Overzicht Geneesmiddel-voedingsmiddel interacties met gewone voeding eding en en sondevo sondev eding Apr. K. Cosaert

Transcriptie

1 Overzicht Geneesmiddel-voedingsmiddel interacties met gewone voeding en sondevoeding Apr. K. Cosaert 2. Effect van voeding op geneesmiddel a) Bereiding - toediening GM b) Absorptie GM c) Metabolisme GM d) Farmacologie GM e) Excretie GM 3. Effect van voedingstoestand t d op geneesmiddel 4. Effect van geneesmiddel op voeding of voedingstoestand 5. Specifieke interacties met sondevoeding 1

2 Geneesmiddel-voedingsinteractie: Wijziging in de farmacokinetiek of farmacodynamiek van GM of voedingscomponent(en) Significant: verandering van de voedingstoestand door opstart van een GM wijziging effect GM door invloed van voeding (succes therapie, bijwerkingen) Risicogroep: Oudere patiënten Kankerpatiënten p Transplantpatiënten Enterale voeding Gastro-intestinale stoornissen 2

3 Overzicht 2. Effect van voeding op geneesmiddel a) Bereiding - toediening GM b) Absorptie GM c) Metabolisme GM d) Farmacologie GM e) Excretie GM 3. Effect van voedingstoestand t d op geneesmiddel 4. Effect van geneesmiddel op voeding of voedingstoestand 5. Specifieke interacties met sondevoeding a) Bereiding toediening GM o Biochemische of fysische reacties tussen het GM en de voedingscomponent o Voorbeelden o sondevoeding + Kayexalaat Afbraak GM door hoge temperatuur van voeding Maatregelen: GM niet mengen met (sonde)voeding Sonde spoelen voor en na toediening GM 3

4 b) Absorptie GM o snelheid, hoeveelheid opname: Voeding: secreties door maag en darmen => oplossen van GM => opname GM Vetrijke maaltijden: secretie van galzouten => opname van vetoplosbare GM of GM die galzouten nodig hebben voor opname Complexvorming tussen voeding en GM: nuchter! Tragere of snellere absorptie hoeveelheid opgenomen effect o Voorbeelden Sporanox Capsules: met de maaltijd Siroop: nuchter Geneesmiddelen met voeding in te nemen Malarone Noxafil + vetrijk drankje R t Roaccutane Lipanthyl : verschillende formuleringen 4

5 Geneesmiddelen nuchter in te nemen Fosamax : half uur voor ontbijt met water l Thyroxine : consistent met maaltijd Ijzer : thee, koffie: absorptie, vit C: absorptie Specifieke voedingscomponenten mijden Ciprofloxacine : antacida, zuivelprodukten Doxycycline : ijzerpreparaten, zuivelprodukten Snelheid van opname: Lanoxin : voeding vertraagt opname en piek Complexe casus: muco patiënt Sporanox capsules + PPI + Cola + Creon 5

6 c) Metabolisme van GM o Effect op omzetting naar actieve of inactieve stof thv darm en/of lever o Belangrijk bij GM met nauw verband effect ~ plasmaconcentratie o Voorbeelden: Alcohol: + Flagyl, + Minidiab antabuse reactie : nausea, duizeligheid, misselijkheid, warmte-opwellingen bij combinatie (Vervolg voorbeelden) Pompelmoessap: inhibitie CYP3A4 thv darm Beschreven met meer dan 50 GM Niet relevant voor intraveneuze GM Effect kan 3 dagen na inname aanhouden Adalat, Neoral, : concentratie Switch naar ander GM binnen klasse Spruitjes, op houtskool gebakken vlees, broccoli, tabak: inductie CYP1A2 Snellere afbraak van Haldol, Inderal, Isoptine, Redomex Interactie met kruiden: knoflook 6

7 d) Farmacologie van GM o o Invloed van voeding op de werking van het geneesmiddel: versterking of afzwakking van het effect Voorbeelden: Voeding rijk aan vitamine K Marcoumar Donkergroene bladgroenten: spinazie, andijvie, boerenkool, raapstelen Vermindering van antistollingseffect Alcohol Temesta, Dormicum, Atarax, Oxicontin, Morfine Verhoging van het sederend effect Tyramine MAO inhibitoren (Aurorix, Nardelzine ) Tyramine: oude kazen, donkere chocolade, gistbevattende voeding Inhibitie afbraak tyramine door MAO inhitoren Tyramine werkt sympatomimetisch => bloeddruk stijging, i versneld hartritme, hersenbloedingen, temperatuursstijging 7

