Enhancing ethical practice and critical reflection by the stimul experience in a care-ethics lab. stimul Care Ethics Lab Handleiding

Transcriptie

1 Enhancing ethical practice and critical reflectin by the stimul experience in a care-ethics lab stimul Care Ethics Lab Handleiding

2 Ten geleide Het INTERREG IVA 2 Zeeën prject 'Dignity in Care' werd pgestart p 24 ktber 2011 in Mrsele (Vlaanderen). Gedurende een peride van 3 jaar (juli september 2014) begt het prject een verbetering in de kwaliteit van de algemene en sciale gezndheidszrg met het accent p meer waardigheid vr de zrgvrager en een p de patiënt gericht zrgaanbd in de INTERREG IVA 2 "Mers Seas Zeeën" regi. Hierte werken partners uit Rijsel, Drset, Zeeland en Vlaanderen samen. Samen willen ze de deskundigheid in ethische reflectie en praktijk bevrderen bij studenten en zrgverleners in de grensverschrijdende regi dr middel van ervaringsgericht leren in het zrg-ethisch lab stimul Mrsele en stimul Terneuzen. Het zrg-ethisch lab vrziet een vlledig ingerichte zrgmgeving waar zrgverleners en studenten gedurende 2 dagen en 1 nacht in levende lijve kunnen ervaren wat zrgverlening inhudt dr de rl van zrgntvangers (care-prfessinals) en zrggevers (care-receivers) p te nemen. Nadien bespreken ze in grep hun stimul ervaringen nder leiding van een ethicus. Deze handleiding is geschreven vr schlen en zrginstellingen die van plan zijn een stimul zrgethisch lab p te richten. stimul zrgethisch lab is een gedepneerde naam en een beschermde werkwijze. stimul Mrsele is eigenaar van de naam en de werkwijze. Het pzetten van een stimul lab kan dan k alleen indien dit lab een eenmalige fee betaalt aan stimul Mrsele vr het gebruik van de naam en de werkwijze. De stimul labs werken met elkaar samen en wanneer een nieuw lab pent wrdt de werking en de implementatie van het cncept, tegen vergeding van de ksten, dr één van de bestaande labs enige tijd ndersteund. Het eerste stimul zrgethisch lab pende in 2008 zijn deuren in Mrsele in België. Vier jaar later pende het tweede stimul zrgethisch lab in Terneuzen in Nederland. Het derde lab pende in 2013 in Lubbeek in België In alle labs werken schlen en zrginstellingen samen aan betere zrg. Dr de samenwerking tussen meerdere schlen en zrginstellingen kan de pgedane kennis ver veel rganisaties wrden verspreid, zdat enerzijds de pleidingen vr verpleging en verzrging beter wrden en meer gericht raken p de ethische kant van de zrg, anderzijds verspreidt deze kennis zich dr de zrginstellingen. stimul zrgethische lab s zijn sterk verankerd in de regi. Lkale kennis en aanpassingen aan de lkale gebruiken maken alle stimul lcaties uniek. Dr blijvende samenwerking zrgen we er vr dat het gedachteged en de werkwijze wel gelijk zijn aan elkaar. Handleiding stimul lab - Finale versie September2014 2

3 Inleiding Een stimul zrgethisch lab wrdt pgericht m de zrg beter te maken, via het verhgen van de ethische reflectie van zrgverleners. Zrginstellingen staan blijvend vr de vraag he z ged mgelijk zrg te leveren. De leidende gedachte in de meeste zrginstellingen is dat wanneer de cliënt centraal staat, de zrg het beste geleverd kan wrden. Het gaat daarbij m aandacht vr de cliënt, meebewegen met de vraag van de cliënt en het inleven in de ander. In de realiteit zien we echter dat zrgverleners in de lp der tijd hun eigen manier van zrgen ntwikkelen. Die is zrgtechnisch ké en meestal gericht p het z effectief en efficiënt mgelijk helpen van de zrgvrager. Zrgverleners zijn z gewend de dingen p een bepaalde manier te den, dat zij vaak niet meer zien dat het k anders kan. Het aansluiten bij de cliënt is dan meilijk. Het daadwerkelijk centraal stellen van de cliënt en zijn f haar vraag, vraagt een wezenlijk andere manier van zrg verlenen. Znder deze mslag in denken kmt de cliënt niet echt centraal te staan. Het del van een stimul zrgethisch lab