Geen centje pijn. André Groothuis René Oosterwijk Marleen van Brussel

Transcriptie

1 Geen centje pijn André Groothuis René Oosterwijk Marleen van Brussel Inleiding & probleemstelling Neurobiologische achtergronden van chronische pijn, implicaties voor een cognitief gedragsmatige behandeling Pauze Specifieke pijnsyndromen; fibromyalgie Oplossingen; past pijn in een transmuraal zorgpad?

2 Neurobiologische achtergronden van chronische pijn, implicaties voor een cognitief gedragsmatige behandeling TOPZORG 2011 R.F.A. Oosterwijk Revalidatiearts Medisch Centrum Alkmaar

3 Inhoud Inleiding & casus Neurobiologische achtergronden van pijn Wat is pijn, verschil tussen acute en chronische pijn Sensitisatie, emotie/aandacht en pijn, genetica Bio-Psycho-Sociaal verklaringsmodel Cognitief gedragsmatige pijnrevalidatie

4 CASUS

5 53 jarige vrouw Luxatiefractuur lisfranc gewricht links sept 2006

6 54 jarige vrouw 13 december 2006 Aanhoudende pijnklachten

7 54 jarige vrouw 23 februari 2007 Aanhoudende pijnklachten

8 55 jarige vrouw 15 november 2007 Aanhoudende pijnklachten

9 55 jarige vrouw 16 januari 2008 Aanhoudende pijnklachten

10 55 jarige vrouw 19 maart 2008 Aanhoudende pijnklachten

11 56 jarige vrouw 21 october 2008 Aanhoudende pijnklachten Verwijzing naar de revalidatie

12 2 miljoen pijnpatienten hoe kunnen we de zorg verbeteren? Aspecifieke lage rugklachten Myofasciaal pijnsyndroom Fibromyalgie Whiplash Associated Disorder Lumbago Cervicobrachialgie Dystrofie Complex regionaal pijnsyndroom CCCS CANS ( RSI ) Chronisch Pijnsyndroom

13 Pijnpatienten en totaal aantal nieuwe poliklinische patienten mca gemini wfg waterland kennemer pijn totaal pk

14 Percentage pijnpatienten mca gemini wfg waterland kennemer

15 DEFINITIE PIJN Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging. I.A.S.P

16 ACUTE PIJN Signaalfunctie Waarschuwing voor beschadiging

17 Zenuwuiteinden worden geactiveerd Beschadigende prikkel Temperatuur Mechanisch Chemisch perifere sensitisatie

18 Informatie wordt vervoerd naar de hersenen, alwaar gewaarwording plaats vindt plaats vindt Maar onderweg ook gemoduleerd!

19 Thalamus Afdalende banen Achterhoorn van het ruggenmerg

20 Centrale sensitisatie

21 Waar vindt eigenlijk pijngewaarwording plaats?

22 Veel hersengebieden zijn betrokken bij pijnverwerking en gewaarwording

23 Pijngewaarwording heeft verschillende aspecten Sensorisch-discriminatief Affectief-motivationeel Cognitief

24 Pijn en emotie

25 Pijn en afleiding

26 Pijn en Aandacht Nieuws > Gezondheid > Algemeen > Artikel Terug 09 juli 2004, 21:39 uur Artikeloverzicht Martini Ziekenhuis doet proef met videohelm tegen pijn Arend van Wijngaarden groningen/assen - Een wandeling maken door een adembenemend mooi berggebied terwijl je eigenlijk vergaat van de pijn na een knie-operatie. Of deelnemen aan een spannend sneeuwballengevecht terwijl je eennieuwverbandkrijgtop eenuiterst pijnlijke brandwond. Een nieuwe videohelm met levensechte driedimensionale beelden wordt gebruikt om ziekenhuispatiënten hevige pijn beter te laten doorstaan. De zogenoemde VR-helm (virtual reality) is in Amerika en Groot-Brittannië ontwikkeld en bleek brandwondpatiënten behoorlijk af te leiden tijdens pijnlijke behandelingen. Het Martini Ziekenhuis Groningen is bezig met een proef met de VR-helm in het Brandwondencentrum. Het verversen van verband op brandwonden is een uiterst pijnlijke behandeling die niet goed verdoofd kan worden. Patiënten krijgen de helm op tijdens de behandeling en wanen zich in een soort sneeuwlandschap of midden in een sneeuwballengevecht.

27 Pijn en aandacht van anderen Knost B, Flor. H., Birbaumer N. (1999), Schmerzverhalten, Partnerreaktionen und somatosensorisch evozierte Potentiale chronischer schmerzpatienten bei akuten Schmerztests. Zschr.Klinische Psychologie, 28,24

28 Genetische aspecten? 1964 Fibromyalgie M.E. Scoliose Depressie

29 Fibromyalgie Fibromyalgie Scheuerman Scheuerman M.E. M.E. Lage Lage rugkl rugkl. Fibromyalgie Fibromyalgie Bechterew Bechterew Bekkeninstabiliteit Bekkeninstabiliteit Fibromyalgie Fibromyalgie Migraine Migraine Fibromyalgie Fibromyalgie M.E. M.E. Scoliose Scoliose Depressie Depressie Fibromyalgie Fibromyalgie Hypermobili Hypermobiliteit teit

30 Fibromyalgie Scheuerman M.E. Lage rugkl Hoofdpijn Nekklachten Fibromyalgie Fibromyalgie Bechterew Migraine Bekkeninstabiliteit Fibromyalgie Fibromyalgie M.E. Hypermobili- Scoliose teit Depressie 2002 Heupdysplasie Nekklachten H.M.S Hoge spier spanning Astma Buikpijn Zwakke enkels Zwakke enkels

