Schiedam: leren en lezen voor het leven

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Schiedam: leren en lezen voor het leven"

Transcriptie

1 Praktijkbeschrijving Door: Marleen Kieft & Edith Hilbink, Oberon MEI 2013 Schiedam: leren en lezen voor het leven LIFE College, Bibliotheek Schiedam en Stichting Welzijnswerk Schiedam Annemarie Verhaagen was voorheen docent Nederlands en zorgcoördinator, en is sinds 2006 schoolopleider, trainer en docentencoach. Sinds twee jaar combineert ze deze functie met het projectleiderschap van LIFE Lab bij het LIFE College. Vanuit de bibliotheek zijn Annette Kerklaan en Theo Schilthuizen bij de samenwerking met het LIFE College betrokken. Annette Kerklaan is sinds 2011 vanuit de Bibliotheek Schiedam werkzaam in de mediatheek op school (oftewel: LIFE Media). Theo Schilthuizen is manager (lid van het directieteam) van de Bibliotheek Schiedam en heeft educatie in zijn portefeuille. LIFE College LIFE College is een innovatieve school waar leerlingen terecht kunnen voor alle vmbo-niveaus en waar ze ook na het vmbo door kunnen stromen naar het mbo. Het telt een groeiend aantal leerlingen, op dit moment ongeveer 600 vmbo- en 420 mbo-leerlingen. LIFE College hanteert een van 8 tot 8 -concept waarbij onderwijs, bibliotheek en welzijnswerk samenwerken. LIFE College biedt onderwijs voor leerlingen van 12 tot 23 jaar, die vaak in achterstandssituaties opgroeien. De school biedt dan ook meer dan alleen onderwijs het motto van de school is LIFE College: de school van je leven!. Naast Nederlands, wiskunde en andere examenvakken, leren jongeren ook hoe om te gaan met financiën en wat goed burgerschap inhoudt. De combinatie jongerenwerk, bibliotheek en onderwijs komt daarbij goed van pas. De Bibliotheek Schiedam De Bibliotheek Schiedam heeft nadrukkelijk gekozen voor de nieuwe koers van verspreiding over de stad. De vestiging in Schiedam Noord is begin 2013 gesloten en in plaats daarvan zijn er twee deelvestigingen gekomen: een aparte jeugdbibliotheek (De Klinker) en een locatie in een zorg- en dienstencentrum (De Nieuwe Harg) met een collectie speciaal afgestemd op ouderen. Zelfs in de plaatselijke sauna en ziekenhuis is de bibliotheek te vinden. Slogan van de Bibliotheek Schiedam is dan ook Wij leveren een bij de klantwens passend nieuw serviceconcept, tegen reële kosten en met een aantrekkelijke presentatie!. PRAKTIJKBESCHRIJVING SCHIEDAM 1

2 School, bibliotheek & jongerenwerk werken samen Uniek aan de samenwerking in Schiedam is dat die gerealiseerd wordt door drie partners: LIFE College, de Bibliotheek Schiedam en Stichting Welzijnswerk Schiedam (jongerenwerk). De ontwikkelaars van het concept LIFE Lab maakten een duidelijke keuze voor het werken aan taalachterstanden en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Daarom werd er al in een vroeg stadium vanuit de school samenwerking gezocht met bibliotheek en jongerenwerk. In de mediatheek (LIFE Media) werkt niet alleen de informatiespecialist van de bibliotheek, Annette Kerklaan, maar zijn ook de jongerenwerkers aanwezig. Zij voeren er gesprekken met jongeren, maar staan soms ook achter de uitleenbalie. Deze samenwerking met jongerenwerkers in de mediatheek is een succesfactor. Om deze doelgroep te begrijpen, moet je weten wat je doelgroep bezighoudt, vertelt Kerklaan. Juist dat kan de drempel om te gaan lezen voor de jongeren verlagen. De aanwezigheid van jongerenwerkers in de mediatheek heeft nog meer voordelen volgens de informatiespecialist. Jongerenwerkers kennen de leerlingen goed en weten wat er speelt. Omdat zij ook aanwezig zijn in LIFE Media is het voor mij mogelijk het kunstje van hen af te kijken. Hoe gaan zij om met de leerlingen? Deze kennis kan ik inzetten bij het benaderen van jongeren en bij hun keuze voor een boek. LIFE College in één oogopslag De mediatheek: LIFE Media LIFE Media is de fysieke mediatheek en biedt een boekencollectie in de school. Leerlingen en medewerkers van de school kunnen er dus boeken, films, tijdschriften en games uit de vaste collectie lenen, maar kunnen deze ook via Biebsearch uit externe bibliotheken aanvragen. De aangevraagde media worden twee keer per week bezorgd op school. Er is bewust gekozen voor boeken in de school, zo licht projectleider Annemarie Verhaagen toe. Jongeren stappen nu eenmaal niet gauw uit zichzelf naar de bibliotheek, dus we moeten de bibliotheek naar binnen halen en op een laagdrempelige en aantrekkelijke manier vormgeven. Dat is ons gelukt in LIFE Media, er worden veel boeken geleend. Het voordeel van het feit dat LIFE Media voor meerdere doeleinden gebruikt wordt (zie figuur hierboven) is dat leerlingen makkelijk binnen komen lopen. PRAKTIJKBESCHRIJVING SCHIEDAM 2

