HANDLEIDING BIJ HET GEBRUIK VAN. Sondevoeding. thuis. Sorgente B.V. - Postbus GB Houten - Telefoon

Transcriptie

1 Sorgente B.V. - Postbus GB Houten - Telefoon Sondevoeding thuis HANDLEIDING BIJ HET GEBRUIK VAN

2 UW KLANTNUMMER :...

3 Handleiding bij het gebruik van sondevoeding thuis

4

5 Sorgente B.V. Antwoordnummer VJ Houten Postbus GB Houten Telefoon : Fax : teamsondevoeding@sorgente.nl Internet : Deze uitgave is mede tot stand gekomen door de deskundige ondersteuning van diverse voedingsverpleegkundigen. Niets van de uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere manier dan ook, zonder voorafgaand schriftelijke toestemming van Sorgente. 19 e druk, september 2013

6 Inhoudsopgave Inleiding 6 Uw zorg op maat - Contactgegevens 7 - Voedingsvoorschrift 8 - Wijzigingen in voedingsvoorschrift 9 - Gewichttabel 10 - Medicatietabel 10 - Aantekeningen 10 Algemeen - Controle juiste ligging van de neusmaagsonde 11 - Aanhangtijden, bewaren en temperatuur van sondevoeding 13 - Eten en drinken naast sondevoeding 14 - Toedienen van medicijnen via een voedingssonde 14 - Vervangen, bewaren en onderhouden van hulpmiddelen 15 - Kinderen en (sonde)voeding 18 Toedieningswijze - Pomp toedienen van sondevoeding 21 aansluiten van de pompset 21 inloopsnelheid bij een voedingspomp 23 - Zwaartekracht toedienen van sondevoeding 24 aansluiten van het toedieningssysteem 24 berekenen van de inloopsnelheid 27 - Spuit toedienen van sondevoeding 28 - Alarmen diverse pompen Flocare Infinity 29 Applix Smart 31 Kangaroo Joey 33 Kangaroo

7 Verzorging - Mond, gebit en neusverzorging 37 - Het verwisselen van de neus- en wangpleister 38 - Instructie voor het doorspuiten van de sonde 39 - Het verzorgen van een PEG katheter 42 - Het verzorgen van een gastrostomie (ballon) katheter of button 45 - Het verzorgen van een PEG-J katheter 46 - Het verzorgen van een jejunostomie katheter 47 Complicaties - Verstopte voedingssonde 49 - Misselijkheid en braken 50 - Diarree 50 - Obstipatie 51 - Irritatie van de neus, keel of slokdarm 51 - De voedingssonde valt er uit 52 - Klachten van het fistelkanaal 53 Verklarende woordenlijst 55 Patiëntenverenigingen 57 Website sorgente 58 5

8 Inleiding Voeding behoort tot de primaire levensbehoeften van de mens. Goede voedingszorg levert dan ook een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van leven. Sorgente is gespecialiseerd in voedingszorg thuis. Naast het leveren van medische voeding en materialen, geven de diëtisten en verpleegkundigen van Sorgente deskundige ondersteuning aan patiënten die met sondevoeding naar huis gaan. Deze handleiding kan gebruikt worden door patiënten, mantelzorgers en hulpverleners als aanvulling op de mondelinge instructie en als naslagwerk. Voor kinderen gelden soms andere richtlijnen; dit is dan apart vermeld. Tevens biedt deze handleiding een praktische leidraad voor iedereen die in de praktijk met sondevoeding te maken krijgt. 6

9 uw zorg op maat Handleiding bij het gebruik van Sondevoeding thuis uw zorg op maat

10 Contactgegevens Uw arts/diëtist Instelling Telefoonnummer : : : Uw wijkverpleegkundige Thuiszorgorganisatie Telefoonnummer : : : Uw voedingsverpleegkundige van Sorgente : Telefoonnummer : (24 uur per dag bereikbaar) Machtigingsperiode: ( u kunt deze informatie ook vinden op uw pakbon en in onze webwinkel bij 'Mijn Sorgente'.) 1 e machtiging 1 e verlenging van uw machtiging 2 e verlenging van uw machtiging 3 e verlenging van uw machtiging Afsprakenlijst Datum Tijd Diëtist Instelling Afdeling 7

11 Voedingsvoorschrift Soort voeding Totaal aantal ml per 24 uur Wijze van toediening Met pomp : : soort : Continu: Inloopsnelheid ml / uur Met tussenpozen: / dag Inloopsnelheid ml / uur Zonder pomp Portietoediening / dag ml Zwaartekracht ml / druppels / minuut Neusmaagsonde Ja Nee: Datum ingebracht Datum vervanging Gemeten ph-waarde na het inbrengen Datum ph-waarde Opbouwschema Ja Nee: Dag Datum Inloopsnelheid in ml/uur

12 Wijzigingen in voedingsvoorschrift Datum : Soort voeding : Totaal aantal ml per 24 uur : Inloopsnelheid : ml/uur Datum : Soort voeding : Totaal aantal ml per 24 uur : Inloopsnelheid : ml/uur Datum : Soort voeding : Totaal aantal ml per 24 uur : Inloopsnelheid : ml/uur Datum : Soort voeding : Totaal aantal ml per 24 uur : Inloopsnelheid : ml/uur Datum : Soort voeding : Totaal aantal ml per 24 uur : Inloopsnelheid : ml/uur 9

13 Gewichtentabel Datum Gewicht in kg Datum Gewicht in kg Het is aan te bevelen om thuis één keer per week te wegen. Let er op dat uw gewicht niet teveel daalt of stijgt. Uw diëtist kan u meer vertellen over welk lichaamsgewicht gewenst is voor u. Medicatietabel Naam Aantal Tijdstip(pen) keer/dag inname Bijzonderheden Zie bladzijde 14 voor meer informatie over het toedienen van medicijnen. Aantekeningen : 10

14 algemeen Handleiding bij het gebruik van Sondevoeding thuis algemeen

15 Controle juiste ligging van de neusmaagsonde Er zijn verschillende manieren om te controleren of de neusmaagsonde op de juiste plaats ligt. Dit kan door de zuurtegraad (de ph) van het maagsap te bepalen en kijken hoe het maagsap eruitziet. Een andere methode is het controleren van het markeringsstreepje op de sonde, de fixatie van de sonde en, indien mogelijk, kijken of de sonde nog goed achter in de keel ligt en niet opgekruld is in de mond. Beoordeling van het maagsap en bepaling van de zuurtegraad (ph) Deze manier hoeft alleen gebruikt te worden als de sonde (opnieuw) ingebracht wordt, of als er een vermoeden bestaat dat het uiteinde van de sonde niet (meer) in de maag ligt. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren na hevig hoesten, overgeven of trekken aan de sonde. De zuurtegraad of de ph kan bepaald worden met een speciaal stripje. Gebruik stripjes met waardes in ieder geval tussen de 2.0 en de 9.0, die per stapjes van 0.5 oplopen. Dit staat op de verpakking. Lees eerst de gebruiksaanwijzing. U gaat als volgt te werk: Spuit met een spuit van 50 ml de sonde door met 5-10 ml lucht. Bij kinderen 2-5 ml. Trek enkele druppeltjes maagsap op. Kijk hoe het maagsap eruitziet. Maagsap ziet er over het algemeen meestal helder en kleurloos uit, maar kan troebel zijn door net gegeten of gedronken voeding of vocht. Het kan ook lichtbruin of grasgroen zijn. Als u twijfelt, vraag dan hulp van een verpleegkundige of (huis)arts. Van het opgetrokken maagsap kunt u ook de zuurtegraad (ph) meten. Bevochtig alle vakjes op de ph-strip en lees de waarde af met behulp van de kleurentabel op de verpakking. Als de gemeten waarde < 5.5 is, dan ligt de neusmaagsonde met zeer grote waarschijnlijkheid in de maag en kunt u starten met de sondevoeding. Als de gemeten waarde > 5.5 is, overleg dan eerst met de (huis)arts, voordat u met de sondevoeding start. Als het niet lukt om een paar druppeltjes maagsap op te 11