is het verbeteren van de zrgverlening aan (veelal udere en kwetsbare) cliënten, via het bewust maken van zrgverleners dat zrg geen rutine mag zijn, maar cnstant met wrden aangepast aan de nden van de cliënt. Hierbij wrdt een berep gedaan p het inlevingsvermgen van die zrgverleners. De pleiding in een stimul zrgethisch lab is erp gericht het inzicht van zrgverleners in het effect van hun handelen te verhgen, via ervaringsgericht leren. De zrgverleners die dit hebben geleerd, vertalen dit vervlgens, samen met hun leidinggevende, naar verbeteringen in de dagelijkse zrgpraktijk en naar de verige medewerkers. Het verhgen van de ethische reflectie betekent dat zrgverleners meer inzicht krijgen in en meer rekening huden met de mstandigheden en waarden en nrmen van degenen aan wie ze zrg verlenen. Hierdr wrdt de kwaliteit van de gebden zrg verbeterd. Het stimul zrgethisch lab is geschikt vr zrgverleners uit diverse mgevingen. Dr het aanpassen van het leermateriaal kan het lab bijvrbeeld dienen als kleinschalige wnvrm in de uderenzrg, psychiatrische intramurale faciliteit, instelling vr verstandelijk beperkten f een herstelafdeling van een ziekenhuis. De kern van een stimul zrgethisch lab wrdt gevrmd dr de inleefsessies. Daarnaast kunnen wrkshps, leergangen en trajectbegeleiding wrden gebden. De inleefsessies laten zrgverleners daadwerkelijk ervaren he het is m verpleegd/verzrgd te wrden, waardr ze zelf ervaren wat er anders kan binnen hun werksituatie. Per inleefsessie ervaring wrdt een grep van 8-10 zrgverleners verzrgd dr 8-10 studenten, gedurende twee dagen en de tussenliggende nacht. De middag van de tweede dag wrdt gebruikt vr ethische reflectie en feedback naar elkaar. Na ngeveer 8 weken vlgt een terugkmsessie vr de zrgverleners, waarin wrdt ingegaan p de veranderingen die zij hebben bewerkstelligd n.a.v. hun ervaringen. Zrgverleners leven zich twee dagen lijfelijk in via simulatie, in de situatie van een afhankelijke zrgvrager. Zij wrden als het ware een afhankelijke cliënt die zrg krijgt van studenten verpleging en/f verzrging. De zrgverleners ervaren wat het is m afhankelijk te zijn van zrg en beleven zelf he het is als er wel f niet p juw beheften wrdt ingespeeld. Zij ervaren hiermee het effect van hun eigen handelen aan den lijve. De zrgverleners krijgen z nieuwe inzichten, leren zich verplaatsen in de ander en leren luisteren naar de vragen van de cliënt. Leerlingen geven in deze twee dagen zrg, znder supervisie van zrgverleners f dcenten. Drdat zij bij deze zrgverlening niet steeds wrden gecrrigeerd als er iets fut gaat, dienen zij zelf ntstane prblemen p te lssen en creatief in te spelen p situaties die zich vrden. Hierdr wrden zij sneller taakvlwassen. De feedback en ethische reflectie aan het einde van de simulatie leidt tt inzichten en vrnemens bij beide partijen die, mits uitgeverd in de echte zrgsituatie, leiden tt meer vraaggerichte en daardr betere zrg. Ok krijgen zrgverleners handvatten mee m de ervaringen m te zetten naar de dagelijkse praktijk. Handleiding stimul lab - Finale versie September2014 3

4 Leeswijzer In de kmende hfdstukken wrden handvatten gegeven vr hen die aan de slag gaan met een nieuwe stimul lcatie. Hfdstuk 1 handelt ver het ndernemersplan, hfdstuk 2 handelt ver de lcatie en de bendigde materialen en hfdstuk 3 ver het persneel. In alle gevallen gaat het m suggesties en aanwijzingen. Omdat ieder lab anders is, zal van alles aangepast meten wrden aan de specifieke situatie van het nieuwe lab. De bestaande labs kunnen hierbij helpen. Hfdstuk 1 - Ondernemersplan Het ndernemersplan plan beschrijft de haalbaarheid van een nieuwe stimul lcatie. Het plan bevat infrmatie ver de vlgende nderwerpen: Missie en idee Delen Mgelijke partners Rechtsvrm Marktnderzek Financiële haalbaarheid Wettelijke en andere vrwaarden Prefprject Missie en idee Vrdat een ndernemersplan kan wrden