3 De collectie van ongeveer boeken in LIFE Media is eigendom van de bibliotheek. Wel is er vanuit de school eenmalig een bedrag ter beschikking gesteld om de collectie uit te breiden en nieuwe boeken toe te voegen. Het was belangrijk leerlingen en docenten hierbij te betrekken. We hebben leerlingen en docenten mondeling en via posters gevraagd om mee te denken, vertelt Kerklaan. Hoewel het niet zoveel reacties heeft opgeleverd, is mijn band met leerlingen en docenten hierdoor wel verbeterd. De Bibliotheek Schiedam is verantwoordelijk voor de collectie. De collectie wordt beheerd en uitgevoerd door Annette Kerklaan. In de praktijk is het zo dat in de bibliotheek een voorselectie voor de collectie wordt gemaakt en dat Kerklaan vervolgens nagaat of deze aansluit bij de doelgroep op het LIFE College. Zij geeft aan dat het voor deze doelgroep erg belangrijk is snel te handelen. Als ze al iets willen hebben, dan willen ze het meteen en anders hoeft het niet meer, benadrukt Kerklaan. Films en games worden door de leerlingen ook veel gedownload, daar kunnen we als bibliotheek niet tegenop omdat we altijd te maken hebben met een administratieve verwerkingsperiode, zegt Kerklaan. Dit is waarschijnlijk ook de verklaring voor het feit dat er veel meer romans en informatieve boeken worden uitgeleend dan games en dvd s. Maar als leerlingen iets willen hebben dat niet in LIFE Media aanwezig is, probeert ze het zo snel mogelijk via Biebsearch op school te laten komen. Vanuit de bibliotheek en de gemeente Schiedam bestaat het voornemen om het mediatheekconcept van het LIFE College uit te breiden naar meerdere scholen. Manager Schilthuizen licht toe: Op dit moment is de samenwerking op het LIFE College nog uniek in Schiedam, maar er bestaan plannen om elementen ervan toe te passen op andere scholen. Op een gymnasium zal het concept anders zijn dan op het LIFE College, maar het idee van de mediatheek als centrum in de school, die de place to be is en betrouwbare informatie biedt, is voor alle scholen aantrekkelijk. Het concept: LIFE Lab Er worden allerlei activiteiten door LIFE Lab georganiseerd. Deze activiteiten zijn gecentreerd rond vijf thema s: welkom, continenten, helden, toekomst en afscheid. Binnen deze thema s worden projecten vormgegeven, waar lessen aan gekoppeld worden, naschoolse activiteiten bij worden georganiseerd en waar de collectie op aangepast wordt. Om dit vorm te geven wordt door de bibliotheek, de school en jongerenwerk samengewerkt. Gezamenlijk wordt de inhoudelijke invulling van de activiteiten bepaald, het finetunen gebeurt meestal door de school en de bibliotheek. Welzijnswerk is vaak meer verantwoordelijk voor de uitvoering. Zij zorgen er bijvoorbeeld ook voor dat de leerlingen echt naar de activiteiten komen, zorgen voor participatie en het corrigeren van de jongeren. Verhaagen is trots op deze samenwerking en vertelt dat er nu al zo n 200 leerlingen actief zijn in de naschoolse activiteiten van LIFE Lab: De leerlingen vinden het geweldig. Er wordt gezamenlijk nagedacht over de inhoudelijke invulling van de activiteiten van LIFE Lab. Jongerenwerkers leiden de activiteiten en LIFE projecten op pedagogisch vlak en zorgen ervoor dat leerlingen zich gedragen. Bewustwording van de belevingswereld van de jongeren helpt jongeren binnen het onderwijs te houden en helpt bij het bevorderen van lezen. Leesbevordering leidt tot betere leerprestaties. Dat maakt de samenwerking zo cruciaal. Eén cultuur De vraag is natuurlijk hoe je een goede samenwerking tussen de betrokken medewerkers afkomstig uit school, bibliotheek en welzijnswerk realiseert. Verhaagen geeft aan dat er veel aandacht besteed is aan teambuilding tussen betrokken medewerkers vanuit school, bibliotheek en welzijnswerk. Doel daarvan was om één cultuur te creëren, vertelt ze. We willen het niet hebben over wij en zij, we werken onder één naam: LIFE Lab en we PRAKTIJKBESCHRIJVING SCHIEDAM 3

4 zijn allemaal LIFE Lab ers. Formeel gezien zijn de LIFE Lab ers bij verschillende organisaties in dienst waardoor we altijd te maken hebben met verschillende cao s, salarissen en bevoegdheden, maar informeel gezien is iedereen in dienst van LIFE Lab. Op verschillende manieren is gewerkt aan de samenwerking onderwijs, bibliotheek en welzijnswerk: Er werden werkgroepen opgericht rond leesbevordering, mediawijsheid en informatievaardigheden met daarin vertegenwoordigers van de bibliotheek en de school. De betrokkenheid onder medewerkers werd vergroot door bijeenkomsten over het concept LIFE Lab te organiseren voor docenten. Er werd een tweedaagse cursus gegeven voor alle docenten over het belang van leesbevordering (met name gericht op docenten in de onderbouw). Er werd een workshop gegeven van Iliass El Hadioui over jongerencultuur. Verhaagen vindt de aandacht voor jongerencultuur van groot belang. LIFE Lab bevindt zich in de tussenruimte tussen de straat en de school, maar we willen de straatcultuur de school ook niet binnenhalen. Het is niet de bedoeling dat we de leerlingen een box geven en de straattaal overnemen. Ons doel is om de overstap van de straatladder naar de maatschappelijke ladder mogelijk te maken en ervoor te zorgen dat leerlingen op de maatschappelijke ladder kunnen klimmen. LIFE Lab moet deze overstap mogelijk maken. De Rotterdammer Iliass El Hadioui is socioloog en houdt zich bezig met jongerenculturen. Hij heeft onder andere het boek Hoe de straat de school binnendringt geschreven en geeft workshops over de relatie tussen schoolcultuur, thuiscultuur en straatcultuur. Hij laat zien hoe er een match of mismatch tussen deze culturen kan ontstaan en hoe het onderwijs of andere betrokkenen hier op in kunnen spelen. Leesbevordering De school is doordrongen van de grote rol die lezen speelt bij het verbeteren van leerprestaties en succes in de (studie)loopbaan van leerlingen. Daarom speelde lezen en daarmee ook de samenwerking met de Bibliotheek Schiedam al bij het uitdenken van het concept door de projectgroep (directeur school, directeur bibliotheek en directeur welzijnswerk) een belangrijke rol. Informatiespecialist Annette Kerklaan ontwikkelt in samenwerking met docenten programma s en lessen voor leesbevordering. Een goede samenwerking met docenten is er niet zomaar ineens. Het is belangrijk om in relaties te investeren en enthousiaste mensen om je heen te verzamelen. Mensen vertellen dat ze moeten gaan werken aan leesbevordering werkt niet. Kijk welke docenten het leuk vinden en ga samen met hen verder nadenken over de mogelijkheden. Om het lezen door de Schiedamse leerlingen te stimuleren is het noodzakelijk te weten wat de leerlingen bezighoudt. De samenwerking met de jongerenwerkers en de cursus van El Hadioui helpen hierbij. Ook geeft Kerklaan aan dat juist bij deze doelgroep een persoonlijke benadering essentieel is. Het is dus een voordeel dat de jongerenwerkers de leerlingen vaak al goed kennen van de straat en zij makkelijk contact met ze maken. Een voorbeeld van een persoonlijke benadering is de Facebook-pagina die LIFE Lab heeft. Hier worden onder andere boekbeschrijvingen en aankondigingen van activiteiten van LIFE Lab op gezet door Annette Kerklaan en de jongerenwerkers. Een persoonlijk poppetje (Annette Kerklaan) deelt dan bijvoorbeeld het volgende mee: PRAKTIJKBESCHRIJVING SCHIEDAM 4

