Systeemdenken: industrie en milieu. Massabalansen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Systeemdenken: industrie en milieu. Massabalansen"

Transcriptie

1 Systeemdenken: industrie en milieu Massabalansen

2 Afvalverwerking - systeem Hoe ziet het systeem voor huishoudelijk afvalverwijdering er uit in Nederland? Welk produkt, welke bewerkingen, kosten, milieubelasting? Schatting van bovenstaande?

3 Afvalverwerking - systeem Hoe ziet het systeem voor huishoudelijk afvalverwerking er uit in Nederland? Welk produkt, welke bewerkingen, kosten, milieubelasting? Schatting van bovenstaande?

4 Afvalverwerking - systeem AFVAL Inzameling Transport Verwerking Restprodukt

5 De verwerking van afval Systeemkeuze en afbakening, voor analyse en ontwerp inzameling opties: integraal of gescheiden? (GFT-bak, glasbak, papiercontainer etc.) halen of brengen transport opties: vrachtauto, trein, of schip (vliegtuig) eindverwijdering of nuttige toepassing? opties: vuilstortplaats (gecontroleerde stort) composteren (van GFT) verbranding met energieterugwinning grondstofterugwinning gergebruik en recycling AFVAL Inzameling Transport Verwerking Restprodukt

6 Huishoudelijk Afval in Nederland, Afvalverwerking in Nederland. Gegevens Agentschap.nl, Augustus [Mton] = 1 miljoen [Ton]

7 Ontwikkeling huishoudelijk afval bron: Nederland Afval in Cijfers, Uitvoering Afvalbeheer, SenterNovem, 2007

8 De verwerking van huishoudelijk afval in Nederland - massabalans bron: Nederland Afval in Cijfers, Uitvoering Afvalbeheer, SenterNovem, 2007

9 Afvalverwerking in Nederland. Gegevens Agentschap.nl, Augustus 2012 Capaciteit (vergund)

10 Afvalverbranding Systeem: Functie? Systeemgrens? Inputs & Outputs? Systeemelementen?

11 De verbranding van huisvuil

12 De grootschalige verbranding van huisvuil (grijze container), Afvalverwerking Zuid-Nederland, AZN (nu AEC Moerdijk) AZN Moerdijk verwerkte in ton afval Daarbij ontstaan ton bodemas ton metalen De operatie is (volgens AZN (folder): schoon en erg milieu-vriendelijk Is dat werkelijk zo? Welke informatie ontbreekt aan dit overzicht (uit PR-folder)?

13 De verbranding van huisvuil (1) Is de afvalverbrandingsinstallatie AZN schoon en milieuvriendelijk?? (2) Wat zouden de kosten zijn voor verbranding van huisvuil? Hoe krijgen we een antwoord op deze twee vragen? Hoe ziet het systeemdiagram eruit?

14 De verbranding van huisvuil (1) Afvalverbrandingsinstallatie AZN schoon en milieuvriendelijk?? (2) Wat zouden de kosten zijn voor verbranding van huisvuil? (3) Hoe krijgen we een antwoord op deze twee vragen? 1. systeemdiagram opstellen 2. inputs & outputs uitrekenen 3. kosten en opbrengsten in beeld brengen

15 De verbranding van huisvuil 1. systeemdiagram opstellen op basis van kennis & informatie over dit systeem bijvoorbeeld Ullmann s Encyclopedia of technology (via wikipedia, boeken, wetenschappelijke & technische literatuur, bedrijfsinformatie etc. keuze systeemgrens, systeemelementen, inventarisatie van stromen 2. inputs & outputs uitrekenen 3. kosten en opbrengsten in beeld brengen

16 Systeemdiagram Verbranding met energieterugwinning Stoomketel (energiewinning) Aanvoer/Loshal (bunkering) Roosteroven (verbranding) Rookgasreiniging (NO x, vliegas, zware metalen, chloor, SO 2 dioxines, kwik) Slakopwerking (verwijdering metalen tbv recycling) Opslag (open lucht) A f v o e r

17 Verbranding met energieterugwinning Systeem-informatie: er is een gesloten stoomkringloop voor energiewinning (vergelijk met centrale verwarming (cv) thuis) de schoorsteen is 80m hoog voor de verbranding van huisvuil wordt lucht gebruikt Stoomketel (energiewinning) Aanvoer/Loshal (bunkering) Roosteroven (verbranding) Rookgasreiniging (NO x, vliegas, zware metalen, chloor, SO 2 dioxines, kwik) Slakopwerking (verwijdering metalen tbv recycling) Opslag (open lucht) A f v o e r

18 De grootschalige verbranding van huisvuil - schoon, milieuvriendelijk? AZN Moerdijk verwerkt ton afval per jaar Daarbij ontstaan ton vliegas ton bodemas ton gips ton metalen ton stoom Rookgas (CO 2 )

19 Stap 1 - keuze systeemgrens & control volume Stoomketel (energiewinning) Aanvoer/Loshal (bunkering) Roosteroven (verbranding) Rookgasreiniging (NO x, vliegas, zware metalen, chloor, SO 2 dioxines, kwik) Slakopwerking (verwijdering metalen tbv recycling) Opslag (open lucht) A f v o e r Control Volume t.b.v. vragen

20 Energieterugwinning: water-stoom in gesloten kringloop Warmtewisselaar (energieafnemer) Kringproces Stoomketel (energiewinning) Aanvoer/Loshal (bunkering) Roosteroven (verbranding) Rookgasreiniging (NO x, vliegas, zware metalen, chloor, SO 2 dioxines, kwik) Slakopwerking (verwijdering metalen tbv recycling) Opslag (open lucht) A f v o e r Control Volume t.b.v. vragen

21 Stap 2: boekhouden inventarisatie inputs en outputs Stoomketel (energiewinning) Warmtewisselaar (energieafnemer) Netto circulatie ton rookgas??? ton Aanvoer/Loshal (bunkering) ton Roosteroven (verbranding) Rookgasreiniging (NO x, vliegas, zware metalen, chloor, SO 2 dioxines, kwik) Verbrandings- Lucht??ton Slakopwerking (verwijdering metalen tbv recycling) vliegas ton gips etc ton Control Volume metalen ton bodemas ton

22 De grootschalige verbranding van huisvuil - schoon, milieuvriendelijk? AZN Moerdijk verwerkt ton afval per jaar Daarbij ontstaan ton vliegas ton bodemas ton gips ton metalen ton stoom Rookgas (CO 2 ) (1) Wat is de hoeveelheid rookgas die door de schoorsteen wordt uitgestoten? (2) Wat is de samenstelling van het rookgas (hoeveelheid CO 2, dioxines, NO x, roet etc.)? (3) Hoeveel aardgas wordt er bespaard?