pgesteld is het ndzakelijk te bedenken waarvr het lab gaat dienen. Een stimul lab kan variëren van een lab dat slechts enkele weken per jaar pen is (bijvrbeeld in een tijdelijk afgeslten vleugel van een zrginstelling) tt een lab dat wekelijks inleefsessies verzrgt vr zrginstellingen van verschillende aard, wrkshps geeft, leergangen verzrgt en aan trajectbegeleiding det. Tussen deze twee uitersten kunnen ng allerlei vrmen vrkmen. Het is daarm van belang vraf te bedenken he het lab gebruikt gaat wrden en welke delgrepen van het lab gebruik kunnen maken. Denk hierbij aan de diverse mgevingen die het lab met kunnen herbergen (ziekenhuis, uderenzrg, psychiatrie en/f verstandelijk gehandicapten) en aan de mgelijke delgrepen als zrgverleners, leidinggevenden, stafmedewerkers, leerlingen, dcenten etc.. Wanneer duidelijk is he het lab eruit gaat zien en wie daarvan gebruik gaan maken kan de missie wrden pgesteld. Deze missie zal uiteraard zijn afgeleid van de basismissie van de stimul zrg ethische labs : de zrg beter maken, via het verhgen van de ethische reflectie van zrgverleners. Delen Uit de missie kmt vrt welke delen het stimul lab na kan streven. Dat kunnen bijvrbeeld nderstaande delen zijn: Inleefsessies leiden tt een kritische reflectie p de zrgverlening dr de zrgverleners. Hierdr gaan zij de zrg anders en beter geven. Dit leidt dus tt betere zrg vr de delgrep. Verwacht mag wrden dat de ervaringen in een stimul lab leiden tt het anders en beter geven van de zrg dr verzrgenden en verpleegkundigen. Dit heeft naar verwachting een psitieve invled p de tevredenheid van de cliënten en p de kwaliteit van de zrg. Medewerkers krijgen dr de ervaring een mgelijkheid m de kwaliteit van zrg bespreekbaar te maken vanuit eigen ervaringen en z psitieve veranderingen weten te bewerkstelligen. De tevredenheid van medewerkers zal tenemen mdat zij in staat zijn zrg van hge kwaliteit te leveren. Wanneer leidinggevenden als delgrep wrden meegenmen kan van Handleiding stimul lab - Finale versie September2014 4

5 leidinggevenden wrdt verwacht dat zij de invering van de wijzigingen n.a.v. stimul ervaringen ndersteunen en stimuleren. Wanneer leidinggevenden de leergang leiderschap gaan vlgen, zullen zij een andere kijk krijgen p hun leiderschap en daardr meer ruimte creëren vr medewerkers m aan de nden van hun cliënten te vlden. Als de deelnemende schlen deelname aan het stimul lab pnemen in het curriculum, krijgen studenten meer aandacht vr zrgethiek en zijn zij beter tegerust vr het werken in de zrg. Mgelijke partners Een stimul lab is geen traditineel vrmingsinstituut waar iedereen die een pleiding wil vlgen zich kan aanmelden. Medewerkers die naar inleefsessies kmen, werken in een instelling die vr deze vrm van pleiden heeft gekzen. Hetzelfde geldt vr leerlingen. Dat betekent dat een stimul lab al snel te maken krijgt met meerdere partijen. Enerzijds de zrginstellingen die hun medewerkers naar stimul trainingen willen laten gaan, anderzijds pleidingsinstituten die stimul willen pnemen in hun curriculum als verplicht nderdeel f als keuzevak. Afhankelijk van de missie en het idee zal het nieuwe lab partners meten zeken en aan zich binden. Vr het binden van partners kan simpelweg gebruik wrden gemaakt van het marktprincipe: z lang het stimul lab meerwaarde biedt zullen zrgverleners en schlen deelnemers naar stimul sturen en daarvr een vergeding betalen. Het vrdeel van deze cnstructie is dat het stimul lab redelijk autnm functineert en dat nieuwe partijen eenvudig kunnen wrden tegelaten. Het nadeel is dat het lab afhankelijk is van de betrkken partijen vr de mzet, znder dat hierver bindende afspraken kunnen wrden gemaakt. Om het hier genemde nadeel te mzeilen kan een samenwerkingsvereenkmst wrden geslten tussen het stimul lab en schlen en zrginstellingen. In de samenwerkingsvereenkmst kan dan nder andere wrden pgenmen