5 De kleuren van het getto Thema s: WOII, Polen, Jodenvervolging, onderdrukking, vernedering, vernietiging, verzet. Warschau, oktober 1940 Het stadsdeel waarin Misja woont, wordt omgevormd tot getto. Alle joden uit Warschau en omgeving worden in het getto samengeperst en opgesloten. Ziektes, honger & deportaties roeien de bevolking langzaam maar zeker uit. Maar Misja wil zich niet zomaar bij de situatie neerleggen Hou je nog niet echt van lezen, dan is deze aangrijpende graphic novel misschien iets voor jou. Aantrekkelijke vormgeving, weinig tekst & mooie illustraties. Wat doet het LIFE College aan leesbevordering? Leerlijn leesbevordering ontworpen door LIFE College en LIFE Media. 15 minuten per dag vrij lezen in de onderbouw. Klassikaal ruilen. Iedere klas gaat met de mentor een keer in de drie weken naar LIFE Media om een boek te ruilen, te lenen of te verlengen. Schrijversbezoeken in LIFE Media voor de hele school. Kerklaan vertelt enthousiast: Na het schrijversbezoek van Maren Stoffels gingen haar boeken als warme broodjes over de toonbank! Leerlingen die voor haar komst nog nooit van haar gehoord hadden, vroegen haar tijdens het bezoek massaal om handtekeningen en er wordt nog steeds veel naar de boeken gevraagd. Biebsearch en 4you! Facebook-pagina voor leerlingen met boekentips. LIFE Lentor voor zwakke lezers. De school stimuleert dat leerlingen met taalachterstanden in de onderbouw dagelijks twintig minuten (hardop) lezen. Hoe? Docenten leiden mbo-leerlingen op als LIFE Lentor om samen met zwakke lezers te gaan lezen. Voorheen was dit vrijwillig, maar LIFE College denkt na over een systeem waarbij het voor mbo-leerlingen verplicht wordt een aantal studiepunten te halen waarmee ze laten zien dat ze betrokken zijn geweest bij de school. Voor LIFE Lentor kun je dan studiepunten krijgen. M ediaw ijs heid Binnen LIFE College is een ontwikkelgroep gestart die zich bezighoudt met het ontwikkelen van materiaal op het gebied van mediawijsheid en informatievaardigheden. In deze ontwikkelgroep wordt door docenten, de bibliotheek en coördinatoren nagedacht over bijvoorbeeld een protocol voor sociale media. De ontwikkelgroep legt zo n protocol dan bij de directie voor zodat het vervolgens ook echt in de school geïmplementeerd kan worden. Zo is het bijvoorbeeld de bedoeling dat er een lessenserie mediawijsheid en informatievaardigheden ontwikkeld wordt die bij de vakken maatschappijleer (vmbo) en burgerschap (mbo) ingezet kan worden. Het ontwikkelen van de 10 geboden voor sociale media met de volgende stelregels is hier een voorloper van: Cyberpesten: DOE ER NIET AAN MEE! Houd je wachtwoorden altijd geheim. Zo bescherm je jezelf tegen internetcriminaliteit. Wees altijd respectvol. Bedenk hoe je het zelf vindt als er info over jou wordt gepost die niet leuk is voor jou. Accepteer alleen mensen die je kent. Mensen die je niet kent, hoeven niet te zijn wie ze zeggen te zijn. PRAKTIJKBESCHRIJVING SCHIEDAM 5

6 Evaluatie Binnen LIFE Lab wordt geëvalueerd, maar nog niet systematisch. De bibliotheek evalueert hoeveel en wat er geleend wordt in LIFE Media en welzijnswerk houdt de aanmeldingen voor de activiteiten bij. Hoe is de deelname aan activiteiten en wie doen er dan mee? Hoeveel inschrijvingen zijn er en welke leerlingen zijn er echt actief? De cijfers worden in de projectgroep geëvalueerd. Projectleider Verhaagen: De afgelopen periode hebben we ons meer met de invulling van LIFE Lab beziggehouden dan met de evaluatie ervan, maar het is wel de bedoeling dat er iets met de cijfers gebeurt. Wat we wel weten is dat de leerlingen relatief veel lezen en dat is een mooie ontwikkeling. Kennis en vaardigheden Tijdens het gesprek met de betrokkenen van LIFE Lab kwamen vanzelfsprekend de benodigde kennis en vaardigheden ter sprake. Hierboven is al beschreven wat het succes van een goede samenwerking is, maar hoe ziet dan een goede mediathecaris eruit? Wat moet hij of zij in huis hebben? Volgens Annette Kerklaan staan hierbij een aantal aspecten centraal: Met name de persoonlijke benadering is belangrijk, benadrukt mediathecaris Kerklaan. Vmbo-leerlingen hebben veel meer een persoonlijke benadering nodig dan vwo-leerlingen. Ze probeert leerlingen echt te volgen, hun naam te onthouden en niet alleen een boekentip te geven, maar ook achteraf te vragen hoe ze het boek vonden. Ook richting docenten heeft het bij haar gewerkt om persoonlijke contacten te zoeken met docenten. Zo heeft ze tijdens een docentenbijeenkomst een Prezi-presentatie gegeven met haar persoonlijke leesauto - biografie. Daardoor raakte ze een persoonlijke snaar en ontstond er als vanzelf met veel docenten een gesprek. St r at egie vanuit de bibliot heek Interessant is de manier waarop de Bibliotheek Schiedam zich op strategisch niveau beweegt in het educatieve veld. De bibliotheek zit aan de LEA-tafel (Lokale Educatieve Agenda), kent schoolbesturen, houdt contacten met de drie wethouders van cultuur, onderwijs en economische zaken, en hun ambtenaren. De kans van slagen is het grootst als die driehoek van wethouders de bibliotheek kent, goed weet wat je aan het doen bent en bovendien doordrongen is van de waarde die je levert, meent bibliotheekmanager Schilthuizen. Daarom onderhoudt de bibliotheek structureel contact met hen, op directieniveau. Ook organiseert de bibliotheek informatieavonden voor raadsleden om te laten zien wie we zijn en wat we doen. Het is belangrijk dat ze zien dat het goed samenwerken is met de Bibliotheek Schiedam, de bibliotheek levert waarde! Links PRAKTIJKBESCHRIJVING SCHIEDAM 6

Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs

Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs Naar een landelijke aanpak SAMENVATTING Marleen Wijnen in opdracht van Kunst van Lezen september 2012 Samenvatting De bibliotheek op school voortgezet onderwijs

Nadere informatie

Monitor de Bibliotheek op school vmbo

Monitor de Bibliotheek op school vmbo Monitor de Bibliotheek op school vmbo Vragenlijst bibliotheek Als de school meerdere vestigingen kent heeft deze vragenlijst betrekking op de vestiging waar hij wordt afgenomen. In dat geval moet in de

Nadere informatie

Monitor de Bibliotheek op school vmbo

Monitor de Bibliotheek op school vmbo Monitor de Bibliotheek op school vmbo 2018-2019 Vragenlijst docenten Basisinformatie U vult deze vragenlijst in voor BRIN school... - Naam school... - Plaats school... Deze vragenlijst heeft betrekking

Nadere informatie

Monitor de Bibliotheek op school vmbo

Monitor de Bibliotheek op school vmbo Monitor de Bibliotheek op school vmbo Vragenlijst bibliotheek Als de school meerdere vestigingen kent heeft deze vragenlijst betrekking op de vestiging waar hij wordt afgenomen. In dat geval moet in de

Nadere informatie

Commissie Samenleving Harderwijk 12 mei 2016

Commissie Samenleving Harderwijk 12 mei 2016 Commissie Samenleving Harderwijk 12 mei 2016 Agenda 1. Welkom 2. Ontwikkelingen 3. Strategienota 4. Digitale vaardigheden 5. Taalvaardigheden (inleiding door Chérif Ait Abderrahman (Stichting Lezen en

Nadere informatie

Monitor de Bibliotheek op school vmbo

Monitor de Bibliotheek op school vmbo Monitor de Bibliotheek op school vmbo Vragenlijst bibliotheek Als de school meerdere vestigingen kent heeft deze vragenlijst betrekking op de vestiging waar hij wordt afgenomen. In dat geval moet in de

Nadere informatie

DE SCHOOL BINNENSTEBUITEN

DE SCHOOL BINNENSTEBUITEN DE SCHOOL BINNENSTEBUITEN vrijdag 2 november 2012 van 09:00 tot 13:00 uur, LIFE College, Schiedam De leefwerelden van jongeren binnen en buiten de school komen steeds verder uit elkaar te liggen, vooral

Nadere informatie

Hopen is een soort passief willen. Kom zelf in beweging. - Annette van Valkengoed. 43 Interviews

