Woord van de Voorzitter

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2012

2 Jaarverslag 2012

3

4 Woord van de Voorzitter Beste collega s, Beste vrienden, Niemand weet beter dan de mensen uit de vastgoedsector dat onze economie cyclisch is. We beleven moeilijke tijden en voor ons is de uitdaging enorm. Ik neem het voorzitterschap van de Beroepsvereniging van de Vastgoedsector (BVS) over op een moment dat we ons in een dalende curve bevinden, maar ik ben er vast van overtuigd dat we nu moeten nadenken over hoe we ons werkkader kunnen aanpassen. Zodra we weer op de stijgende lijn zitten, zullen we met ons hoofd alweer ergens anders zitten. Ons werkkader veranderen betekent dat we ook het fiscale kader moeten aanpakken. En we mogen gerust ambitieus zijn. Stoutmoedig zelfs. We moeten de moed hebben om aan iedereen aan onze leden, onze beleidsmensen, de publieke opinie te zeggen dat we ons hele fiscaal stelsel moeten herzien. Na tientallen jaren van opeenvolgende wijzigingen is het zo n complex kluwen geworden dat elke poging om het aan te passen aan de nieuwe noden de situatie alleen maar erger maakt en net het omgekeerde oplevert van wat we verwachtten. Ik ben vast van plan om me tijdens mijn voorzitterschap volledig in te zetten om deze doelstelling helemaal bovenaan onze prioriteitenlijst te zetten. Men zal ons ongetwijfeld antwoorden dat het nu het moment niet is om de fiscale druk te verlagen, aangezien de overheid nu al haar laatste centen bij elkaar schraapt om het begrotingstekort te verkleinen. Maar dan vergeet men dat 50% van de kosten van een nieuwbouw naar de federale en gewestelijke overheden gaat in de vorm van directe en indirecte belastingen en taxen. Steun voor de nieuwbouw en de renovatiesector leidt dus niet alleen tot nieuwe jobs, het komt ook de schatkist ten goede. De verschillende segmenten van de vastgoedmarkt worden gekenmerkt door een verschillend lot. Dat is niet nieuw. De kantoormarkt is futloos. Dat is ook niet nieuw. Maar de vrij grote hoeveelheid verouderde gebouwen mag in geen geval de bouw remmen van gebouwen die goed presteren op energie- en milieuvlak en die aangepast zijn aan de noden van Belgische of buitenlandse bedrijven, administraties en organisaties. De woningmarkt heeft een mooie toekomst voor zich aangezien de bevolking in de meeste steden van ons land zal groeien. Zoals de meeste stedenbouwkundigen zeggen, is huisvesting de belangrijkste functie van een stad geworden. We moeten een antwoord bieden op die uitdaging die uitdagingen: comfortabele en betaalbare woonomstandigheden aanbieden aan steeds kleinere gezinnen, nieuw samengestelde gezinnen, alleenstaanden en aan bejaarden die in hun vertrouwde omgeving willen blijven wonen. Het is onder andere op die markt dat we moeten strijden voor een wijziging van ons belastingstelsel, nieuwe pistes moeten onderzoeken, zoals een echte aflossing van het geleende kapitaal, en onze beleidsmakers moeten overtuigen over te gaan tot een duurzame BTW-verlaging. Ons belastingstelsel moet absoluut de inspanningen van de gezinnen aanmoedigen en ondersteunen opdat ze een eigen woning zouden kunnen verwerven, maar we moeten moedige voorstellen durven doen. De retailmarkt maakt het goed, ondanks de huidige economische context. Ook al lijkt het er voorlopig op dat de consument in ons land de vinger niet op de knip houdt, toch moeten we waakzaam zijn: ook hier moeten we vermijden dat onze ondernemingen niet meer zouden kunnen bouwen of vernieuwen. Het Belgische commerciële weefsel moet zich aanpassen aan de consumptie en de mobiliteit van zijn burgers. De logistieke markt lijkt in 2012 gestabiliseerd te zijn. Alles wijst erop dat de logistieke sector voordeel haalt uit de boom van de e-commerce. Deze situatie, die overigens niet typisch is voor ons land, sterkt ons alleen maar in onze mening dat de vastgoedspelers zich moeten kunnen aanpassen aan de evolutie van de markten. Ik ben ervan overtuigd dat elk van ons, net als onze verkozenen en beleidsmensen, zich bewust zijn van wat er op het spel staat. Ik wens jullie allemaal een zeer gelukkig Een jaar waarin jullie projecten hopelijk ook vorm mogen krijgen. Etienne Dewulf - Voorzitter 5 BVS Jaarverslag 2012

