Mijn mesje, vriend of vijand

Transcriptie

1 Mijn mesje, vriend of vijand Over behandeling van zelf-verwondend gedrag in een residentiële setting Isabel D Hont Geert Everaert Kliniek Sintjozef Pittem 1 Perso presentatie

2 Kliniek Sintjozef Pittem = PZ in Evolutie - VEILIGHEIDSMANAGEMENT - HERSTELVISIE - ERVARINGSDESKUNDIGHEID - KLINISCHE PSYCHOTHERAPIE - AFGENOMEN TABOE 2 Perso presentatie

3 Klinisch psychotherapeutische en NIET psychiatrische invalshoek - AFSTEMMING OP DIVERSE NIVEAUS! - Repressie/restrictie = CONTROLEGEVOEL - BLIKOPENER - Basis-overtuigingsgroepen - Fight/flight - Messias - Uiterst gevoelig en complex thema - Bewaren van de professionele houding / kader tegen het re-ageren - Echte specialist = de jongere zelf 3 Perso presentatie

4 4 Perso presentatie

5 De gekwetste adolescent = prototype - Heterogene groep en dus UNIEK - Homogene problematiek 5 Perso presentatie

6 Adolescentie = bloed, zweet en tranen - Het blijvende Etiket >< PSYCHOTHERAPEUTISCHE of MENTALE RUIMTE - Op zoek naar een positieve ontwikkeling = uitbouwen van een TOEKOMSTPERSPECTIEF - Doorbreken van vicieuze cirkels = zicht krijgen op de onderliggende dynamiek 6 Perso presentatie

7 Onderliggende psychodynamiek - Evacuerende noodsituatie door oppervlakkige (EUFORE) spanningsreductie = van out of touch naar IN TOUCH - Van A-dictie tot uw gedacht leren zeggen - Uitageren als ondermijning psychotherapeutisch proces - verslaving = neurobiologisch - De STOP. Het creëren van een tijdsdimensie - Iatrogene AM epidemie 7 Perso presentatie

8 Onderliggende psychodynamiek - Identiteit en individuatie/separatie ; springtij van de adolescentie - nood aan PSYCHISCHE RUGGENGRAAT/STERKE HUID of er dreigt versplintering door de aanval op zichzelf - Om de externe, reële ouders te kunnen loslaten is een veilig ouderlijk introjekt, waarop men kan terugvallen noodzakelijk 8 Perso presentatie

9 Onderliggende psychodynamiek - REGULATIE (gevoelens, zelf, relaties) probleem ; functie van zvg = reguleren (cfr. draaiknoppen) - Installatie van een transitionele ruimte waarin afstand mogelijk is en echt kan gesproken worden - Symbolisatie en mentalisatie onder druk! - BETEKENIS VAN DE ACT IN HET HIER EN NU - Geïnternaliseerde pre-oedipale moeder die in fantasie het lichaam controleert : HET BEGRIJPEN VAN DE OVERDRACHTSRELATIE - Het betrekken van de context! 9 Perso presentatie

10 Behandeling = MULTIMODAAL - ZVG = vraag naar psychotherapie (of trachten te bereiken) - Persoonlijkheidsstoornis voorkomen - PSYCHOTHERAPIE = UW GEDACHT ZEGGEN - Vicieuze cirkel doorbreken - Vermijden verslaving - Spanning een plaats geven = PERSOONSGERICHT - Symboliseren ipv uitageren - Geraakt, geïntigreerd geraken ; NIET overtuigd of overdonderd (al genoeg achtervolgende, intrusieve objecten) - Projectieve identificatie CAVE EIGEN OVERSPOELING - Kader creëren = STABIELE DERDE (OBJECTCONSTANTIE) - Met intentie om te stoppen 10 Perso presentatie

11 Behandeling = MULTIMODAAL - Geen betekenisloze act opletten met te vroege duidingen - Confrontatie zonder timing kan zvg doen toenemen - POSITIVE RISK TAKING IPV REPRESSIE - Gesloten afdeling = rode lap op een stier - Bieden van STEUN = cruciaal - Creëren van een illusie van zorgfiguur! - MBT in hier en nu - Respect tijdens de verzorging 11 Perso presentatie