Hopen is een soort passief willen. Kom zelf in beweging. - Annette van Valkengoed. 43 Interviews 42 Interviews Hopen is een soort passief willen. Kom zelf in beweging. - Annette van Valkengoed 43 Interviews Annette van Valkengoed Laterna Magica is een Integraal Kindcentrum gevestigd op IJburg. De

Nadere informatie

Kunstgebouw Beleidsplan 2013-2016

Kunstgebouw Beleidsplan 2013-2016 Kunstgebouw Beleidsplan 2013-2016 Kunstgebouw Broekmolenweg 16 2289 BE Rijswijk www.kunstgebouw.nl B e l e i d s p l a n 2 0 1 3-2 0 1 6 Z I C H T B A AR M AK E N W AT E R I S, S T I M U L E R E N W AT

Nadere informatie

Lezen is cool. Pilot met vrij lezen op vmbo- KB in Duiven slaat aan. Door: Elise Haarman

Lezen is cool. Pilot met vrij lezen op vmbo- KB in Duiven slaat aan. Door: Elise Haarman Lezen is cool Pilot met vrij lezen op vmbo- KB in Duiven slaat aan Door: Elise Haarman Toen docent Nederlands Hans van Kol vorig jaar gevraagd werd om mee te doen aan een project om zijn vmbo- leerlingen

Nadere informatie

Producten aangeboden door de Openbare Bibliotheek Rijssen-Holten aan het Voortgezet Onderwijs 2012-2013

Producten aangeboden door de Openbare Bibliotheek Rijssen-Holten aan het Voortgezet Onderwijs 2012-2013 Producten aangeboden door de Openbare Bibliotheek Rijssen-Holten aan het Voortgezet Onderwijs 2012-2013 Voorwoord Uw school besteedt het komend schooljaar natuurlijk veel aandacht aan mediawijsheid en

Nadere informatie

D E B I B L I O T H E E K O P S C H O O L I N H E T V M B O

D E B I B L I O T H E E K O P S C H O O L I N H E T V M B O D E B I B L I O T H E E K O P S C H O O L I N H E T V M B O Samen werken aan lezen en leren D E B I B L I O T H E E K O P S C H O O L I N H E T V M B O Samen werken aan lezen en leren Juni, 2013 C O L

Nadere informatie

VMBO TL/H HAVO VWO GYMNASIUM I-AVO PLUS-STROOM SPORT+ Bruggerinfo HAVO VWO. gelooft

VMBO TL/H HAVO VWO GYMNASIUM I-AVO PLUS-STROOM SPORT+ Bruggerinfo HAVO VWO. gelooft VMBO TL/H HAVO VWO GYMNASIUM I-AVO PLUS-STROOM SPORT+ Bruggerinfo HAVO VWO gelooft Aangenaam: Guido Guido gelooft in jouw toekomst! Bij Guido ben jij het middelpunt. We vinden jou belangrijk. Wees dus

Nadere informatie

Deskundigheidsbevordering basisonderwijs: programma-aanbod LEZEN IS LEUK

Deskundigheidsbevordering basisonderwijs: programma-aanbod LEZEN IS LEUK Deskundigheidsbevordering basisonderwijs: programma-aanbod 2014-2015 LEZEN IS LEUK Inhoudsopgave pagina Inleiding. 3 Presentatie / lezing over Het belang van lezen. 4 Workshop Kinderboekenweek 2014. 5

Nadere informatie

Boekwerk. Voorstel voor een project omschrijving. 1.1 Doelstelling

Boekwerk. Voorstel voor een project omschrijving. 1.1 Doelstelling Boekwerk Voorstel voor een project omschrijving 1.1 Doelstelling Het doel van het te ontwikkelen lespakket Boekwerk is leerlingen op een nieuwe manier bezig te laten zijn met taal, boeken en vakinhoud.

Nadere informatie

Bruggerinfo HAVO VWO. gelooft

Bruggerinfo HAVO VWO. gelooft Bruggerinfo HAVO VWO gelooft Aangenaam: Guido Guido gelooft in jouw toekomst! Bij Guido ben jij het middelpunt. We vinden jou belangrijk. Wees dus vooral wie je bent. Samen verleggen we je grenzen. Daar

Nadere informatie

CKV Festival 2012. CKV festival 2012

CKV Festival 2012. CKV festival 2012 C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van

Nadere informatie

Cultuureducatie met Kwaliteit

Cultuureducatie met Kwaliteit Cultuureducatie met Kwaliteit Doorlopende leerlijn literatuur Groep 7 Lessenreeks basis Deze leerlijn is ontwikkeld door Bibliotheek Zoetermeer. Schrijversbezoek Informatie over Schrijversbezoek Groep

Nadere informatie

HELP DE KINDERBOEKEN AMBASSADEUR! Tips en kansen voor de leesconsulent van de Bibliotheek op school

HELP DE KINDERBOEKEN AMBASSADEUR! Tips en kansen voor de leesconsulent van de Bibliotheek op school HELP DE KINDERBOEKEN AMBASSADEUR! Tips en kansen voor de leesconsulent van de Bibliotheek op school Beste leesconsulent, Jan Paul Schutten onze enige echte kinderboekenambassadeur- heeft een geweldige

Nadere informatie

christelijke school voor mavo-havo

christelijke school voor mavo-havo christelijke school voor mavo-havo Jij kiest, leert en ervaart Coaching: wie ben je, wat kan je, wat wil je? Wij helpen leerlingen hun eigen koers te bepalen Your Hours: extra ondersteuning, verbreding

Nadere informatie

Voortgezet onderwijs. Leesbevordering en leespromotie

Voortgezet onderwijs. Leesbevordering en leespromotie Voortgezet onderwijs Leesbevordering en leespromotie Schooljaar 2012 2013 Inleiding De rode draad bij de samenstelling van het programma Leesbevordering en boekenpromotie in het voortgezet onderwijs is

Nadere informatie

1 - Achtergrond, uitgangspunten en aanpak van Bramediawijs

1 - Achtergrond, uitgangspunten en aanpak van Bramediawijs Achtergrond, uitgangspunten en aanpak van Bramediawijs Inhoudsopgave: Het belang van volgens kabinet Balkenende IV Het belang van volgens kabinet Balkenende IV 1 Bramediawijs als onderdeel van het lokaal

Nadere informatie

Cursussen digitale vaardigheden. januari - juni 2016

Cursussen digitale vaardigheden. januari - juni 2016 Cursussen digitale vaardigheden januari - juni 2016 Een leven lang leren Steeds meer informatie wordt digitaal aangeboden. Goede digitale basisvaardigheden zijn een voorwaarde voor informatievaardigheid.

Nadere informatie

Kunstgebouw Beleidsplan

Kunstgebouw Beleidsplan Kunstgebouw Beleidsplan 2017-2020 Kunstgebouw Broekmolenweg 20 2289 BE Rijswijk www.kunstgebouw.nl Beleidsplan 2017-2020 ZICHTBAAR MAKEN WAT ER IS, STIMULEREN WAT ER KAN ZIJN Inleiding Kunstgebouw is expert

Nadere informatie

Taal Verrijkt aanbod voor laaggeletterden, inburgeraars en anderstaligen. Bibliotheek Rijn en Venen 2013

Taal Verrijkt aanbod voor laaggeletterden, inburgeraars en anderstaligen. Bibliotheek Rijn en Venen 2013 Taal Verrijkt aanbod voor laaggeletterden, inburgeraars en anderstaligen Bibliotheek Rijn en Venen 2013 Bibliotheek Rijn en Venen 9 vestigingen 5 gemeentes 150.000 inwoners 27.750 bibliotheekleden Collectie:

Nadere informatie

Informatievaardighedenplan als onderdeelvan het Leesplan

Informatievaardighedenplan als onderdeelvan het Leesplan Informatievaardighedenplan als onderdeelvan het Leesplan Binnen de landelijke aanpak van de Bibliotheek Leerlingen met goede informatievaardigheden maken betere werkstukken en houden interessantere spreekbeurten.

