PROVINCIALE STATEN VAN GRONINGEN VERGADERING VAN 11 FEBRUARI 2015

Transcriptie

1 PROVINCIALE STATEN VAN GRONINGEN VERGADERING VAN 11 FEBRUARI Opening en mededelingen Regeling van werkzaamheden en vaststelling agenda Gaswinningsbesluit en hoofdlijnen beroep Voordracht aanvullend maatregelenpakket (tegelijk met bespreekpunt 3 behandeld) Sluiting

2 PROVINCIALE STATEN VAN GRONINGEN VERGADERING VAN 11 FEBRUARI 2015 Voorzitter: M.J. van den Berg, commissaris van de Koning Griffier: mevrouw H. Engels-van Nijen Aanwezige 38 Statenleden: N. Bakker (VVD), B. Batterman (PvdA), J. Batting (PvdA), mevrouw S.M. Beckerman (SP), mevrouw A. Beenen (PvdA), C.M. Bezuijen (SP), R.H. van der Born (ChristenUnie), P.H.R. Brouns (CDA), L.A. Dieters (PvdA), mevrouw G. van Galen (GroenLinks), mevrouw P. de Graaf-Drijvers (D66), mevrouw S.J.F. van der Graaf (ChristenUnie), mevrouw D. Gruben-Abbas (PvdA), mevrouw K.A. Hazewinkel (PvdA), mevrouw A. Hemmes (SP), mevrouw N. Homan-Brinkman (GroenLinks), W. Hut (VVD), A.J.M. van Kesteren (PVV), mevrouw A.G. van Kleef-Schrör (CDA), R.M. Knegt (CDA), S.J. Krajenbrink (CDA), J.H. Mastenbroek (SP), J. Meesters (VVD), H. Miedema (GroenLinks), mevrouw I.P.A. Mortiers (PvdA), M. Oosterhuis (VVD), D. Ram (PVV), R.D. Rijploeg (PvdA), R.J. Schoenmaker (PvdA), H.J.B. Spoeltman (PvdA), G.J. Steenbergen (ChristenUnie), J.W.M. Veerenhuis-Lens (Vrij Mandaat), A.B. Vink (VVD), J.D. de Vries (D66), J. Wolters (SP), mevrouw K. de Wrede (PvdD), mevrouw E.M. Wulfse (VVD), T. Zwertbroek (D66) Afwezig: F.A.M. Keurentjes (CDA), M.W.H. Jansen (PVV), J.L. Swierenga (Fractie Swierenga), mevrouw G. Uuldriks-Van der Wielen (PvdA), R. Visser (PvdA) Aanwezige leden Gedeputeerde Staten: mevrouw M. Besselink, M. Boumans, mevrouw Y.P. van Mastrigt (gedeputeerde), W.J. Moorlag, H. Staghouwer, B.S. Wilpstra 1. Opening en mededelingen De VOORZITTER: Ik open de extra Statenvergadering en ik vraag de leden te gaan zitten. Ik begin met de afwezigheidsmeldingen: die zijn van de heer Keurentjes, de heer Visser en de heer Jansen, de heer Swierenga en mevrouw Uuldriks. 2. Regeling van werkzaamheden en vaststelling agenda De VOORZITTER: Onderwerp van vanavond is de brief over het Gaswinningsbesluit en de hoofdlijnen van het in te dienen beroep en de voordracht over de aanvullende maatregelenpakket op het akkoord Vertrouwen op herstel, herstel van vertrouwen. We hebben vanmiddag presidiumvergadering gehad. Daarin is het volgende naar voren gebracht. Omdat ook morgen de Tweede Kamer niet alleen over het Gaswinningsbesluit als zodanig discussieert maar ook over de brief die te maken heeft met het aanvullende maatregelenpakket etcetera en ook vele fractie het lastig vonden het een en ander van elkaar te scheiden, vond men het in het presidiumoverleg beter om vanavond die verschillende onderwerpen maar geïntegreerd te doen. Vervolgens hebben we daar met de afweging van de voors en tegens met elkaar ingestemd en zo staat het nu ook op de agenda. Om dat even helder te krijgen voor u: uiteindelijk hebben we natuurlijk wat separate onderwerpen waarmee we straks met voordrachten, stemmingen en moties en/of amendementen voor zover die er zijn moeten werken. Maar uit de interventies vanuit de verschillende fracties is me duidelijk geworden dat men het debat geïntegreerd wil doen zodat men in één keer zijn of haar betoog kan houden en er ook in één keer geïntegreerd door het College op kan worden gereageerd. Dus dat betekent dat we een eerste en tweede ronde hebben en alle onderwerpen aan de orde zijn op dit dossier. En vervolgens een tweede ronde nadat het College geantwoord heeft en hoe meer u erin kunt slagen om in de eerste ronde alles wat u maar aan amendementen en/of moties wilt indienen ook dan op tafel te leggen, dan helpt dat. Want anders moeten we oeverloos schorsen en nog een keer en nog een keer opnieuw beginnen. U kunt altijd ook weer dingen intrekken, moet u dan maar bedenken. Dus ik zou zeggen: alles wat u hebt, leg dat in eerste termijn op tafel en deel dat, zodat ook anderen het kunnen volgen. Een aantal dingen is al gedeeld, is al onder elkaar rondgestuurd. Dan wijs ik u nog op één specifiek ding: er zal ongetwijfeld een stuk zitten in uw woordvoering dat zich richt op wat u hoopt wat er morgen gebeurt een oproep aan de Tweede Kamer. Aan de andere kant hebt u ook dingen die te maken hebben met wat u het College wilt meegeven in de 2

3 voorbereiding van zijn beroepschrift en daar is ook een hele procedure over afgesproken. En om die ook gelijk maar helder te hebben: daarbij is afgesproken dat u vandaag een aantal dingen meegeeft aan het College, het College werkt voort aan dat beroepschrift. Dan is er op 4 maart een extra Statencommissie ingelast en daar wordt dat beroepschrift of wat daar op dat moment van tot stand gebracht is, het kan natuurlijk altijd zo zijn dat er nieuwe dingen komen ook besproken. En dan kijkt u of u dat voldoende vindt of dat u ook op 11 maart wilt behandelen. Die datum 11 maart is echt de uiterste dan hebben we een Statenvergadering. Want daarna moeten we het als College ook echt vaststellen, willen we het beroepschrift op tijd ook richting de dertiende maart versturen; dan moet het namelijk zijn ingediend. Ondertussen dat weet u worden we ook geacht over dat onderwerp overleg te plegen met andere gemeenten, waaronder de Stad, en andere partijen. Niet iedereen hoeft precies hetzelfde te doen, maar u behoort op zijn minst gewoon als publieke collega s in dezelfde wedstrijd ook met elkaar de boel verstandig af te stemmen. Goed, dat allemaal gezegd hebbend is de boel op dat vlak volgens mij helder. Dus als we die twee rondes gehad hebben, krijgen wij eerst logischerwijs de behandeling van wat we als het ware hebben mee te geven voor morgen moties of andere uitspraken hier van de Staten richting Den Haag. Dan zouden we kunnen overgaan naar wat we verder hebben in te brengen stel dat er dan nog specifieke dingen over zijn met betrekking tot het beroepschrift en dan tot slot het aanvullend pakket waarover een voordracht voorligt en wat u daarvan vindt. Daar moet ook over gestemd worden. Is dat helder op zichzelf? Ja? Ik zie dat ik de interpretaties goed gezien heb vanuit het presidium. Dank, dan gaan we het zo doen. U hebt 5 minuten spreektijd. Dat is vrij veel met alle interrupties die er hier ongetwijfeld ook wel zullen plaatsvinden, maar we hadden wel het gevoel dat dat moest, gegeven de aard en omvang van het onderwerp. Maar voor je het weet zijn die 5 minuten ook weer om, dus het blijft altijd een kwestie van focussen. Zonder verdere beraadslaging wordt de agenda vastgesteld. Bespreekpunten 3. Gaswinningsbesluit en hoofdlijnen beroep Brief van Gedeputeerde Staten van 10 februari 2015, nr /7/A.23, PPM, betreffende analyse Gaswinningsbesluit en hoofdlijnen beroep Hierbij kunnen worden betrokken: - terinzagelegging besluit Gaswinning Groningen; - integraal definitief besluit; - zienswijzen op ontwerp-instemmingsbesluit met het Winningsplan Groningen Voordracht aanvullend maatregelenpakket (tegelijk met bespreekpunt 3 behandeld) Voordracht van Gedeputeerde Staten van 10 februari 2015, nr , PPM, ter instemming met het Aanvullende Maatregelenpakket op het bestuursakkoord Vertrouwen op herstel, herstel van vertrouwen (nummer 12/2015), inclusief bijlagen. De VOORZITTER: Dat gezegd hebbende over de agenda wou ik gewoon maar beginnen met de bespreekpunten en dan doen we de eerste ronde geïntegreerd voor beide onderwerpen, want dat is wat u wilde. En uiteindelijk moet ik ze bij de stemming uit elkaar trekken. Maar omdat het zowel gaat over de opdracht morgen aan de Tweede Kamer als uw inbreng richting het College over hoe u wilt dat wij beroep gaan aantekenen bij een aantal punten als dat het gaat over het aanvullend maatregelenpakket, kunt u in één keer uw betoog houden. Ja? Dus dat gaan we in eerste instantie nu doen. En de heer Dieters, zie ik, van de Partij van de Arbeid is de eerste die het woord heeft. Ga uw gang. En bedenk: wat u van die 5 minuten gebruikt hebt, geldt niet voor de tweede instantie. De heer DIETERS (PvdA): Dank u wel, voorzitter, ik zal dan ook snel zijn. 3