5

6 7 BVS Jaarverslag 2012

7 Inleiding 2012, geen topjaar en ook geen rampjaar...maar een jaar vol vragen Er bestaat niet één enkele vastgoedmarkt. Er bestaan verschillende markten, in functie van de sector waarop ze steunen. Bovendien speelt ook het geografische aspect een grote rol. Daarom spreken we van gemeenten als we het over de residentiële markt hebben, van wijken in de kantoorwereld en van straten in de retailsector. Aangezien al deze micromarkten cyclisch zijn, is er weinig kans gesteld dat iemand dat al zou willen dat we bij het jaaroverzicht van de vastgoedsector ooit één en dezelfde trend zouden kunnen opgeven. Ook 2012 is geen uitzondering op deze regel. Natuurlijk zijn er verschillende segmenten waar nu al een paar jaar zo goed als geen activiteit is, maar andere segmenten houden goed stand. En wie de vastgoedmarkt onder de loep neemt, zal vaststellen dat het niet allemaal droefheid troef is, wel integendeel. De twee sectoren die tot op vandaag stand gehouden hebben tegen de crisis de retail- en de residentiële sector blijven op koers. Niet overal en niet overal op dezelfde manier, maar voldoende opdat de grote tendensen positief blijven. De outsiders de studentenhuisvesting, de rusthuizen en het vrijetijdsvastgoed houden stand. Hetzelfde geldt voor het semi-industriële en het logistieke vastgoed die nog steeds strijdvaardig zijn, ook al was het in de loop van 2012 vaker buiten dan binnen de Belgische grenzen. De schaduw die over de vastgoedmarkt hing na de onzekerheid veroorzaakt door de fiscale omzendbrief inzake de antimisbruikbepaling had veel nefastere gevolgen kunnen hebben voor het aantal transacties. Deze juridische onzekerheid, die ervoor zorgt dat niemand nog weet of een bepaalde transactie al dan niet onder de antimisbruikbepaling valt, blijft als een zwaard van Damocles over de sector hangen. En de verwijten jegens de administratie die de economische gevolgen niet correct ingeschat zou hebben, zijn nog steeds niet van de lucht. Desalniettemin, ook al was de algemene sfeer niet opperbest, het heeft geen zin het jaar 2012 te vervloeken. Integendeel zelfs: er wordt gezegd dat de consument de impulsaankopen achter zich gelaten heeft; hetzelfde geldt voor de vastgoedspelers die steeds weer selectiever moeten zijn, moeten diversifiëren en professioneler moeten worden. En over eigen middelen moeten beschikken want in 2012 zijn de banken nog terughoudender geworden. Residentieel Duur of overschat? Of geen van beide? De bronnen zijn even talrijk als divers: banken, notarissen, vastgoedkantoren, meetkundig schatters van vastgoed. Sommige cijfers zetten echter wel aan tot nadenken en roepen zelfs vragen op. Volgens het vastgoedkantorennetwerk Century 21 zal in de toekomst niet elke Belg huiseigenaar kunnen worden. Hiervoor wordt verwezen naar de daling in koopkracht en de terughoudendheid van de financiële instellingen. Er zijn nog altijd bijna drie Belgen op vier (74%) eigenaar van hun woning, maar dat is minder dan twee jaar geleden toen bijna vier op de vijf (78%) huiseigenaar waren. Ondanks alles, bevestigt het netwerk, blijft België in de West-Europese kopgroep op het vlak van toegang tot het eigenaarschap. Zo is dat percentage in Frankrijk slecht 56% en in Nederland 55%. De Belg blijft zin hebben om een woning te kopen, voegt Century 21 er nog aan toe. Zo zou bijna één actieve Belg op vijf (of 1,5 op 7 miljoen) vandaag via allerhande kanalen op zoek zijn naar vastgoed. Niet alleen onder invloed van de hoge huurkosten maar vooral ook omwille van zijn bezorgdheid voor de toekomst: welke investering kan evenveel zekerheid bieden als de baksteen? Ook al beginnen de Belgen er steeds later aan (hoewel nog steeds negen jongeren op tien huiseigenaar willen worden voor hun 30ste), ze worden ook steeds mobieler. En gevoeliger voor alternatieve oplossingen. Dit onvermurwbare enthousiasme voor de baksteen heeft iets geruststellends. Net als de nog steeds zeer lage intrestvoeten en de aangekondigde demografische evoluties. Het blijft wel zo dat het aantal hypothecaire kredieten gedaald is, vooral in het 3de trimester van 2012; maar 2010 en 2011 waren dan ook uitzonderlijke jaren, onder andere dankzij de fiscale gunstmaatregelen voor de renovatiesector. We zitten in elk geval 8 BVS Jaarverslag 2012