Nadere informatie

Inspiratiebijeenkomst Pedagogische Meerstemmigheid

Inspiratiebijeenkomst Pedagogische Meerstemmigheid Datum: Locatie: Spreker: Notulist: Aanwezigen: Organisatie: 14 december Kralingen Ilias El Hadioui Majda Battaï 23 deelnemers Stichting Attanmia i.s.m. Stichting Buurtwerk Kralingen-Crooswijk De besproken

Nadere informatie

Doetertoe Media. Projectenbrochure. Januari 2013

Doetertoe Media. Projectenbrochure. Januari 2013 Doetertoe Media Projectenbrochure Januari 2013 Mediawijsheidprojecten voor onderwijsinstellingen Doetertoe Media hecht veel waarde aan mediawijsheid; kritisch en bewust omgaan met media. Door middel van

Nadere informatie

OUDERBETROKKENHEID : Inleiding. Openbare basisschool

OUDERBETROKKENHEID : Inleiding. Openbare basisschool OUDERBETROKKENHEID : Inleiding Een beleidsplan ouderbetrokkenheid vormt de grondslag voor de activiteiten die een school met en voor ouders ontplooit. Het is niet alleen een agenda met te ontplooien activiteiten,

Nadere informatie

Taal en digitaal Cursusprogramma

Taal en digitaal Cursusprogramma Taal en digitaal Cursusprogramma Juli - december 2016 Een leven lang blijven leren Steeds meer informatie wordt digitaal aangeboden. Goede digitale basisvaardigheden zijn een voorwaarde voor informatievaardigheid.

Nadere informatie

Succesvol deelnemen aan een beurs. Hoe doe je dat?

Succesvol deelnemen aan een beurs. Hoe doe je dat? WHITEPAPER Succesvol deelnemen aan een beurs. Hoe doe je dat? Deze whitepaper word je aangeboden door Alpha producties, totaal leverancier op het gebied van presentatie. Effectief resultaat Dag kan alleen

Nadere informatie

BOVENBOUW - GROEP 6, 7 EN 8

BOVENBOUW - GROEP 6, 7 EN 8 Op zoek in de bibliotheek Lessen Groep 6 gaat op zoek naar de verschillende genres en materialen in de bibliotheek. Op ipads maken de kinderen kennis met de BibliotheekWise-App. Verder ontdekken ze de

Nadere informatie

FLEXIBEL LEREN EN DOEN OP ANTONIUSMAVO XL

FLEXIBEL LEREN EN DOEN OP ANTONIUSMAVO XL ANTONIUSMAVO XL IS DE NIEUWE MAVO-VESTIGING VAN HET ANTONIUSCOLLEGE. DE SCHOOL IS SPECIAAL VOOR JOU ALS JE EEN KADER/ MAVO, MAVO OF MAVO/ HAVO-ADVIES HEBT. JE KUNT KIEZEN VOOR EEN PERSOONLIJKE MBO-ROUTE

Nadere informatie

Voorbeeldprogramma startbijeenkomst

Voorbeeldprogramma startbijeenkomst BIJLAGE 3 Voorbeeldprogramma startbijeenkomst Inleiding De startbijeenkomst vindt plaats vooraf aan iedere activiteit, ook wanneer jongeren al vaker mee hebben gedaan met M25. Natuurlijk kun je variëren

Nadere informatie

Hoogeveen Lenen wordt. jaarverslag delen

Hoogeveen Lenen wordt. jaarverslag delen Hoogeveen Lenen wordt jaarverslag 2016 delen Lenen wordt delen De bibliotheek is de plek voor cultuur, kennis en inspiratie, waar je talenten ontwikkelt en waar we belangeloos verbinding maken met elkaar

Nadere informatie

Speelwijzer Go VMBO game

Speelwijzer Go VMBO game Speelwijzer Go VMBO game Voor docenten basisonderwijs Welkom bij Go VMBO. Het spel dat uw leerlingen helpt om een gedegen keuze te maken voor het voortgezet onderwijs. Door het spelen van deze uitdagende

Nadere informatie

Bijlage 1: Vragenlijst voormeting Kidzwise...2 Bijlage 2: Aanvullingen vragenlijst eindmeting Kidzwise...6 Bijlage 3: Project geldgenoeg voormeting,

Bijlage 1: Vragenlijst voormeting Kidzwise...2 Bijlage 2: Aanvullingen vragenlijst eindmeting Kidzwise...6 Bijlage 3: Project geldgenoeg voormeting, Bijlage 1: Vragenlijst voormeting Kidzwise...2 Bijlage 2: Aanvullingen vragenlijst eindmeting Kidzwise...6 Bijlage 3: Project geldgenoeg voormeting, onderzoek 1...7 Bijlage 4: Aanvullingen vragenlijst

Nadere informatie

Kenniskringbijeenkomst Projectleiders Mentoring

Kenniskringbijeenkomst Projectleiders Mentoring Kenniskringbijeenkomst Projectleiders Mentoring Datum:29 maart 2011 Locatie: Sardes, St. Jacobsstraat 63 Utrecht Verslag: Marianne van Teunenbroek (Sardes),februari 2011 Doel van de kenniskring is het

Nadere informatie

Sterk in Leren. Sterk in Leren

Sterk in Leren. Sterk in Leren Nieuwsbrief Uitgave SIL 2e editie - September 203 Er ligt een nieuw en interessant schooljaar voor ons waarin wij diverse themabijeenkomsten en SILdagen organiseren. We krijgen allerlei inspirerende gastsprekers

Nadere informatie

mbo styling & design Geef je carrière vorm

mbo styling & design Geef je carrière vorm mbo styling & design 2014 2015 Geef je carrière vorm mbo styling & design Ben jij in vorm? Jij bent één van die bijzondere mensen die overal een kans zien om het leven letterlijk mooier te maken. Voor

Nadere informatie

Even voorstellen. Wie zijn wij, wie ben jij?

Even voorstellen. Wie zijn wij, wie ben jij? Even voorstellen Wie zijn wij, wie ben jij? Ontdek de mogelijkheden van een doorlopende leerlijn mediaeducatie In deze deelsessie worden deelnemers meegenomen via de mediawijsheidcirkel naar een concrete

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland?