4 Onze provincie kampt al jaren met onveiligheid, schade en overlast als gevolg van de aardbevingen veroorzaakt door de gaswinning. Het kabinet stelt sinds maandag dat de winning in de eerste helft van 2015 kan worden beperkt tot 16,5 miljard kubieke meter. Als Partij van de Arbeid zijn we blij met deze reductie: dit is pure winst ten opzichte van een eerder besluit. Wij gaan er dan ook vanuit dat dit ook in de tweede helft van het jaar wordt gehandhaafd dat vindt de PvdA en wij gaan er dus ook vanuit dat dat de uitkomst moet zijn. En dan kunnen we in januari 2016 met stapsgewijs het verder reduceren in stappen. En ongeacht met welke hoeveelheid dat is, laten we in ieder geval vaststellen dat de reductie van gaswinning vanaf vandaag wat onze fractie betreft naar beneden wordt bijgesteld. Er ligt ook nog de brief over de hoofdlijnen van het beroep. Daar hebben we vanmorgen ook even over gesproken. In hoofdlijnen kan mijn fractie zich daarin vinden, maar we weten ook dat hebben we in de commissie gehoord dat daar nog bijstellingen op komen omdat de voorbereiding nog in gang is. De voorzitter heeft het net gezegd: het komt nog in de commissie weer aan de orde en daar kom ik dan graag op terug. De eerste hoofdlijnen zoals die in de brief staan kan mijn fractie onderschrijven. En het zou ook goed zijn om naar de Raad van State te gaan om daar eens te toetsen of het voorzorgsprincipe en de proportionaliteit van de winning versus maatschappelijke effecten allemaal wel klopt dan hebben we het over de Europese en overige internationale wetten. Als we kijken naar het aanvullende maatregelenpakket, dan zijn wij akkoord. Ik heb vanmorgen uit de woorden van gedeputeerde Moorlag mogen optekenen dat deze aanvullingen geen aanleiding zijn om de feestmuts op te zetten en dat hij bij de bespreking weinig empathie heeft gevoeld. Dat kan vast niet aan het College hebben gelegen: zijn inspanningen zoals ik het heb ervaren zijn tot het uiterste geweest. Toch zijn er wel stappen gezet. Wij zijn blij met de afspraken over het publieke spoor: er moeten meer regie komen, er moet meer zichtbaarheid komen. Daar zitten de mensen op te wachten en dat kan een stap zijn om het vertrouwen terug te winnen via een programmatische aanpak. Ook goed dat er afspraken zijn ten opzichte van achterstallig onderhoud, meerkosten verbouw en nieuwbouw en het ventiel van de woningmarkt. En er is ook nog daar hebben we het vanmorgen nog over gehad een aantal vragen in onderzoekende zin. Wij hebben gevraagd om een tijdsplanning: die is ons ook toegezegd, wij krijgen daar een overzicht van. Waar we nog niet tevreden over zijn is dat de uitbreiding van het gebied om in aanmerking te komen voor de waardevermeerdering en de Commissie Bijzondere Gevallen, zich alleen nog maar beperkt tot Hoogezand-Sappemeer en Menterwolde. Gefeliciteerd voor die twee gemeenten, maar de uitbreiding laat nog te veel mensen in de kou staan om gebruik te maken van die regeling. Dát moet de insteek zijn: eenieder die schade heeft, zal gebruik moeten kunnen maken van deze regeling. En uiteraard zijn wij tevreden dat had ik al gezegd over het terugdraaien van de winning om zo de veiligheid te kunnen garanderen. Mevrouw WULFSE (VVD): De VVD-fractie wil als eerste iedereen die hier aanwezig is, hartelijk danken voor alle inspanningen die zijn verricht om de omvang en complexiteit van de gevolgen van de gaswinning goed op de Haagse kaart te krijgen. Iedere partij heeft dat op eigen wijze gedaan en dat hoort ook zo. Ook al zijn wij als Provinciale Staten niet bevoegd en wordt in de Tweede Kamer het Gaswinningsbesluit besproken, wij hebben hier wel de plicht om voor onze inwoners op te komen. Als VVD hebben we dat ook gedaan en dat is een proces van een jaar of twee geweest. We zijn vaak afgereisd, we hebben op alle niveaus van onze partij met kracht het Groninger verhaal kunnen neerzetten en dat is ook gehoord. We hebben aangegeven dat met name het laatste jaar is gebleken dat de maatschappelijke ontwrichting in Groningen zo groot is dat er aan de oorzaak namelijk, de gaswinning echt weer wat gedaan moet worden. Sinds het grotendeels dichtdraaien van de kranen bij Loppersum weten we immers dat de effecten van minder winning vrij snel zichtbaar en voelbaar is. Het is weliswaar niet wetenschappelijk bewezen, maar wij ervaren het aan den lijve en dat is voor ons voldoende. In het Gaswinningsbesluit geeft het kabinet aan dat de winning met 7 procent omlaaggaat. Ook komt er een maximale winning, een zogenaamd plafond. En per cluster komt er ook een plafond. Dat vindt de VVD positieve ontwikkelingen, maar het is niet genoeg. Dat heeft ons ertoe bewogen om op het allerlaatst toch afstand te nemen van het kabinetsbesluit van 39,4 miljard kuub. Want de VVD wil wel sterkere huizen, maar prefereert minder bevingen. De VVD wil naar een praktijkrichtlijn voor de nieuwbouw, maar prefereert minder bevingen. De VVD wil wel oplossingen voor meer dan 50 dilemma s, maar prefereert minder bevingen. Het moet echt anders per direct. De VVD vindt dat de maatregelen de veiligheid en het wegnemen van de oorzaak voorop moet staan en we weten ook dat daar financiële consequenties uit zullen voortkomen, maar we gaan nu orde op zaken stellen in Groningen met de financiële steun uit Den Haag. Hier in deze zaal doen we een 4

5 dringend beroep op alle partijen om ook in het Haagse bij te dragen aan het oplossen van de financiële consequenties, want die zullen er ongetwijfeld zijn. Wij vinden dat de gaswinning dit jaar terugkan naar het niveau van de leveringszekerheid en wij zijn ervan overtuigd dat dat niveau ergens tussen de 33 en 35 miljard kuub ligt dat is ons streven. Afgelopen maandag hebben we gehoord dat het kabinetsbesluit, dat zo in beton gegoten leek, wordt bijgesteld per direct. We hebben het kabinetsbesluit gekraakt. Ja, we hebben het kabinetsbesluit gekraakt en daar mogen we best wel trots op zijn als Groningers. Eerst die winning naar 16,5 miljard kuub en dan op 1 juli is het streven om tussen 33 en 35 uit te komen. Wel zegt het kabinet dat men op grond van de feiten wil beslissen. Wij hebben met Stad en provincie aangegeven dat seismiciteit als wegingsfactor veel te mager is. We willen alle maatschappelijke effecten die we hier voelen meewegen. Dat kan snel in een MKBA-systematiek, een maatschappelijke kosten-batensystematiek. Economisch perspectief, de impact, de schade, het herstel etcetera: die moeten meegenomen worden. Verder willen we de risicoanalyse van de NAM laten meewegen en alle lopende onderzoeken en uitkomsten die op 1 juli klaar zijn. Dan zijn er genoeg feiten en dat hebben wij aan onze fractie meegegeven in de Tweede Kamer. Wij zijn ervan overtuigd dat op grond van deze feiten er een ander advies zal liggen op 1 juli. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): U geeft aan te willen wachten tot 1 juli en daarna op basis van de nieuwe informatie die u dan hebt, verder besluiten te willen nemen. Maar we hebben al zolang gewacht. Bent u het met mij eens dat wij ondertussen de afgelopen maanden en jaren hebben moeten wachten op een risicoanalyse, op bewijzen en al met al het besluit, dat ook nu nog niet definitief duidelijk is, steeds wordt uitgesteld? Wat doet u als de risicoanalyse er bijvoorbeeld op 1 juli nog niet ligt? Mevrouw WULFSE (VVD): Nou, u dicht mij veel te veel eer toe. Want u zegt dat ik iets ga besluiten, maar ik besluit nergens over. Ik kan alleen iets aangeven aan mijn Tweede Kamerfractie en dat is gebeurd. Dus wij kunnen geen besluit nemen. Er is wel besloten om per direct de winning terug te brengen en het streven er is om die per 1 juli nog lager te krijgen, maar dan op grond van feiten. En wij gaan ervan uit dat die feiten er straks liggen en dat die winning op 1 juli omlaaggaat sterker nog: per 1 januari 2016 nog verder. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Maar uw fractie heeft natuurlijk wel een besluit genomen dat u uit wilt dragen naar uw eigen fractie in de Tweede Kamer of uw eigen minister. Daarom was ook mijn vraag: als de onderzoeksresultaten waar u nu eigenlijk op wacht er in juli nog niet liggen, wat geeft u dan aan? Mevrouw WULFSE (VVD): Die onderzoeken liggen er per 1 juli, maar 1 juli moet die gaswinning gewoon verder omlaag. It s as simple as that. De heer BROUNS (CDA): Mevrouw Wulfse wijst erop dat wat haar fractie betreft die gaswinning omlaagmoet tussen de 33 en 35 miljard kuub, want dan is de veiligheid gegarandeerd naar uw mening. Mevrouw WULFSE (VVD): Dan is de leveringszekerheid gegarandeerd, heb ik gezegd. De heer BROUNS (CDA): Dan is de leveringszékerheid gegarandeerd, oké. Is dan de veiligheid ook gegarandeerd wat u betreft? Mevrouw WULFSE (VVD): Als we dat 100 procent zeker zouden weten, zouden we een stuk verder zijn. Feitelijk staat er in het gaswinningsbesluit van nu dat de veiligheid bij 39,4 miljard kuub gegarandeerd is. Maar wij weten allemaal dat we flinke bevingen hebben en dat we minder bevingen willen, of het nou veilig is of niet. Wij hebben een hoop schade, we hebben herstel, we hebben maatschappelijke ontwrichting. Dus die factoren tellen ook mee. De heer BROUNS (CDA): Weet u hoeveel gas er gewonnen is in 2012 per halfjaar, toen de hevige beving in Huizinge plaatsvond? Mevrouw WULFSE (VVD): Volgens mij was dat in ,4 miljard kuub voor een halfjaar en 42,3 over een heel jaar als ik het goed heb. 5

6 De heer BROUNS (CDA): Bijna 22 miljard is wat deze minister als mogelijkheid openhoudt om het tweede halfjaar nog te gaan winnen. En dan zegt u dat de veiligheid gegarandeerd is wellicht? Mevrouw WULFSE (VVD): Ik zeg dat niet, dat staat in dat advies. Kijk, u geeft aan waar de grens van het Gaswinningsbesluit nu ligt. Dat klopt, dat heeft de minister ook namens het kabinet aangegeven. Maar die minister heeft tevens aangegeven, te streven naar 33 tot 35 miljard kuub. Dat besluit ligt er nu, dat is niet veranderd. Maar er ligt wel een besluit van 16,5 miljard kuub voor een halfjaar en per 1 juli een nieuw winningsbesluit op grond van feiten. De heer BROUNS (CDA): Ik geef het onmiddellijk toe: die 16,5 miljard kuub voor het eerste halfjaar is in ieder geval winst ten opzichte van de oorspronkelijke situatie. Ik kom er in mijn betoog nog wel terug op wat wij daarvan vinden dat is nu even niet belangrijk. Maar u geeft in uw betoog ook aan dat u zich wilt baseren op nader onderzoek, MKBA, en een risico-inventarisatie van de NAM. Is niet het manco juist dat tot op heden en dat geldt ook voor die 39,4 miljard kuub alle besluiten worden genomen op basis van inventarisaties van de NAM en de NAM ook degene is die de winning doet en daar financieel belang bij heeft? Mevrouw WULFSE (VVD): Het is niet alleen de NAM. De NAM geeft meetgegevens aan en het Staatstoezicht op de Mijnen brengt dan uiteindelijk advies uit met de weging van die gegevens. Waar wij voor pleiten is dat dat mooi is en dat die seismiciteit daarin wordt meegenomen, maar wij dat veel te mager vinden. Want we hebben hier ook schade op maatschappelijk gebied. En dat moet meegewogen worden. En als u dat meeweegt, dan kunt u dat ook op geld zetten. U weet hoe zo n systematiek werkt: dan komt er een andere uitkomst. De heer BROUNS (CDA): Wij zullen u met die MKBA zeker ondersteunen, want de schade ook de economische overigens, niet alleen de maatschappelijke schade moet wat ons betreft zéker worden meegenomen in de afweging. Nog één laatste vraag: u zegt namelijk dat die 33 tot 35 miljard kuub te maken heeft met de leveringszekerheid. U kent ook denk ik wel de uitspraken van heer Lankhorst als directeur van GasTerra die de contracten verhandelt en die gaf aan dat de leveringszekerheid gegarandeerd is bij 30 miljard kuub. Hoe staat u daartegenover? Mevrouw WULFSE (VVD): Ja, dat klopt en daar zijn we ook een dag of tien mee bezig geweest om als VVD te achterhalen wat die minimale grens voor leveringszekerheid is en of die klopt. En we weten inmiddels dat de heer Gertjan Lankhorst heeft gezegd: In hele koude winters zou je er juist 10 procent bij moeten optellen en uiteindelijk zal het tussen de 33 en 35 miljard kuub liggen. Maar wat is hier nu de essentie waarom dat zo belangrijk is? Als wij op 30 miljard kuub gaan zitten wat een prachtig stoer verhaal is en sommige partijen willen dat ook en het is extra koud, dan moeten die putten in Loppersum verder opengedraaid worden. Nou, u mag dat verhaal daar dan gaan vertellen, ik ga dat niet doen. Want we krijgen dan grote ellende en meer bevingen. Dus we vinden het van groot belang dat je daar goed op let. De heer BROUNS (CDA): Dat ben ik met u eens en daar wil ik ook wel op reageren: die 35 miljard kuub is gebaseerd op de winter van Er is geen énkel KNMI-model dat erop wijst dat wij op korte termijn een winter zoals die in 1963 kunnen verwachten de komende maanden. We hebben het hier over een winningsbesluit in 2015 met veiligheid op de korte termijn en wij hebben bijmenginstallaties die op dit moment voor 0,2 procent worden gebruikt en die in potentie 24 miljard kuub gas ingekocht kunnen bijmengen, zodat ze in ons eigen gasstelsel gebruikt kunnen worden. Ik denk dat we nog ver onder de 30 miljard kuub kunnen, maar in ieder geval naar die 30 miljard. Mevrouw WULFSE (VVD): Nou, ik denk dat dat ook kan, maar dat wordt ook op 1 januari meegewogen. Want, zoals de minister dat heeft aangegeven namens het kabinet, start er na 1 juli een onderzoek naar de flexibele winning. En wat u betreft gaat het daar precies om, want dan ga je namelijk veel meer gas importeren en bijmengen en dan kun je omlaag. En dat is ook het streven van de VVD. De heer BROUNS (CDA): Sinds wanneer hebben wij een winter na 1 juli? Mevrouw WULFSE (VVD): Het gaat om het gaswinningsjaar en dat begint in oktober. Dus dat is wel degelijk van belang. 6

