Maatschappelijke voorzieningen Organisatie van zorg: inzet op behoud van regie Openbare ruimte Maatregelen Uitvoering Werkwijze van de gemeente Borging uitvoering, monitor, evaluatie Overzicht van maatregelen 33 Bijlage 1: Samenvatting marktanalyse 35 Bijlage 2: Provinciale verordening 39 Bijlage 3: Samenvatting dorpstafels 41 Bijlage 4: Deelnemers interviews 49 Bijlage 5: Begrippenlijst 51 KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 3

4 4 Woonvisie Winsum Winsum heeft het! KAW architecten en adviseurs

5 Inleiding W aarom een woonvisie? De gemeente Winsum bekleedt in de provincie Groningen een bijzondere positie. Vanuit Stad trekt de gemeente Winsum sinds jaar en dag gezinnen met kinderen; zij vinden in de gemeente Winsum ruimte, goede bereikbaarheid, woongenot en een uniek landschap voor een goede prijs, in het levendige dorp Winsum of in de fraaie (wierde)dorpen. Met die toestroom wordt de structurele uitstroom van jongeren grotendeels gecompenseerd. Vanaf Wad trekt de gemeente Winsum structureel 40-plussers uit buurgemeenten, met name uit De Marne; deze mensen verhuizen vanwege voorzieningen en goede bereikbaarheid. Door deze aantrekkingskracht op Stad en Wad behoudt de gemeente Winsum een mix van leeftijdsgroepen en dat is goed voor de leefbaarheid. De woonvisie Winsum uit 2002, de bijbehorende convenanten en de marktanalyse en voorstel woningbouwprogramma uit 2007 zijn verouderd. Deels komt dat door structurele veranderingen, zoals vergrijzing, ontgroening, andere wetgeving en ander Rijksbeleid. Deels komt dat door actuele veranderingen, en dan met name de crisis die sinds 2008 sterk de woningmarkt beïnvloedt. De gemeente Winsum heeft kansen om ook de komende jaren van haar sterke regionale profiel te profiteren. Toch is de sterke positie van de gemeente Winsum niet vanzelfsprekend. Om inwoners te blijven binden en aan te trekken, moet de gemeente Winsum een uitgebalanceerd plan hebben. Dat vereist niet alleen goede woningen, maar een sterk totaalpakket voor de leefomgeving, voor jong en oud, rijk en arm. Om die reden stelt de gemeente de komende jaren niet alleen woonbeleid op, maar komt er ook nieuw beleid voor bijvoorbeeld sport, verkeer, de WMO, onderwijs. Al deze onderdelen zijn met elkaar verbonden, met als rode draad: de nieuwe structuurvisie. De gemeente Winsum wil met deze woonvisie inspelen op de kansen en opgaven van de komende jaren. In de nieuwe woonvisie wil de gemeente richting geven aan: Plannen voor bouw, renovatie en sloop: een samenhangend pakket; Keuzevrijheid in het wonen voor (met name) lagere inkomensgroepen; Verevening van bovenplanse kosten; Behoud van leefbaarheid in dorpen en buurten; Een goed pakket aan wonen, welzijn en zorg(diensten). Een flexibel plan We houden rekening met de actuele stagnatie op de woningmarkt, maar willen ook klaar zijn om bij herstel in te spelen op de vraag. Hoe die vraag er uit zal zien, weten we niet exact. Vandaar de volgende opzet: Op hoofdlijnen stelt deze woonvisie het beleid tot 2020 vast, op basis van grote ontwikkelingen en trends, zoals vergrijzing, ontgroening, scheiden van wonen en zorg, grotere nadruk op wensen en initiatieven van bewoners zelf. Dit zijn keuzes die ongeacht de marktontwikkelingen een grote rol spelen; Voor de eerste jaren spelen we in op de mogelijkheden die we hebben binnen marktcrisis; KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 5

6 Voor de tweede helft van dit decennium geldt deze woonvisie als leidraad voor ontwikkelingen. Op basis van de behoefte van dat moment werken we dan de hoofdlijnen van deze visie preciezer uit in vraaggerichte plannen. Dat kan alleen door nu flexibel te blijven, en dan informatie te verzamelen over de behoefte, met actuele cijfers en gesprekken met professionals en bewoners. De aanpak en het proces, tot nu toe Deze woonvisie komt tot stand op basis van grote trends in Nederland, actuele cijfers en onderzoeken, kennis over nieuwe wetten en regels, met hulp van professionals binnen en buiten de gemeentelijke organisatie, en met bewoners: In het najaar analyseerden we alle bestaande informatiebronnen en trends en brachten dat samen tot een analysenotitie. Zie bijlage 1; We vroegen in oktober en november 2012 aan bewoners van de dorpen om tijdens vier dorpstafels te vertellen wat er volgens hen in hun dorpen moet gebeuren om het wonen te verbeteren. Hun gedachten zijn vertaald in deze woonvisie. Sommige wensen hebben we doorgespeeld aan andere gemeentelijke afdelingen, omdat ze daar beter tot hun recht komen. Zie voor een samenvatting van de uitkomsten bijlage 2; We spraken in november 2012 tijdens drie interviews met professionals: makelaars, zorg- en welzijnspartijen, en onderwijspartijen. De samenvatting van de interviews hebben we met hen besproken. De uitkomsten zijn integraal verwerkt in de visie en geven ook richting aan deze koers op hoofdlijnen. Zie voor de deelnemende partijen bijlage 3; Tijdens een brede, interne ambtelijke werksessie hebben we de uitkomsten besproken, en mogelijke ingrediënten besproken voor deze woonvisie; Woningcorporatie Wierden en Borgen maakt als directe partner in het wonen deel uit van de projectgroep en stuurgroep en is steeds deelgenoot. Nog te zetten stappen: Opiniërend voorleggen aan de gemeenteraad, kaderstellend voor de uitwerking van de visie De woonvisie binnen de gemeentelijke organisatie afstemmen, onder andere met de verantwoordelijken voor de structuurvisie, maar ook met afdelingen welzijn, zorg, grondzaken, etc.; Afstemming in BMW verband en met de provincie; Een uitgewerkte visie voorleggen aan college, raad; Terugkoppeling naar betrokken bewoners en professionals, hen actief benaderen, als onderdeel van de inspraak. Na besluitvorming over deze woonvisie Wanneer de woonvisie is vastgesteld, is het woonbeleid niet klaar, maar begint het juist. In de woonvisie staan diverse beleidskeuzes die als afwegingskader gebruikt zullen worden bij initiatieven; Ook bevat het vele actiepunten en maatregelen, die in gang gezet moeten worden, door de gemeente, in samenwerking met anderen; Binnen de gemeentelijke organisatie is het noodzakelijk dat alle betrokken afdelingen kennis hebben van de keuzes in deze visie en betrokken zijn bij de uitvoering; Als vervolg stellen de gemeenten en Wierden en Borgen prestatieafspraken op; Omdat de woningmarkt momenteel zeer onvoorspelbaar is, moet monitoring plaatsvinden en evaluatie van keuzes. Zie hoofdstuk 4. 6 Woonvisie Winsum Winsum heeft het! KAW architecten en adviseurs