What s up Zuiderzeeland? What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 2vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in

Nadere informatie

DE L CKER ZELFVERTROUWEN NA PESTEN

DE L CKER ZELFVERTROUWEN NA PESTEN ZELFVERTROUWEN NA PESTEN DOCENTENHANDLEIDING DE L CKER Leeftijd: 13-15 jaar, 16-18 jaar Geschikt voor: vmbo, havo en vwo vanaf de eerste klas Vakgebied en kerndoelen: Deze les vindt aansluiting bij vakken

Nadere informatie

Openbare bibliotheek Venlo voor het primair onderwijs

Openbare bibliotheek Venlo voor het primair onderwijs 2014 2015 Openbare bibliotheek Venlo voor het primair onderwijs Yvonne Weijers Consulent educatie E yweijers@bibliotheekvenlo.nl T 06 83 66 78 97 1 INLEIDING De Openbare bibliotheek Venlo is ook dit schooljaar

Nadere informatie

Onze Trainingen en Diensten

Onze Trainingen en Diensten KED-Quest Nederland Onze Trainingen en Diensten Het team van KED-SENS heeft haar aanbod van trainingen en diensten overzichtelijk in kaart gebracht. Alle mensen zijn uniek en leren en ontwikkelen zich

Nadere informatie

42 reacties. Overzicht. Aan welke sociale netwerken neemt u deel? Welke social media kent u? Dit formulier bewerken. Alle reacties weergeven

42 reacties. Overzicht. Aan welke sociale netwerken neemt u deel? Welke social media kent u? Dit formulier bewerken. Alle reacties weergeven gerl1202@student.nhl.nl Dit formulier bewerken 42 reacties Alle reacties weergeven Overzicht Aan welke sociale netwerken neemt u deel? Linkedin 19 15% Twitter 8 7% Facebook 27 22% MSN 3 2% YouTube 20 16%

Nadere informatie

Aanbod Voortgezet Onderwijs 2014 en 2015

Aanbod Voortgezet Onderwijs 2014 en 2015 Aanbod Voortgezet Onderwijs 2014 en 2015 2 1. Introductiebezoek / bibliotheekbezoek U wordt van harte uitgenodigd om met klas 1 kennis te komen maken met (de mogelijkheden van) FlevoMeer. Speciaal voor

Nadere informatie

Aanbod naschools

Aanbod naschools Aanbod naschools 2017-2018 Meer (voor)lezen, beter in taal Steeds weer laat onderzoek zien dat kinderen die goed en met plezier lezen daar hun hele leven profijt van hebben. En dat is niet vreemd als u

Nadere informatie

de Bibliotheek op school - voortgezet onderwijs in 2013

de Bibliotheek op school - voortgezet onderwijs in 2013 de Bibliotheek op school - voortgezet onderwijs in 2013 Resultaten vervolgtraject Marleen Wijnen in opdracht van Kunst van Lezen Met medewerking van: Peter van Duijvenboden, Stichting Lezen Annemarie van

Nadere informatie

Educatieve diensten van de bibliotheek

Educatieve diensten van de bibliotheek Educatieve diensten van de bibliotheek voor basisscholen in de gemeenten Renkum, Rheden en Rozendaal 2015-2016 Lezen en voorlezen Omdat u en ik weten dat lezen en voorlezen goed zijn voor de taalontwikkeling

Nadere informatie

VMBO TL/H HAVO VWO GYMNASIUM I-AVO PLUSSTROOM. Bruggerinfo HAVO VWO. gelooft

VMBO TL/H HAVO VWO GYMNASIUM I-AVO PLUSSTROOM. Bruggerinfo HAVO VWO. gelooft VMBO TL/H HAVO VWO GYMNASIUM I-AVO PLUSSTROOM Bruggerinfo HAVO VWO gelooft Aangenaam: Guido Bij Guido ben jij het middelpunt. We vinden jou belangrijk. Wees dus vooral wie je bent. Samen verleggen we je

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

Inleiding. Wil je je ergens voor inschrijven? Mail dan naar: Gea Hendriks We hopen jullie in het nieuwe schooljaar te zien!

Inleiding. Wil je je ergens voor inschrijven? Mail dan naar: Gea Hendriks We hopen jullie in het nieuwe schooljaar te zien! Inleiding Voor je ligt het aanbod voor het voortgezet onderwijs voor schooljaar 2018-2019, in een heel nieuw jasje en een stuk overzichtelijker. Met bekende projecten, maar ook met een aantal nieuwe projecten

Nadere informatie

Cosis Begeleid Leren

Cosis Begeleid Leren Vaardigheidslessen: Hulp bij studeren Om met succes een opleiding te kunnen volgen is het voor jongeren belangrijk dat ze over een aantal specifieke vaardigheden beschikken. Daarom hebben we een cursus

Nadere informatie

Verkorte opleiding functionele leesvaardigheid voor iedere VMBO docent

Verkorte opleiding functionele leesvaardigheid voor iedere VMBO docent voor iedere VMBO docent VERKORTE OPLEIDING Functionele leesvaardigheid Centraal staat: verbeteren begrijpend lezen en vergroten van actieve woordenschat op gebied van schooltaalteksten. Doelgroep: Alle

Nadere informatie

ST-groep: Een netwerkorganisatie van zzp ers

ST-groep: Een netwerkorganisatie van zzp ers ST-groep: Een netwerkorganisatie van zzp ers Interview Pierre van Amelsvoort (partner) en Katleen Verbeek (associate) Sylvie & Wouter Introductie: van vaste medewerkers naar zzp ers ST-groep geeft organisatieadvies

Nadere informatie

Aanbod Voortgezet Onderwijs

Aanbod Voortgezet Onderwijs Aanbod Voortgezet Onderwijs 2 1. Introductiebezoek / bibliotheekbezoek U wordt van harte uitgenodigd om met klas 1 kennis te komen maken met (de mogelijkheden van) FlevoMeer. Speciaal voor deze groep is

Nadere informatie

Presentatie tijdens lesjes middag. De Vos: jouw slimste keuze!

Presentatie tijdens lesjes middag. De Vos: jouw slimste keuze! Presentatie tijdens lesjes middag De Vos: jouw slimste keuze! Visie Strategisch Beleidsplan Onze primaire functie en ons hoofddoel is het ontplooien van leerlingen op basis van individuele kwaliteiten.

Nadere informatie

Bibliotheken & Over het wat, hoe en wanneer van de Bibliotheek op school

Bibliotheken & Over het wat, hoe en wanneer van de Bibliotheek op school Bibliotheken & Over het wat, hoe en wanneer van de Bibliotheek op school Aanleiding Wat is dbos? De Bibliotheek op school is een gezamenlijke strategische aanpak van de bibliotheken, primair onderwijs

Nadere informatie

Aanbod. laaggeletterdheid en inburgering

Aanbod. laaggeletterdheid en inburgering Aanbod laaggeletterdheid en inburgering voor Organisaties voor volwasseneneducatie 2014-2015 Inhoudsopgave Inleiding...2 Aanbod algemeen Kernaanbod...3 Aanvullend aanbod: wisselcollecties...4 Aanvullend

Nadere informatie

Woerdens Techniek Talent

Woerdens Techniek Talent Woerdens Techniek Talent Werkgroep Promotie en werving Concept Activiteitenplan 2013/2014 versie 3.0, Woerden, 23-08- 2013 Aanleiding Het Woerdens Techniek Talent is een initiatief van onderwijsinstellingen,

Nadere informatie

Rijswijk. vmbo bb vmbo kb mavo lwoo. Brengt leren in beweging

Rijswijk. vmbo bb vmbo kb mavo lwoo. Brengt leren in beweging Rijswijk vmbo bb vmbo kb mavo lwoo Brengt leren in beweging Elke dag beginnen met bewegen Het nieuwe vmbo in Rijswijk Het Stanislascollege is een vernieuwende VMBO-school die draait om jou. Om wat je goed