7 We overwegen om in tweede termijn met een motie te komen. U vroeg dat in eerste termijn te doen, maar wij wachten die eerst even af. Feitelijk dankzij de heer Brouns heb ik het langetermijnperspectief al genoemd en ook waar we naartoe willen. Dan nog heel kort iets over de aangekondigde maatregelenpakket, waarover ook op bestuurlijk niveau is gesproken. Daar zijn we heel erg blij mee, maar we willen ook dat de garantie voor meerkosten altijd vergoed wordt en die garantie blijft bestaan of het nou om kleine of grote projecten gaat. De VVD wil een omkering van de bewijslast en we zullen daarover ook een andere motie mede indienen. Het tempo van herstel en preventie moet omhoog en we hopen dat die nationale coördinator daaraan kan bijdragen. Tot slot een kort woord over de gang naar de Raad van State. De VVD heeft nog niet de definitieve tekst van het College, we begrepen net dat die later komt. Wij achten het opportuun nu aan de Raad van State te vragen of er sprake van een goed evenwicht tussen regionaal en nationaal belang, waarbij een toenemende veiligheid de waarborg moet zijn. De heer MASTENBROEK (SP): Vanmorgen heb ik al het nodige gezegd over het in te stellen beroep. Dat kan wat onze fractie betreft niet hard genoeg: daarin moet worden ingezet op een plafond van maximaal 30 miljard kuub met een verdere vermindering vanaf Er is onvoldoende grond om aan te nemen dat een winning van 39,4 miljard kuub mogelijk is. De uitgangspunten zijn een begin, maar het gaat om de uitwerking en wij begrijpen dat er door GS nog veel zal worden toegevoegd ten opzichte van de brief die wij nu bespreken, waaronder dus een plafond. En dat punt komt dan wel verder aan de orde op 4 maart. Vanmorgen heb ik ook al het nodige gezegd over het nieuwe akkoord. Een middelvinger naar het noorden, noemde de Tweede Kamerfractie van de SP het. Ook anderen hebben hun ongenoegen geuit: een fopspeen werd genoemd, een verkiezingsstunt volgens naar verluidt 95 procent van de Telegraaf-lezers. Dat GS zich hieraan wil verbinden en de Commissaris met deze boodschap naast de minister is gaan zitten, is een klap in het gezicht van Groningen en de Groningers. Dat er wéér meer uitstel is, dat er nog steeds geen zekerheid is en dat de minister domweg doorgaat op de ingeslagen weg door vast te houden aan het plafond van 39,4 miljard kuub, is schokkend. Dat er ver in 2015 besloten moet gaan worden over de hoeveelheid dit jaar te winnen gas is onbehoorlijk bestuur. Als nu niet duidelijk is hoeveel er gewonnen moet worden, dan moet de winning fors omlaag. Reductie van de winning is een randvoorwaarde, zo schrijft GS. Dat klinkt mooi, maar er gebeurt vervolgens niets. En dan toch een akkoord sluiten: hoe kan zoiets? Dat is toch het oplichten van je inwoners? Dat is verkiezingsretoriek. Er moet per direct een keiharde grens komen op de winning en vervolgens moet alles op alles gezet worden om die grens, bij voorkeur al in 2016, verder te verlagen. Het gebied moet niet alleen worden uitgebreid, er moet ook meer geld beschikbaar komen voor dat grotere gebied. De bewijslast voor schade moet worden omgekeerd, zodat de NAM moet bewijzen dat de schade niet door de aardbevingen komt. De versterking moet goed en niet op basis van nu al afgezwakte normen. De schadeafhandeling moet heel veel sneller en ten slotte moet er een percentage van de opbrengst structureel beschikbaar komen voor economische versterking en versterking van de leefbaarheid. Met betrekking tot al deze punten zal zodadelijk door het CDA mede namens mijn fractie een motie ingediend worden. En wij verwachten dat iedereen die hier roept dat de veiligheid vooropgesteld moet worden, deze motie steunt. Van een provincie met zulke problemen als die hier in Groningen met zoveel onrust als in Groningen mag verwacht worden dat die provincie er knalhard ingaat. Niet dat de Commissaris in een rijtje bestuurders gaat zeggen dat het een mooie start is. Een mooie eerste stap na al die tijd: twee jaar zijn wij al bezig. Zelfs de meeste kinderen kunnen na een jaar al hun eerste stapjes zetten. Dat is verdere vertraging: naast een minister gaan zitten die niets wil. Het is niet persoonlijk bedoeld, maar tegen zo n minister moet je keihard optreden. Mijn fractie is niet uit op een afscheiding van Groningen, mijn fractie begrijpt ook dat Groningen in Nederland ligt en het moet wel gezellig blijven. Maar er is ook een grens en die grens is ruimschoots overschreden. Wij moeten daarom nú iets doen. In 1980 is de provincie Groningen gaan staken. Ook toen niet omdat het leuk was, maar omdat het nodig was. Het Rijk liet ook toen Groningen volstrekt in de steek. Het waren niet werknemers maar politici: 29 leden van deze Staten legden het werk neer. Dat besluit kwam nadat de CDA-VVD-regering besloot om de kartonfabriek Okto in Winschoten niet meer te steunen, waardoor 250 arbeidsplaatsen verloren zouden gaan. Met de leus Okto open, gaskraan dicht is een succesvolle stakingsactie gevoerd: de regering leverde fors in en zegde nieuwe arbeidsplaatsen toe. Okto bleef open, er kwamen werkgelegenheidsprojecten, subsidies voor 7

8 startende bedrijven en de Rijksarchiefselectiedienst werd in Winschoten gevestigd. Als wat nu gebeurt niet een reden is om weer te gaan staken weten wij het ook niet meer. De aardbevingen gaan door en de NAM blijft oppermachtig. Ondanks dat er naar schatting door de staat tot 283 miljard euro is verdiend aan het aardgas en 18 miljard als winst aan Shell en Esso is uitgekeerd, gaat de winning onverminderd door en wordt Groningen nog steeds afgescheept met een fooi. En dat terwijl juist nu forse investeringen in werkgelegenheid en voorzieningen hard nodig zijn. Nú moet het gebeuren, nú is het klaar met praatclubjes, overlegtafels, onderzoeken, pappen en doorpompen. Nu moet er een keiharde vuist gemaakt worden naar de arrogantie van Den Haag. Dit is voor mijn fractie aanleiding om de volgende motie in te dienen. De VOORZITTER: Dat is de motie met nummer 1, getiteld Bestuurlijke ongehoorzaamheid, ingediend door de fractie van de SP: Provinciale Staten van Groningen, in vergadering bijeen op 11 februari 2015, In aanmerking nemende dat de rijksoverheid de provincie Groningen en haar inwoners volledig laat zakken op het dossier aardgaswinning; ondanks grote problemen in Groningen de gaswinning onvoldoende verlaagd wordt; met de leus Okto open, gaskraan dicht in 1980 een succesvolle stakingsactie is gevoerd door de provincie Groningen; Van mening zijnde dat er in Groningen fors geïnvesteerd moet worden in de werkgelegenheid en leefbaarheid en dat daarvoor structureel een percentage van de aardgasbaten beschikbaar moet komen; de provincie vanwege het uitblijven van voldoende steun voor deze problemen een krachtig signaal moet afgeven; de provincie Groningen moet gaan staken, totdat de aardgaswinning beperkt wordt tot 30 miljard kuub per jaar en er een significant belang uit de aardgasbaten beschikbaar wordt gesteld voor de werkgelegenheid en leefbaarheid in de provincie; Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten op 12 februari samen met de inwoners van Groningen moeten demonstreren in Den Haag, voorafgaand aan de behandeling van het Gasbesluit in de Tweede Kamer; Spreken uit dat Provinciale Staten vanaf heden zullen staken en geen besluiten meer zullen nemen op verzoek van de rijksoverheid, maar uitsluitend datgene zullen doen wat hoogstnoodzakelijk is om de belangen van de provincie Groningen te behartigen; Roepen het College van Gedeputeerde Staten op om 1. ook lef te tonen en te kiezen voor bestuurlijke ongehoorzaamheid; En gaan over tot de orde van de dag! De heer MASTENBROEK (SP): Wat het lot van deze motie ook zal zijn, wij zullen ons morgen aansluiten bij de strijdbare Groningers en voorafgaand aan het Kamerdebat demonstreren om een vuist te maken en op te komen voor Groningen. Wij hopen daar schouder aan schouder met deze Staten en dit College te staan. De heer RIJPLOEG (PvdA): Een kleine vraag: kunt u zich voorstellen dat ik vind dat u een buitengewoon knappe verkiezingsstunt hebt opgevoerd? De heer MASTENBROEK (SP): Ja, ik kan me voorstellen dat u dat vindt. Maar dat lijkt mij volstrekt onterecht. Wij zeggen dit alles wat ik hier gezegd heb al jaren al twee jaar lang. Wij zien gelukkig dat steeds meer mensen iets opschuiven, het College heeft nog in de zienswijze nog helemaal niets van een plafond willen weten en zegt nu zelf ook heel stoer op televisie dat 30 miljard kuub genoeg is. Ja goed, wij hebben dit al veel langer gezegd en dat de verkiezingen eraan komen, daar kan ik ook niets aan doen. De heer BAKKER (VVD): Wat schiet een Groninger, die last heeft van aardbevingen, op met uw oproep? De heer MASTENBROEK (SP): Nou, met die oproep zelf natuurlijk helemaal niets. Met die staking wellicht wel. Ik vind dat er nu hardere acties moeten komen, ik vind het niet een goed signaal om als bestuur van Groningen naast een minister te gaan zitten die Groningen zó in de steek laat. 8