12 In de praktijk Tijd om door een andere bril te kijken! 12 Perso presentatie

13 13 Perso presentatie

14 Machteloosheid Perso presentatie

15 Zelfverwonding: vicieuze cirkel?

16

17 Zelfverwonding: 5 fasen Het zelfverwondingsproces: 5 fases Fase 0: Rust en groei Fase 1: Beginfase Denkstadium Negatieve gedachten, frustraties, herbelevingen, triggers, Fase 2: Klimmende fase Gevoelsstadium Gevoelens overweldigend spanning - onveiligheid

18 Zelfverwonding: 5 fasen Het zelfverwondingsproces: 5 fases Fase 0: Rust en groei Fase 1: Beginfase Fase 2: Klimmende fase Fase 3: Crisisfase Gedragsstadium: poging tot zelfbehoud Controleverlies impulsieve reactie Fase 4: Postcrisisfase Effect van ZVG Verschillende gevoelens: Direct na ZVG: opluchting Controleherstel en pijnbeleving Schuldgevoelens, schaamte en angst

19 Zelfverwonding: hulpverlening Hulpverleners Zelden direct getuigen van zvg Beslotenheid van eigen ruimte Wel confrontatie met bloed, wonden, confronterend? het feit dat iemand zichzelf dat aandoet? Hulpverlener = verantwoordelijk Hulpverlener = onmacht Gevolgen voor relatie patiënt - hulpverlener

20 Zelfverwonding: belang communicatie Contact vaak verstoord door misverstanden Verschillen in prioriteiten HV = stoppen zelfverwonding!! Patiënt = niet stoppen!! Beiden angsten en bezorgdheden Stilzwijgen Discommunicatie Frustratie, boosheid, vernedering, Gevolg zelfverwonding Tegenoverdracht, verwijt, weerzin, afwijzing Gevolg zelfverwonding

21 Zelfverwonding : communicatie 5 T s Communicatieproblemen binnen de verschillende niveaus - Tijd - Timing - Taal - Technieken - Taboes

22 Tijd Tempo Techniek Taal Taboe

23 Zelfverwonding: belang communicatie Tijd: Contactmomenten: Wanneer waar: bepaald door HV Ad - hoc beschikbaarheid? Drukte crises -. Gebrek continuïteit zorg bemoeilijkt vertrouwensband Time - out

24 Zelfverwonding: belang communicatie Tempo Te hoge verwachtingen en eisen Te snel moeten praten over Verplicht mee volgen van alle therapiesessies

25 Zelfverwonding: belang communicatie Taal: Beperkt of geen woorden om over emoties te praten Wel verwachting van HV Erover kunnen praten = kunnen stoppen met gedrag Zeer beperkt gebruik van non-verbale middelen Gebruik van vakjargon Sluit niet aan bij beleving patiënt afstand Gebruik psychiatrische labels Gebruik stereotypen Mythen

26 Zelfverwonding: belang communicatie Techniek: Gesprekken Vaak in interviewstijl Thema bepaald door HV Nadruk op problemen en pathologie Gezonde aspecten weinig aandacht Humor relatief weinig ingezet Hulpverlener: Te weinig kennis en specifieke vaardigheden Weinig alternatieven voor begrenzing pathologisch gedrag Hulpverleningsperspectief ( expert ): domineert vooral

27 Zelfverwonding: belang communicatie Taboes: Essentiële zaken niet/ te weinig besproken tussen allen Geheimen binnen levensverhaal van patiënt Negatieve ervaringen met hulpverlening Eigen remmingen bij hulpverlener Wiens taak? Geen multidisciplinaire teamvisie?! Besmettingsgevaar? Taboe van lichamelijkheid?

28 Zelfverwonding: wat te doen? 1. Afstemming van zorg en goede communicatie 2. Vroegtijdig signaleren 3. Wat als de stress oploopt

29 Zelfverwonding: hulpverlening 1. Afstemming van zorg en goede communicatie afstemming van zorg: Zelfverwonding = uit evenwicht desintegratie Voelen in het hier en nu Ziek gedrag communicatief aspect Gedrag serieus nemen + discommunicatie aanpakken Ruimte leren maken voor keuzes en alternatieven Communicatie met familie, vrienden en omgeving Essentieel: geduld structuur veiligheid - consistentie Goede communicatie

