cursus: Dienstverleningsplan

Transcriptie

1 cursus:

2 >Inhoud > Over deze cursus 3 > Doelgroepen 5 > Hulpvragen in kaart brengen 8 > Schrijven dienstverleningsplan 11 > Reflectie 19 > Theoriebron 1: Hulpvragen 21 > Theoriebron 2: De cyclus van methodisch werken 23 > Theoriebron 3: 26 > Theoriebron 4: SMART 28 > Theoriebron 5: Evaluatie 29 > Werkmodel: Woordenlijst 30 > Werkmodel: Cursusplanning 31 > Werkmodel: Samenwerkingscontract 32 > Beoordeling 33 Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus KB Meppel Tel.: Fax: info@eduactief.nl Internet: Sandra Liem en ROC Mondriaan Auteurs Titel Vormgeving DBD design/ruurd de Boer, omslag: Tekst in Beeld/Hubi de Gast Foto s Uitgeverij Edu Actief b.v. ISBN Eerste druk / tweede druk Copyright 2010 Uitgeverij Edu Actief b.v. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.

3 >Over deze cursus In deze cursus maak je kennis met het systematisch schrijven van een dienstverleningsplan. Doelstellingen Je kunt een omschrijving geven van het werkveld van de sociaalmaatschappelijk dienstverlener (SMD er). Je kunt een omschrijving geven van doelgroepen waarmee SMD'ers werken. Je kunt de hulpvragen van een cliënt in kaart brengen. Je kunt hulpvragen van cliënten koppelen aan relevante organisaties en/of hulpverleners. Je kunt aan de hand van beschikbare gegevens een dienstverleningsplan schrijven. Beoordeling Je wordt op verschillende punten beoordeeld. Kijk voor deze punten achterin dit boek. Belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen nette uitwerking van de opdrachten een juist dienstverleningsplan. Je toekomstige collega Naam: Werkzaam bij: Medewerkers: Werkzaam als: Soort werkzaamheden: Over de werkomgeving: Wat is leuk aan je werk? Grootste blunder: Waar werk je aan? Karijne Venema AZC Vliegendam Vijf beroepskrachten, vijftien vrijwilligers, manager Sociaalmaatschappelijk dienstverlener Schakelfunctie tussen asielzoeker met een hulpvraag enerzijds en organisaties met een hulpaanbod anderzijds. Hierbij valt te denken aan zaken als gezinshereniging, uitleg geven over de materiële rechtspositie en cliëntendossiers aanleggen en bijhouden. Maar ook overige niet aan asiel gerelateerde vragen komen voor. Het AZC Vliegendam is voornamelijk een terugkeerlocatie (TL). Dat houdt in dat de bewoners in principe een eerste negatieve beslissing hebben gekregen en in afwachting zijn van de uitspraak van de rechter in (hoger) beroep of dat zij al zijn uitgeprocedeerd. De verscheidenheid aan hulpvragen. Je kunt echt iets voor mensen betekenen. Een glimlach op het gezicht van iemand die al zo veel ellende heeft meegemaakt maakt je hele dag goed. Op mijn eerste werkdag vroeg een jongen uit Malawi mij ten huwelijk. Ik wilde beleefd maar duidelijk nee (=hapana) zeggen in het Swahili en zei ndiyo (= ja). Mijn collega s en andere bewoners hebben hard gelachen om mijn vergissing. Later kon ik er de lol ook wel van inzien. Ik help een man op zijn zoektocht naar familieleden. Ik probeer hem te begeleiden in het proces van gezinshereniging. Daarvoor heb ik samen met hem een dienstverleningsplan opgesteld. Uitgeverij Edu'Actief b.v. 3

4 Beroepsproduct: Het dienstverleningsplan Dit beroepsproduct inleveren voor: Je ondersteunt een asielzoeker bij het zoeken van een woonruimte. Bedenk samen met je groepsgenoten een casus over dit onderwerp. Processtappen Maak een planning en stel een samenwerkingscontract op. Bedenk een casus. Beschrijf kort de inhoud van elk onderdeel. Werk elk onderdeel van het dienstverleningsplan uit. Laat elk onderdeel controleren voordat je verdergaat met het uitwerken van het beroepsproduct. Maak een verslag van alle geschreven hoofdstukken. Laat elke processtap goedkeuren door je docent voordat je verdergaat met de volgende processtap. Eisen aan het beroepsproduct Het dienstverleningsplan bevat de volgende onderdelen: 1. de beginsituatie 2. de hulpvraag 3. SMART doelstellingen 4. de rol van eventuele andere betrokken instanties 5. de activiteiten per betrokkene (cliënt, SMD'er, andere hulpverleners) om doelstellingen te behalen 6. een tijdsplanning 7. vragen voor de evaluatie (product én procesevaluatie). Werkmodel: Samenwerkingscontract Maak een planning voor deze cursus. Plan eerst het beroepsproduct. Werkmodel: Cursusplanning 4