Nadere informatie

GELUKKIG LEREN ONTWIKKELEN

GELUKKIG LEREN ONTWIKKELEN GELUKKIG LEREN ONTWIKKELEN Editie 2019 OPEN DAG ZATERDAG 26 JANUARI 2019 10.00-13.00 UUR VOORLICHTINGSAVOND (ouders/verzorgers) DONDERDAG 31 JANUARI 2019 19.30 UUR ORIËNTATIELESMIDDAG (groep 8) WOENSDAG

Nadere informatie

CURSUS OPLOSSINGSGERICHTE LEERLINGBESPREKING IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS

CURSUS OPLOSSINGSGERICHTE LEERLINGBESPREKING IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS CURSUS OPLOSSINGSGERICHTE LEERLINGBESPREKING IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS Oplossingsgerichte Leerlingbespreking Is het docententeam met elkaar onvoldoende in staat alle informatie die er over een leerling

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF SCHOOLJAAR NR. 5, FEBRUARI AGENDA Agenda. Nieuws vanuit het management

NIEUWSBRIEF SCHOOLJAAR NR. 5, FEBRUARI AGENDA Agenda. Nieuws vanuit het management KINDEROPVANG Topaas 18 2719 VD Zoetermeer 079 3620035 opvang@ikcdeedelsteen.nl DALTONONDERWIJS Sieraadlaan 100 2719 SN Zoetermeer 079 3617629 onderwijs@ikcdeedelsteen.nl NIEUWSBRIEF www.ikcdeedelsteen.nl

Nadere informatie

Elementen van een professionele leergemeenschap

Elementen van een professionele leergemeenschap Professioneel Statuut Op de Groen van Prinstererschool werken we aan een professionele leergemeenschap: een cultuur waarin alle betrokkenen in de school samenwerken, reflecteren, onderzoeken en professionaliseren.

Nadere informatie

Informatieavond 2016. De Vos: jouw slimste keuze!

Informatieavond 2016. De Vos: jouw slimste keuze! Informatieavond 2016 De Vos: jouw slimste keuze! Welkom Namens het gehele team: Onderwerp presentatie.. Visie Strategisch Beleidsplan Onze primaire functie en ons hoofddoel is het ontplooien van leerlingen

Nadere informatie

De Akkers. Kwaliteitsonderzoek. vroegschoolse educatie

De Akkers. Kwaliteitsonderzoek. vroegschoolse educatie De Akkers Kwaliteitsonderzoek vroegschoolse educatie Datum vaststelling: 15 maart 2019 Samenvatting De inspectie heeft op 6 november 2018 een onderzoek uitgevoerd in groep 1 en 2 van basisschool OBS De

Nadere informatie

Komt de straat de school binnen?

Komt de straat de school binnen? Komt de straat de school binnen? Werkmiddag op Mundus College 16 april 2014 Monique Sanders Bert de Vos Komt de straat de school binnen? Programma Introductie en wat zou je doen als.. Informatie In gesprek

Nadere informatie

Mediawijsheid & In opdracht van SIOB

Mediawijsheid & In opdracht van SIOB Mediawijsheid & In opdracht van SIOB Nationaal Mediawijsheid Congres 2012-28 maart 2012 Wat is dbos? De Bibliotheek op school is een gezamenlijke strategische aanpak van de bibliotheken, primair onderwijs

Nadere informatie

INFO! februari 2016. Nationale Voorleesdagen

INFO! februari 2016. Nationale Voorleesdagen INFO! Uitslag Gemeentelijke voorleeswedstrijd Op zaterdag 23 januari heeft namens onze school Maybritt Bomers meegedaan aan de kwartfinale voorleeswedstrijd bij bibliotheek te Didam. Ze heeft heel mooi

Nadere informatie

Lesbrief Theater Dakota

Lesbrief Theater Dakota Lesbrief Theater Dakota In de film #Niet Gemeen Bedoeld! vertellen kinderen van drie scholen uit Wateringse Veld hun gedachten en ervaringen met social media en pesten. Kijk de film samen met je klas.

Nadere informatie

Leerlingen moeten leren meerdere informatiebronnen naast elkaar te gebruiken.

Leerlingen moeten leren meerdere informatiebronnen naast elkaar te gebruiken. De mediatheek gebruiken in het onderwijs Deze instructie bevat de volgende onderdelen: Aanwijzingen voor het formuleren van een mediatheekopdracht... 1 Inleiding... 1 Het formuleren van een onderzoeksopdracht...

Nadere informatie

Lesbrief voor het voortgezet onderwijs. voorstelling BROOS

Lesbrief voor het voortgezet onderwijs. voorstelling BROOS Lesbrief voor het voortgezet onderwijs voorstelling BROOS Het Rotterdamse dansgezelschap Conny Janssen Danst is in 1992 opgericht om een podium te creëren voor het werk van choreograaf Conny Janssen. Onder

Nadere informatie

Taal vergroot je wereld samen met de Bibliotheek

Taal vergroot je wereld samen met de Bibliotheek Taal vergroot je wereld samen met de Bibliotheek Westfriese Bibliotheken jong geleerd, is oud gedaan Ruim 15% van de kinderen in Nederland loopt een risico op taalachterstand. Wie moeite heeft met lezen

Nadere informatie

Profielwerkstuk klas 10 Vmbo-t

Profielwerkstuk klas 10 Vmbo-t Profielwerkstuk 2018-2019 klas 10 Vmbo-t Inleiding Dit schooljaar ga je een profielwerkstuk maken. In deze handleiding lees je waaraan een werkstuk moet voldoen en hoe je begeleid wordt bij het maken hiervan.

Nadere informatie

Voor jezelf? Les 1 Welkom!

Voor jezelf? Les 1 Welkom! Voor jezelf? Les 1 Welkom! Welkom! Dit is de cursus Voor jezelf? Wil je voor jezelf beginnen? Droom je ervan een eigen bedrijfje te starten? Zou je dit ook kunnen? In deze cursus ga je dit onderzoeken.

Nadere informatie

Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er?

Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er? Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Wanneer jij iets wilt verkopen, moet je altijd rekening houden met je

Nadere informatie

Teken een architect. Lees het volgende verhaal:

Teken een architect. Lees het volgende verhaal: Teken een architect Lees het volgende verhaal: Een architect heeft een hele dag nagedacht over een nieuwe brug die gebouwd moet worden. Via de brug moet het verkeer, ook zware vrachtwagens, over een brede

Nadere informatie

BiblioMemo. Handleiding voor de bibliotheek Groep 5

BiblioMemo. Handleiding voor de bibliotheek Groep 5 BiblioMemo Handleiding voor de bibliotheek Groep 5 Colofon Cubiss Tilburg, 2009 Het spel BiblioMemo is een product van NBD/Biblion en is ontwikkeld in samenwerking met Cubiss. Samenstelling: José Peijen,

Nadere informatie

Verslag bijeenkomst Preventieprogramma Jeugdhulp Hoeksche Waard 2016-2018 14 september 2015

Verslag bijeenkomst Preventieprogramma Jeugdhulp Hoeksche Waard 2016-2018 14 september 2015 Verslag bijeenkomst Preventieprogramma Jeugdhulp Hoeksche Waard 2016-2018 14 september 2015 1 Welkom en introductie Preventieprogramma Jeugdhulp Wethouder Paans spreekt allereerst zijn steun uit aan professionals

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

MBO4YOU. Resultaten van MBO4YOU Waardering door de vo-scholen. September 2015 Chalini Doekhi

MBO4YOU. Resultaten van MBO4YOU Waardering door de vo-scholen. September 2015 Chalini Doekhi MBO4YOU Resultaten van MBO4YOU Waardering door de vo-scholen September 2015 Chalini Doekhi Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 1.1 Onderzoeksmethode... 3 2. Welke scholen doen mee aan MBO4YOU?... 4 3. Resultaten...

