Lijst van ziekten in de āyurveda

Transcriptie

1 Lijst van ziekten in de āyurveda In de klassieke geneeskundige werken worden 140 ziekten onderscheiden: 80 Vāta-ziekten, 40 Pitta-ziekten en 20 Kapha-ziekten. Ninivaggi (An Elementary Textbook of Ayurveda) geeft op p een overzicht van deze ziekten. Natuurlijk is men in de loop der eeuwen veel meer ziekten gaan onderscheiden en er komen er nog steeds nieuwe bij. Dat gebeurt vrijwel altijd door samenstellingen van bestaande woorden te maken. In de onderstaande lijst staat achter de klassieke ziekten een aanduiding: V 35 bijvoorbeeld. Dat betekent dan dat het de 35 e Vāta-ziekte is volgens Ninivaggi. De lijst maakt geen enkele aanspraak op volledigheid. Het is wat ik tot nog toe ben tegengekomen. De spelling van de benamingen van de ziekten die ik aantrof in Ninivaggi en in andere handboeken, is door mij gecheckt. Ik heb daarvoor de woordenboeken van Monier-Williams en Macdonell geraadpleegd. De gecontroleerde spelling is door mij in paars aangegeven. Sommige ziekten (waaronder enkele die ik in Vāgbhaṭa tegenkwam) kon ik niet in de woordenboeken terug vinden. Als ik de juiste spelling niet heb kunnen vinden, maar toch vermoed dat die min of meer correct is, dan is dat woord in zwart opgenomen. Om de vaak moeilijke benamingen voor ziekten wat begrijpelijker te maken heb ik woorden toegevoegd ter verduidelijking. Vaak gaat het om het eerste woord van een samenstelling. Als het een lichaamsdeel betreft is dat woord in rood aangegeven (vb. akṣi), als het een ander woord betreft heb ik het in blauw aangegeven (vb. agni). Een wortelteken voor een woord duidt aan dat er sprake is van een werkwoord (vb. chṛd). Ik heb de klanken zo nauwkeurig mogelijk weergegeven. De lange a, i en u zijn te herkennen aan een streep boven de letter (ā, ī en ū). Voor de velare nasaal (de n vóór een g of k) heb ik het teken ṅ gebruikt. De palatale n, d en t zijn weergegeven door: ṇ, ḍ en ṭ. De genasaleerde klinker is herkenbaar doordat hij wordt gevolgd door een m met een punt erboven (ṁ). De drie s en hebben hun gebruikelijke transcriptie: ś, ṣ en s, evenals de syllabevormende ṛ (die in westerse spelling vaak als ri of ru wordt geschreven). De aspiratieklank (visarga) is, zoals gebruikelijk, aangegeven met een h met een punt eronder (ḥ). De volgorde van het Sanskrietalfabet wordt aangehouden. Volgorde van de letters: a - ā i - ī u - ū ṛ - ḷ - e ai o au - k g ṅ c - j ñ ṭ ḍ ṇ t d n p b m y r l v - ś - ṣ s h akṣi oog eye n. i-stam akṣipāka p 35 oogbindvliesontsteking, conjunctivitis conjunctivitis akṣibheda v 41 oogpijn eye pain akṣiroga oogklachten eye disease akṣivyudāsa v 58 hangend bovenste ooglid ptosis of eyeball akṣiśūla v 57 stekende pijn in het oog pinching pain in eye m./n a-stam agni spijsverteringsvuur digestion fire m. i-stam agnisāda zwakke spijsvertering weakness of digestion januari Maaike Mulder 1

2 aṅga lichaamsdeel, ledemaat, limb, body lichaam aṅgagandha p 12 nare lichaamsgeur unpleasant body odor aṅgabādha pijn of zweren over het hele cracking pain or sores on lichaam the body aṅgamarda schaafwonden scafing of the limbs aṅgamejayatva trillen van het lichaam trembling of the body aṅgāvadharāṇa p 13 pijn of zweren over het hele cracking pain or sores on adjectief lichaam hebbend the body a-, an- niet not prefix jīrṇa spijsvertering, ouderdom digestion, old age ajīrṇa slechte spijsvertering indigestion āmājīrņa (āma-ajīrņa) door kapha/ama veroorzaakt vidaghdājīrņa door pitta veroorzaakt viṣṭabdhājīrņa door vata veroorzaakt ajīrṇi slechte spijsvertering indigestion f. i-stam ati- extreem, erg extreme prefix pralāpa gezwets incoherent speech atipralāpa v 76 delirium delirium vṛdh groeien, vermeerderen to grow verbum ativṛddhi extreme groei, ascites extraordinary growth f. i-stam sāra beweging motion atisāra, atīsāra (chronische) diarree, diarrhoea dysenterie sthūla dik thick adjectief atisthaulya, sthaulya k 17 obesitas, zwaarlijvigheid obesity atisveda p 11 overvloedig zweten excessive perspiration tṛpti voldoening, tevredenheid satisfaction f. i-stam atṛpti p 32 niet een verzadigd gevoel inability to feel satiated f. i-stam kunnen krijgen, onverzadigbaarheid adhi- in, naast, bij in, near prefix adhimantha acute glaucoom acute glaucoma adhimāṁsa poliep polyp adhyarbuda regionale uitzaaiing van kanker (metastase) metastase m./n. a- stam an-anta eindeloos (lett.: geen einde) endless adjectief anantavāta migraine migraine anala spijsverteringsvuur digestion fire m. i-stam analasāda dyspepsie, problematische dyspepsia spijsvertering an-avasthita onzeker (m.n. in gedrag) unsure adjectief anavasthita-citta labiel van geest mental disorder adjectief anavasthitacittatva v 80 labiliteit, borderline-achtig mental disorder and gedrag agitation anīśvara geen heerser hebbend without a superior adjectief anīśvaratva verlies van controle over de loss of control spieren utsāha energie, besluitvaardigheid energy anutsāha gebrek aan energie en lack of energy besluitvaardigheid antar(a) van binnen intern adjectief antardaha p 8 brandend gevoel in de borst, burning sensation in the interne hitte, koorts chest anna voedsel food -ja ontstaan door, geboren uit born from adjectief januari Maaike Mulder 2

