KUSTVISIE PROVINCIE GRONINGEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "KUSTVISIE PROVINCIE GRONINGEN"

Transcriptie

1 KUSTVISIE PROVINCIE GRONINGEN Veiligheid en Economie t ~-- Stuurgroep Kustvisie 22 mei 2008

2 -

3 Inhoudsopgave Kustvisie provincie Groningen. O. Samenvatting 3 1. Waarom een Kustvisie? 5 2. Hoe is de huidige situatie langs de Groninger kust? 5 3. Wat komt er op ons af? 6 4. Wat is onze primaire reactie daarop? 7 5. Hoe gaan we ons daadwerkelijk duurzaam verdedigen? 9 6. De aanpak bij de zeehavens van Lauwersoog. Eemshaven en Delfzijl. l0 7. De aanpak bij de (toekomstige) woonkernen De invloed van de Noordzee Afstemming met Friesland en Duitsland Bewustwording burgers De kosten en Financiering 13 Bijlagen: 1. Twee oplossingen voor de aanpassing van de Emmapolderdijk Tracé van zowel de primaire kering als de voormalige slaperdijken Hoogtekaart van provincie Groningen 17 2

4 - -

5 o. Samenvatting. De provincie Groningen wil een eigen Kustvisie voor 2050 (met een doorkijk naar 2100) om goed voorbereid te zijn op de gevolgen van de klimaatverandering voor de kustverdediging. De Kustvisie is een provinciale verantwoordelijkheid, maar is tot stand gekomen door samenwerking met de waterschappen Hunze en Aa's en Noorderzijlvest, de gemeente Delfzijl en Rijkswaterstaat, directie Noord.Nederland. De insteek is veiligheid en economie. De Groninger kust is bijna honderd kilometer lang. Het bestaat naast de havens van Lauwersoog, Eemshaven en Delfzijl, grotendeels uit groene dijken met een harde buitenbekleding op sommige plekken met hooggelegen voorland. Kenmerkend voor de Groninger kust is ook het buitendijks gebied van Lauwersoog tot aan de Eemshaven. Dat gebied strekt zich uit van de NAP. -20 lijn via de Oostelijke Waddenzee en de kwelders tot aan de primaire kering. Dit gebied heeft zo'n invloed op de werking van de Noordzee dat de dijk langs de Emmapolder bijna B meter lager is aangelegd dan in Den Helder. In de havens van Delfzijl en Eemshaven spelen grote economische belangen. 20% van de Nederlandse petrochemische industrie bevindt zich in Delfzijl en 20% van de ( toekomstige) Nederlandse elektriciteitsproductie in de Eemshaven. Ook is de landbouw is aan de Groninger kust economisch belangrijk. Verder vertegenwoordigen de vele aardgaswinlokaties een zeer groot economisch belang voor heel Nederland. De belangrijkste aanleiding voor deze Kustvisie is klimaatverandering met de daarbij gepaard gaande hogere waterstanden, zwaardere golfaanval en meer verzilting. Daarnaast is de visie nodig voor het College van Gedeputeerde Staten om op basis daarvan de toekomstige plannen van de waterschappen te beoordelen. De visie biedt bovendien de mogelijkheid om "het overstromingsrisicobeleid" en "het robuust ontwerpen" in op te nemen. Vanwege de grote economische belangen en het waarborgen van een veilig gevoel kiest de provincie voor twee invalshoeken tot in ieder geval 2050: 1) volledig behoud van grondgebied; 2) het duurzaam borgen van het huidig landgebruik en functies in de kustzone. Na 2050 zal worden gekeken of deze insteek nog steeds de beste is. De oplossingrichting van een duurzame verdediging moet passen binnen de volgende kaders: Aanpassen vanuit de bestaande primaire kering, met een uitgesproken voorkeur voor zeewaartse oplossingen, tenzij een formele belangenafweging dit onmogelijk maakt. In alle gevallen moet de oplossing worden gevonden binnen de ruimtelijke strook van 100 meter, zowel zee- als landwaarts van de bestaande kering, die hiervoor in het kader van de waterkeringsparagraaf wordt gereserveerd. Gekozen is voor de zogenaamde overstromingsrisicobenadering. Dit betekent dat er niet alleen aandacht is voor het voorkomen van overstromingen. Er is ook aandacht voor maatregelen die de maatschappelijke gevolgen beperken als de kering wel bezwijkt. Een mogelijke maatregel is het ontwerpen van extra brede dijken. Ook de (restanten) van de voormalige slaperdijken kunnen hierbij een rol vervullen omdat ze bij een dijkdoorbraak een forse tijdwinst opleveren in vergelijking met plaatsen waar deze slaperdijken ontbreken. Gekozen wordt voor robuust ontwerpen. Dat wil zeggen dat er rekening moet worden gehouden met zowel resterende onzekerheden (zoals bijvoorbeeld de uitkomst van het golfmeetprogramma) als met de mogelijkheid tot uitbreidbaarheid (zoals bijvoorbeeld bij het fundament rekening houden met latere verhoging) van de aangepaste kering. Uiteraard mede afhankelijk van de uitkomst van de toetsing, pleiten we ervoor om als eerste het traject Eemshaven - Delfzijl aan te pakken. Dit traject ligt in een betrekkelijke luwte, maar de dijk is daarop aangepast. Als de dijk bezwijkt, zal het zeewater binnen 36 uur in de buitenwijken van de stad Groningen staan met alle gevolgen van dien. De totale kosten van de aanpassing van de huidige primaire kering bedragen ongeveer 700 miljoen en de totale te beschermen economische waarde kan ruwweg worden geschat op 3

6 - -

7 20 miljard ( excl. de economische waarde van de aardgaswinlokaties ). Omgerekend naar een "verzekeringspremie" is dat 1,75 0/00 per jaar. De premie voor een brandverzekering is ongeveer 2 0/00 per jaar. Verder betekent dat als gevolg van de aanpassing de dijken met 30 m worden verbreed van 50 naar 80 m en verhoogd met 1,5 tot 2,7 m tot 10,5 a 11,7 mboven NAP. ( zie 2 oplossingen voor de aanpassing van de Emmapolderdijk in bijlage 1, blz. 15 ). Dit is alleszins redelijk te noemen. Voor de havens van Lauwersoog, Eemshaven en Delfzijl wordt vanuit waterkeringsperpectief aanbevolen om de huidige primaire kering te versterken en daarnaast over te gaan op het verhogen van buitendijkse terreinen, aanpassing van gebouwen en zorgen voor een adequate schermdijk. Het verhogen van buitendijkse terreinen en dergelijke is een zaak voor de havenbeheerder en / of de investeerder. Op basis van de Richtlijn Overstromingsrisico's ( ROR ) is het verplicht op buitendijkse terreinen een integrale risicoanalyse ( incl. overstromingsrisico ) te vragen. De aanbeveling voor de aanpassing van de huidige primaire kering geldt zonder meer voor de haven van Lauwersoog. Ook voor de Eemshaven wordt aanbevolen om eerst te focussen op de huidige primaire kering, te meer omdat er nog allerlei verkenningen in gang zijn die de contouren van de Eemshaven kunnen veranderen. Dat betekent ook dat, tenzij toekomstige toetsingen iets anders aangeven, de aanpassing van de dijken in de Eemshaven geen hoge prioriteit heeft. Voor Delfzijl wordt gesteld dat - als er louter vanuit waterkeringsperpectief naar wordt gekeken - het aanpassen van de huidige primaire kering vooral om financiële redenen een voor de hand liggende keuze is. Wanneer bij het aanpassen van de huidige primaire kering een ruimtelijke claim op het industrieterrein nodig zou zijn, kan worden gekozen voor een alternatief bestaand uit een stalen damwand en beton. Voor Delfzijl kan men in overweging nemen om meerdere projecten integraal te benaderen. Het gaat daarbij om de aanpassing van de waterkering, vervanging van de zeesluizen en integratie van het centrum van Delfzijl met de haven. Dit ligt overigens buiten de reikwijdte van de Kustvisie. Voor de bestaande woonkernen van Delfzijl en Termunterzijl die dicht op de huidige kering liggen, adviseren we de bestaande bebouwing te behouden. Voor zover nodig adviseren we een zeewaartse oplossing of voor een alternatieve technische oplossing. Bij de aanleg van toekomstige woongebieden bevelen we vooral ophoging van het gebied aan tot een voldoende veilig niveau of te zoeken naar een combinatie met een extra brede waterkering. Ook de nog verder uit te werken plannen in het kader van de gebiedsopgave "Eemsdelta" kunnen mogelijkheden bieden. Voorwaarde daarbij is dat de veiligheid ter plekke van de primaire kering wordt gegarandeerd. De invloed van de Noordzee moet beslist niet worden verkleind met stormvloedkeringen tussen de eilanden of een tweede rij Waddeneilanden. Vooral de aanleg van stormvloedkeringen is een tegennatuurlijke maatregel die de natuurlijke sedimentbalans verstoort. Daardoor verdwijnt de Waddenzee op termijn. Wel adviseren we om het systeem van het fundament van de primaire waterkering via de Oostelijke Waddenzee tot aan de voet van de primaire kering te blijven monitoren en als nodig aan te vullen. Dit is een rijksmaatregel waarbij het gaat om de strook vanaf de NAP m lijn tot aan de teen van de dijk. Met instandhouding van dit systeem wordt zo goed als mogelijk met de natuur meegewerkt. Op dit moment hebben we nog onvoldoende zicht op de concrete plannen van Friesland en Duitsland. Friesland behoort tot dezelfde dijkring als Groningen. Friesland heeft in dit verband inmiddels wel eisen gesteld aan de ruimtelijke reservering. In Duitsland wordt inmiddels gesproken over een verhoging van de primaire keringen met 70 cm. Het is belangrijk om de inwoners van de provincie Groningen bewust te maken van de overstromingsrisico's vanuit zee. We stellen voor om daarvoor voort te borduren op de activiteiten in het kader van de zogenaamde risicowijzer. 4

