Hoofdstuk I 2. Werken aan de Streekvisie.

Transcriptie

1 Hoofdstuk I 2. Werken aan de Streekvisie De streekvisie in het erkenningsbesluit van de Vlaamse Regering. Streekinitiatieven naar waarde schatten. Binnen de vernieuwingen in het Vlaams regionaal economisch beleid, merken wij een verruiming in de beleidsdoelstelling. 1 Het oorspronkelijk herverdelend karakter ervan (via de ondersteuning van achtergestelde gebieden) maakt plaats voor een meer gelijkwaardige en op efficiëntie gerichte behandeling. Met andere woorden, de aandacht gaat zowel uit naar de ontwikkelingskansen en bedreigingen van de sterkere als van de zwakkere regio's. In eender welke regio in Vlaanderen dienen de streekinitiatieven die de economische ontwikkeling van Vlaanderen in zijn geheel versterken, naar waarde geschat te worden. Tegelijk wordt meer en beter overleg met de Vlaamse overheid van belang geacht, waarbij een grotere integratie van het regionaal economisch beleid met de andere beleidsdomeinen wordt nagestreefd. In het besluit houdende de erkenning en betoelaging van streekplatformen (20 juli 1994) wordt een subregionaal samenwerkingsverband gedefinieerd als zijnde gericht op: - economische groei (regionale productie), - inkomensvorming (beschikbaar inkomen van de bevolking) - en werkgelegenheidscreatie (werkloosheidsdaling) of met andere woorden welvaartsverhoging in de subregio. Subregio stelt zelf een streekvisie op. Formuleren van strategische hefbomen als antwoord op de onderkende problemen. Streekcharter als overeenkomst tussen streek en Vlaamse regering. De doelstelling (welvaart) is dus strikt economisch maar er moet wel degelijk rekening gehouden worden met de randvoorwaarden die gesteld worden vanuit sectoren welzijn, leefmilieu, ruimtelijke ordening, cultuur Regionaal beleid wordt liefst zo goed mogelijk afgestemd op de in de verschillende beleidsbrieven uitgestippelde pistes. Om een realistisch groeipad uit te tekenen moet de subregio zelf een streekvisie opstellen met daarin een beschrijving en analyse van de sociaal-economische structuur van de streek, van de specifieke factoren die de economische groei, inkomensvorming en werkgelegenheid beïnvloeden, van de randvoorwaarden ervan en van mogelijke strategische hefbomen voor die subregio. Strategische hefbomen zijn acties die de economische groei, inkomensvorming en werkgelegenheid van een subregio op termijn rechtstreeks, maximaal en doorslaggevend bevorderen. Strategische hefbomen zijn m.a.w. de antwoorden die de streek meent te moeten bieden met betrekking tot de onderkende problemen. Verder vermeldt dit besluit dat het streekplatform, op basis van de streekvisie waarrond binnen de regio consensus bereikt wordt, met de Vlaamse regering een streekcharter kan afsluiten. Hiertoe dient 1 Leidraad voor het opstellen van een streekvisie. Cel regionaal economisch beleid. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Brussel, december Streekvisie Noord-Limburg Hoofdstuk I : 2. Werken aan de streekvisie. 5

2 het streekplatform een voorstel in bij de administratie Economie met daarin een aantal mogelijke strategische hefbomen die gestaafd worden vanuit de streekvisie Werkwijze binnen het Streekplatform Noord-Limburg. Visiedag legt krachtlijnen voor de streekvisie vast. Info-momenten. Bespreking in werken overleggroepen. Het Streekplatform Noord-Limburg heeft er van in het begin voor geopteerd om de streekvisie vanuit een zo breed mogelijke basis en met inbreng van alle betrokkenen te laten tot stand komen. Als basisprincipe werd hierbij afgesproken dat