5 >Doelgroepen Doelstellingen Je kunt van enkele doelgroepen een globale beschrijving geven. Je kunt regelgeving en voorzieningen voor een doelgroep omschrijven. Per doelgroep kun je behoeftes noemen waaraan je als SMD'er kunt voldoen. Verveling is een veelvoorkomend probleem binnen het AZC van Karijne. De manager heeft haar gevraagd uit te zoeken welke behoeftes de bewoners hebben op dit gebied. Ook kijkt Karijne naar de regelingen en voorzieningen die mogelijk kunnen bijdragen aan het oplossen van dit probleem. Taal Taal Taal Taal Soms is het moeilijk om de juiste informatie te vinden. Gebruik dan synoniemen voor woorden. Zoek via naar synoniemen voor de volgende woorden: huisvesting, asielzoeker, procedure, vergunning, wetgeving en regels. Schrijf de woorden met hun synoniemen en de betekenis ervan in je woordenlijst. Na afloop van deze cursus neem je dit overzicht op in je taalportfolio. Schrijf andere moeilijke woorden die je in deze cursus tegenkomt ook op in je woordenlijst en zoek de betekenis van deze woorden op. Werkmodel: Woordenlijst Opdracht 1: Kenmerken doelgroepen Maak van elke hieronder genoemde doelgroep een korte omschrijving. Noteer per doelgroep interesses en behoeftes met betrekking tot activiteiten. Doelgroep jongeren (1317 jaar) Interesses: Behoeftes: Doelgroep kinderen (612 jaar) Interesses: Behoeftes: Doelgroep alleenstaande mannen Interesses: Behoeftes: Uitgeverij Edu'Actief b.v. 5

6 Doelgroep jonge moeders Interesses: Behoeftes: Opdracht 2: Regelingen en voorzieningen Kind van asielzoeker mist spel en school De kwaliteit van de scholing, spel en vrije tijd, gezondheidszorg en veiligheid van kinderen van asielzoekers laat te wensen over. Dat is de conclusie van het vandaag aan staatssecretaris Albayrak (Justitie, PvdA) gepresenteerde rapport Kind in centrum. Het rapport is het resultaat van twee jaar onderzoek door Unicef, Stichting Kinderpostzegels en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers naar de rechten van de zes tot achtduizend kinderen die met hun ouders in Nederlandse asielzoekerscentra wonen. Deze kinderen leven vaak jaren in onzekerheid, op een afgesloten terrein achter een slagboom. Waar de problemen zich volgens de onderzoekers opstapelen. Daarnaast zijn de lange duur van de asielprocedure, het vele verhuizen, het ontbreken van informatie en de schaamte voor het asielzoekerschap belangrijke stressfactoren. Eén van de 66 geïnterviewde kinderen: Op school heb ik wel vriendjes, maar die doen anders tegen ons omdat we asielzoekers zijn. Het Internationaal Verdrag van de Rechten van het Kind verplicht de aangesloten staten, waaronder Nederland, om goed voor kinderen in asielzoekerscentra te zorgen. Net zo goed als voor andere kinderen in Nederland. Kinderen hebben volgens het verdrag recht op privacy, informatie, bescherming, scholing en ontwikkeling. Die rechten worden volgens het rapport niet gewaarborgd. De kinderen wonen met hun familie bijvoorbeeld te klein. Even alleen zijn of rustig huiswerk maken kan niet. Ook vervelen ze zich. Er is geen geld om aan activiteiten mee te doen. En als geld het probleem niet is, ligt het asielzoekerscentrum vaak te afgelegen om ergens naartoe te kunnen. Bovendien moeten asielzoekergezinnen vaak verhuizen waardoor het voor de kinderen moeilijk is om zich aan te sluiten bij een club. De hoge verhuisfrequentie is volgens de onderzoekers op meer fronten problematisch. Het vergroot de leerachterstand die ze al hadden. Ook willen veel kinderen geen nieuwe vriendschappen sluiten omdat ze weten dat ze toch weer gaan verhuizen. Bron: NRC Handelsblad, 12 juni Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is door het ministerie van Justitie aangesteld om de opvang en begeleiding van asielzoekers te regelen. Asielzoekers hebben in Nederland diverse rechten en plichten. Een van de rechten van kinderen van asielzoekers is recreatieve en educatieve activiteiten volgen. Lees het artikel Kind van asielzoeker mist spel en school. Onderstreep de problemen waarmee deze kinderen te maken hebben. Zet de problemen die met verveling te maken hebben hieronder in de linkerkolom en noteer in de middelste kolom leuke activiteiten om deze problemen op te lossen. Schrijf in de rechterkolom op welke middelen je nodig hebt om de activiteiten uit te kunnen voeren. Wissel je ideeën uit met je klasgenoten en kijk naar de haalbaarheid ervan. 6

