Apotheek Haagse Ziekenhuizen. SPC Individuele Bereidingen. Morfinehydrochloride 500 mg in 100 ml medicatiecassette (ZI )

Transcriptie

1 1. Naam van het geneesmiddel Morfinehydrochloride 500 mg in 100 ml medicatiecassette 2. Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling Bevat per medicatiecassette van 100 ml 500 mg morfinehydrochloride.3-water. Voor een volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek Farmaceutische vorm Medicatiecassette met steriele injectievloeistof. 4. Klinische gegevens 4.1. Therapeutische indicaties Morfine wordt gebruikt bij chronische hevige pijn die behandeling met een opioïd noodzakelijk maakt; bij doorbraakpijn, in het bijzonder in het terminale stadium van een ziekte; bij acute hevige pijn, onder andere postoperatief en bij myocardinfarct; bij dyspneu en longoedeem ten gevolge van hartfalen. Voorts wordt morfine palliatief gebruikt bij chronische hevige pijn en dyspneu in de terminale fase Dosering en wijze van toediening Intraveneus als infusie: volwassenen, individueel, afhankelijk van voorafgaand gebruik, indien nog niet eerder morfine gebruikt, injectie 2 mg, vervolgens 20 mg per 24 uur, zo nodig elke 4 uur verhogen of verlagen met 50%; bij overschakelen van orale toediening op intraveneuze toediening bedraagt de intraveneuze dosering aanvankelijk een derde van de orale dosering. Bij verminderde nierfunctie bij volwassenen: creatinineklaring ml/min: een lagere dosering kan noodzakelijk zijn vanwege cumulatie van morfine-6-glucuronide Contra-indicaties Acute ademhalingsdepressie, cyanose, hersentrauma, verhoogde intracraniale druk, coma, ileus en overgevoeligheid. Voorzichtigheid is geboden bij ouderen en kinderen (vanwege verhoogde gevoeligheid, vooral wat betreft de ademhalingsdepressie; paradoxale opwinding komt ook voor), bij hypothyreoïdie, onbehandeld myxoedeem, cardiovasculaire aandoeningen, toxische psychose, 1 / 5

2 galblaasaandoeningen of galstenen, recente operatie aan urinewegen of maag-darmkanaal, acuut buikletsel, astma en COPD vanwege het risico op ademhalingsdepressie, verminderde respiratoire reserve, epilepsie, ernstige leverfunctiestoornis, prostaathypertrofie of prostaatobstructie en shock Speciale waarschuwingen en bijzondere voorzorgen bij gebruik Voorzichtigheid is geboden bij patienten met shockverschijnselen of met verminderde respiratoire reserve, zoals emfyseem, kyfosoliose en ernstige obesitas. Voorzichtigheid is eveneens geboden bij patienten met myasthenia gravis, cardiovasculaire aandoeningen, onbehandeld myxoedeem of toxische psychose Interacties met andere geneesmiddelen Bij toevoeging van een partiële agonist/antagonist kunnen onthoudingsverschijnselen optreden. De combinatie moet worden vermeden. Naloxon en naltrexon zijn antagonisten van opioïden; bij combinatie kunnen onthoudingsverschijnselen optreden. Toevoeging van naloxon of naltrexon aan een morfine infuus wordt ontraden, tenzij naloxon of naltrexon bewust wordt toegepast als antidotum bij een overdosering van het opioïd. Andersom kan bij toevoeging van een opioïd aan naloxon of naltrexon acute ademnood optreden. Ritonavir kan het metabolisme van morfine versnellen Gebruik bij zwangerschap en borstvoeding Zwangerschapscategorie: C (Australië). Het geven van borstvoeding wordt tijdens het gebruik van morfine ontraden Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te gebruiken Het gebruik van morfine kan aanleiding geven tot verminderd reactie- en concentratievermogen. Derhalve dient ambulante patiënten te worden ontraden potentieel gevaarlijke machines bedienen en voertuigen te besturen Bijwerkingen Verwardheid en hallucinaties treden vooral op bij ouderen. Bij aanhoudende verwardheid door morfine kan worden overgestapt op een ander opioïd, zoals fentanyl of methadon (opioïdrotatie), of wordt haloperidol gegeven. Delirium kan ontstaan onder andere door een te hoge dosering. Indien dit delirium wordt verward met pijn, zal de dosering morfine nog verder worden verhoogd en ontstaat een vicieuze cirkel. Verder kan euforie of juist dysforie optreden. Ademhalingsdepressie komt vooral voor bij acuut en hooggedoseerd morfine, maar vrijwel niet bij de behandeling van chronische hevige pijn. Bij ernstige ademhalingsdepressie wordt naloxon toegediend. In de terminale fase komt soms een diepe Cheyne-Stokes-ademhaling voor, die afwijkt van ademhalingsdepressie; zo nodig kan de dosering worden verlaagd. Myoklonieën en epileptische insulten zijn gemeld, en dan vooral bij gebruik van hoge doses. Clonazepam wordt hierbij wel 2 / 5