heveel leerlingen en zrgverleners jaarlijks naar stimul kmen. Een derde mgelijkheid is het gezamenlijk pzetten van een stimul lab dr meerdere partners. Vr de laatste ptie zullen de partners met elkaar meten kiezen vr een rechtsvrm waarnder het gezamenlijke lab pereert. Het lab kan ndergebracht wrden in de rganisatie van één van de partners, maar er kan k gekzen wrden vr een zelfstandige rechtsvrm vr het stimul lab. Rechtsvrm Ieder stimul lab kiest zijn eigen rechtsvrm. stimul Mrsele is een vzw waarbij ieder van de partners een afvaardiging heeft in de raad van bestuur. stimul Terneuzen is nderdeel van een stichting, de zrginstelling ZrgSaam Zeeuws Vlaanderen. De stimul labs werken znder winstgmerk. De te kiezen rechtsvrm dient daar dan k p te zijn afgestemd. Marktnderzek Vr ieder stimul lab dat breder werkt dan binnen één zrginstelling, geldt dat het van belang is m vldende markt te hebben vr de afzet van de trainingen. Bekijk in het nderzek wie mgelijke klanten zijn van het nieuwe stimul lab, in welke trainingen zij geïnteresseerd zijn en he ver het lab afstaat van andere stimul labs. Dit m te vrkmen dat stimul labs ngewild- cncurrenten van elkaar wrden. Denk bij klanten k aan beide zijden van het spectrum: zwel zrginstellingen als schlen zijn van belang bij het besluit m een lab p te zetten. Neem k de ecnmische ntwikkelingen mee: als sprake is van grte bezuinigingen p de sectr nemen investeringen in pleidingen vaak af, terwijl deze in betere tijden vaak nmisbaar wrden geacht. Financiële haalbaarheid Stel een realistische begrting p en bepaal aan de hand daarvan f het stimul lab zichzelf kan bedruipen f dat tijdelijke f permanente aanvullende financiering ndig is. Al bestaande stimul labs kunnen hierbij ndersteunen drdat zij inzicht kunnen geven in hun eigen begrtingen. Ok kennen zij diverse subsidiemgelijkheden. Handleiding stimul lab - Finale versie September2014 5

6 Wettelijke en andere vrwaarden Onderzek de wettelijke vereisten waaraan het stimul zrgethisch lab met vlden, zwel ten aanzien van het gebuw (bijv. brandveiligheid en arbtechnische regels) als vr het mgen geven van nderwijs. Beschrijf van welke zaken de pzet van het stimul lab afhankelijk is (bijvrbeeld deelname van een minimum aantal instellingen en schlen, f beschikbaar kmen van een geschikte ruimte etc.) waaraan het stimul lab met vlden vrdat het pgezet kan wrden. Beschrijf k de randvrwaarden waaraan vldaan met wrden vrdat het stimul lab gestart kan wrden. Eventueel kunnen hiernder k zaken als een tijdspad, verantwrdelijkheden inveringstraject etc. wrden pgenmen. Prefprject Om te nderzeken f stimul het juiste antwrd is p de vraag die leeft, is het de meite waard m een prefprject vraf te den. Een dergelijk prject kan wrden gedaan in een bestaand stimul gebuw, met de hulp van ervaren stimul persneel. Een stimul prefprject bestaat uit een aantal stimul sessies, bij vrkeur een f twee met leidinggevenden en stafmedewerkers als simulanten en 2-4 sessies met zrgverleners, bij vrkeur uit dezelfde afdeling. Vr de pilt wrdt een werkgrep gevrmd met medewerkers van de zrginstelling(en) en de betrkken schlen. Het prefprject eindigt met een evaluatie aan de hand waarvan een besluit kan wrden genmen m wel f niet een nieuwe stimul lcatie p te zetten. Hfdstuk 2 - Lcatie Omgeving De stimul inleefsessies vragen m een leermgeving die er uit ziet als een intramurale zrginstelling. De srt zrginstelling is minder van belang. Wanneer de lcatie neutraal gestffeerd wrdt, znder al te veel verwijzingen naar een specifieke setting, kan de ruimte plyvalent wrden gebruikt. Belangrijk vr een gede stimul lcatie is dat de privacy van deelnemers gegarandeerd kan wrden. Om vrij hun rl te kunnen spelen is het van belang dat deelnemers niet wrden gezien dr mstanders f cllega s. Dit betekent niet dat een stimul lcatie altijd een apart gebuw met zijn, het is denkbaar