16 trekken, kan dit komen omdat het uiteinde van de sonde niet in het maagsap ligt. U kunt dan even op uw zij gaan liggen. Door verandering van houding kan het uiteinde van de sonde dan wel in de maaginhoud komen te liggen. Inspectie markeringsstreepje en de fixatie van de sonde Deze manier van controle kunt u gebruiken bij alle andere handelingen aan de neusmaagsonde, zoals het verwisselen van de sondevoeding of het toedienen van medicatie. Controleer of de sonde nog goed vastgeplakt is en of het markeringsstreepje nog op de juiste plaats zit. Als het mogelijk is, kunt u kijken of u de sonde nog achter in de keel ziet liggen en of deze niet (gedeeltelijk) opgekruld in de mond ligt. Als u twijfelt of vragen heeft, is het verstandig om contact op te nemen met uw wijkverpleegkundige, (huis)arts of Sorgente ( ). 12

17 Aanhangtijden, bewaren en temperatuur van sondevoeding Aanhangtijden Verpakking aangesloten Glas/container aangesloten Zelfbereide/samengestelde sondevoeding aangesloten Bewaren Verpakking ongeopend Verpakking geopend met dop erop Overgoten in een container Zuigelingenvoeding/zelfbereide voeding : 24 uur : 8 uur : 2 tot 4 uur : buiten de koelkast tot de houdbaarheidsdatum : 24 uur in koelkast : 24 uur in koelkast : volgens gebruiksaanwijzing op de verpakking Bij zuigelingenvoeding en voeding die zelf bereid moet worden adviseren wij u de houdbaarheid- en gebruiksaanwijzing aan te houden die op de verpakking staat. Mocht u daardoor 's nachts in de problemen komen met voeden, dan kunt u in overleg met uw diëtist naar een praktische oplossing zoeken. Temperatuur sondevoeding bij toediening Sondevoeding kunt u het beste gebruiken op kamertemperatuur. Als u de voeding in de koelkast bewaart, of op een koele plek, bijvoorbeeld een schuur, is het verstandig om deze tijdig op kamertemperatuur te laten komen omdat de voeding anders koud kan vallen op de maag of in de darmen. Wanneer de sondevoeding te koud is om te geven, mag u het au-bain-marie of in de magnetron opwarmen. Schenk de benodigde portie dan eerst uit het pak of de fles. Warm de sondevoeding per portie op. Steeds de gehele voeding opwarmen en weer in de koelkast bewaren komt het product niet ten goede. Het is belangrijk de voeding niet laten koken. Sommige vitamines gaan dan verloren. Om sondevoeding op temperatuur te houden kunt u deze inpakken in de rugzak. Bij koud weer draait u een handdoek om de sondevoeding, bij warm weer legt u er een ingepakt koelelement bij. Let er wel op dat het koelelement nooit direct op de voeding ligt. 13

18 Eten en drinken naast sondevoeding Sondevoeding kan de gewone voeding helemaal vervangen of als aanvulling dienen. Naast de sondevoeding mag er gegeten en gedronken worden indien u hier toestemming voor heeft van uw diëtist of (huis)arts. Uw diëtist of (huis)arts bepaalt in welke vorm normale voeding gebruikt mag worden naast de sondevoeding. Dit kan in vaste, gemalen of vloeibare vorm zijn. Toedienen van medicijnen via een voedingssonde Het heeft de voorkeur om medicijnen oraal in te nemen. Als dit niet mogelijk is, kunnen de meeste medicijnen via de voedingssonde toegediend worden. Wat kunt u doen? Vraag aan de (huis)arts of er alternatieven zijn in de vorm van druppels, suspensies, poeders, zetpil of zalf. Vermaal geen geneesmiddelen die via de mond ingenomen moeten worden en die voorzien zijn van een beschermingslaagje tegen het maagzuur (enteric coated) of die een vertraagde afgifte hebben (toevoeging Retard of Slow Release). Deze mogen niet worden fijngemalen. De juiste werking gaat hierdoor verloren. Overleg met uw apotheker of fijnmalen mag. Vermeng geen medicijnen met sondevoeding. Als u meer dan één medicijn tegelijk moet gebruiken dien deze dan apart toe. Spuit de voedingssonde voor én na toediening van elk medicijn door met lauw water (zie bladzijde 39 voor een richtlijn voor het aantal milliliters). Als u medicijnen op nuchtere maag moet innemen is het verstandig om contact op te nemen met uw (huis)arts of apotheker. 14

19 Vervangen, bewaren en onderhouden van hulpmiddelen Vervangen van hulpmiddelen Materialen die u gebruikt om sondevoeding toe te dienen, moeten regelmatig vervangen worden. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de reden van en frequentie waarmee u de verschillende materialen dient te vervangen. Soort Sonde Neusmaagsonde Neusmaag - duodenumsonde Gastrostomie (ballon)katheter of button PEG katheter PEG-J katheter Jejunostomie Reden Materiaal vertoont bobbeltjes of scheurtjes Aansluitpunt lekt Sonde is verstopt Sonde is langer dan aangegeven periode ingebracht (zie frequentie) Sonde is (per ongeluk) verwijderd Ballon is gescheurd of lekt Materiaal vertoont bobbeltjes of scheurtjes Aansluitpunt lekt Sonde past niet meer (er is een andere maat nodig) Materiaal vertoont bobbeltjes of scheurtjes Terugkerende huidproblemen Aansluitpunt lekt Frequentie PVC-sonde: 1x week PUR-sonde: 1x 6 weken Siliconen sonde: 1x 6-12 weken Neusmaagduodenumsonde: vervanging vindt plaats in ziekenhuis Om de drie maanden of Indien nodig 1x jaar tot 1x 3 jaar (afhankelijk van soort sonde) of Indien nodig Vervanging vindt plaats in ziekenhuis 15