7 2020: W insum heeft het! We blikken vooruit naar het jaar Winsum is dan het compleetste dorp en de meest gewilde woongemeente tussen Wad en Stad. Dit komt doordat Winsum een goed totaalpakket biedt van wonen, winkels, werk, sfeer, bereikbaarheid, voor jong en oud, rijk en arm, gezond of zorgbehoevend, in kleine en grote dorpen. Nota bene: dit is een wensbeeld. Het is niet zeker dat dit wensbeeld helemaal of precies in deze vorm behaald wordt. Het dient als stip op de horizon om naar toe te werken met beleid. Een levendig woonwinkelcentrum Het centrum van het dorp Winsum staat er geweldig bij, ook als woonplek. Er zijn woningen gebouwd in en rond het centrum, op lege plekken en in plaats van oude woningen. Dat was een kans voor mensen die graag bij de voorzieningen wonen, in een levendig en authentiek dorpshart. Waar op veel plekken in de provincie het winkelaanbod afnam, is het aanbod in het dorp Winsum op peil gebleven. Mensen komen uit de wijde omtrek naar het dorp Winsum. Dat ook op andere plekken in het dorp veel nieuwe woningen gereed kwamen, zorgt voor draagvlak onder een compleet centrum. De bestaande woningen zijn flink verbeterd en flink in trek We maakten de keuze om extra aandacht te geven aan de bestaande woningen in de gemeente. Daardoor werd het voor particulieren aantrekkelijk om bestaande woningen te moderniseren en vooral energiezuinig te maken. De woonlasten zijn beheersbaar gebleven voor mensen met een lager inkomen, waaronder ook veel starters. Hierdoor zijn deze woningen nog steeds in trek, in het dorp Winsum maar ook in de kleinere dorpen en op het platteland. Ook stimuleerden we mensen om bij een verbouwing meteen te zorgen voor betere toegankelijkheid van de woning. Daardoor zijn zelfs veel gezinswoningen nu geschikt voor jong én oud. Nieuwbouw populair onder Winsumers en Stadjers Omdat de gemeente Winsum groeit, waren er nieuwe woningen nodig. Niet meer zoveel als voor de eeuwwisseling, maar wel genoeg om uit te breiden in Winsum-Oost. Een belangrijke trend bleek dat bijna alles maatwerk is geworden. Gezinnen, kleine huishoudens, senioren, starters: ze zoeken heel diverse woningtypes en plekken. De tijd dat gezinnen standaard voor een uitbreidingslocatie kozen en ouderen voor een appartement is voorbij. Ook de toestroom vanuit de stad Groningen veranderde: naast jonge gezinnen uit de stad Groningen kiezen nu ook vitale vijftigers voor de kwaliteit van de gemeente Winsum. Een belangrijk deel van hen koos voor de bestaande woningen, vooral in de dorpen die met de trein verbonden zijn: Winsum, Sauwerd, Baflo en sinds kort ook Adorp. We speelden goed in op de snel wisselende vraag, omdat we flexibele bouwplannen hadden, op uitbreidingsplekken en binnen de dorpen. Voor mensen met een lichte zorgvraag werden verouderde huurwoningen vervangen door nieuwe, ruime, comfortabele woningen. KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 7

8 Koploper in het nieuwe wonen: zelf, samen of simpel Al tijdens de crisis prikkelden we ontwikkelaars om met nieuwe concepten op de markt te komen. De nieuwe collectieve woonvormen voor senioren en onze omgebouwde, gesplitste boerderijen zijn voorbeelden van samen wonen. Anderen willen zelf bouwen en vooral zelf kiezen. We versoepelden onze regels en die ruimte gaf mensen een stimulans om te gaan bouwen. En we haalden nieuwe, voordelige bouwconcepten naar de gemeente Winsum. Vergrijzing én vergroening De gemeente Winsum weet vergrijzing te combineren met vergroening. In de gemeente is de zorg goed geregeld, qua wonen, voorzieningen, zorgdiensten. Winsum is hét zorghart van Noord- Groningen. Daardoor kun je er als jongere of oudere met een zorgvraag goed wonen. Maar ook veel mensen vinden hun werk in de zorg. De combinatie van goed wonen en voldoende werk is voor veel mensen een reden om in de gemeente te wonen. Dat brengt toestroom van gezinnen. Goed georganiseerde dorpen: van meer naar beter Ook in de kleine dorpen van de gemeente woont jong en oud door elkaar. Tien jaar geleden hielden we ons hart vast: wat gebeurt er als winkels verdwijnen, scholen sluiten, mensen voor zorg moeten verhuizen naar grote plaatsen? Het draagvlak voor voorzieningen in de dorpen nam inderdaad af. Dit kwam doordat de bevolking van samenstelling veranderde, doordat veel mensen grotere voorzieningen verkozen boven kleine, en doordat steeds meer mensen steeds meer diensten gingen afnemen via internet. Het begrip complete dorpen kwam daardoor onder druk te staan. De gemeente stelde als doel om te zorgen voor een zo goed mogelijk, hoogwaardig en toekomstbestendig pakket aan diensten en voorzieningen in de dorpen. Liever iets minder maar goede voorzieningen, dan voorzieningen die op hun laatste benen lopen en later alsnog verdwijnen. Op veel zaken heeft de gemeente geen invloed: winkeliers, maar ook zorgaanbieders en verenigingen maken zelf keuzes. De belangrijkste taak van de gemeente was om dit in goede banen te leiden en te stimuleren dat alternatieven ontstaan daar waar voorzieningen niet meer fysiek aanwezig zijn. Het ontwikkelen van brede scholen is een voorbeeld waar de gemeente een directe rol speelde. Het zorgde voor betere scholen, met veel leeftijdsgenootjes en lagere kosten voor huisvesting. Maar ook verenigingen en enkele ondernemers bundelden daar hun krachten en werken samen. Een ander voorbeeld is de samenwerking tussen zorg- en welzijnspartijen en de corporatie, waarbij de gemeente obstakels wegnam. Daardoor kunnen zorgvragers goed terecht in dorpen zonder fysieke voorzieningen. Mensen leggen gemakkelijk virtueel contact en kunnen de meeste zorg gewoon aan huis krijgen. Met kleine aanpassingen aan de woning blijven veel mensen tot hoge leeftijd goed wonen. Ook bewoners gingen meer samenwerken. Dat moest ook, want de rol van de overheid en organisaties is afgenomen. De gemeente denkt niet voor bewoners, maar helpt ze bij het organiseren van activiteiten. Hoe? Minder regeltjes, steun voor goede ideeën en soms een financieel duwtje in de rug. Initiatieven van de mensen zelf blijken goed en goedkoop. Een totaalpakket voor het wonen Kortom: Winsum heeft het! Een totaalpakket voor het wonen, winkels, werk, sfeer, bereikbaarheid, voor jong en oud, rijk en arm, gezond of zorgbehoevend, in kleine en grote dorpen, en dat voor een relatief gunstige prijs. 8 Woonvisie Winsum Winsum heeft het! KAW architecten en adviseurs