3 annajaśūla (koliek)pijn door teveel eten colic pain pac koken, verteren to boil verbum apakti k 12 indigestie inability to digest food f. i-stam apa + cī verzamelen to gather verbum apacī vergroting v.d. lymfeklieren glandular boils v.d. nek (lymfadenitis) apa- weg van, naar beneden down prefix apatānaka epileptische aanval, spasme convulsion, spasm bāhu arm arm m. u-stam apabāhuka zere arm bad arm smāra herinnering remembrance apasmāra epilepsie, bewustzijnsverlies epilepsy api- met betrekking tot, bij, ook prefix apīnasa opgedroogde slijm in de neus; dryness of the nose, loss of reukverlies smell abhi + ṣyand lopen, stromen (vloeistoffen) to run towards or along verbum abhiṣyanda, abhisyanda oogontsteking, ophtalmia inflammation of the eye, ophtalmia amla zuur sour adjectief amlapitta maagzuur, reflux, gastritis acid gastritis, acid reflux amlikā p 6 zure smaak in de mond acidity of the stomach, f. ā-stam sour tase in the mouth aṁsa schouder shoulder aṁsadaha p 9 brandend gevoel in de burning sensation in the schouders shoulders a-rasa geen smaak hebbend without taste adjectief arasajñatā v 48 smaakverlies impairment of taste f. ā-stam ruci smaak, eetlust taste, appetite f. i-stam aruci verlies van smaak, verlies van disgust, aversion, lack of f. i-stam eetlust, tegenzin in eten taste arūṇṣi vurige zweer nasty sores arocaka gebrek aan eetlust disgust ār verwonden to injure verbum arti, ārti pijn pain f. i-stam ardita gepijnigd injured, tormented adjectief ardita v 64 spasme van de kaken, tetanus, enzijdige gezichtsverlamming (hemiplegia), Bell s disease, pijn facial paralysis, facial palsey, Bell s disease, pain arbuda slangenduivel in de Veda s serpent-like demon arbuda tumor, zwelling, kanker tumor, cancer m./n a-stam kaphaja arbuda door kapha veroorzaakte tumor m./ pittaja arbuda door pitta veroorzaakte tumor m./ māṁsaja arbuda tumor uitgaande van spierweefsel m./ medoja arbuda tumor uitgaande van vetweefsel m./ raktaja arbuda tumor uitgaande van het bloed m./ vātaja arbuda door vata veroorzaakte tumor m./ arśa schade damage arśas aambeien hemorrhoids, piles n. as-stam alaji, alajī ontsteking van het oog (hoornvlies), diabetische zweer inflammation of the eye, diabetic boil f. i/ ī -stam a-lasa niet actief inactive adjectief alasaka flatulentie, opgezette buik, flatulence, tympanitis middenoorontsteking alāsya k 6 lethargie lethargy śabda geluid sound januari Maaike Mulder 3

4 aśabda srāvaṇa v 51 tinnitus en gehoorverlies tinnitus and partal hearing loss aśman steen, rots stone, rock m. n-stam aśman nierstenen, niergruis kidneystones m. n-stam aśmarī nierstenen, niergruis kidneystones f. ī-stam kaphaja aśmarī door kapha veroorzaakte f. ī-stam nierstenen pittaja aśmarī door pitta veroorzaakte f. ī-stam nierstenen vātaja aśmarī door vata veroorzaakte f. ī-stam nierstenen śukraja aśmarī door sperma veroorzaakte f. ī-stam nierstenen aśmarī-mūtra nierstenen, niergruis in de kidneystones urinewegen aṣṭhīlā ronde steen, bal round stone, ball f. ā-stam aṣṭhīlā prostaatvergroting swelling of the prostrate f. ā-stam sātmya gezond, passend bij iemand wholesome adjectief asātmya algemeen: te lage of verkeerd low immunity gerichte immuniteit; allergie asātmyendriyārtha onder- of overprikkeling van saṁyoga de 5 zintuigen. asṛj bloed, menstruatiebloed, gestold bloed blood n. cons.- stam asṛgdara menorrhagia, overvloedige excessive menstruation, menstruatie, onregelmatige menstruatie irregular periods asthi bot, been bone n. i-stam asthivivara gespleten bot fissure in a bone m/ asthisandhiśūla pijn in de gewrichten pain in the joints m/ svapna slaap sleep asvapna, asapna v 79 slapeloosheid insomnia bāhu arm arm m. u-stam avabāhuka schouderpijn, stijve schouders pain in shoulder vipāka spijsvertering digestion avipāka slechte spijsvertering indigestion ākañcuka kramp cramp ā + kṣip samentrekken to convulse verbum ākṣepa, ākṣepaka v 68 stuiptrekking, epileptische (clonic) convulsion aanval āṭopa flatulentie,opgezwollenheid flatulence, puffing, swelling ā + dhmā met lucht opvullen to fill with air, blow verbum ādhmāna zwelling van het lichaam, swelling of the body, ānāha flatulentie te veel ama en/of faeces in het spijsverteringskanaal, waardoor normale darmbeweging onmogelijk is; obstipatie, winderigheid. flatulence constipation, surpression of urine āma onverteerde voedselresten, toxinen āmajvāra koorts door slechte fever by indigestion spijsvertering āmaya ziekte disease āmarakta dysenterie āmavāta reumatoïde artritis arthritis, rheumatism januari Maaike Mulder 4

5 āmasūla koliekpijn door slechte spijsvertering āmātisāra dysenterie of diarree door diarrhoea ontstoken slijmvliezen ārti pijn pain f. i-stam ālasya verzwakking debility āsyapāka, āsyavipāka p 33 ontsteking van het inflamed mouth, stomatitis monslijmvlies, stomatitis āsyavairasya rare smaak in de mond bad taste āsrava pijn, stress pain, disstress āsrāva diabetes insipidus diabetes insipidus ucca luid loud adjectief uccaśruti v 52 hardhorendheid hard of hearing f. i-stam kliś pijn doen to hurt verbum utkleśa verstoring van de disorder or corruption of lichaamsvochten (dosha s), ziekte, misselijkheid, pijn the humors of the body, sickness, nausea, pain udara buik abdomen udara opzwelling van de buik (door enlargement of the belly, udarakṛmi vocht vasthouden bijv.) schadelijke micro-organismen in de buik (wormen, bacteriën, schimmels, parasieten) abdominal swelling micro-organisme m. i-stam udaragranthi miltaandoening (lett.: knoop disease of the spleen m. i-stam in de buik) udaradāra buikaandoening disease of the abdomen udararoga buikklachten abdominal diseases udaraveṣṭa v 29 krampen en pijn in de buik spasmodic abdominal pain udaravyādhi buikklachten abdominal diseases m. i-stam udarānāha zwelling van de buik, distension obstructie in de buik udarāveṣṭa lintworm tapeworm ud + ard zwellen, rijzen, golven to swell, rise, wave verbum udarda k 19 wondroos, belroos, erysipelas, uticaria or erysipelas, cold verkoudheid āvarta draaiing, ommekeer turning, winding udāvarta v 22 obstipatie (door darmafsluiting), darmziekte, colitis ulcerosa peristaltic disfunction udāvartta koliekpijn (door aambeien) colic (due to hemorrhoids) uḍumbara koper copper udumbara, uḍumbara soort melaatsheid (huidaandoening?) met koperkleurige vlekken a species of leprosy with coppery spots ud + gṛ overgeven, uitspuwen to vomit verbum udgāra overgeven, boeren vomiting, belching ud + vij opgewonden zijn to be agitated verbum udvega angst, opwinding, stress anxiety, agitation, disstress mada opwinding, inspiratie excitement, inspiration unmada (< ud+mada), krankzinnigheid, psychose, Insanity, mental disorder, unmāda woedeaanval, vergiftiging psychosis upa- naar, bij, onder to, under, near prefix upakuṣa tandvleesaandoeningen, gingivitis, gum disease gingivitis upaghāta verwonding, beroerte, ziekte injury, troke, disease upatyakā depressie depression f. ā-stam januari Maaike Mulder 5

