Onze kusthavens als jobmachines?

Transcriptie

1 Onze kusthavens als jobmachines? Toon Colpaert Gewestelijke havencommissaris Kustforum 19 maart 2009

2 Als de Nationale Bank het zegt Vlaamse zeehavens zorgen voor directe en indirecte jobs Haven van Zeebrugge: directe en indirecte jobs Haven van Oostende : directe en indirecte jobs Wetenschappelijk onderbouwd:directe jobs in de havens zelf + indirecte jobs bij de toeleveranciers buiten de havens

3 De werkelijkheid achter de globale cijfers van de NBB Wat hebben Philips, Pieters, Goekint Graphics of Europal met de haven te maken? ze zitten wel in het havengebied maar geen band met maritieme trafieken. In Zeebrugge heeft bijna 2/3 van de werkgelegenheid een havengebonden karakter. In Oostende wellicht minder. Maar wat met (logistieke en industriële) bedrijven buiten het havengebied, maar die wel klant zijn van de havens (cfr. studie NBB voor Antwerpen)?

4 Hoe evolueert de directe werkgelegenheid in de kusthavens? Zeebrugge Oostende

5 Industriële havens of overslaghavens: aandeel in directe werkgelegenheid? Gent (met Sidmar en Volvo) Antwerpen (met BASF en GM!) Oostende (met Daikin en Proviron) Zeebrugge (met Philips en Pieters) Industriële cluster 75,2% 39,7% 40,0% 22,6% Maritieme en logistieke cluster 24,8% 60,3% 60,0% 77,4%

6 Industrie versus maritieme en logistieke cluster in Zeebrugge VTE's Maritieme en logistiek cluster (zonder zeemacht) VTE's Industrie

7 Industrie versus maritieme en logistieke cluster in Oostende VTE's Maritieme en logistiek cluster (zonder zeemacht) VTE's Industrie

8 Positieve en negatieve uitschieters : zit er wel een lijn in? Zeebrugge + - Goederenbehandeling (+ 47,2%) Logistieke diensten (+ 52,5%) Handel (+ 24,8%) Scheepsagenten/expediteurs (+ 46,9%) Vervoer weg en spoor (+ 11,2%) Industrie (- 21,5%) Visserij (- 36,3%) Havenaanleg en baggeren (- 40,1%) Scheepsbouw en herstelling - 57 (- 29,6%) Oostende Industrie (+ 12,6%) Havenaanleg en baggeren (+ 81,4%) Visserij + 94 (+ 24,6%) Goederenbehandeling + 67 (+108,0%) Vervoer weg en spoor + 32 (+ 10,7%) Logistieke diensten + 27 (+14,1%) Handel - 49 (- 13,0%) Scheepsbouw en herstelling - 10 (- 9,5%)

9 Industriële werkgelegenheid Symarindus (WES, 1978): winning van industriële gassen (400), scheepsherstelling (400), elektrostaalproductie (330), reductie van ijzererts (330), uitbreiding cokesfabriek (50) en andere (3200 à 4000) Zeebrugge Oostende , 7% per jaar + 2,4 % per jaar metaal metaal bouw bouw chemie chemie voeding voeding Wat zou er (nog) kunnen?

10 Werkgelegenheid in de maritieme en logistieke clusters Symarindus (WES, 1978): overslag en goederenbehandeling (1.845 à 2.445) en diensten (douane, spoor, wegvervoer, à 2.150) Zeebrugge Oostende ,1% per jaar + 4,2% per jaar scheepagenten/expediteurs goederenbehandeling rederijen handel vervoer over land logistieke diensten scheepsagenten/expediteurs goederenbehandeling rederijen handel vervoer over land logistieke diensten Wat zou er (nog) kunnen?

11 Zorgen meer trafieken voor meer jobs in de maritieme en logistieke clusters in Zeebrugge? Maritieme trafieken (miljoenen ton) VTE's Werkgelegenheid in maritieme en logistieke cluster (zonder zeemacht)

12 Zorgen meer trafieken voor meer jobs in de maritieme en logistieke clusters in Oostende? Maritieme trafieken (miljoenen ton) VTE's Werkgelegenheid in maritieme en logistieke cluster (zonder zeemacht)

13 Een eerste tussenbalans Te weinig gegevens die echt relevant zijn voor een gericht sociaaleconomisch beleid. Tegenstelling industriële haven versus overslaghaven (doorvoerhaven) is veel te ruw voor beleidsrelevante conclusies. Industriële werkgelegenheid wisselend en onzeker verloop (ook) in de havens een deel relatief weinig havengebonden = kan ook elders Maritieme en logistieke werkgelegenheid behoorlijke groei in de voorbije jaren maritieme trafiek (tonnen) noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde voor een duurzame groei van de werkgelegenheid

14 Toekomstperspectieven Zeebrugge Het WES over de private havengebonden tewerkstelling in Zeebrugge in In 2001 geschat op jobs Bij een groei van de maritieme trafieken met 140% zou die private havengebonden tewerkstelling toenemen met 67% naar personen = extra jobs Het ECSA over de directe werkgelegenheid in de maritieme en logistieke clusters in Zeebrugge in 2020 In 2006 geschat op jobs Bij een groei van de maritieme trafiek met 100% zou de directe werkgelegenheid in de maritieme en logistieke cluster met 40% stijgen naar jobs = extra jobs.

