Hoe kan ik samenwerking succesvol vernieuwen?
|
|
- Pepijn van der Laan
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Succesvol en vernieuwend samenwerken Hoe kan ik samenwerking succesvol vernieuwen? Het speelveld van ondernemingen verandert snel. Innovaties volgen elkaar in hoge snelheid op. Nieuwe technologische ontwikkelingen maken het mogelijk om wereldwijd samen te werken. Dit vraagt een continue alertheid en biedt legio kansen en maar ook bedreigingen. Samenwerking tussen ondernemers op terreinen als innovatie, dienstverlening en arbeid blijkt daarin belangrijker dan ooit. Samenwerking maakt namelijk dat ondernemers toegang krijgen tot capaciteit, middelen en kennis waar ze zelf niet over beschikken. Ook kunnen risico's van investeringen in nieuwe ontwikkelingen worden gedeeld. Dit paper gaat in op maatschappelijke trends en ontwikkelingen en geeft inzicht in succesfactoren van samenwerking in deze dynamiek. De paper wordt afgesloten met praktische tips die hierbij behulpzaam kunnen zijn. Veranderingen in samenwerking: trends De wijze waarop ondernemers samenwerken verandert niet alleen als gevolg van technologische mogelijkheden, ook sociale, culturele en maatschappelijke trends zijn van invloed. Netwerken vormen zich in toenemende mate rondom ondernemers op basis van ad-hoc gelegenheden en zelforganiserende dwarsverbindingen. Deze verandering is onder andere te danken aan technologie waardoor deze netwerken steeds makkelijker gevormd kunnen worden. De wijze waarop maatschappij en individu er mee omgaan en waarop overheden beleid maken, bepaalt of samenwerking effectief gemaakt kan worden. Kenniscentrum ICOON - Innoveren Coöpereren en Ondernemen 1
2 Informalisering en individualisering Het individu in plaats van het collectief staat centraal in onze samenleving. Hiërarchie en status worden minder belangrijk en traditionele samenwerkingsverbanden tussen ondernemers hebben problemen om leden vast te houden. In plaats daarvan ontstaan meer tijdelijke en themagerichte vormen van samenwerking waarbij contacten meer horizontaal tussen gelijken worden georganiseerd en een meer informeel karakter hebben. Bovendien zoekt men de uitdaging en de inspiratie over de grenzen van het eigen domein. Nieuwe kennis, nieuwe contacten geven voeding aan nieuwe oplossingen. Balanseconomie Het ondernemersklimaat in Nederland wordt de komende twee decennia naar verwachting beheerst door een beperkte economische groei. Waar in Nederland het Bruto Nationaal Product per hoofd van de bevolking tussen 1998 en 2008 nog met gemiddeld 10% per jaar groeide, zal deze groei tussen 2008 en 2018 gemiddeld onder de 1,5%, per jaar blijven. Hoewel de economie aantrekt, zijn de jaren van grote groei voorbij. Voor sommige branches en beroepsgroepen resulteert deze balanseconomie in een drastische krimp van de afzetmarkt. Samenwerken is in die groepen noodzaak om te overleven. Bovendien zullen meerdere sectoren hun businessmodellen zien veranderen, waardoor ook nieuwe vormen van samenwerking zullen ontstaan. Zelfsturing Zelfsturing wordt steeds vaker gezien als alternatief voor hiërarchische sturing in de verhouding tussen bijvoorbeeld consument producent, overheid - burger en werkgever - werknemer. Men krijgt hierbij de ruimte om doelen te behalen op een zelf ingerichte manier. Om problemen aan te pakken, wordt zonder een hiërarchische taakverdeling gewerkt aan een gezamenlijke oplossing: input van alle partijen is even belangrijk. Vaak worden wel de voorwaarden geschept voor een goed verloop van het proces. Denk bijvoorbeeld aan de doe-democratie waarbij de overheid ondernemers faciliteert in samenwerken en zelfregulering. We zien vormen van zelforganisatie ontstaan op het gebied van bijvoorbeeld zorg en welzijn, duurzaamheid en energie. Regionalisering en decentralisatie De regio wordt steeds belangrijker. Samenwerking op regionaal en zelfs lokaal niveau biedt ruimte voor maatwerk. Dit gaat gepaard met een verschuiving van traditioneel nationale domeinen naar regionale domeinen. Als gevolg van decentralisatie van overheidstaken zien we bijvoorbeeld dat CAO's regionaliseren en dat belangenbehartiging verschuift van Den Haag naar de provincies en gemeenten. Kenniscentrum ICOON - Innoveren Coöpereren en Ondernemen 2
3 Wanneer is samenwerking succesvol? Deze trends laten zien dat de manier waarop ondernemers samenwerken verandert. Ook laat het zien dat samenwerken steeds noodzakelijker wordt in een complexer wordend speelveld. Maar, hoe kan samenwerking hier nu kansrijk op inspelen? Het is lastig om vooraf vast te stellen of een samenwerking succesvol zal worden. Toch blijken er een aantal vastomlijnde kenmerken te zijn die de slagingskans van samenwerking aanzienlijk verhogen. Welke elementen zorgen ervoor dat samenwerking lukt of mislukt? Om een goed antwoord te geven op de vraag welke elementen ervoor zorgen dat samenwerking (mis)lukt, is het belangrijk eerst te kijken naar de vormen van samenwerking die we kunnen onderscheiden. Waarin verschillen samenwerkingsvormen tussen ondernemers? In hoofdlijnen, kunnen verschillende samenwerkingsvormen langs een drietal scheidslijnen worden ingedeeld: Naar het doel of object van samenwerking Naar de aard van de bij de samenwerking betrokken partijen Naar de intensiteit van ontwikkeling waarin de samenwerking zich bevindt. De duur en duurzaamheid van samenwerkingsverbanden kan sterk verschillen, nauw samenhangend met de mate van formalisering. Zo kan onderscheid worden gemaakt naar ad-hoc, gestructureerde of institutionele samenwerking). De redenen voor een ondernemer om te gaan samenwerken kunnen zeer verschillend zijn, te denken valt aan winstmaximalisatie, het behalen van strategisch voordeel of om het maatschappelijk ondernemen te dienen. Een tweede manier om naar samenwerking te kijken is naar het verschil in samenstelling van de samenwerkende partijen. Van samenwerking tussen twee ondernemers tot een Kenniscentrum ICOON - Innoveren Coöpereren en Ondernemen 3