20 Hulpmiddelen Toedieningssystemen Verlengslang toedieningssysteem Frequentie 1x per 24 uur 1x per 24 uur Spuiten voor toedienen voeding voor doorspuiten sonde met water Dagelijks 2-3x per week Tussenstukjes, afsluitdopjes, kraantjes etc. Verlengslang button (extension-set) Container/plastic fles 2-3x per week 1x per week 2-3x per week Bewaren van reeds in gebruik genomen materialen Materialen zoals spuiten, tussenstukjes en afsluitdopjes, dient u na gebruik af te spoelen met schoon water. Daarna moeten ze gedroogd in een afgesloten bakje in de koelkast bewaard worden. Gebruikt u een toedieningssysteem met tussenpozen gedurende één dag, spoel het systeem goed door met water en bewaar dit, net als de andere materialen, in een afgesloten bakje in de koelkast. Containers en plastic flessen kunt u met de hand of in de vaatwasser reinigen. Bewaar de materialen nooit op kamertemperatuur of in een glas water. Dit kan bacteriegroei stimuleren en daardoor infecties veroorzaken. 16

21 Onderhoud en reiniging van uw voedingspomp Om de juiste hoeveelheid sondevoeding op een hygiënisch verantwoorde manier via uw voedingspomp te geven, heeft uw voedingspomp onderhoud nodig. Een groot deel van dit onderhoud kunt u zelf uitvoeren. Let hierbij op de volgende punten: Schakel de voedingspomp volledig uit; Verwijder altijd de stekker uit het stopcontact voordat u de pomp schoonmaakt; Reinig de pomp 1x per week met een warme, niet al te vochtige schone doek; Maak de pomp meteen schoon als er voeding op de pompbehuizing, sensor of de rotor terecht komt. U kunt hiervoor bijvoorbeeld een wattenstaafje gebruiken; Zorg ervoor dat de rollers in de rotor en de rotor zelf schoon zijn, zodat ze vrij kunnen draaien. Als u de pomp goed schoon houdt en onderhoudt, voorkomt u dat uw pomp onnodig alarm geeft of zelfs stuk gaat. 17

22 Kinderen en (sonde)voeding Vertel uw kind wat u gaat doen en waarom. Stem uw verhaal af op de leeftijd van het kind. Een goed voorbereid kind is vaak minder angstig, waardoor ook het geven van (sonde)voeding gemakkelijker verloopt. Laat de voorwerpen zien die u bij het geven van de (sonde)voeding gebruikt en benoem ze. Als ondersteuning kunt u hierbij ook het boekje 'Eten uit je rugzak' en de kamelenknuffel Kamello uit het kinderkoffer van Sorgente gebruiken. Neem uw baby/peuter op schoot tijdens het geven van de (sonde)voeding en geef het enige afleiding net zoals bij een normale maaltijd. Controleer de temperatuur van de sondevoeding door middel van een paar druppels (sonde)voeding op de binnenkant van uw pols te laten druppelen. Dit moet lauwwarm aanvoelen. Indien de temperatuur niet goed is, kan dit een onprettig gevoel geven, misselijkheid en/of braken veroorzaken. Te warme (sonde)voeding veroorzaakt irritatie of zelfs verbranding van slokdarm en/of maag. Geef de (sonde)voeding iets minder snel dan de snelheid waarmee uw kind zelf eet of drinkt. Voeding die te snel gegeven wordt geeft eerder kans op spugen en/of diarree. Om de natuurlijke zuigreflex van uw baby in stand te houden en/of te stimuleren kunt u een speen aanbieden of op uw pink laten zuigen. Als het mogelijk is, kunt u uw baby eerst de voeding in de fles aanbieden en de rest van de voeding op andere wijze geven. Probeer het mondgebied zo veel mogelijk te stimuleren door speelgoed aan te bieden. Stem het speelgoed af op de leeftijd van uw kind. 18

23 Als uw kindje al tandjes heeft, is tanden poetsen erg belangrijk. U verzorgt daarmee het gebit en stimuleert de doorbloeding van het tandvlees. U kunt hiervoor een kleine tandenborstel gebruiken, zoals een vingertoptandenborstel of een kauwtandenborstel (bijv. Difrax). Kauwtandenborstel van Difrax Vingertoptandenborstel Een logopedist kan u verdere adviezen geven over mondverzorging en -ontwikkeling. Sommige kinderen kunnen en mogen nog kleine beetjes eten naast de sondevoeding. Stimuleer het eten zoveel mogelijk en geef de sondevoeding pas ná het 'gewone' eten. Belangrijk hierbij is dat uw kind het eten als prettig ervaart. Indien uw kind overgaat van continue sondevoeding naar porties verdeeld over de dag, is het raadzaam om uw kind in de activiteiten rondom de gezamenlijke maaltijden te betrekken. Combineer de tijden van de porties op de tijden van de gezamenlijke maaltijden. Laat uw kind aan tafel zitten en laat uw kind iets mee-eten als dat is toegestaan. 19

24 20

25 Handleiding bij het gebruik van Sondevoeding thuis toedieningswijze toedieningswijze

26 Pomp Toedienen van sondevoeding via een voedingspomp Een voedingspomp is een hulpmiddel om sondevoeding toe te dienen. Bij elke voedingspomp hoort een passend toedieningssysteem, een zogenaamde pompset. Door de pomp op de juiste manier in te stellen, kunt u de inloopsnelheid van de voeding regelen. Hieronder vindt u een algemene handleiding voor het aansluiten van de pompset. Voor het instellen van de voedingspomp, verwijzen wij naar het stappenplan dat bij uw voedingspomp geleverd is. Daarop staat stap voor stap beschreven hoe u de sondevoeding kunt aansluiten en uw pomp kunt instellen voor de juiste toediening. De stappen bij het aansluiten van de pompset Verzamel alle benodige materialen: de sondevoeding, de pomp, de pompset en spuiten; Heeft de sondevoeding een tijdje opgeslagen gestaan? Dan is het verstandig om de houdbaarheidsdatum te controleren. Was uw handen. Open de verpakking van de pompset, draai een eventueel aanwezige rolregelklem dicht en controleer of het bijspuitpunt dicht staat. Zet de sondevoeding klaar met de opening/aansluiting naar boven. Neem de pompset uit de verpakking en sluit deze aan op de sondevoeding. Bij sommige toedieningssystemen schroeft u het toedieningssysteem op het pak sondevoeding. Door de druppelkamer richting het pak te duwen, verbreekt het zegeltje van het pak. Plaats de sondevoeding in het frame van de rugzak of hang deze aan de infuuspaal. 21

27 Plaats de pompset en vul deze met behulp van de vul-functie van de pomp. Bij enkele pompset is het mogelijk dit handmatig te doen. Stel de pomp in op de juiste inloopsnelheid (zie voor de gegevens van uw voedingspomp het bijgaande stappenplan). Controleer altijd de ligging en doorgankelijkheid van de sonde voor u de sondevoeding aansluit (zie pagina 11 en 39). Spuit de sonde door met 20 ml water. Sluit de pompset aan op de sonde. Start de pomp. De bediening van de pomp is afhankelijk van het type pomp. Bij iedere pomp wordt een stappenplan geleverd waarop stap voor stap staat uitgelegd hoe u de pomp kunt instellen. 22