23 Oplossing: gebruik kennis van het systeem EN balansen Stelt u in staat te boekhouden met Behouds wet som(ingaande stromen) som(uitgaande stromen) - netto accumulatie Geldt voor: elektronen, atomen, moleculen*, massa, energie, kippen, mineralen, etc. *bij afwezigheid chemische reactie

24 Materie- en energietransformatie behoudswetten LAW OF CONSERVATION OF MATTER AND ENERGY matter and energy cannot be created or destroyed matter and energy can be transformed into other kinds of matter and energy

25 Oplossings-procedure (zie ook elektronische reader) (1) Kies systeemgrens & control volume; gebruik daarvoor kennis van het systeem (2) Kies de te gebruiken grootheid (3) Ga boekhouden met Behouds wet som(ingaande stromen) som(uitgaande stromen) - netto accumulatie dus inventariseer alle stromen (4)Maak aanvullende aannamen bijv. in een continu werkend systeem is bij stationaire operatie de accumulatie gelijk aan nul! bijv. de massa van schadelijke stoffen in rookgas is te verwaarlozen in de massabalans

26 Resultaat systeemanalyse stap (2) Er is een additionele input, verbrandingslucht, hoeveelheid is onbekend Er is een output waarvan de hoeveelheid en samenstelling onbekend is NB de samenstelling van huisvuil is eveneens vooralsnog onbekend! Om te bepalen of het systeem schoon en milieuvriendelijk is, dienen we dus ontbrekende gegevens te schatten / berekenen, c.q. informatie te verzamelen!

27 Berekenen ontbrekende gegevens met massabalans: (1) Inputs: lucht: stel X ton afval: ton totaal: X (2) Outputs rookgas: stel Y ton vliegas: ton bodemas: ton metalen: ton gips etc.: ton totaal: Y

28 Berekenen resultaat met balans: (3) Massabalans: stel netto accumulatie of voorraadvorming = 0 som(inputs) - som(outputs) = 0 (4) Resultaat X Y = 0 hoeveelheid rookgas = Y = X

29 Berekenen schatting van hoeveelheid verbrandingslucht benodigde informatie: verbrandings-reactie(s) samenstelling huisvuil samenstelling lucht massa / mol balansen

30 Neem aan dat we dit proces voltooien: (1) Kies systeemgrens & control volume; (2) Kies de te gebruiken grootheid (3) Ga boekhouden met Behouds wet som(ingaande stromen) som(uitgaande stromen) - netto accumulatie dus inventariseer alle stromen (4) Maak aanvullende aanname(s) (5) Stel (voorlopig) onbekendes op X

31 Vervolg systeemanalyse Systeem is gekarakteriseerd, informatie verzameld, verantwoorde schatting van ontbrekende gegevens gemaakt Kunnen we nu iets zeggen of de AZN afvalverbrander schoon en milieuvriendelijk is Hebben we aanknopingspunten om te bepalen wat de kosten van de verwerking van een ton huisvuil is?

32 Stap 2: boekhouden inventarisatie inputs en outputs Stoomketel (energiewinning) Warmtewisselaar (energieafnemer) Netto circulatie ton rookgas??? ton Aanvoer/Loshal (bunkering) ton Roosteroven (verbranding) Rookgasreiniging (NO x, vliegas, zware metalen, chloor, SO 2 dioxines, kwik) Verbrandings- Lucht??ton Slakopwerking (verwijdering metalen tbv recycling) Control Volume tbv vraag (1) vliegas ton gips etc ton metalen ton bodemas ton

33 Resultaat stap (2) Er is een additionele input, verbrandingslucht, hoeveelheid is onbekend Er is een output, rookgas, waarvan de hoeveelheid en samenstelling onbekend is NB de samenstelling van huisvuil is eveneens vooralsnog onbekend!

34 Berekenen resultaat met balansen: (1) Inputs: lucht: stel X ton afval: ton totaal: X (2) Outputs rookgas: stel Y ton vliegas: ton bodemas: ton metalen: ton gips etc.: ton totaal: Y

35 Bereken gevraagde resultaten m.b.v. systeemanalyse en balansen Hoeveelheid rookgas: systeemanalyse + massabalans Hoeveelheid CO 2 : systeemanalyse + massabalans Additionele aannames te maken Opstellen verbrandingsreacties Rekenen met reacties, molen en massa (dictaat) Hoeveelheid uitgespaard aardgas: Systeemanalyse + energiebalans (dictaat) Opstellen verbrandingsreacties Lower Heating Value

36 Berekenen resultaat met balans: (3) Massabalans: (4) Resultaat stel netto accumulatie of X Y = 0 voorraadvorming = 0 hoeveelheid rookgas = Y = som(inputs) - som(outputs) X = 0 X = hoeveelheid verbrandingslucht Gevraagd (1): Y = hoeveelheid rookgas Gevraagd (2) : CO 2 in rookgas

37 Procedure voor berekenen Schatting verbrandingslucht Y Stap 1: maak geschikte aanname: bijvoorbeeld het brandbaar deel van huisvuil = gelijk aan steenkool Bereken hoeveelheid benodigde zuurstof Gegevens: afval: [ton/jaar] stookwaarde = 10 [MJ/kg] steenkool: 30 [MJ/kg]; steenkool: verhouding C/H = 0.5 lucht: N 2 /O 2 = 4 molgewichten O=16 C=12 H= 1 N=14

38 Berekenen schatting van hoeveelheid verbrandingslucht Stap 2: Stel de verbrandings reactie is: (CH) n + O 2 --> CO 2 + H 2 O deze aanname impliceert: afval = 1 deel steenkool + 2 delen inert stel nu n = 0.5, en bereken hoeveel zuurstof nodig is voor 1 ton afval. Stap 3 Bereken in hoeveel ton lucht die zuurstof zit Stap 4 Bereken de hoeveelheid CO 2 die vrijkomt bij de verbranding van 1 ton afval Stap 5 Bereken de hoeveelheid rookgas

39 Hoeveel aardgas wordt uitgespaard? Gegevens: De AVI produceert elektriciteit Met een rendement van 22% Eveneens stoom Rendement 38% Hoe bereken je de met afvalverbranding uitgespaarde hoeveelheid aardgas Welke gegevens heb je nodig om de hoeveelheid bespaard aardgas te berekenen?