4 breed samenwerkingverband tussen ondernemingen, kennisinstellingen en overheid: het karakter van de deelnemende partijen bepaalt de wijze waarop wordt samengewerkt. Een laatste onderscheidende kenmerk tussen samenwerkingsverbanden is de intensiteit waarin wordt samengewerkt. Hierin onderscheiden we drie soorten intensiteit. Op dit onderdeel wordt iets dieper ingegaan omdat dit een bepalend onderscheid is. Binnen dit kenmerk kunnen drie type samenwerking worden onderscheiden: Ad-hoc samenwerking: tussen individuele ondernemers gericht op uitwisseling van kennis, ervaringen en uitvoering van projecten / initiatieven. Gestructureerde samenwerking: duurzame verbinding tussen (meerdere) ondernemers en/of andere stakeholders. Samenwerking vindt plaats op basis van een ontwikkelagenda en duidelijk geformuleerde bijdrage van deelnemende partijen. Geïnstitutionaliseerde samenwerking: samenwerking wordt geformaliseerd in een afzonderlijke rechtspersoon. De bijdrage van deelnemende partijen wordt geformaliseerd (cofinanciering, contributie of subsidie). De rechtspersoon wordt ondersteund door eigen capaciteit (bureau). Deze samenwerking kan uiteindelijk uitgroeien tot een breed gedragen collectief, representatief voor een gehele keten of sector. Kenniscentrum ICOON - Innoveren Coöpereren en Ondernemen 4
5 Succesfactoren van samenwerking De mate waarin een samenwerking succesvol is, hangt in de praktijk af van een aantal belangrijke psychologische, organisatorische, juridische en economische factoren. Onze ervaringen zijn samengevat in onderstaande tabel. Hierin is een verband tussen het optreden van succesfactoren en de intensiteit waarin wordt samengewerkt te zien. Het gaat hier om algemene bevindingen: uiteindelijk zorgt de juiste balans tussen de factoren daadwerkelijk voor succes. Invloed van succesfactoren van samenwerking Intensiteit Ad-hoc Gestructureerd Institutioneel Psychologisch Sociale vaardigheden succes in verleden- ervaring -karakter: bereidheid, externe gerichtheid - vertrouwen- persoonlijke omgeving invloed risicodeling Organisatorisch Missie, visie en strategie van samenwerking - flexibiliteit samenwerkingsverbandcommunicatiestructuur- termijn van samenwerking type activiteit risicoverdeling (organisatievorm) Zeer groot Groot Beperkt Beperkt Zeer groot Groot Juridisch Mate van formalisering afspraken exitstrategie fiscaliteit risicodeling (aansprakelijkheid) Zeer beperkt Beperkt Groot Economisch Regionale omgeving en infrastructuur toegevoegde waarde samenwerkingfinanciering risicodeling (geld) Zeer beperkt Zeer groot Zeer groot Wat valt op? Met name bij ad-hoc samenwerking is de persoonlijkheid van de ondernemer een doorslaggevende factor: ondernemers met sterke sociale vaardigheden en externe gerichtheid, denken minder in structuur en top-down. In deze fase hebben ondernemers vooral behoefte aan openbare (gratis) data, informatie en kennis en ontmoetingsmogelijkheden en toegang tot relevante netwerken. Het vertrouwen in de ander, de drive om er samen iets van te maken is in grote mate bepalend. Kenniscentrum ICOON - Innoveren Coöpereren en Ondernemen 5
6 invloed succesfactoren gering groot Voor meer gestructureerde vormen van samenwerking is, naast een culturele fit, ook van belang dat doelen van ondernemers aansluiten en samenwerking concreet kan worden geformuleerd in termen van output en bijdrage. Financiering van activiteiten wordt een belangrijke succes- of faalfactor. In deze fase is behoefte aan digitale tools voor kennisdeling en verbinding en ondersteuning bij zoektocht naar cofinanciers. Er is tevens behoefte aan kennis en competenties om juiste initiatieven en partners te scouten. Voor institutionele samenwerkingsvormen zijn investerings- en risicobereidheid van ondernemers bepalend voor het succes. Ook de structuur en verhoudingen tussen deelnemende partijen en de slagkracht van de ondersteunende organisatie speelt hierbij een rol. In deze fase is behoefte aan ondersteuning en advies bij de organisatorische inrichting en vormgeving van het samenwerkingsverband. Ook bemensing, huisvesting, ICT, marketing en communicatie worden belangrijke elementen voor het slagen van de samenwerking. psychologisch organisatorisch en economisch juridisch ad-hoc intensiteit van samenwerken geïnstitutionaliseerd Wat betekent dit in praktische zin? Het succes van samenwerking kan worden beïnvloed. Het scheppen van de juiste randvoorwaarden dragen bij aan het succes van samenwerking. Onderstaand een aantal praktische punten die kunnen bijdragen aan een succesvolle samenwerking: Bij de start van een samenwerkingsverband zijn de volgende zaken met name van belang: Maak ambities bespreekbaar en kijk hoe een potentiële partner zich heeft gedragen in het verleden. Initiële samenwerking komt vooral tot stand Kenniscentrum ICOON - Innoveren Coöpereren en Ondernemen 6