9 Vanmorgen in de commissie hebben we het hier ook over gehad: wat schiet je ermee op om met een pamflet natgeregend te worden? Ik denk dat mensen die demonstreren, kunnen winnen en mensen die niet demonstreren, al verloren hebben. De heer BROUNS (CDA): Ik zou, alvorens te beginnen met de politieke beschouwingen van het CDA op dit onderwerp wil beginnen, willen beginnen met een compliment aan u als Commissaris van de Koning. Want ik denk dat u gisteren iets gezegd heeft wat in de kern voor ons allemaal geldt. En dat is: ook wij Groningers zijn Nederlanders. En mocht dat het ooit toe komen ik ga ervan uit dat dat niet het geval is dat Groningen zich afscheidt, zal ik als allochtoon in Groningen onmiddellijk een Gronings paspoort aanvragen. Want dit is een prachtige provincie om in te wonen. En wat Nederland niet moet vergeten: dit is een provincie die sinds halverwege de jaren zestig alleen al uit de aardgasbaten en dan heb ik het niet over de indirecte werkgelegenheid en de opbrengsten daarvan ruim 200 miljard heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van Nederland. Ik denk dat wij hier rechtovereind mogen staan met de borst vooruit, trots op onszelf dat wij deze bijdrage aan Nederland hebben geleverd. En als je zó n bijdrage aan Nederland levert, dan mag je niets anders verwachten dan dat al onze mede-nederlanders op momenten dat wij het hier moeilijk hebben, opstaan voor ons. En het CDA zal dat niet gaan doen dat zeg ik nu maar vast in de vorm van een staking, zoals de SP vraagt. Het CDA zal dat doen in het nemen van zijn verantwoordelijkheid en het aanspreken van onze mede-cda ers in de andere provincies en in de Tweede Kamer op hun verantwoordelijkheid om te zorgen dat wij hier in Groningen een goed toekomstperspectief hebben. Nederland zit er warmpjes bij en het kan toch niet zo zijn dat wij straks op de koude straat staan. En dat raakt toch ook wel een beetje de kern van waar wij het vandaag over hebben: niemand van ons weet bij welk winningsniveau de veiligheid gegarandeerd is. Dat weten de specialisten niet die daar jaren op gestudeerd hebben en dat weet ik als politicus al helemaal niet. Maar één ding weet ik wel en dat is dat al die specialisten er al jaren naar zitten te kijken, dat de getallen over elkaar heen gegooid worden en dat we in de tussentijd gewoon bevingen hebben. En één ding weet ik ook: we hebben in 2012 een ongekende gaswinning gehad en een ongekende frequentie en hevigheid van bevingen. We hebben daarna de gaswinning naar beneden geschroefd en zowel de frequentie als de hevigheid van die bevingen is afgenomen. Ik ben dan geen wetenschapper maar ik zou bijna zeggen: daar zou een verband tussen kunnen zitten. Laat al die wetenschappers daar vooral verder op studeren, maar laten wij in de tussentijd doen wat nodig is voor onze inwoners. En dat is gewoon toegeven dat we het niet weten. En wat doe je als je het niet weet? Dan neem je voorzorgsmaatregelen en dat is hier ook aan de orde. Dus laten we teruggaan naar datgene wat de heer Lankhorst heeft aangegeven: dat het minimale niveau is om er in ieder geval overal warmpjes bij te zetten, die 30 miljard kuub is. En laten we zeker verdergaan met die onderzoeken, want we sluiten niet uit dat die onderzoeken zullen uitwijzen dat we nog veel verder terugmoeten. Dan moeten we ook het lef hebben om dat met elkaar te doen. Wij hebben bijdragen aan Nederland, het wordt nu tijd dat Nederland bijdraagt aan onze veiligheid. Dat mogen onze inwoners van ons verwachten. Dat betekent ook dat alle schade moet worden vergoed, dat die ruimhartig moet worden vergoed. Dat we moeten voorkomen dat er tien keer een aannemer over de vloer komt. Die schade moet worden hersteld en tegelijkertijd moet ook de preventieve maatregelen getroffen worden om vervolgschade te voorkomen. Dat betekent ook dat die schadeafwikkeling veel sneller moet. Het kan niet zo zijn dat mensen in onzekerheid zitten óf ze schade vergoed krijgen en wanneer ze die vergoed krijgen. Het is een huis en daar hebben ze voor gewerkt en sommigen werken nog steeds om die hypotheek af te lossen. Daar moet duidelijkheid over komen. Dat vereist niet alleen dat wij met elkaar vooral moeten zeggen: We hebben hier aardbevingen, we hebben hier gaswinning. Die gaswinning veroorzaakt bodemdalingen en aardbevingen en of die schade nou komt van bodemdalingen of bevingen, de schade als gevolg van gaswinning moeten wij ruimhartig vergoeden. En dat betekent dus dat de NAM maar moet aantonen dat die schade daar niet van afkomstig is. Op het moment dat daarover discussie ontstaat, moet er onafhankelijke arbitrage komen, gefaciliteerd door de overheid, om te zorgen dat daar duidelijkheid over komt. Want een individuele inwoner kan het zich niet veroorloven om een batterij juristen in te huren en tienduizenden euro s aan advocaatkosten en proceskosten aan te gaan om erachter te komen waar zijn of haar gelijk zit. Een grote ondernemer als de NAM kan dat wel, want die kan dat betalen uit die aardgaswinning die al die ellende veroorzaakt. Wij zullen ook moeten kijken naar hoe we dit gebied weer toekomst geven. Hoe wij de leefbaarheid verhogen, hoe wij de voorzieningen in stand houden, hoe wij economische vooruitzichten bieden aan de mensen die er wonen, zodat dat gebied op de lange termijn leefbaar blijft en inwoners daar een toekomstperspectief hebben. Dat komt op dit moment in het aanvullend akkoord naar onze mening te weinig tot uitdrukking. Het aanvullend akkoord heeft in algemene zin te veel open eindjes. Open eindjes als wie heeft recht waarop?, wat is nou de precieze omvang van dat bevingsgebied?, 9

10 waar heb ik recht op?. Ook de opkoopregeling: zij zou er kunnen komen maar echt hard staat zij er nog niet in en hoe zij eruitziet al helemaal niet. Ik zei net al: hoe gaan we investeren in leefbaarheid en economisch perspectief? Hoe gaan we om met meerkosten en wat is daar redelijk in? Hoe gaan we om met de bouwnorm? Wat betekent die voor bestaande gebouwen? Wat betekent die voor de aansprakelijkheid als je eigenaar bent van een gebouw en er gebeurt iets? Moet jij daarvoor opdraaien of draait de overheid of de NAM daarvoor op? Hoe gaan we om met de externe veiligheid, met de industrie en de infrastructuur in het gebied? Op al dat soort vragen worden weliswaar afspraken gemaakt, maar dat zijn verkennende afspraken. En het is zaak dat we daar heel snel duidelijkheid over krijgen, want die duidelijkheid verdienen onze inwoners. We vertrouwen ook wel heel erg veel op de NAM en de informatie die van de NAM afkomstig is. En het zou zeer goed zijn dat de overheid want die inwoner mag er toch op vertrouwen dat die overheid opkomt voor hem of haar het systeem zo inricht dat wij tot onafhankelijke informatie komen, dat wij meetgegevens krijgen die we zelf gaan genereren. Er zijn een heleboel bedrijven die dat kunnen buiten de NAM. Waarom pakken we dat niet op? Dat zijn aspecten die op dit moment niet aan de orde komen. Het is goed dat er een rijkscoördinator komt. Want met die persoon is er een duidelijk aanspreekpunt. En daar kunnen we deze zaken ook adresseren als regio. Ik vind ook dat het College de handschoen moet oppakken en zelf een visie c.q. mening moet ontwikkelen op hoe je hiermee omgaat: dat zou namelijk input voor deze rijkscoördinator moeten zijn. En die persoon moet ook doorzettingsmacht krijgen, dus de bevoegdheden van deze coördinator zullen zeer goed op papier moeten komen, zodat het niet bij goede voornemens blijft maar er daadwerkelijk tot actie overgegaan kan worden. En als er iets níét moet gebeuren, dan is het dat deze rijkscoördinator in de stad Groningen of nog verder weg gaat zitten. Laat deze nou maar gewoon met zijn of haar staf en de overige bijbehorende werkgelegenheid in het bevingsgebied gevestigd worden. Wat ons betreft is de kern heel duidelijk: nu terug naar 30 miljard kuub dat kan. Als het nodig blijkt, zo snel mogelijk veel minder en actie op die punten waar onze inwoners recht op hebben. En ik wil tot slot nog een heel klein stukje tekst voorlezen voordat ik de motie ga indienen en die heeft te maken met zoals ik de Groningers heb leren kennen, wat ik enorm waardeer en misschien wel de belangrijkste reden is waarom ik hier ben. Dat is namelijk dat de Groningers een enorm vertrouwen hebben in de mensen, het enorm waarderen als je eerlijk bent en daar zit ook vergevingsgezindheid in. En dit stukje heet: Barstjes : Een kopje is gevallen. Eerst was het mooi en rond, nu ligt het daar in duigen, in stukken op de grond. Je kunt het heel goed lijmen, het wordt een stevig bovendien. Toch is dit kopje anders: de barstjes blijf je zien. Als wij als provinciale overheid en met name ook het Rijk als nationale overheid niet ontzéttend veel werk maken van de grote scheuren die er zijn, dan zullen we de barstjes niet alleen blijven zien, maar ook blijven voelen. Namens GroenLinks, de SP en het CDA dien ik nu een motie in. Die is een voortzetting van een zienswijze die wij zelf hebben ingediend en waar wij ook gezamenlijk aan gewerkt hebben. De VOORZITTER: Dat is de motie met nummer 2, getiteld Toepassing voorzorgsprincipe, snelle afwikkeling schade en bieden toekomstperspectief, ingediend door de fractie van het CDA, mede namens GroenLinks en de SP: Provinciale Staten van Groningen, in vergadering bijeen op 11 februari 2015, Constaterende dat het Gaswinningsbesluit van het ministerie van EZ op 12 februari 2015 wordt behandeld in de Tweede Kamer; de provincie ten aanzien van het gaswinningsbesluit geen eigenstandige bevoegdheden heeft; de aardbevingen sinds 2012 in omvang en frequentie zijn toegenomen; het naar beneden bijstellen van de gaswinning in Loppersum heeft laten zien dat dit een positief effect op de frequentie en impact van de bevingen heeft; het opschroeven van de winning in andere gasvelden tegelijkertijd heeft laten zien dat daardoor ter plekke het aantal bevingen toeneemt en daarmee ook het geografische gebied van de bevingen groter geworden is; inmiddels duidelijk is dat het preventief versterken van woningen, uitgaande van het voorziene gaswinningsniveau, een financieel gigantische operatie is met enorme maatschappelijke impact; de NAM tot eind 2015 de tijd neemt om oude schadegevallen af te wikkelen; er grote onrust is onder de Groninger bevolking, voortkomend uit gevoelens van onveiligheid en te lang durende processen van schadeafhandeling; 10