6 daṁśa beet, steek bite, sting upadaṁśa SOA-aandoeningen: genitale venereal diseases: genital herpes, syfilis, gonorroe herpes, syphilis, gonorrhea rudh blokkeren to stop, to arrest verbum uparodha obstructie, probleem, obstruction verwonding upa + lip besmeren, bedekken to besmear, cover verbum upalepa obstructie door slijm obstruction by phlegm uṣman hitte heat m. n-stam uṣmādhikya v 10 verhoogde temperatuur increased temperature ūru dijbeen thigh m. u-stam ūrugraha verlamming van het dijbeen paralysis of the thigh ūrusāda v 13 zwakte van de dijbenen thigh pain and weakness ūrustambha v 12 stijfheid/stramheid of stiffness, arthritis, or verlamming van de dijbenen paralysis of thigh ṛśya gevlekte of witvoetige antilope antilope jihva tong tongue ṛśyajihva, ṛṣyajihva soort melaatsheid kind of leprosy eka één one numerale ekakuṣṭha ichthyosis, visschubbenziekte ichthyosis aṅga lichaamsdeel, ledemaat limb ekāngaroga v 65 verlamming in een van de monoplegia ledematen {monoplegia} ojas lichaamskracht, immuniteit immunity, corporeal n. as-stam vigour ojaḥkṣaya auto-immuunziekte, aids auto-immune disease, aids oṣṭha lip lip oṣṭhabheda v 40 lippijn lippain uṣ branden to burn verbum oṣa p 1 zweetaanval sensation of inordinate body heat kakṣa oksel armpit kakṣa p 26 herpes of huidaandoeningen herpes or skin abscesses kaṭi heup, lendengebied hips kaṭikuṣṭha soort huidaandoening skindisease kaṭigraha spit, spondylitis, lumbago, lumbago lage rugpijn kaṭiśūla ischias, steken in de zij sciatic pain kaṇṭha keel, stembanden, larynx throat, larynx kaṇṭhakubja soort koorts fever kaṇṭhapāka keelontsteking (pharyngitits) inflammation of the throat kaṇṭhapīdā keelpijn pain in throat f. ā-stam kaṇṭharoga keelklachten throat disorders kaṇṭhoddhvaṁsa (< v 38 heesheid hoarseness kaṇṭha uddhvaṁsa) kaṇṭhopalepa (< kaṇṭhaupalepa) k 14 keel die door overmatig slijm phlegm adhering to the verstopt zit throat kaṇḍū jeuk itching f. ū-stam kapāla schedel skull kapāla huidaandoening skin disease kapha slijm flegm kaphaja veroorzaakt door kapha caused by kapha adjectief kaphodara (< kaphaudara) buikklachten door verhoging abdomen disease van kapha kampa trilling, tremor shaking januari Maaike Mulder 6

7 kampavāta ziekte van Parkinson Parkinson s disease karṇa uitwendige oor exterior part of the ear karṇakaṇḍū jeuk aan het oor painful itching of the ear f. ū-stam karṇagūtha(ka) overvloedig oorsmeer dat zich hardening of the wax of f. ū-stam verhardt the ear karṇakrośa oorsuizen, tinnitus tinnitus karṇakṣveḍa oorsuizen, tinnitus tinnitus karṇadhvanana oorsuizen, tinnitus tinnitus karṇanāda oorsuizen, tinnitus tinnitus karṇapāka ontsteking van het uitwendige inflammation of the outer oor ear karṇapālīroga zwelling of ontsteking aan de swelling or inflammation oorlel of the ear lobe karṇaśūla v 50 oorpijn earache m./n a-stam karṇa(saṁ)srāva lopend oor discharge from the ear karṇahīna doof deaf adjectief kaṣāya samentrekkend, wrang astringent adjectief kaṣāyāsyata (< kaṣāya v 46 wrange smaak in de mond astringent taste in mouth adjectief āsyata) kākaṇa zaad (rood en zwart) van de seeds of the Abrus plant Abrus precatorius precatorius kākaṇa soort melaatsheid met zwarte kind of leprosy with blach en rode vlekken and red spots kāca glas, kristal glass, crystal kāca cataract, staar 1 cataract kāmala woestijn desert kāmala (roga) p 27 geelzucht jaundice kāmalā (roga) p 27 geelzucht jaundice f. ā-stam kārśya iets van kleine omvang thinness, smallness kārśya vermagering emaciation kās hoesten to cough verbum kāsa (roga) hoest, bronchitis cough, cardiac congestion kāsā (roga) hoest, bronchitis cough, cardiac congestion f. ā-stam kaphaja kāsa door kapha veroorzaakte hoest cough caused by kapha kṛmija kāsa hoest die door micro-organismen cough caused by parasites wordt veroorzaakt kṣataja kāsa hoest die door een verwonding cough caused by an injury veroorzaakt wordt kṣayaja kāsa hoest die door een slechte cough caused by wasting conditie veroorzaakt wordt condition pitttaja kāsa door pitta veroorzaakte hoest cough caused by pitta raktaja kāsa hoest die gepaard gaat met bloed cough with blood opgeven vātaja kāsa door vata veroorzaakte hoest cough caused by vata kiṭi varken hog m. i-stam kiṭibha exantheem exanthema kiṭibhavāta artritis psoriatica artritis psoriatica kiṭima woekering van littekenweefsel keloid tumors kilāsī een gespikkeld soort hert a spotted deer f. ī-stam kilāsa vitiligo, leukoderma (witte vitiligo melaatsheid) kukṣi bekkengebied, buik abdomen m. i-stam kukṣiroga ziekten m.b.t. de buik pain in abdomen kukṣiśūla (koliek)pijn in heupen en buik pain in hips and abdomen kuṇḍa kom, waterpot bowl, waterpot 1 Dit is de uitleg van Tirtha. Het Wdb. geeft als vertaling: aandoening van de oogzenuw. januari Maaike Mulder 7