Systeemdenken: huishoudelijk afval. Massabalansen

Systeemdenken: huishoudelijk afval. Massabalansen Systeemdenken: huishoudelijk afval Massabalansen Afvalverwerking -systeem Hoe ziet het systeem voor eindverwijdering van huishoudelijk afval er uit in Nederland? Welk produkt/dienst, welke bewerkingen,

Nadere informatie

Systeemdenken: balansen - Leerdoelen

Systeemdenken: balansen - Leerdoelen Systeemdenken: balansen - Leerdoelen Vraagstuk analyseren m.b.v. systeemdenken Behoudswetten massa en energie Procedure voor opstellen balans Voorbeelden: de chemische industrie huisvuilverwerking in Nederland

Nadere informatie

De verliezen van /in het systeem zijn ook het gevolg van energietransformaties!

De verliezen van /in het systeem zijn ook het gevolg van energietransformaties! Centrale Verwarmingssysteem Uitwerking van de deelvragen 1 ) Wat zijn de Energietransformaties in het systeem? De Energietransformaties die optreden in het CV-systeem zijn a. Boven de brander c.q. in de

Nadere informatie

Energie en Energiebalans. Dictaat hoofdstuk 5

Energie en Energiebalans. Dictaat hoofdstuk 5 Energie en Energiebalans Dictaat hoofdstuk 5 Inleiding Energiebalansen = boekhouden met energie elementaire warmteleer; energieberekeningen rond eenvoudige systemen en chemische reacties Overzicht college

Nadere informatie

Energiesysteemanalyse Thermische Centrales College TB142Ea, 19 mei 2014

Energiesysteemanalyse Thermische Centrales College TB142Ea, 19 mei 2014 Energiesysteemanalyse Thermische Centrales College TB142Ea, 19 mei 2014 Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema E.On kolencentrales, Maasvlakte, Rotterdam. G.P.J. Dijkema 5 mei 2014 Faculty of Technology, Policy and

Nadere informatie

Spm1520 Werkcollege 1. dr.ir. Emile J.L. Chappin kamer a

Spm1520 Werkcollege 1. dr.ir. Emile J.L. Chappin kamer a Spm1520 Werkcollege 1 dr.ir. Emile J.L. Chappin kamer a.3.300 e.j.l.chappin@tudelft.nl Spm1520 De werkcolleges Wat werkt? Bestudeer aan de hand van de sheets en aantekeningen uit college s Oefen de opgaven

Nadere informatie

De afvalenergiecentrale van Attero in Moerdijk is sinds operationeel. De installatie zet huishoudelijk en

De afvalenergiecentrale van Attero in Moerdijk is sinds operationeel. De installatie zet huishoudelijk en De afvalenergiecentrale van Attero in Moerdijk is sinds 1997 operationeel. De installatie zet huishoudelijk en daarmee vergelijkbaar bedrijfsafval om in (duurzame) energie. Dat gebeurt uiterst efficiënt:

Nadere informatie

Waarom doen we het ook alweer?

Waarom doen we het ook alweer? Apart inzamelen van gft-afval Als Vereniging Afvalbedrijven stimuleren we dat al het afval in Nederland op de juiste manier wordt verwerkt. Hierbij houden we rekening met het milieu en de kosten. De meest

Nadere informatie

Systeemdenken: balansen - Leerdoelen

Systeemdenken: balansen - Leerdoelen Systeemdenken: balansen - Leerdoelen Vraagstuk analyseren m.b.v. systeemdenken Behoudswetten massa en energie Procedure voor opstellen balans Voorbeelden: het elektriciteitsnet de chemische industrie huisvuilverwerking

Nadere informatie

CO2 impact kringloopbedrijven

CO2 impact kringloopbedrijven CO2 impact kringloopbedrijven CO2 besparing gerealiseerd in 2014 door Stichting Aktief Dhr. G. Berndsen Gildenstraat 43 7005 bl Doetinchem Tel. 0314330980 g.berndsen@aktief-groep.nl Samenvatting Met 1

Nadere informatie

Toestandsgrootheden en energieconversie

Toestandsgrootheden en energieconversie Toestandsgrootheden en energieconversie Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema Faculty of Technology, Policy and Management Industry and Energy Group PO Box 5015, 2600 GA Delft, The Netherlands Eemscentrale, Eemshaven,

Nadere informatie

Systeemdenken: balansen - Leerdoelen

Systeemdenken: balansen - Leerdoelen Systeemdenken: balansen - Leerdoelen Vraagstuk analyseren m.b.v. systeemdenken Behoudswetten massa en energie Procedure voor opstellen balans Voorbeelden: het aardgastransportnetwerk het elektriciteitsnet

Nadere informatie

Verbranding van huishoudelijk en soortgelijk afval

Verbranding van huishoudelijk en soortgelijk afval 096 1 Verbranding van huishoudelijk en soortgelijk afval door ir. M. Würdemann Koninklijk Ingenieurs- en Architektenbureau HASKONING Nijmegen 1. Inleiding 096 3 2. Historische ontwikkeling 096 3 3. Roosterverbranding

Nadere informatie

Attero Holding N.V., bestaande uit: N.V. Afvalverbranding Zuid Nederland (A.Z.N.)