11 het een taak van de provincie kan zijn deze gevoelens van onrust onder de aandacht van de volkstegenwoordigers in de Tweede Kamer te brengen; Achten het van belang dat Provinciale Staten een duidelijk signaal aan de Tweede Kamer afgeven; duidelijk wordt dat de gaswinning van nationaal belang is, maar ook dat de maatschappelijke effecten van deze winning een nationale impact hebben; er aan de voorkant wordt ingegrepen (volume van gaswinning) en niet enkel aan de achterkant (herstel schade en preventieve maatregelen); Spreken uit dat zij wensen dat de Tweede Kamer in haar debat komt tot een afgewogen besluit waarin: - de gaswinning wordt beperkt tot het laagste niveau dat contractueel mogelijk is, zijnde op dit moment 30 miljard kuub per jaar; - er geen nieuwe verkoopverplichtingen worden aangegaan door de Gasunie boven dit volume; - de onderzoeken naar de effecten van gaswinning worden voortgezet en indien daaruit blijkt dat om de veiligheid te garanderen de winning verder naar beneden moet, dit onmiddellijk wordt gedaan; - er onderzoek wordt verricht naar het bijkopen van gas dat door middel van bijmenging van stikstof geschikt wordt gemaakt voor het Nederlandse gasnet; - het pakket aan maatregelen, zoals overeengekomen voor de gemeenten die deelnemen aan het bestuursakkoord Vertrouwen op herstel, herstel in vertrouwen wordt uitgebreid naar het volledige geografische gebied dat door bevingen wordt getroffen en daarvoor de benodigde additionele middelen worden vrijgemaakt; - de bewijslast voor schade wordt omgedraaid: schade in het aardbevingsgebied is per definitie veroorzaakt door de bevingen tenzij de NAM overtuigend aantoont dat dit niet zo is; bij discussie volgt onafhankelijke bindende arbitrage, gefaciliteerd door de rijksoverheid; - schadeclaims binnen maximaal zes maanden dienen te zijn afgewikkeld en oude, nog openstaande schadeclaims maximaal vóór de zomer van 2015 dienen te zijn afgewikkeld; - schadeherstel vergezeld gaat met de benodigde preventieve maatregelen; - er een programma wordt opgesteld om de leefbaarheid en economie in de regio structureel te versterken, om op die manier de inwoners weer een toekomst te kunnen geven en daarvoor de benodigde financiële rijksmiddelen vrij te maken door de reservering van een percentage van de aardgasopbrengsten; Verzoeken het College van Gedeputeerde Staten om 1. de motie vandaag aan de leden van de Tweede Kamer te doen toekomen; 2. bovenstaande uitspraak te verwoorden in zijn beroepschrift bij de Raad van State; 3. zelf een gebiedsregisseur aan te stellen om samen met de gemeenten en maatschappelijke partners een toekomstbeeld van de regio op te stellen en de uitvoering daarvan ter hand te nemen; En gaan over tot de orde van de dag! De heer ZWERTBROEK (D66): Het gaswinningsbesluit, in augustus verwacht, verplaatst naar oktober, verplaatst naar december, uitgesteld tot januari en nu afgelopen maandag 9 februari het besluit van minister Kamp. Of laat hij dit nu tóch weer boven de markt hangen? Wat D66 betreft niet. Het is nú tijd voor duidelijkheid over de hoeveelheid gaswinning. Twee punten zijn daarvoor belangrijk. Ten eerste: op 16 december schreef minister Kamp in zijn brief dat wordt verwacht dat verlaging van de totale winning een positief effect heeft op de seismiciteit van het gehele gebied dat is dus een letterlijk citaat. Dat is voor D66 het uitgangspunt. Er zijn heel veel onzekerheden, maar de verlaging van de totale winning heeft een positief effect op de seismiciteit in het hele gebied en daarmee een positief effect op de veiligheid van de Groningers. Ten tweede werd tijdens de hoorzitting op 28 januari door de directeur van GasTerra gesteld dat om de leveringszekerheid te garanderen ongeveer 30 miljard kuub per jaar nodig is. Dit is nodig om aan de leveringsverplichtingen te voldoen en om woningen in Nederland te kunnen blijven verwarmen. D66 vindt dat het Gaswinningsbesluit de balans moet vinden tussen deze twee punten: het is tijd dat duidelijk wordt wat die balans is. Dan iets over het aanvullende gaswinningsakkoord. Gezien de persconferentie van de Stad hedenmiddag is het stuk al in uitvoering. De regeringspartijen hebben een akkoord bereikt. Wat kunnen wij nog daarvan vinden? Om positief te beginnen: er staan goede punten in. Het is goed dat Menterwolde en Hoogezand-Sappemeer worden toegevoegd aan de compensatiemaatregelen en dat 11

12 de stad Groningen ook haar eigen regelingen kan treffen. Het instellen van een nationaal coördinator is een flinke stip in de goede richting. D66 verwacht dat de coördinator snelheid in de processen kan brengen. Er blijven echter ook nog veel onduidelijkheden. Waar zijn bijvoorbeeld Veendam, Pekela, Oldambt en Bellingwedde als het gaat om compensatiemaatregelen? Aardbevingen houden zich niet aan grenzen. Klopt het dat de waardevermeerderingsregeling in het vervolg wordt gekoppeld aan de hoeveelheid schade? En hoe gaat dat in zijn werking? Waarom geldt de compensatieregeling niet voor iedereen met schade, totdat de PGA-contouren duidelijkheid bieden? De NAM zou royaal zijn: daar lijkt het nu niet op. Er zijn vele monumenten, die dreigen voor altijd te verdwijnen. Wie gaat de regie voeren bij het opknappen en behouden van ons cultureel erfgoed? Waar kunnen bouwbedrijven terecht als het gaat om meerkosten van de nieuwbouw? Dit moet kraakhelder zijn om stilstand in de net weer herstelde woningmarkt te voorkomen. Maar er zijn meer vragen die onbeantwoord blijven, onderzoek die op zich laten wachten. Bijvoorbeeld: welke gevolgen hebben aardbevingen voor het leidingennetwerk van Enexis? En welke voor de dijken, de kades en de infrastructuur? Daarnaast wachten wij volgende week woensdag op een rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. D66 is blij met een aantal stappen in het aanvullende akkoord, maar er zijn nog heel veel stappen nodig. Hoe denkt Gedeputeerde Staten zich hiervoor in te kunnen zetten? Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Ik hoorde u zeggen dat u ook naar 33 tot 35 miljard kuub gas per jaar wilt. De heer ZWERTBROEK (D66): Ik heb aangegeven dat tijdens de hoorzitting de directeur van GasTerra gesteld heeft dat om de leveringszekerheid te garanderen ongeveer 30 miljard kuub per jaar nodig is. Dat is wat ik heb gezegd. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Mooi. Dus de motie die zonet is ingediend kunt u dan ook steunen? De heer ZWERTBROEK (D66): Ik wacht op een reactie van GS, omdat wij twee punten hebben aangegeven die voor dit gaswinningsbesluit van belang zijn volgens mijn partij. Wij geven aan dat daar een balans in moet zijn. Dit wordt ook meegenomen door GS in het beroepschrift waar zij mee aan de slag gaan richting de Raad van State. Daar gaan wij op 4 maart over spreken en daar kijk ik dus ook naar uit. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Ik begrijp inderdaad dat u wacht op de reactie van GS. Maar ik vroeg dit inderdaad even omdat uw D66-Tweede Kamerlid vorige week nog met de mededeling kwam dat zij ook voor 30 miljard kuub gas koos. Vandaar dat ik even check of u daar ook voor gaat. De heer ZWERTBROEK (D66): Wij zijn het met ons Kamerlid eens dat het circa 30 miljard kuub gas moet zijn, omdat je die leveringszekerheid moet hebben. Mevrouw WULFSE (VVD): Ik hoor D66 pleiten voor minstens 25 procent teruggang of zelfs meer: van 42,3 naar 30 miljard kuub. U weet net als iedereen dat daar enorm veel financiële consequenties heeft. U bent over het algemeen een gedoger c.q. steunpartner van dit kabinet. Bent u ook bereid, als er zo n forse teruggang in die gaswinning is, om mee te denken in een oplossing op financieel gebied en dat ook te steunen? Want u roept die maatregelen stoer, maar dat zijn woorden. Bent u ook bereid tot het steunen van een oplossing op dat gebied? De heer ZWERTBROEK (D66): Ja, laat mij ermee beginnen dat ik deze vraag opvallend vindt, omdat er eerder een interruptie richting mevrouw Wulfse plaatsvond waarbij de reactie was dat de verantwoordelijkheid niet hier lag maar in de Tweede Kamer. Ik ga niet antwoord geven namens de Tweede Kamerfractie, dat kan zij zelf doen. En morgen gaat zij het debat daarover voeren, dus daar ga ik niet op in. Mevrouw WULFSE (VVD): Bent u bereid nu ga ik het anders stellen, want dat doen wij namelijk wel er bij uw Tweede Kamerfractie op aan te dringen dat als die gaswinning zover teruggaat en er financiële problemen komen, u dan zegt: Daar moeten jullie aan meewerken in Den Haag? De heer ZWERTBROEK (D66): Ik ben bereid om aan te geven richting mijn Tweede Kamerfractie dat zij moet werken aan de veiligheid van de Groningers en dat zij die leveringszekerheid moet garanderen. Dat is iets wat moet gebeuren. 12

13 De VOORZITTER: Hebt u een vraag? Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Ja, ik heb eigenlijk een vraag aan mevrouw Wulfse. De VOORZITTER: Ja, dat is nu niet echt de bedoeling. Dan ben ik bij de PVV, de heer Van Kesteren. De heer VAN KESTEREN (PVV): Veel verkiezingsretoriek de afgelopen weken: de gaskraan dicht, veiligheid gaat boven alles, we moeten uitkopen, de deur wordt platgelopen bij gedupeerden. En de een roept nog harder dan de ander. En dan heb ik het over alle partijen inclusief de mijne. Alle partijen willen zo vlak voor de verkiezingen blijkbaar hetzelfde, maar voor mij is belangrijk welke partijen ook na de verkiezingen woord zullen houden. Nu de praktijk: nauwelijks minder gaswinning. In de commissievergadering van vanmiddag heb ik een rekensommetje voorgelegd: gedupeerden van de aardgaswinning, die bij schadeclaims van het kastje naar de muur worden gestuurd of in een welles-nietesspelletje met de NAM zijn beland. Wij vinden dat op snelle en effectieve wijze de gaskraan dichter zou moeten inclusief schadeherstel en het eventuele uitkopen van gedupeerden. Dán pas zullen de veiligheid en het vertrouwen van de gedupeerde Groningers kunnen herstellen. Het feit dat dit College van GS naar de Raad van State stapt heeft onze instemming. Wij vinden dat een goede zaak en zeker in het belang van de Groningers. Aan de andere kant hebben we grote twijfels over de effectiviteit van al die opgetuigde commissies en functionarissen zoals de commissie-meijer, de Dialoogtafel, het Centrum voor Veilig Wonen, de nationaal coördinator. Heel veel know-how, maar je kunt je afvragen of dit alles onderhand niet verzandt in te veel op zien Grunnegs hou nou?. Vanmorgen werd ik vrolijk wakker, want RTV Noord opende met een veelbelovende kop op haar website: Uitkoopregeling in het aardbevingsgebied. Nou, daar hebben we wel een paar vragen over. De titel van het RTV Noord-artikel is namelijk misleidend. Een regeling om waardevermeerdering van huizen te compenseren wordt verkocht als een uitkoopregeling wat zij natuurlijk niet is. Mensen krijgen nu voor verkoop een bod van de NAM in plaats van Den Haag en men moet zijn huis daadwerkelijk zien te verkopen voordat men überhaupt de compensatie kan innen. Gedupeerden met hun onverkoopbare huizen hebben hier dus weinig aan en dat betreft onzes inziens de meeste gevallen. De vraag aan het College is dus ook: bent u dat met de PVV eens en zo nee, waarom niet? We hebben daar ook een motie voor opgesteld, die zal ik straks aan de voorzitter geven. De minister heeft ook in de brief van afgelopen maandag verkondigd dat er een onderzoek komt naar een opkoopregeling. Maar ja, bij deze minister weer een onderzoek: daarvan kun je onderhand ook afvragen of de mensen daar echt iets aan zullen hebben waarvan akte. De motie wordt ook gesteund door de Partij voor de Dieren. De VOORZITTER: Dat is de motie met nummer 3, getiteld Uitkoopregeling, ingediend door de fractie van de PVV, mede namens de Partij voor de Dieren: Provinciale Staten van Groningen, in vergadering bijeen op 11 februari 2015, Constaterende dat in de provincie Groningen het aantal aardbevingen van structurele aard is en daarmee ook de materiële schade en de veiligheidsrisico s van structurele aard zijn; ondanks eventuele schadevergoedingen door de NAM de huizen in dit gebied door de toegenomen risico s onverkoopbaar zijn geworden; bewoners al meer dan tweeënhalf jaar wachten op adequate maatregelen; Overwegende dat dit voor veel onrust en angst zorgt bij de bewoners, die in feite gevangen zitten in hun onverkoopbaar geworden huizen; een verbetering van het perspectief van burgers in het gebied begint bij een snelle afhandeling van een volledige schadeloosstelling of uitkoopregeling dan wel financiële zekerheid, herstel van veiligheid en vrijheid van vestiging; Roepen het College van Gedeputeerde Staten op om 1. direct samen met de regering, de NAM en gedupeerden een uitkoopregeling op te zetten waar gedupeerden, die in onverkoopbare huizen wonen in het aardbevingsgebied en die willen verhuizen, gebruik van kunnen maken; 2. deze motie zo spoedig mogelijk in kennis te stellen aan het kabinet en aan de leden van de Tweede Kamer En gaan over tot de orde van de dag! 13