8 op een groter aantal dan in 2009, bevestigt de Beroepsvereniging van het Krediet (BVK) De notarissen blijven optimistisch en verwijzen hiervoor naar de intense en verrassende bedrijvigheid in de zomer, die doorgaans zwakker is. In het 3de trimester van 2012 bleef de prijs van een woonhuis stijgen tot zo n euro. De prijs voor een appartement stabiliseerde rond de euro. Voor Trevi was er geen stijging maar een lichte daling, waar de vakmensen zich evenwel geen zorgen over maken. In 2012 konden we echter niet om het buitenlandse oordeel over de Belgische markt heen. Men had het over een overwaardering, een sterke overwaardering zelfs: 20% volgens het IMF, 30% volgens Standard & Poors, 56% volgens The Economist. Volgens hen liggen de prijzen abnormaal hoog in vergelijking met de huurprijzen en de verwachte meerwaarde. En de rendementen zijn gezakt. Standard & Poors stelt echter ook gerust: de markt stabiliseerde in het 3de trimester van 2011 en de vertraging zou zich moeten doorzetten in 2012 en 2013 zonder evenwel voor een forse prijsdaling te zorgen. Waarop de Belgische observatoren antwoordden met een salvo van bedenkingen: de rendementen blijven op een aanvaardbaar niveau, zeker in vergelijking met andere activa; het kapitaal blijft gevrijwaard en een beetje minder speculatie zal niemand kwaad doen, zeker de vastgoedmarkt niet; de huurprijzen die als basis dienen voor de berekening werden niet meer echt en concreet gemeten; in crisistijden moet er rekening gehouden worden met het huurrendement terwijl tijdens een boom (zoals van 1997 tot 2007) de waardevermeerderingen (bijna) volstaan; en, last but not least, deze eminente observatoren onderzoeken niet de verhouding tussen prijzen en inkomens maar de verslechtering van die verhouding in vergelijking met het langetermijngemiddelde. Volgens ING meet dat cijfer dus niet de overwaardering maar de stijging, in mindere of meerdere mate, van de verkoopprijzen in vergelijking met de inkomens, de huurprijzen en de consumptieprijzen. Maar, bevestigt de bank, in België is die verhouding de voorbije 25 jaar verslechterd. De stijgingen van weleer liggen achter ons. De prijzen in België zijn globaal gezien hoog maar niet onbetaalbaar. Toch is het zo dat men vandaag langer gewerkt en gespaard moet hebben voor men zich vastgoed kan veroorloven, stelt ING vast, dat bovendien een kritische noot plaatst bij zijn geruststellende toon door zich zorgen te maken over het risico op een stijging van de in trestvoeten en een potentieel minder gunstig fiscaal klimaat. Uit de door het IMF, S&P of The Economist gemeten overwaardering onthoudt Petercam vooral de zekerheid dat men niet langer prijsstijgingen moet verwachten zoals de voorbije 10 à 15 jaar (tot 7% per jaar tussen 2002 en 2011). Deloitte schuift op zijn beurt verpletterende cijfers naar voren: als de gemiddelde prijs voor een appartement van 70 m2 in België overeenkomt met 3,75 jaar brutosalaris, dan is dat tussen 6 en 7 jaar in Spanje, Nederland en Oostenrijk, en tussen 8 en 9 jaar in Frankrijk en Italië (ook al houden we rekening met de zware loonlasten in België, het verschil blijft groot); de gemiddelde prijs voor een vierkante meter nieuwbouw wordt in Brussel, de duurste stad van het land (met uitzondering van Knokke), op zo n euro geschat, op hetzelfde niveau dus van Berlijn, Turijn of Praag, op een zeer redelijk niveau in vergelijking met de euro van Hamburg en Frankfurt, de euro van Kopenhagen, in Milaan en Rome, tot meer dan euro in Parijs. Dit alles met de hoopgevende noot dat terwijl België in 2008 nog helemaal achteraan bengelde op het vlak van het aantal appartementen per inwoners, ons land in 2011 precies op het Europees gemiddelde zit. Retail Ingehaald door het verlies aan consumentenvertrouwen? De laatste maanden is de crisis ongemerkt in de commerciële aderen gekropen. Volgens een enquête van CBRE, afgenomen in de zomer 2012, koopt 9% van de klanten minder, koopt 28% minder impulsief; koopt 23% minder vaak en koopt 10% de goedkopere producten. De ketens denken voortaan eerder aan rationalisering en optimalisatie dan aan expansie. Zo n 3 retailers op 4 (72%) bevestigen dat ze nieuwe locaties zoeken, maar in 2011 waren er dat vier op vijf. En de retailers die op zoek zijn, bevinden zich vooral in de voedingssector. In de loop van het 1ste semester van het jaar heeft 35% van de retailers een of meer verkooppunten gesloten, het hoogste cijfer ooit. De commerciële ketens rationaliseren hun winkelportefeuille steeds vaker. Ze staan niet bij voorbaat weigerachtig tegenover een expansie maar sluiten de verkooppunten waarvan de resultaten niet bevredigend zijn. De jacht op de onrendabele winkels is geopend. Bepaalde ketens kijken vol verschrikking naar de huurprijzen die ze betalen (1.850 euro/m2/jaar voor een oppervlakte van 200 m2 in de Nieuwstraat en op de Meir en euro/m2/jaar voor het Wijnegem of Woluwe shopping center), en hopen op een correctie. Cushman & Wakefield zijn het hier roerend mee eens en geven aan dat de huurprijzen in de belangrijkstestraten gestabiliseerd zijn, terwijl ze in de kleinere steden (zo goed als) dalen. De markt is op zoek naar zichzelf. Het aanbod is groter dan de vraag en de leemte op de huurmarkt wordt zichtbaar, wat meteen voor een boost zorgt bij de winkels in de rand van de steden, waar de huurprijzen lager liggen. Catastrofaal? Absoluut niet, aangezien de positieve elementen flirten met de negatieve indrukken. 9 BVS Jaarverslag 2012