hiervr een vleugel van een bestaande instelling te gebruiken. Er zal dan vr gezrgd meten wrden dat deze vleugel niet tegankelijk is vr niet-deelnemers. Omdat studenten zelf zrgen vr de avndmaaltijd en het ntbijt, is het handig als het stimul lab p lpafstand van een levensmiddelenwinkel staat. Het vrdeel daar van is namelijk dat studenten deelnemers mee kunnen nemen naar de winkels, bij wijze van activiteit. Als dit niet tt de mgelijkheden behrt, kunnen bdschappen uiteraard met een aut verder weg wrden gehaald. Het verdient aanbeveling de buren van het stimul lab in te lichten ver de activiteiten die daar plaatshebben en dat het hier gaat m serieuze trainingen. Dit mdat anders mgelijk allerlei njuiste verklaringen wrden bedacht vr het feit dat geznde, vaak jnge mensen twee dagen in een rlstel verblijven en daarna weer lpend naar huis gaan. Ruimten De lcatie dient minimaal te zijn vrzien van een leefruimte en een aantal patiëntenkamers met aangrenzende aangepaste badkamer. De leefruimte wrdt ingericht met één f meerdere tafels waaraan dr 8-10 bewners gezamenlijk en met hulp van verzrgenden kan wrden gegeten. Daarnaast is er een zithek met banken f (sta-p) stelen. Wanneer deze ruimte neutraal wrdt gehuden qua inrichting kan deze zwel dienen als wnkamer (verzrgingshuis f psychiatrische instelling) als dagpvang (herstelafdeling). De patiëntenkamers bestaan bij vrkeur uit een mix van eenpersns- en tweepersnskamers, met in ttaal ruimte vr 8-10 simulanten. De patiëntenkamers wrden sber ingericht, met een ziekenhuisbed, sbere decratie en znder radi en/f televisie. De patiëntenkamer vrmt hierdr een plek vr reflectie i.p.v. ntspanning. Naast deze minimale vrzieningen zijn een keuken, verpleegpst, leslkaal, eventueel een bad- f Handleiding stimul lab - Finale versie September2014 6

7 snezelkamer en slaapplaatsen vr leraren en studenten gewenst. De keuken wrdt in de bestaande stimul lab s gebruikt vr het vrbereiden van de chtend- en avndmaaltijden en vr activiteiten met deelnemers zals kekjes bakken. Daarnaast vrmt de keuken een rustpunt vr de studenten. Ok gebruiken de studenten de keuken als zij met elkaar f de dcent willen verleggen. De dcent brengt dan k vaak een grt deel van de dag dr in de keuken. Een zusterpst kan handig zijn vr de pslag van materialen, het uitzetten van medicatie en schrijven van dssiers etc. Wanneer er ruimte is vr een leslkaal f cnferentieruimte kunnen daar de ntvangst van deelnemers, feedback en ethische reflectie plaatsvinden. Ok kan deze gebruikt wrden vr de terugkmmmenten, wrkshps en andere trainingen. Wanneer geen leslkaal beschikbaar is kan hiervr de wnkamer wrden gebruikt, hewel dit niet ideaal is. Wanneer de mgelijkheid aanwezig is m een badkamer met hg-laag f kantelbad in te richten, is dit gewenst. Het geeft mgelijkheden vr mensen m in en uit bad getild te wrden, vlledig te wrden gewassen etc. Plaats dit bad dan niet in één van de patiëntenkamers, maar in een aparte ruimte, die eventueel ingericht wrdt als snezelruimte. Omdat de studenten en dcenten k vernachten zijn slaapplaatsen vr twee leraren en 8-10 studenten ndig. Denk hierbij k aan het eventueel gescheiden kunnen laten vernachten van vruwelijke en mannelijke dcenten en zrg ervr dat dcenten en studenten gescheiden kamers hebben. Als laatste is het erg plezierig m minimaal één kantr te hebben vr het stimul persneel. Materialen Naast ruimten zijn k materialen ndig. Om twee dagen in het huis te verblijven zijn materialen ndig p het gebied van eten en drinken. Kffie en thee faciliteiten, een beperkte keuken inventaris incl. kelkast, vldende brden en bestek, z mgelijk een afwasmachine en aangepaste brden en bestek. Warme maaltijden wrden bij vrkeur gebracht dr een verzrgingstehuis, zdat simulanten ervaren welk eten mensen in verzrgingshuizen krijgen. Denk k aan een warmhudwagen vr de warme maaltijd. Vldende linnenged en