3 toegepast. Verder miosis, hypothermie, hoestdemping en bij hogere dosesverminderde geestelijke en motorische activiteit. Gastro-intestinale bijwerkingen, en effecten op galwegen en sfincter: obstipatie is een belangrijk probleem, vooral bij chronische behandeling. Morfine vermindert de peristaltiek en de intestinale secretie. Laxeren is vereist zodra een patiënt chronisch morfine gebruikt. Hiertoe worden, behalve dieetmaatregelen, onder andere lactulose en senna toegepast. Misselijkheid en braken treden vooral op in het begin van de behandeling. Voor de behandeling van misselijkheid en braken ten gevolge van morfine zijn metoclopramide en domperidon middelen van eerste keuze. Alternatieven zijn haloperidol en ondansetron. Verder verminderde maagmotiliteit en maaglediging, verminderde secretie vanuit de gal, darm en pancreas, verhoogde tonus in de dunne darm en het colon (soms leidend tot spasme en galkoliek). Cardiovasculaire bijwerkingen: perifere vasodilatatie, verminderde perifere weerstand en verminderde baroreceptorreflex; bij een liggende patiënt zijn deze effecten gering. Bij opstaan uit liggende positie kunnen orthostatische hypotensie (duizeligheid) en flauwvallen optreden. Hoge doses kunnen bij een liggende patiënt hypotensie en bradycardie veroorzaken. Overige bijwerkingen: door stimulering van de histamine-afgifte jeuk, urticaria, bloeddrukverlaging, blozen en zweten. Zelden allergische huidreacties en anafylactoïde reacties met bronchoconstrictie, urineretentie en oligurie. Door verminderde uterusmotiliteit kan de duur van de partus worden verlengd Overdosering Symptomen zijn onder andere depressie van het centrale zenuwstelsel met bewustzijnsdaling tot coma, ademhalingsdepressie of een onregelmatig ademhalingspatroon, bradycardie, hypotensie, hypothermie, hyporeflexie, miosis, urineretentie, misselijkheid, braken, obstipatie, verwardheid, spierspasmen en convulsies. De toediening dient direct te worden gestaakt. Ernstige ademhalingsdepressie en coma bij overdosering kunnen worden geantagoneerd door naloxon, een zuivere antagonist. De werkingsduur van naloxon is korter dan die van morfine; herhaald toedienen van naloxon is daarom nodig. 5. Farmacologische eigenschappen 5.1. Farmacodynamische eigenschappen Morfine oefent zijn werking uit via opioïdreceptoren. Deze receptoren komen voor in de hersenen, het ruggenmerg en het perifere zenuwstelsel. Endogene opioïdpeptiden (enkefalines, endorfines en dynorfines) zijn de natuurlijke liganden voor opioïdreceptoren. Het endogene opioïdsysteem heeft verschillende functies, waaronder een sensorische functie (remming respons op pijnlijke stimuli), een 3 / 5

4 modulerende functie (gastro-intestinaal, bijvoorbeeld remming van de spijsvertering en darmpassage), een emotionele functie (krachtige belonende en verslavende eigenschappen van opioïden) en een cognitieve functie (moduleren van leren en geheugen). Morfine heeft vooral farmacologische effecten op het centraal zenuwstelsel, het maag-darmkanaal en het cardiovasculaire systeem. De effecten zijn onder andere analgesie, slaperigheid, stemmingsveranderingen, miosis, verlaging van de oogboldruk, ademhalingsdepressie, hoestdemping, misselijkheid, braken, verminderde motiliteit van het maagdarmkanaal en obstipatie, perifere vasodilatatie en verlaagde perifere weerstand. Bij een patiënt met pijn wordt de pijn minder intens, minder onbehaaglijk of verdwijnt; slaperigheid komt voor en soms euforie. De pijnperceptie en de emotionele respons op de pijn verandert. Bij een persoon zonder pijn veroorzaakt een therapeutische dosis morfine vaak misselijkheid, braken, slaperigheid, apathie en verminderde fysieke activiteit. Er zijn verschillende opioïdreceptoren, waarvan de belangrijkste zijn: mu (µ), kappa (κ) en delta (δ). Analgesie wordt vooral verkregen door activering van µ- en κ-receptoren. Activering van de κ-receptor geeft verder dysforie en psychotomimetische effecten Farmacokinetische eigenschappen De plasma-eiwitbinding van morfine bedraagt ong. 35%. Het schijnbare verdelingsvolume is gemiddeld 3,3 l/kg lich. gewicht (2,4-4,2 l/kg lich. gewicht). Het wordt voor ong. 70% in de lever omgezet in het inactieve morfine-3-glucuronide, voor ong. 3% in het actieve morfine-6-glucuronide en verder in een aantal andere metabolieten. Morfine-6-glucuronide passeert de bloedhersenbarrière. Het heeft een sterkere analgetische werking dan morfine. Met de urine wordt in 24 uur 90% uitgescheiden, waarvan 4-7% in onveranderde vorm. Met de feces wordt 7-10% uitgescheiden, een groot deel hiervan via de gal. De eliminatiehalfwaardetijd van morfine is 2-3 uur, die van morfine-6-glucuronide gemiddeld 4 uur en deze kan bij nierfunctiestoornis oplopen tot meer dan 50 uur. 6. Farmaceutische gegevens 6.1. Lijst van hulpstoffen Natriumchloride, natriumedetaat, water voor injectie Gevallen van onverenigbaarheid Er mogen geen stoffen worden toegevoegd aan Morfinehydrochloride 500 mg in 100 ml medicatiecassette 6.3. Houdbaarheid Morfinehydrochloride 500 mg in 100 ml medicatiecassette is 30 dagen houdbaar in de koelkast (2-8 C). De houdbaarheid na aansluiten is 24 uur. 4 / 5

5 6.4. Speciale voorzorgen bij opslag Morfinehydrochloride 500 mg in 100 ml medicatiecassette moet in de koelkast bij 2-8 C worden bewaard Aard en inhoud van de verpakking Medicatiecassette met 100 ml infusievloeistof. 7. Fabrikant Apotheek Haagse Ziekenhuizen Escamplaan EX Den Haag 8. Datum van herziening van de tekst 24 juli / 5