9 De steun van de merken is verbonden met de nog steeds historisch lage rentevoeten, zowel in nominale als in werkelijke cijfers; in 2012 waren er meer transacties van boetieks dan in 2011; de winkelcentra van de zogenaamde secundaire steden (Waasland in Sint- Niklaas, l Esplanade in Louvain-la-Neuve) zijn bijzonder populair bij de grote merken; de plannen voor winkelcentra in België zijn van die aard dat ze voor een opstoot zouden kunnen zorgen in de steden; de straten uit het hoogste segment (de Brusselse Waterloolaan, de Schuttershofstraat in Antwerpen) profiteerden van de verhuis van nieuwe merken; en ook al kan België op het vlak van het zakencijfer niet concurreren met de grootste hoofdsteden, toch lijkt ons land voortaan ook een volwaardige plaats te hebben ingenomen in de adresboekjes van de luxesector. Kantoren en semi-industrieel Somber of stagnerend? Aclagro Projects Cotton Island - Gent Arch.: D&C Van Impe & Partners Aedifica Maison de repos Pont d'amour - Dinant Arch.: Accarain-Bouillot AG Real Estate Gebouw Art & Lux - Brussel 10 BVS Jaarverslag 2012 In 2012 werd er niet veel over de kantoorsector gepraat. Behalve wanneer het over hun parkings ging en over hun reconversie in wooneenheden, hotels, rusthuizen. Ook al leent niet elke wijk en elk type architectuur zich hiertoe, toch waren er meer reconversies dan vroeger. Wat overigens voor een lichte daling in de leegstand zorgt (van 0,40% tot 10,7% in Brussel). De statistieken zijn echter niet catastrofaal. In zijn vooruitzichten aan het begin van het jaar raadde PwC de sector aan zich voor te bereiden op de grote ijstijd. En toch deed 2012 het beter dan Op het einde van het 3de trimester bedroeg de take-up voor Brussel iets meer dan m2, 25% meer dan in dezelfde periode in % staat op rekening van de corporate, terwijl Europa 28% voor zijn rekening neemt. Dat is zonder heronderhandelde huurcontracten, waarvan het belangrijkste het contract van het Ministerie van Financiën is in de North Galaxy ( m2). De Europese en internationale instellingen hebben hetzelfde gedaan. Over het algemeen is de huur dus met zo n 5% gedaald op het einde van het eerste semester. Maar Brussel blijft aantrekkelijk voor de werkgevers. In de provincies lijkt het nog beter te gaan met de sector, dankzij projecten in Namen, Luik, Antwerpen, Zaventem, enz. Maar meestal zonder gevolgen. Wat het semi-industriële segment betreft, is de stagnatie vooral het gevolg van het feit dat de uitbreiding belemmerd wordt. Er is een gebrek aan kleine industriezones, terwijl de vraag zeer groot is. Een verwijt dat onder andere voor het Brussels Gewest en zijn demografisch GBP geldt. Het Gewest, dat zich grote zorgen maakt over de tegen 2020 aangekondigde demografische boom (tussen en nieuwe Brusselaars), mikt op een verdichting, zowel van de huisvesting als van de bedrijven. Maar ook op het inrichten van wooneenheden in de gebieden