28 Inloopsnelheid bij een voedingspomp Bij het gebruik van een pomp om de sondevoeding toe te dienen, stelt u deze in op het aantal ml (milliliter) per uur dat u krijgt. Deze inloopsnelheid is voorgeschreven door uw arts/diëtist. Deze hoeveelheid kunt u noteren op pagina 8. U kunt de inloopsnelheid zelf uitrekenen: deel de totale hoeveelheid sondevoeding (aantal ml) dat u moet gaan gebruiken, door het aantal uren waarin dat ingelopen moet zijn. Bijvoorbeeld: 1000 ml sondevoeding in 8 uur = 1000 : 8 = 125 ml per uur 2000 ml sondevoeding in 24 uur = 2000 : 24 = 84 ml per uur NB ml = 1 liter Houd er bij het berekenen van de inloopsnelheid rekening mee, dat u de voeding op voor u comfortabele tijden kunt wisselen (bijvoorbeeld niet midden in de nacht). Pompstand 21 ml/uur = 500 ml gedurende 24 uur Pompstand 42 ml/uur = 1000 ml gedurende 24 uur Pompstand 63 ml/uur = 1500 ml gedurende 24 uur (1 liter loopt 16 uur) Pompstand 84 ml/uur = 2000 ml gedurende 24 uur (1 liter loopt 12 uur) Pompstand 100 ml/uur = 2400 ml gedurende 24 uur (1 liter loopt 10 uur) 23

29 Zwaartekracht Toedienen van sondevoeding met behulp van een toedieningssysteem De systemen die geschikt zijn voor zwaartekrachttoediening hebben een rolregelklem. U regelt de toedieningssnelheid van de voeding door de klem naar boven of beneden te draaien. Er zijn twee methoden om het toedieningssysteem te gebruiken: 1. continue toediening; 2. portie toediening. Uw behandeld arts/diëtist bepaalt welke manier van voeden voor u van toepassing is. De stappen bij het aansluiten van het toedieningssysteem Verzamel alle benodigde materialen zoals de sondevoeding, spuiten en het toedieningssysteem. Was uw handen. Open de verpakking van het toedieningssysteem en draai de rolregelklem en het bijspuitpunt dicht. Zet de sondevoeding klaar met de opening/aansluiting naar boven. Neem het toedieningssysteem uit de verpakking en sluit deze aan op de sondevoeding. Bij sommige toedieningssystemen schroeft u het toedieningssysteem op het pak sondevoeding. Door vervolgens de druppelkamer richting het pak te duwen, verbreekt het zegeltje van het pak. Plaats de sondevoeding aan de infuuspaal. Vul de druppelkamer voor 1 / 3 deel met voeding door even in de druppelkamer te knijpen. 24

30 Verwijder het afsluitdopje aan het einde van het toedieningssysteem. Draai de rolregelklem open en vul de rest van het toedieningssysteem. Draai de rolregelklem dicht als het toedieningssysteem bijna helemaal gevuld is. Controleer de ligging en doorgankelijkheid van de voedingssonde (zie pagina 11 en 39). Spuit de sonde door met minimaal 20 ml lauw water. Sluit het toedieningssysteem aan op de voedingssonde. Draai de rolregelklem open tot u de gewenste toedieningssnelheid bereikt. Nadat de sondevoeding is ingelopen spuit u de sonde weer door met lauw water (zie voor een richtlijn voor het aantal milliliters op bladzijde 39). Controle van de inloopsnelheid Indien u de toedieningssnelheid regelt met de rolregelklem, moet u regelmatig even controleren of de inloopsnelheid niet veranderd is. Verandering van de inloopsnelheid kan het gevolg zijn van temperatuurschommelingen of bewegingen van het toedieningssysteem. Zonodig stelt u de toedieningssnelheid opnieuw in met de rolregelklem. 25

31 Zwaartekrachtsysteem druppelkamer rolregelklem bijspuitpunt 26

32 Het berekenen van de inloopsnelheid bij zwaartekracht toediening Om de gewenste hoeveelheid sondevoeding in de juiste tijd binnen te krijgen, moet u het aantal druppels per minuut instellen. De standaard berekening hiervoor is: 1 ml = 20 druppels Deel het aantal druppels dat u moet gaan gebruiken door het aantal minuten waarin u de sondevoeding wil laten inlopen. De uitkomst is dan het aantal druppels per minuut. U kunt dit instellen door met de rolregelklem het aantal druppels in te stellen. Bijvoorbeeld: 1000 ml sondevoeding in 8 uur (8 x 60 minuten = 480 minuten) 1 ml = 20 druppels 1000 ml x 20 druppels = druppels druppels : 480 minuten = 42 druppels per minuut Bij het berekenen van de juiste inloopsnelheid kunt u er rekening mee houden dat de sondevoeding op voor u comfortabele tijden gewisseld kan worden (dus bijvoorbeeld niet midden in de nacht). 27

33 Spuit Toedienen van sondevoeding via een spuit Het toedienen van sondevoeding via een spuit gebeurt altijd in porties. Deze porties worden over de dag verdeeld. De hoeveelheid spreekt uw arts/diëtist van tevoren met u af. U kunt de porties sondevoeding op de volgende manier toedienen: 1. de spuit leegdrukken; 2. de spuit als trechter gebruiken en de voeding op de zwaartekracht in laten lopen. De stappen bij het toedienen van sondevoeding via een spuit: Verzamel alle benodigde materialen, zoals de sondevoeding en de spuit; Was uw handen; Controleer de ligging en doorgankelijkheid van de voedingssonde en spuit lauw water door de sonde (zie pagina 11 en 37); Verbreek het zegeltje van de verpakking sondevoeding met de punt van een schone spuit! Schenk de sondevoeding over in een maatbeker; Zuig de sondevoeding op met de spuit; Sluit de spuit aan op de sonde; Druk de spuit langzaam leeg of laat hem leeglopen op de zwaartekracht; Herhaal deze handeling totdat de gewenste hoeveelheid gegeven is; Om de sondevoeding toe te dienen kan de spuit ook als trechter worden gebruikt. Schenk dan de sondevoeding vanuit de maatbeker in de spuit. 28

34 Alarmen diverse pompen In dit hoofdstuk benoemen we de meest voorkomende alarmen van de verschillende pompen. Graag verwijzen wij u ook naar het stappenplan dat u bij uw voedingspomp ontvangen heeft. Daarop staat een duidelijk overzicht van de alarmen van uw voedingspomp. Flocare Infinity Alarm: OCC IN Oorzaak: De ingaande pompset zit afgekneld of gedraaid tussen de verpakking sondevoeding en de voedingspomp. Oplossing: Hef de beknelling op. Oorzaak: De druksensorzone is verontreinigd. De druksensorzone bevindt zich achter het grijze klepje van de voedingspomp. Oplossing: Reinig druksensorzone door voorzichtig met een licht bevochtigd wattenstaafje langs druksensorzone te gaan. Alarm: OCC OUT Oorzaak: De uitgaande pompset zit afgekneld of gedraaid onder de voedingspomp of onder de kleding. Oplossing: Hef de beknelling op. Oorzaak: Driewegkraantje staat dicht. Oplossing: Open het driewegkraantje. Oorzaak: De druksensorzone is verontreinigd. De druksensorzone bevindt zich achter het grijze klepje van de voedingspomp. Oplossing: Reinig de druksensorzone door voorzichtig met een licht bevochtigd wattenstaafje langs de druksensorzone te gaan. Let op: er treedt ook OCC OUT alarm op indien er retentie (te volle maag) is. U kunt dan het beste contact opnemen met uw (huis)arts. 29 Flocare Infinity