8 - - -

9 De kosten van de aanpassing van de huidige primaire waterkering worden geschat op 700 miljoen. Eenmalige kosten om de primaire waterkering aan de te passen die voortvloeien uit de toetsing Wet op de Waterkering, zijn voor rekening van de rijksoverheid. Naast het verbreden en verhogen van de bijna honderd kilometer lange huidige primaire kering, zijn in het bedrag van 700 miljoen ook de consequenties van het overstromingsrisicobeleid en het robuust ontwerpen meegenomen. Als tegelijkertijd andere projecten of ontwikkelingen worden meegenomen of een ander tracé wordt gekozen, zijn de meerkosten voor de initiatiefnemer. Hiervan kan worden afgeweken als er andere maatschappelijke belangen in het geding zijn. In dat geval zullen er ook andere financieringsbronnen moeten worden aangeboord. De kosten van ophoging van buitendijkse terreinen, aanpassing van gebouwen en de aanleg van een adequate schermdijk zijn voor rekening van de havenbeheerder en lot de investeerder. In geval van bodemdaling door aardgaswinning kan er een claim worden ingediend bij de commissie Bodemdaling. 1. Waarom een Kustvisie? Het bieden van voldoende veiligheid tegen overstromingen is een absolute voorwaarde voor het kunnen wonen, werken en recreéren in onze provincie. De primaire waterkeringen moeten het hoogwater van de Waddenzee, Eems en Dollard ook onder extreme omstandigheden buiten de deur houden. De Groninger kustverdediging is precies negenennegentig kilometer lang. Hiervan zijn 27 in beheer van het waterschap Hunze en Aa's en 72 van het waterschap Noorderzijlvest. De primaire aanleiding voor het opstellen van een Kustvisie voor de provincie Groningen is klimaatverandering. De gevolgen van de klimaatverandering worden beschreven in de zogenaamde KNMI 06 scenario's. Hierop is deze Kustvisie gebaseerd. We nemen daarbij 2050 als richtpunt (korte termijn) met een doorkijk naar 2100 (middenlange termijn). De insteek is veiligheid en economie. Gedeputeerde Staten hebben zoals wettelijk is vastgelegd het toezicht op de primaire waterkeringen. De Kustvisie biedt ook een toetsingskader voor Gedeputeerde Staten. Verder is de provincie op dit moment bezig met het opstellen van een nieuw Provinciaal OmgevingPlan. Ook hierin wordt de essentie van de Kustvisie meegenomen. Tot slot is de door de regering ingestelde Deltacommissie (Commissie Veerman) op dit moment bezig met het ontwikkelen van een landelijke visie over hetzelfde onderwerp. De Deltacommissie vraagt onder meer de provincies om hiervoor een bijdrage te leveren. Deze Kustvisie biedt hiervoor de bouwstenen. De Kustvisie is een provinciale verantwoordelijkheid, maar is door samenwerking met de beide waterschappen, de gemeente Delfzijl en Rijkswaterstaat Noord - Nederland tot stand gekomen. 2.Hoe is de huidige situatie langs de Groninger kust? De Groninger kust is als volgt te typeren: Van Lauwersoog tot aan de Eemshaven en van de Punt van Reide tot aan de Duitse grens lopen primaire groene dijken met een harde buitenbekleding en met een grotendeels hooggelegen voorland (meestal kwelders). Op enige afstand zijn er landinwaarts voormalige slaperdijken ( zie voor het tracé van zowel de primaire kering als de voormalige slaperdijken bijlage 2, blz. 16 ). Hetlandgebruik direct langs de kust bestaat in hoofdzaak uit landbouw. Bij het Lauwersmeer is er volop recreatief gebruik en maakt ook Defensie gebruik van het landschap. 5

10 -

11 Met name het traject van Lauwersoog tot aan de Eemshaven wordt van de Noordzee gescheiden door een gebied dat begint op de NAP m lijn en verder bestaat uit de Oostelijke Waddenzee en de kwelders. De rest van de Groninger kust ligt in de luwte van het eerder beschreven gebied. De trajecten tussen de Eemshaven en Delfzijl en tussen Delfzijl en de Punt van Reide bestaan uit primaire groene dijken met een harde buitenbekleding. Er is vrijwel geen hooggelegen voorland en voormalig slaperdijken ontbreken. Het landgebruik direct langs de kust bestaat vooral uit landbouw. De zeehavens van Lauwersoog, Eemshaven en Delfzijl hebben een open verbinding met zee. De hiermee verbonden haven- en industrieterreinen liggen deels buitendijks en deels binnendijks achter een al of niet primaire groene dijk met een harde buitenbekleding. Ze liggen voor een deel vlak tegen de huidige kering aan. Daarbij gaat het onder meer om petrochemische industrie en elektriciteitsproductie. Beide industrietakken vormen 20% van het totaal in Nederland. Vooral in Delfzijl zelf zijn verder sluizen en lozingswerken. De waterkering bestaat bij de woonkernen (Delfzijl en Termunterzijl) vlak achter de primaire kering voor een deel uit harde elementen zoals een stalen damwand en betonconstructies. Het buitendijks gebied - exclusief de buitendijkse haven- en industriegebieden. valt binnen het gebied van de PKB Waddenzee. Binnen de hoofddoelstelling van deze PKB blijft zeewaartse uitbreiding van de primaire waterkeringen een van de mogelijkheden als dit nodig is om de veiligheid van bewoners te waarborgen en het past binnen het afwegingskader van deze PKB. In het Eems-dollardgebied is het Eemsdollardverdrag van toepassing. Dat betekent onder meer dat over ingrepen in het verdragsgebied tussen Duitsland en Nederland overlegd moet worden. 3. Wat komt er op ons af? A. Hogere waterstandstanden, zwaardere golfaanval, meer bodemdaling, iets meer verzilting en de eerstvolgende toetsingsperiode Als gevolg van de versnelde klimaatsverandering zal de zeespiegel stijgen. Volgens de KNMI '06 scenario's [KNMI, Klimaatscenario's 2006] is de absolute zeespiegelstijging rond 2050 aan de Nederlandse kust tussen de 15 en 35 cm. Omstreeks 2100 varieert de stijging tussen de 35 en 85 cm. Ook na 2100 stijgt de zeespiegel en bedraagt naar schatting in 2300 tussen de 100 en 250 cm. Daarnaast bestaan er ook scenario's die grotere stijgingen voorspellen, maar daar horen nadrukkelijk ook grotere onzekerheden bij. Deze klimaatverandering zal naar verwachting ook gepaard gaan met meer en zwaardere stormen. Ondanks het feit dat er over een aantal aspecten nog onvoldoende zekerheid bestaat, worden landelijk de KNMI 06 scenario's als voldoende betrouwbaar gezien. Daarom nemen we ze in deze Kustvisie als uitgangspunt. Rond 2100 zal de bodem naar verwachting dalen met nog ongeveer 10 cm. Belangrijkste reden is de aardgaswinning. In 2005 zijn nieuwe prognoses voor de bodemdaling in Groningen en Friesland vastgesteld, (Bodemdaling door Aardgaswinning, Nederlandse Aardolie Maatschappij 2005]. Een bodemdaling van 10 centimeter opgeteld bij de absolute zeespiegelstijging variërend van 35 tot 85 cm in 2100 komt uit op een relatieve zeespiegelstijging van 45 tot 95 cm. Dit heeft ook gevolgen voor de omvang van de verziltingsproblematiek. Uit onderzoek [Rapport Haskoning, Verziltingsonderzoek Comcoast Groningen] blijkt dat in de huidige situatie gebieden met (sterke) kwel beperkt zijn tot een smalle zone langs de zeedijk en diepe polders met lage polderpeilen in het binnenland. Dat onderzoek geeft ook aan dat een 6

12 -

13 zeespiegelstijging van 50 centimeter leidt tot een beperkte toename van kwel in het noordelijk kustgebied. Op basis van de Wet op de Waterkering worden de primaire keringen eens in de vijf jaar getoetst aan de zogenaamde Hydraulische Randvoorwaarden. Uitgangspunt hierbij is dat de kering bestand is tegen een overschrijding van de maatgevende waterstand van gemiddeld eens in de 4000 jaar. Als gevolg van de eerder genoemde klimaatverandering verwachten we zwaardere Hydraulisch Randvoorwaarden voor de volgende toetsingsronde ( ). In deze nieuwe randvoorwaarden voor de Waddenzee worden in beperkte mate ook de resultaten vanuit het recent opgestarte golfmeetprogramma meegenomen. Aanleiding van dit golfmeetprogramma was onvoldoende kennis van de golfdoordringing vanuit de Noordzee naar de Waddenzee. Het programma heeft een lange doorlooptijd en resultaten leiden mogelijk ook tot een verzwaring van de Hydraulische Randvoorwaarden Bij de primaire dijken is er gedeeltelijk nog sprake van een overhoogte van ongeveer een halve meter. Toch schatten we in dat een substantieel deel van de Groninger primaire dijken aan het eind van de huidige toetsingsperiode ( ) een onvoldoende haalt. Als de nieuwe Hydraulische Randvoorwaarden hiervoor aanleiding geven (onder andere zwaardere golfbelasting) nemen we maatregelen om een gemiddelde overschrijdingskans van 1 : 4000 te handhaven. B. De invoering van de overstromingsrisicobenadering en robuust ontwerpen De overstromingsrisicobenadering houdt in dat er aandacht is voor bescherming tegen overstromingen én aandacht voor het beperken van de maatschappelijke gevolgen van een eventuele overstroming. Dit illustreert de formule: R( isico ) = K( ans ) X G( evolg ). Deze benadering vindt onder meer zijn onderbouwing in de groei van het aantal inwoners en de economische waarde sinds De huidige gemiddelde overschrijdingskans is gebaseerd op dat jaar. Bij de huidige primaire keringen zijn de gevolgen van het overstromingsrisicobeleid nog niet meegenomen, omdat dit destijds geen vastgesteld beleid was. Inmiddels is via een Europese Hoogwaterrichtlijn vastgesteld dat er zo'n beleid moet komen. Voor Nederland is dat nog niet concreet ingevuld. We adviseren om bij toekomstige noodzakelijke aanpassingen robuust te ontwerpen. Dat betekent dat er niet alleen rekening wordt gehouden met de vastgestelde formele ontwerprandvoorwaarden. Ook eventuele onzekerheden en de mogelijkheid om een constructie uit te breiden naar de lokale omstandigheden moeten worden meegenomen. Ruimtelijke reservering voor toekomstige uitbreiding van de primaire waterkering moet worden opgenomen in de legger en vervolgens vastgesteld in bestemmingsplannen. Achterliggende doel van robuust ontwerpen is het voorkomen van ingrijpende en kostbare aanpassingen tijdens de geplande levensduur van een constructie. Een voorbeeld is het aanbrengen van extra heipalen onder een kunstwerk zodat het op een later tijdstip verhoogd en verzwaard kan worden. Achteraf heipalen aanbrengen is of onmogelijk of extreem kostbaar. Samenvattend, gelijktijdig met de maatregelen voor het handhaven van de gemiddelde overschrijdingskans van 1 : 4000 moeten we ook rekening houden met de nieuwe Hydraulische Randvoorwaarden, de overstromingsrisicobenadering en het robuust ontwerpen (als onderdeel van de ontwerprandvoorwaarden). 4. Wat is onze primaire reactie daarop? De in het vorige hoofdstuk geschetste ontwikkelingen betekenen het nemen van duurzame maatregelen. Voordat we concreet aangeven hoe we dat gaan doen, maken we twee randvoorwaardelijke keuzes: Volledig behoud van grondgebied 7