8 kuṇḍala verminderde spierspanning in atony of the bladder de blaas (urineverlies) kubja gebocheld hump-backed adjectief kubjatvā v 24 kyphosis, bochel kyphosis f. ā-stam kuṣṭha naam van (gemberachtige) plant die bij huidaandoening plant Costus speciosus m./n. a- stam gebruikt wordt kuṣṭha 2 huidaandoeningen, skin diseases, lepra melaatsheid kṛś dun of zwak worden to become thin, feeble verbum kṛcchra pijn, calamiteit, gevaar, wee pain, calamaty, labour m/ kṛmi, krimi micro-organismen (wormen, micro-organisme m. i-stam schimmels, bacteriën, parasieten) kṛmi, krimi schadelijke micro-organismen parasites, worm disease m. i-stam kṛmikarṇa micro-organismen in de worms or lice generated in gehoorgang the external ear kṛmigada schadelijke micro-organismen parasites, worm disease kṛmigranthi ooglidontsteking, strontje a disease of the eyes m. i-stam kṛmidantaka kiespijn, tandpijn toothache with a decay of the teeth kṛmiroga ziekte veroorzaakt door disease caused by worms micro-organismen kṛśa mager, dun, zwak lean, thin, weak adjectief kṛśatā magerte leanness, thinness f. ā-stam keśa haar hair keśabhūmisphuṭana v 63 roos of zweren op de dandruff or scalp sores behaarde hoofdhuid kuṣṭha lendenen cavity of the loin m/ koṭha impetigo (huidaandoening), impetigo, ringworm ringworm koṣṭha buik, maag, darmen stomach, abdomen koṣṭharoga buikklachten klam moe worden to become tired verbum klama(tha) vermoeidheid, uitputting, exhaustion apathie, seksuele zwakte klamu vermoeidheid, uitputting, exhaustion m. u-stam apathie, seksuele zwakte klid vochtig worden, rotten to be or become wet, to rot verbum kleda zweer waar etter uitkomt swore kliś pijn veroorzaken, molesteren to cause pain verbum kleśa pijn, lijden, stress pain kṣan verwonden to injure verbum kṣata verwonding, wond wound, hurt, lesion kṣaya vermindering, afname decay kṣaya achteruitgang v.d. conditie, wasting condition, atrofie, tuberculose atrophy, tuberculosis kṣi verminderen to be diminished verbum kṣīṇa zwak weak adjectief kṣu niezen, hoesten to sneeze, cough verbum kṣava niezen sneezing kṣuti niezen sneezing f. i-stam kṣudh hongerig zijn to be hungry verbum kṣudh, kṣud, kṣut honger hunger 2 Er zijn 7 grote (mahā) en 11 kleinere (kşudra) soorten kuşţha. januari Maaike Mulder 8

9 kṣudroga pijn van de honger pain of hunger kṣetra veld, woning, lichaam (als field, dwelling, body woning v.d. ziel) kṣetriya ongeneeslijke erfelijke ziekte incurable disease (in dit leven) khañja verlamd, kreupel, lame adjectief khañjatā v 23 kreupelheid, verlamdheid limping, lameness f. ā-stam khañjatva v 23 kreupelheid, verlamdheid limping, lameness khavaiguṇa cellulaire herinnering aan een vroegere ziekte khuḍa, khuḍavāta reumatoïde artritis reumatism gaṇḍa kaak, zijkant van het gezicht cheek, side of the face gaṇḍa kropgezwel, struma goitre gaṇḍī kropgezwel, struma goitre f. ī-stam gada ziekte disease gara drank, vloeistof, giftige drank any drink, poisonous beverage gara vergiftiging door iets wat je poisoning gedronken hebt garaśopha waterzucht edema garodara (< gara-udara) idem? gala nek, keel (lett.: slikker) throat, neck galagaṇḍa k 16 krop goiter galagraha drukkend gevoel op de keel throat-choking (het grijpt je bij de keel) galapāka p 34 keelontsteking, faryngitis pharyngitis galavidradhi abces in de keel m. i-stam galasālūka tumor in de keel tumor in the throat galaśuṇḍikā zwelling van het zachte swelling of the uvula f. ā-stam gehemelte, amandelontsteking (tonsillitis)? galāṅkura keelontsteking met vergroting v.d. amandelen galāmāyā ruwe, zere keel hoarse throat f. ā-stam gātra lichaam, lichaamsdeel body, limb gātrakampa trillen van het lichaam trembling of the body guda rectum, anus anus gudakīla aambeien piles gudapāka p 36 ontsteking van de endeldarm, proctitis proctitis gudabhraṁśa v 15 verzakking v.h. rectum prolapsed rectum gudaroga aandoening van de endeldarm disease of the last of the large intestine gudavarta constipatie constipation gudāṅkura aambeien piles gudārti v 16 rectale zweren tenesmus or rectal f. i-stam ulceration guru zwaar heavy adjectief gurugātra k 5 zwaar gevoel in het lichaam heaviness of the body gulpha enkel ankle gulphagraha v 7 stijve en pijnlijke enkel stiff and painful ankle gulma zwelling swelling gulma vergrote milt, zwellingen in de swelling in the abdomen, buik, buiktumor abdominal lump raktajagulma tumoren en cysten in baarmoeder en eierstokken uterine/ovarian tumors and cystes januari Maaike Mulder 9

10 mārutagulma door wind (vata) veroorzaakte buikzwelling of tumor in de buik gṛdhra gier vulture gṛdhrasī v 9 ischias sciatica f. ī-stam guru zwaar heavy adjectief gaurava een zwaar en loom gevoel heaviness granthi gewricht, knoop joint m. i-stam granthi knobbel, goedaardige tumor, nodes m. i-stam cyste, zwelling asthija granthi osteoma, zwelling uitgaande van m. i-stam botweefsel kaphaja granthi door vata veroorzaakte zwelling m. i-stam pittaja granthi door pitta veroorzaakte zwelling m. i-stam māṁsaja granthi myoma, zwelling uitgaande van m. i-stam spierweefsel medoja granthi lipoma, zwelling uitgaande van m. i-stam vetweefsel vātaja granthi door vata veroorzaakte zwelling m. i-stam sirāja granthi angioma, zwelling uitgaande van m. i-stam de bloedvaten snāyuja granthi myxoma, zwelling uitgaande van m. i-stam slijmvliezen gras opeten, doorslikken to swallow verbum grasta bezeten posessed by demons adjectief grah grijpen to seize verbum graha planeet, demon planet, demon graha epileptische aanval (lett.: het seizure gegrepen worden door duivels) grahaṇī gedeelte van duodenum waar part of duodenum f. ī-stam gal- en pancreasbuis binnenkomen grahaṇī duodenumklachten, related to duodenum, f. ī-stam chronische diarree sprue, malobsorbtion grahaṇīgada dysenterie dysentery grahaṇī(pra)doṣa dysenterie dysentery grahaṇīroga dysenterie dysentery grāha epileptische aanval, seizure, paralysis verlamming grāhi epilepsie (die door een seizure f. i-stam vrouwelijke demon zou worden veroorzaakt) grīva nek neck grīva saṁdhigata vāta nekspondylosis (vorm van osteoartritis) grīvastambha v 36 stijve nek stiffness of neck glai uitgeput raken to become exhausted verbum glāna uitputting, vermagering, lassitude, inertness loomheid glāni uitputting, ziekte, depressie exhaustion, sickness, f. i-stam depression of the mind ghrā ruiken to smell verbum ghrāṇānasa v 49 reukverlies impairment of smell cakṣus oog eye n. us-stam cakṣuḥpīḍā pijn in het oog pain in the eye f. ā-stam carman huid skin n. n-stam carmadala, carmadalana p 18 huidaandoening, wrat itching of the skin, light januari Maaike Mulder 10