7 Problemen Leuke activiteiten Benodigde middelen In de onderstaande woordzoeker staan vijf organisaties die voorzieningen voor asielzoekers aanbieden. Noteer ze en zoek hun hulpaanbod op. T A G N H I A K V J R H Q P O L I T I E P S U C X Z A V F H N G J I D Q R M P B O A R P S G J P L T N G L M N Z B A F I I Q Y O T Q O F X Y B L V F Y C G R N B U M X Q R N X S G A D G E M E E N T E X Uitgeverij Edu'Actief b.v. 7

8 >Theoriebron 1: Hulpvragen Om een cliënt goed te kunnen begeleiden, adviseren of informeren, is het van belang te weten wat precies zijn hulpvraag is. Meestal zal hij dit zelf kunnen vertellen, maar soms moet je hem hierbij helpen. Hulpvraag = het vastgelegde probleem in de eigen bewoordingen van een cliënt omschreven. Datgene wat deze persoon ervaart en wat zijn wensen zijn ten aanzien van een oplossing. (definitie naar Hulpvraag verduidelijken Om de hulpvraag goed in kaart te brengen, moet je als SMD'er op de volgende punten letten: 1. Aandacht en begrip tonen Door aandachtig naar je cliënt te luisteren en begrip voor zijn situatie te tonen, voelt hij zich sneller op zijn gemak. Hierdoor zal hij gemakkelijker over zijn probleem praten. 2. Actieve luisterhouding Een actieve luisterhouding geeft aan dat je daadwerkelijk betrokken bent bij de cliënt. Je laat hem niet alleen praten, maar je stelt ook vragen om meer informatie te krijgen. Je kunt hierbij gebruikmaken van zogenoemde open vragen of van doorvragen als je vermoedt dat er nog meer aan de hand is. Open vragen stellen Open vragen zijn vragen waarop je niet alleen met ja of nee kunt antwoorden. Voorbeelden van open vragen zijn: Welke kleuren vind jij mooi?, Wat verwacht jij van de dienstverlening? Doorvragen Bij doorvragen komt vaak onderliggende informatie boven die in eerste instantie niet zichtbaar was. Bijvoorbeeld: 'Je verwacht dat je door nieuw werk gelukkiger wordt. Wat voor soort werk zou dat kunnen zijn? Op welke manier verwacht je gelukkiger te worden door nieuw werk? 3. Samenvatting geven Tussentijds en aan het eind van het gesprek geef je een samenvatting om te checken of het verhaal goed overgekomen is. Dit kun je het best in een vragende vorm doen, zoals: Heb ik het zo goed samengevat? 4. Feedback vragen Tot slot vraag je de cliënt of hij nog andere dingen wil toevoegen. Ook vraag je hoe hij het gesprek ervaren heeft en of je hem alle ruimte gegeven hebt om zijn verhaal te doen. Meer van deze communicatietechnieken komen later in de opleiding aan de orde en zullen we nu verder niet behandelen. Matchen De letterlijke betekenis van dit woord is passen. Als zaken bij elkaar passen, dan kunnen we zeggen dat ze matchen. Bij sociaalmaatschappelijke dienstverlening bedoelen we dan dat het hulpaanbod moet passen bij de hulpvraag. Met andere woorden: welke instelling kan het best helpen bij het oplossen van de hulpvraag? Om te bepalen wat het best past, kijk je niet alleen naar het aanbod van hulpverleners maar houd je ook rekening met de persoonlijke voorkeur van de cliënt. De één heeft liever een organisatie met een christelijke inslag, terwijl de ander hiervoor juist niet kiest. Om goed te kunnen matchen, moet je Uitgeverij Edu'Actief b.v. 21