14 - -

15 Volledig behoud van grondgebied betekent in deze Kustvisie dat de ligging van de huidige primaire kering het uitgangspunt blijft bij toekomstige aanpassingen. Het terugtrekken van de primaire kering tot aan hoger gelegen gronden kan worden overwogen. Alleen is dat voor de Groninger situatie absoluut niet zinvol omdat de terreinhoogte landwaarts van de kuststrook lager ligt. De hoger gelegen delen van de provincie bevinden zich helemaal aan de zuidzijde van de provincie ( zie hoogtekaart van provincie Groningen. bijlage 3, blz.17 ) Terugtrekken voor de zee betekent ook een verkeerd signaal aan potentiële investeerders. Er zijn elders op de wereld voorbeelden bekend van potentiële Amerikaanse investeerders, die zich terugtrokken bij het vernemen van de hoogteligging van de beoogde vestigingsplaats onder de zeespiegel. Ook inwoners van de provincie kunnen terugtrekken opvatten als een negatief signaal. Veiligheid is niet alleen een kwestie van technische oplossingen en berekende veiligheidsrisico's, maar ook een kwestie van gevoel. Groningen kent bovendien een geschiedenis van inpoldering. Overigens blijkt uit globale indicatieve cijfers dat de provincie Groningen met alleszins redelijke middelen te verdedigen is. Op basis van het project V(eiligheid) N(ederland) in K(aart) is de inschatting van de financiële schade in de provincie Groningen in geval van overstroming vanuit zee ongeveer 20 miljard ( excl. de economische waarde van de aardgaswinlokaties ). De investering om de huidige primaire kering aan te passen is geschat op ruwweg 700 miljoen. Omgerekend een jaarlijkse verzekeringspremie van 35 mln/20 mld ~ 1,750/00. Ter vergelijking: de verzekeringspremie van een brandverzekering is ruwweg 2 0/00 per jaar. Ook het ruimtelijk effect van aanpassing van de huidige primaire kering is alleszins redelijk en uitvoerbaar. Een globale inschatting gaat uit van een verbreding van ruwweg 30 meter (huidige breedte is 50 meter) en een verhoging van ca. 1,5-2,7 m ( huidige hoogte is 9 m). Zie ook bijlage 1 op blz.15. Het huidig landgebruik en functies in de kustzone duurzaam waarborgen Deze keuze is onlosmakelijk verbonden met de vorige. Op dit moment is er vanuit waterkeringperspectief geen enkele aanleiding om zeker tot 2050 het gebruik en de functies in de kustzone te wijzigen. Ook zijn er geen signalen die een wijziging van het landgebruik en functies op termijn nodig maken. Vanwege de daar aanwezige belangen mogen het huidig gebruik en functies in de kustzone verder geen hinder ondervinden van de directe effecten van de klimaatverandering op zee (overslag) en de beheersmaatregelen die daaruit voortvloeien. Daarnaast bevinden zich in de kustzone ondermeer 20% van de Nederlandse petrochemische industrie en 20% van de ( toekomstige) Nederlandse elektriciteitsproductie. Terugtrekking van de kering naar hogere grond heeft grote invloed op de economische belangen in het gebied. Ook betekent een overstroming in geval van petrochemische industrie zeer grote milieuschade. - Landwaarts verleggen van het dijktracé betekent ook een verlies van waardevolle landbouwgrond langs het overgrote deel van de Groninger kust. Deze landbouwgronden zijn economisch gezien altijd al waardevol geweest. Recente ontwikkelingen leiden tot een structurele toename in waarde, blijkt ook uit stijgende grond- en graanprijzen. Verder vertegenwoordigen ook de vele aardgaswinlokaties een grote economische waarde voor heel Nederland. Zoals hierboven al is aangegeven gaat het landinwaarts om respectabele economische belangen. Daarom hebben we voorkeur voor zeewaartse aanpassingen van de huidige primaire kering. Dit geldt in z'n algemeenheid voor de Groninger kust. In hoofdstuk 6 gaan we specifiek in op de situatie rondom de zeehavens van Lauwersoog, Eemshaven en Delfzijl. We hebben hier te maken met het gebied van de PKB Waddenzee. Dat betekent dat er mede op basis van de NB - wet en de WRO (o.a. watertoets) in de planstudiefase een brede en zorgvuldige belangenafweging moet plaatsvinden om tot een definitieve keuze voor de aanpassingen te komen. Dit laat onverlet dat onze voorkeur uitgaat naar een zeewaartse aanpassing van de huidige primaire kering, tenzij de eerdergenoemde belangenafweging dit niet mogelijk maakt. In zo'n situatie zullen we 8

16 -

17 kiezen voor een meer landwaartse aanpassing. Hoofdstuk 5 beschrijft in de "waterkeringsparagraaf" dan ook een zeewaartse én een landwaartse ruimtelijke reservering vanuit de huidige primaire kering. Dat betekent dat toekomstige oplossingen in ieder geval binnen die gereserveerde ruimte moet plaatsvinden, met maatwerk in woon- en industriegebieden. 5.Hoe gaan we ons daadwerkelijk duurzaam verdedigen? Algemeen Er is voor deze Kustvisie geen specifiek onderzoek gedaan. Wel hebben we de voorgestelde aanpak gebaseerd op kennis van interne en externe deskundigen en op algemene onderzoeksresultaten. Zoals eerder is aangegeven wordt de situatie rondom de zeehavens van Lauwersoog, Eemshaven en Delfzijl apart in hoofdstuk 6 behandeld. We richten ons hierbij in eerste instantie op de bestaande primaire waterkering Deze focus komt direct voort uit de twee keuzes uit het vorige hoofdstuk. Voor de verdediging voor de zee richten wij ons op de primaire waterkering. Voor de middenlange termijn (50 jaar voor dijken en 100 jaar voor kunstwerken) kan met het versterken van de huidige primaire waterkering het huidige veiligheidsniveau worden gegarandeerd. Dit kan met redelijke middelen. Voor het versterken van onze primaire waterkering zijn ruimte en middelen nodig. In de volgende waterkeringsparagraaf (ruimtelijke reservering) houden we voor de zorgvuldigheid rekening met een zeewaartse en een landwaartse aanpassing. De voorkeur gaat echter uit naar zeewaartse oplossingen. In de planvoorstellen komt de belangenafweging verder aan de orde en dan worden ook de gekozen aanpassingen verder uitgewerkt. Het uitgangspunt "huidige primaire kering" sluit afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden innovatieve oplossingen niet uit. We adviseren verder om bij aanpassing van de kering rekening te houden met lokale natuur- en landschapsaspecten. Bij de keuzes voor het ontwerp van de aanpassing van de primaire kering, vormen de mogelijkheden die in het Comcoast project zijn onderzocht een goede bron. Voorwaarde hierbij is dat genoemde keuzes en beoogde veiligheid niet in het geding komen en dat het past binnen de financiële kaders. Waterkeringsparagraaf Voor het traditioneel versterken van onze primaire waterkeringen is ruimte nodig. Conform de Nota Ruimte is voor Groningen de Waterkeringsparagraaf opgesteld. Daarin wordt onder meer voldoende ruimte gereserveerd voor toekomstige maatregelen om de veiligheid te kunnen waarborgen. Met die reserveringen voorkomen we onomkeerbare ruimtelijke ontwikkelingen die nadelig kunnen zijn voor toekomstige dijkversterkingen. Om versterking van de primaire waterkeringen voor een periode van 200 jaar zeespiegelstijging in de Waddenzee mogelijk te maken, wordt uitgegaan van een reserveringszone aan zee- en landzijde van de huidige primaire kering van 100 meter. Dit bestaat uit een vrije ruimte van 75 meter en een buitenbeschermingszone van 25 meter. Waar in de huidige situatie de bebouwing relatief dicht op de waterkering staat wordt voor maatwerkoplossingen gekozen. Overstromingsrisicobeleid. Via Brussel is een overstromingsrisicobeleid inmiddels verplicht. Voor Nederland is zo'n beleid nog niet concreet ingevuld. Bij het aanpassen van de huidige waterkeringen moet de overstromingsrisicobenadering wel gelijk worden meegenomen. In het algemeen komt dat neer op dimensionering van de waterkering op de overstromingsrisicobenadering. We adviseren daarbij ook de voormalige slaperdijken te betrekken. In de huidige situatie zijn de slaperdijken niet overal volledig meer in tact. Daar waar dat nog wel het geval is zorgen ze voor een behoorlijke tijdswinst bij een eventuele doorbraak, zoals aangetoond door berekeningen van de overstromingseffecten uitgevoerd binnen het project VNK. Daarom is het van belang om de huidige situatie tenminste te consolideren. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen in welke mate de voormalige slaperdijken hun functie inderdaad terug moeten krijgen De voormalige slaperdijken liggen er grotendeels nog. In geval van consolidatie of revitalisatie zullen ze in de legger en de keur van de waterschappen moeten worden opgenomen. Ook moeten de waterschappen er organisatorisch op inspelen. 9

18 -

19 Robuust ontwerpen. We kiezen nadrukkelijk voor robuust ontwerpen. Dit betekent dat we rekening houden met de resterende onzekerheid (bijvoorbeeld over de uitkomsten van het lopende golfmeetprogramma) en met de uitbreidbaarheid (zwaar fundament) van de aangepaste kering. We adviseren om bij de aanpak gelijktijdig te onderzoeken of er aanvullende maatregelen nodig zijn in verband met de toename van de verzilfing. Wanneer moeten we beginnen? In feite is er al een begin gemaakt met de ruimtelijke reservering op basis van de waterkeringsparagraaf. Verder wordt het interventieniveau voor het versterken van de primaire waterkering bepaald door de uitkomsten van de toetsing primaire waterkering. Als een bepaald dijkvak niet voldoet aan de Hydraulische Randvoorwaarden moeten op basis van de Wet op de waterkering versterkingsmaatregelen worden uitgevoerd. Deze versterkingsmaatregelen worden, aan de hand van het Hoogwaterbeschermingsprogramma, gefinancierd uit rijksmiddelen. Binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma maakt de rijksoverheid een afweging van de haalbaarheid van de concreet ingediende planvoorstellen. Inhoudelijke beoordeling, landelijke prioriteitsstelling en beschikbaar budget spelen hierbij een rol. Bij de start van een planstudie kan het veiligheidsprobleem breder worden getrokken als daarvoor aanleiding is, bijvoorbeeld door het te koppelen aan andere problemen of projecten. Een maatschappelijke kosten-batenanalyse is in zo'n geval onderdeel van de afweging (ten behoeve van het voorkeursalternatief). Deze methodiek is ook toegepast bij bijvoorbeeld de planstudies voor het project "Zwakke Schakels in de Kust". Binnen de provincie Groningen biedt dit wellicht kansen om in de situatie rondom Delfzijl bijvoorbeeld te kiezen voor een oplossing waarbij naast de veiligheidsproblematiek gelijktijdig andere maatschappelijk relevante zaken worden meegenomen. Dat betekent wel dat er andere financiële bronnen naast het budget van het Hoogwaterbeschermingsprogramma moeten worden aangeboord. Van de gehele Groninger kust is het gedeelte Eemshaven - Delfzijl het meest kritisch omdat hier geen vertragende factor in de vorm van slaperdijken aanwezig is. Hoewel dit traject in een betrekkelijke luwte ligt, is de huidige dijk daar ook op gedimensioneerd. Als de dijk echter bezwijkt, zal het zeewater binnen 36 uur in de buitenwijken van de stad Groningen staan. Bij het ontwerpen van versterkingen aan de primaire waterkeringen gaan we uit van een levensduur van 50 jaar voor dijken en 100 jaar voor kunstwerken. Een goed ontwerp is robuust. We hanteren daarbij ontwerprandvoorwaarden waarbij de te verwachten belastingssituatie van de primaire waterkering voor de middenlange termijn worden meegenomen (50 jaar). Hiermee voorkomen we zo goed als mogelijk dat we binnen enkele decennia opnieuw versterkingsmaatregelen moeten nemen (zie robuust ontwerpen hoofdstuk 3). Zeker met het oog op het voortschrijdend inzicht in zaken als golfbelasting en faalmechanisme moeten de eerstvolgende versterkingsmaatregelen aan de huidige primaire kering leiden tot een duurzame en robuuste verdediging tegen de dreiging van de zee. AI met al dringen we er op aan om meteen aan de slag te gaan als de uitkomst van de toetsing op actie aanstuurt. We verwachten dat de eerder genoemde 700 miljoen verdeeld over een periode van ongeveer 30 jaar vanaf de eerstvolgende toetsingsperiode zal worden uitgegeven. Daarmee hebben we de Groninger primaire keringen voldoende veilig gemaakt voor tenminste een periode van 50 jaar na het moment van aanpassing. 6. De aanpak bij de zeehavens van Lauwersoog, Eemshaven en Delfzijl. Algemeen. - De huidige situatie van de Groninger zeehavens is ruwweg beschreven in hoofdstuk 2. Voor de aanpak van de primaire keringen ter plaatse van de zeehavens, hebben we twee oplossi ngsrichti ngen: 1. Versterken van de huidige primaire kering, voldoende ophoging van de buitendijkse terreinen, aanpassing van de schermdijk en het eventueel aanpassen van gebouwen. 10