11 form of leprosy, wart carmavraṇa huidaandoening, herpes skin disease, herpes carmākhya huidaandoening skin disease chṛd overgeven to vomit verbum chardana overgeven vomiting chardi overgeven vomiting f. i-stam chitodvega (< chita gegeneraliseerde mental disorder, udvega) angststoornis, depressiviteit. depression jaṭhara maag, buik stomach, abdomen jaṭhara maagpijn, darmziekte (Crohn? stomach-ache, morbid colitis ulcerosa?) affections of the bowels jaṭharajvālā buikpijn belly-ache, colic f. ā-stam jantu kind, wezen, insect, worm child, insect, worm m. u-stam jantu schadelijke microorganismen, worms m. u-stam wormen jarā ouderdom old age f. ā-stam jarākāsa ouderdomshoest cough caused by old age jala water water udara buik abdomen jalodara (< jala udara) ascites ascites (water-belly) jaḍa koud, stijf, bewegingsloos cold, stiff, motionless adjectief jāḍya kou, stijfheid, ongevoeligheid coldness, stiffness, in de tong insensibility jānāyya steenpuist, syphilis, venerische boil, bite ziekte, vergiftigde insectenbeet jānu knie knee n. u-stam jānubheda v 10 o-benen bow legs jānuviśleṣa v 11 x-benen knock knees jihvā tong tongue f. ā-stam jihvā roga klachten m.b.t. de tong tongue disorders jīrṇa ouderdom, spijsvertering old age, digestion jīrņa afgeleefdheid old age jīva leven life m./ jīvādāna bewusteloosheid fainting jīvādāna (< jīva ādāna) p 38 bloed in de ontlasting bloody stools jṛmbh gapen to yawn verbum jṛmbha v 73 het gapen yawning jvar koortsig zijn to be feverish verbum jvara koorts fever āgantu jvara koorts door externe oorzaak externally caused fever (infecties, verwonding etc.) anyedyu(ṣ)ka jvara chronische koorts (waarbij de chronic fever (causing (māṁsa) spieren zijn betrokken) muscle channel obstructions) caturthaka jvara koorts die elke vierde dag fever recurring every fourth (majjā, asthi, meda) terugkomt day jīrņa jvara aanhoudende koorts van lingering fever with afnemende intensiteit diminishing intensity tṛtīyaka jvara (meda) koorts die elke derde dag fever recurring every third terugkomt day nava jvara acute koorts acute fever pāli jvara een van de soorten koorts kind of fever vāta jvara koorts door verhoogde vata fever vātakapha jvara koorts veroorzaakt door wind en fever ascribed to wind and slijm = griep phlegm = flu vātaśleṣma jvara koorts veroorzaakt door wind en fever ascribed to wind and slijm = griep phlegm = flu viśama jvara koortsaanvallen afgewisseld met irregular fever januari Maaike Mulder 11

12 perioden zonder koorts satata jvara (rakta) aanhoudende koorts (die het constant fever (deranging the bloed verstoort) blood) saṁtata jvara (rasa) aanhoudende koorts (die in het continuous fever (starting in plasma begint) the plasma) saṁnipāta jvara, gevaarlijke koorts door dangerous fever sannipāta jvara verhoging van alle drie de dosha s jvarapralāpa delirium delirious talk jvarāgni koortsachtige hitte feverish heat m. i-stam jvarātīsāra diarree met koorts diarrhoea with fever tañc samentrekken, to shrink verbum verschrompelen takman groep ziekten met koorts en fever, skin disease m. n-stam huidaandoeningen tandr vermoeid raken to grow fatigued verbum tandrā k 2 sloomheid, vermoeidheid, drowsiness, lassitude, f. ā-stam uitputting laziness, exhaustion tandrī sloomheid, vermoeidheid, drowsiness, lassitude, f. ī-stam uitputting laziness, exhaustion tam uitgeput raken, naar adem to be exhausted verbum happen tama v 70 oververmoeidheid of severe fatigue or fainting flauwvallen tamaka bronchiale astma, astmatische asthma bronchitis tamahpraveśa p 39 flauwvallen delirium and fainting tālu palatum, verhemelte palatal abscesses n. u-stam tālukaṇṭhaka gespleten verhemelte palatal abscesses tālugataroga Klachten m.b.t. het verhemelte palate disorders tālupāka palataal abces palatal abscess tāluvidradhi palataal abces palatal abscess f. i-stam tikta bitter bitter adjectief tiktāsyata p 28 bittere smaak in de mond bitter taste in the mouth tim nat worden to become wet verbum timira v 56 staar, ooglenstroebeling, cataract, partial blindness gedeeltelijke blindheid tila sesamzaad sesame seed tilaka moedervlek mole tul optillen to lift up verbum tūṇa huivering, rillingen quiver tūṇī, tūnī huivering, aandoening van quiver, disease of anus or f. ī-stam anus of blaas bladder tṛṣ dorst hebben to be thirsty verbum tṛṣ dorst thirst f. cons.stam tṛṣā, tṛṣṇā dorst, verslaving (eten, roken, thirst, craving f. ā-stam drinken) tṛṣṇādhikya p 31 overmatige dorst excessive thirst tṛṭ dorst thirst f. cons.stam trika sacrale regio sacral region trikagraha v 26 spit, spondylitis arthritis of sacroiliac joint tṛp bevredigen to be satisfied verbum tripti k 1 vol gevoel zonder gegeten te the sense of feeling full f. i-stam hebben, tegenzin in eten without having eaten tvac huid skin f. cons-stam tvagavadaraṇa p 17 barsten, kloven in de huid cracking of the skin tvaggada huidaandoening skin disease januari Maaike Mulder 12