9 1. W onen per doelgroep In dit hoofdstuk bespreken we per doelgroep op de woningmarkt welke ontwikkelingen we anno 2013 zien, waar dat de komende jaren vraagt om extra inzet van gemeente, andere professionals en bewoners, en welke maatregelen daar bij passen. Achtereenvolgens komen aan bod: Starters; Lagere inkomensgroepen; Gezinnen en doorstromers; Zorgvragers en/of senioren. 1.1 Starters en jongeren Elk jaar melden zich nieuwe starters op de woningmarkt. Onder starters verstaan we in deze visie zowel jongeren die van huis uit willen starten in een zelfstandige woning, maar ook starters op de koopmarkt die een huurwoning achterlaten. Een deel van de jongeren vertrekt voor studie, werk of voorzieningen naar Groningen of andere steden. Een deel van hen wil graag starten in de gemeente Winsum. Hun budget voor het huren of kopen van een woning is meestal beperkt en zij vragen dan ook om voldoende goedkope huurwoningen en goedkope koopwoningen. We willen deze starters graag bedienen, in het dorp Winsum maar ook in de kleinere dorpen en op het platteland. Dit doen we niet door nieuwe woningen speciaal voor hen te bouwen, maar door de mogelijkheden in de bestaande voorraad te vergroten. Koopwoningen voor starters: kansen in de bestaande voorraad Om de volgende redenen zetten we in op kwaliteitsverbetering van de bestaande koopwoningen in plaats van nieuwbouw: Binnen de bestaande koopvoorraad en huurvoorraad zijn binnen de gemeente Winsum al voldoende goedkope woningen beschikbaar; Daarnaast biedt Wierden en Borgen een deel van haar woningen te koop aan voor prijzen die aan de onderkant van de markt liggen. Hierbij maken we afspraken met Wierden en Borgen over het basisniveau van de woningen bij verkoop (energieprestatie en technische kwaliteit, labeling van kluswoningen); Goedkope nieuwbouw in de koopsector sluit aan op actuele woonwensen maar biedt weinig duurzame toekomstwaarde (technische kwaliteit, bruikbaarheid voor meerdere doelgroepen); Goedkope nieuwbouw in de koopsector concurreert rechtstreeks met de bestaande goedkope koopvoorraad. Dat leidt tot doorstromingsproblemen en lagere investeringsbereidheid voor die huiseigenaren en daarmee tot afzetproblemen in andere nieuwbouwsegmenten; Op dit moment al zijn bestaande koopwoningen minder aantrekkelijk voor starters, omdat zij kwaliteitsverbeteringen moeilijk kunnen financieren middels een hypotheek. Door te kiezen voor doorstroming in de bestaande voorraad in plaats van nieuwbouw, neemt de kwaliteit van de bestaande woningvoorraad toe, neemt ook de aantrekkelijkheid van deze woningen voor starters toe, het vergroot de doorstroming onder huidige eigenaren en dat stimuleert de doorstroming in het algemeen. Zie paragraaf 2.1 voor maatregelen in de bestaande koopsector. KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 9

10 Huurwoningen voor starters: gericht labelen en flexibel bouwen Op twee manieren worden starters in de huursector goed bediend: Wierden en Borgen heeft in de dorpen Winsum, Adorp, Sauwerd, Baflo en Ezinge ruim voldoende woningen op voorraad die qua prijs voldoen aan de wensen van starters 1. Soms zijn dit verouderde seniorenwoningen, soms eenvoudige rijwoningen. We vragen Wierden en Borgen om een deel van deze woningen te vervangen maar ook een deel te handhaven en te labelen voor starters (zie hierna); Bij nieuwbouw van huurwoningen bouwt Wierden en Borgen altijd levensloopbestendig. Deze woningen worden bij oplevering gelabeld voor senioren. Mocht de vraag op langere termijn meer van starters dan van senioren komen, dan zijn deze woningen ook voor starters geschikt. 1.2 Lagere inkomensgroepen Voor de lagere inkomensgroepen (met een inkomen tot , peiljaar 2013) hebben gemeente en Wierden en Borgen een verantwoordelijkheid voor voldoende en passende huisvesting. Grote veranderingen in de sociale huursector, minder investeringsruimte De veranderende regelgeving en woningmarktsituatie van de afgelopen en komende jaren heeft groot negatief effect op de mogelijkheden van corporaties. Invloedrijke ontwikkelingen zijn: Beperking van de doelgroep doordat corporaties 90% van de woningen moet verhuren aan huishoudens met een inkomen lager dan (prijspeil 2013); Verkoop van huurwoningen stokt, en daarmee ook een bron van inkomsten voor nieuwbouw en renovatie; Bij maximering van de huur op 4,5% van de WOZ-waarde worden corporaties in gebieden zoals Noord-Groningen gedwongen tot lagere huren. Voor Wierden en Borgen betreft dit ruim woningen; Nieuwe heffingen, zoals vennootschapsbelasting, de saneringsheffing voor het noodlijdende Vestia, verminderen de investeringsruimte. Gevolg is dat in heel Nederland corporaties zich gedwongen zien om nieuwbouwprojecten te bevriezen en renovaties op een lager kwaliteitsniveau of in een lager tempo uit te voeren. Binnen de situatie waarin ook Wierden en Borgen zich nu bevindt, vragen wij als gemeente aan hen om zoveel mogelijk te blijven investeren. Dit komt op hoofdlijnen op meerdere plekken terug in deze visie en in meer detail in de (op te stellen) prestatieafspraken tussen gemeente en Wierden en Borgen (planning 2013, zie hierna voor agendapunten). Aantal sociale huurwoningen: lichte groei Of er voldoende sociale huurwoningen zijn, wordt beïnvloed door de groep lage inkomens, scheefwoners, lage inkomens in een koopwoning. Vergeleken met andere gemeenten is de druk 1 In het dorp Winsum zijn bijna 175 woningen met een huurprijs beneden de huurtoeslaggrens (374 euro, prijspeil 2013); 25% van de sociale huurvoorraad. In de dorpen Baflo, Adorp en Ezinge ligt het aantal logischerwijs lager, maar het aandeel ligt boven de 50%. Alleen in Sauwerd is het aandeel 25%. Signalen over een tekort aan betaalbare woningen voor starters worden niet ondersteund door deze cijfers. 10 Woonvisie Winsum Winsum heeft het! KAW architecten en adviseurs