20 - -

21 In principe zijn de kosten voor de aanpassing van de huidige primaire waterkering voor het rijk (Hoogwaterbeschermingsprogramma) en de overige kosten voor de havenbeheerder en / of de individuele terreingebruiker of investeerder. De rijksoverheid en waterkeringsbeheerders garanderen nergens in Nederland de veiligheid tegen overstroming vanuit zee voor buitendijkse gebieden. Wel heeft de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat de toezegging gedaan het bestaande veiligheidsniveau te handhaven voor de bebouwde gebieden (geen industriegebieden) langs de Noordzeekust. Hoewel er geen normen zijn voor de hoogte van buitendijkse haven- en industriegebieden, is het verplicht om op basis van de Richtlijn Overstromingsrisico's ( ROR) een integrale risicoanalyse (inclusief het overstromingsrisico) van de bedrijven te vragen zoals ook in het Europoortgebied is gedaan. 2. Verplaatsen van de huidige primaire kering naar de zeewaartse begrenzing van het havengebied in combinatie met het aanbrengen van een stormvloedkering om de "open" verbinding met zee te waarborgen. Als stormvloedkering kan worden gedacht aan de Maeslantkering in Hoek van Holland. Bij de eerste oplossing zal de bijdrage van het rijk vanuit het Hoogwaterbeschermingsprogramma voldoende zijn. De overige kosten zijn bij de eerste oplossing voor rekening van de havenbeheerder en / of de individuele terreingebruiker of investeerder. Als we kunnen aantonen dat met deze oplossing de totale maatschappelijke opbrengsten substantieel hoger zijn, kan bijvoorbeeld vanuit het nationale zeehavenbeleid extra budget beschikbaar worden gesteld. Het Hoogwaterbeschermingsprogramma gaat bij financiering uit van de bestaande primaire kering. Binnen het kader van deze Kustvisie doen we geen onderzoek naar de eventuele maatschappelijke meerwaarde van de tweede oplossing. We beperken ons tot een globale kostenvergelijking van beide oplossingrichtingen vanuit waterkeringperspectief. Lauwersoog. Het grote kostenverschil tussen beide oplossingen van 150 miljoen wordt bepaald door de aanleg van een stormvloedkering in de tweede oplossing. Dit staat nog los van de hoge onderhoudskosten, geschat op tenminste 5 tot 10 miljoen per jaar. Hierbij gaat men ervan uit dat de aanpassing van de huidige primaire kering (eerste oplossing) zonder al te grote technische aanpassingen kan worden uitgevoerd. Het Hoogwaterbeschermingsprogramma richt zich primair op de huidige primaire kering (eerste oplossing) en daarbij is een stormvloedkering niet relevant. Zo'n stormvloedkering wordt in deze situatie dan ook niet vanuit het Hoogwaterbeschermingsprogramma gefinancierd. Een andere manier van financiering is hier niet waarschijnijk. Ons advies is dan ook te kiezen voor de eerste oplossing: versterking van de huidige primaire kering, buitendijkse terreinen ophogen, gebouwen aanpassen en zorgen voor een adequate schermdijk. Eemshaven. Hier geldt hetzelfde als voor Lauwersoog. De bij oplossing twee aan te leggen stormvloedkering zorgt ook hier voor hogere kosten ( 250 miljoen) naast de jaarlijkse onderhoudskosten van tenminste 5 tot 10 miljoen. Alternatieve financiering van een stormvloedkering is ook hier niet waarschijnlijk. In de Eemshaven is overigens een begin gemaakt met ophoging van de huidige buitendijkse terreinen en aanpassing van de gebouwen. Ook lopen er nog discussies over de definitieve contouren van de Eemshaven, zoals aanpassingen aan de Oostlob en een eventuele landwaartste uitbreiding. We adviseren om in afwachting van de definitieve besluitvorming vooralsnog uit te gaan van de huidige primaire kering. Te meer omdat hier op korte termijn waarschijnlijk geen aanpassing nodig is. Behalve het handhaven van het huidige tracé van de primaire kering kan men kiezen voor een tracé waarbij de toekomstige Oostlob volledig binnendijks wordt of een tracé dat in geval van een landwaartse uitbreiding volledig landwaarts van de Eemshaven komt te liggen. In de laatste situatie wordt de Eemshaven volledig buitendijks. Overigens adviseren we hier ook een ophoging van de buitendijkse terreinen, aanpassing van gebouwen en te zorgen voor een adequate schermdijk. 11

22

23 Ingeval van uitbreiding of aanpassing van de Eemshaven zullen bij de invulling van de industrieterreinen de huidige en toekomstige waterkeringen met inbegrip van de waterkeringszones langs deze keringen gerespecteerd dienen te worden. De haven van Delfzijl. De gemeente Delfzijl wil een deel van de huidige primaire kering verplaatsen. Vanuit waterkeringsperspectief is dit echter niet noodzakelijk en vanuit financieel oogpunt niet wenselijk. Een aan te leggen stormvloedkering zal ook hier 200 miljoen en de jaarlijkse onderhoudskosten van tenminste 5-10 miljoen duurder zijn dan bij de eerste oplossing. Vanuit waterkeringperspectief is het advies de huidige primaire kering aan te passen, buitendijkse terreinen op te hogen, gebouwen aan te passen en te zorgen voor en adequate schermdijk. Als er bij aanpassing van de huidige primaire kering langs het zeehavenkanaal een ruimtelijke claim op het industrieterrein nodig mocht zijn, kan worden overgegaan op een alternatieve constructie met stalen damwand en beton. Vanuit waterkeringsperspectief is aanpassing van het huidige tracé niet wenselijk. Dat betekent een keuze voor de eerste oplossing. In Delfzijl lopen echter twee andere projecten: aanpassing van het centrum en vervanging van de zeesluizen. We adviseren om te onderzoeken of een en ander kan worden geïntegreerd. Bij het nieuwe ontwerp is het reëel om bij de zeehavens rekening te houden met de aanwezigheid van buitendijkse terreinen en schermdijken. Maar dat is een zaak tussen de waterkering- en havenbeheerder. Vanuit het Hoogwaterbeschermingsprogramma is dit acceptabel mits het geen extra kosten voor de aanpassing van de huidige kering met zich meebrengt. 7. De aanpak bij de (toekomstige) woonkernen. De woonkernen Delfzijl en Termunterzijlliggen beide dicht tegen de huidige kering aan. De huidige bebouwing wordt om reden van kustverdediging ongemoeid gelaten. Dat betekent dat hier voor zover nodig moet worden gekozen voor een meer zeewaartse oplossing. Als er in de toekomst hier of elders sprake is van de aanleg van nieuwe woonwijken of -kernen, adviseren we ophoging van het betreffende terrein tot een voldoende veilig niveau. Voor de gebiedsopgave "Eemsdelta" liggen plannen die nog verder uitgewerkt gaan worden. Deze kunnen mogelijkheden bieden op voorwaarde dat de veiligheid ter plaatse van de huidige primaire kering wordt gegarandeerd. Ook hiervoor geldt dat het Hoogwaterbeschermingsprogramma alleen de maatregelen ten gunste van de huidige primaire kering financiert. 8. De invloed van de Noordzee. Zowel de hoge waterstanden als de golven komen vanaf de Noordzee. Om de invloed van de Noordzee op de Groninger kust verder te verlagen zijn twee mogelijke oplossingen bekeken: De aanleg van een stormvloedkering tussen de Waddeneilanden Om de invloed van de Noordzee volledig buiten de deur te houden, moet de hele Waddenzee inclusief het Duitse deel worden afgesloten met stormvloedkeringen tussen de eilanden, als bijvoorbeeld de Oosterscheldekering (beweegbare schuiven met een of meer schutssluizen voor de havens). Zo'n stormvloedkering is van een heel andere orde dan besproken in het vorige hoofdstuk bij de Groninger zeehavens. Ze brengen dan ook gigantische kosten met zich mee, een veelvoud van de aanpassingskosten van de huidige primaire kering. Bovendien raken de zeehavens hun open verbinding met de zee kwijt. Ook zal de Waddenzee grotendeels verdwijnen omdat zo'n stormvloedkering de totale sediment balans verstoort en dus volstrekt tegen de natuur in gaat. Zo'n "oplossing" raden we dan ook af. De aanleg van een tweede rij waddeneilanden De aanleg van een tweede rij Waddeneilanden reduceert de golfaanval. Maar het maakt de opstuwing van het water langs de Groninger kust ongunstiger. De invloed op de sedimenthuishouding is onzeker en de kosten zullen zeer hoog zijn. Daarom raden we ook deze oplossing af. 12

24 -

25 Er moet in ieder geval aandacht zijn voor het in stand blijven van het zogenaamd kustfundament van de huidige primaire waterkering. Hieronder verstaan we het gebied dat begint op een diepte van NAP.- 20 meter op de grens tussen de Noordzee en de Waddenzee en via de Oostelijke Waddenzee en de kwelders eindigt aan de voet van de primaire kering. Met in stand houding van het kustfundament wordt zo goed als mogelijk met de natuur meegewerkt. De huidige reducerende werking van dit gebied wordt geïllustreerd door bijvoorbeeld de huidige dijkhoogte langs de Emmapolderdijk van NAP. + 9 m, te vergelijken met de hoogte van de primaire kering in Den Helder van NAP m, waar een dergelijk gebied niet aanwezig is. Op korte termijn lijken nog geen maatregelen nodig. We verwachten dat de Waddenzee de nu te verwachten zeespiegelstijging zal kunnen volgen. Wel adviseren we het rijk om de situatie te laten monitoren. In feite doet Rijkswaterstaat dat al, maar de afspraken daarover mogen wel wat explicieter. Mochten aanvullende maatregelen op termijn nodig zijn, dan denken we daarbij aan suppleties uitgevoerd door de rijksoverheid. 9. Afstemming met Friesland en Duitsland. De provincie Friesland is bezig met een nieuw provinciaal waterplan met daarin ook aandacht voor de kustverdediging. Friesland heeft op dit moment nog geen concrete plannen. Wel heeft de provincie Friesland eisen gesteld aan de ruimtelijke reservering voor waterkeringen in het streekplan Friesland Omdat Friesland bij dezelfde dijkring (6) hoort als Groningen, is afstemming gewenst. Duitsland hoort bij een andere dijkring. Toch is het goed inzicht te hebben in de manier waarop Duitsland zich voorbereidt op de gevolgen van de klimaatverandering. Er is daar gesproken over een verhoging van de huidige primaire keringen van ongeveer 70 centimeter. Omdat de dijken in Duitsland flauwere taluds hebben geeft een eventuele verhoging van 70 centimeter vertrouwen in een goede aanpak. Maar op dit moment is nog onduidelijkheid of die ophoging inderdaad doorgaat. 10. Bewustwording burgers Burgers staan als het ware met de rug naar de zee. We adviseren om bewustwording bij burgers van de risico's van overstromingen vanuit zee een impuls te geven. We kunnen daarbij het beste voortborduren op de activiteiten die zijn opgestart in het kader van de zogenaamde risicowijzer. 11. De kosten en financiering. De kosten van aanpassing van de huidige primaire kering binnen de kaders van deze Kustvisie schatten we globaal op 700 miljoen. Hoewel de financiering al bij de vorige hoofdstukken aan de orde is geweest, vermelden we nogmaals de essentie. Eenmalige kosten. Als de aanpassing van de huidige primaire kering voortvloeit uit toetsing op de criteria van de Wet op de Waterkering zijn deze kosten vanuit het Hoogwaterbeschermingsprogramma voor rekening van het rijk. Dit geldt als de norm wijzigt, de hydraulische randvoorwaarden wijzigen of als de leidraden worden aangepast. Dit is formeel nog geen vastgesteld beleid. Toch pleiten we ervoor om de kosten die voortvloeien uit het overstromingsrisicobeleid en het robuust ontwerpen, gezien hun directe verwevenheid met de waterkeringsfunctie, ook te financieren vanuit het Hoogwaterbeschermingsprog ramma. Als er gelijktijdig andere projecten of ontwikkelingen worden meegenomen of een ander tracé wordt gekozen die leiden tot andere plannen, dan zijn de meerkosten voor de initiatiefnemer. Hiervan kan worden afgeweken als er grotere maatschappelijke belangen in het geding zijn. Maar ook dan geldt dat deze kosten niet ten laste komen van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Financiering vanuit het nationale zeehavenbeleid is dan een optie. In principe zijn de kosten van ophoging van buitendijkse terreinen, aanpassing van gebouwen en een schermdijk voor rekening van de havenbeheerder en / of de investeerder. In geval van bodemdaling door aardgaswinning kan een claim bij de commissie Bodemdaling worden ingediend. Hiervoor is budget gereserveerd. Structurete kosten. Bij structurele kosten gaat het om beheer- en onderhoudskosten. Deze kosten zijn en blijven voor rekening van de waterkeringsbeheerder i.c. het waterschap. 13

26 -

27 Ook de kosten voor het monitoren van het gebied tussen de lijn vanaf NAP M tot aan de teen van de huidige primaire waterkering zijn voor rekening van de rijksoverheid. Hetzelfde geldt voor de kosten van eventuele suppleties. 14

28 -

29 Bijlage 1, Twee oplossingen voor de aanpassing van de Emmapolderdijk Emmapolderdij k, Buitentalud 1:4, glad, berm 5m 10m NAP" 1 m \'~ N.Af' 10J m NAP+E..5m '. llm 8m 51 m Kosten 7,3 M lkm ~ Rijkswaterstaat Emmapolderdijk, Buitentalud 1:4, glad, geen berm PoldefZJ}de 5m ~"11.7m NAP. 1 m N.4J::l.02m 2' m Slm 8m Kosten 6,1 M lkm Rijkswaterstaat 15

30 ......

31 , _.- l,/:, '~ N J Bijlage 2 : Trace van zowel de primaire kering als de voormalige slaperdijken. 16

32

33 hoogtekaart van provhcie Groningen (bbuminten ;jjn gelegen onder NAP) _ORw.>..o&I N A.- Bijlage 3 : Hoogtekaart van de provincie Groningen - 17

34

KUSTVISIE PROVINCIE GRONINGEN Veiligheid en Economie

KUSTVISIE PROVINCIE GRONINGEN Veiligheid en Economie KUSTVISIE PROVINCIE GRONINGEN Veiligheid en Economie Stuurgroep Kustvisie 22 mei 2008 Inhoudsopgave Kustvisie provincie Groningen. 0. Samenvatting..3 1. Waarom een Kustvisie?...5 2. Hoe is de huidige situatie

Nadere informatie

Aan de leden van Provinciale Staten

Aan de leden van Provinciale Staten Aan de leden van Provinciale Staten Datum : 4 november 2008 Briefnummer : 2008-58.723/44/A.22, LGW Zaaknummer : 132111 Behandeld door : Klaassens K.R. Telefoonnummer : (050) 3164622 Antwoord op : Bijlagen

Nadere informatie

Deltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied

Deltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Deltaprogramma Waddengebied Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Colofon Deltaprogramma Waddengebied Nieuwe Uitleg 1 Den Haag PROBLEEMANALYSE DELTAPROGRAMMA WADDEN Datum 10 augustus 2011 Status

Nadere informatie

Opgave waterveiligheid en opties Procesinnovaties POV Holwerd aan Zee (Wetterskip, mei 2016)

Opgave waterveiligheid en opties Procesinnovaties POV Holwerd aan Zee (Wetterskip, mei 2016) Opgave waterveiligheid en opties Procesinnovaties POV Holwerd aan Zee (Wetterskip, mei 2016) Opgave waterveiligheid Westelijk van de veerdam is 2,3 km betonblokkenbekleding in de teen van de dijk afgetoetst

Nadere informatie

Projectoverstijgende verkenning van innovatieve dijkverbeteringsoplossingen voor de waddenzeedijken. Hiermee kunnen we noodzakelijke verbeteringen

Projectoverstijgende verkenning van innovatieve dijkverbeteringsoplossingen voor de waddenzeedijken. Hiermee kunnen we noodzakelijke verbeteringen Projectoverstijgende verkenning van innovatieve dijkverbeteringsoplossingen voor de waddenzeedijken. Hiermee kunnen we noodzakelijke verbeteringen sneller en goedkoper uitvoeren. WAAROM DEZE POV? De POV

Nadere informatie

Naar het optimale voorkeursalternatief

Naar het optimale voorkeursalternatief Kustversterking Katwijk Naar het optimale voorkeursalternatief Veiligheidsprobleem Katwijk afslagzone (verdwijnt in zee) Tramstraat overstromingszone Veiligheidsprobleem Voorgeschiedenis: Probleem De waterkering

Nadere informatie

Naar veilige Markermeerdijken

Naar veilige Markermeerdijken Naar veilige Markermeerdijken Naar veilige Markermeerdijken Hoogheemraadschap Hollands Noorder kwartier versterkt 33 kilometer afgekeurde dijk tussen Hoorn en Amsterdam. Tijdens de toetsronde in 2006 zijn

Nadere informatie

De Ouderenpartij NH maakt zich ernstig zorgen over de hoogwaterveiligheid Den Oever/Afsluitdijk/Kornwerderzand

De Ouderenpartij NH maakt zich ernstig zorgen over de hoogwaterveiligheid Den Oever/Afsluitdijk/Kornwerderzand Vragen nr. 25 Aan de leden van Provinciale Staten van Noord-Holland Haarlem, 26 juni 2012 Onderwerp: vragen van de heer J.H. Leever (ONH). De voorzitter van Provinciale Staten van Noord-Holland deelt u

Nadere informatie

Geachte dames en heren,

Geachte dames en heren, Aan de leden van Provinciale Staten, aan de colleges van burgemeester en wethouders van de 25 gemeenten in de provincie Groningen, en de dagelijkse besturen van de waterschappen, met werkgebied in de provincie

Nadere informatie

Definitiefase Multifunctionele dijk

Definitiefase Multifunctionele dijk Definitiefase Multifunctionele dijk Arjen Bosch in opdracht van gemeente Delfzijl www.decoulissen.nl Verkenning Schermdijk Delfzijl v-1 (september 2010) i Inhoudsopgave 1. Aanleiding... 1 2. Probleemstelling...

Nadere informatie

Versterking bestaande zeewering. Type Maatregelen Masterplan Kustveiligheid

Versterking bestaande zeewering. Type Maatregelen Masterplan Kustveiligheid Versterking bestaande zeewering Type Maatregelen Masterplan Kustveiligheid Ir. Peter Van Besien MDK-Afdeling Kust 28/09/17 1. Historiek kustlijn & bestaande zeewering 2. Risico s kustgebied 3. Masterplan

Nadere informatie

Project VNK de Veiligheid van Nederland in Kaart. Overstromingen in Nederland, kansen en gevolgen

Project VNK de Veiligheid van Nederland in Kaart. Overstromingen in Nederland, kansen en gevolgen Project VNK de Veiligheid van Nederland in Kaart Overstromingen in Nederland, kansen en gevolgen De Veiligheid van Nederland in Kaart Absolute veiligheid tegen overstromingen bestaat niet In de afgelopen

Nadere informatie

Deltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied

Deltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Deltaprogramma Waddengebied Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Colofon Deltaprogramma Waddengebied Nieuwe Uitleg 1 Den Haag PROBLEEMANALYSE DELTAPROGRAMMA WADDEN Datum 10 augustus 2011 Status

Nadere informatie

INGEKOMENN STUK. Aan algemeen bestuur 23 april Voorstel aan ab Kennisnemen van

INGEKOMENN STUK. Aan algemeen bestuur 23 april Voorstel aan ab Kennisnemen van Aan algemeen bestuur 23 april 2014 INGEKOMENN STUK Datum 18 maart 2014 Documentnummer 594909 Projectnummer Portefeuillehouder Programma Afdeling drs. T. Klip-Martin Veiligheid Planvorming Bijlage(n) 2

Nadere informatie

Beschrijving deelgebied Bastion in Terheijden

Beschrijving deelgebied Bastion in Terheijden Beschrijving deelgebied Bastion in Terheijden Terheijden Dijkvak omschrijving Lengte in m Opgave B117a_b Bastion 803 Hoogte Overzichtskaart met aanduiding dijkvak B117a_b, impressie van de natte EVZ en

Nadere informatie

ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 20 februari 2014

ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 20 februari 2014 ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 20 februari 2014 OPSTELLER VOORSTEL: Jan Zijlstra AFDELING: PORTEFEUILLEHOUDER: Pytsje de Graaf Agendapunt: No. /2014 Dokkum, 8 januari 2014 ONDERWERP: bestuurlijke

Nadere informatie

Bijlage 1.3 Bodemdaling in het Eems-Dollardgebied in relatie tot de morfologische ontwikkeling

Bijlage 1.3 Bodemdaling in het Eems-Dollardgebied in relatie tot de morfologische ontwikkeling Bijlage 1.3 Bodemdaling in het Eems-Dollardgebied in relatie tot de morfologische ontwikkeling........................................................................................ H. Mulder, RIKZ, juni

Nadere informatie

Onderwerp: Veiligheid Nederland in Kaart Nummer: Dit onderwerp wordt geagendeerd ter kennisneming (n.a.v.) besluitvorming college)

Onderwerp: Veiligheid Nederland in Kaart Nummer: Dit onderwerp wordt geagendeerd ter kennisneming (n.a.v.) besluitvorming college) COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HOOGHEEMRADEN COMMISSIE BMZ ALGEMEEN BESTUUR Onderwerp: Veiligheid Nederland in Kaart Nummer: 701704 In D&H: 20-08-2013 Steller: ir. P.G. Neijenhuis In Cie: BMZ (ter kennisneming)

Nadere informatie

Hydraulische Randvoorwaarden 2011concept

Hydraulische Randvoorwaarden 2011concept Hydraulische Randvoorwaarden 2011concept Globale verkenning waterveiligheid Delfzijl ir. A. Prakken Waterdienst / Water Verkeer & Leefomgeving Hydraulische Randvoorwaarden toetsen veiligheid primaire waterkeringen

Nadere informatie

2.2.1 Noordelijke kust

2.2.1 Noordelijke kust In opdracht van Rijkswaterstaat RIZA is onderzoek gedaan naar de ergst denkbare overstroming voor verschillende regio s. Dit onderzoek is uitgevoerd door adviesbureau HKV in juli en augustus 2007. Hierbij

Nadere informatie

3. Beleidsregel insteekhavens langs waterkeringen langs de Gekanaliseerde Hollandse IJssel

3. Beleidsregel insteekhavens langs waterkeringen langs de Gekanaliseerde Hollandse IJssel 3. Beleidsregel insteekhavens langs waterkeringen langs de Gekanaliseerde Hollandse IJssel Kader Keur Op grond van artikel 3.1, eerste lid, aanhef en sub a en b is het verboden zonder vergunning van het

Nadere informatie

Deel I: algemene toelichting op het kustontwerp (breedte en hoogte duin)

Deel I: algemene toelichting op het kustontwerp (breedte en hoogte duin) Deel I: algemene toelichting op het kustontwerp (breedte en hoogte duin) Hieronder is met behulp van een aantal figuren het mechanisme van kustversterking met zand en Dijk-in-Duin in relatie tot hoogte

Nadere informatie

5.19 Bouwwerken in de kern- en beschermingszone van een waterkering

5.19 Bouwwerken in de kern- en beschermingszone van een waterkering 5.19 Bouwwerken in de kern- en beschermingszone van een waterkering Kader Keur Deze beleidsregel gaat over keurartikel 3.1 eerste lid onder b: Zonder vergunning van het bestuur is het verboden gebruik

Nadere informatie

Drie deelprojecten MARCONI

Drie deelprojecten MARCONI Drie deelprojecten MARCONI MARCONI: opzet, organisatie en wat eraan vooraf ging Arjen Bosch in opdracht van gemeente Delfzijl www.decoulissen.nl Verkenning Schermdijk Delfzijl v-1 (september 2010) i Inhoudsopgave

Nadere informatie

Visie Water en Ruimtelijke Ontwikkeling bijlage 1

Visie Water en Ruimtelijke Ontwikkeling bijlage 1 Visie Water en Ruimtelijke Ontwikkeling bijlage 1 Kaarten Waterbelangen DM: 303052 1 Wateropgaven 2015 / 2027 Kaart 1. Gebieden met een WB21 wateropgave In 2005 is een studie wateropgave uitgevoerd (conform

Nadere informatie

Onderdeel 1, basale vragen

Onderdeel 1, basale vragen Introductietekst De risicokaart is een kaart op internet (www.risicokaart.nl) met informatie over risico s in uw omgeving. Denk bijvoorbeeld aan transporten met gevaarlijke stoffen, bedrijven die met gevaarlijke

Nadere informatie

Toelichting actualisatie legger Delflandse Dijk deel zeedijk, traject Hoek van Holland - Maeslantkering

Toelichting actualisatie legger Delflandse Dijk deel zeedijk, traject Hoek van Holland - Maeslantkering Toelichting actualisatie legger Delflandse Dijk deel zeedijk, traject Hoek van Holland - Maeslantkering 1. Aanleiding De vigerende legger Delflandsedijk stamt uit 1997. In 2006 heeft D&H besloten deze

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering en Veiligheid. Waterveiligheid buitendijks

Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering en Veiligheid. Waterveiligheid buitendijks Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering en Veiligheid Waterveiligheid buitendijks In ons land wonen ruim 100.000 mensen buitendijks langs de rivieren, de grote meren en de kust. Zij wonen aan de waterzijde

Nadere informatie

Verslag informatiebijeenkomst Verbetering Regionale Keringen Bredaseweg Terheijden

Verslag informatiebijeenkomst Verbetering Regionale Keringen Bredaseweg Terheijden Verslag informatiebijeenkomst Verbetering Regionale Keringen Bredaseweg Terheijden Datum: 12 januari 2016 Aanvang: 20.00 uur Locatie: Café Ons Thuis, Bredaseweg 20 Terheijden Welkom door Leon van Rijthoven

Nadere informatie

Veiligheid primaire waterkeringen,

Veiligheid primaire waterkeringen, Indicator 7 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Met de Verlengde derde toetsing

Nadere informatie

Provinciale Staten van Noord-Holland. Voordracht 64

Provinciale Staten van Noord-Holland. Voordracht 64 Provinciale Staten van Noord-Holland Voordracht 64 Haarlem, 17 augustus 2004 Onderwerp: Agenda Provinciaal Waterplan Bijlagen: - ontwerpbesluit - procesplanning provinciaal waterplan - op weg naar een

Nadere informatie

Uitgelicht: Uitleg over de versterking van de dijk langs het Zwarte Meer

Uitgelicht: Uitleg over de versterking van de dijk langs het Zwarte Meer Uitgelicht: Uitleg over de versterking van de dijk langs het Zwarte Meer Onlangs hebt u een nieuwsbrief ontvangen met informatie over de projecten op de Kampereilanden om de waterveiligheid te verbeteren.

Nadere informatie

Assetmanagement bij waterkeringen

Assetmanagement bij waterkeringen Assetmanagement bij waterkeringen Frank den Heijer NVRB symposium Assetmanagement in de publieke sector Assetmanagement bij waterkeringen Historie en context Toetsproces waterkeringen Cases: toetsronden

Nadere informatie

Bijgaand doe ik u de antwoorden toekomen op de vragen gesteld door de leden Jacobi en Cegerek (beiden PvdA) over waterveiligheid in het kustgebied.

Bijgaand doe ik u de antwoorden toekomen op de vragen gesteld door de leden Jacobi en Cegerek (beiden PvdA) over waterveiligheid in het kustgebied. > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456

Nadere informatie

Samenvatting. Waardensysteem zeesluis Delfzijl. Stuurgroep Vitale kust 3 juli, Bijlage 2b. Een zoektocht naar mogelijkheden rondom de zeesluis

Samenvatting. Waardensysteem zeesluis Delfzijl. Stuurgroep Vitale kust 3 juli, Bijlage 2b. Een zoektocht naar mogelijkheden rondom de zeesluis Stuurgroep Vitale kust 3 juli, Bijlage 2b Samenvatting Waardensysteem zeesluis Delfzijl Een zoektocht naar mogelijkheden rondom de zeesluis Mark de Bel (Deltares) Sien Kok (Deltares) Hendrik van Meerveld

Nadere informatie

Gevolgen van klimaatverandering voor de Nederlandse overheidsfinanciën

Gevolgen van klimaatverandering voor de Nederlandse overheidsfinanciën Gevolgen van klimaatverandering voor de Nederlandse overheidsfinanciën Het klimaat op aarde verandert. De kosten van deze klimaatverandering liggen voor Nederland vooral op het gebied van de waterkeringen.

Nadere informatie

Trapdijk. Dé multifunctionele stadsdijk. www.rotterdam.nl. nieuwe Trapdijk. oude dijk

Trapdijk. Dé multifunctionele stadsdijk. www.rotterdam.nl. nieuwe Trapdijk. oude dijk www.rotterdam.nl Trapdijk Dé multifunctionele stadsdijk Gemeentewerken Rotterdam ontwikkelt de Trapdijk. Dit is een trapsgewijze dijk, waarvan de treden gebruikt kunnen worden voor wegen, groen, bebouwing,

Nadere informatie

Bijlage A. Begrippenlijst

Bijlage A. Begrippenlijst Bijlage A. Begrippenlijst Begrippenlijst dijkverbeteringsplan Aanleghoogte Kruinhoogte van de dijk onmiddellijk na het gereedkomen ervan. Beheer Berm Beroep Beschoeiing Binnendijks Binnentalud Boezem Boezempeil

Nadere informatie

Omgevingswerkgroep Dijkversterking Thorn-Wessem

Omgevingswerkgroep Dijkversterking Thorn-Wessem Omgevingswerkgroep Dijkversterking Thorn-Wessem 18 april 2017 Met de omgeving, voor de omgeving Programma 1) Verslag omgevingswerkgroep 17-11-2016 2) Kennismaking 3) De omgevingswerkgroep 4) Proces 5)

Nadere informatie

Gelezen het voorstel van het college van gedeputeerde staten van Flevoland MPV/ /A;

Gelezen het voorstel van het college van gedeputeerde staten van Flevoland MPV/ /A; CRU05.005 Provinciale Staten van Flevoland, Gelezen het voorstel van het college van gedeputeerde staten van Flevoland MPV/04.031361/A; Gelet op artikel 14 van de Wet op de waterkering en op de Provinciewet;

Nadere informatie

Verbetering Waterkering Waalkade Nijmegen Toetsingsadvies over het milieueffectrapport

Verbetering Waterkering Waalkade Nijmegen Toetsingsadvies over het milieueffectrapport Verbetering Waterkering Waalkade Nijmegen Toetsingsadvies over het milieueffectrapport 13 mei 2005 / rapportnummer 1430-68 College van Gedeputeerde Staten van Gelderland Postbus 9090 6800 GX ARNHEM uw

Nadere informatie

Vollenhoverkanaaldijk. Vollenhovermeerdijk Kadoelermeerdijk

Vollenhoverkanaaldijk. Vollenhovermeerdijk Kadoelermeerdijk Westermeerdijk Inleiding Het beheersgebied van Waterschap Zuiderzeeland valt vrijwel geheel binnen de grens van de provincie Flevoland. In het beheersgebied bevinden zich twee dijkringen. Dit zijn dijkring

Nadere informatie

Stormvloedkering Oosterschelde

Stormvloedkering Oosterschelde 1 Delta-ingenieurs Ir F. Spaargaren (penvoerder) Prof.ir. K. d Angremond Ir. A.J. Hoekstra Ir. J.H. van Oorschot Ing. C.J. Vroege Prof.drs. Ir. H. Vrijling 2 Stormvloedkering Oosterschelde Brief aan de