13 tvagdaha p 16 brandend gevoel op de huid burning sensation of the skin tvakkaṇḍura huidwond, zweer skin wound, sore daka water water dakodara (< daka udara) opgezwollen buik (door vocht dropsical belly vasthouden) daṇḍa stok stick daṇḍaka v 69 spasme, convulsie tonic convulsion danta tand tooth m./ dantabheda v 42 tandpijn of tandverlies toothache or tooth loss dantamūlaroga tandvleesaandoeningen gum disorders dantaroga tandpijn of tandverlies tooth disorders dantavidradhi abces bij tand of kies dental abscesses f. i-stam dantaśaṭhilya v 43 loszittende tanden loose teeth dantaśopha gezwollen tandvlees swelling of the gums dantaśula tandpijn of tandverlies tooth disorders daṁś bijten, gebeten worden to bite, be bitten verbum daṁśa beet, steek bite, sting dṝ breken to break verbum daraṇa breuk rupture du verbranden to be burnt verbum davathu p 4 hitte, pijn, ontsteking (gal, sensation of boiling m. u-stam ogen etc.) dah verbranden to be burnt verbum daha, dāha p 3 brandend gevoel, brandend sensation of burning maagzuur dur- slecht, negatief bad prefix durnāman aambeien piles m. n-stam daurbalya zwakte weakness dvirarbuda uitzaaiing van kanker op afstand (metastasering) m./n. a- stam dvi twee two numerale dvivraṇa zweer in het tandvlees (aan de gum boil twee kanten) dvivraṇīya ontstoken zweren 3 inflamed ulcers adjectief dhamani bloedvat vein f. i-stam dhamani praticaya k 15 aderverkalking hardening of vessels dhātu lichaamsweefsel body tissues m. u-stam dhātumala vervuiling van de impurities of the body lichaamsweefsels tissues dhūma rook smoke m. u-stam dhūmaka p 5 gevoel van rook inhaleren sensation of fuming nakta nacht night naktamāndhya nachtblindheid night blindness nakha nagel nail nakhabheda v 1 brosse, afbrekende nagels cracking of nails nāḍi lichaamskanaal, luchtpijp, channel of the body, vein f. i-stam ader nāḍivraṇa sinusitis sinusitis nah vastbinden to bind verbum nāha obstructie obstruction nāsā neus nose f. ā-stam nāsāgranthi neuspoliep polypus of the nose m. i-stam 3 Deze kunnen een interne en een externe oorzaak hebben. Vandaar de letterlijke betekenis: m.b.t. de twee soorten zweren. januari Maaike Mulder 13

14 nāsāpāka ontsteking van de neus inflammation of the nose nāsānāha obstructie van de neus obstruction of the nose nāsāraktapitta neusbloeding bleeding of the nose nāsārbuda neuspoliep polypus of the nose nāsārśas neuspoliep polypus of the nose n. as-stam nāsāśoṣa uitdroging v.d. neus dryness of the nose nidrā slaap sleep f. ā-stam nidrādhikya k 3 buitensporige hoeveelheid slaap excessive sleep nīla donkerblauw dark blue adjectief nīlaka, nīlikākāca p 25 donkere vlekken in het gezicht; ook: ooglensvertroebeling blue or black marks in the face; disease of the lens of the eye nīlikā p 25 donkere vlekken in het gezicht; ook: ooglensvertroebeling blue or black marks in the face; disease of the lens of the eye f. ā-stam netra oog eye netrapāka oogontsteking ophthalmia netraroga oogaandoening disease of the eye netrāmaya oogontsteking ophthalmia pakṣa zij side pakṣavadha v 67 eenzijdige verlamming, hemiplegia, stroke herseninfarct pakṣāghāta eenzijdige verlamming, hemiplegia, stroke herseninfarct paṅgu kreupel cripple adjectief paṅgula, paṅgūyita v14 verlamming paraplegia paṭala bedekking,membraan cataract n/ paṭala cataract, staar cataract n/ parvan gewricht joint n. n-stam parvabheda gewrichtspijn violent pain in the joints, joints crack pavana wind, vāta wind pavana artritis reumatoïde rheumatism pac koken, verteren to boil verbum pāka ontsteking, abces, inflammation, abcess, bloedvergiftiging, sepsis ulcer pācana bloedvergiftiging, sepsis sepsis pāṇḍu wit, geelachtig white, yellowish adjectief pāṇḍu bloedarmoede (anemia) anemia m. u-stam pāṇḍu-roga bloedarmoede (anemia) anemia pāṇḍvāmaya geelzucht jaundice pāda voet foot pādabhraṁśa v 4 aandoening van de zenuwen in peroneal nerve pasly de kuitspieren pāda śūla v 3 pijn in de voet pain in foot pāda suptatā v 5 slapen v.d. voet / doofheid numbness of foot f. ā-stam pāda suptatva slapen v.d. voet / doofheid numbness of foot pādaharṣa tintelen v.d. voet foot tingle pai drogen, uitdrogen to dry verbum pāman eczeem, herpes eczema m. n-stam pāmā eczeem, herpes eczema f. ā-stam pārśva ribbengebied, flank flank pārśvaruk pijn in de flanken pain in flanks cons.stam pārśvaśūla (koliek)pijn in de flanken pain in flanks pārśvāvamarda v 28 pijn in borst of flanken pain in chest or flanks januari Maaike Mulder 14

15 piṇḍaka, piṇḍikā kuit calf m./; f. ā-stam piṇḍakodveṣṭaṇa, v 8 kuitkramp calf cramps piṇḍikodveṣṭaṇa (< piṇḍikā-udveṣṭaṇa) pitta gal; het biologisch principe bile van de transformatie pittarakta bloedziekten die veroorzaakt disease of the blood worden door een verstoorde pitta (b.v. hemofilia purpura) pittāsra verhoogd bloedvolume disease of the blood pittodara (< pitta udara) buikklachten door verhoging disease of the abdomen van pitta piḍaka zweertje, pukkel, puistje boil, pimple, pustule yauvana piḍaka acne acne tāruņye piḍika acne acne piḍakā zweertje, pukkel, puistje boil, pimple, pustule f. ā-stam pīnasa neusslijmvliesontsteking, kou, rhinitis, catarrh neusklachten, rhinitis puṇḍarīka soort melaatsheid kind of leprosy (huidaandoening?) pūti stinkend foul-smelling adjectief pūtikarṇa lopend oor pūtigandha slechte lichaamsgeur pūtināsā neusverkoudheid (rhinitis); cold, malodorous smell in f. ā-stam slechte geur uit neus en mond the nostrils and the mouth pūtimukhata p 30 slechte adem halitosis pūtivaktra slechte adem halitosis adjectief pūya pus, etter discharge from an ulcer or m./ wound pūyarakta aandoening v.d. neus waarbij disease of the nose with bloederig pus wordt afgescheiden discharge of purulent blood pṛṣṭha rug back pṛṣṭhagraha v 27 stijfheid en pijn in de rug stiffness and pain in the back paittika veroorzaakt door pitta caused by pitta adjectief pra- voor, voorwaarts, weg, before, forward, forth, in prefix voorafgaand front of nāda klank, geluid sound praṇāda tinnitus, oorsuizen ringing/noise in the ear pratamaka astmatische aanval asthamtic attack prati- terug naar back to prefix pratināha obstructie, constipatie obstruction, constipation pratiśyāya kou, verkoudheid cold, catarrh pratiśeda keelpijn, ontstoken keel inflamed mucus membranes of the throat pra- voorwaarts, voorafgaand, weg before, forward prefix pratūṇī, pratūnī, pratūni zenuwpijn tussen rectum en pain of the nerves in the f. ī-stam pradara prameha 4 (zie: meha) scrotum en darmen menorrhagia, overvloedige menstruatie, onregelmatige menstruatie urinewegaandoening (incl. diabetes, ontsteking v.d. 4 Er zijn 20 soorten diabetes: 10 kapha-vormen, 6 pitta-vormen en 4 vata-vormen. abdomen excessive menstruation, irregular periods urinary disease januari Maaike Mulder 15