7 tussen ondernemers met een hoog ambitieniveau en op basis van vertrouwen. De juiste samenwerkingspartners worden gevonden door het actief uiten van je eigen droom en het delen van je passie. Stel de gezamenlijke doelen van samenwerking vast. Een gezamenlijk commitment aan het doel is bepalend voor de totstandkoming en het succes van samenwerking. Blijf dit ook gedurende de samenwerking doen. Maak de win-win voor partijen bespreekbaar. Wat hebben de deelnemende partijen er aan, maar ook wat moeten ze laten om de ambities uit de samenwerking te realiseren. Formuleer doelen ambitieus maar haalbaar: samenwerking wordt duurzaam en genereert extra voordeel als deze verder gaat dan winstmaximalisatie of doelmatigheidsvoordelen. Kijk kritisch naar de samenstelling van het samenwerkingsteam. Belangrijk is dat deelnemers met beslissingsbevoegdheid aan tafel zitten. Ook een gezonde kritische houding is essentieel. Tot slot vraagt samenwerken tijd prioriteit van deelnemers aan het samenwerkingsverband is cruciaal. In de praktijk werken samenwerkingsverbanden beter als ze dicht bij de oorsprong van de deelnemende partners blijft: werk samen op processen waarin je thuis bent. Samenwerking is bovendien vaker succesvol wanneer wordt ingespeeld op locale en/of specifieke markten. Maak vooraf afspraken over de verdeling van zowel de uitgaven als de verdeling van eventuele winst, wacht hiermee niet tot de eerste resultaten van de samenwerking zichtbaar worden. Maak dus ook meetbare afspraken op zowel input als output. Voor bestaande samenwerkingsverbanden die meer willen halen uit hun samenwerking zijn de volgende punten van belang: Samenwerkingsverbanden die, na de opstartfase, minder afhankelijk zijn van publieke middelen hebben meer kans op een duurzaam succes en de vrijheid om door te ontwikkelen. Publieke middelen kunnen remmend werken omdat ze soms gepaard gaan met strenge subsidievoorwaarden en bureaucratie. Gebruik verschillende intensiteiten van samenwerking om te komen tot succes. Dus kies binnen een formeel samenwerkingsverband, zoals een werkgeversvereniging, ook bewust voor ad-hoc vormen waarin kennis en ideeën worden uitgewisseld. Geef maximale vrijheid en breng ondernemers bijeen met gelijke passie en ambitie. Zoek bewust naar nieuwe combinaties. Breng ondernemers bij elkaar uit verschillende segmenten of groepen die elkaar binnen het bestaande samenwerkingsverband niet ontmoeten. Dit zorgt voor nieuwe kennis, waardoor samen meerwaarde wordt gecreëerd. Kenniscentrum ICOON - Innoveren Coöpereren en Ondernemen 7
8 Kansrijke nieuwe samenwerking bevindt zich op het snijvlak van nieuwe branches. Zoek contact met andere samenwerkingsverbanden. Er zijn geen wetmatigheden die sowieso tot een succesvolle samenwerking leiden, echter zien wij dat succes wel te beïnvloeden is met bovengenoemde punten. Meer weten of vragen over het onderzoek? Kijk op Of neem contact op met Anita van der Schuur ( ) of Ivan Pouwels ( ). Mail naar: Anita van der Schuur Ivan Pouwels Over Kenniscentrum ICOON Kenniscentrum ICOON (Innoveren Coöpereren en Ondernemen) richt zich op het verzamelen, initiëren, ontwikkelen en verspreiden van kennis over samenwerkingsverbanden tussen ondernemingen, branches en beroepen, waarbij de nadruk wordt gelegd op nieuwe samenwerkingsverbanden en waarbij de gegenereerde kennis inzicht biedt in het functioneren, de waarde en de toekomst van die samenwerkingsverbanden. Kenniscentrum ICOON wordt mogelijk gemaakt door Van Spaendonck. Kenniscentrum voor Innovatie, Coöperatie en Ondernemerschap Dit paper is een samenvatting van een onderzoek dat is uitgevoerd met steun van de Van Spaendonck Fundatie naar vernieuwing in samenwerking (2015). Van Spaendonck Fundatie subsidieert onderzoek naar duurzame groei en innovatie in ondernemerschap. Kenniscentrum ICOON - Innoveren Coöpereren en Ondernemen 8
Learning Lab Innovatief Samenwerken
Learning Lab Innovatief Samenwerken DNA Jaarcongres 2 juni 2016 Ferry Koster Ivan Pouwels Van Spaendonck BrancheAdvies DENK VERDER. GROEI VERDER. Innovatief Samenwerken Veranderende rol van verenigingen
Nadere informatieInnovatief samenwerken start in het hart van de branche. tekst Ivan Pouwels en Denise van Bemmel. innovatie. 14 vm december 2016
02 Innovatief samenwerken start in het hart van de branche. tekst Ivan Pouwels en Denise van Bemmel innovatie 14 vm december 2016 Brancheverenigingen 3.0 hebben een focus op het vernieuwen van de branche.
Nadere informatieDe kracht van een goede opdracht
PREVIEW De kracht van een goede opdracht Het moment is nu Als er íets zeker is, dan is het wel dat dit een bijzonder interessante tijd is om bij een woningcorporatie te werken. Naast de sociale opgave
Nadere informatieSamenwerken aan een toekomstbestendige retailsector
Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector Wie wij zijn Het Retail Innovation Platform helpt de innovatie- en concurrentiekracht van de retailsector te versterken. Samen met retailers en andere
Nadere informatieHet Mens Effect. hetmenseffect.nl
Het Mens Effect hetmenseffect.nl Uw organisatiedoelen & het effect van talent In deze dynamische tijd vormt de mens weer de kern van succesvolle organisaties. Welke uitdaging ook, ICT-systemen, processen
Nadere informatieInnovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem
Innovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem Eind juli is de eerste ronde afgerond voor de besteding van het regionale Innovatiebudget Sociaal Domein. In deze ronde is niet het volledige beschikbare
Nadere informatieInnovatie, ontwikkelingen en samenwerking. Een blik op het micro-mkb op basis van de Innovatief Personeelsbeleid-vragenlijst.