35 Alarm: Oorzaak: Oplossing: Oorzaak: Oplossing: Alarm: Oorzaak: Oplossing: Alarm: Oorzaak: Oplossing: NO SET De pompset is niet of niet goed in de pomp geïnstalleerd. Plaats de pompset (opnieuw). De druksensorzone is verontreinigd. De druksensorzone bevindt zich achter het grijze klepje van de voedingspomp. Reinig de druksensorzone door voorzichtig met een licht bevochtigd wattenstaafje langs de druksensorzone te gaan. BATT De interne accu is leeg Laad de interne accu op door het snoer van de adapter links onder in de pomp te bevestigen en de adapter in het stopcontact te doen. End of Dose De pomp diende de ingestelde dosis toe. - De toediening is klaar en de pomp kan uit: Schakel de pomp uit door middel van de On/Off toets gedurende twee seconden ingedrukt te houden. - Een nieuwe dosis instellen: Druk één keer op "Start/Stop". Druk hierna op "INF" en meteen één keer kort op "CLR". Nu is het geheugen leeg om de volgende dosis te geven. Indien het u niet lukt om het probleem aan de hand van deze informatie of het stappenplan op te lossen kunt u contact opnemen met Sorgente ( ). 30

36 Applix Smart Applix Smart Alarm: Oorzaak: Toedieningssysteem leeg De zak sondevoeding is leeg of er bevindt zich lucht voor het oog. Oplossing: Hang een nieuwe zak of fles sondevoeding aan en vul de pompset tot voorbij het stuk dat voor het oog komt. Dit kan door de vultoets ingedrukt te houden. Alarm: Occlusie Oorzaak: De pompset zit afgekneld of gedraaid direct onder de voedingspomp of onder de kleding. Oplossing: Hef de beknelling op. Oorzaak: De voedingssonde zit verstopt. Oplossing: Zie bladzijde 49. Let op: er kan ook occlusie alarm optreden indien er retentie (te volle maag) is. U kunt dan het beste contact opnemen met uw (huis)arts. 31

37 Alarm: Oorzaak: Oplossing: Oorzaak: Oplossing: Toedieningssysteem Foutief of helemaal geen ingevoerd toedieningssysteem. Positie van het toedieningssysteem in de Applix Smart controleren en correct invoeren. Uitsparingen voor klem zijn vuil. Verwijder het vuil met een in alcohol of water gedrenkt wattenstaafje. Indien het u niet lukt om het probleem aan de hand van deze informatie of het stappenplan op te lossen kunt u contact opnemen met Sorgente ( ). 32

38 Kangaroo Joey Alarmen oplossen Wanneer een alarm optreed verschijnt een melding op display met bijbehorend piepsignaal en oplichtend led lampje: Groen: pomp normaal in bedrijf Geel: informatief of waarschuwingssituatie met piepsignaal Rood: foutmeldingen met piepsignaal Alarm: Oorzaak: Probleem rotor Meestal veroorzaakt door een probleem met de slangen van de pompset rond de rotor. Oplossing: Controleer of de pompset niet beschadigd is en wikkel de slangen opnieuw rond de rotor. Druk op DOORGAAN om opnieuw op te starten. Alarm: Oorzaak: Kangaroo Joey Probleem aanvoer Wanneer pack, fles, container leeg is of omdat er een verstopping/beknelling is tussen voeding en pomp. Oplossing: Controleer het toedieningssysteem om de verstopping/ beknelling te vinden. Blijft melding bestaan, laad dan een nieuwe pompset, prepareer deze en druk op DOORGAAN om de aanvoer opnieuw te starten. 33

39 Alarm: Oorzaak: Probleem doorvoer Wanneer de voeding niet meer wordt toegediend omdat er een verstopping/beknelling is tussen de pomp en de patiënt. Oplossing: Controleer toedieningssysteem, kraantje en doorgankelijkheid van de voedingssonde om de verstopping/beknelling te vinden en op te heffen. Maak het gebied rond de klep schoon. Als het probleem niet kan worden opgelost, laad dan een nieuwe pompset. Alarm: Aanvoer voltooid Oorzaak: Verschijnt nadat het ingestelde toe te dienen volume is toegediend. Oplossing: Druk op aan/uit om de pomp uit te schakelen. Druk op doorgaan om terug te keren naar het openingsmenu SET GELADEN. Alarm: Oorzaak: Batterij bijna leeg Batterij is bijna leeg. Ononderbroken piepsignaal waarbij de pomp nog ongeveer 15 minuten kan werken. Oplossing: Sluit de pomp aan op de netstroom om de batterij op te laden. De pomp keert automatisch terug naar het scherm dat actief was voordat dit probleem zich voordeed. Controleer of de stekker van de adapter helemaal tegen de achterzijde van de pomp ligt. Alarm: Systeemfout Oplossing: Zet de pomp uit en weer aan om te testen of dit het probleem verhelpt. Bij het wisselen van een nieuwe pompset dient u de Kangaroo Joey pomp eerst uit te schakelen en na inleg van de nieuwe pompset weer in te schakelen. Als het systeem langer dan 24 uur is gebruikt, zal dit worden aangegeven op de display. Indien het u niet lukt om het probleem aan de hand van deze informatie of het stappenplan op te lossen kunt u contact opnemen met Sorgente ( ). 34

40 Kangaroo 2100 Kangaroo 2100 Alarm: Oorzaak: Oplossing: Oorzaak: Oplossing: Geen flow Rolregelklem van de pompset staat nog dicht. Rolregelklem open draaien. De pompset zit afgekneld of gedraaid direct onder de sondevoeding of onder de kleding. Maak beknelling pompset ongedaan. Oorzaak: De voedingssonde zit verstopt. Oplossing: Zie bladzijde 49. Oorzaak: Oplossing: Oorzaak: Oplossing: De druppelkamer van de pompset zit te vol, waardoor het oog de druppels niet kan tellen. Sluit een nieuwe pompset aan. Er bevinden zich luchtbellen in de druppelkamer van de pompset. Hierdoor vallen de druppels niet maar glijden ze, waardoor het oog de druppels niet kan tellen. De pompset uit de pomp halen en de druppelkamer fors tegen bijvoorbeeld de tafelrand tikken of de druppelkamer kantelen. Als dit niet helpt een nieuwe pompset aansluiten. 35

41 Oorzaak: Oplossing: De fles of zak sondevoeding is leeg, waardoor er geen druppels meer vallen. Hang een nieuwe zak of fles sondevoeding aan en laat de voeding doorlopen, totdat de pompset tussen sondevoeding en de druppelkamer weer gevuld is. Dit kan ook door een aantal keer op start te drukken. Let op: Het alarm kan ook optreden indien er retentie (te volle maag) is. U kunt dan het beste contact opnemen met uw (huis)arts. Alarm: Oorzaak: Oplossing: Alarm: Oorzaak: Oplossing: Low Battery De accu is leeg Laad de accu op door de pomp in de oplader te plaatsen en deze in het stopcontact te doen. DOSE GEL een ingestelde dosis voeding is bereikt in pauzestand 1x op VOL drukken en daarna meteen op CLR Indien het u niet lukt om het probleem aan de hand van deze informatie of het stappenplan op te lossen kunt u contact opnemen met Sorgente ( ). 36