8 Overzicht 2. Effect van voeding op geneesmiddel a) Bereiding - toediening GM b) Absorptie GM c) Metabolisme GM d) Farmacologie GM e) Excretie GM 3. Effect van voedingstoestand t d op geneesmiddel 4. Effect van geneesmiddel op voeding of voedingstoestand 5. Specifieke interacties met sondevoeding 3. Invloed van voedingstoestand op GM Beschikbaarheid GM (vooral verdeling en eliminatie, minder absorptie) en effect kunnen beïnvloed worden door voedingstoestand: Obesitas: hogere dosissen nodig om zelfde effect te bekomen: opname van vetoplosbare geneesmiddelen in vetweefsel Malnutritie: eiwitten, calorieën, micronutriënten EW tekort (albumine): snellere eliminatie van GM (tetracycline), groter V D (Geomycine ) g D ( y ) Micronutrïënten: actieve componenten van enzymsystemen die de GM metaboliseren GM studies: weinig vermelding van BMI van patiënten veel GM bij patiënten met malnutritie 8

9 Overzicht 2. Effect van voeding op geneesmiddel a) Bereiding - toediening GM b) Absorptie GM c) Metabolisme GM d) Farmacologie GM e) Excretie GM 3. Effect van voedingstoestand t d op geneesmiddel 4. Effect van geneesmiddel op voeding of voedingstoestand 5. Specifieke interacties met sondevoeding 4. Effect van GM op voeding of voedingstoestand GM geïnduceerde veranderingen: multi-factorieel: 1) Invloed op voedsel-inname, vertering, opname: Smaakverandering: Lamisil, Flagyl, Glucophage Droge mond: Ditropan Motiliteit : Motilium Misselijkheid: chemotherapie Maaglast: NSAIDs: Brufen,Voltaren, Ferrograd Slokdarmperforatie: Fosamax, Ferrograd Opname: Ezetrol 9

10 4. Effect van GM op voeding of voedingstoestand 2) Invloed op distributie, afbraak, uitscheiding Distributie: Xenecal Constipatie: Morfine, Contramal, Redomex Diarree: Augmentin, Dalacin 4. Effect van GM op voeding of voedingstoestand 3) GM geïnduceerde metabole effecten Hyperglycemie: Risperdal, Zyprexa, Medrol, Tenormin, Neoral (new onset diabetes) Hypoglycemie: Diamicron, Inderal, Prozac Lipidenveranderingen (lipodystrofie): protease inhibitoren (Kaletra ) anabolica (Decadurabolin ) Proteïne veranderingen: Groeihormoon: proteïne synthese Groeihormoon: proteïne synthese Anabolica: N retentie, herstel spiermassa bij HIV, trauma Corticoiden (langdurig, hoge dosis): groei 10

11 4. Effect van GM op voeding of voedingstoestand 4. Effect van GM op voeding of voedingstoestand 4) GM geïnduceerde micronutriënten tekorten Ca tekort: steroiden, bisfosfonaten, oestrogenen Mg tekort: Prograft, Platinol, Questran Foliumzuurtekort: Diphantoine, Eusaprim,Ledertrexaat Vitamine B12 tekort: Losec, Pantozol Vitamine K tekort: Luminal, Phenytoine, Xenical 11

12 4. Effect van GM op voeding of voedingstoestand 5)Onrechtstreekse invloed op voedsel-inname: vermogen om voeding aan te kopen/ te bereiden/ in te nemen: Cognitieve verstoring: Keppra, Temesta Visuele veranderingen: Vfend Bewegingsstoornissen: neuroleptica: Risperdal, Haldol Gangstoornissen: Loramet Overzicht 2. Effect van voeding op geneesmiddel a) Bereiding - toediening GM b) Absorptie GM c) Metabolisme GM d) Farmacologie GM e) Excretie GM 3. Effect van voedingstoestand t d op geneesmiddel 4. Effect van geneesmiddel op voeding of voedingstoestand 5. Specifieke interacties met sondevoeding 12

13 5. Specifieke interacties met sondevoeding GM voeding/voedingsmateriaal: Dikte + lengte maagsonde GM eigenschappen: viscositeit, vorm (pellets), hulpstoffen Plaats van voeden: gastrisch, duodenaal, jejunaal Sondevoeding: EW: gehydrolyseerd of niet Invloed op GI motiliteit: viscositeit, osmolariteit, vetgehalte Manier van voeden: continu, intermittent, bolus, cylisch Flush protocol: frequentie, volume 5. Specifieke interacties met sondevoeding Gevolgen: Occlusie van de voedingssonde g Inadequate opname van het GM Onvoldoende toediening van voeding 13

14 Overzicht 2. Effect van voeding op geneesmiddel a) Bereiding - toediening GM b) Absorptie GM c) Metabolisme GM d) Farmacologie GM e) Excretie GM 3. Effect van voedingstoestand t d op geneesmiddel 4. Effect van geneesmiddel op voeding of voedingstoestand 5. Specifieke interacties met sondevoeding Door de bomen het bos zien Apotheker: Interpretatie van relevantie van interacties Benadrukken van belang interacties en uitleggen waarom Spiegels GM bij verandering: TDM Onderscheid: absoluut nuchter met maaltijd met maaltijd met of zonder maaltijd maar steeds op zelfde manier maaltijd geen belang 14

15 Vragen? Twijfels? Uw apotheker zoekt samen met u naar de beste oplossing! + = 30 15