Innovatie, ontwikkelingen en samenwerking. Een blik op het micro-mkb op basis van de Innovatief Personeelsbeleid-vragenlijst. Het onderzoeksproject Innovatief Personeelsbeleid richt zich op de vraag hoe
Nadere informatieWerkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs
Werkgevers Ondernemers In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel gedachten,
Nadere informatieBantopa Kennismaken met Samenwerken
Bantopa Kennismaken met Samenwerken Vernieuwen door Samenwerken Samenwerken als Kerncompetentie De complexiteit van producten, processen en services dwingen organisaties tot samenwerking met andere bedrijven
Nadere informatieGelderland Arbeidswijs
Gelderland Arbeidswijs Inspiratiedocument 2018 v1.0 Heb jij een goed idee voor Gelderland Arbeidswijs? 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Gelderland Arbeidswijs in het kort... 4 3. Gelderland Arbeidswijs...
Nadere informatieInnovatiebudget Sociaal Domein regio Arnhem
Innovatiebudget Sociaal Domein regio Arnhem Eind juli is de eerste ronde afgerond voor de besteding van het regionale Innovatiebudget Sociaal Domein. In deze ronde is niet het volledige beschikbare budget
Nadere informatieFlexibel werken en organiseren
Flexibel werken en organiseren Flexibel werken en organiseren Inhoud Inhoud Inleiding De kracht van flexibiliteit Differentiatie in ontwikkeling en doorstroom gebaseerd op organisatieverschillen Aspecten
Nadere informatieKick-off programma Kwaliteit van de Samenleving in Zuid-Holland 10 december 2015
Kick-off programma Kwaliteit van de Samenleving in Zuid-Holland De aftrap Op heeft JSO met u de aftrap gegeven van het programma Kwaliteit van de Samenleving in Zuid- Holland. Het programma voorziet in
Nadere informatieBeleidsprogramma A+O fondsen gemeenten, provincies en waterschappen KEUZE VOOR SPEERPUNTEN OVERHEID IN BEWEGING EN MEESTER IN JE WERK
Beleidsprogramma A+O fondsen gemeenten, provincies en waterschappen 1 Beleidsprogramma A+O fondsen gemeenten, provincies en waterschappen De A+O fondsen van gemeenten, provincies en waterschappen hebben
Nadere informatiePosition Paper. Samenwerking Noord. Samenwerken door Samen te Doen!
Position Paper Samenwerking Noord Samenwerken door Samen te Doen! Mei 2015 Samenwerking Noord is een netwerkorganisatie van (semi)overheidsorganisaties gericht op een duurzame ontwikkeling van de ICT functie
Nadere informatieInnovatie van dienstverlening via Loket. Reden voor gebruik en gebruikerstevredenheid.
Innovatie van dienstverlening via Loket. Reden voor gebruik en gebruikerstevredenheid. In het kader van het project Innovatie van dienstverlening doet ICOON onderzoek naar de vraag onder welke omstandigheden
Nadere informatieRegionale Samenwerking in de Zorg Van idee tot innovatie
Regionale Samenwerking in de Zorg Van idee tot innovatie Voorwoord Meer dan tien jaar geleden is in Nederland de discussie over het opzetten van een landelijk elektronisch patiëntdossier gestart. Sindsdien
Nadere informatieDigitale cultuur als continuüm
Digitale cultuur als continuüm Samenvatting Activiteitenplan 2017-2020 Stichting Digitaal Erfgoed Nederland (DEN) Den Haag, 31 januari 2016 1/5 1. Vooraf Deze samenvatting is gebaseerd op de subsidieaanvraag
Nadere informatieBantopa Terreinverkenning
Bantopa Terreinverkenning Het verwerven en uitwerken van gezamenlijke inzichten Samenwerken als Kerncompetentie De complexiteit van producten, processen en services dwingen organisaties tot samenwerking
Nadere informatieWij, de overheid - samenvatting
Wij, de overheid - samenvatting Inleiding: de complexe overheid Overal waar een grens wordt gelegd, ontstaat behoefte aan samenwerking en kennisuitwisseling over die grens heen, binnen organisaties, tussen
Nadere informatieEen nieuw samenwerkingsverband in Utrechtse buurtcentra: de Driehoek. Samenvatting en stappenplan
Een nieuw samenwerkingsverband in Utrechtse buurtcentra: de Driehoek Samenvatting en stappenplan Auteurs: Fleur van IJperen en Eva Leen, The Social Firm 25-10-2016 Inleiding In Utrecht is een nieuw samenwerkingsverband
Nadere informatieSUCCESVOL INNOVEREN GAAT SNELLER MET DE JUISTE PARTNERS!
Innovatieplatform voor industrieel oppervlaktebehandelend Nederland SUCCESVOL INNOVEREN GAAT SNELLER MET DE JUISTE PARTNERS! VOORSPRONG DOOR INNOVATIEGERICHTE SAMENWERKING Dat Nederland er economisch goed
Nadere informatieDries Stoel en Marcèle van Kerkvoorde. Uw businessmodel voor de toekomst
Dries Stoel en Marcèle van Kerkvoorde Uw businessmodel voor de toekomst Missie: economische groei door versterken van innovatie in het MKB Concurrentiekracht van Nederland versterken Innovatie in het MKB
Nadere informatieArnold Monshouwer. Business Club Bernisse
Arnold Monshouwer Business Club Bernisse Wie zijn wij? Waarom innoveren? Wat is innovatie? Hoe kom ik op ideeën? Hoe pak ik het aan? Agenda Even voorstellen 1. Beter, eerder en sneller innoveren 2. Onafhankelijk
Nadere informatie9 juni 16. Stichting EduChild
9 juni 16 Stichting EduChild Hartstocht, vakmanschap, resultaat ü Online business partner ü Business, Sociale en Technologische (BST) innovatie ü 43 online talenten ü Strategen, marketeers, vormgevers
Nadere informatieklaar voor een nieuwe toekomst
Herontwerp HRM Beleid klaar voor een nieuwe toekomst We maken ons op voor een nieuwe toekomst. Daar zijn we klaar voor. Dat komt omdat we gewend zijn om vanuit het kleine groot te denken en op een gelijkwaardige
Nadere informatieDon t wait for a miracle Make one!