Nadere informatie

Media & Spelen Lessenserie Life as a game

Media & Spelen Lessenserie Life as a game Media & Spelen Lessenserie Life as a game Docentenhandleiding doelgroep duur 3 vmbo, 2 havo, 2vwo 6-8 klokuren Inleiding Iedereen speelt wel eens een game. Wie langer speelt merkt dat de echte wereld en

Nadere informatie

Ouder Advies Commisie Aeres VMBO Emmeloord,

Ouder Advies Commisie Aeres VMBO Emmeloord, Ouder Advies Commisie Aeres VMBO Emmeloord, 16-10-2017 Wat is de OAC? De Ouder Advies Commissie (OAC) is een groep ouders die het leuk vindt om mee te denken over het onderwijs. De OAC: geeft adviezen

Nadere informatie

LinkedIn Je Profiel. EBoekje voor starters Annet van Betuw

LinkedIn Je Profiel. EBoekje voor starters Annet van Betuw LinkedIn Je Profiel EBoekje voor starters Annet van Betuw 22 maart 2017 Over dit boekje Dit boekje is voor starters met LinkedIn en met name voor deelnemers aan mijn cursussen of individuele workshops,

Nadere informatie

Versterken binnenstad Het aanbieden van een bibliotheekvoorziening

Versterken binnenstad Het aanbieden van een bibliotheekvoorziening Versterken binnenstad Het aanbieden van een bibliotheekvoorziening (ook als ontmoetingsplek) in de binnenstad. Cultuurparticipatie Kernfuncties leren, lezen en informeren bieden voor burgers mogelijkheden

Nadere informatie

Groepering leerjaar 1 schooljaar

Groepering leerjaar 1 schooljaar 1 Groepering leerjaar 1 schooljaar 2019-2020 basis-/kaderberoepsgerichte leerweg theoretische leerweg TL/havo havo/vwo vwo Regulier Accent Emmalaan Oranjelaan Wilhelminalaan 2 Hoe begeleiden we de overstap

Nadere informatie

Jouw klas in de bib.

Jouw klas in de bib. SCHOOLJAAR 2019-2020 Jouw klas in de bib. Ons gratis aanbod voor het kleuter- en lager onderwijs in Haacht en Boortmeerbeek. Workshops, auteursbezoeken en lezingen op maat van kinderen en leerkrachten.

Nadere informatie

SPECIAAL VOOR ZIJ-INSTROMERS GASTDOCENT WORDEN. Workshop of cursus Gastdocent

SPECIAAL VOOR ZIJ-INSTROMERS GASTDOCENT WORDEN. Workshop of cursus Gastdocent 1 www.instituutmentoris.nl SPECIAAL VOOR ZIJ-INSTROMERS WORDEN Workshop of cursus Gastdocent De workshop en de cursus Gastdocent zijn pedagogisch-didactisch programma s van Instituut Mentoris, die professionals

Nadere informatie

AANBOD NASCHOOLS

AANBOD NASCHOOLS AANBOD NASCHOOLS 2018-2019 MEER (VOOR)LEZEN, BETER IN TAAL Steeds weer laat onderzoek zien dat kinderen die goed en met plezier lezen daar hun hele leven profijt van hebben. En dat is niet vreemd als u

Nadere informatie

Notulen MR-vergadering OBS De Regenboog Breukelen

Notulen MR-vergadering OBS De Regenboog Breukelen Notulen MR-vergadering OBS De Regenboog Breukelen Datum: 15-09-2014 Tijd: 20:00 21:50 uur Locatie: teamkamer Aanwezig: Directie: Teamgeleding: Oudergeleding: Afwezig: Directie: Teamgeleding: Oudergeleding:

Nadere informatie

Breidt netwerk min of meer bij toeval uit. Verneemt bij bedrijven wensen voor nieuwe

Breidt netwerk min of meer bij toeval uit. Verneemt bij bedrijven wensen voor nieuwe Accountmanager Accountmanager onderhoudt relaties met bedrijven en organisaties met het doel voor praktijkleren binnen te halen. Hij kan nagaan welke bedrijven hebben, doet voorstellen voor bij bedrijven

Nadere informatie

SECTORPROJECT 4 VMBO - T

SECTORPROJECT 4 VMBO - T SECTORPROJECT 4 VMBO - T 2016-2017 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORPROJECT VOOR 4 VMBO-T Alle leerlingen van het vmbo theoretische

Nadere informatie

mbo styling & design Geef je carrière vorm

mbo styling & design Geef je carrière vorm mbo styling & design 2016 2017 Geef je carrière vorm mbo styling & design Ben jij in vorm? Jij bent één van die bijzondere mensen die overal een kans zien om het leven letterlijk mooier te maken. Voor

Nadere informatie

De rol van de bibliotheek bij verankering van leesbevordering in de opleidingen

De rol van de bibliotheek bij verankering van leesbevordering in de opleidingen De rol van de bibliotheek bij verankering van leesbevordering in de opleidingen Aanvulling Competent in leesbevordering Docentengids voor opleidingen Pedagogisch Werk en Onderwijsassistent Auteur: Margriet

Nadere informatie

educatief rogramma ducatief Jeugd 12-18 jaar

educatief rogramma ducatief Jeugd 12-18 jaar educatief rogramma ducatief rogramma 1 Jeugd 12-18 jaar Inhoud educatief programma jeugd 12-18 sprojecten Whodunnit? Bezoek aan de bibliotheek Verfilmde boeken Bekijk t maar Voorleeswedstrijd Read2Me!

Nadere informatie

LOCATIE PARKWIJK 29 AUGUSTUS 2014 AGENDA:

LOCATIE PARKWIJK 29 AUGUSTUS 2014 AGENDA: LOCATIE PARKWIJK JAARGANG 14, NR. 1 29 AUGUSTUS 2014 Start van het nieuwe schooljaar 2014/2015 Beste ouders, Het allerbelangrijkste lijkt me voor ons allen dat de kinderen, dat uw kind, de kans en de gelegenheid

Nadere informatie

Sectorwerkstuk klas 10 Vmbo-t

Sectorwerkstuk klas 10 Vmbo-t Sectorwerkstuk 2017-2018 klas 10 Vmbo-t Inleiding Dit schooljaar ga je een sectorwerkstuk maken. In deze handleiding lees je waaraan een sectorwerkstuk moet voldoen en hoe je begeleid wordt bij het maken

Nadere informatie

B&O Info Tel.: 06-20657425 E-mail: info@bo-info.nl Internet: www.bo-info.nl Twitter: @bo_info Facebook: https://www.facebook.com/bo.

B&O Info Tel.: 06-20657425 E-mail: info@bo-info.nl Internet: www.bo-info.nl Twitter: @bo_info Facebook: https://www.facebook.com/bo. Er is niet één antwoord te geven op de vraag hoe vaak of hoe lang een kind op een tablet, smartphone of computer mag. Dat hangt sterk af van het kind en de situatie. Deskundigen zijn het er wel over eens

Nadere informatie