handdeken vr de deelnemers zijn eveneens van belang. Schaf minimaal twee sets aan per bed, aangezien het bed aan het einde van de sessie schn met wrden pgemaakt dr de studenten. Studenten en leraren kunnen eventueel eigen linnenged meenemen. Er met een mgelijkheid zijn m het linnen te wassen f naar een wasserij te brengen. Ok zijn materialen ndig die bij de dagelijkse verzrging van de deelnemers gebruikt wrden. Denk in ieder geval aan: tilliften (actief en passief), rlstelen, rllatrs, krukken, lprekken, wandelstkken, WC-verhgers, wandbeugels, duchestelen, beddenpannen, urinalen, wasbekkens en medicijncassettes. Trippelhezen en fixatievestjes hren tt de mgelijkheden evenals indikmiddel vr dranken en incntinentiemateriaal. Hiernaast zijn hulpmiddelen ndig m deelnemers te helpen hun rl ged te spelen. Ordpjes, speciale brillen met halfzijdig zicht, tunnelzicht en wazig zicht en blinddeken. Spalken en driekanten deken m lichaamsdelen te fixeren (bijvrbeeld bij halfzijdige verlamming), katenen handschenen m lagere geveligheid van de vingers te simuleren. En eventueel een uderdmspak dat het effect geeft dat men vermeide gewrichten heeft. Hfdstuk 3 - Persneel Het aantal bendigde medewerkers is afhankelijk van de activiteiten die dr het stimul lab wrden ntplid. De vlgende functies zijn bij de huidige stimul lab s bekend: Directeur: De directeur is verantwrdelijk vr de gang van zaken en nderhudt cntacten met zrgverlenende instanties en schlen. De directeur vertegenwrdigt stimul naar Handleiding stimul lab - Finale versie September2014 7

8 betrkken instanties, geïnteresseerde partijen etc. De directeur pleegt acquisitie met als del dat de ttale capaciteit van het stimul lab wrdt benut. stimul trainers: stimul trainers wrden ingezet vr de inleefsessies, wrkshps en trainingen, inclusief het vrbereiden van bijeenkmsten en het ntwikkelen van nieuwe en maatwerk trainingen. Secretarieel medewerker: iemand die de planning verzrgt, afspraken maakt, deelnemers vrziet van materiaal, rekeningen verstuurt, bestellingen det etc. etc.. Schnmaakpersneel: tijdens de stimul ervaring huden de studenten de ruimten schn. Het stimul wrdt pgeruimd achtergelaten. Na iedere grep dient het stimul te wrden schngemaakt en het linnen te wrden gewassen. Onderhudspersneel: medewerkers beschikbaar vr het pknappen van klusjes aan het gebuw, verhelpen van stringen.i.d. Zwel schnmaakpersneel als nderhudspersneel kan in dienst wrden genmen f via een bedrijf wrden geleverd. Prfiel stimultrainer Een stimultrainer is enthusiast, gedreven, creatief en heeft ervaring als trainer. stimul trainers zijn mensen met een passie vr zrg en leren, die het als een uitdaging zien m anderen te helpen greien én die zichzelf verder willen ntwikkelen. Activiteiten 1. rganiseren en geven van trainingen p de terreinen kwaliteit van zrg, belevingsgericht werken en ethiek. 2. begeleiden van stimul sessies, inclusief vrbereiding en nazrg 3. leiden van grepsgesprekken, intervisie etc. 4. ntwikkelen van trainingen f trainingsnderdelen Cmpetenties 1. leiden van grepen 2. didactische kwaliteiten 3. cmmunicatieve vaardigheden 4. vermgen te reflecteren p het eigen handelen 5. luistervaardigheid 6. mgaan met (greps-)weerstand Persnlijkheid Je bent leergierig en creatief en in staat m anderen te enthusiasmeren. Je vindt het leuk m mensen in grepsverband iets te leren. Je bent een gedreven en flexibele persnlijkheid. Dit laatste kmt.a. tt uiting in flexibiliteit t.a.v. de je taken en werkuren. Opleiding en ervaring Een stimul trainer heeft tenminste een HBO pleiding en minimaal twee jaar ervaring als trainer, dcent f begeleider van grepen. Je bent bereid de interne training te vlgen tt stimul begeleider. Meer infrmatie kan u verkrijgen in het stimul lab in Vlaanderen (Mrsele) En in Nederland via We wensen u veel geluk! Handleiding stimul lab - Finale versie September2014 8