11 op de sociale huurvoorraad laag 1, maar toch zijn er wachttijden. Ook in gebieden met leegstand bestaan wachttijden voor specifieke doelgroepen en producten 2. Wierden en Borgen gaat uit van lichte groei in het dorp Winsum, stabilisatie of lichte afname elders. In totaliteit neemt de sociale huurvoorraad in de gemeente Winsum tot met enkele tientallen woningen met netto ca. 25 woningen, mits de ambities haalbaar zijn. Gegevens van Wierden en Borgen laten zien dat de kleine dorpen minder gewild zijn als woonplek voor sociale huurders dan het dorp Winsum. In Adorp is de voorraad beperkt en druk vrij hoog; hier is vernieuwing en behoud of lichte groei van het aantal woningen raadzaam. In Baflo, Ezinge en Sauwerd is verdunning van de woningvoorraad, samen met vernieuwing, een goede strategie. In Feerwerd, Rasquert en Garnwerd gaat het om hele kleine aantallen woningen waar maatwerk nodig is. We willen in de prestatieafspraken uitwerken hoe we met betere monitoring kunnen bepalen op welk moment een afname (of juist toename) passend is (zie paragraaf 4.2). Nog belangrijker: kwaliteitsslag maken Vooral de kwaliteit van de voorraad vraagt aandacht: energetisch vanwege woonlasten, en qua type woning om de vergrijzing op te vangen. Dit kan door woningaanpassing of nieuwbouw. Voor de woonvisie zijn de volgende maatregelen namens Wierden en Borgen van belang: Wierden en Borgen brengt tot 2017 een groot deel van de woningen op label C. Dit betreft ca woningen, waarvan 500 woningen op label C uitkomen; Tot 2017 bouwt Wierden en Borgen ca. 100 woningen, deels als vervanging, waaronder de ca. 50 woningen in Obergum-Noord. Nieuwbouw is er vooral in Winsum, en ter vervanging in de complete dorpen. In de kleinste dorpen is de vraagontwikkeling te onzeker om hier verantwoord nieuwbouw te realiseren. Nieuwbouw is in principe levensloopbestendig, behalve als er een duidelijk andere marktvraag is; In de dorpen Baflo, Adorp, Ezinge en Sauwerd staan verouderde seniorenwoningen. Deze woningen zijn kwalitatief verouderd en niet meer gewild onder senioren. Renovatie voor senioren is niet haalbaar, vanwege de maat en de opzet van de woningen. Een deel van deze woningen staan op de planning om voor 2017 vervangen te worden (Baflo en Ezinge). Deze woningen zijn in trek bij starters, maar ze trekken ook mensen aan die geen binding hebben met het dorp. Er is sprake van overlast waarbij gemeente, politie en Wierden en Borgen een rol hebben. Wierden en Borgen start in 2013 met uitbreiding van de handhaving bij huurders, waarbij naast overlast nu ook tuinonderhoud gecontroleerd wordt. Als gemeente agenderen we bij het opstellen van prestatieafspraken met Wierden en Borgen de volgende aanvullende punten: Prioriteit bij de uitvoering het energetisch verbeteren van woningen; 1 In Groningen en De Marne is de groep lage inkomens relatief groot, in Zuidhorn is de voorraad sociale huurwoningen klein, in Bedum is het aandeel lage inkomens in een koopwoning laag en daar maken dus veel mensen aanspraak op huur. 2 Wachttijden alleen zeggen niet genoeg om te bepalen welke groepen onvoldoende mogelijkheden hebben op de huurmarkt. Veel mensen schrijven zich preventief in en zijn helemaal niet actief op zoek! Een combinatie van gegevens (relatief aantal inschrijvingen vergeleken met andere plaatsen of groepen, slaagkans bij actief woningzoekenden, aantal weigeringen per woning, etc. geven samen een betere maat. Wierden en Borgen stapt over op een aanbodmodel waarmee veel beter te monitoren is wat de werkelijke wachttijd is. Dit is onderdeel van preciezere monitoring waar Wierden en Borgen de komende jaren werk van maakt. KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 11

12 Via nieuwbouw óf projectmatige verbetering van bestaande woningen zorgen voor toevoeging van levensloopbestendige woningen, deels preventief; Inplannen van vervanging van minstens een deel van de verouderde woningen door levensloopbestendige woningen in Adorp en Sauwerd, als aanvulling op de plannen in Baflo en Ezinge; Bij wijze van experiment labeling van enkele complexen verouderde woningen voor starters in de complete dorpen ; Onderzoeken of en hoe Wierden en Borgen bewoners van voormalige huurwoningen voordelig kan laten meeliften bij renovatieprojecten. 1.3 Gezinnen en doorstromers De groep gezinnen blijft de grootste groep huishoudens in de gemeente Winsum. Binnen de bestaande woningvoorraad én op de uitbreidingslocaties in Winsum, Baflo en Sauwerd hebben zij ruime keuzemogelijkheden om in hun woonwensen te voorzien. Gezinnen met lagere inkomens en startende gezinnen liften mee op het beleid voor lage inkomen en starters in het algemeen. 1.4 Zorgvragers en/of senioren De groep zorgvragers is zeer gevarieerd en hun wensen ook. Van de groep jarigen verhuisde de afgelopen tien jaar 30% naar een eengezinskoopwoning, 10% naar een eengezinshuurwoning, 35% naar een huurappartement, 15% naar een koopappartement, en minder dan 10% naar een aanleunwoning, een verzorgings- of verpleeghuis. Onder 85-plussers is het aandeel dat naar een verzorgingshuis verhuist met 60% veel hoger 1. Vitale senioren of intensieve zorgvragers: voldoende keuzemogelijkheden Voor vitale senioren hebben we een ruim aanbod gewone bestaande woningen. Met beperkte aanpassingen aan hun woning, kunnen zij vaak oud worden zonder te hoeven verhuizen 2. Voor hen zijn bovendien diverse geschikte nieuwbouwmogelijkheden: centrumdorps in Winsum, of desgewenst op uitbreidingslocaties bij de grotere dorpen. Zie hoofdstuk 2. Ook voor de groep ouderen met juist een zeer intensieve zorgvraag is het woonaanbod op orde: De Hoven investeert in nieuw aanbod aan verpleeghuisplaatsen en zowel in het dorp Winsum als Baflo is intramuraal aanbod aanwezig. De gemeente Winsum vervult een regiofunctie. ZZP s 3 of 4 en mensen met een verstandelijke beperking: extra aandacht nodig Voor twee groepen is extra aandacht nodig om hen goed te laten wonen: De groep senioren met een zorgzwaartepakket 3 of 4 3 ; Bron: enquête onder verhuizers in het onderzoek groei, krimp en migratie in Groningen en Noord-Drenthe, De meeste gewone gezinswoningen voldoen aan de eisen van senioren, zolang er geen intensieve zorgvraag ontstaat. 3 De zorg die mensen nodig hebben, wordt beschreven in een zorgzwaartepakket (ZZP). Er zijn 10 pakketten, waarvan mensen met zorgzwaartepakket 1 of 2 niet meer in aanmerking komen voor wonen in een verzorgingshuis. Ook pakket 3 vervalt, en naar verwachting vanaf 2014 ook pakket 4. Op dat moment worden alleen nog indicaties afgegeven voor verpleeghuiszorg en houdt het verzorgingshuis op te bestaan Woonvisie Winsum Winsum heeft het! KAW architecten en adviseurs