het planningsproces gestuurd wordt door de Raad van Beheer, maar dat de inhoudelijke invulling zoveel mogelijk gebeurt door werken overleggroepen. De uiteindelijke goedkeuring van de streekvisie wordt voorgelegd aan de algemene vergadering, die trouwens op verschillende momenten wordt geïnformeerd en betrokken. In die zin startte de opmaak van de streekvisie met de organisatie van een visiedag voor de leden van de algemene vergadering in oktober Als resultaat van deze brainstorming werden de krachtlijnen (zie 2.3.) aangegeven op basis waarvan de streekvisie verder inhoud moet krijgen. In het verlengde van de krachtlijnen werden specifieke info-momenten georganiseerd: - De stand van zaken in het Noord-Zuid dossier. - De Vlaamse haalbaarheidsstudie over de IJzeren Rijn. - Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. - De speerpuntsectoren van het Strategisch Plan Limburg. - Forum ontsluiting Noord-Limburg. - Voorstelling informatiegedeelte ruimtelijke structuurschets Noord-Limburg. Verder werd voor de verschillende onderdelen van deze streekvisie voortgebouwd op de besprekingen in de werk- of overleggroepen in de regio en waarbij het Streekplatform actief betrokken is als organisator of als deelnemer: - Focus Noord (koepel van ondernemersclubs). - Personeelswerkgroep van Focus Noord. - Leefmilieuoverleg. - Landbouwoverleg. - Welzijnsoverleg. - Gewestelijke VVV Toerisme Limburgse Kempen - Kennis en Opleiding. - Stuurgroep ruimtelijke structuurschets. - Burgemeestersoverleg. 6 Streekvisie Noord-Limburg Hoofdstuk I : 2. Werken aan de streekvisie.

3 2.3. Krachtlijnen in de streekvisie. Eigen dynamiek KMO s Metaal Toelevering Zand Ontsluiting Personenvervoer Deze krachtlijnen werden vastgelegd op de visiedag met de algemene vergadering in oktober Verantwoordelijkheid nemen en een eigen inbreng leveren is een belangrijk vertrekprincipe dat het streekplatform voor Noord-Limburg wil hanteren. Noord-Limburg vindt zijn economisch draagvlak in KMO s, vaak familiale bedrijven in de streek gegroeid. Deze moeten optimale ontwikkelingskansen krijgen hetgeen betekent: - ruimte voor vestiging en uitbreiding; - efficiënt onthaal; - scholings- en opleidingskansen voor ondernemers, kaderlieden en personeel. De metaalsector in directe relatie met de bouwsector is in Noord-Limburg sterk aanwezig. Deze sectoren versterken en vooral in de diepte uitbouwen moet de toeleveringsactiviteit opkrikken. Een toeleveringsactiviteit die voor Noord-Limburg interessant is gezien de ligging t.o.v. de omliggende industriële centra: Midden-Limburg, Eindhoven, Antwerpen, Keulen. Nieuwe industriële activiteit kan komen uit een tot op heden voor de streek niet uitgebaat potentieel, met name het fijne Lommelzand. Dit wordt over de gehele wereld geëxporteerd en steeds meer gebruikt voor hoogtechnologische toepassingen. Er moet nader onderzocht welke verwerking hiervan in de streek zelf kan plaatsvinden. Op de eerste plaats moet hierrond een onderzoeksprogramma opgestart, dat de mogelijkheden op diverse terreinen nagaat. Noord-Limburg als grensgebied heeft traditioneel nogal wat te maken met vervoer en verplaatsingen, zowel inzake personenvervoer als goederenvervoer. Nochtans hebben de voorzieningen hiertoe deze behoefte niet gevolgd. De ontsluiting van de streek middels de weg, spoor en waterweg blijft dan ook een prioriteit voor het streekplatform. Een ontsluiting evenwel die in functie van de streek zelf moet staan. Zo moet inzake het wegverkeer de Noord-Zuid spoedig afgewerkt worden, inclusief de verbinding met Nederland. In