Attero Holding N.V., bestaande uit: N.V. Afvalverbranding Zuid Nederland (A.Z.N.) CERTIFICAAT, bestaande uit: Attero B.V. Attero Noord B.V. Attero Zuid B.V. AZN Holding B.V. Meander 861 6825 MH Arnhem Postbus 4114 6080 AC Haelen en de toepassing daarvan voldoen aan de voorwaarden gesteld

Nadere informatie

oefenopgaven wb oktober 2003

oefenopgaven wb oktober 2003 oefenopgaven wb1224 2 oktober 2003 Opgave 1 Stoom met een druk van 38 bar en een temperatuur van 470 C wordt geëxpandeerd in een stoom-turbine tot een druk van 0,05 bar. De warmteuitwisseling van de turbine

Nadere informatie

Afval Energie Bedrijf. Eric Velthuizen Sales Manager 8 april 2004

Afval Energie Bedrijf. Eric Velthuizen Sales Manager 8 april 2004 Afval Energie Bedrijf Eric Velthuizen Sales Manager 8 april 2004 30 maart 2004 Afval Energie Bedrijf 2 Afval Energie Bedrijf: Tak van dienst gemeente Amsterdam Pro-actieve dienstverlener 30 maart 2004

Nadere informatie

Tb151-00; - Deeltoets I; - Uitwerking Donderdag 28 Maart, 2002, 13:45-15:45

Tb151-00; - Deeltoets I; - Uitwerking Donderdag 28 Maart, 2002, 13:45-15:45 Tb151-00; - Deeltoets I; - Uitwerking Donderdag 28 Maart, 2002, 13:45-15:45 Vraagstuk 1 (20 punten) a) Aardolie, aardgas en steenkool b) De (wereld)voorraadpositie van deze (en andere) energiebronnen wordt

Nadere informatie

TA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation

TA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation TA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation 2011-2012 CiTG, minor Mining and Resource Engineering College 1: Inleiding en Overzicht Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema Energy & Industry Group December 12,

Nadere informatie

GENERAL MEMORANDUM. Code : - Department : Plant Technology - HPC Date : [Publish Date] Name : Sven J Timmer

GENERAL MEMORANDUM. Code : - Department : Plant Technology - HPC Date : [Publish Date] Name : Sven J Timmer Refining Solutions GENERAL MEMORANDUM Code : - Department : Plant Technology - HPC Date : Name : Sven J Timmer Project code : - Project name : Revisievergunning 2015 Distribution (external): Click here

Nadere informatie

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,

Nadere informatie

Quick scan inzamelsysteem EPSverpakkingen. Stromenanalyse, inzamelkosten en krachtenveldanalyse

Quick scan inzamelsysteem EPSverpakkingen. Stromenanalyse, inzamelkosten en krachtenveldanalyse Quick scan inzamelsysteem EPSverpakkingen via milieustraten Stromenanalyse, inzamelkosten en krachtenveldanalyse Huidige EPS stofstromen Export 1.748 ton Productie EPS verpakkingen in NL 8.265 ton EPS

Nadere informatie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie Alles wat je zou moeten weten... feiten& weetjes zit het energiecentrale REC De REC maakt van uw afval duurzame energie Omrin is koploper in het scheiden van huishoudelijk afval. Ons doel? Zo veel mogelijk

Nadere informatie

Verbranding van Afval

Verbranding van Afval Energiewinning 4.0 De Ketel Het doel van de ketel is de warmte die tijdens de verbranding vrijkomt over te dragen aan het water, dat verdere benutting van die warmte mogelijk maakt. Reeds aan het eind

Nadere informatie

Rekenen aan reacties 2. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week 18-4-2016

Rekenen aan reacties 2. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week 18-4-2016 Rekenen aan reacties 2 Scheikunde Niveau 4 Jaar 1 Periode 3 Week 4 Deze les Rekenen aan reactievergelijkingen Samenvatting Vragen Huiswerk voor volgende week Bestuderen Lezen voor deze week Bestuderen

Nadere informatie

Werkstuk Wiskunde Gwa Huisafval

Werkstuk Wiskunde Gwa Huisafval Werkstuk Wiskunde Gwa Huisafval Werkstuk door een scholier 1447 woorden 3 juni 2003 5,4 85 keer beoordeeld Vak Wiskunde De tekst gaat over dat bijna alle gemeenten in Nederland aan gescheiden afval inzameling

Nadere informatie

B.V. Grondbezit AVI Moerdijk II B.V. Afvalverbranding Zuid Nederland

B.V. Grondbezit AVI Moerdijk II B.V. Afvalverbranding Zuid Nederland CERTIFICAAT Nummer: 2175876 Attero Holding N.V., bestaande uit: Attero B.V. Attero Noord B.V. Vagron B.V. Attero Zuid B.V. Deponie Zuid B.V. AZN Holding B.V. B.V. Grondbezit AVI Moerdijk B.V. Grondbezit

Nadere informatie

4VMBO H2 warmte samenvatting.notebook September 02, Warmte. Hoofdstuk 2. samenvatting. Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte

4VMBO H2 warmte samenvatting.notebook September 02, Warmte. Hoofdstuk 2. samenvatting. Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte Warmte Hoofdstuk 2 samenvatting Warmte is Energie Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte Brandstoffen verbranden: Brandstof Zuurstof voldoende hoge temperatuur (ontbrandingstemperatuur) Iedere brandstof

Nadere informatie

Zeg ook JA tegen afval scheiden.