42 Handleiding bij het gebruik van Sondevoeding thuis verzorging verzorging

43 Mond, gebit en neus verzorging Het is belangrijk om de mond en het gebit goed te verzorgen als u sondevoeding gebruikt. Als u niet mag of kunt eten, wordt er weinig speeksel aangemaakt. Hierdoor kunnen ontstekingen aan het tandvlees of het mondslijmvlies ontstaan. Dit kunt u voorkomen door de volgende adviezen op te volgen: Poets meerdere malen uw tanden en tandvlees met een fluoride bevattende tandpasta en gebruik een zachte tandenborstel; Stimuleer ook bij kinderen met sondevoeding het tandenpoetsen (2 x daags) met tandpasta, eventueel een derde keer met water. Poets de tanden met een kindertandenborstel en masseer het tandvlees; Houd de mond vochtig door deze regelmatig te spoelen met kraanwater of door af en toe een suikervrij zuurtje of kauwgom te gebruiken (mits toegestaan). Gebruik suikervrij snoep of kauwgom in verband met tandbederf (cariës); Gebruik lippencrème of zalf om de lippen soepel te houden; Verzorg de neus met een in water gedrenkt gaasje of wattenstaafje. Gebruik zonodig fysiologisch zout in druppels of spray (te koop bij drogist of apotheek); Verzorg een gebitsprothese op normale wijze; Spoel tussendoor de mond met water. 37

44 Het verwisselen van de neus- of wangpleister Het is belangrijk om de neuspleister regelmatig te vervangen. Hiermee voorkomt u dat de pleister loslaat en de neusmaagsonde niet goed op zijn plaats blijft zitten. Tevens voorkomt u huidirritatie en drukplekken in de neus door de neusmaagsonde net even anders vast te plakken. Hoe verwisselt u de pleister? Leg de benodigde materialen klaar. Was uw handen. Haal de oude pleister voorzichtig los en zorg ervoor dat de sonde op de juiste plaats blijft. U kunt met een watervaste stift of een stukje pleister op de sonde aangeven hoever hij in de neus moet zitten. Verwijder de oude pleisterresten eventueel met een daarvoor geschikt product. Plak de nieuwe pleister net even iets anders om drukplekken te voorkomen. Idee: versier de pleister of fixomull bij uw kind door hier bijvoorbeeld een vrolijk gezichtje op te (laten) tekenen of kleine stickertjes op te plakken. Het verdient de aanbeveling om steeds maar één pleister los te halen en te vernieuwen als uw neussonde op twee plaatsen is gefixeerd. Als u alle pleisters los haalt bestaat de kans dat de neussonde niet goed op zijn plaats blijft zitten. Indien de huid erg teer is of snel stuk gaat, kunt u onder de pleister gebruik maken van een speciale huidpleister, bijvoorbeeld de zogenaamde kaasplak (Duoderm genaamd). Deze kaasplak blijft zitten als u de neuspleister verwisselt. Het is raadzaam de huid goed in de gaten te houden en op tijd eventuele maatregelen te treffen om de huid intact te houden. Dit kan bijvoorbeeld door het veranderen van soort pleister. Bij huidirritatie kunt u ook deskundig advies vragen aan de verpleegkundig specialist of uw voedingsverpleegkundige van Sorgente ( ). 38

45 Instructie voor het doorspuiten van de sonde Om te voorkomen dat uw sonde niet meer goed doorgankelijk is of verstopt raakt, is het belangrijk dat u de sonde 4-6 maal per dag doorspuit met lauw water. Leeftijdscategorie Volwassene Vanaf Peuterleeftijd Baby Aantal ml Minimaal 20 ml 5-10 ml 2-5 ml Voor het doorspuiten van de sonde heeft u nodig: Spuitje - volwassene: 20 ml - kind: 2, 5 of 10 ml Kopje lauw water. Er zijn twee mogelijkheden om de sonde door te spuiten: 1. Via het bijspuitpunt van het toedieningssysteem 2. Rechtstreeks op de sonde De stappen bij het doorspuiten van een sonde via het bijspuitpunt van het toedieningssysteem: 1. Zuig met de spuit 20 ml lauw water op uit het kopje; 2. Zet de pomp in pauzestand door 1x op de toets start/stop te drukken; 3. a. Bij de Flocare Infinity pompset verwijdert u het paarse afsluitdopje op het kraantje. Plaats vervolgens de spuit en draai het kraantje zodanig dat het kontje richting voedingspomp wijst; b. bij de Applix Smart pompset plaatst u de spuit op het crèmekleurige bijspuitpunt. Leg vervolgens uw vingers op de vleugeltjes en draai de vleugeltjes een kwart slag; c. bij de Kangaroo Joey en 2100 verwijdert u het paarse dopje; 4. Spuit vervolgens het lauwe water langzaam de sonde in; 5. a. Bij de Flocare Infinity pompset draait u het kraantje zodanig dat het kontje richting de spuit wijst. Verwijder vervolgens de spuit van het kraantje. Draai het paarse ronde afsluitdopje weer terug op het kraantje; b. bij de Applix Smart pompset draait u de vleugeltjes een kwart slag en verwijdert u de spuit van het crèmekleurige bijspuitpunt; c. bij de Kangaroo Joey en 2100 plaatst u het paarse dopje weer terug; 6. Zet de pomp weer aan door op start/stop te drukken. 39 Flocare Infinity Applix Smart Kangaroo Joey en 2100

46 Toelichting bij het rechtstreeks doorspuiten op de sonde: Aansluiting Sonde Tussenstukje Spuit Illustratie Luer niet van toepassing Luer of Luer-Lock Illustratie 1 Luer-Lock female/female Luer of Luer-Lock Illustratie 2 (licht paars doorschijnend) Conisch Manier 1: Conisch gedeelte Luer of Luer-Lock Illustratie 3 (katheter-tip) toedieningsysteem + Female/Female (licht paars doorschijnend) Manier 2: niet van toepassing Katheter-tip (kan direct op sonde) ENLock niet van toepassing Oral spuit Illustratie 4 Manier 1: grote aansluiting Manier 2: kleine aansluiting CAIR-T-NON-LL niet van toepassing Uitsluitend merk CAIR Illustratie 5 Nutrisafe2 (Vygon) niet van toepassing Uitsluitend merk Illustratie 6 Nutrisafe2 Illustratie 1 Illustratie 2 Illustratie 3, Manier 1 Illustratie 3, Manier 2 Illustratie 4, Manier 1 Illustratie 4, Manier 2 40 Illustratie 5 Illustratie 6

47 De stappen bij het rechtstreeks doorspuiten op de sonde: 1. Zet de pomp in pauzestand door 1x op de start/stop toets te drukken; 2. Draai het systeem van de sonde af; 3. Zuig met de spuit benodigde aantal milliliters lauw water op uit het kopje en plaats indien nodig een tussenstukje op de spuit; 4. Koppel de spuit met een draaibeweging aan de sonde; 5. Spuit vervolgens het lauwe water langzaam de sonde in; 6. Koppel de spuit met een draaibeweging van de sonde af; 7. Sluit het systeem weer aan; 8. Zet de pomp weer aan door op start/stop te drukken. 41