10 die voorbehouden waren voor bedrijven... Volgens een analyse van BECI is het gevolg hiervan een daling met 20% van de Brusselse industriezones. Het Gewest betwist deze cijfers en verwijst hiervoor naar de Ogso (OndernemingsGebieden in Stedelijke Omgeving "Zemu"), de twee belangrijke projecten Chirec (Delta) en Neo (op het Heizelplateau), en de onderbenutte gebieden en leegstaande kantoren (1,5 miljoen m2). Outsiders De reddingsboei of een echt segment? Investeren in hotels, rusthuizen of studentenkoten? De grootste puristen uit de sector hebben zich de vraag al gesteld. De anderen bestuderen deze drie segmenten aandachtig. Maar het is onmogelijk uit te maken of deze beweging in een opwaartse of neerwaartse fase zit en, vooral, of deze activa in de toekomst tot een volwaardige sector zullen leiden. Wat de koten betreft, staat Vlaanderen het verst. Het heeft de toegang tot en bijgevolg de ontwikkeling van dit segment afgebakend door te beslissen waar, wanneer en hoe het dergelijke wooneenheden wil zien oprijzen. Op Luik na misschien, is Wallonië nog aan het zeggen wat het niet wil: geen gettostraten, geen omvorming meer van eengezinswoningen in koten, enz. Toch hebben er in 2012 twee vastgoedbevaks, Cofinimmo en Home Invest, de stap gezet en in dit product geïnvesteerd. Ook al is het niet rechtstreeks (Cofinimmo blijft met de ULB als enige huurder en tussenpersoon naar de studenten werken) en gaat het niet echt om koten (Home Invest heeft het gemengd certificaat Louvain-la-Neuve 1976 gekocht, dat voor 40% uit appartementen bestaat waarvan 77% door studenten bewoond is). Ook al kan er plaatselijk een tekort zijn in een bepaalde universiteitsstad, toch laat het tekort zich tegenwoordig vooral voelen op het vlak van woningen voor korte duur (3 à 6 maanden) omwille van de explosie aan Erasmus- en andere stages. De internationalisering van de Belgische universiteiten is een feit. Wat de rusthuizen betreft, is het afwachten geblazen. Ze zijn een absolute must geworden op het vlak van langetermijninvesteringen in de vastgoedsector. Volgens CBRE ging in de eerste drie trimesters van dit jaar 20 op de 100 euro die in commercieel vastgoed geïnvesteerd werd naar rusthuizen. Dat komt overeen met bijna 220 miljoen euro op een totaalbedrag van 1,1 miljard. In 2007 ging het om 5 euro op 100 en in 2008 om 8 op 100. De investeerders zijn er (bevaks, verzekeringsmaatschappijen...), de basisvoorwaarden blijven uitstekend maar de vergunde bedden ontbreken. Deze zomer vergunde het Waalse Gewest massaal veel nieuwe bedden maar dan enkel voor de OCMW s. Desalniettemin is er nog heel wat werk aan de winkel om van kleine, verouderde en onaangepaste huisjes grotere complexen te maken met 100 à 120 bedden die beter scoren dan de opgelegde normen. Een beweging die voortgezet wordt. Wat de hotelsector betreft, was er vooral beweging in de segmenten met minder sterren. Zal de komst van twee grote namen uit de lowcost hotelsector in Brussel (Meininger in Molenbeek langs het kanaal in de oude brouwerij van Belle-Vue, en Motel One in de Koningsstraat) verandering brengen in de situatie? Conclusie Vat moed! Toegegeven, deze stand van zaken van 2012 kan een beetje somber lijken, maar er is hoop. En die hoop heeft te maken met tal van goede tijdingen: de verhoogde aandacht van de overheden voor het passief, bijvoorbeeld; de doelstellingen op het vlak van duurzaamheid en de hiermee gepaard gaande potentiële renovaties; de investeerders die steeds meer openstaan voor diversificatie; de muizensprongetjes van het toekomstige GEN en zijn talloze mogelijkheden; de verschillende provincies die de wapens opgenomen hebben en zo de eeuwenoude hegemonie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Antwerpse metropool gebroken hebben; de aangekondigde demografische boom; de wisselvalligheid van de Beurs die de particulieren misschien net als eind 2011 zal aanzetten om zich terug te trekken en de markt te ondersteunen; het feit dat het aantal eigenaars in Brussel laag blijft (41%); de term gevangenis die bij de Regie der Gebouwen volop leeft; zonder de nieuwe EBA te vergeten die voor 2013 voorspeld wordt en waarvan we uit ervaring weten dat de vastgoedsector er voordeel zal uit halen (de EBA uit 2004 heeft het ruimschoots bewezen). Vastgoed blijft een sector met perspectieven. Alleen is er meer versnippering dan vroeger waardoor de spelers meer verbeeldingskracht en marktstudies nodig hebben. Inhoudstafel 12 Wijziging van de statuten Samenstelling van de Raad van Bestuur Werkgroepen 20 Federaal 32 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 40 Waals Gewest 48 Vlaams Gewest 56 BVS - Intern & Extern 11 BVS Jaarverslag 2012