13 De groep zorgvragers met een verstandelijke beperking (jong en oud): zij blijven vaker dan voorheen in de eigen gemeente wonen, en voor hen is meer passende woonruimte op passende plekken nodig. Zorgzwaartepakket tot 9 * *!! / ** : voldoende keuzevrijheid bestaande voorraad en nieuwbouw. * : nieuwbouw nodig, omdat het een grote groep is, vooral veel kleine aanpassingen van bestaande woningen, in huur en koop. **: somatische zorg voldoende aanbod, zelfstandig wonen voor mensen met een verstandelijke beperking ontstaat meer behoefte.! : lastige opgave, mensen met hoge zorgbehoefte, voorheen met een indicatie voor verzorging, flinke woningaanpassingen nodig, groot beroep op zorgaanbod aan huis. Verbetering van zelfstandige woningen voor ouderen met een (intensieve) zorgvraag Steeds meer mensen worden oud in eigen woning. De groep ouderen groeit sterk, en daarmee ook de groep mensen met een zorgvraag. Vooral na 2020 wordt dit sterk merkbaar, maar ook nu al groeit de groep. Daar komt bij dat mensen die voorheen een indicatie kregen voor wonen in een verzorgingshuis, nu zelfstandig blijven wonen. Voor een deel van hen leidt dat tot problemen. Denk aan eenzaamheid, gevoelens van onveiligheid, problemen met de woning en de openbare ruimte. Dit leidt eigenlijk tot een aanvullende vraag naar ca. 55 zelfstandige woningen in 2020 ten opzichte van de situatie met behoud van indicatie voor deze groepen 1. Deze extramuralisering wordt niet gehonoreerd als extra programmaruimte. Dat is een agendapunt bij herijkingen van de regionale programmeringsruimte. We hebben de bestaande woningvoorraad hard nodig om deze groei op te vangen. Om die reden moeten we er preventief voor zorgen dat ook bestaande woningen beter geschikt zijn voor wonen met zorgvraag, om in de behoefte te voorzien en om de kosten beheersbaar te houden. In de huursector geldt nu dat verhuizen naar een andere, geschikte woning voorrang heeft op woningaanpassing. Dit is lang niet altijd mogelijk. In dat geval wordt de woning naar behoefte alsnog aangepast, betaald uit het WMO-budget. Die aanpassingen zullen steeds vaker voorkomen 2. Dit is een inefficiënte en dure manier van werken, die ten koste zal gaan van de gemeentelijke begroting. Het preventief aanpassen van woningen is een agendapunt bij het opstellen van prestatieafspraken met Wierden en Borgen; Ook in de bestaande koopvoorraad zullen steeds meer mensen een beroep doen op de WMO. We willen zuinig zijn op de inzet van geld voor woningaanpassingen in de koopsector. We zien de aanpassing van koopwoningen in eerste instantie als een verantwoordelijkheid van huiseigenaren. We willen dat alleen zorgvragers die niet zelf in staat zijn om aanpassingen te betalen, aanspraak kunnen maken op substantiële financiële ondersteuning. Dit geven we een plek in het nieuwe WMO-beleid (2015); Bij nieuwbouw zijn de eisen uit het Bouwbesluit voldoende om woningen van buitenaf toegankelijk te maken, maar daarmee zijn ze nog niet levensloopbestendig. We voegen geen 1 Bron: indicatiegegevens CIZ per ZZP-groep, bevolkingsprognose CBS. Dit verschijnsel geldt overigens ook in andere gemeenten. 2 Terwijl sommige aanpassingen weer ongedaan worden gemaakt als er een nieuwe huurder zonder zorgvraag komt KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 13

14 gemeentelijke regels toe. Wel stimuleren we alle particulieren met een bouwaanvraag (verbouw, nieuwbouw) door goede voorlichting over de voordelen. Huisvesten van mensen met een verstandelijke beperking of psychiatrische problemen We hebben speciale aandacht voor mensen met een verstandelijke beperking of psychiatrische problemen. Een steeds groter deel van hen blijft in eigen gemeente wonen. Dat leidt tot extra woningaanvragen. Omdat dit een kwetsbare en beïnvloedbare groep is, die soms overlast veroorzaakt voor de omgeving, maken we met in overleg met zorgaanbieders (in het bijzonder NOVO) en Wierden en Borgen afspraken over het beschikbaar te stellen van woningen voor deze groep, op een passende plek. Dit werken we uit in de prestatieafspraken met Wierden en Borgen. Nieuwbouw voor wonen en zorg Hoewel veel zorgvragers in eigen huis blijven wonen, is nieuwbouw wenselijk. Er is behoefte aan meer woonproducten die het gat vullen tussen verpleeghuis en zelfstandig wonen. Het gaat om zelfstandige woningen, waar wonen en zorg gescheiden zijn, maar waar zorgaanbod wel direct nabij is. In de gemeente Winsum zijn vergeleken met omliggende gemeenten weinig moderne appartementen in huur of koop. Er zijn signalen van vraag naar meer appartementen, en dan met name huurwoningen, nabij voorzieningen, binnen het dorp Winsum. De animo is in eerdere onderzoeken steeds hoog, maar de daadwerkelijke stap wordt lang niet altijd gezet. Mensen stellen een keuze om een gezinswoning te verlaten vaak lang uit, en de verkoopbaarheid van woningen speelt in elk geval op de korte termijn een remmende rol. In en om het centrum worden de komende jaren tientallen appartementen opgeleverd voor (met name) senioren die gelijkvloers nabij voorzieningen willen wonen. Hoe groot de vraag naar appartementen wordt en of er voldoende locaties zijn, is nu niet precies te voorspellen. Voor de appartementenmarkt gebruiken we de afzetbaarheid van binnenkort op te leveren plannen en de ervaringen in plaatsen als Zuidhorn, Bedum en Uithuizen als monitor om te bepalen of er snel meer locaties nodig zijn. Een product waarvoor nog geen concrete plannen zijn, is een meer zorggerelateerde zelfstandige woonvorm. Gebruikelijke benamingen hiervan zijn: beschermd wonen, beschut wonen, aanleunwoning, met dat verschil dat wonen en zorg nu gescheiden zijn. Voor deze vorm van wonen nodigen we ontwikkelende partijen zoals corporaties, zorgaanbieders, ontwikkelaars, beleggers uit om te komen met een plan. Te denken valt aan het anders benutten van bestaande verzorgingshuizen, maar ook aan nieuwbouw. 1.5 Maatregelen 1. We maken in 2013 prestatieafspraken met Wierden en Borgen. Agendapunten zijn in elk geval: - Het basisniveau van de woningen bij verkoop (energieprestatie en technische kwaliteit, labeling van kluswoningen); - Betere monitoring om te bepalen op welk moment een afname (of juist toename) van de sociale voorraad passend is; 14 Woonvisie Winsum Winsum heeft het! KAW architecten en adviseurs