30 Zelfverwonding: hulpverlening 1. Afstemming van zorg en goede communicatie en : 5 T s afstemming van zorg: Goede communicatie: 5 T s Tijd: Bereikbaarheid Duidelijkheid structuur binnen werkplanning o.a. afwezigheid Wanneer hoelang: op voorhand bespreken Timing: Volgen therapiesessies: keuzes bespreekbaar aangepast aan individuele tempo stressregulatie HV adviserende en motiverende rol Timing fysieke benadering

31 Zelfverwonding: hulpverlening 1. Afstemming van zorg en goede communicatie en : 5 T s afstemming van zorg: Goede communicatie: 5 T s Tijd: Timing: Taal: Ruimte om gevoelens non-verbaal te uiten HV weet met woorden en gedragingen dat patiënt aangeeft zich slecht te voelen Afspraken over taalgebruik en manier van communicatie Gedrag positief labelen Herdefiniëring en normalisering van zelfverwonding als functioneel gedrag Vermijding van pathologiserend jargon

32 Zelfverwonding: hulpverlening 1. Afstemming van zorg en goede communicatie en : 5 T s afstemming van zorg: Goede communicatie: 5 T s Tijd: Timing: Taal: Technieken: Verschillende werkinstrumenten o.a. non-verbaal Peilen van de onmiddellijke behoeften Alledaagse activiteiten die bijdragen aan stress- en emotieregulatie Eerste hulp in crisis

33 Zelfverwonding: hulpverlening 1. Afstemming van zorg en goede communicatie en : 5 T s afstemming van zorg: Goede communicatie: 5 T s Tijd: Timing: Taal: Technieken: Taboes: Open communicatie over zelfverwonding Gebruik informatiemateriaal Waar wil patiënt wel/niet over praten? Moeilijke onderwerpen lijst Hulp inroepen omgeving patiënt

34 Zelfverwonding: hulpverlening 2. Vroegtijdig signaleren Hoe? Anticiperen op stressbronnen Acties stress en desintegratie Interventies Alternatieven zoeken Proces met vallen en opstaan Uitlokkers en signalen niet altijd even eenduidig Ingezette interventies niet altijd hetzelfde effect Regelmatige evaluatie en analyse Patiënt niet altijd in staat tot zelfreflectie Ook aandacht voor proces van hulpverlener intervisie

35 Zelfverwonding: hulpverlening 2. Vroegtijdig signaleren Hoe? Proces met vallen en opstaan Alternatieven Zoektocht Afhankelijk van functie van zelfverwonding Moet dezelfde functie hebben Individueel persoonlijk Verschil: geen nadelige gevolgen Littekens Schuldgevoelens Kunnen uitstellen = gevoel van succes Vaak fysieke alternatieven Soms besluit nog niet klaar om te stoppen met zelfverwondend gedrag

36 Zelfverwonding: hulpverlening 3. Wat als de stress oploopt acties bij verschillende fases van proces van zelfverwondend gedrag concreet beschrijven in signaleringsplan Doel : bieden van houvast Ervaringsdeskundigheid gebruiken Cave: technisch iets kunnen emotioneel iets aankunnen Voldoende presentie en ondersteuning Duidelijke afspraken rond wanneer overnemen

37 Zelfverwonding: signaleringsplan 5 fases: 1. Fase 0 : Er is niets aan de hand en je voelt je goed. Er is tijd voor rust en groei. 2. Fase 1: Een bepaalde gebeurtenis lokt gevoelens en gedachten uit die stress geven. 3. Fase 2 : De stress neemt steeds verder toe totdat je jezelf verwondt. 4. Fase 3: Door het zelfverwonden vermindert de stress voor een bepaalde tijd. 5. Fase 4: Terug in rustiger vaarwater.

38 Zelfverwonding: signaleringsplan Fase 0 Bespreekbaarheid Essentiële werk Fase 1 en fase 2: Ondersteunende werkinstrumenten 15 minuten regel Alles behalve zelfverwonden regel Als zelfverwonden niet te vermijden is Advieslijst

39

40 Zelfverwonding: signaleringsplan Fase 3: zelfverwonding Fase 4: Nazorg en afronding Acties formuleren voor na de zelfverwonding Hoe zich veilig voelen? Hoe steun krijgen? Wondverzorging: Waar en wie? Spoedeisende hulp? Gaat er iemand mee? Doel: werkrelatie goed houden en blijvende communicatie Aandacht voor afscheidsproces!

41 41 Perso presentatie

42 42 Perso presentatie Bedankt voor jullie aandacht!!