9 dus op de hoogte zijn van de wensen van de cliënt (intakegesprek) en van de mogelijkheden die de verschillende hulpverleners bieden. Om het ondersteuningsaanbod goed te matchen met de hulpvraag, is doorverwijzen naar en overleggen en samenwerken met partners van groot belang. Prioriteiten stellen Omdat niet alle problemen in één keer opgelost kunnen worden, moet je prioriteiten stellen. Prioriteiten moeten altijd op het doel gericht zijn en zijn op twee manieren te bepalen. Je kijkt naar de termijn die je bij de doelen gesteld hebt om een indruk te krijgen van de urgentie. Met andere woorden: wat is dringend en wat kan later? Hiermee heb je de eerste rangschikking te pakken. Daarnaast is het net zo belangrijk om te kijken naar welke doelen noodzakelijk zijn en welke minder noodzakelijk. Het onderstaande voorbeeld zal dit verschil verduidelijken. Sonja wil studeren in Groningen. Ze woont nu nog thuis en de reisafstand is te groot om dagelijks openneer te gaan. Daarnaast twijfelt ze nog tussen twee studies en heeft ze zich nog niet ingeschreven. Binnen een maand lopen de inschrijftermijnen af en moet Sonja dus een keus hebben gemaakt. Als ze gaat studeren, wil ze ook graag lid worden van een studentenvereniging. Eigenlijk vinden haar ouders het nog veel te vroeg voor haar om op kamers te gaan, ze zien liever dat hun dochter een studie dicht bij huis kiest. Sonja moet veel besluiten nemen en dingen regelen. Ze besluit een prioriteitenoverzicht te maken om te bepalen wat eerst moet en wat later kan. Voorbeeld van een prioriteitenoverzicht: Keuze uit: laag, gemiddeld, hoog, zeer hoog. Dringend Noodzakelijk Kamer zoeken gemiddeld hoog Gesprek met ouders over zelfstandig wonen hoog gemiddeld Studiekeuze maken zeer hoog zeer hoog Aanmelden bij studentenvereniging laag laag Op basis van deze rangschikking kan Sonja het volgende prioriteitenlijstje maken: 1. studiekeuze maken 2. gesprek met ouders over zelfstandig wonen 3. kamer zoeken 4. aanmelden bij studentenvereniging. Binnen het werkveld van een SMD'er zijn de keuzes vaak complex en is een dergelijk onderscheid in doelstellingen belangrijk om het overzicht te bewaren. Om de cliënt betrokken te houden bij zijn eigen hulpvraag, moet hij deze keuzes zelf maken. De SMD'er speelt hierbij alleen een adviserende rol. 22

10 >Beoordeling Naam deelnemer: Namen groepsleden: Groep: Docent: Blok: Cursus: Onderwerp: Beoordeling Criteria Voldoende Onvoldoende Beroepsproduct Processtappen planning en samenwerkingscontract casus korte omschrijving onderdelen uitwerking onderdelen verslag. ziet er verzorgd uit bevat de onderdelen van een dienstverleningsplan, inclusief een voorkant en inhoudsopgave de beginsituatie is juist omschreven de hulpvraag is juist omschreven de doelen zijn SMART geformuleerd de rol van eventuele andere betrokken instanties is juist omschreven bevat beschrijvingen van activiteiten per betrokkene om doelstellingen te behalen bevat een realistische tijdsplanning bevat voldoende vragen voor de product en procesevaluatie. Uitgeverij Edu'Actief b.v. 33

11 Beoordeling Criteria Voldoende Onvoldoende Actieve deelname in de les Opdrachten Mondeling en schriftelijk taalgebruik De student was voldoende aanwezig. De student leverde een positieve bijdrage in zijn/haar groepje. De student leverde een actieve bijdrage in de les. De opdrachten voor de cursus zijn goed en netjes uitgewerkt. De eigen evaluatie is ingevuld en besproken. Mondeling taalgebruik Schriftelijk taalgebruik De teksten zijn in correct Nederlands geschreven. Overig Eindbeoordeling: Onvoldoende Voldoende Goed > Datum:... Paraaf docent: Paraaf deelnemer: