Interne fraude en diefstal. Seminarie

Transcriptie

1 Interne fraude en diefstal Seminarie

2 Opsporing van diefstal door personeel Installering van bewakingscamera s Invoering van uitgangscontroles 1. Welk soort camerabewaking? Wanneer spreken we van uitgangscontroles? 2. Wanneer toegelaten? Wanneer toegelaten? 3. Welke invoeringsprocedures? Welke invoeringsprocedures? 2

3 Camera s 1. Welk soort camerabewaking? Privacywet (8 december 1992) Camerawet (21 maart 2007) CAO nr. 68 Camera s in voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen (bv. winkel) Niet op werknemers Voorkomen van misdrijven of overlast Camera s op de arbeidsplaats (bv. winkel of opslagplaats) Alleen op werknemers - Niet op klanten, personeel van onderaannemers Niet voor opleidingsdoeleinden - Niet voor rollenspel, verkoopstechnieken + Wel indien confrontatie klantvriendelijkheid Bewaken van bepaalde plaatsen of activiteiten op de arbeidsplaats (bv. winkeldiefstal door werknemers) 3

4 Camera s 1. Welk soort camerabewaking? In winkel : zelfde camera voor meerdere doeleinden gelijktijdige toepassing van CAO 68 (kassiers) en Camerawet (klanten) 4

5 Camera s 2. Wanneer toegelaten? Enkel voor bepaalde doeleinden (finaliteitsprincipe) Enkel indien camerabewaking (methode) evenredig is met het nagestreefde doel (evenredigheidsprincipe) Voortdurende versus tijdelijke bewaking Bewaring van de beelden Geheime camera s 5

6 Camera s duidelijk omschreven doeleinden De veiligheid en de gezondheid van de werknemers De bescherming van goederen van de onderneming : Beveiliging van opslagplaatsen en winkels + Bewakingscamera op kassierster verdacht van diefstal De controle op het productieproces : + werknemers enkel als tijdelijk De controle van de arbeid van de werknemer Meting en controle met het oog op het bepalen van het loon + gebruik prikklok Implicaties t.a.v. rechten en verplichtingen toezichthoudend personeel 6

7 Camera s - evenredig Niet overmatig ten aanzien van nagestreefde doel (voorkoming/bestraffing diefstal) - kleedkamer, toiletten In principe geen inmenging in de persoonlijke levenssfeer van de werknemer, zeker tot minimum beperken geen verwerking van overbodige beelden (camerawet) - filmt eveneens voorbijgangers vóór winkel 7

8 Voortdurende < > tijdelijke camerabewaking Voortdurende en tijdelijke camerabewaking Enkel tijdelijke camerabewaking Veiligheid/gezondheid werknemers Bescherming goederen onderneming Controle productieproces machines Controle productieproces werknemers Controle arbeidsprestaties werknemers 8

9 Camera s Bewaring van beelden Te goeder trouw In overeenstemming met het eraan gegeven doel = kunnen achteraf niet voor andere doeleinden worden gebruikt Diefstalpreventie < > evaluatie arbeidsprestaties 9

10 Camera s 3. Invoeringsprocedures Informatieprocedure (cao 68) Consultatieprocedure (cao 68) Wijziging arbeidsreglement (Wet arbeidsreglementen) Aangifte Privacycommmissie (Privacywet) Informatie politie & klanten (Camerawet) Camerareglement 10

11 Camera s Informatieprocedure Wanneer? Voorafgaandelijk ondernemingsraad (opnemen in verslag) Bij de opstart ondernemingsraad en betrokken werknemers Welke informatie? Het nagestreefde doel Het feit of de beeldgegevens al dan niet worden bewaard Het aantal en de plaatsing van de camera s De betrokken periode of perioden gedurende dewelke de camera s functioneren < > Geheime camera s 11

12 Camera s Andere invoeringsprocedures Consultatieprocedure en onderzoek door ondernemingsraad indien ook voor controle van arbeid Wijziging arbeidsreglement indien ook controle van arbeid en bij sancties Aangifte bij Privacycommissie Geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens van zodra een werknemer in beeld komt Informatie korpschef van betrokken politiezone Pictogram plaatsen 12

13 Camerareglement Niet verplicht, wel nuttig Inhoud De omschrijving van de nagestreefde doelen Het aantal camera s en de precieze plaatsing van de camera s Het feit of de beelden worden bewaard en de bewaartijd De periode of perioden gedurende dewelke de camera functioneert De omschrijving van de consultatieprocedure Het hoorrecht van de werknemer De procedure voor evaluatie en herziening 13