15 - Verzoek om prioriteit bij de uitvoering van het energetisch verbeteren van woningen; - Verzoek om via nieuwbouw óf projectmatige verbetering van bestaande woningen te zorgen voor toevoeging van meer levensloopbestendige woningen, deels preventief; - Verzoek om eerdere vervanging van minstens een deel van de verouderde woningen door levensloopbestendige woningen in Adorp en Sauwerd, als aanvulling op de plannen in Baflo en Ezinge en resterende woningen als experiment te labelen als starterswoning; - Onderzoeken of en hoe Wierden en Borgen bewoners van voormalige huurwoningen voordelig kan laten meeliften bij renovatieprojecten; - Samen met zorgaanbieders (in het bijzonder NOVO) en Wierden en Borgen afspraken maken over het beschikbaar te stellen van woningen voor mensen met een verstandelijke beperking of psychische problemen. 2. Regionaal aankaarten dat extramuralisering leidt tot een aanvullende vraag naar zelfstandige woningen. 3. Stimuleren van particulieren met een bouwaanvraag (verbouw, nieuwbouw) om levensloopbestendig te (ver)bouwen door goede voorlichting over de voordelen, onder andere met een brochure. KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 15

16 16 Woonvisie Winsum Winsum heeft het! KAW architecten en adviseurs

17 2. Programma voor de woningvoorraad In dit hoofdstuk bespreken we welke ingrepen in de bestaande woningvoorraad en in nieuwbouw nodig zijn, en welke maatregelen daar bij passen. Achtereenvolgens komen aan bod: Een duurzame bestaande woningvoorraad; Een andere woningmarkt vraagt om andere nieuwbouw; Winsum op de kaart! 2.1 Een duurzame bestaande woningvoorraad De kwaliteit van de bestaande woningvoorraad bepaalt in grote mate de totale woonkwaliteit van de gemeente Winsum. Belangrijker nog is dat de eisen veranderen: meer comfort, minder energieverbruik, minder onderhoud. Zonder te investeren worden bestaande woningen minder aantrekkelijk. We vinden het als gemeente belangrijk dat zoveel mogelijk bestaande woningen worden verbeterd. Dat verhoogt de woonkwaliteit voor huidige bewoners en de aantrekkingskracht op mensen van buiten de gemeente. In het grootste deel van de woningvoorraad wordt voldoende geïnvesteerd om ze bij de tijd te houden. Maar er zijn ook buurten waar dit achterblijft. De gemeentelijke invloed op woningverbetering is beperkt, omdat wij geen woningen bezitten. We hebben wel stimuleringsmogelijkheden, die we gericht inzetten. Hierna geven we aan in welke gevallen we willen stimuleren en met welke middelen. Blijven verbeteren van de sociale huurvoorraad Wierden en Borgen is veruit de grootste aanbieder van sociale huurwoningen in onze gemeente. Zij werken voortdurend aan verbetering van de woningvoorraad, door renovatie, vervanging, nieuwbouw, verkoop. De komende jaren ligt hun investeringsruimte fors lager dan een decennium eerder. Wierden en Borgen werkt naar vermogen aan verbetering van haar bezit. Zie hoofdstuk 1 voor de maatregelen en enkele agendapunten voor het opstellen van prestatieafspraken. Eigenaren van bestaande koopwoningen een handje helpen Het zijn vaak de laagste inkomens die in de goedkoopste koopwoningen wonen, met vaak de slechtste isolatie. En zij hebben de minste financiële mogelijkheden om daar wat aan te doen. Daar komt bij dat de financieringsmogelijkheid van verbouwing minder soepel is dan in het vorige decennium, zodat het onaantrekkelijker is om een woning te kopen met een kwaliteitsachterstand. Behalve dat dit leidt tot ongewenst hoge woonlasten in de gemeente, zorgt het er ook voor dat deze woningen minder gewild zijn. Het gaat in het dorp Winsum vooral om de Bloemenbuurt en de wijk Ripperda 1. Op kleine schaal zien we het ook in de andere dorpen. 1 We hebben geen precieze analyse uitgevoerd naar de woningen in deze wijken, maarjuist in de uitbreidingswijken van de periode zien we dat woningen vaak om een upgrade vragen. In nieuwere wijken zijn de woningen vanwege hun recentere bouwjaar technisch, energetisch en qua comfort up-to-date. In vooroorlogse buurten heeft de woningvoorraad vaak een historische meerwaarde, gaat het vaak om individuele gebouwen, waarin ook zonder steun geïnvesteerd wordt. KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 17

18 Via twee lijnen stimuleren we het kopen en verbeteren van bestaande woningen: De regionale starterslening (regio Groningen Assen) richt zich uitsluitend op bestaande woningen. Daarmee maken we het aantrekkelijker voor starters om een bestaande woning te kopen en stimuleren we tegelijk de doorstroming. Daarnaast gebruiken het duurzaamheidsfonds voor de wijken De Brak IIe, Oosterhuisen en Groenlanden waarvan de eerste huiseigenaren het fonds vulden. Het fonds is inzetbaar voor een keur aan duurzame verbeteringen zoals zonnepanelen, zonneboilers, regentonnen, voorverwarming van ventilatielucht, etc. Resterende middelen komen in een reserve duurzaamheid. De besteding is daarvan nog niet duidelijk; We werken aan een milieu-informatiecentrum binnen de gemeente; In Noord-Nederland werkt een groot aantal bedrijven met elkaar samen onder de naam SLIM wonen met energie. Doel is om woningen betaalbaar energiezuinig te maken. Wij proberen de vraag van de burgers te mobiliseren via een concreet aanbod van samenwerkende lokale ondernemers. De gemeente faciliteert hierin, door vraag en aanbod bij elkaar te brengen; Er zijn bij tijd en wijle landelijke regelingen, waaronder actueel de subsidie op zonnepanelen. Deze gelden voor iedereen. Hierop hebben wij als gemeente geen invloed. Daarnaast juichen wij initiatieven van bewoners of andere partijen van harte toe. Voorbeelden zijn: Ezinge, Wierdeweg, waar al jaren aan het provinciale Klimaatstraatfeest meegedaan en binnen de provincie gewonnen wordt, doordat zij de meeste besparende maatregelen troffen als straat; Adorp, waar gewerkt wordt aan voorlichting over mogelijkheden en valkuilen namens de vereniging dorpsbelangen, ondersteund door professionals, gericht op bewoners. 2.2 Een andere woningmarkt vraagt om andere nieuwbouw Onze ambitie is om te voorkomen dat mensen de gemeente Winsum vanwege het woonaanbod verlaten. We willen bovendien mensen die zich in de gemeente Winsum willen vestigen blijven faciliteren. Daar willen we met vraaggerichte nieuwbouw (product, doelgroep, plek) zo goed mogelijk de ruimte voor geven. Een andere woningmarkt In voorgaande decennia stond de woningbouw in het teken van twee grote bewegingen: Bedienen van doorstromende gezinnen: meer ruimte en kwaliteit, meer koop dan huur. We zien dit bijvoorbeeld terug in de woningvoorraad van De Brake; Bedienen van doorstromende senioren: appartementen in huur en koop, een gezinswoning achterlatend. De ontwikkeling van appartementen was in de gemeente Winsum relatief beperkt. In omliggende dorpen zien we verzadiging van de marktvraag. De praktijk leerde ons al dat de verhuisbereidheid veel lager ligt dan voorspeld, dat de kwaliteitseisen fors zijn en dat mensen vaak in hoge mate gebonden zijn aan hun eigen woning. De woningmarkt van het huidige decennium is niet meer te vergelijken met die van de afgelopen decennia. Deels komt dit door de hardnekkige woningmarktcrisis, waarvan niet bekend is wanneer en hoe groot het herstel zal zijn. Deels komt dit door grotere trends, zoals vergrijzing, ontgroening, lagere groei in het algemeen. Ook bij herstel van de woningmarkt zal de groei vrijwel zeker lager blijven dan in eerdere decennia. In de afgelopen twintig jaar werden 18 Woonvisie Winsum Winsum heeft het! KAW architecten en adviseurs