16 plasbuis, gonorroe etc.) prameha piḍaka diabetische zweren of puist diabetic boil/pimple pramoha verwarring, bewusteloosheid confusion, fainting pravāhikā amoebendysenterie, diarree dysentery, diarrhoea f. ā-stam praseka overvloed aan speeksel (of slijmafscheiding) plihan, plīhan milt spleen m. n-stam plihan, plīhan miltaandoening disease of the spleen m. n-stam plīhodara miltaandoening disease of the spleen pluṣ verbranden to burn verbum plosa p 2 gevoel van verbranding sensation of body being scorched by fire phakka kreupel cripple adjectief phakkaroga rachitis rachites baddha hard hard adjectief baddhodara (< baddha buikklachten disease of the abdomen udara) bala kracht power balakṣaya burnout, CVS, chronisch burnout vermoeidheidssyndroom, ME balapakṣāghāta poliomyelitis poliomyelitis balabhraṁśa gebrek aan energie lack of energy balaśada k 11 ernstig verlies van kracht severe loss of strenght balāsa slijm (synoniem van kapha) flegm balāsa dichte keel door slijm, swelling zwelling balāsa erysipelas (huidziekte) erysipelas (skindisease) balāsaka oogziekte (gele plek in het wit disease of the eye v.h. oog) balāsabasta oogziekte disease of the eye bādh pijnigen, verwonden, storen to hurt verbum bādha pijn, wond pain, trouble, injury badhira doof deaf adjectief bādhirya (of: vādhirya) v 53 doofheid deafness bāhu arm arm m. u-stam bāhuśoṣa v 35 zwakte van de arm atrophy of arm bidālikā tonsillitis tonsillitis f. ā-stam bradhna pijlpunt point of an arrow bradhna liesbreuk (hernia inguinalis) inguinal hernia bhaga heer, zon, geslachtsorgaan anal fistula bhagaṁdara, bhagandara anale fistel of fistel in vulva anal fistula bhañj breken to break verbum bhagna beenbreuk bone fracture, broken leg bhasman door vuur verpulverde ashes n. n-stam materie, as bhasmaka (agni) ziekte van Graves-Basedow Graves-Basedow disease (overmatige werking v.d. schildklier) bhasmāgni ziekte van Graves-Basedow Graves-Basedow disease m. i-stam bhid splitsen, splijten to split verbum bheda ziekte disease bhram ronddwalen to wander verbum bhrama v 71 duizeligheid giddiness or dizziness bhrū wenkbrauw eyebrow f. ū-stam bhruvyudāsa v 60 neerhangende wenkbrauw ptosis of eyebrow maṇḍala cirkel januari Maaike Mulder 16

17 maṇḍala huidaandoening met ronde vlekken a sort of cutaneous eruption or leprosy with circulair spots mada opwinding, inspiratie excitement, inspiration mada toestand van verdoving, intoxication alcoholvergiftiging, verslaving madāḍhya dronkenschap drunk madātyaya kater, alcoholvergiftiging intoxication manyā spiermassa van de nek neck f. ā-stam manyāstambha v 37 torticollis, stijfheid van de nek torticollis manda langzaam slow adjectief mandagni, mandāgni slechte (te langzame) dyspepsia m. i-stam spijsvertering mandāgnitva slechte spijsvertering dyspepsia mala afvalstoffen, bodily wastes n./ uitscheidingsproduct malādhikya k 10 grote hoeveelheden excessive excretion of afvalstoffen producerend bodily wastes saṅga hoop heap malasaṅga ophoping van afvalstoffen heap of bodily wastes maśaka muskiet, ieder vliegend insect mosquito, gnat dat bijt of steekt maśaka huidaandoening met donkere skin disease boonvormige pukkeltjes manda langzaam slow adjectief māndya loomheid, zwakheid lazyness, weakness māṁsa vlees, spieren muscles, meat māṁsakleda p 15 spieraandoening musculair disorder marut wind, windgod wind m. cons.stam mārutaroga een door vata (wind) veroorzaakte ziekte, meestal artritis wind-disease mukha mond mouth mukhatva v 44 afasie aphasia mukhapāka ontsteking in de mond inflammation in the mouth mukhamādhurya k 7 zoete smaak in de mond sweet taste in the mouth (speekselafwijking) mukharoga mond- en tandaandoeningen mouth and tooth disorders mukhalepa slijmafwijking in de mond mukhaśoṣa v 47 droge mond dry mouth mukhasrāva k 8 speekselovervloed salivation mūtra urine urine mūtrakṛcchra moeilijke, pijnlijke urinatie, dysuria urinary diseases, pain while urinating mūtrakṣaya te geringe urineproductie insufficient secretion of urine mūtrajaţhara zwelling v.d. buik als gevolg swelling of the abdomen in van urineretentie consequence of retention m/ of urine mūtranirodha urine-obstructie obstruction of urine mūtraśarkara urineweggruis, niergruis urinary gravel mūtraśūla koliekpijn m.b.t. de urinary colic urinewegen mūtrāśmarī, mūtra-aśmarī urinewegstenen, nierstenen urinary stones f. ī-stam mūtrāghāta urinewegproblemen, urinary diseases, urine urinewegobstructie (vele obstruction disorders januari Maaike Mulder 17