Zeg ook JA tegen afval scheiden. Zeg ook JA tegen afval scheiden. Elkaar iets beloven. Voor een betere toekomst. Zonder het onnodig verbruiken en weggooien van grondstoffen. Om dat te kunnen realiseren moeten we met elkaar JA zeggen tegen

Nadere informatie

Sectorplan 7 Afval van energievoorziening

Sectorplan 7 Afval van energievoorziening Sectorplan 7 Afval van energievoorziening 1 Achtergrondgegevens 1. Belangrijkste afvalstoffen Poederkoolvliegas, E-bodemas, rookgasontzwavelinggips, KVvliegas, KV-slak, bodemas en vliegas 2. Belangrijkste

Nadere informatie

Elementen Thema 5 Wonen

Elementen Thema 5 Wonen Toetstermen Energiebronnen Energieopwekking en transport Elektromagnetisme Drie energiebronnen noemen voor het verwarmen van een stoomketel (elektriciteitscentrale) Twee energiebronnen noemen voor het

Nadere informatie

Warmte. Hoofdstuk 2. Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte

Warmte. Hoofdstuk 2. Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte Warmte Hoofdstuk 2 Warmte is Energie Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte Brandstoffen verbranden: Brandstof Zuurstof voldoende hoge temperatuur (ontbrandingstemperatuur) 1 Grootheid Symbool Eenheid

Nadere informatie

Notitie. Stoorstoffen AEB

Notitie. Stoorstoffen AEB Notitie Datum Februari 2008 Onderwerp Stoorstoffen AEB Inleiding In de acceptatievoorwaarden van AEB worden een aantal afvalstoffen genoemd welke door AEB niet geaccepteerd kunnen worden. In dit document

Nadere informatie

scheikunde vwo 2018-I

scheikunde vwo 2018-I De PEF-fles 1 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn geformuleerd: In moleculen glucose zijn zes C atomen aanwezig. In moleculen HMF en van alle andere stoffen in het schema zijn ook zes

Nadere informatie

Afval inzameling in Houten

Afval inzameling in Houten Afval inzameling in Houten Historie Rol gemeente Wat is het beleid / doelstellingen? Hoe doen wij het? Kringloopwinkel Tussendoortje: Afvalrace! Historie Foto van vuilophaal 100 jaar geleden Historie Overslag

Nadere informatie

Rookdichtheid en zichtlengte

Rookdichtheid en zichtlengte Rookdichtheid en zichtlengte Kennisbank Bouwfysica Auteur: Ruud van Herpen MSc. 1 Het verbrandingsproduct De verbranding van een vuurlast kan in de meest essentiële vorm worden weergegeven in de volgende

Nadere informatie

Uitwerking Hertentamen TB142-E 3 juli uur

Uitwerking Hertentamen TB142-E 3 juli uur TB142-E Hertentamen 3 juli 2014 Uitwerking Hertentamen TB142-E 3 juli 2014 11-12 uur Aanwijzingen: U mag gebruik maken van: schrijfmateriaal rekenmachine formuleblad en periodiek systeem (afgedrukt achteraan

Nadere informatie

Info- en intervisiemoment

Info- en intervisiemoment Info- en intervisiemoment Agenda onthaal stook je gezondheid niet op handhaving bij stoken pauze intervisie lunch Stook je gezondheid niet op Inhoud Inleiding Een onschuldig vuurtje? Lokale aanpak: sensibilisering

Nadere informatie

Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie

Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie Vertaling door een scholier 1337 woorden 2 juni 2004 5,8 76 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde AFVAL EN ENERGIE Energie Het is heel moeilijk te zeggen wat energie

Nadere informatie

Verlaging van afvalstoffenheffing door uitvoering van de Raamovereenkomst verpakkingen

Verlaging van afvalstoffenheffing door uitvoering van de Raamovereenkomst verpakkingen Bijlage Verlaging van afvalstoffenheffing door uitvoering van de Raamovereenkomst verpakkingen mei 2009 Pagina 1 van 7 Samenvatting In deze bijlage wordt inzicht gegeven in de mate waarin als gevolg van

Nadere informatie

In harmonie met de natuur. Vol energie

In harmonie met de natuur. Vol energie Delfzijl 02 03 Vol energie In harmonie met de natuur Afval is een waardevolle energiedrager en wordt in de installaties van de EEW-Energy-from-Waste-groep (EEW) sinds meer dan 40 jaar energetisch verwerkt

Nadere informatie

Ketenanalyse Afval in project "Nobelweg te Amsterdam"

Ketenanalyse Afval in project Nobelweg te Amsterdam Ketenanalyse Afval in project "Nobelweg te Amsterdam" 4.A.1_2 Ketenanalyse afval in project "Nobelweg te Amsterdam" 1/16 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Wat is een ketenanalyse 3 1.2. Activiteiten Van

Nadere informatie

IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00

IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00 IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00 Cursus: 4051IPTECY Inleiding ProcesTechnologie Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag volledig door voordat je aan (a) begint. Schrijf op elk blad

Nadere informatie

semester 2 vervuilingen in de brandstof fossiele brandstoffen - - -

semester 2 vervuilingen in de brandstof fossiele brandstoffen - - - Nieuwe sectie 1 Pagina 1 semester 2 maandag 2 februari 2015 12:52 fossiele brandstoffen vast vloeibaar, gas ontstaan in vroeger tijden samenstelling verschilt met vindplaats Het zijn allemaal koolwaterstoffen

Nadere informatie

CO 2 Een waardevolle grondstof. Peter Simoës

CO 2 Een waardevolle grondstof. Peter Simoës CO 2 Een waardevolle grondstof Peter Simoës 4 april 2018 AEB anno 2018 AEB lost al bijna 100 jaar afvalvraagstukken op voor Amsterdam. Sinds 2014 als verzelfstandigd bedrijf. Missie AEB: Voor een schone

Nadere informatie

3.1 Energie. 3.2 Kenmerken chemische reactie

3.1 Energie. 3.2 Kenmerken chemische reactie 3.1 Energie Wat is energie? Energie voorziening Fossiele brandstof verbranden Co2 komt vrij slecht voor het broeikaseffect Windmolen park Zonnepanelen Energie is iets wat nodig is voor een verbrandingsreactie

Nadere informatie

Hertentamen TB142-E 3 juli uur

Hertentamen TB142-E 3 juli uur TB142-E Hertentamen 3 juli 2014 Hertentamen TB142-E 3 juli 2014 11-12 uur Aanwijzingen: U mag gebruik maken van: schrijfmateriaal rekenmachine formuleblad en periodiek systeem (afgedrukt achteraan dit

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. en energieomzetting

Hoofdstuk 3. en energieomzetting Energie Hoofdstuk 3 Energie en energieomzetting Grootheid Energie; eenheid Joule afkorting volledig wetenschappelijke notatie 1 J 1 Joule 1 Joule 1 J 1 KJ 1 KiloJoule 10 3 Joule 1000 J 1 MJ 1 MegaJoule