19 voorwaarden geschapen voor enorme prijsstijgingen en grote dynamiek op de woningmarkt: lage rente, meetellen van twee inkomens, hoge leenbereidheid van banken. Die voorwaarden zijn voorlopig afwezig. Waar we de eerstkomende jaren mee te maken hebben, is: Minder doorstroming in het algemeen. Dit leidt tot minder vrijkomend aanbod in alle segmenten, minder kansen voor huishoudens om in de bestaande woningvoorraad de gewenste woning te vinden; Hierdoor is de vraag naar nieuwbouwwoningen veel gevarieerder dan in voorgaande decennia. Minder bouwen voor doorstroming, directer op de actuele marktvraag georiënteerd. Er is vraag naar nieuwbouw onder starters, gezinnen, senioren, in alle prijssegmenten en alle typen; Doordat er minder financiële mogelijkheden zijn, groeit op korte termijn de vraag naar goedkopere segmenten of goedkope bouwconcepten en naar huurwoningen. Met oog op de langere termijn (blijvend groeiende ruimtebehoefte per bewoner) willen we wél ruimte geven aan bouwconcepten die goedkoper zijn door grotere efficiëntie, maar niet voor producten die van mindere kwaliteit zijn; zie ook de uitspraak over het niet bouwen van speciale starterswoningen in hoofdstuk 1; Grootschaligheid verliest het van kleinschaligheid; In het algemeen is er veel onzekerheid over de precieze vraag naar aantal, type, doelgroep, woonmilieu. Dit vraagt om voorzichtig en flexibel omgaan met bouwplannen. Op regionaal niveau gelden afspraken over de beschikbare bouwruimte per gemeente. De afspraak is dat de gemeente Winsum in de periode maximaal ca. 400 woningen realiseert, waarvan 160 woningen tot De huidige bekende locaties passen binnen dit regionale afstemmingskader, maar een deel van Winsum Oost zal pas na 2030 afgerond worden. Het is daarom niet mogelijk om onbeperkt nieuwe initiatieven te honoreren met een woonbestemming. We staan wel open voor nieuwe initiatieven, zeker indien de woningmarkt een duidelijk herstel laat zien en er regionaal meer programmaruimte ontstaat. Het is ook bij behoud van de huidige programmaruimte mogelijk om in afstemming met de regio en provincie andere prioriteiten aan te brengen in de planlijst en goede, concrete initiatieven voorrang te geven. Bij nieuwe initiatieven toetsen we deze aan criteria voor kwaliteit en toegevoegde waarde. Zie het thema hierna. Koploper in woonkwaliteit De vraag is niet alleen op dit moment, maar ook op langere termijn anders dan we gewend waren en daar willen we als gemeente op inspelen. We willen koploper in woonkwaliteit zijn door: Flexibel te zijn in onze locaties, kansen te pakken; Nieuwe klantgroepen aan te spreken; Te zorgen voor een unieke woonkwaliteit; Ontwikkelaars uit te nodigen om met nieuwe producten te komen. Flexibel zijn in onze locaties, kansen pakken; Een deel van onze plannen worden op korte termijn uitgevoerd of zijn al in ontwikkeling; zij vullen onze programmaruimte deels in. Een ander deel van de programmaruimte houden we bewust flexibel, om vraaggericht in te kunnen spelen op goede nieuwe initiatieven. Initiatieven toetsen we aan criteria: KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 19

20 Passendheid binnen de structuurvisie en kaders voor woningbouw; Mogelijkheid om een urgente vraag van een doelgroep te bedienen; Relatie met andere plannen (in de gemeente en buurgemeenten) en gevolgen bij ontwikkeling van het initiatief; Mate van probleemoplossing / toegevoegde waarde voor de gemeente Winsum (lost het ruimtelijk, financieel, procedureel, sociaal of op andere wijze iets op?); Alternatieven op de betreffende locatie. Nieuwe klantgroepen aanspreken Steeds meer vitale senioren kiezen voor nieuwbouw als particulier opdrachtgever op een vrije kavel. Gezien de grote groei van deze groep senioren is dit een relevante doelgroep voor de gemeente Winsum. In onze werving voor nieuwbouw richten we ons niet alleen op het aantrekken van gezinnen, maar ook deze groep vitale senioren. Bij kavelaanbod hebben zij zelf de vrijheid om toekomstbestendig te bouwen. We vragen ontwikkelaars om met vernieuwende producten voor deze groep te komen. Zorgen voor een concurrerende kwaliteit Er zijn meerdere gemeenten in de regio die locaties ontwikkelen, waaronder grotere uitbreidingslocaties. De belangrijkste alternatieven in uitbreidingslocaties zijn Ter Laan in Bedum, De Oostergast in Zuidhorn en De Held III in Groningen. Ook op inbreidingslocaties zijn er diverse alternatieven in andere plaatsen in de regio. Woningzoekenden hebben dus iets te kiezen. Winsum heeft een uniek aanbod nodig om huishoudens te trekken: Een goede mix van inbreidingslocaties en uitbreidingslocaties; Het aantrekkelijke centrum van Winsum nabij; Een prettige verbinding daar naar toe; Een goede verbinding met het omliggende landschap; Kleinschalige uitstraling; Hoge kwaliteit van de openbare ruimte; Nabijheid van winkels, onderwijs en zorg (afhankelijk van de beoogde doelgroep); Veel vrijheid om de eigen wensen te vervullen (bijvoorbeeld voor groepswonen); Een gunstige prijs-kwaliteitverhouding. Voor de uitbreidingslocatie Winsum-oost specifiek geldt dat de kwaliteit tot uitdrukking komt in meerdere documenten: het stedenbouwkundig plan, het beeldkwaliteitsplan en de verdere uitwerking van de fases in het plan. Uitnodigen van partijen om met vernieuwende producten te komen We nodigen particulieren en ontwikkelaars om te vernieuwen en lef te tonen in de gemeente Winsum. Met oog op de maatschappelijke veranderingen denken we dat de komende jaren nieuwe vormen van wonen meer gevraagd worden. Denk aan: Zelfstandig wonen rond een gemeenschappelijke patio, met en klein eigen tuintje; Kleinschalig collectief wonen in één wooncomplex, nieuw als CPO of bijvoorbeeld een omgebouwde boerderij of herenhuis; Meerfamiliehuizen ( Familienhäuser ); Nieuwe beschutte woonvormen voor zorgvragers met zorgzwaartepakket 3 en 4; Modulair bouwen: grotendeels voorontworpen en voorgefabriceerde woningen die daardoor lagere bouwkosten hebben; 20 Woonvisie Winsum Winsum heeft het! KAW architecten en adviseurs