15 Toekomstperspectieven Oostende AWZ over de directe maritieme en logistieke werkgelegenheid in Oostende in In 2003 geschat op jobs Bij een groei van de maritieme trafieken met 88% zou die directe werkgelegenheid in de maritieme en logistieke clusters met 70% stijgen naar = 835 extra jobs (waarvan 330 op het logistieke park Seagate)

16 Maar veel hangt af van de concrete invulling Transhipment (van containers en auto s) nu 15% in Zeebrugge (alleen) werk voor goederenbehandelaars en havenarbeiders samenhang zien met andere trafieken Doorvoer aandeel in totale trafiek niet gekend zal groter zijn dan in Antwerpen (met zijn industriële verankering en brede logistieke activiteiten) werk voor goederenbehandelaars, havenarbeiders en vervoerders waar worden die goederen dan wel ver- en bewerkt = werkgelegenheid elders in Vlaanderen, België, Duitsland, Frankrijk, Nederland,

17 de concrete invulling Maritieme clusters s.s. (scheepsagenten, expediteurs, goederenbehandeling, scheepsherstelling, maritieme handel, ) groeit samen met de trafiek door de toenemende productiviteitsstijgingen stijgt het aantal jobs minder snel dan de trafiek aard van de trafiek is van groot belang o o o conventioneel stukgoed (fruit, staal, houtproducten) leveren meer werk op dan containers containers leveren dan weer meer werk op dan vloeibare bulk (LNG) logistiek levert dan weer meer werk op dan alleen containers behandelen maar vooral: wat wordt waar ver- en bewerkt?

18 de concrete invulling Verwerkende industrie in de haven zelf o water- en havengebonden of niet? o o tijd van grote industriële vestigingen is voorbij nichemarkten: visverwerking, windmolens, bio-energie, elders in (West-) Vlaanderen o o o bevoorrading en export van industriële bedrijven ver- en bewerking een job is een job: in Zeebrugge, Oostende of elders in Vlaanderen. en wat als de ver- en bewerking dan toch in het buitenland gebeurt?

19 Logistiek de concrete invulling logistiek moet voor een intelligente organisatie van het transport zorgen (stromen bundelen, minder lege ritten, pieken afvlakken, comodaliteit organiseren, ) maar logistiek is veel meer dan transport logistiek is conditionering van producten (herverpakken, labellen, kwaliteitscontrole, ) logistiek is semi-industriële afwerking van producten op maat van de consument (cfr. PDI s voor auto s, Tropicana, Bridgestone, ) logistiek is dienstverlening (douaneformaliteiten, verzekeringen, juridische geschillen regelen, duurzaamheidadviezen, ) logistiek is de basis voor duurzame supply chains de uitdaging: aantrekken van Value Added Logistics & Services o Maritieme Logistieke Zone Zeebrugge o Seagate Oostende o Logistiek Actieplan West-Vlaanderen

20 The sky is not the limit De grenzen van de havengebieden liggen vast er zijn nog reserves voor 1 of 2 decennia bescherming van vogel- en habitatgebieden uitbreidingsmogelijkheden in zee? De grenzen worden meer en meer bepaald door de ontsluitingsmogelijkheden nu nog één grote investeringsgolf in weg, spoor en water daarna zijn er nog weinig mogelijkheden voor grote bijkomende infrastructuurwerken in Vlaanderen (tenzij ondergronds) het maatschappelijk draagvlak wordt steeds kwetsbaarder creatieve en innovatieve oplossingen nodig o zuinig ruimtegebruik o efficiënt transport en transportbesparing o duurzame supply chains o regionale postponed manufacturing o havenbesturen méér richten op toegevoegde waarde dan op tonnen

21 Kan samenwerken daaraan meewerken? De situatie vandaag: 4 autonome Vlaamse havens, 2 kusthavens Flanders Port Area: work in progress promotiebeleid hinterlandstrategie arbeidsmarkt onderzoek en innovatie rationeel investeringsbeleid ruimtegebruik en duurzaamheid Meer structurele samenwerking nodig (tussen de kusthavens)? een wisselende intentie tot samenwerking bij de havenbesturen welke samenwerking op welke terreinen? kosten en baten van samenwerking het moet van onderuit komen

22 Samengevat in een nutshell Relatie havens en werkgelegenheid de orde van grootte is gekend nog te weinig verfijnde beleidsrelevante gegevens Industrie-, overslag- of doorvoerhavens? te grote categorieën voor beleidsrelevante conclusies meer kijken naar de concrete invulling Niet alleen focussen op de werkgelegenheid in de havens zelf, maar ook en vooral op hun ondersteunende rol voor de werkgelegenheid in heel Vlaanderen. Mogelijkheden voor industriële ontwikkeling in onze kusthavens zijn eerder beperkt (nichesectoren zoals voeding, energie, milieu, ) Redelijke mogelijkheden in de klassieke maritieme sector (expediteurs, goederenbehandeling, maritieme handel): gaat samen met de maritieme trafieken, maar groeit half zo snel.

23 in een nutshell Meer mogelijkheden op het vlak van Value Addes Logistics & Services slim transporteren (bundelen, comodaliteit, transportbesparing) efficiënte bevoorrading en export van industriële bedrijven duurzame supply chain (craddle tot craddle) performante dienstverlening (douane, verzekeringen, milieuadviezen, ) The sky is not the limit: leren omgaan met grenzen grenzen aan de ruimte grenzen aan de ontsluitingsmogelijkheden grenzen aan de maatschappelijke draagkracht financiële grenzen. Veel creativiteit en innovatie nodig zuinig ruimtegebruik efficiënt transport en transportbesparing regionale postponed manufacturing duurzame logistiek Samenwerken kan meer dan ooit werken.

24 Vragen staat vrij Zonder droom wordt het moeilijk. Zonder kennis ondoenlijk Theo Beckers