Nadere informatie

Uitwerkingen. T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen

Uitwerkingen. T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen Uitwerkingen T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen 2008 Voorbeeld toets dinsdag 29 februari 60 minuten NASK 2, 2(3) VMBO-TGK, DEEL B. H5: VERBRANDEN EN ONTLEDEN

Nadere informatie

Bronnenboek Milieu, hergebruik en duurzaamheid

Bronnenboek Milieu, hergebruik en duurzaamheid Bronnenboek Milieu, hergebruik en duurzaamheid COLOFON Uitgeverij: Auteur(s): Inhoudelijke redactie: Illustraties: Foto s: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl haas&haas: Daphne

Nadere informatie

[Samenvatting Energie]

[Samenvatting Energie] [2014] [Samenvatting Energie] [NATUURKUNDE 3 VWO HOOFDSTUK 4 WESLEY VOS 0 Paragraaf 1 Energie omzetten Energiesoorten Elektrisch energie --> stroom Warmte --> vb. de centrale verwarming Bewegingsenergie

Nadere informatie

In deze bijlage wordt de aangevraagde verandering uitgebreid beschreven. De verandering in deze aanvraag is:

In deze bijlage wordt de aangevraagde verandering uitgebreid beschreven. De verandering in deze aanvraag is: Bijlage 1: Veranderingen in de bedrijfsactiviteiten In deze bijlage wordt de aangevraagde verandering uitgebreid beschreven. De verandering in deze aanvraag is: Het plaatsen van een tweede turbine met

Nadere informatie

Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw

Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw Leo de Ruijsscher Algemeen directeur De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs Docent TU Delft faculteit Bouwkunde Inleiding Nu de brandstofcel langzaam

Nadere informatie

Samenvatting Chemie Overal 3 havo

Samenvatting Chemie Overal 3 havo Samenvatting Chemie Overal 3 havo Hoofdstuk 3: Reacties 3.1 Energie Energievoorziening Fossiele brandstoffen zijn nog steeds belangrijk voor onze energievoorziening. We zijn druk op zoek naar duurzame

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) donderdag 15 januari 2004 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is een formulier

Nadere informatie

Denktank Grondstoffen uit reststromen. Startnotitie 9 december 2016

Denktank Grondstoffen uit reststromen. Startnotitie 9 december 2016 Denktank Grondstoffen uit reststromen Startnotitie 9 december 2016 1 Inhoudsopgave 1 3 12 19 Denktank recapitulatie startbijeenkomst 8 sept 2016 Inhoud komende sessies Wat is circulair? Bronnen 2 Denktank

Nadere informatie

Thermische Centrales voor Elektriciteit

Thermische Centrales voor Elektriciteit Thermische Centrales voor Elektriciteit College spm1520 5 maart 2013 Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema Universitair Hoofddocent Energie en Industrie Faculty of Technology, Policy and Management Industry and Energy

Nadere informatie

10 mei 2007. Onderwerp : Realisatie van een REC in Harlingen. Raad. Besluitvormend. Status. Punt no. Korte toelichting

10 mei 2007. Onderwerp : Realisatie van een REC in Harlingen. Raad. Besluitvormend. Status. Punt no. Korte toelichting Aan de Gemeenteraad Aanvulling agenda Raad Status 10 mei 2007 Besluitvormend Onderwerp Realisatie van een REC in Harlingen Punt no. 9a Korte toelichting Voor u ligt het beslisdocument over de ReststoffenEnergieCentrale

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) dinsdag 21 januari 2003 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is een formulier

Nadere informatie

RIJKSINSTITUUT VOOR VOLKSGEZONDHEID EN MILIEUHYGIËNE BILTHOVEN. De afvalverbranding in 1986

RIJKSINSTITUUT VOOR VOLKSGEZONDHEID EN MILIEUHYGIËNE BILTHOVEN. De afvalverbranding in 1986 RIJKSINSTITUUT VOOR VOLKSGEZONDHEID EN MILIEUHYGIËNE BILTHOVEN Rapportnr. 738605004 De afvalverbranding in 1986 J.A.E.M. Siemens mei 1988 Dit onderzoek werd verricht in opdracht en ten laste van het Ministerie

Nadere informatie

Schone verbranding van sojahullen

Schone verbranding van sojahullen Schone verbranding van sojahullen Chris Velzeboer CoE Resource Efficiency GOSCE 23 maart 2010 Copyright Cargill, Incorporated 2009. All rights reserved. 0 Cargill is an international marketer, processor

Nadere informatie

Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer 1690/AVR-Avira I. MELDING 1. Op 15 december

Nadere informatie

Toets-vorm Duur Weging. PTA Proefwerk. PTA Proefwerk. PTA Proefwerk

Toets-vorm Duur Weging. PTA Proefwerk. PTA Proefwerk. PTA Proefwerk basis Wat moet je kennen en kunnen? (deel)taken 1 magister H1 Licht en Beeld Lichtbreking, beeldvorming Spiegels, lenzen UV en infrarood Licht en Beeld 60 min 3 11 Ja 3) Hoofdstuk 1 PTA SO Hoofdstuk 1

Nadere informatie

Raadsinformatiebijeenkomst Businesscase REnescience. 17 november 2016

Raadsinformatiebijeenkomst Businesscase REnescience. 17 november 2016 Raadsinformatiebijeenkomst Businesscase REnescience 17 november 2016 Agenda Waarom deze bijeenkomst? Terugblik ontwikkelingen Cure Project 100% afvalscheiding Doelstellingen Afvalketen Beleid Inzameling

Nadere informatie

sectorplan 6 Reststoffen van afvalverbranding

sectorplan 6 Reststoffen van afvalverbranding sectorplan Reststoffen van afvalverbranding 1 Achtergrondgegevens 3.1 PREVENTIEMOGELIJKHEDEN 1. Belangrijkste afvalfracties Bodemassen, vliegassen en rookgasreinigingsresiduen van AVI s, DTO s en SVI s

Nadere informatie

Afvalconferentie 30 oktober 2014

Afvalconferentie 30 oktober 2014 Afvalconferentie 30 oktober 2014 Benchmark Beleidsprestaties Review België/Vlaanderen en Nederland Frank Hopstaken en Kees Wielenga 30 oktober 2014, Het Paleis, Antwerpen Inhoud 1 Afvalproductie en behandeling