Don t wait for a miracle Make one! Durf dromen. We dromen immers allemaal van een betere, duurzame en welvarende wereld waarin dynamisme en ondernemerschap worden aangemoedigd bij onze jongeren en waarin
Nadere informatiePiter Jelles Strategisch Perspectief
Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03
Nadere informatieWe create chemistry. Onze bedrijfsstrategie
We create chemistry Onze bedrijfsstrategie Het verhaal van BASF Al vanaf onze oprichting in 1865 richten wij ons op de evoluerende wereld om ons heen. Wanneer we kijken naar hoe we als bedrijf willen bijdragen
Nadere informatieSamenwerking en innovatie in het MKB in Europa en Nederland Een exploratie op basis van het European Company Survey
Samenwerking en innovatie in het MKB in Europa en Nederland Een exploratie op basis van het European Company Survey ICOON Paper #1 Ferry Koster December 2015 Inleiding Dit rapport geeft inzicht in de relatie
Nadere informatieSamenwerkingskracht in Zeeland #HOEDAN?
Samenwerkingskracht in Zeeland #HOEDAN? Rapport commissie Externe Spiegeling Zeeland Voorwoord Het beeld van de Zeeuwse ziekte verdient bijstelling: Zeeuwse overheden werken op veel terreinen samen en
Nadere informatieSAMENVATTING. Succes verzekerd!?
SAMENVATTING Succes verzekerd!? Onderzoek naar de succes- en faalfactoren bij gemeentelijke samenwerking op gebied van lokale sociale zekerheid en de rol van de gekozen samenwerkingvorm daarin Universiteit
Nadere informatieSamen sterk ondernemen
Samen sterk ondernemen mei 2017 Ontwikkelvisie 2017-2020 Samengevat Gebiedscoöperatie O-gen is in 2014 opgericht als publiek-privaat samenwerkingsverband in het landelijk gebied van de Gelderse Vallei,
Nadere informatieWelkom. 2014: Innovatiekracht
Welkom 2014: Innovatiekracht 2014: innovatiekracht Doel: Ambitieuze / resultaatgerichte ondernemers Ambitieuze / resultaatgerichte ondernemers Onderwerpen verschillende invalshoeken Interactie / begeleiding
Nadere informatieGeachte lezer, Anne-Corine Schaaps directeur
Geachte lezer, Fijn dat u even tijd neemt om kortweg kennis te maken met het beleid van stichting Welcom. Door het beleid voor de komende vier jaren te omschrijven, laat Welcom zien wat ze in de samenleving
Nadere informatieMastermind groep. Business Development. Leiderschap in het creëren van een sterke business
Mastermind groep Business Development Leiderschap in het creëren van een sterke business Business Development Leiderschap in het creëren van een sterke business In turbulente tijden staat uw business voortdurend
Nadere informatieInnovatieve dienstverlening. Een scenario-onderzoek onder de gebruikers van Loket.nl.
Innovatieve dienstverlening. Een scenario-onderzoek onder de gebruikers van Loket.nl. In het kader van het project Innovatieve Dienstverlening doet kenniscentrum ICOON onderzoek naar de omstandigheden
Nadere informatieA&O Inspiratiesessie. Henk Wesseling 26-11-2015
A&O Inspiratiesessie Henk Wesseling 26-11-2015 1 Uitgangspunten 1. Datagedreven sturing gaat om het slimmer verzamelen en analyseren van data en verwerken hiervan tot kennis, op basis waarvan we handelen.
Nadere informatieNameting Scan Mijn Bedrijf 2.0 2011-2012
Sociale innovatie De volgende vragen gaan over sociale innovatie en innovatief ondernemingsbeleid. Sociale Innovatie is een vernieuwing of een verbetering in de arbeidsorganisatie en in de arbeidsrelaties
Nadere informatieInnovatieagenda Melkveehouderij
Innovatieagenda Melkveehouderij stappen naar een nieuwe melkweg samen met ketenpartijen in de melkveehouderij INLEIDING NL 20 Waarom een innovatieagenda? Innovatie is een belangrijke voorwaarde voor de
Nadere informatieDuurzame Ontwikkeling
Duurzame Ontwikkeling Korte toelichting op het begrip Praktische invulling - in bedrijven - technologie Invulling in het onderwijs J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 1 Duurzaam..