Nadere informatie

Beleidsregels Buitendijkse regionale waterkeringen

Beleidsregels Buitendijkse regionale waterkeringen Beleidsregels Buitendijkse regionale waterkeringen maart 204 Inhoud. Inleiding... 2. Beleidsregel algemeen... 2 3. Beleidsregel bebouwing... 3 4. Beleidsregel kabels en leidingen... 8 5. Beleidsregel buitengewoon

Nadere informatie

Handelingsperspectief hoge gronden en waterveiligheid

Handelingsperspectief hoge gronden en waterveiligheid Handelingsperspectief hoge gronden en waterveiligheid Met de inwerkingtreding van de gewijzigde Waterwet zijn onduidelijkheden ontstaan met betrekking tot de hoge gronden. Met het loslaten van de dijkringgedachte

Nadere informatie

: Nieuw belastingstelsel

: Nieuw belastingstelsel A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d. : 7 september 2011 Agendapunt: 7 Onderwerp : Nieuw belastingstelsel KORTE SAMENVATTING: In het Bestuursakkoord Water is overeengekomen dat de waterschappen

Nadere informatie

Veilig achter duin en dijk Hoogwaterbeschermingsprogramma

Veilig achter duin en dijk Hoogwaterbeschermingsprogramma Veilig achter duin en dijk Hoogwaterbeschermingsprogramma Veiligheid van bewoners voorop Bescherming tegen overstromingen is voor Nederland van levensbelang. Een groot deel van de inwoners woont beneden

Nadere informatie

RBOI - Rotterdam/Middelburg bv Niets uit dit drukwerk mag door anderen dan de opdrachtgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel

RBOI - Rotterdam/Middelburg bv Niets uit dit drukwerk mag door anderen dan de opdrachtgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel RBOI - /Middelburg bv Niets uit dit drukwerk mag door anderen dan de opdrachtgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook

Nadere informatie

Jaap Spaans licht de nieuwe normering toe

Jaap Spaans licht de nieuwe normering toe Bijeenkomst: 2 e kansensessie dijkversterking in Belfeld, Beesel, Kessel en Buggenum Datum: maandag 3 oktober 2016 Tijdstip: 13.30 16.30 uur Locatie: Herberg/Brasserie de Bongerd aan de Markt 13 in Beesel

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Aandachtsveldhouder J. Lamberts Vergadering : 6 mei 2014 Agendapunt : 6. Bijlagen : 1. Concept nieuw waterveiligheidsbeleid NB: ter inzage bij directiesecretariaat 2.

Nadere informatie

Beleidsregels Buitendijkse regionale waterkeringen

Beleidsregels Buitendijkse regionale waterkeringen Beleidsregels Buitendijkse regionale waterkeringen 13 juni 2013 Inhoud 1. Inleiding... 1 2. Beleidsregel algemeen... 2 3. Beleidsregel bebouwing... 3 4. Beleidsregel kabels en leidingen... 8 5. Beleidsregel

Nadere informatie

Primaire waterkering provincie Groningen Advies over de reikwijdte en het detailniveau van het milieueffectrapport

Primaire waterkering provincie Groningen Advies over de reikwijdte en het detailniveau van het milieueffectrapport Primaire waterkering provincie Groningen Advies over de reikwijdte en het detailniveau van het milieueffectrapport 22 december 2006 / rapportnummer 1831-37 College van Gedeputeerde Staten van de provincie

Nadere informatie

Droge Voeten 2050, beheergebied waterschap Noorderzijlvest

Droge Voeten 2050, beheergebied waterschap Noorderzijlvest Droge Voeten 2050, beheergebied waterschap Noorderzijlvest Toetsingsadvies over het milieueffectrapport 18 september 2014 / rapportnummer 2820 43 1. Oordeel over het Milieueffectrapport (MER) De provincies

Nadere informatie

De beheersing van overstromingsrisico s

De beheersing van overstromingsrisico s De beheersing van overstromingsrisico s Jeroen Neuvel Focus Bron: Witteveen en Bos en STOWA 2004. 1 Dijkring Bron: www.risicokaart.nl Dijkring 53 Nederland in dijkringen Bron: VNK rapport dijkring 53 2

Nadere informatie

Water en hoogspanning

Water en hoogspanning Water en hoogspanning een goede combinatie? Frank Wester Arnhem, 4 november 2013 Meerlaagse Veiligheid & Vitale Infrastructuur 4 november 2013 Meerlaagse Veiligheid & Vitale Infrastructuur Elektriciteit

Nadere informatie

LANDSCHAP WATERLAND Adviescommissie 2 april 2012 (mededeling) agendapunt 5. Algemeen bestuur 28 juni 2012. Aantal bijlagen 2

LANDSCHAP WATERLAND Adviescommissie 2 april 2012 (mededeling) agendapunt 5. Algemeen bestuur 28 juni 2012. Aantal bijlagen 2 LANDSCHAP WATERLAND Adviescommissie 2 april 2012 (mededeling) agendapunt 5 Dagelijks bestuur 12 april 2012 (mededeling) Algemeen bestuur 28 juni 2012 Aantal bijlagen 2 Onderwerp Uitwerking meekoppelingsprojecten

Nadere informatie

Mogelijke golfreductie Schermdijk voor Delfzijl

Mogelijke golfreductie Schermdijk voor Delfzijl Mogelijke golfreductie Schermdijk voor Delfzijl Mogelijke golfreductie Schermdijk voor Delfzijl Caroline Gautier 1202323-000 Deltares, 2010 Inhoud 1 Inleiding 1 2 Plan van Aanpak 2 3 Invoergegevens 3

Nadere informatie

Naar een veilige en aantrekkelijke (bedijkte) Maas voor iedereen! Belangrijkste kenmerken van de potentiële voorkeurstrategie voor de bedijkte Maas (van Heumen/Katwijk tot aan Geertruidenberg), december

Nadere informatie

2014D02444 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

2014D02444 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG 2014D02444 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Binnen de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu hebben verschillende fracties de behoefte om vragen en opmerkingen voor te leggen aan de

Nadere informatie

Samenvatting. Inleiding

Samenvatting. Inleiding Samenvatting Inleiding Deze samenvatting hoort bij de rapportage Notitie Kansrijke Oplossingsrichtingen (NKO) voor het project Dijkversterking Tiel Waardenburg en Rivierverruiming Varik - Heesselt. Werken

Nadere informatie

ALGEMEEN BESTUUR. Argumenten 1.1 Prognose eindstand traject 1 (Oostersluis-Bronssluis) Eemskanaal ligt ,- onder uitvoeringskrediet

ALGEMEEN BESTUUR. Argumenten 1.1 Prognose eindstand traject 1 (Oostersluis-Bronssluis) Eemskanaal ligt ,- onder uitvoeringskrediet ALGEMEEN BESTUUR Vergadering d.d.: 30 mei 2018 Agendapunt: 8 Betreft: Besluitvormend Proces: WSWV Portefeuillehouder: Luitjens Programma: 1. Waterveiligheid Opsteller: Walja Karten Onderwerp Herijking

Nadere informatie

19 MAART 2001 INHOUDSOPGAVE

19 MAART 2001 INHOUDSOPGAVE TOETSINGSADVIES OVER HET MILIEUEFFECTRAPPORT DIJKVERSTERKING OOSTELIJK FLEVOLAND 19 MAART 2001 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING...1 2. OORDEEL OVER HET MER EN AANBEVELINGEN VOOR DE BESLUITVORMING...2 2.1 Algemeen...

Nadere informatie

Onderwerp: wijziging Waterverordening Hoogheemraadschap

Onderwerp: wijziging Waterverordening Hoogheemraadschap Haarlem, 26 maart 2013 2013 18 Onderwerp: wijziging Waterverordening Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Bijlagen: Ontwerpbesluit 1 Inleiding Op grond van artikel 2.4 van de Waterwet moeten bij

Nadere informatie

Lesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta

Lesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Lesbrief Dijken Kijken naar dijken www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Kijken naar dijken Zonder de duinen en de dijken zou jij hier niet kunnen wonen: bijna de

Nadere informatie

Meten in de Waddenzee

Meten in de Waddenzee Meten in de Waddenzee Bestand tegen superstorm De waterkeringen langs de Waddenzee moeten bestand zijn tegen een superstorm die gemiddeld eens in de 4000 jaar kan optreden. Om de sterkte van de waterkering

Nadere informatie

Op de voorstellen van gedeputeerde staten van Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland;

Op de voorstellen van gedeputeerde staten van Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland; Besluit van provinciale staten van Utrecht van 6 februari 2006, Noord-Holland van (datum), van Zuid- Holland van (datum) en van Gelderland van (datum) tot vaststelling van de Verordening waterkering West-Nederland

Nadere informatie

Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Dick de Wilde

Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Dick de Wilde Memo Werkgroep Kennis Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Projectbureau Zeeweringen Betreft Stormschade kreukelberm Westkapelle Afschrift aan WG Kennis, pb-overleg,

Nadere informatie

PROVINCIAAL BLAD. Wijziging van de Verordening ruimte 2014, provincie Noord-Holland

PROVINCIAAL BLAD. Wijziging van de Verordening ruimte 2014, provincie Noord-Holland PROVINCIAAL BLAD Officiële uitgave van de provincie Noord-Holland Nr. 9365 18 december 2018 Wijziging van de Verordening ruimte 2014, provincie Noord-Holland Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, maken

Nadere informatie

Omgevingswerkgroep Dijkversterking Arcen

Omgevingswerkgroep Dijkversterking Arcen Omgevingswerkgroep Dijkversterking Arcen 19 april 2017 Met de omgeving, voor de omgeving Programma 1) Welkom en kennismaking 2) Korte terugblik en vooruitblik op proces 3) Formatie omgevingswerkgroep en

Nadere informatie

Referentienummer Datum Kenmerk GM maart 2014 PN

Referentienummer Datum Kenmerk GM maart 2014 PN Notitie Datum Kenmerk GM-0128676 26 maart 2014 PN 336684 Betreft Advies hoogteligging vloerniveau paalwoningen IJburg 1 Inleiding Ten behoeve van de ontwikkeling van paalwoningen in/boven het water in

Nadere informatie

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Ministerie van Verkeer en Waterstaat Memo Werkgroep Kennis Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Projectbureau Zeeweringen Betreft Klinkerbekledingen Yerseke Afschrift aan S. Vereeke W. Kortlever G.J. Wijkhuizen

Nadere informatie

2013? Provinciale Staten van Noord-Holland: Besluiten: Uitgegeven op 4 juni Gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland;

2013? Provinciale Staten van Noord-Holland: Besluiten: Uitgegeven op 4 juni Gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland; 2013? Besluit van Provinciale Staten van Noord-Holland van 8 april 2013 tot wijziging van de Waterverordening Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Provinciale Staten van Noord-Holland: Gelezen het

Nadere informatie

Petitie voor Provinciale Staten Overijssel inzake N340 Zwolle - Ommen

Petitie voor Provinciale Staten Overijssel inzake N340 Zwolle - Ommen Petitie voor Provinciale Staten Overijssel inzake N340 Zwolle - Ommen De onderhavige petitie wordt u aangeboden door een overgrote meerderheid van de bedrijven, organisaties en inwoners die direct betrokken

Nadere informatie

Verslag. Dit verslag geeft een samenvatting van de belangrijkste besproken onderwerpen.

Verslag. Dit verslag geeft een samenvatting van de belangrijkste besproken onderwerpen. Verslag Onderwerp Omgevingswerkgroep Thorn-Wessem Datum 26 juni 2017 Plaats Thorn Voorzitter: Edmar Steneker Dit verslag geeft een samenvatting van de belangrijkste besproken onderwerpen. 1. Opening, doornemen

Nadere informatie

Aanpak regie verzilting Noord-Nederland. Titian Oterdoom

Aanpak regie verzilting Noord-Nederland. Titian Oterdoom Aanpak regie verzilting Noord-Nederland Titian Oterdoom Toename verzilting Bodemdaling zeespiegelstijging Grilliger neerslagpatroon met langere perioden van droogte Warmer klimaat meer verdamping gewassen

Nadere informatie

U woont langs een dijk die versterkt moet worden. dijkversterking. waar heeft u mee te maken?

U woont langs een dijk die versterkt moet worden. dijkversterking. waar heeft u mee te maken? U woont langs een dijk die versterkt moet worden dijkversterking waar heeft u mee te maken? Binnendijks of buitendijks? U woont binnendijks wanneer uw woning door een dijk wordt beschermd tegen het water

Nadere informatie

Hoe komt dat dijken die 6 jaar geleden wel zijn goedgekeurd nu ineens niet door de toetsing komen?

Hoe komt dat dijken die 6 jaar geleden wel zijn goedgekeurd nu ineens niet door de toetsing komen? Q&A s nhwbp Juni 2013 Wat is het nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma? Ons land wordt beschermd tegen overstromingen vanuit de Noordzee, de grote rivieren en het IJssel- en Markermeer door de zogenaamde

Nadere informatie

Leidraad Kunstwerken in regionale waterkeringen

Leidraad Kunstwerken in regionale waterkeringen Leidraad Kunstwerken in regionale waterkeringen Concept, 20 juli 2011 Verantwoording Titel Leidraad Kunstwerken in regionale waterkeringen Opdrachtgever STOWA Projectleider ir. B. (Bob) van Bree Auteur(s)

Nadere informatie

DE ZANDMOTOR SAMENVATTING MER

DE ZANDMOTOR SAMENVATTING MER DE ZANDMOTOR SAMENVATTING MER FEBRUARI 2010 PILOTPROJECT ZANDMOTOR Het klimaat verandert en de druk van de zee op de Nederlandse kust neemt toe. Daarnaast is in de Zuidvleugel van de Randstad grote behoefte

Nadere informatie

Compensatieverordening gemeente Midden-Drenthe

Compensatieverordening gemeente Midden-Drenthe Compensatieverordening gemeente Midden-Drenthe Verordening vastgesteld: 26-06-2003 In werking getreden: 15-09-2003 COMPENSATIEVERPLICHTING Artikel 1 Voor de toepassing van deze verordening wordt verstaan

Nadere informatie

Wateroverlast. A anleiding

Wateroverlast. A anleiding Ka d eve r h o g i n g A anleiding Aanleiding voor de kadeverbetering is de wateroverlast van 1998. Toen werd duidelijk dat het boezemwatersysteem niet veilig genoeg meer was en dat veel kaden in het gebied

Nadere informatie

Dijkversterking Durgerdam (II)

Dijkversterking Durgerdam (II) Dijkversterking Durgerdam (II) Samenvatting Richard Jorissen Inhoud Veiligheidsopgave Durgerdam Macro-stabiliteit Golfoploop en overslag Knoppen voor technisch ontwerp 1) Faalkansbegroting 2) Levensduur

Nadere informatie

Memo. aan. Leden van de gemeenteraad Gouda Voorkeursalternatief IJsseldijk. van. Wendy Ruwhof. memo

Memo. aan. Leden van de gemeenteraad Gouda Voorkeursalternatief IJsseldijk. van. Wendy Ruwhof. memo Memo aan onderwerp van Leden van de gemeenteraad Gouda Voorkeursalternatief IJsseldijk Wendy Ruwhof datum 2 maart 2011 memo Het project verbetering IJsseldijk Gouda doorloopt momenteel de MER-fase. De

Nadere informatie

Dijkversterking en ruimtelijke ontwikkelingen slim combineren: het kán! Samenvatting van de Perspectievennota Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

Dijkversterking en ruimtelijke ontwikkelingen slim combineren: het kán! Samenvatting van de Perspectievennota Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Dijkversterking en ruimtelijke ontwikkelingen slim combineren: het kán! Samenvatting van de Perspectievennota Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 1 2 De Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (A5H) is een prachtig

Nadere informatie

Systeem Rijn-Maasmond Afsluitbaar Open

Systeem Rijn-Maasmond Afsluitbaar Open BESTAAND NIEUW DAM MET SLUIS EN/OF DOORLAATMIDDEL SYSTEEMUITBREIDING Systeem Het onderzoeksproject Afsluitbaar Open Rijnmond een eerste integrale ver kenning, onder leiding van de Technische Universiteit

Nadere informatie

Hellendoorn. Aan de raad. Noord. Punt 5 : Financiën Stationsomgeving LjCMlCClIlC

Hellendoorn. Aan de raad. Noord. Punt 5 : Financiën Stationsomgeving LjCMlCClIlC Punt 5 : Financiën Stationsomgeving LjCMlCClIlC Noord Hellendoorn Aan de raad Samenvatting: In september 2012 dient het NS-station verplaatst te zijn naar het centrum van Nijverdal. De stationsomgeving

Nadere informatie

Dijkversterking Wolferen Sprok. Veiligheidsopgave 29 augustus 2017

Dijkversterking Wolferen Sprok. Veiligheidsopgave 29 augustus 2017 Dijkversterking Wolferen Sprok Veiligheidsopgave 29 augustus 2017 Welkom! 19:00 19:10: Welkom WSRL 19:10 20:10: Interactief gastcollege veiligheidsopgave door Matthijs Kok (TU Delft) 20:10 20:25: Toelichting

Nadere informatie

A L G E M E E N B E S T U U R

A L G E M E E N B E S T U U R A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d.: 19 juli 2017 Agendapunt: 9 Betreft: Besluitvormend Programma: 1. Waterveiligheid Portefeuillehouder: Luitjens Route: MT-DB-AB Onderwerp Kredietaanvraag verkenningsfase

Nadere informatie

Leggerzones Zandige kust (duinen) Voor de zandige kust gelden ander criteria betreffende de Kernzone, Beschermingszone en de Buitenbeschermingszone:

Leggerzones Zandige kust (duinen) Voor de zandige kust gelden ander criteria betreffende de Kernzone, Beschermingszone en de Buitenbeschermingszone: Voorwoord -- Voor u ligt de legger van de Primaire Waterkeringen van het hoogheemraadschap van. De Primaire Waterkeringen van bestaan uit dijken, zandige kust en verholen waterkeringen. De primaire Waterkering

Nadere informatie

Technische Briefing Provinciale Staten 24 januari 2018

Technische Briefing Provinciale Staten 24 januari 2018 Technische Briefing Provinciale Staten 24 januari 2018 Opzet presentatie Erwin Klerkx (projectmanager) Proces en doel van de Verkenning Wierdy de Haan (technisch manager) Inhoudelijke aspecten Kees van

Nadere informatie

Dijkversterking Omringkade Marken

Dijkversterking Omringkade Marken Dijkversterking Omringkade Marken Het ontwerp Projectgroep/klankbordgroep 19 juni 2012 Welkom! Doel van deze bijeenkomst: Toelichting geven op ontwerp dijkversterking Gedachten wisselen over dilemma s

Nadere informatie

Ecologische verbindingszone Omval - Kolhorn

Ecologische verbindingszone Omval - Kolhorn Ecologische verbindingszone Omval - Kolhorn Watertoets Definitief Provincie Noord Holland Grontmij Nederland B.V. Alkmaar, 11 december 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Inrichting watersysteem...

Nadere informatie

Actualisatie Vervolg Locatiestudie Hemus

Actualisatie Vervolg Locatiestudie Hemus Actualisatie Vervolg Locatiestudie Hemus 9 juni 2011 0 Inleiding Op 10 mei 2011 heeft de raad de motie Quickscan locaties Huis van de Watersport aangenomen. Onderdeel van de motie is het uitvoeren van

Nadere informatie

Voorkeursschetsontwerp traverse Lemmer

Voorkeursschetsontwerp traverse Lemmer Bylage 4 Voorkeursschetsontwerp traverse Lemmer Uit de verkeersstudie naar de Rondweg Lemmer (uitgevoerd in 2009/2010) is een voorkeursschetsontwerp naar voren gekomen. Dit ontwerp bestaat in hoofdlijnen

Nadere informatie

BIJLAGE PROJECTPLAN DAMWAND PLUUTHAVEN

BIJLAGE PROJECTPLAN DAMWAND PLUUTHAVEN DATUM 30 april 2017 BIJLAGE PROJECTPLAN DAMWAND PLUUTHAVEN DEEL I VERVANGEN DAMWANDEN REGIONALE WATERKERING PLUUTHAVEN ZEEWOLDE 1. Aanleiding en doel Het waterschap is naar aanleiding van het AV besluit

Nadere informatie

Voorwoord. aanvulling voor de natuur- en recreatiemogelijkheden,

Voorwoord. aanvulling voor de natuur- en recreatiemogelijkheden, DE ZANDMOTOR van zand naar land De provincie Zuid-Holland is één van de dichtstbevolkte gebieden ter wereld. Het ligt grotendeels onder zeeniveau. Met het veranderende klimaat komt van verschillende kanten

Nadere informatie

Dijkversterking Hellevoetsluis

Dijkversterking Hellevoetsluis Dijkversterking Hellevoetsluis Toetsingsadvies over het milieueffectrapport 15 mei 2013 / rapportnummer 2596 51 1. Oordeel over het MER Het Waterschap Hollandse Delta heeft het voornemen om twee dijkvakken

Nadere informatie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische

Nadere informatie

Datum 16 april 2012 Onderwerp aanbieding ter goedkeuring van het vaststellingsbesluit projectplan Perkpolder

Datum 16 april 2012 Onderwerp aanbieding ter goedkeuring van het vaststellingsbesluit projectplan Perkpolder I lillil 11111111111111111111 1111111111 lillillil 1111 12009448 Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu > Retouradres: Postadres: Postbus 5014 4330 KA Middelburg Gedeputeerde Staten van

Nadere informatie

Onderwerp: Dijkconcepten Harlingen Westerzeedijkgebied

Onderwerp: Dijkconcepten Harlingen Westerzeedijkgebied Memo Aan: Werkgroep Ontwikkeling Westerzeedijkgebied Datum: 03.09.2014 Van: Dienst Landelijk Gebied Aantal pg: 6 Onderwerp: Dijkconcepten Harlingen Westerzeedijkgebied Inleiding De ambitie is om een plan

Nadere informatie