Oost-west moeten een aantal hiaten weggewerkt worden, op de eerste plaats de doortocht door Neerpelt. Inzake openbaar personenvervoer vragen vooral de lange afstandsverbindingen de aandacht en dit gezien het niet onbelangrijke school- en werkverkeer naar buiten de regio. Zowel in Noord-Zuid richting (Hasselt, Genk, Diepenbeek) als in Oost-West richting (Mol, Geel, Antwerpen) is een snel en gebruiksvriendelijk vervoersaanbod nodig hetzij middels trein en/of bus. Voor de spoorlijn Antwerpen- Neerpelt is het noodzakelijk dat het personenvervoer zoals gepland gemoderniseerd wordt met een doortrekken van de lijn tot Weert. Streekvisie Noord-Limburg Hoofdstuk I : 2. Werken aan de streekvisie. 7

4 Goederenvervoer Goederenbehandeling Open en groene ruimte Landbouw & Natuur Kernversterkend Saneren & historische vervuiling. Toerisme en recreatie Zorgverstrekking Sociale tewerkstelling Ook aan de huidige discussies omtrent de uitbouw van het goederenvervoer op deze lijn gaat de streek niet voorbij. Voorwaarde bij de herwaardering van de Ijzeren Rijn is dat de streek hieraan een meerwaarde heeft en dat de Noord-Limburgse bedrijven middels een overslagstation toegang krijgen tot de spoorweg. In combinatie van spoor- auto- en waterweg en de ligging van de regio kan dit uitgroeien tot een nieuwe economische activiteit op het vlak van goederenbehandeling en verdeling. Noord-Limburg kenmerkt zich als een groene regio, met nog veel open ruimte voor natuur en landbouw. De sterke verwevenheid van landbouw en natuur in Noord-Limburg die het landschap heeft bepaald, moet in de toekomst gehandhaafd blijven. Het behoud van de open ruimte wordt deels nagestreefd met een ruimtelijk beleid, gericht op het versterken van de bestaande kernen. Dit heeft niet enkel een positief resultaat op ruimtelijk vlak, maar draagt ook bij tot het verhogen van de leefbaarheid van de handels- en dienstenactiviteit in de regio. Op enkele plaatsen in de streek (Bocholt, Overpelt en Lommel) is de bodem ernstig vervuild door industriële activiteiten in het verleden. Met betrekking tot deze historische vervuiling verwacht de regio vanwege de overheid een spoedige en duurzame sanering van deze terreinen zodanig dat de oorspronkelijke bestemming van de industriegebieden kan benut worden. De troef van groen, rust, natuur wil de streek zeker behouden en naar de toekomst toe meer en meer inschakelen als toeristische en recreatieve trekpleister. Rond dit gegeven zullen de komende jaren nieuwe initiatieven uitgewerkt worden, met als bindmiddel het fietsroutenetwerk dat in volle uitwerking is. Tenslotte wil Noord-Limburg oog hebben voor de zorgzame samenleving met op de eerste plaats een aanbod van dienstverlening en zorgverstrekking aan de bevolking. Bovendien zitten hierin ook toekomstgericht heel wat arbeidsplaatsen, denken wij aan de voorzieningen in de gehandicaptensector en in de bejaardenzorg. Inzake algemene gezondheidszorg zijn er met de plannen rond de nieuwe regionale ziekenhuizen (Bree Maaseik en Lommel Neerpelt) vele nieuwe uitdagingen. De MS-kliniek in Overpelt heeft bovendien een regio-overstijgende werking. Niettegenstaande voortdurende inspanningen van onderwijs en opleiding om werknemers competitief te houden voor de arbeidsmarkt blijft tewerkstelling niet haalbaar voor een aantal personen uit de risicogroepen. Vandaar de inzet om in solidariteit tussen partners in het Streekplatform creatief te werken aan arbeidsplaatsen binnen de zogenaamde sociale tewerkstelling. 8 Streekvisie Noord-Limburg Hoofdstuk I : 2. Werken aan de streekvisie.