14 De heer VAN KESTEREN (PVV): Ook wordt in het bewuste bericht gesproken over het aardbevingsgebied, waardoor men de indruk krijgt dat mensen in het aardgaswingebied van de regeling zijn uitgesloten. Kan het College dat bevestigen? Zo nee, kunt u ons uitleggen waarom dat niet zo is? Want wij hebben voorbeelden van mensen die bij een claim wel nul op het rekest krijgen vanwege het feit dat men niet in het aardbevingsgebied woont. Vandaar ook deze motie met als titel Van aardbevingsgebied naar aardgaswingebied. Dit is al vaak in commissies geopperd en ik hoop dat die ook brede steun krijgt. Daar rekenen de gedupeerden in de provincie echt op en ik zal ze ook meedelen wie de motie wel of niet gesteund hebben om maar weer eens het verband met de verkiezingen te leggen. De VOORZITTER: Dat is de motie met nummer 4, getiteld Van aardbevingsgebied naar aardgaswingebied, ingediend door de fractie van de PVV: Provinciale Staten van Groningen, in vergadering bijeen op 11 februari 2015, Constaterende dat in het huidige besluit bij schade wordt uitgegaan van de contourenkaart van het aardbevingsgebied ; Overwegende dat in de praktijk ook van schade sprake is buiten dat gebied; Roepen het College van Gedeputeerde Staten op om 1. in het kabinet te verzoeken de contourenkaart uit te breiden naar het gehele aardgaswingebied, opdat recht wordt gedaan aan alle gedupeerden die schade hebben als gevolg van de aardgaswinning; 2. deze motie zo spoedig mogelijk in kennis te stellen aan het kabinet en aan de leden van de Tweede Kamer En gaan over tot de orde van de dag! De heer VAN KESTEREN (PVV): Verder wil de PVV het College onder de aandacht brengen dat bij schadeafhandeling gedupeerden van het kastje naar de muur worden gestuurd dat is ook al vaak door andere partijen geopperd en verteld. Om te voorkomen dat mensen in onbetaalbare en ontmoedigende juridische procedures belanden die jarenlang kunnen voortduren tegen een financieel almachtige NAM zijn wij voor een zogenaamde omkering van de bewijslast. We willen daar met steun van de VVD en de Partij voor de Dieren samen dan ook een motie over indienen, de motie Omkering bewijslast. En die heb ik hier voor u, voorzitter. De VOORZITTER: Dat is de motie met nummer 5, getiteld Omgekeerde bewijslast, ingediend door de fractie van de PVV, mede namens de VVD en de Partij voor de Dieren: Provinciale Staten van Groningen, in vergadering bijeen op 11 februari 2015, Constaterende dat een groot aantal burgers in Groningen moeite heeft om de gehele schade aan hun woning vergoed te krijgen omdat er wordt ontkend dat de schade veroorzaakt is door de gaswinning; er gedurende decennia schade aan de woning is ontstaan en er de komende decennia schade zal blijven ontstaan door de gaswinning; Overwegende dat het vanwege de grote kans op herhaling van schade aan een woning totaal onwenselijk is om een burger bij elke nieuwe schade opnieuw te laten bewijzen dat het door de gaswinning komt; Roepen het College van Gedeputeerde Staten op om 1. het kabinet te verzoeken de wet aan te passen of daar voorbereidingen voor te laten treffen waardoor de bewijslast voor het aantonen van schade bij de veroorzaker komt te liggen in plaats van bij de gedupeerden; 2. deze motie zo spoedig mogelijk in kennis te stellen aan het kabinet en aan de leden van de Tweede Kamer En gaan over tot de orde van de dag! De heer VAN KESTEREN (PVV): En dan gaan we op naar onze laatste motie. In dit gremium hebben we met elkaar gepleit voor veiligheid en vertrouwen voor de Groningers in het aardgaswingebied. Het afgelopen jaar is gebleken dat de politiek daar nog niet echt in is geslaagd. Er is bij gedupeerde Groningers zelfs twijfel of men bij de hoeveelheid gas die wordt gewonnen niet wordt belazerd. En op 14

15 straat is dan ook veelvuldig te horen: Ze vertellen joe wel dat ze minder gas oet bodem hoalen, moar bewies moar es dat ze er toch meer oet hoalen. Daarom een motie waarbij wordt gepleit om de daadwerkelijke winning per gasput openbaar te maken, zodat we bijvoorbeeld via internet de winning daadwerkelijk kunnen volgen. Dat zal een geweldig gebaar zijn naar gedupeerden en het kan bijdragen aan het herstel van vertrouwen net als alle andere moties die we hebben ingediend. Dit is dan ook de motie Transparantie gaswinning. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Ik vind dat u hiermee een heel goed voorstel doet, maar volgens mij is dat al openbaar: gewoon op de site van de NAM. Of bedoelt u een verdere openbaring van deze site? De heer VAN KESTEREN (PVV): Ja, wij bedoelen en dat is technisch mogelijk dat mensen kunnen kijken op internet dat er steeds gas verdwijnt uit die putten en dat ze ook precies kunnen zien per gasput en per locatie wat eruit gaat. Want heel veel Groningers hebben wantrouwen: Joa, ze kennen mie alles wies moaken, moar volgens mie worden we beloazerd. Dat hoor je. En dat kun je via internet openbaar maken, zodat de mensen zelf kunnen zien dat in een week op een bepaalde plek er een bepaalde hoeveelheid gas is uitgegaan. Dan krijgen ze daar zelf ook een beetje een indruk van. Want nu wordt hun verteld dat er een bepaalde hoeveelheid is gewonnen en ja, dat moet je dan maar aannemen. Dat zorgt voor wantrouwen bij de Groningers. De VOORZITTER: Mevrouw Homan, hebt u een vraag? Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Ja, omdat we straks over de motie moeten stemmen, wil ik wel graag weten of de heer Van Kesteren op andere cijfers doelt dan die op dit moment bij Feiten & Cijfers van de NAM beschikbaar zijn. De heer VAN KESTEREN (PVV): Ik bedoel geen rapporten met cijfers, ik bedoel gewoon een stand die mensen kunnen volgen, bijvoorbeeld dat er bij Loppersum een bepaalde hoeveelheid gas uitgaat en dat ze dat kunnen zien in staatjes met getalletjes. Dat is wel te organiseren en dat geeft voor gewone mensen ook de mogelijkheid om te kijken dat op de ene locatie bijvoorbeeld wel meer wordt gewonnen dan elders. Dat is volgens mij heel transparant en dat moet mogelijk zijn. De VOORZITTER: Dat is de motie met nummer 6, getiteld Transparante gaswinning, ingediend door de fractie van de PVV: Provinciale Staten van Groningen, in vergadering bijeen op 11 februari 2015, Constaterende dat het gevoel in Groningen leeft bij gedupeerden van de aardgaswinning dat men geen zicht heeft op de werkelijke hoeveelheid gewonnen aardgas; Overwegende dat zowel het College als de Staten vertrouwen bij de Groningers wil herstellen; Roepen het College van Gedeputeerde Staten op om 1. aan de Dialoogtafel en in de contacten met het kabinet ervoor te pleiten om de werkelijke wincijfers per gasput periodiek bijvoorbeeld wekelijks via internet openbaar te maken om daarmee het vertrouwen van de Groningers terug te winnen; 2. deze motie zo spoedig mogelijk in kennis te stellen aan het kabinet en aan de leden van de Tweede Kamer En gaan over tot de orde van de dag! De VOORZITTER: Ik wijs er even in de tussenstand op dat een aantal van u de spreektijd volledig gebruikt. Dus dat levert dan niet veel ruimte op in de tweede instantie. Mevrouw VAN DER GRAAF (ChristenUnie): De ChristenUnie heeft gevraagd om vanavond over het gaswinningsbesluit in deze Staten van Groningen te spreken. Want wij willen deze vergadering gebruiken om een signaal af te geven aan de Tweede Kamer, die morgen zal debatteren over het Gaswinningsbesluit. En voor de ChristenUnie staat veiligheid daarbij voorop en is er nu behoefte aan duidelijkheid. Wij hebben daarin steeds een constante lijn uitgedragen. Met het kabinetsbesluit van afgelopen maandag doet het kabinet de Groningers ábsoluut tekort. Het kabinet had maar één keuze: kiezen voor Groningen en dat heeft het kabinet niet gedaan. Dat is weer een deuk in het vertrouwen van de mensen. Voor het eerste halfjaar wordt er 16,5 miljard 15