Nadere informatieSamenwerken aan welzijn
Samenwerken aan welzijn Richting en houvast 17 november 2017 Het organiseren van welzijn Het afgelopen jaar hebben we met veel inwoners en maatschappelijke partners gesproken. Hiermee hebben we informatie
Nadere informatieBantopa (Samen)werken aan Samenwerken
Bantopa (Samen)werken aan Samenwerken Masterclass - Alliantievaardigheden Een praktische leidraad voor toekomstige alliantiemanagers Samenwerken als Kerncompetentie De complexiteit van producten, processen
Nadere informatieDigitale transformatie ontwricht en verbindt
Digitale transformatie ontwricht en verbindt adviesartikel 2016 Digitale transformatie verandert communicatie De zorg verandert onomkeerbaar door toenemende marktwerking en technische ontwikkelingen. Om
Nadere informatiePublieke waarde creëren. Daniël van Geest en Peter Teesink
Publieke waarde creëren Daniël van Geest en Peter Teesink Een kortere versie van onderstaand artikel verscheen eerder in het magazine Vensters Open 2. Het is geschreven door Peter Teesink, gemeentesecretaris
Nadere informatieNieuwe verbindingen. Inspiratie voor innovatie. Van Kenniscreatie naar Kenniscirculatie. Peter Koudstaal 3 juni 2010
Nieuwe verbindingen Inspiratie voor innovatie Van Kenniscreatie naar Kenniscirculatie Peter Koudstaal 3 juni 2010 2 Inhoud 1. Hoe behoeften leiden tot nieuwe verbindingen 2. Aan de slag met nieuwe verbindingen
Nadere informatieInnovatie support gids
Innovatie support gids Uw gids naar resultaat 1 Uw gids naar resultaat Innovatief duurzaam drukwerk Het drukwerk van deze gids is uitgevoerd in waterloos offset met inkt op plantaardige basis, dit resulteert
Nadere informatieSMART SOCIETY DESIGN
SMART SOCIETY MEETS DESIGN De wereld staat voor grote uitdagingen en tegelijkertijd hebben we al die technologische mogelijkheden. dat kan alleen maar tot volledige wasdom komen met creativiteit en een
Nadere informatieVisiedocument Franciscus Ziekenhuis Boerhaavelaan AE Roosendaal (0165)
1968 2003 2010 Visiedocument 2020 Franciscus Ziekenhuis Boerhaavelaan 25 4708 AE Roosendaal (0165) 58 80 00 www.franciscusziekenhuis.nl Inhoudsopgave Voorwoord 3 1 Trends en ontwikkelingen 4 2 Missie Franciscus
Nadere informatieConcretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd
>>> Overgang Maatstaf 2016 Onderstaand overzicht bevat de selectie van de geheel nieuwe eisen uit de Maatstaf 2016 en de eisen waarbij extra of andere accenten zijn gelegd, inclusief een korte toelichting.
Nadere informatieVisie op duurzaam Veranderen
Visie op duurzaam Veranderen Ruysdael Ruysdael is een gerenommeerd bureau dat zich sinds haar oprichting in 1994 heeft gespecialiseerd in het managen van veranderingen. Onze dienstverlening kent talloze
Nadere informatieMKB-ondernemers met oog voor de toekomst
M200803 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Bedrijfsstrategieën in het MKB drs. M. Mooibroek Zoetermeer, juli 2008 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Ongeveer de helft van de MKB-ondernemers
Nadere informatieSprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig
Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Geeft je inzicht in jouw persoonlijke
Nadere informatieWESTHOEK BUSINESS DISTRICT. een regionaal contactpunt voor bedrijven d.m.v. een officieel samenwerkingsverband
WESTHOEK BUSINESS DISTRICT een regionaal contactpunt voor bedrijven d.m.v. een officieel samenwerkingsverband AGENDA 1. Missie, doelstellingen en taakstellingen van Westhoek Business District 2. Inspirerende
Nadere informatieStichting CLOK. Samen bouwen aan een sterke, vitale en duurzame lokale economie. telefoon StichtingCLOK
Stichting CLOK Samen bouwen aan een sterke, vitale en duurzame lokale economie www.clok.nl e-mail info@clok.nl telefoon 035-695 41 44 StichtingCLOK Parkeer24 Jaarcongres 6 april 2017 Thema: In de Versnelling
Nadere informatieVERTROUWEN & VERANTWOORDELIJKHEID WIM VANDERSTRAETEN
VERTROUWEN & VERANTWOORDELIJKHEID WIM VANDERSTRAETEN VAN WAAR KOMT VERTROUWEN? De EU markt (economisch): groei staat onder druk Voor het eerst sinds jaren Oorzaken? Opvoeding? Opleiding? Economie? Waarom?
Nadere informatieRealisatie. Indienersbrochure DE PILOTSTARTER. Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening
Realisatie Indienersbrochure DE PILOTSTARTER Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening DE PILOTSTARTER Werk je ook aan innovaties om gemeentelijke dienstverlening
Nadere informatieFunctieprofiel lid Raad van Toezicht
Functieprofiel lid Raad van Toezicht Bestuursbureau Postbus 245, 6710 BE Ede Bovenbuurtweg 27, 6717 XA Ede 088 020 70 00 aeres.nl info@aeres.nl Doel van de functie De Raad van Toezicht staat het College
Nadere informatieNotitie Bevindingen na afloop van het beoordelingsproces
Notitie Bevindingen na afloop van het beoordelingsproces Geschreven door de commissie ICT doorbraak De zorg ontzorgd met ICT bestaande uit: Rien Meijerink (voorzitter), Claus Verbrugge, Jan Romme, Hans
Nadere informatieEigen Regie Maakt Zorg Beter
Eigen Regie Maakt Zorg Beter 31 maart 2011 Siska de Rijke Beleidsmedewerker Zorg CG-Raad Termen Zelfmanagement Eigen regie Eigen verantwoordelijkheid Deelnemer in plaats van afnemer Verbindende schakel
Nadere informatieBeleidregels Sociaal Cultureel Werk 2005 (en verder)
Beleidregels Sociaal Cultureel Werk 2005 (en verder) 1. Beleidsterrein Beleidstaak: Sociaal Cultureel Werk Beheerstaak: Samenlevingsopbouwwerk, functienummer 630.00 Dit beleidsterrein omvat kinderwerk,
Nadere informatieBrief aan de leden T.a.v. het college en de raad. 17 mei 2017 U Lbr. 17/028 (070) Gezamenlijke gemeentelijke uitvoering
Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad Datum 17 mei 2017 Ons kenmerk BB/U201700352 Lbr. 17/028 Telefoon (070) 373 8393 Bijlage(n) 3 Onderwerp Gezamenlijke gemeentelijke uitvoering Samenvatting
Nadere informatieRidderkerk dragen we samen!