5 Diensten Kwaliteit Op het vlak van de dienstverlening, zowel openbaar als privé, heeft Noord-Limburg nog een achterstand, waarbij de excentrische ligging een handicap is. De moderne telecommunicatie-technologie biedt evenwel nieuwe kansen op decentralisatie. Noord-Limburg wil in dit geheel van activiteiten naar voor komen vanuit een positieve ingesteldheid. Vandaar dat de kwaliteitszorg een leidthema zal worden dat over het geheel van de werking aan bod zal komen. Noord-Limburg wil opgemerkt worden als regio met een kwaliteitsimago en dit op alle terreinen en in alle sectoren van de samenleving. Kwaliteit voor hen die van buitenaf willen investeren of besteden in de streek en kwaliteit voor hen die wonen, werken en leven in deze streek Toetsingskader voor de streekvisie. Bovengemeentelijke afstemming binnen ruimtelijke structuurschets. Relatie met omliggende regio s Duurzame ontwikkeling binnen een integrale aanpak Van bij de eerste besprekingen rond de streekvisie werd een toetsingskader aangegeven waarbinnen het Streekplatform Noord-Limburg wil werken en waaraan de streekvisie met de hefbomen en de respectievelijke acties moet voldoen. Bovengemeentelijke afstemming in het kader van een ruimtelijke structuurschets. Verschillende acties (op vlak van verkeersinfrastructuur, bedrijventerreinen, landbouw, toerisme ) hebben belangrijke ruimtelijke consequenties en dienen een ruimtelijke toetsing te krijgen (o.m. aan het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen). Op streekvlak en in een bovengemeentelijke context is hiervoor geen instrument beschikbaar. Vandaar dat het Streekplatform in overleg met de gemeentebesturen de opdracht heeft gegeven aan I.M.L. (Intercommunale ruimtelijke ontwikkeling Limburg) om een ruimtelijke structuurvisie op te maken. Aan deze ruimtelijke structuurvisie wordt gewerkt parallel met de opmaak van de streekvisie. De relatie met de omliggende regio's en in het bijzonder met het Nederlandse grensgebied. De regionale ontwikkeling van Noord-Limburg kan niet op zichzelf gezien worden en moet uiteraard geplaatst in een ruimere relatie met Limburg, de Antwerpse Kempen en Vlaanderen. Als grensgebied moeten wij in het bijzonder oog hebben voor datgene wat in de aangrenzende Nederlandse regio's (Eindhoven en Weert-Roermond) gebeurt en hierop een afstemming voorzien. Duurzame ontwikkeling binnen een integrale aanpak. De gekozen oplossingen moeten ook op lange termijn perspectief geven. Acties die in één sector worden voorzien, mogen andere genomen opties op andere domeinen niet in de weg staan, bijvoorbeeld in de relatie tussen toerisme, landbouw, natuur. Of positief gesteld: de genomen acties moeten mekaar versterken over de grenzen van sectoren en gemeenten heen. Streekvisie Noord-Limburg Hoofdstuk I : 2. Werken aan de streekvisie. 9

6 Sociaal rechtvaardig. Kwaliteitsbewust. Sociaal rechtvaardig. De gekozen acties moeten ten voordele zijn van de ganse Noord-Limburgse bevolking en mogen geen sociale uitsluiting tot gevolg hebben. Kwaliteitsbewust. Noord-Limburg wil in het geheel van de activiteiten naar voren komen vanuit een positieve ingesteldheid. Vandaar dat de kwaliteitszorg een leidthema is dat over het geheel van de werking aan bod zal komen. Noord-Limburg wil opgemerkt worden als regio met een kwaliteitsimago en dit op alle terreinen en in alle sectoren