48 Het verzorgen van een PEG-katheter De richtlijnen voor het verzorgen van een PEG-katheter zijn mogelijk per instelling verschillend. De exacte richtlijn van uw ziekenhuis krijgt u mee. Anders kunt u de arts of verpleegkundige raadplegen. Hieronder zijn de meest toegepaste richtlijnen beschreven. De eerste zeven dagen na plaatsing Het verzorgen van een PEG (Percutane Endoscopische Gastrostomie)- katheter is belangrijk om de levensduur van de katheter te verlengen. Omdat er een mooi fistelkanaal (kanaalvormige doorgang) gevormd moet worden, is de verzorging de eerste dagen na plaatsing anders dan daarna. Het is belangrijk de PEG-katheter de eerste dagen zo min mogelijk te bewegen. Daarom zit het buitenste schijfje strak vast op de huid. Na ongeveer een week is het fistelkanaal gevormd. Op voorschrift van het ziekenhuis wordt de PEG wel of niet dagelijks verzorgd. Indien de PEG-katheter niet dagelijks verzorgd hoeft te worden, krijgt u instructie mee over de te volgen procedure. Mocht de PEG wel dagelijks verzorgd moeten worden, dan doet u dit op de volgende manier: Verzamel alle benodigde materialen, zoals gazen en splitgazen 10x10 cm of 5x5 cm en pleisters. Gebruik het liefst splitgazen (geen gazen zelf inknippen in verband met rafelen). Zorg ook voor een desinfectievloeistof met chloorhexidine (0,5%) en alcohol (70%); Was uw handen; Open de verpakking van de gazen en splitgazen; Giet op de gewone gazen wat alcoholvrije desinfectans; Verwijder de oude gazen; Inspecteer de huid rondom de fistel op huidirritatie, roodheid, zwelling en drukplekken; Maak de huid rondom de fistel schoon door de natte gazen in één beweging rond de PEG-katheter te bewegen. Maak altijd in een ronddraaiende beweging schoon vanaf de opening naar de buitenkant; Gebruik voor elke beweging een schoon gaasje; Laat de desinfectievloeistof even drogen en leg daarna een splitgaas om de PEG-katheter en plak deze eventueel vast. 42

49 De verzorging gebeurt 1 à 2 keer per dag. De eerste week mag u nog niet douchen, zwemmen of in bad. Na één week De insteekopening verzorgt u dagelijks met water en zeep. U mag met uw PEG-katheter onder de douche, zwemmen en in bad. U hoeft geen gaasjes meer onder de externe fixatiedisk te doen, behalve als u dit prettig vindt of wanneer er nog steeds wat lekkage is; De insteekopening inspecteert u dagelijks op roodheid, zwelling, huidirritatie en drukplekken. 43

50 Na ongeveer één week is het fistelkanaal gevormd en mag de buitenste fixatiedisk van de PEG-katheter iets losser gezet worden. Dit doet u op de volgende manier: Was uw handen; Schuif de externe fixatiedisk iets over de PEG-katheter naar boven. De ruimte tussen de buik en de externe fixatiedisk mag twee millimeter (= dikte van een munt) zijn. Om de disk steeds weer op dezelfde plaats te houden, kunt u met een watervaste stift een streepje zetten op de PEG-katheter ter hoogte van de externe fixatiedisk. Als uw PEG-katheter is voorzien van een klemmetje waarmee de PEG-katheter dicht geklemd kan worden verdiend het aanbeveling om dit klemmetje steeds op een andere plaats op de PEG-katheter slang te gebruiken. Hiermee voorkomt u het ontstaan van een knik of zwakke plek in de slang van de PEG-katheter. Het is belangrijk om te voorkomen dat de PEG-katheter vastgroeit in het fistelkanaal of maagslijmvlies. Dit kunt u op de volgende manieren doen: De PEG-katheter dient 1x per dag 180 graden rond zijn as gedraaid te worden en beweeg daarbij de PEG-katheter omhoog en omlaag in de fistel (minimaal 1,5 cm) om ingroei van de PEG-katheter te voorkomen. Als de katheter niet in de maag ligt maar in de darm (PEG-J), mag deze niet helemaal rondgedraaid worden. Dit omdat er dan een risico bestaat dat het uiteinde van de PEG-J sonde uit de darm schiet. 44

51 Het verzorgen van een gastrostomie (ballon) katheter of button Het verzorgen van een gastrostomie katheter of button is belangrijk om de levensduur van de katheter of button te verlengen. Dit kunt u doen door: De insteekopening dagelijks te verzorgen met water en zeep. Indien de gastrostomie katheter of button is geplaatst ter vervanging van een eerdere PEG-katheter, gastrostomie katheter of button mag u er meteen na plaatsing gewoon mee onder de douche, zwemmen en in bad. U hoeft ook geen gaasje meer onder de externe fixatiedisk te doen. U kunt dit wel blijven doen als u dit prettig vindt of als er nog steeds wat lekkage is; De insteekopening dagelijks inspecteren op roodheid, zwelling, huidirritatie en drukplekken. Het volume van de ballon dient wekelijks gecontroleerd te worden en eventueel aangevuld te worden tot het volume zoals aangegeven door de fabrikant. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de katheter of button niet vastgroeit in het fistelkanaal of maagslijmvlies. Dit kunt u op de volgende manieren doen: Draai de gastrostomie katheter of button 1x per dag 180 graden rondom zijn as; Beweeg de gastrostomie katheter omhoog en omlaag in de fistel (minimaal 1,5 cm) om ingroei te voorkomen. Bij een button is dit niet mogelijk in verband met de lengte van de button. 45

52 Het verzorgen van een PEG-J katheter Het verzorgen van een PEG-J (Percutane Endoscopische Gastrojejunostomie) katheter is belangrijk om de levensduur van de katheter te verlengen. De insteekopening moet dagelijks verzorgd worden. Dit doet u op de volgende manier: verzamel alle benodigde materialen, zoals gazen en splitgazen 10x10 cm of 5x5 cm en pleisters. Gebruik het liefst splitgazen (geen gazen zelf inknippen in verband met rafelen). Zorg ook voor een desinfectievloeistof met chloorhexidine (0,5%) en alcohol (70%); was uw handen; open de verpakking van de gazen en de splitgazen; giet op de gewone gazen wat desinfectievloeistof; verwijder de oude gazen; inspecteer de huid rondom de PEG-J katheter op huidirritatie, roodheid, zwelling en drukplekken; maak de huid rondom de fistel schoon door de natte gazen in één beweging rond de PEG-J katheter te bewegen. Maak altijd in een ronddraaiende beweging schoon vanaf de opening naar de buitenkant; gebruik voor elke beweging een schoon gaasje; laat de desinfectievloeistof even drogen en leg daarna een splitgaas om de PEG-J katheter en plak deze eventueel vast. De PEG-J katheter moet voorzichtig één keer per dag een halve slag naar rechts en een halve slag naar links gedraaid worden in het fistelkanaal. Dit voorkomt vastgroeien in het fistelkanaal of maagslijmvlies. De katheter mag niet helemaal (180 graden) gedraaid worden, omdat er dan een risico bestaat dat het uiteinde van de PEG-J sonde uit de darm schiet. 46