Nadere informatie

Van aardgas naar methanol

Van aardgas naar methanol Van aardgas naar methanol Van aardgas naar methanol J.A. Wesselingh G.H. Lameris P.J. van den Berg A.G. Montfoort VSSD 4 VSSD Eerste druk 1987, 1990, 1992, 1998, licht gewijzigd 2001 Uitgegeven door: VSSD

Nadere informatie

De gevolgde procedure

De gevolgde procedure Aan de Provincie Drenthe Het College van Gedeputeerde Staten Postbus 122 9400 AC ASSEN Betreft: Assen, 8 januari 2004 Opmerkingen en suggesties met betrekking tot Startnotitie verbrandingsinstallatie Europark

Nadere informatie

Aardolie is een zwart, stroperig mengsel van heel veel stoffen, wat door middel van een bepaalde scheidingsmethode in zeven fracties gescheiden wordt.

Aardolie is een zwart, stroperig mengsel van heel veel stoffen, wat door middel van een bepaalde scheidingsmethode in zeven fracties gescheiden wordt. Meerkeuzevragen Naast koolstofdioxide en waterdamp komen bij verbranding van steenkool nog flinke hoeveelheden schadelijke stoffen vrij. Dit komt doordat steenkool ook zwavel- en stikstofatomen bevat,

Nadere informatie

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in

Nadere informatie

Ar(C) = 12,0 u / 1 u = 12,0 Voor berekeningen ronden we de atoommassa s meestal eerst af tot op 1 decimaal. Voorbeelden. H 1,0 u 1,0.

Ar(C) = 12,0 u / 1 u = 12,0 Voor berekeningen ronden we de atoommassa s meestal eerst af tot op 1 decimaal. Voorbeelden. H 1,0 u 1,0. 5. Chemisch rekenen 1. Atoommassa De SI-eenheid van massa is het kilogram (kg). De massa-eenheid die we voor atomen gebruiken is u (unit). 1 27 1 u 1,66 10 kg m 6 C-nuclide m(h) = 1,0 u m(o) = 16,0 u m(c)

Nadere informatie

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN

Nadere informatie

Resultaat gescheiden afvalinzameling 2018 In vergelijking tot gemeente Drimmelen

Resultaat gescheiden afvalinzameling 2018 In vergelijking tot gemeente Drimmelen Resultaat gescheiden afvalinzameling 2018 In vergelijking tot 2017 gemeente Doss. no. 18AA507 Tilburg, 19 februari 2018 De AfvalSpiegel Kraaivenstraat 21-15 Postbus 1011 5000 JH Tilburg Tel: 085-771995

Nadere informatie

Eagle Vision Systems B. V. Energiestraat 16 B PBAVP J. Bakker/M. Dekker juli ^teb**^

Eagle Vision Systems B. V. Energiestraat 16 B PBAVP J. Bakker/M. Dekker juli ^teb**^ FORMULIER VERSLAGLEGGING D in dit formulier gestelde vragen moeten zo volledig mogelijk worden beantwoord. U dient de in dit verslag opgenomen kwantitatieve gegevens te onderbouwen door middel van verifieerbare

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton)

Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting door een scholier 1404 woorden 25 augustus 2003 5,4 75 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Verwarmen en isoleren Warmte en energie 2.1 Energievraag

Nadere informatie

Rekenen aan reacties. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week

Rekenen aan reacties. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week Rekenen aan reacties Scheikunde iveau 4 Jaar 1 Periode 3 Week 3 Deze les Molair volume Reactievergelijkingen kloppend maken Samenvatting Vragen uiswerk voor volgende week Bestuderen oofdstuk 4: Chemische

Nadere informatie

Onderzoek Afvalsamenwerking Twente

Onderzoek Afvalsamenwerking Twente Waarderweg 33B-10 haarlem, postbus 2016 2002 la haarlem, t 023 5319141, e info@iprnormag.nl. Onderzoek Afvalsamenwerking Twente Nadere informaties in de aanloop naar het Symposium op 4april 2013 20 februari

Nadere informatie

1) Stoffen, moleculen en atomen

1) Stoffen, moleculen en atomen Herhaling leerstof klas 3 1) Stoffen, moleculen en atomen Scheikundigen houden zich bezig met stoffen. Betekenissen van stof zijn onder andere: - Het materiaal waar kleding van gemaakt is; - Fijne vuildeeltjes;

Nadere informatie

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren.

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren. Vak: Scheikunde Leerjaar: Kerndoel(en): 28 De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp

Nadere informatie

F.4 bijlage 4; Feiten en cijfers

F.4 bijlage 4; Feiten en cijfers F.4 bijlage 4; Feiten en cijfers F.4.1 Inleiding Deze bijlage geeft een toelichting bij de productie en verwerking van het Nederlands afval sinds 1985 plus een inschatting hiervan tijdens de komende planperiode.

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. en energieomzetting

Hoofdstuk 3. en energieomzetting Hoofdstuk 3 Energie en energieomzetting branders luchttoevoer brandstoftoevoer koelwater condensator stoomturbine generator transformator regelkamer stoom water ketel branders 1 Energiesoort Omschrijving

Nadere informatie

De minimumstandaard voor het be- en verwerken van restafval van bedrijven is verbranden als vorm van verwijdering.