11 01 Wijziging van de statuten Samenstelling van de Raad van Bestuur Werkgroepen

12 Wijziging van de statuten...14 Samenstelling van de...14 Raad van Bestuur Werkgroepen...16

13 Wijziging van de statuten Op 2 februari 2012 heeft de Algemene Vergadering een wijziging van de statuten van de BVS geratificeerd. De belangrijkste wijziging werd aangebracht aan artikel 15 dat het aantal bestuurders bepaalt: «De Raad zal samengesteld zijn uit minstens zeven en ten hoogste zevenentwintig (27) Bestuurders.» De nieuwe statuten van de BVS werden op 26 juni 2012 in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. Samenstelling van de Raad van Bestuur De Algemene Vergadering van 2 februari heeft kennis genomen van de brief dd. 23 december 2011 waarin de heer Eric E. Verbeeck zijn mandaat als Voorzitter van de BVS opnieuw ter beschikking stelt van de Raad van Bestuur. Het Voorzitterschap van de heer Eric E. Verbeeck zal de BVS grondig getekend hebben. Dankzij zijn enthousiasme, zijn professionalisme, zijn beschikbaarheid, zijn representativiteit en zijn vele contacten, heeft de heer Eric E. Verbeeck op uitzonderlijke wijze bijgedragen aan de bloei en de naamsbekendheid van onze beroepsvereniging. Na meer dan zeven jaar Voorzitterschap en toewijding aan de BVS, heeft de heer Eric E. Verbeeck de fakkel van Voorzitter overgedragen aan de heer Etienne Dewulf voor de resterende tijd van zijn mandaat. Als dank heeft de Algemene Vergadering de heer Eric E. Verbeeck unaniem verkozen tot Erevoorzitter van de BVS. De heer Eric E. Verbeeck behoudt zijn functie als bestuurder van de BVS. De Algemene Vergadering van 2 februari heeft eveneens akte genomen van het einde van het mandaat van Crivi bvba, vertegenwoordigd door de heer Laurent Wille, als Afgevaardigd Bestuurder. De Raad van Bestuur van de BVS wil langs deze weg de heer Laurent Wille bedanken om de vastgoedsector gedurende meer dan twintig jaar te hebben vertegenwoordigd. Ingevolge de ratificatie van de nieuwe statuten en het aantal bestuurders dat van 25 naar 27 werd gebracht, heeft de Algemene Vergadering van 2 februari 2012 de benoeming tot bestuurder bekrachtigd van de heer Etienne Dewulf, vertegenwoordiger van de bvba Etienne Dewulf de heer Jo De Wolf, vertegenwoordiger van Montea, ter vervanging van de heer Hugo Van Hoof de bvba Bénéfice, vertegenwoordigd door Mevrouw Bénédicte Panis. Op 2 februari 2012, heeft de Algemene Vergadering haar goedkeuring gegeven aan de nieuwe samenstelling van de Raad van Bestuur en de functies toegekend aan de bestuurders: Voorzitter Dewulf Etienne (bvba Etienne Dewulf) Ondervoorzitter (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) van Caloen Didrik (Banimmo) Ondervoorzitter (Vlaams Gewest) Maes Sophie (Alides - Groep Maes) Ondervoorzitter (Waals Gewest) Piron Louis-Marie (Thomas & Piron) Penningmeester Creten Kim (KBC Real Estate) Secretaris Hannecart Gaëtan (Matexi Group) 14 BVS Jaarverslag 2012