Ridderkerk dragen we samen! Inleiding In mei 2015 heeft de gemeenteraad de startnotitie vastgesteld met de titel Ridderkerk dragen we samen! De subtitel luidt: van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie.
Nadere informatieDe motor van de lerende organisatie
De motor van de lerende organisatie Focus op de arbeidsmarkt Naast het erkennen van leerbedrijven is Calibris verantwoordelijk voor ontwikkeling en onderhoud van kwalificaties in de sectoren zorg, welzijn
Nadere informatieLeiderschap in Turbulente Tijden
De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap
Nadere informatieModel van Sociale Innovatie
Model van Sociale Innovatie Ontwikkelgebieden van sociale innovatie Sociale Innovatie richt zich op vier basisvragen: 1. Hoe medewerkers te stimuleren eigenaarschap te nemen op hun eigen leer- en ontwikkeltraject
Nadere informatieOrganisatie info AGORA-beroepsvereniging
Netwerken formele- en informele zorg - AGORA Organisatie info AGORA-beroepsvereniging https://www.agora-beroepsvereniging.nl AGORA is de landelijke beroepsvereniging voor coördinatoren in Zorg en Welzijn
Nadere informatieE-participatie via sociale media: hoe doe je dat? Door: Janine Bake
E-participatie via sociale media: hoe doe je dat? Door: Janine Bake Kijkt u eens om u heen, zit u ook met een computer, mobiele telefoon, misschien wel twee en mogelijk ook nog andere type computer zoals
Nadere informatieSprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig
Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het
Nadere informatieCONNECT2025. Theo Ockhuijsen (Innovatie Express & BIMpuls )
Theo Ockhuijsen (Innovatie Express & BIMpuls ) De impact van techniek op weg naar 2025 Voor een Nederland dat mee voorop loopt Zes toekomstthema s Mensenwerk oud naast nieuw De stad Nederland op zoek naar
Nadere informatieData Governance: de katalysator voor Data Quality
Data Governance: de katalysator voor Data Quality Onderzoek datamanagement in Nederlandse organisaties Inleiding De dynamiek van de omgeving stelt in toenemende mate eisen aan het aanpassingsvermogen van
Nadere informatieThe digital transformation executive study
The digital transformation executive study De noodzaak van transformatie voor kleine en middelgrote producerende bedrijven Technologie verandert de manier waarop kleine en middelgrote bedrijven zakendoen.
Nadere informatieNext Level MKB. Wat is jouw uitdaging? Neem deze als vertrekpunt voor het programma. Zo verhoog je je rendement en je leerplezier!
Next Level MKB Breng jezelf en je bedrijf versneld naar het next level Iedere ondernemer heeft dromen en ambities en kijkt altijd een paar stappen verder. Zoekt kansen en haalt eruit wat erin zit. En als
Nadere informatieGIDS-gemeenten die de JOGGaanpak & GIDS combineren
GIDS-gemeenten die de JOGGaanpak & GIDS combineren Notitie versie 1.0 September 2016 Door Frea Haker (Gezond in ) Eveline Koks (Jongeren Op Gezond Gewicht) Anneke Meijer (Coördinatie Gezond Gewicht Fryslân
Nadere informatieProf.dr. Henk W. Volberda Rotterdam School of Management, Erasmus University Wetenschappelijk directeur INSCOPE
Prof.dr. Henk W. Volberda Rotterdam School of Management, Erasmus University Wetenschappelijk directeur INSCOPE Bevindingen Erasmus Innovatiemonitor Zorg Eindhoven, 5 oktober 2012 TOP INSTITUTE INSCOPE
Nadere informatieOnderwijs met een hart. Strategische agenda
Onderwijs met een hart Strategische agenda 2014-2018 1 Strategische agenda 2014-2018 Inhoud Onze missie 4 Onze kernwaarden 5 Onze identiteit 5 Maatschappelijke ontwikkelingen 6 Professionalisering 6 Passend
Nadere informatieSmart Industry. KvK Ondernemerspanel onderzoek
KvK Ondernemerspanel onderzoek Smart Industry Algemene gegevens: Start- en einddatum onderzoek: 02-07-2014 tot 22-07-2014 Aantal deelnemende ondernemers: 484 (doelgroep mkb-topsectoren) In dit document
Nadere informatieDe wereld van overmorgen
De wereld van overmorgen Nederland en de wereld over 10 jaar Hans Stegeman 27 januari 2016 2 Agenda Niet te voorspellen Vijf megatrends in de wereld Het Nederland van overmorgen: van handelsland naar kennisland?
Nadere informatieCliënt heeft sobere zorg met weinig keuzemogelijkheden
Geen economische groei Hoog draagvlak voor welvaartsstaat Alle zorg wordt aanbesteed Participatie noodzakelijk Standaardzorg Grote zorginstellingen Kan koffie 2 33 Economie, technologie en maatschappij
Nadere informatieStappenplan: Scenarioplanning in de zorg
Stappenplan: Scenarioplanning in de zorg 26 september 2018 Inleiding De toekomst is moeilijk te voorspellen. Dit blijkt niet alleen uit disruptieve bewegingen die in het verleden zijn ontstaan, maar ook
Nadere informatieBranchebijeenkomst sign
Branchebijeenkomst sign Gerard Barends Gespreksleider Hoe ziet de branche er in 2015 uit? door Gerard Barends Onderwerpen 1. Ontwikkelingen waardoor traditionele grenzen worden overschreden 2. Verkennend
Nadere informatieProfielschets lid Raad van Toezicht SMO Traverse Tilburg
Profielschets lid Raad van Toezicht SMO Traverse Tilburg Oktober 2015 1 Traverse, thuis in opvang en begeleiding, missie Traverse is een Stichting voor maatschappelijke opvang in Midden-Brabant en organiseert
Nadere informatieOnderwijs met een hart. 1 Strategische agenda strategie agenda
Onderwijs met een hart Strategische agenda 2014-2018 1 Strategische agenda 2014-2018 strategie agenda 2014-2018 1 17-07-2014 13:31:06 Onderwijs met een hart In deze brochure presenteren wij als Onderwijsgroep
Nadere informatieDigitale buurt(markt)plaatsen; welke kies je en hoe wordt die succesvol?