14 Uitgangscontrole 1. Toepassingsgebied Werknemers van winkelier -> cao 89 Werknemers van onderaannemer -> wet private veiligheid (10 april 1990) Klanten -> wet private veiligheid 14

15 Werknemers - Welk soort uitgangscontroles? Bij verlaten van onderneming/arbeidsplaats < > ingangscontroles onderneming/arbeidsplaats : ruim + opslagplaats, parkeerplaats, bedrijfsterrein van werkgever zelf - rond punt bij ingang van zoning? Uitgang shopping werknemer : niet de persoon Goederen die de werknemer op zich draagt Fouilleren is ten allen tijde verboden! Controle van de handbagage Goederen in het voertuig van de werknemer 15

16 Werknemers 2. Wanneer toegelaten? Enkel voor bepaalde doeleinden (finaliteitsprincipe) Enkel indien uitgangscontrole (methode) evenredig is met het nagestreefde doel (evenredigheidsprincipe) Uitvoering Systematische versus gerichte versus steekproefsgewijze controle 16

17 Uitgangscontrole - doeleinden Voorkomen of vaststelling van diefstal in de onderneming Goederen werkgever Goederen werknemer Goederen derden De verkregen gegevens mogen voor geen ander doeleinde gebruikt worden! 17

18 Uitgangscontrole - evenredig Door wie uitgevoerd? Via elektronische hulpmiddelen Door een bewakingsagent Externe bewakingsonderneming Interne bewakingsdienst Vergunning In principe geen inmenging in de persoonlijke levenssfeer van de werknemer, zeker tot minimum beperken 18

19 Systematische-gerichte-steekproefsgewijze uitgangscontrole Systematisch Gericht steekproefsgewijs Elektronisch of technisch detectiesysteem Bewakingsagent Tijdelijk en evenredig - Redelijke gronden om diefstal aan te nemen - Op basis van gedragingen, materiële aanwijzingen of omstandigheden - Toestemming Min. Binnenlandse Zaken - Voorafgaand OK ondernemingsraad Individuele toestemming werknemer Bewakingsagent Controlemogelijkheid zonder onderscheid Voorafgaand OK ondernemingsraad 19

20 Uitgangscontroles 3. Invoeringsprocedures Informatieprocedure (cao 89) Wijziging arbeidsreglement (Wet arbeidsreglementen) Aangifte Privacycommmissie (Privacywet) 20

21 Uitgangscontroles Informatieprocedure Voorafgaandelijk en bij de opstart Ondernemingsraad consulteren (opnemen in verslag) De informatie moet betrekking hebben op: De perimeter van de onderneming De diefstalrisico s in de onderneming De maatregelen ter voorkoming van deze risico s De controlemethodes 21

22 Uitgangscontroles - Andere invoeringsprocedures Vermelding in het arbeidsreglement van: Informatie rond het bestaan van een uitgangscontrole in het kader van cao 89 Aanwijzing van de bewakingsonderneming die de controle zal uitvoeren Sancties Aangifte bij Privacycommissie Geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens van zodra een werknemer in beeld komt 22

23 Sanctionering van diefstal door personeel Onrechtmatig verkregen bewijs Wat? Gevolgen? Sancties In arbeidsreglement Ontslag om dringende reden Strafklacht Kassatekort Weigering tot uitgangscontrole Ontslagprocedures Hoorrecht Specifieke sectorale ontslagprocedures Bijzondere beschermingsprocedures 23

24 Onrechtmatig verkregen bewijs Camera Uitgangscontrole Schending cao 68 Schending cao 89 Niet voor omschreven doeleinden gebruikt Bv. voor gebrekkige arbeid ipv voor diefstal Niet evenredig : kon evengoed met minder invasieve middelen Bv. Geen inlichting van ondernemingsraad Bv. Fouilleren Niet respecteren van invoeringsprocedures Geen aangifte bij Privacycommissie Bv. Geen akkoord van ondernemingsraad Bv. Geen bewakingsagent Bv. Bij gerichte controle : geen toestemming van werknemer 24

25 Gevolgen van onrechtmatig verkregen bewijs Geen specifieke sancties in cao s 68 en 89 ; geldboetes in Camerawet In principe uitsluiting onrechtmatig bewijs Maar Antigoonrechtspraak, enkel uitsluiting onrechtmatig bewijs wanneer: de naleving van de vormvoorwaarden op straffe van nietigheid is de onregelmatigheid de betrouwbaarheid van het bewijs heeft aangetast het gebruik van het bewijs in strijd is met het recht op een eerlijk proces. 25