21 Herbenutten van vrijkomende boerderijen. We stimuleren het hergebruik van deze gebouwen, waaronder wonen. We zijn bereid om zoveel mogelijk procedurele medewerking te verlenen als een initiatiefnemer zich meldt. Te denken valt aan het omzetten naar woonzorgeenheden of het splitsen in enkele woningen; Ontwikkelen van slimme gezamenlijke energievoorzieningen, zoals een gezamenlijke warmtepomp. Deze woonvisie is op te vatten als uitnodiging aan initiatiefnemers om met vernieuwende producten te komen. Een manier voor de gemeente om dit verder te stimuleren, is het uitschrijven van een wedstrijd (product, ontwerp) bij locaties die in gemeentelijk eigendom zijn. We nemen aanvullend het initiatief om een CPO-traject in de gemeente Winsum te starten, door een aantrekkelijke locatie te kiezen, te zoeken naar een groep serieuze gegadigden / bouwers en daar expertise en begeleiding bij in te schakelen. Daarvoor selecteren we een bureau. Bouwlocaties tot 2030 Het overzicht hierna geeft inzicht in de plannen, zoals die voor de periode zijn afgestemd binnen de Regio Groningen Assen, met op hoofdlijnen een schets van de ontwikkelingen. KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 21

22 Uitbreiding Inbreiding Sloop Effect voorraad Huurwoningen Doelgroepen / segmenten Particulier opdrachtgeverschap (waaronder CPO) Tot 2030 Winsum Dorp Winsum Oost Groei Toename Groei Ca. 20 Adorp - Stabiel Stabiel / afname Sauwerd <10 Lichte groei Stabiel / afname Baflo Lichte groei Stabiel / afname Ezinge Lichte groei Stabiel / afname Feerwerd Levensloopbestendig, patio s, (eengezins), alle segmenten. Gezinnen en vitale senioren, vrije kavels, alle segmenten. Vernieuwing sociale huur levensloopbestendig Kavels, vernieuwing sociale huur levensloopbestendig Kavels, vernieuwing sociale huur levensloopbestendig Vernieuwing sociale huur levensloopbestendig n.b %* - 5 Stabiel Lichte afname Enkele kavels 100% 30% 30% 30% 30% Den Andel Kleine kernen CPO Totaal - * Lichte groei Lichte afname CPO, initiatief uit het dorp 100% - Stabiel Lichte afname 100% 20 Kan op meerdere plekken 100% < 200 > 200 Bijna 400 Stabiel / groei Rijk en provincie geven aan dat inbreiden de voorkeur heeft boven uitbreiden. Wij ondersteunen deze denkwijze. Woningbouw op inbreidingslocaties is belangrijk om meerdere woonsmaken aan te bieden in Winsum, in samenhang met wonen op onze uitbreidinglocatie Winsum-Oost. Vooral de nabijheid van voorzieningen is voor een deel van de woningzoekenden een belangrijk voordeel. Wel waken we voor te grote verdichting in de bestaande woonomgeving. Binnen het dorp Winsum zijn diverse locaties in potentie geschikt voor woningbouw. Het gaat deels om locaties die we al kennen, en waarvoor concrete bouwplannen bestaan. Maar het gaat ook om locaties die pas in de komende jaren in beeld komen, bijvoorbeeld als gevolg van bedrijfsverplaatsing of de bouw van nieuwe scholen, en waar wonen een mogelijkheid is. De groei van de woningvoorraad wordt geconcentreerd in het dorp Winsum. Maar ook in de vier dorpen Adorp, Sauwerd, Baflo en Ezinge in enige groei denkbaar. Net als in het dorp Winsum geldt ook in deze dorpen dat inbreiding voor uitbreiding gaat. Om de volgende redenen creëren we geen nieuwe uitbreidingsmogelijkheden meer: De woningbehoefte is beperkt; Niet meer woningen, maar vernieuwing van woningen is de belangrijkste opgave in deze dorpen. In de dorpen Adorp, Sauwerd, Baflo en Ezinge geven bewoners aan dat er ongewilde, verouderde huurwoningen staan; het betreft hier verouderde seniorenwoningen en incidenteel vroegnaoorlogse rijwoningen. Deze woningen worden nu bewoond door starters en soms ook 22 Woonvisie Winsum Winsum heeft het! KAW architecten en adviseurs

23 mensen die geen binding hebben aan het dorp. De locaties lenen zich goed voor wonen voor senioren. Vernieuwing heeft in deze dorpen meer urgentie dan vergroting van de woningvoorraad. Deels is dit al onderdeel van de plannen van Wierden en Borgen (Baflo, Ezinge), deels onderwerp van nadere prestatieafspraken. Obergum-Noord Herontwikkeling van een woonwijkje op de kop van Obergum in de nabijheid van het centrum van Winsum. Geschikt voor senioren en gezinnen. Deze locatie is recent afgerond. Sloop van ruim 40 woningen. Nieuwbouw van bijna 30 appartementen, bijna 20 geschakelde woningen en bijna 10 tweekappers, huur en koop. Bron: gemeente Winsum Bron: gemeente Winsum Boogplein / Sennemalocatie Een plan voor woningbouw van ca. 35 appartementen met daaronder winkels en parkeren. Woningbouw op deze locatie moet een impuls geven aan het centrum van Winsum. Bron: gemeente Winsum Bron: De Zwarte Hond KAW architecten en adviseurs Woonvisie Winsum Winsum heeft het! 23