14 Leden Anglade Patrick (Immoflandria) Verbeeck Eric (Kairos / Interbuild) Panis Bénédicte (Bénéfice bvba) Verhellen Kris (Extensa Group Ackermans & van Haaren) Buess Jean-Paul (Soficom Development) Weicker Philippe (Codic Belgium) De Blieck Benoît (Befimmo) Wilhelm Peter (Wilhelm & Co) Desimpel Christophe (Immo Desimpel - De Speyebeek) Devos Alain (AG Real Estate) Afgevaardigd Bestuurder Carrette Olivier (Policam nv) De Wolf Jo (Montea) Fautré Serge (Cofinimmo) Gurickx Michaël (Novus Projects) Le Clercq Sophie (JCX Immo) Lefèvre Jacques (BPI) Mertens Xavier (Home Invest Belgium) Piret Gaëtan (Immobel) Sonneville Stéphan (Atenor Group) Van Wymersch Guy (Axa Belgium) Tijdens het jaar 2012, zijn er verschillende wijzigingen opgetreden binnen de Raad van Bestuur van de BVS: Met haar brief van 28 februari 2012, heeft de bvba Bénéfice, vertegenwoordigd door mevrouw Bénédicte Panis, een einde gemaakt aan haar contract met de BVS; het mandaat van bestuurder van mevrouw Bénédicte Panis is ten einde gekomen op 31 augustus 2012 Met zijn brief van 24 april 2012, heeft de heer Alain Devos, vertegenwoordiger van AG Real Estate, zijn mandaat als bestuurder opnieuw ter beschikking gesteld van de BVS Met haar brief van 26 april 2012, heeft AG Real Estate de kandidatuur van de heer Serge Fautré als bestuurder van de BVS voorgesteld, ter vervanging van de heer Alain Devos, ontslagnemend Met haar van 3 april 2012, heeft Cofinimmo de kandidatuur van de heer Jean-Edouard Carbonnelle als bestuurder van de BVS voorgesteld, ter vervanging van de heer Serge Fautré, ontslagnemend De hierboven vermelde wijzigingen zullen ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Algemene Vergadering van 15 januari BVS Jaarverslag 2012

15 Werkgroepen Zoals bekrachtigd door de Algemene Vergadering van 2 februari 2012, werden de werkgroepen van de BVS gereorganiseerd volgens activiteitensectoren: 1. Residentiële ontwikkelaars & verkavelaars 2. Ontwikkelaars van kantoren, retail & logistieke gebouwen 3. Beleggers Zoals de voorgaande jaren, hebben de Werkgroep Wetgeving & Europa, de Werkgroep Fiscaliteit en de Technische Werkgroep, evenals hun subwerkgroepen, de federale en regionale materies die hen respectievelijk aanbelangen, blijven volgen. De werkzaamheden binnen alle werkgroepen van de BVS worden gecoördineerd door de Algemeen Raadgever van de Raad van Bestuur, de heer Philippe Helleputte (Immobel Lotinvest). Werkgroep Residentiële Ontwikkelaars & Verkavelaars Voorzitter: Carl Van Den Eynde Werkgroep Ontwikkelaars van kantoren, retail en logistieke gebouwen Voorzitter: Philippe Weicker Werkgroep Beleggers Voorzitter: Xavier Denis Algemeen Raadgever van de Raad van Bestuur Philippe Helleputte Werkgroep Fiscaliteit Technische Werkgroep Werkgroep Wetgeving & Europa Voorzitter: Laurent Stalens Voorzitter: Rikkert Leeman Voorzitter: Filiep Loosveldt 16 BVS Jaarverslag 2012