26 Geldt dit ook voor arbeidsrelaties? (2003) stelen uit de kassa niet aanvaard als dringende reden omwille van : Onrechtmatig verkregen videomateriaal Geen bewijs van kastekort voor die dag (2005) Chocolatier Manon-arrest : onrechtmatig verkregen camerabeelden bij ontslag om dringende reden voor diefstal uit de kassa : feitenrechter moet afweging maken tussen de onregelmatigheid en de ernst van de feiten die blijken door het (onregelmatig verkregen) bewijs Bewijs toelaatbaar indien voorwaarden Antigoon-arrest vervuld 26

27 Sancties in het arbeidsreglement In het arbeidsreglement moet melding worden gemaakt van: De straffen en de tekortkomingen die zij bestraffen Het bedrag en de bestemming van de geldboeten indien de sanctie bestaat in het opleggen van een geldboete Het beroep dat openstaat voor de werknemers die een klacht willen indienen of een opmerking willen maken in verband met de hun betekende straffen of die deze laatste betwisten Je mag enkel die sancties toepassen die in het arbeidsreglement opgenomen zijn! 27

28 Ontslag om dringende reden Diefstal = dringende reden Enkele specifieke gevallen van diefstal : Verkochte producten als gestolen opgeven Sweethearting Voedsel nuttigen in winkel Zelfs voor klein pralinetje? Klassiek : waarde speelt geen rol vertrouwen is geschaad Laatste jaren : minderheidsrechtspraak : geen dringende reden als werknemer met hoge anciënniteit en gestolen goed is van geringe waarde 28

29 Strafklacht Werkgever kan ook strafklacht indienen omwille van diefstal En later strafrechtelijke uitspraak gebruiken als bewijs in burgerrechtelijke/arbeidsrechtelijke procedure 29

30 Sancties in geval van kassatekorten Werknemers zijn enkel aansprakelijk in geval van bedrog, zware fout of herhaaldelijk voorkomende lichte fout Afhouding van loon? Kassatekort is lichte fout => afhouding enkel mogelijk bij bewijs van herhaaldelijk voorkomen < 1/5 nettoloon per uitbetaling Bedrog = diefstal = dringende reden! Bewijslast! 30

31 Weigering tot uitgangscontrole Onregelmatige controle : weigering is geen geldige reden tot ontslag Regelmatige controle (bewakingsagent én individuele toestemming) : weigering = insubordinatie => ontslag mogelijk maar : verzachtende omstandigheden: geïsoleerd karakter van de weigering van de werknemer, geen bedoeling om te schaden verzwarende omstandigheden: het voortdurende of herhaalde karakter, de bedoeling om te schaden, al waarschuwingen gehad Werknemer kan dus gewoon weigeren? JA. Weigering op zich geen dringende reden Enige mogelijkheid : inschakeling politie 31

32 Ontslagprocedures - hoorrecht Ontslag op basis van camerabeelden Ontslag op basis van een uitgangscontrole door middel van elektronische hulpmiddelen Ontslag op basis van een uitgangscontrole door middel van een bewakingsagent Hoorrecht van de werknemer Hoorrecht van de werknemer Schriftelijk verslag aan de werkgever Kopie schriftelijk verslag aan de werknemer 32

33 Specifieke sectorale ontslagprocedures pc202 Proberen aanwezigheid VA te garanderen tijdens gesprekken Telefonisch VA contacteren (2 getuigen) Andere VA contacteren (2 getuigen) Schriftelijk verslag van pogingen laten tekenen door werknemer en getuigen Werknemer mag zich laten bijstaan door VA tijdens gesprekken Sanctie ten belope van 12 maanden loon als de procedure niet gevolgd wordt en ontslag om dringende reden Niet van toepassing in geval van betrapping op heterdaad 33

34 Specifieke ontslagprocedures pc 312 Niet-kaderlid Werknemer mag zich laten bijstaan door VA naar keuze tijdens gesprekken Kaderlid Werknemer mag zich laten bijstaan door VA naar keuze of collega-kaderlid naar keuze tijdens gesprekken Sanctie ten belope van 12 maanden loon bovenop de wettelijke opzegvergoeding als de procedure niet gevolgd wordt Reïntegratie of verhoging verbrekingsvergoeding met 35% als ontslag om dringende reden niet wordt aanvaard wordt 34

35 Ook nog andere beschermingen Zwangere werkneemster In tijdskrediet Vakbondsafgevaardigden en leden ondernemingsraad en Comité 35