18 soorten) mūtrāghātadi urineretentie urine retention mūtrātīsāra een soort diabetes diabetes mūtrārti pijn bij het urineren pain in discharging urine f. i-stam murch flauw vallen, stijf worden to faint verbum mūrchā bewusteloosheid fainting f. ā-stam meḍhra penis penis meḍhrapāka p 37 ontsteking van de penis inflammation of the penis meḍhraroga geslachtsziekte venereal disease meda vet fat medas vet fat n. as-stam medas zwaarlijvigheid obesity n. as-stam medoroga zwaarlijvigheid obesity meha plasbuis, urine urine meha 5 (of: prameha) urinewegproblemen, diabetes diabetes ikṣu (= suikerriet) meha udaka (= water) meha piṣţa (= gemalen) meha lala (= speeksel) meha śanair (= langzaam) meha śīta (= koud) meha śukra (= zaad) meha sāndra (= visceus) meha sikatā (= gravel, zand) meha surā (= bier) meha amla (= zuur) meha kṣāra (= zout) meha nīla (= blauw) meha mañjiṣţhā (= helderrood) meha kapha-diabetes: urine die zoet en zoutig is, spijsverteringsdisfunctie {glycosuria} kapha-diabetes: diabetes insipidus met waterige urine {polyuria} kapha-diabetes met alkalische urine, dik en wit {fosfaaturia} kapha-diabetes met prostaatvloeistof in de urine (lijkt op speeksel) kapha-diabetes waarbij frequent geürineerd wordt met langzame stroom (soms door BPH) kapha-diabetes: niergerelateerd waarbij de urine niergruis bevat {glycosuria} kapha-diabetes met sperma in de urine {spermatouria} kapha-diabetes met troebele urine (soms door albumine) kapha-diabetes met kristalletjes in de urine {lithuria} kapha-diabetes met alcohol in de urine; na een nacht ziet het eruit als bier {acetonuria} pitta-diabetes met zure urine {aciduria} pitta-diabetes met alkalische urine {alkalinuria} pitta-diabetes met paarsblauwe urine {indicanuria} pitta-diabetes met helderrode urine door bloed (hemoglobinuria} rakta (= rood) meha pitta-diabetes met rode urine door bloed {hematuria} haridrā (= geelwortel) pitta-diabetes met diepgeel meha gekleurde urine {bilirubinuria} madhu (= zoet) meha vata-diabetes met zoete urine (diabetes mellitus I en II) vasā (= vet) meha vata-diabetes met vetdruppeltjes 5 Er zijn 20 soorten diabetes: 10 kapha-vormen, 6 pitta-vormen en 4 vata-vormen. januari Maaike Mulder 18

19 in de urine {lipiduria} sarpi (= ghee) of majja vata-diabetes met chyle (= merg) meha druppeltjes in de urine, waardoor die eruit ziet als ghee {chyluria} hasti (= olifant) meha vata-diabetes met extreme hoeveelheden (adstringerende) urine in een grote straal moga waterpokken chicken pox muh flauw vallen to faint verbum moha bewusteloosheid, delirium, loss of consciousness, lijdend aan waandenkbeelden fainting, delirium, delusion yakṛt lever liver n. cons.stam yakṛt janya raktalplata sikkelcelanemie sickle cell anemia yakṛt plīhodara lever-/miltziekte yakṣma pulmonaire tuberculose pulmonary consumption yakṣman pulmonaire tuberculose pulmonary consumption m. n-stam yoni buik, vagina, baarmoeder womb, vagina, uterus m./f. i-stam yonidoṣa sexuele aandoening bij de defect of the female organ vrouw rakta bloed(serum) blood raktakoṣṭha p 19 netelroos, urticaria urticaria raktapitta p 21 bloeding bleeding tendency, choleric blood raktamaṇḍala p 22 rode vlekken op de huid red wheals raktarāji oogaandoening disease of the eye m. i-stam raktavisphoṭa p 20 rode blaasjes, waterpokken red vesicles rāj heersen over to reign, to govern verbum rājayakṣma tuberculose (v.d. longen) pulmonary tuberculosis rājayakṣman tuberculose (v.d. longen) pulmonary tuberculosis m. n-stam ruj breken, verwonden, pijnigen to break, injure verbum rujā ziekte, pijn disease, pain, illness f. ā-stam rūkṣa droog dry adjectief rūkṣa droogheid, ruwheid dryness and hardness ruj breken, verwonden, pijnigen to break, injure verbum roga (ruk, ruc, ruj) ziekte illness, disease rudh blokkeren to stop, to arrest verbum rodha obstructie, blokkade obstruction rohin opstijgend, dik wordend mounting, growing f. ī-stam rohiņī keelontsteking inflammation of the throat f. ī-stam rūkṣa droog dry adjectief raukṣaparuṣya v 77 algemene droogheid, ruwheid dryness and hardness lalāṭa voorhoofd forehead lalāṭabheda v 61 pijn of breuk in een frontaal pain or fracture in frontal schedelbeen skull bone lup breken, verwonden, grijpen to break, injure, seize verbum lopa verwonding injury lohita bloed blood lohitagandhāsyata p 29 geur van bloed komend uit de smell of blood from the mond mouth lohitā rood gekleurde huid reddish skin f. ā-stam lohitākṣa rood oog red eye vakṣ groeien, sterker worden to grow verbum vakṣas borst, boezem breast, chest n. as-stam vakṣoddharṣa, vakṣauddharṣa v 32 pijn in de borst, komend van binnenuit dull chest pain felt as coming from inside januari Maaike Mulder 19

20 vakṣoparodha, vakṣauparodha v 33 belemmering in de bewegingen van de borst, voelend alsof het van buitenaf komt impairment of thoraic movement felt as imposed from ouside vakṣatoda v 34 stekende pijn in de borst stabbing pain in chest vakṣaṅga v 45 stotteren hesitant, stammering speech vakṣaṇā, vaṅkṣaṇā borst, boezem, buik, flanken, breast, chest, sides, flank, f. ā-stam liesstreek groin vaṅkṣaṇānāha v 19 pijn en spanning in lies- en pain and tenseness in groin schaamstreek vandana huidtuberculose skintuberculosis vam overgeven to vomit verbum vamathu misselijkheid, overgeven vomiting m. u-stam vami misselijkheid, overgeven vomiting f. i-stam vartman ooglid eyelid n. n-stam vartmabandha ooglid dat niet meer kan obstruction of the bewegen movement of the eyelids vartmaroga aandoening v.d. oogleden disease of the eyelids vartmastambha v 54 verlamming v.h. ooglid ptosis or paralysis of eyelid vartmasaṁkoca v 55 entropion (waarbij het ooglid eyelid inversion naar binnen gekruld is) vā blazen (als de wind) to blow verbum vāta wind, lucht, het biologisch wind principe van de beweging vāta flatulentie, jicht, reuma flatulence, gout, rheumatism vātakaṇṭaka enkelpijn pain in the ankle vātakhuḍakā reumatische ziekte rheumatic disease f. ā-stam vātakhuḍata v6 horrelvoet (klompvoet) en club and painful foot pijnlijke voet vātagulma acute jichtaanval gout vātagraha epileptische aanval seizure vātaparyāya oogontsteking (speciaal soort) inflammation of the eyes vātapitta soort artritis form of rheumatisme vātarakta jicht of artritis gout or rheumatism vātaroga vātavikāra vātavyādhi een door vata veroorzaakte ziekte, meestal artritis een door vata veroorzaakte ziekte, meestal artritis een door vata veroorzaakte ziekte, ziekte van het zenuwstelsel wind-disease wind-disease wind-disease m. i-stam vātaśūla koliekpijn met winden colic with flatulence gepaard gaande vātaśoṇita jicht gout vātasaṁcāra hik hiccough vātahata ooglidaandoening disease of the eyelid vātāṇḍa zwelling van de testikels swelling of the testicles vātātisāra dysenterie door verhoogde dysentery produced by vata vitiated wind vātāpya zwelling swelling vātāṣṭhīlā goedaardige prostaatvergroting enlarged prostrate f. ā-stam januari Maaike Mulder 20