16 kubieke meter aardgas gewonnen, maar voor het tweede halfjaar ontbreekt alle duidelijkheid. En daarmee lijkt een eerste stap gezet, maar elke zekerheid daarover ontbreekt. Het winningsplafond van 39,4 miljard kuub blijft overeind en na 1 juli kan het kabinet alsnog besluiten die 39,4 miljard kuub te winnen. Dat winningsplafond is voor de ChristenUnie onacceptabel. Per direct zal de gaswinning moeten worden teruggebracht naar het laagste niveau dat voor de leveringszekerheid vereist is. En tijdens de hoorzitting in de Tweede Kamer is daarover door GasTerra aangegeven dat het aantoonbare niveau voor leveringszekerheid 30 miljard kubieke meter is. En dat is niet het niveau waarmee alles is opgelost en de veiligheid van iedereen is gegarandeerd, maar daarbij is wel gebleken dat het aantal bevingen aanzienlijk afneemt. En wat de ChristenUnie betreft moeten we daar zo snel mogelijk naartoe en zullen er voorbereidingen moeten worden getroffen om een verdere vermindering van de gaswinning door te kunnen voeren als de veiligheid daarom vraagt. We moeten zo snel mogelijk onafhankelijk worden van de gaswinning en de inkomsten daaruit. Vanmorgen hebben wij de hoofdlijnen van het beroepschrift besproken bij de Raad van State. Dat moet wat ons betreft stevig worden aangezet, de hoofdlijnen daarin zijn wat ons betreft akkoord. Maar in het beroepschrift van de provincie zal het rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid goed moeten worden betrokken. De conclusies van dit rapport waren in de conceptversie al stevig en wij vinden dat hier veel aandacht aan besteed zou moeten worden. De ChristenUnie plaatst dit vraagstuk in 2012 door middel van schriftelijke vragen na de beving bij Huizinge voor het eerst op de agenda van deze Staten en wij hebben ons van meet af aan sterk gemaakt voor de veiligheid van de mensen, voor een volledig herstel van alle schades en voor een nieuwe economisch toekomstperspectief voor de regio. En in december hebben we ook een pleidooi gevoerd en een motie ingediend voor een aanvullend akkoord. Er is in de afgelopen weken veel onderhandeld en maandag jongstleden is dat resultaat gepresenteerd. Wij hebben waardering voor de onderhandelaars en het vele werk dat hier vanuit de regio is ingestoken. Dat moet gezegd. Wij zien veel terug van waar wij om hadden gevraagd: in de kern gaat het om een nationale aanpak. Het is namelijk een nationaal vraagstuk en de aanstelling van een nationaal coördinator moet daarbij helpen. Toch stemt het aanvullende akkoord ons gematigd positief. Hoewel het de Groningers tegemoetkomt, is het geen oplossing voor alle problemen. Een uitbreiding van het geografische gebied wat betreft de waardevermeerderingsregeling is er gekomen, maar nog steeds is niet iedereen daarin meegenomen die schade heeft. Ook het ventiel voor de woningmarkt : wat betekent dat precies? Volledig herstel van schade en preventieve versteviging van woningen zijn nodig en wij maken ons zorgen over de enorme impact van het verstevigingsprogramma op de leefgebied en het leefgebied van de mensen. Wij vragen het College hoe we hier nu mee om moeten gaan ook vanuit de regio. En hoe wordt de regio erbij betrokken nu er een nationaal coördinator wordt aangesteld? Groningen moet bewoonbaar blijven. Wij vragen vandaag ook in het bijzonder aandacht voor de monumenten. Naast herstel van woningen zijn ook de monumenten in het gedrang. Zij zijn de parels van ons landschap en beeldbepalend voor de Groninger identiteit. Wij maken ons zorgen over hun voortbestaan: te vaak horen wij dat alleen economische afwegingen leidend zijn. De monumentale waarde van ons cultureel erfgoed moet meetellen en de NAM moet bereid zijn de kosten daarvoor te dragen om ze te behouden. En daarom dienen wij de volgende motie in. De VOORZITTER: Dat is de motie met nummer 7, getiteld Behoud monumenten en cultureel en religieus erfgoed, ingediend door de fractie van de ChristenUnie: Provinciale Staten van Groningen, in vergadering bijeen op 11 februari 2015, Constaterende dat in de provincie Groningen vele monumenten staan en veel erfgoed met culturele en religieuze waarde aanwezig is; deze monumenten en dit erfgoed onmisbaar zijn voor Groningen; aardbevingen als gevolg van gaswinning deze monumenten en dit erfgoed beschadigen en vernielen; Spreken uit dat deze monumenten en dit erfgoed behouden moeten blijven; schade als gevolg van gaswinning aan deze monumenten en dit erfgoed moet worden voorkomen en moet worden hersteld; Dragen het College van Gedeputeerde Staten op om onder de aandacht van de Tweede Kamer te brengen dat 16

17 1. het kabinet ervoor zorgt dat het verbod op beschadiging en vernieling van monumenten uit de Monumentenwet gehandhaafd wordt; 2. de NAM de kosten voor behoud en herstel moet betalen; 3. bij herstel en behoud niet slechts economische afwegingen, maar ook de monumentale waarde, de waarde voor het landelijk gebied en de identiteit van Groningen moeten worden meegewogen; 4. het voor het behoud van deze monumenten en dit erfgoed noodzakelijk is dat de nationaal coördinator Groningen een speciaal team voor de schade aan monumenten en erfgoed opzet; En gaan over tot de orde van de dag! Mevrouw VAN DER GRAAF (ChristenUnie): De aardbevingen hebben grote invloed in het persoonlijke leven van de mensen die in het gebied wonen. Te allen tijde moet hun veiligheid vooropstaan en daar mag op geen enkele manier op worden afgedongen. En de ChristenUnie staat naast deze mensen: zij kunnen op ons rekenen. En ook morgen zullen wij er zijn: staan wij naast hen op het plein en zijn wij aanwezig bij het Kamerdebat. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): De afgelopen tweeënhalf jaar heeft de provincie Groningen en met haar de vele inwoners en gemeenten hard aan de bel getrokken bij het ministerie van Economische Zaken om aandacht te vragen voor de aardbevingen. En GroenLinks was vanaf januari 2013 voor een drastische reductie van de gaswinning: wij wilden én willen het voorzorgsprincipe hanteren en het advies van het SodM opvolgen om terug te gaan naar 30 miljard kuub gas per jaar. Maar dat is nu twee jaar geleden. Intussen luisterde minister Kamp maar mondjesmaat naar de Groningers tot onze grote spijt. De gaswinning werd minimaal en lokaal geregisseerd met alle gevolgen van dien: een verschuiving van het probleem. Maar er was meer tijd nodig voor onderzoek en dat is precies wat we nu weer horen en lezen over het aanvullende gasbesluit: er is tijd nodig. Onderzoek naar de financiën en onderzoek naar de effecten. En dat vindt GroenLinks ronduit belachelijk. We mogen toch wel verwachten dat na tweeënhalf jaar ondertussen toch wel duidelijk is hoe een financieel gasgat in de begroting opgevuld kan worden? En iedereen in Groningen weet ondertussen dat de effecten van de vermindering van de gaswinning pas zes tot negen maanden na het reduceren van de gaswinning meetbaar is? De effecten van een halfjaar 16,5 miljard kuub gas oppompen zijn dus niet in juli al volledig merkbaar. Waarom kiest het kabinet dan toch voor zo n slappe en verwarrende aanpak? GroenLinks is al van het begin af aan duidelijk en gaat voor het voorzorgsprincipe en dat was en is: veel minder gas. En ondanks dat GS zich daar niet mee wil bemoeien en geen getallen in de zienswijze wil zetten, doet men aan de andere kant wél uitspraken over de maximale gaswinning. Minister Kamp kwam afgelopen maandag met een soort aanvulling op het gasbesluit: het eerste halfjaar 16,5 miljard kuub winnen. Dat vindt GroenLinks wederom een doekje voor het bloeden. Het zegt namelijk hélemaal niets over de totale winning van dit jaar. En dat betekent dat er het tweede helft van het jaar gewoon rustig aan tot aan de 39,4 miljard kuub kan worden gewonnen als blijkt dat er geen financiële oplossingen komen. Daarmee vindt GroenLinks het beleid én de Kamerbrief van minister Kamp kortzichtig. GroenLinks juicht dus ook toe dat GS in beroep gaat tegen het gasbesluit en waar mogelijk de aanvullende brief. Maar GroenLinks vraagt u om deze keer een stuk stelliger te zijn. Met zoete broodjes bakken komt u niet voor de veiligheid van de Groningers op, wij willen nú duidelijkheid, wij willen nú zekerheid en een veilige toekomst. En vandaag is het uw dag om wél stellig te zijn. Dit is het moment om een duidelijke boodschap mee te geven aan Den Haag. Daarom diende het CDA net namens GroenLinks en de SP een motie in om duidelijk te zijn en de gaswinning op maximaal 30 miljard kuub per jaar te zetten. Bovendien is het voor ons essentieel dat alle gedupeerden in het aardbevingsgebied dezelfde rechten hebben. Maar dan niet van hetzelfde geld: we willen dus uitbreiding van het gebied én extra geld van de NAM en EZ voor alle Groningers. Wat ons betreft sturen we het College dan maar weer terug naar de onderhandelingstafel om meer duidelijke afspraken te maken. We vinden het gewoon simpelweg niet concreet genoeg: er komen weer plannen, er komen weer commissies, er komt een normstelling die later nog uitgewerkt wordt. Beste voorzitter, we willen resultaten zien en dat hebben onze Groningers ook nodig. We willen niet meer wachten op studies en onderzoeken maar resultaat. En wat ons betreft is dat de boodschap die GS moet overbrengen. De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): Ik moet u eerlijk zeggen dat ik bij het beluisteren van de woordvoeringen tot dusverre steeds stiller werd. Het verbale geweld is niet van de lucht en de bezweringen evenmin. U weet allemaal zó goed wat u wilt en hoe het zou moeten. En ik roep u op om ook eens te denken aan de mensen die naar ons luisteren. Ik roep u op om veiligheid en 17

18 leveringszekerheid te ontkoppelen. Er bestaat geen veiligheid meer voor het aardbevingsgebied en het wordt tijd dat we dat eerlijk toegeven. Er is te lang te lang op grote schaal gas gewonnen zonder rekening te houden met de gevolgen. Ik sprak van de week een ingenieur en vroeg hem mij nu eens als leek uit te leggen wat zich nu onder die bodem hier afspeelt. Toen zei hij: Nou, ik weet het niet precies. Maar je hebt ongetwijfeld wel eens op een fiets gereden met een iets te zachte achterband. En dat gaat wel, totdat er iemand op je bagagerekje springt. Want dan merk je ineens dat je met de velgen over de stenen rijdt en dan voel je het gebonk. Ja, het is natuurlijk geen vergelijking die duidelijk maakt wat zich in die aardbodem hier afspeelt. Ik weet alleen één ding: daar hebben wij niets over te zeggen, daar kúnnen we ook weinig van zeggen, daar willen degenen die het gas gewonnen hebben eigenlijk niets van weten. De aarde heeft haar eigen tempo en zij beweegt: rekent u maar uit. Er is intussen sprake van een stapel aan aardbevingsclubs: twaalf stuks. Onderaan die stapel staat de Onderzoeksraad voor de Veiligheid, die volgende week met een rapport komt. Die stapel is wankel, die is zó wankel dat er nu een nationale coördinator Groningen moet komen om het zaakje weer een beetje in verband te brengen. Maar die coördinator is van zo n groot gewicht dat het best eens zo zou kunnen zijn dat wanneer die óók nog eens boven op die stapel gaat staan, de stapel bezwijkt. Een vergelijking met de troon van Nebukadnezar en de lemen reuzenvoeten dringt zich op. Het zou wel eens zo kunnen zijn dat de Onderzoeksraad voor de Veiligheid het hele verhaal onderuithaalt. Het zou ook wel eens zo kunnen zijn dat wij met die nationale coördinator het Paard van Troje binnenhalen. Want uit de brief van de minister aan de Kamer blijkt dat deze functionaris zeer grote bevoegdheden krijgt: rechtstreeks toegang tot de minister en Ministerraad. Zo n iemand kan niet functioneren zonder dat daar goede wet- en regelgeving voor is opgesteld. En het zou wel eens zo kunnen zijn dat die wet- en regelgeving zoveel bevoegdheden en bestuurskracht uit Groningen gaat weghalen dat je niet meer kunt spreken van een nationale coördinator Groningen, maar van een nationale cúrator Groningen. En dan gaat er inderdaad niets meer boven Groningen. Ik had het over de inwoners: die hebben zich nog steeds niet kunnen uitspreken. Wat willen zij? We weten het niet want hun is niets gevraagd. Zij moeten maar afwachten en erop rekenen dat er goed voor hen wordt gezorgd. Maar het vertrouwen is weg het vertrouwen is weg en ik betwijfel of alle bezweringen die vandaag vanaf deze kansel klinken, meer Groningers naar de stembus zullen lokken dan vier jaar geleden het geval was. Dat zou ik heel, héél erg spijtig vinden, want juist diegenen die hun vertrouwen in de politiek hebben verloren en niet meer gaan stemmen omdat het toch niet meer uitmaakt, kunnen het verschil maken. Ik roep nogmaals op om het hele debat over de gaswinning en alles wat daarover te zeggen is, te ontpolitiseren. Gebruik het níét voor partijbelangen, gebruik het níét om te laten zien hoe goed je het wel meent. Dat weet iedereen echt wel, daar twijfelt niemand aan. Er is echt niemand hier in deze zaal die aan uw woorden twijfelt. Ik heb geen motie, maar ik heb wel moties langs zien komen en ik heb de suggestie gedaan om namens deze Staten één motie in te dienen één motie ondertekend door ons allemaal zonder partijenaanduiding als rechtgeaarde volksvertegenwoordigers. De heer MASTENBROEK (SP): Ik vind dat wel een mooi gebaar hoor: allemaal één motie indienen. Maar denkt u niet dat het erg lastig is gebleken om van al deze partijen één motie te krijgen? Er zijn toch heel verschillende geluiden. Dan is het toch gewoon zoals het hier is? De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): Ja, meneer Mastenbroek, dat is de realiteit. Maar het lijkt mij dat dit onderwerp, dat zoveel Groningers zó diep raakt, hét moment is al is het maar één keer in deze periode van vier jaar dat wij echt naast de mensen gaan staan. De heer MASTENBROEK (SP): Maar bent u niet met mij van mening dat er hier een aantal partijen is dat helemaal niet naast de mensen staat en het allemaal maar prima vindt wat er gebeurt? De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): Nee, dat ben ik niet met u eens. Dat ben ik ábsoluut niet met u eens. Ik heb net ook gezegd dat ik absoluut niet twijfel aan de goede bedoelingen van iedereen hier. Mevrouw WULFSE (VVD): Ik wil even aangeven richting Vrij Mandaat dat een aantal partijen bezig is met het opstellen van zo n motie waarin iedereen weliswaar een klein beetje water bij de wijn moet doen, maar waarvan wij hopen dat wij die Statenbreed kunnen indienen. Dus als we straks een kleine schorsing kunnen krijgen, dan roepen we u ook op om die te steunen. 18