De minimumstandaard voor het be- en verwerken van restafval van bedrijven is verbranden als vorm van verwijdering. TEKST SECTORPLAN 2 (onderdeel LAP) Sectorplan 2 Restafval van bedrijven I Afbakening Restafval van bedrijven is afval dat overblijft bij bedrijven uit de handel, diensten en overheidssector (HDO-sector

Nadere informatie

Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming

Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming H01N2a: Energieconversiemachines- en systemen Academiejaar 2010-2011 Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming Professor: Martine Baelmans Assistent: Clara

Nadere informatie

Eindexamen vwo scheikunde pilot I

Eindexamen vwo scheikunde pilot I Duurzame productie van waterstof uit afvalwater 1 maximumscore 4 C 6 H 12 O 6 + 4 H 2 O 4 H 2 + 2 CH 3 COO + 2 HCO 3 + 4 H + molverhouding CH 3 COO : HCO 3 = 1 : 1 en C balans juist 1 coëfficiënt voor

Nadere informatie

Duurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen

Duurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid Duurzaamheid is één van de belangrijke aandachtspunten van het bedrijfsleven. Deze brochure is een initiatief van EMPAC, de organisatie van de

Nadere informatie

sectorplan 3 Restafval van handel, diensten en overheden

sectorplan 3 Restafval van handel, diensten en overheden sectorplan Restafval van handel, diensten en overheden 1 Achtergrondgegevens 1. Belangrijkste afvalfracties Organisch afval, papier/karton, kunststoffen 2. Belangrijkste bronnen HDO-sectoren. Aanbod in

Nadere informatie

Energie Rijk. Lesmap Leerlingen

Energie Rijk. Lesmap Leerlingen Energie Rijk Lesmap Leerlingen - augustus 2009 Inhoudstafel Inleiding! 3 Welkom bij Energie Rijk 3 Inhoudelijke Ondersteuning! 4 Informatiefiches 4 Windturbines-windenergie 5 Steenkoolcentrale 6 STEG centrale

Nadere informatie

Introductie HoSt B.V.

Introductie HoSt B.V. HR Hout WKK (Vink Sion) voor glastuinbouw en stadverwarming door HoSt Imtech Vonk vof door H. Klein Teeselink info@host.nl Introductie HoSt B.V. Inhoud: Waarom biomassa WKK, belang van warmte? Wie zijn

Nadere informatie

NASK1 Leerjaar 4 basis 1/2

NASK1 Leerjaar 4 basis 1/2 Leerjaar basis 1/2 Wat moet je kennen en kunnen? (deel)taken 1) - Practicum Verslag 60 min 2 Nee Bijzonderheden* H1 Licht en Beeld Lichtbreking, beeldvorming Licht en Beeld PTA Proefwerk Hoofdstuk 1 60

Nadere informatie

Alles Over Verbranding. KARA heeft de techniek, de kennis en ervaring

Alles Over Verbranding. KARA heeft de techniek, de kennis en ervaring Alles Over Verbranding KARA heeft de techniek, de kennis en ervaring 100 JAAR ERVARING Verbranden mag dan eenvoudig lijken, maar thermische conversie van biomassa is een complex proces. Voor een optimale

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden

Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden Vraag 1 Geef juiste uitspraken over een chemische reactie. Kies uit: stofeigenschappen reactieproducten beginstoffen. I. Bij een chemische reactie

Nadere informatie

sectorplan 15 Wit- en bruingoed

sectorplan 15 Wit- en bruingoed sectorplan Wit- en bruingoed 1 Achtergrondgegevens 1. Belangrijkste afvalstoffen Elektrische en elektronische apparaten 2. Belangrijkste bronnen Huishoudens en bedrijven 3. Aanbod in 2000 (in Nederland)

Nadere informatie

Energy Balance Assessment Tool

Energy Balance Assessment Tool Energy Balance Assessment Tool Energy Balance Assessment Tool (EBAT) Verbruik van verschillende soorten energie in de waterkringloop: een Excel tool Energy Balance Assessment Tool (EBAT) Waarom is EBAT

Nadere informatie

AFVALVERBRANDINGSINSTALLATIES

AFVALVERBRANDINGSINSTALLATIES Ecofys bv P.O. Box 8408 NL-3503 RK Utrecht Kanaalweg 16-G NL-3526 KL Utrecht The Netherlands www.ecofys.nl tel +31 (0)30 280 83 00 fax +31 (0)30 280 83 01 e-mail info@ecofys.nl AFVALVERBRANDINGSINSTALLATIES

Nadere informatie

Elementen Thema 1 MAterialen. de kringloop tussen mens / dier en plant uiteggen mbv CO2 en O2

Elementen Thema 1 MAterialen. de kringloop tussen mens / dier en plant uiteggen mbv CO2 en O2 Toetstermen Hout (H1) Stofeigenschappen 5 soorten hout onderscheiden in kleur, structuur en toepasbaarheid 5 verschillende houtsoorten herkennen 5 verschillende houtsoorten - wisselw. mens, dier Gebruik

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van BINAS en een (grafische) rekenmachine. Let op eenheden en significante cijfers. 1.

Nadere informatie

HR WKK met CO 2 winning

HR WKK met CO 2 winning HR WKK met CO 2 winning Door: Herman Klein Teeselink HoSt Sheet 1 of 22 Inhoud HoSt HoSt ImtechVonkV.O.F. - Reinigen van rookgassen - Rookgascondensor / Scrubber - Nat elektrostatisch filter - Waterbehandeling

Nadere informatie

Thermische Centrales voor Elektriciteit College TB142Ea, 12 mei 2014

Thermische Centrales voor Elektriciteit College TB142Ea, 12 mei 2014 Thermische Centrales voor Elektriciteit College TB142Ea, 12 mei 2014 Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema E.On kolencentrales, Maasvlakte, Rotterdam. G.P.J. Dijkema 5 mei 2014 Faculty of Technology, Policy and Management

Nadere informatie

Van Kerstboom tot Groene Energie. Voorbeeld van een diatitel

Van Kerstboom tot Groene Energie. Voorbeeld van een diatitel Van Kerstboom tot Groene Energie Voorbeeld van een diatitel 0. Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. projectteam 3. Doel van de proef 4. Tussenopslag en Biomassa centrale 5. Wijze van inzameling 6. Vermeden CO2

Nadere informatie

Respons Van de 779 benaderde panelleden hebben 544 de vragenlijst ingevuld. Dat is een respons van 70%.

Respons Van de 779 benaderde panelleden hebben 544 de vragenlijst ingevuld. Dat is een respons van 70%. Inleiding Keuze voor de toekomst: inzameling van afval De gemeente Oss moet de komende jaren besparen. Ook het inzamelen van huishoudelijk afval moet slimmer en goedkoper worden. Uit het oogpunt van duurzaamheid

Nadere informatie