31 CHRONISCHE PIJN Langer dan 3 mnd Relatie met schadelijke prikkel onduidelijk Veranderingen in het centraal zenuwstelsel

32 BIOMEDISCH MODEL OORZAAK GEVOLG Enkelbreuk Pijn

33 Voorbeeld rugklachten

34 40 jarige vrouw Dagelijks heftige rugklachten 81 jarige vrouw Niet bekend met rugklachten

35 Hoe is dat te verklaren? BIO-PSYCHO- SOCIAAL MODEL (Engel 1977, Waddell, 1998)

36 Weefselschade Fysiologische Dysfunctie

37 Ziektegedrag Coping strategieen Attributie Emoties Stress Weefselschade Fysiologische Dysfunctie

38 Sociale interacties Cultuur Letselschade Arbeid Ziektegedrag Ziekterol Coping strategieen Attributie Emoties Stress Weefselschade Fysiologische Dysfunctie

39 spierspannings hoofdpijn m.e spastisch colon fibromyalgie temporo mandibulaire pijn central sensitivity syndromes myofasciale pijn restless legs migraine dysmenorrho e

40 Geintegreerde visie

41 Pijnrevalidatie behandeling Multidisciplinair programma Cognitief-gedragsmatige behandeling Medisch uitbehandeld Doel: meer controle over pijn en leven

42 Behandeldoelen Optimaal niveau van functioneren Met pijn kunnen omgaan Verminderen pijngedrag Saneren van medicatie Verminderen (para) medische consumptie Verbeteren kwaliteit van leven

43 Afloop casus

44 Verwijzing door orthopeed Toenemend beperkt, met moeite bed uit Autorijden lukt niet

45 Verwijzing door orthopeed Toenemend beperkt, met moeite bed uit Autorijden lukt niet Sinds jeugd bekend met fibromyalgie 2000 overspannen 2004 zoon gemolesteerd 2004 moeder overleden Januari 2007 baan kwijt

46 Lichamelijk onderzoek Allodynie littekengebied Verhoogde aspecifieke arousal Emotioneel +++ Geen dystrofische ontregeling Pijn ontwijkend looppatroon Semiorthopaedisch schoeisel lijkt niet adequaat

47 Revalidatie Verbeteren mobiliteit enkel/tenen Normaliseren aangepast looppatroon Desensibilisatie Uitschakelen compensaties Verminderen psychologische surmenage Verminderen catastroferen

48 Revalidatie Mobiliteit voet genormaliseerd Loopafstand 14 naar 30 minuten Alleen litteken nog gevoelig Opbouwschema breien en lopen Normale schoenen Spierkracht neemt toe Pijn neemt af!

49 Revalidatie Pijn gehele lichaam afgenomen Pijn in handen obv arthrose Zwemt enige malen per week Fitness Mobiliteit voet normaal Pijnmedicatie gestopt

50 Gedragsverandering Hanteert grenzen Vrijwilligerswerk Stemming verbeterd Wisselt inspannende en ontspannende activiteiten af

51 conclusie Neurobiologische achtergronden van pijn alsmede het bio-psycho-sociale model zijn belangrijke aspecten in de communicatie met en behandeling van pijnpatiënten.

52 Discussie

53 Conclusies nationale pijnmeting 1 Chronische pijn is een groot probleem: meer dan 2,2 miljoen Nederlanders lijden aan chronische pijn Chronische pijn heeft een desastreuze impact op patiënten, relaties, werkzaamheden Chronische pijn leidt tot verlies van productiviteit, ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid Mensen met chronische pijn wachten lang op diagnose en behandeling: de helft langer dan een jaar

54 Conclusies nationale pijnmeting 2 Zorgsysteem is inefficiënt en versnipperd Huisarts en therapeut zijn de meest bezochte behandelaars; het ontbreekt aan goede diagnostiek, behandeling en doorverwijzing Patiënt voelt zich gefrustreerd, niet serieus genomen 70% heeft last van klachten als slapeloosheid en somberheid De verwachtingen zijn laag: 75% denkt niet binnen een jaar van de pijn af te zijn

55 Pijn is geen prioriteit in zorg en beleid Door de maatschappelijke impact die chronische pijn met zich mee brengt in kaart te brengen, krijgt pijnzorg een hogere prioriteit. Chronische pijn moet erkend worden als een serieuze aandoening door zorgverleners, patiënten, verzekeraars en beleidsmakers. Ontwikkelen van beleid en zo nodig stimuleringsmaatregelen nemen om de kwaliteit van chronisch pijnmanagement te verbeteren.

56 Een multidisciplinaire aanpak en coördinatie tussen behandelaren ontbreekt Vastleggen wie de eigenaar is van chronische pijn en wat de rol is van de verschillende zorgverleners. Goede coördinatie tussen alle belanghebbenden stimuleren Richtlijnen en/of zorgpaden ontwikkelen dan wel implementeren. Specialisten moeten aan de eerste lijn aangeven welke patiënten met chronische pijn in de tweede lijn behandeld zouden moeten worden.

57 Er is te weinig kennis over chronische pijn bij zowel zorgverleners als bij patiënten. De huisarts moet educatie krijgen op het gebied van diagnostiek, behandeling en verwijzing van chronische pijn. Stimuleren van zelfmanagement van chronische pijn door patiënten.

58 Hoe om te gaan met wachtlijsten? Revalidatie; inhoudsdeskundige Ontwikkeling transmurale netwerken eerste lijn Pijneducatie Snelle interventie bij ontstaan van chroniciteit

59 Discussie