van de samenleving. Kwaliteit voor hen die van buitenaf willen investeren of besteden in de streek en kwaliteit voor hen die wonen, werken en leven in deze streek Inhoud van de Streekvisie. Hoofdstuk I: Inleiding 1. Streekplatform Noord-Limburg 2. Werken aan de Streekvisie Hoofdstuk II: Beschrijving van de streek 1. Noord-Limburg 2. De Noord-Limburgse bevolking 3. Economische positionering Hoofdstuk III: Analyse omgevingsfactoren 1. Leefkwaliteit burger 2. Ruimtelijke ontwikkeling, landschap, natuur en milieu 3. Industrieterreinen 4. Verkeersinfrastructuur 5. Openbaar vervoer 6. Arbeidsmarkt 7. Kennis en opleiding Hoofdstuk IV: Analyse bedrijfssectoren 1. Landbouw 2. Industrie en Bouw 3. Diensten 4. Toerisme Het inleidend hoofdstuk I situeert op de eerste plaats het Streekplatform Noord-Limburg met zijn doelstelling en werking en kadert dit binnen de taakstelling van het regionaal economisch beleid van de Vlaamse overheid. Voorts wordt in een tweede gedeelte de werkwijze weergegeven die gehanteerd werd bij het opmaken van de visie. Hoofdstuk II geeft een korte beschrijving van Noord-Limburg. Na een geografische situering worden in een tweede onderdeel enkele demografische componenten aangegeven. Tenslotte beschrijft deel 3 van dit tweede hoofdstuk de economische positie van Noord-Limburg. In Hoofdstuk III wordt de analyse gemaakt van de omgevingsfactoren: - Leefkwaliteit Burger. - Ruimtelijke ontwikkeling, landschap, natuur en milieu. - Industrieterreinen. - Verkeersinfrastructuur. - Openbaar vervoer. - Arbeidsmarkt. - Kennis en Opleiding. Voor elk van deze factoren wordt de situatie weergegeven en wordt deze verder geanalyseerd met de omschrijving van de sterkte- en zwaktepunten, de kansen en de bedreigingen. Hierna wordt de visie aangegeven met hieraan verbonden de te nemen acties om oplossingen te bieden aan de gestelde noden en behoeften. Dezelfde werkwijze wordt gehanteerd in Hoofdstuk IV voor de analyse van de bedrijfssectoren: - Landbouw. - Industrie en Bouw. - Diensten. - Toerisme. 10 Streekvisie Noord-Limburg Hoofdstuk I : 2. Werken aan de streekvisie.

7 Hierbij is de analyse voor wat betreft de sectoren "Industrie en Bouw" en de "Diensten" beperkt gehouden tot een eerste kwantitatieve analyse. Het was immers een eerste objectief van deze streekvisie om met de gezamenlijke partners te werken aan de verbetering van de omgevingsfactoren om op deze wijze de regionaal economische ontwikkeling te stimuleren. Dit is meteen een uitnodiging aan de sectoren om hierop met eigen acties aan te sluiten. In deze eerste versie van de streekvisie is dit al in belangrijke mate gedaan voor landbouw en toerisme waar in overlegverbanden vanuit de sector specifieke actieplannen werden opgemaakt die in deze streekvisie worden opgenomen. Hoofdstuk V: Synthese 1. Analyse 2. Visie 3. Acties Tenslotte wordt in Hoofdstuk V de synthese gemaakt en wordt de visie vastgelegd. De ontwikkelingssporen binnen omgeving en sectoren worden gefocust op de strategische doelstelling van het Streekplatform met name de socio-economische positie van Noord-Limburg versterken. Op deze manier worden prioriteiten in de acties bepaald en worden de strategische hefbomen vastgelegd. Op basis van deze hefbomen en acties krijgt het streekcharter zijn inhoud. Streekvisie Noord-Limburg Hoofdstuk I : 2. Werken aan de streekvisie. 11