19 De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): Ik zal ernaar kijken net als iedere motie. Maar dan ook zeker die ene ondersteunen die rechtdoet aan wat wij de mensen kunnen beloven en wat wij kunnen vragen van de Tweede Kamer en de minister. Mevrouw DE WREDE (PvdD): Er zijn verschillende zaken in dit dossier die de afgelopen tijd onze aandacht hebben gehad, zoals een goede uitkoopregeling bij onverkoopbare huizen, het meenemen van de bodemdaling bij schadevergoeding door de NAM, de omkering van de bewijslast, de gevolgen van de aardbevingen voor dijken, industrie en mestkelders en het belang van onafhankelijke meetgegevens zoals die vanmorgen door Hilda Groeneveld van de Groninger Bodem Beweging naar voren zijn gebracht in de commissie. Maar daar wil ik het nu niet over hebben. Ik wel het hebben over drie zaken. Het belang dat de gaswinning naar maximaal 30 miljard kuub per jaar wordt teruggebracht, het belang van de energietransitie en dat het mooi zou zijn als Groningen de ambitie naar buiten zou brengen dat het in 2050 fossielvrij wil zijn. Als eerste 30 miljard kuub maximaal. Alle maatregelen die genomen worden in het pakket aanvullende maatregelen dienen zo spoedig mogelijk uitgevoerd worden, maar het belangrijkste punt staat hier toch wel los van. Zolang er op hoog niveau gas wordt gewonnen blijft de kans op een zware aardbeving groter dan als die naar beneden gaat. Lees bijvoorbeeld het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen van Het belangrijkste punt voor de Partij voor de Dieren bij de hoofdpunten van het beroep is daarom een afname van de gaswinning. Ook wij stellen 30 miljard kuub voor, omdat daarmee aan de binnenlandse behoefte én de buitenlandse verplichtingen voldaan kan worden en dit daarom acceptabel zou moeten zijn voor het kabinet. Die winning moet niet alleen in 2015 naar 30 miljard kuub, maar ook in de jaren daarna. Wij vragen het College om dit op te nemen in het beroep tegen het Gaswinningsbesluit. De heer DIETERS (PvdA): Even een vraag, want misschien heb ik het misverstaan. Zei u nou net dat de gaswinning naar 30 miljard moet dit jaar en ook de komende jaren naar 30 miljard? Mevrouw DE WREDE (PvdD): Dat is wat ik zei. De heer DIETERS (PvdA): U bent er dus niet voor om verder te gaan reduceren in de komende jaren waar wij wel vóór zijn, begrijp ik? Mevrouw DE WREDE (PvdA): Jazeker. Dat ben ik met u eens. Maar we moeten er wel heel duidelijk over zijn dat het maximaal 30 miljard kuub is voor dit jaar en de jaren daarna en natuurlijk dan verder naar beneden. De heer DIETERS (PvdA): Maar u bent het toch wel met mij eens dat het leuker klinkt om die maxima wat naar beneden bij te stellen? Mevrouw DE WREDE (PvdD): Jazeker. Ja hoor, dat ben ik helemaal met u eens. In Duitsland is een aanmerkelijk groter deel van de energievoorziening gebaseerd op alternatieve bronnen dan in Nederland. Dat kan en dat moet anders. Hoe sneller Nederland gasonafhankelijk is, hoe beter. Nederland werd in de jaren zestig in no time aangesloten op het aardgas. In datzelfde tempo kunnen we het grootste deel van de woningvoorraad en gebouwen zoals ziekenhuizen loskoppelen van het aardgas en energieneutraal maken. Dat kan met smartgrids, isolatie, warmtepompen en met zonne-energie. Bij de totstandkoming van het Energieakkoord werd het Toekomstfonds opgericht voor de Energietransitie, dat mede gevuld zou worden met meevallers uit de gaswinning. Met die meevallers zal het nu wel tegenvallen. Daarom vragen wij het College om er in het beroep bij het kabinet erop aan te dringen om een bepaald percentage van de gaswinning te reserveren voor de energietransitie in het Toekomstfonds. Immers, u wijst ook op de noodzaak van de energietransitie in uw brief, maar die lijkt niet te worden opgenomen in de hoofdlijnen van het beroep. Maar ook die 30 miljard kuub is voor de Partij voor de Dieren nog te veel. Omwille van de CO 2 -uitstoot, de klimaatverandering, de toekomstbestendigheid van Nederland en de milieulasten van de winning van fossiele brandstoffen wil de Partij voor de Dieren dat wij hier in de provincie Groningen het goede voorbeeld gaat geven. Wij vragen het College om de ambitie uit te spreken in 2050 onafhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen en om deze ambitie uit te werken. Op deze wijze neemt Groningen het voortouw in de energietransitie. De Partij voor de Dieren heeft drie moties uitgewerkt dat er om te beginnen dit jaar maximaal voor 30 miljard kuub gas gewonnen mag worden, een motie voor de bespoediging van de energietransitie via de aardgasbaten en de ambitie om Groningen in 2050 fossielvrij te verklaren. 19

20 De VOORZITTER: Even voor mijn informatie: zijn die moties nu al door u ondertekend? Of komen die nog? Mevrouw DE WREDE (PvdD): Nee nee, die komen nog straks eventueel. Maar dat laat ik afhangen van het antwoord van het College. De VOORZITTER: Oké. Dan hebben wij de eerste termijn van de zijde van de Staten gehad en neem ik aan dat wij kunnen beginnen met de beantwoording van het College. De dingen die wij vandaag al hebben gewisseld in de commissie hoeven wij nu niet te herhalen, dus het gaat om de kern van een aantal dingen dat u door u is opgemerkt. En dan begin ik voor de beantwoording bij de heer Wilpstra. Het College heeft, gemeten naar de 5 minuten spreektijd voor de Staten, 20 minuten beschikbaar. De heer WILPSTRA (gedeputeerde): Wij hebben vanochtend al zeer uitvoerig gesproken zowel over de brief die betrekking heeft op het in te stellen beroep als de voordracht met betrekking tot het aanvullende pakket maatregelen. Dus ik zal me nu ook tot de hoofdlijnen beperken. Om te beginnen de hoeveelheid te winnen gas zoals de minister die voorstaat in relatie tot de opvatting die ik hier heb gehoord ook al vanmorgen, overigens en de opvatting van het College hierover. Laat ik bij het College beginnen: wij hebben gisteren uitvoerig stilgestaan bij datgene wat de minister afgelopen maandag heeft meegedeeld: 16,5 miljard kuub in het eerste halfjaar, daarna hangt het nog in de lucht zal ik maar zeggen. In ieder geval is het besluit van 39,4 miljard kuub niet ingetrokken, dat is er nog. Dus de minister heeft in feite ruimte als hij die zou willen benutten om in het tweede halfjaar door te gaan tot die 39,4 miljard kubieke meter. Dat is iets waar wij als College afstand van nemen: onze opvatting is dat het niveau van de leveringszekerheid maatgevend moet zijn. En dat kan zij die 16,5 miljard kuub voor het eerste halfjaar en voor het tweede halfjaar zeker niet meer dan die 16,5 miljard kuub, liever zelfs minder. En voor de wat langere termijn zal de minister een programma moeten opzetten om tot verdere vermindering van de gaswinning te komen. Dus er moet ook een langere-termijnperspectief aan gekoppeld worden. Dat is onze opvatting en wij hebben dus bij het totale niveau van maximaal 33 miljard kubieke meter voor dit jaar in ogenschouw genomen dat het gaat om leveringszekerheid met een zekere onzekerheidsmarge daarbovenop genomen. Dat is ons standpunt ik heb dat vanmorgen ook gezegd en als ik dat afzet tegen de standpunten die hier zijn ingenomen door u, dan zit daar niet enorm veel verschil tussen, denk ik als ik daar zo naar kijk. Ik heb heel vaak horen zeggen 30 miljard kubieke meter is de grens. Van de fractie van de VVD heb ik gehoord tussen de 30 en 35 miljard kubieke meter en daar zit dus niet heel erg veel tussen zij het dat wij als College wel rekening houden met een zekere onzekerheidsmarge boven op die 30 miljard kuub. Een paar nieuwe elementen, hoewel ik met plezier heb beluisterd dat u instemt met het instellen van het beroep bij de Raad van State dat in de eerste plaats en u ook de hoofdlijnen daarvan aanvaardt, zoals die in onze brief zijn omschreven. U hebt daar nog wel een aantal aandachtspunten aan toegevoegd. In de eerste plaats heeft een aantal fracties de VVD, D66 en ook het CDA in ieder geval tot omkering van de bewijslast opgeroepen, dus dat de NAM moet bewijzen dat schade niet is ontstaan door aardbevingen in plaats van dat de gedupeerde moet bewijzen dat dat wél het geval is. Nou, dat zijn zaken waar ik op dit moment even geen uitspraken over doe, omdat wij hebben afgesproken dat wij moties en deze zaken in een schorsing binnen het College even willen bespreken en daar dan een oordeel over uitspreken. Mevrouw Van der Graaf en overigens ook de heer Zwertbroek hebben nog even apart aandacht gevraagd voor monumenten mevrouw Van der Graaf zelfs door middel van een motie. Ik wijs erop dat in onze brief over het beroepschrift al is aangegeven dat de minister handelt in strijd met de Monumentenwet. Dus dat is in feite naar mijn gevoel hetzelfde als wat mevrouw Van der Graaf en ook de heer Zwertbroek hebben gezegd. Die aandacht zit er dus al in. Wat de heer Brouns heeft gezegd, namelijk dat Groningen ongeveer 200 miljard euro heeft bijdragen aan het nationaal product. Want de aardgasopbrengsten zitten in de Brusselse statistieken in het regionaal product en daarom hebben wij ook een gigantisch hoog inkomen per hoofd van de bevolking in die statistieken. Maar in feite is dat laat ik maar zeggen een transmissie vanuit dit gebied naar Nederland in zijn totaliteit geweest. Dat is op zich juist en dat betekent ook naar onze opvatting dat de bevolking van Groningen er recht op heeft om daar een deel van terug te krijgen. Natuurlijk zijn wij bereid om ook solidair met het hele land, maar dat betekent wel naar onze opvatting 20