Digitale buurt(markt)plaatsen; welke kies je en hoe wordt die succesvol? Hanneke van Stokkom Munity Services Wij ontwikkelen en verbinden mensen in communities Mede oprichter mijnbuurtje.nl hanneke@munityservices.nl
Nadere informatieWORKSHOP 1: RICHTING GEVEN
WORKSHOP 1: RICHTING GEVEN MVO Vlaanderen Naam van uw begeleider Agenda Voorstelling & toelichting Wat is duurzaamheid? Waarom deze stuurgroep? Start met de Sustatool! Waarden En nu? 1 Wie bent u? Voorstelling:
Nadere informatie5 CRUCIALE COMPETENTIES VOOR EEN DUURZAAM HRM/L&D DIMITRI MAENHOUDT
5 CRUCIALE COMPETENTIES VOOR EEN DUURZAAM HRM/L&D DIMITRI MAENHOUDT WAT BETEKENT DUURZAAM? Duurzaam betekent aansluiten op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in
Nadere informatieStrategisch Kader VO-raad
Strategisch Kader VO-raad 2015-2020 Inhoud 1. Inleiding 2. Strategische doelstellingen 3. Visie, rol en missie 4. Interne en externe ontwikkelingen 5. Inhoudelijk strategische lijnen 5.1 Onderwijs dat
Nadere informatieGelderland Arbeidswijs
Gelderland Arbeidswijs Inspiratiedocument 2017 v2.0 Heb jij een goed idee voor Gelderland Arbeidswijs? 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Gelderland Arbeidswijs in het kort... 4 3. Gelderland Arbeidswijs...
Nadere informatieFactsheet CONTINUOUS VALUE DELIVERY Mirabeau
Factsheet CONTINUOUS VALUE DELIVERY Mirabeau CONTINUOUS VALUE DELIVERY We zorgen ervoor dat u in elke volwassenheidsfase van uw digitale platform snel en continu waarde kunt toevoegen voor eindgebruikers.
Nadere informatieKwaliteitszorg met behulp van het INK-model.
Kwaliteitszorg met behulp van het INK-model. 1. Wat is het INK-model? Het INK-model is afgeleid van de European Foundation for Quality Management (EFQM). Het EFQM stelt zich ten doel Europese bedrijven
Nadere informatieBUSINESS INNOVATION. BE TOMORROW, CHALLENGE TODAY > Waarom innoveren? > Innovation drivers > Succes- en faalfactoren
BUSINESS INNOVATION BE TOMORROW, CHALLENGE TODAY > Waarom innoveren? > Innovation drivers > Succes- en faalfactoren EEN MASTERCLASS VAN MASTERCLASS INSTITUTE IN SAMENWERKING MET: BUSINESS INNOVATION Be
Nadere informatieFUNCTIEPROFIEL. LTO Noord Manager Programma s & Ontwikkeling (nieuwe functie) Standplaats: Zwolle. 1. LTO Noord
FUNCTIEPROFIEL LTO Noord Manager Programma s & Ontwikkeling (nieuwe functie) Standplaats: Zwolle 1. LTO Noord LTO Noord is dé belangenbehartiger en partner voor boeren en tuinders in de negen provincies
Nadere informatieFIT-traject onderwijsvernieuwing met ICT en sociale media. draagvlak inspiratie motivatie vernieuwing 21st century skills borging
FIT-traject onderwijsvernieuwing met ICT en sociale media draagvlak inspiratie motivatie vernieuwing 21st century skills borging Via het Klavertje 4 Model zet u sociale media en ICT breed in Didactische
Nadere informatieLeren voor later. van selfie naar samen. Koersplan SGRv&
Leren voor later van selfie naar samen Koersplan SGRv& 2018-2022 De kracht van co-creatie voorwoord Medio 2016 heeft een groep docenten van onze scholen zich gebogen over de midterm review voor koersplan
Nadere informatieVerbinden van wetenschap en samenleving. NWO-strategie
Verbinden van wetenschap en samenleving NWO-strategie 2019-2022 Verbinden van wetenschap en samenleving Dit strategisch plan beschrijft de koers van NWO voor de jaren 2019 tot en met 2022. NWO legt hierin
Nadere informatieMISSIE, VISIE EN STRATEGISCHE DOELEN
MISSIE, VISIE EN STRATEGISCHE DOELEN Inleiding FMN is dé beroepsvereniging in het facilitaire domein. Dit document geeft weer in welk speelveld de vereniging zich bevindt en wat haar missie, visie en strategie
Nadere informatieNaar een nieuw sociaal contract
Naar een nieuw sociaal contract Transformatie, the next step! Sociaal Werk Nederland 29 november 2017 Kim Putters Sociaal en Cultureel Planbureau @SCPonderzoek Temperatuur van de samenleving: Decentralisaties
Nadere informatieSamen voor een sociale stad
Samen voor een sociale stad 2015-2018 Samen werken we aan een sociaal en leefbaar Almere waar iedereen naar vermogen meedoet 2015 Visie VMCA 2015 1 Almere in beweging We staan in Almere voor de uitdaging
Nadere informatieProfiel. Manager Bibliotheken. 20 maart 2015. Opdrachtgever Stichting Bibliotheek Rotterdam
Profiel Manager Bibliotheken 20 maart 2015 Opdrachtgever Stichting Bibliotheek Rotterdam Voor meer informatie over de functie Manon Min, adviseur Leeuwendaal Telefoon (070) 414 27 00 Voor sollicitatie
Nadere informatie