16 Subwerkgroepen die in 2012 specifieke materies hebben behandeld: Subwerkgroep CWATUPE, bijgestaan door Meester M. Delnoy (Bours & Associés); sommige onderwerpen specifiek voor het Waalse Gewest werden opgevolgd in samenwerking met de Waalse Confederatie Bouw, de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, de Waalse Unie van Steden en Gemeenten en de Waalse Unie van Ondernemingen Subwerkgroep handelsvestigingen, in samenwerking met de BLRW Subwerkgroep Omkadering van de huurprijzen / Regionalisatie van de huurovereenkomsten, bijgestaan door Meester M. Kadaner (Heilporn & Kadaner) en in samenwerking met de Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad (CBB-H) en het Algemeen Eigenaarssyndicaat (AES) Subwerkgroep GBP en Stedenbouwkundige lasten, bijgestaan door Meesters M. Scholasse en N. Barbier (Haumont-Scholasse & Partners) Subwerkgroep Wet Breyne Verzekeringen, in samenwerking met CEA Real Estate De onderwerpen die door de werkgroepen en subwerkgroepen van de BVS behandeld werden, worden hierna afzonderlijk toegelicht. Ter herinnering: enkel de werkende leden van de BVS kunnen deel uitmaken van de werkgroepen, evenals vertegenwoordigers van haar structurele partners indien de behandelde materies hen aanbelangen. Voor specifieke materies, nodigt de BVS regelmatig deskundigen of specialisten uit op haar werkvergaderingen. Alides Kantoorgebouw Number 8 Leopoldswijk - Brussel Allfin Group Project Chambon - Brussel Arch.: A2RC Architects en Jaspers-Eyers & Partners 17 BVS Jaarverslag 2012

17 Kalender van de vergaderingen van de werkgroepen en subwerkgroepen in 2012: Algemene Vergadering: 2 februari 2012 Raad van Bestuur: 2 februari maart mei september november 2012 Raadgevend uitvoerend Comité: 20 maart mei november 2012 Werkgroep Wetgeving & Europa (plenair): 26 maart september 2012 subwerkgroep CWATUPE (intern): 3 februari april juni september oktober 2012 gemeenschappelijke subwerkgroep CWATUPE + CCW + Notariaat + UVCW + UWE 3 februari april juni september oktober december 2012 Subwerkgroep Wet Breyne/ Verzekering 20 maart 2012 Subwerkgroep GBP 4 juni 2012 Arthus Projectontwikkeling Lake View - Berlare Arch.: Kris Vandecasteele - Karel Vanhooren Atenor Group Port du Bon Dieu - Namur Arch.: Société momentanée Montois Partners Architects & Atelier de l'arbre d'or Subwerkgroep Reconversie kantoorgebouwen in woningen met sociale bestemming 5 juli 2012 Subwerkgroep Handelsvestigingen 13 februari BVS Jaarverslag 2012

18 Subwerkgroep Omkadering huurprijzen / Regionalisatie huurovereenkomsten 26 januari oktober 2012 Werkgroep Fiscaliteit (plenair): 18 januari september 2012 Ronde Tafel (BVS / Ch. Picqué) 25 januari juli september 2012 Subwerkgroep Wet antimisbruik (interne vergaderingen) 5 juni november 2012 Subwerkgroep 6% BTW afbraak-/ heropbouwwerken (interne vergaderingen) 6 juni 2012 Subwerkgroep Stedenbouwkundige lasten 7 december 2012 Technische Werkgroep (plenair): 14 maart juni 2012 Subwerkgroep Intelligent Building Solutions 19 april 2012 Werkgroep Verkavelaars & Residentiële Ontwikkelaars: 9 februari juni november 2012 Subwerkgroep Erfpachtconstructies 11 december 2012 Hetzij 44 werkvergaderingen in Axa Belgium Project Treurenberg - Brussel voor ASSAR Banimmo Gebouw Vlaamse Milieumaatschappij The Loop Gent 19 BVS Jaarverslag 2012 Befimmo Central Gate - Brussel Arch.: Dumont + Frédéric Devos - LD2 Architecture

19 02 Federaal

20 Federale Juridische Materies...22 a. Wet Breyne - verzekering...22 b. Omkadering huurprijzen...22 c. Handelsvestigingen...23 Federale Fiscale Materies...25 a. Antimisbruikwet...25 b. 6% BTW op afbraak- en heropbouwwerken...25 c. BTW op grond behorend bij een nieuwbouw...26 d. BTW op infrastructuurwerken...26 Federale Technische Materies...29 a. Beheersstructuur labeling en certificatie...29 duurzame gebouwen Referentieel b. Informatiesessie Breeam referentieel...29 c. Meetcode...30 d. Intelligent Building Solutions...30