53 Het verzorgen van een jejunostomie katheter Het verzorgen van een jejunostomie katheter is belangrijk om de levensduur van de katheter te verlengen. Het is van belang om ervoor te zorgen dat de katheter niet uit het fistelkanaal schiet. De insteekopening moet dagelijks verzorgd worden. Dit doet u op de volgende manier: verzamel alle benodigde materialen, zoals gazen en splitgazen 10x10 cm of 5x5 cm en pleisters. Gebruik het liefst splitgazen (geen gazen zelf inknippen in verband met rafelen). Zorg ook voor een desinfectievloeistof met chloorhexidine (0,5%) en alcohol (70%); was uw handen; open de verpakking van de gazen en de splitgazen; giet op de gewone gazen wat alcoholvrije desinfectans; verwijder de oude gazen; inspecteer de huid rondom de fistel op huidirritatie, roodheid, zwelling en drukplekken; maak de huid rondom de fistel schoon door de natte gazen in één beweging rond de jejunostomie te bewegen. Altijd schoonmaken vanaf de opening in een ronddraaiende beweging naar buiten toe; gebruik voor elke beweging een schoon gaasje; laat de desinfectievloeistof even drogen en leg daarna een splitgaas om de jejunostomie katheter en plak deze eventueel vast. Indien de jejunostomie katheter niet is vastgehecht, is het belangrijk dat deze op de juiste plaats blijft zitten. Met een watervaste viltstift kunt u een streep zetten waar de katheter uit het fistelkanaal komt. U kunt de katheter met een pleister op de huid bevestigen, om te voorkomen dat de katheter uit het fistelkanaal valt. De verzorging gebeurt afhankelijk van de afscheiding van wondvocht of huidirritatie 1 à 2 keer per dag. Omdat de jejunostomie katheter bijna altijd met hechtingen vastgemaakt is, kan/mag deze niet gedraaid worden. 47

54 48

55 Handleiding bij het gebruik van Sondevoeding thuis complicaties complicaties

56 Verstopte voedingssonde Bij een verstopte of moeilijk doorgankelijke voedingssonde kunt u aan de volgende oorzaken en adviezen denken: Oorzaken De voedingssonde is onvoldoende doorgespoten. Niet goed doorspuiten voor en na toedienen van medicatie. Gebruik van zelf verpulverde medicatie. De voedingssonde ligt niet juist of er zit een knik in de sonde. Te dunne voedingssonde in verhouding met de voeding. De sonde is aan vervanging toe. Adviezen De voedingssonde vier tot zes maal per dag doorspoelen met lauwwarm water bij de volgende situaties: - bij wissel van de voeding; - voor en na het toedienen van portie ('en' met onderstreep); - voor en na toediening van medicatie; - één maal per dag wanneer de sonde niet wordt gebruikt. (Zie ook bladzijde 39) Rol de voedingssonde voorzichtig tussen duim en wijsvinger in de lengte van de sonde. Neem een spuit met lauwwarm water en spuit de voedingssonde met lichte druk door. Laat het water even inweken en probeer door te spuiten. Sonde extra doorspoelen voor en na toedienen van medicatie. (Zie voor hoeveelheden bladzijde 39). Gebruik zoveel mogelijk vloeibare medicatie. Vraag advies bij uw apotheker of (huis)arts. Controleer de juiste ligging van de voedingssonde. Gebruik bij energie-, vezelrijke- of geconcentreerde sondevoeding een sonde van minimaal de maat CH10 in combinatie met een voedingspomp of de maat CH12 in combinatie met een zwaartekrachtsysteem. Neusmaagsonde: Vervang een PVC sonde na maximaal één week, een PUR sonde na maximaal zes weken en een siliconen sonde na maximaal drie maanden, een gastrostomiesonde of button: na drie maanden. (Zie ook bladzijde 15). 49

57 Misselijkheid en braken Misselijkheid en braken kan vooral voorkomen als u net bent gestart met sondevoeding, maar kan ook later voorkomen. Mogelijke oorzaken en adviezen kunnen zijn: Oorzaken Te hoge toedieningssnelheid. Te groot volume per portie. Te koude voeding of te warme voeding. Onderliggend ziektebeeld. Diarree Adviezen Verlaag in overleg met de voorschrijver de toedieningssnelheid. Maak gebruik van een opbouwschema. Neem een halfzittende houding aan. Verminder in overleg met de voorschrijver het volume van de portie, of ga eventueel over op continu voeden. Zorg dat de voeding op kamertemperatuur is bij toediening. Raadpleeg de (huis)arts. Belangrijk bij diarree is dat u voldoende vocht binnen krijgt. U kunt het vocht drinken of, als dit niet mogelijk is, het vocht via de sonde toedienen. Mogelijke oorzaken en adviezen bij diarree kunnen zijn: Oorzaken Onvoldoende hygiëne. Te hoge toedieningssnelheid. De voeding is te koud. Vezelarme voeding. Gebruik van medicijnen zoals antibiotica, lactulose, etc. Onderliggend ziektebeeld. Adviezen Was de handen bij het wisselen van voeding en de verzorging van de sonde. Vervang materialen volgens de richtlijnen. Verlaag in overleg met de voorschrijver de toedieningssnelheid. Maak gebruik van een opbouwschema. Zorg dat de voeding op kamertemperatuur is bij toediening. Overweeg, in overleg met de voorschrijver en indien niet contra geïndiceerd, vezelrijke voeding. Pas, indien mogelijk, de medicatie aan in overleg met (huis)arts. Raadpleeg de (huis)arts. 50

58 Obstipatie Men spreekt van obstipatie als u langer dan drie dagen geen ontlasting heeft gehad (indien dit uw normale ontlastingspatroon is, geldt dit natuurlijk niet). Mogelijke oorzaken en adviezen kunnen zijn: Oorzaken Te geringe vochtopname. Vezelarme voeding. Geen of te weinig lichaamsbeweging. Gebruik van bepaalde medicijnen. Adviezen Zorg voor voldoende vocht opname indien mogelijk: minimaal 2 liter/dag. Overweeg, in overleg met de voorschrijver en indien niet contra geïndiceerd, vezelrijke voeding. Zorg, indien mogelijk, voor voldoende beweging. Pas, indien mogelijk, de medicatie aan in overleg met (huis)arts. Irritatie van de neus, keel of slokdarm Het kan voorkomen dat een voedingssonde irritatie geeft aan de neus, keel of slokdarm. Mogelijke oorzaken en adviezen kunnen zijn: Oorzaken Te dikke of te stugge sonde. Sonde drukt te lang op een plaats van de neus. Sonde schuurt bij het slikken. Pleister zit te strak op de neus. Adviezen Gebruik een dunnere sonde, of die van een ander materiaal (bijvoorbeeld PUR of siliconen). Vervang de pleister regelmatig, goede neus hygiëne. Gebruik daarvoor vaseline of fysiologisch zoutoplossing. Bevestig de sonde zodanig dat deze kan meebewegen met de slikbeweging. Vervang de pleister regelmatig. 51